چەند پەرلەمانتارێكی توركمان و عەرەب لە كەركوك رایدەگەیەنن سندوقەكانی هەڵبژاردنی كەركوك لە رۆژی دەنگداندا لەلایەن حزبێكەوە هاككراون. ئەو پەرلەمانتارانە لە لە بەیاننامەیەكدا دەڵێن:" كەركوك رووبەڕوی پرۆسەی هاككردنی ئەلیكترۆنیی پلان بۆداڕێژراو بووە و بەوەش ویستی دەنگدەران ساختەكراوە." ئاماژە بەوەشدەدەن كە حزبێك بەبێ‌ ئەوەی ناوی ئەو حزبە ئاشكرابكەن، (SD-RAM) ی 1143 وێستگەی دەنگدانی لە كۆی 2196 وێستگە گۆڕیوە و جیاكردنەوەی دەستی دەنگەكان دەریخستووە كە ئەنجامی هەموو ئەو وێستگانە لەگەڵ ئەو ئەنجامەی راگەیەنراوە جیاوازە." لە كۆتایی بەیاننامەكەیاندا ئەو پەرلەمانتارانە داوادەكەن كۆی ئەو سندوقانەی كە ((SD-RAM یان گۆڕاوە بە دەستی جیابكرێنەوە بۆئەوەی بەوتەی ئەوان ئیرادەی راستەقینە بۆ دەنگدەرانی پارێزگای كەركوك بگەڕێتەوە. 

( درەو میدیا): ئەیاد عەلاوی سەرۆكی هاوپەیمانی نیشتمانی رایدەگەیەنێت كە رێژەی ساختەكاری لە هەڵبژاردنەكاندا لە كەركوك لە 50% زیاتربووە. عەلاوی لە تویتێكدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك دەڵێت :" رێژەی ئەو ساختكارییەی پرۆسەی جیاكردنەوە و ئەژماركردنەوەی دەستی دەنگەكان لە كەركوك ئاشكراشیكردووە لە 50% تێپەڕیكردووە و ئەوەش ئەوە دەسەلمێنێت كە ئەم هەڵبژاردنەی دوایی گاڵتەجاڕییەكی گەورە و تاوانێك بوو دژ بە مافی گەل و ناكرێت لێی بێدەنگ بین".  

(درەو میدیا): بەپێی خشتەیەك كە كەناڵی "بلاسیرفیلی" لە ویلایەتی كالیفۆرنیای ئەمریكا بڵاویكردەوە، ناوچەی حسێن لە بەسرە لەسەر ئاستی جیهان بەرزترین پلەی گەرمای تۆماركردووە. بەگوێرەی زانیارییەكانی ئەو كەناڵە، پلەی گەرمی لە ناوچەی حسێنی بەسرە گەیشتوەتە (52) پلە، لەدوای ئەویش گەرمترین ناوچەی جیهان ناوچەی "موتریبە"ی كوەیتە كە پلەی گەرمی تێیدا گەیشتوەتە (51.8). بەشێوەیەكی گشتی كەناڵەكە پێنج شاری عێراق و نۆ شاری كوەیت و شارێكی ئێرانی وەكو گەرمترین ناوچەی جیهان لەم وەرزەدا دەستنیشان كردووە.  

(درەو میدیا): پرۆسەی جیاكردنەوەی دەستیی دەنگەكانی پارێزگای كەركوك بە سەرپەرشتی دادوەرەكانی كۆمسیۆن و بە ئامادەبوونی چاودێری قەوارە سیاسییەكان و نەتەوە یەكگرتووەكان بەردەوامە. بەوتەی چەند لێپرسراوێكی عێراقی لە بەغداد و كەركوك، جیاوازییەكی زۆر لە ئەنجامی دەنگی 32 بنكەی هەڵبژاردندا هەیە، كە رۆژی سێشەممە و چوارشەممە جارێكی تر بە شێوەی دەستیی ئەژماركراونەتەوە و پێشبینیشدەكەن زیاتر لە 80 كارمەند و لێپرسراوی لقی كەركوكی كۆمسیۆن بە تۆمەتی ساختەكاری رەوانەی دادگا بكرێن. پرۆسەكی چۆن بەڕێوەدەچێت؟ پرۆسەی جیاكردنەوەی دەستیی دەنگەكان لە هۆڵێكی وەرزشی ناوەڕاستی شاری كەركوك بەڕێوەدەچێت و 40 فەرمانبەر و هەشت دادوەر كە بۆ ئەو ئەركە دیاریكراون پرۆسەكە بەڕێوەدەبەن و دادوەرێكی سەر بە یەكێك لە كەمایەتییە ئاینییەكان سەرۆكایەتییان دەكات، ئەوەش وەك هەنگاوێك بۆ سەلماندنی بێلایەنی و پاكێتی پرۆسەكە. لە پرۆسەكەدا رێگەی بە یەك بریكاری حزبەكان دراوە لە دوورەوە چاودێری پرۆسەكە بكات و مافی دەستوەردانی نییە، جگە لەوانیش ژمارەیەك راگەیاندنكار و چاودێرانی كۆمەڵی مەدەنی و چاودێرانی تیمی نەتەوە یەكگرتووەكان لە بەغداد " یۆنامی" چاودێری پرۆسەكە دەكەن، و رێگە بە میدیاكانی عێراق و میدیا بیانییەكانیش نادرێت مۆبایل یان كامێرا ببنە ناو هۆڵەكەوە و پەیامنێران یان رۆژنامەنوسان هاوشێوەی بریكاری قەوارە سیاسییەكان تەنها رێگەیان پێدەدرێت دەفتەرێكی بچوك و قەڵەمێك بەرنە ژوورەوە. ئەنجامەكان چی دەڵێن؟ ئەنجامی ژماردنەوەی دەستی دەنگەكانی چەند سندوقێكی كەركوك، دەریخستووە كە جیاوازییەكی زۆر لە نێوان دەنگی سندوقەكان و ئەنجامە راگەیەنراوەكاندا هەیە و رەنگە ئەوەش ببێتە هۆی ئەوەی كە دەنگی هەموو سندوقەكانی كەركوك بەدەستی ئەژماربكرێنەوە. دەربارەی پرۆسەی جیاكردنەوەی دەستی دەنگەكان، دادوەرێك كە داوایكردووە ناوەكەی بڵاونەكرێتەوە بە رۆژنامەی " العربی الجدید"ی قەتەری راگەیاندووە  لەو چەند سندوقەی لە دوو رۆژی رابردوودا دەنگەكانیان بەدەستی ئەژماركراونەتەوە، جیاوازییەكی زۆر گەورە هەیە لە نێوان ئەنجامی ئەلیكترۆنی و ئەنجامی ئەژماری دەستی دەنگی سندوقەكان و ئەوەش رەنگە ببێتە هۆی ئەوەی دەنگی هەموو سندوقەكانی كەركوك ئەژماربكرێنەوە. بەوتەی ئەو دادوەرە زۆرترین پرۆسەی ساختەكاریی بۆ حزبە دەسەڵاتدارە كوردییەكان كراوە لەسەر حسابی حزبی توركمانی و عەرەبییەكان لە ناوچە جیاجیاكانی وەك دووز، پردی و ناوەندی كەركوك. دەشڵێت بۆ نمونە لە وێستگەیەكی دەنگدانی خوێندنگەی " الاخا‌و: لە داقوق، 209 دەنگ بە شێوەی ئەلیكترۆنیی بۆ كاندیدێكی كورد ئەژماركراوە، بەڵام لە راستیدا 109 دەنگی هێناوە،  لە وێستگەیەكی تردا لە دەنگدانی ئەلیكترۆنیدا 10 دەنگ بۆ كاندیدێكی یەكێتی نیشتمانی كوردستان زیادكراوە لە كاتێكدا یەك دەنگی بەدەستهێناوە، ئەوەش لە جیاكردنەوەی دەستیی دەنگی سندوقەكاندا ئاشكرابووە. لایخۆشیەوە جێگری سەرۆكی بەرەی توركمانیی، حەسەن تۆران لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەی " العربی الجدید" رایگەیاندووە ئەنجامی جیاكردنەوەی دەستی لە دوو رۆژی رابردوودا دەریخستووە كە جیاوازییەكی زۆر لە نێوان ئەنجامی ئەلیكترۆنیی و جیاكردنەوەی دەستیدا هەیە. تۆران دەڵێت:" بە داخەوە پرۆسەیەكی ساختكاریی زۆر ئاشكرا هەیە و بە زمانی ژمارە، بەڵام پرۆسەی جیاكردنەوەی دەستی دەنگەكان بە شێوەیەكی شەفاف و ئاسان بەڕێوەدەچێت و ئێمە خۆشحاڵین پێی، و هیوادارین دەنگی هەموو بنكەكانی دەنگدانی كەركوك كە ژمارەیان 2500ە  بەدەستی جیابكرێنەوە نەك تەنها 500 بنكە كە ئێستا جیاكردنەوەی دەستی بۆ دەكرێت و دەركەوتووە كە ساختەكاریی گەورە لە كەركوك كراوە". هاوكات خالد ئەسەدی سەركردە لە هاوپەیمانی نیشتمانی دەسەڵاتدار دەڵێت:" جیاوازی لە ئەنجامی ئەلیكترۆنیی و جیاكردنەوەی دەستی قەبارەی ئەو ساختەكارییە ئاشكرادەكات كە لە كەركوك كراوە". ئەسەدی لە بەیاننامەیەكدا دەشڵێت:" دەركەوتنیئەو رێژە زۆرەی دەستكاریكردن، ئاماژەیە بۆ گەورەیی قەبارەی ئەو پرۆسەی ساختەكارییەی لە هەموو پارێزگاكانی عێراقدا كراوە". ئەسەدی راشیگەیاندوووە كە ئەو پرسە هەموو بەرپرسانی عێراق و خاوەن بڕیار  لە دادگای فیدراڵی و دەسەڵاتی  دادوەریی دەخاتە بەردەم بەرپرسیارێتی نیشتمانی و مێژوویی بۆ جێبەجێكردنی یاسا و پابەندكردنی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان بە ژماردەنەوەی دەستی دەنگەكان لە هەموو پارێزگاكانی عێراق. بەوتەی ئەسەدی بەهۆی ئاشكراكردنی ساختەكاری ژمارەیەكی زۆر لە بنكەكانی دەنگدان بە تایبەتی لە پارێزگاكانی باشوور لە نێویشیاندا بەسرە و میسان و زیقار، پێویستە ویستی هاوڵاتیان جێبەجێ بكرێت و دەنگی هەموو سندوقەكان بە دەستی جیابكرێتەوە و دەنگ بۆ ئەوانە بگەڕێتەوە كە هاوڵاتیان متمانەیان پێكردون لە هەڵبژاردندا دەنگیان پێداون. داواشی لە هاوڵاتیان كرد داوای مافەكانیان بكەن و بێ دەنگ نەبنن چونكە بێی دەنگی بەوە لێكدەدرێتەوە كە ئەوان قایلن بەو دەستكارییە گەورەیەی لە هەڵبژاردنی 2018 دا كراوە. ژماردنەوەی هەموو سندوقەكان سەركردەیەكی دیاری كوتلەی عەرەبیی لە كەركوك بە رۆژنامەی " العربیی الجدید" راگەیاندووە كە توركمانەكان و پارتە ئۆپۆزسیۆنە كوردییەكان بەڵێننامەیەكیان ئیمزاكردووە و داوادەكەن ئەگەر رێژەی جیاوازی نێوان ئەنجامی ئەلیكترۆنیی و جیاكردنەوەی دەستی زیاتر بوو لەسدا 40 زیاتر بوو، ئەوا دەنگی هەموو سندوقەكانی كەركوك بە دەستی جیابكرێتەوە. ئاشكراشیكرد سەركردە سیاسییەكانی عەرەب و توركمان و هێزە شیعییەكان لە بەغداد دیاترینیان " فەتح و نەسر" تەوافقیان كردوووە لەسەر ئەوەی كە ئەگەر جیاوازییەكە زۆر بوو، ئەوا دەنگی هەموو سندوقەكانی كەركوك بە دەستی جیابكرێتەوە و بەوتەی ئەو پرۆسەی جیاكردنەوەی دەستی دەنگەكان لە كەركوك زیاتر لەوەی چاوەڕوان دەكرا دەخایەنێت. سەرچاوە: رۆژنامەی " العربی الجدید"  

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت لە پاڵ قەیرانی سیاسی و ئاو و كارەبا و شەپۆلی گەرما، چەند رۆژێكە عێراق روبەڕوی قەیران و مەترسییەكی نوێ بووەتەوە، كە ئەوەش "پەتای خوێنبەربوون"ە. لە عێراق تائێستا (5) حاڵەتی توشبون بە پەتای خوێنبەربوون تۆماركراوە، حاڵەتێكیان لە ناوچەی سۆرانی سەربە پارێزگای هەولێرە. بەشێوەیەكی سەرەكی ئەم پەتایە لە پارێزگای دیوانیە جێگیربووە، لە كۆی (5) حاڵەت كە تۆماركراوە، (4) كەسیان مردوون. بەگوێرەی پێناسەی رێكخراوی تەندروستی جیهانی پەتای خوێنبەربوون بەو نەخۆشییە دەوترێت "كە ترسناكە و هەندێكجار خوێنیشی لەگەڵە و چەند ڤایرۆسێك دەبنە هۆكاری توشبوون بەم نەخۆشییە". بەشێوەیەكی دیاریكراو، پەتای خوێنبەربوون جۆرە پەتایەكە كە لە ئاژەڵەوە دەگوازرێتەوە بۆ مرۆڤ، ئەوەی جێگەی مەترسییە ئەم پەتایە نەخۆشییەكی "كوشندەیە و تائێستا چارەسەری نەدۆزراوەتەوە". ئەم نەخۆشییە سەرەتا لە ساڵی 1976 لە سودان دەركەوتووە. نیشانەكانی پەتای خوێنبەربوون: •    بەرزبونەوەی پلەی گەرمی جەستە و لاوازبوون •    رشانەوە و ئازار لە هەموو بەشەكانی لەشدا •    هەندێجار ئەم پەتایە خوێنبەربونیشی لەگەڵدایە لەڕێگەی دەم و چاو و گوێیەكانەوە، لە هەندێك حاڵەتدا دەكرێت ئەم خوێنبەربوونە ناوەكی بێت و پاخود لەژێر پێستدا بێت •    دوای 4 بۆ 5 رۆژ لە توشبوون نیشانەی نەخۆشییەكە و زیپكە لەژێر پێستی نەخۆش دەردەكەوێت قۆناغی گەشەی ڤایرۆسەكە لە دوو رۆژ بۆ 12 رۆژ دەخایەنێت و دواتر نیشانەكانی نەخۆشییەكە دەردەكەوێت، رێژەی 75%ی ئەوانەی توشی دەبن دوای 3 بۆ 7 رۆژ لە توشبون خوێنبەربوون تێیاندا دەردەكەوێت.   چۆنیەتی دەستنیشانكردنی نەخۆشییەكە: •    لەسەرەتادا دەستنیشانكردنی نەخۆشییەكە سەختە، ئەمەش بەهۆی لێكچونی نیشانەكانی لەگەڵ هەندێك نەخۆشی تردا •    ڤایرۆسەكە دەبێتەهۆی ئەوەی خوێن لەناو ملولەكاندا كلۆ نەبێت •    لەگەڵ پیسایی و میزدا خوێن دەبینرێت هەروەها خوێنبەربوونی لوت و پوكی ددانەكان چۆنیەتی خۆپاراستن: •    دوركەوتنەوە و دەستنەدان لە ئاژەڵەكان •    رشتنی دەرمانی مێروكوژ لە ماڵەكاندا •    دوركەوتنەوەی لەو كەسانەی كە دوچاری نەخۆشییەكە بوون

(درەو میدیا): "زیاتر لە 45 پەرلەمانتاری عێراق لەگەڵ تەواوبونی خولی پەرلەمان, عێراقیان بەجهێشتووە و ناگەڕێنەوە" ئەمە بەپێی هەواڵی رۆژنامەیەكی خلیجی. رۆژنامەی (العربی الجدید) لە زاری سەرچاوەیەكی بەرپرسەوە ئاشكرایكرد" ژمارەیەك لە پەرلەمانتاران پێش كۆتاییهاتنی خولی پەرلەمان كەوتوون و عێراقیان بەرەو دەرەوەی وڵات بەجێهێشتووە". سەرچاوەكە باسی لەوە كردووە، هەفتەی رابردوو 45 پەرلەمانتار لە كوتلە جیاوازەكان عێراقیان بەجهێشتووە و روویان لە ئێران و میسر و توركیا و وڵاتانی تر كردووە و هەندێكیان خێزانەكانیانشیان لەگەڵدا بووە. بە قسەی سەرچاوەكە، ئەو پەرلەمانتارانە بە ڤیزایەك گەشتیان كردووە كە گەڕانەوەی نییە و هیچ رێگرییەكیش نەبووە لە گەشتكردنیان. رۆژنامەكە باسی لەوەكردووە، ئەو پەرلەمانتارانە لە ترسی دەستگیركردنیان بە تۆمەتی گەندەڵی, عێراقیان بەجێهێشتووە، چونكە دوای تەواوبونی خولی پەرلەمان چیتر پارێزبەندی (حەسانە) یان لەسەر نامێنێت. پێشتر هەندێك لە میدیاكانی عێراق هەواڵی دەرچونی فەرمانی دەستگیركردنیان بۆ ژمارەیەك پەرلەمانتار ئاشكراكرد بە تۆمەتی گەندەڵی و ناوزڕاندن.  

راپۆرت: نامیق رەسوڵ خولی یاسایی پەرلەمانی عێراق كۆتاییهات، تائێستا ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی لەلایەن دادگای فیدراڵییەوە پەسەندنەكراون تا هەنگاوە دەستورییەكانی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت دەستپێبكەن، بەهۆی ئەژماركردنەوەی دەستیی بەشێك لە دەنگەكانی هەڵبژاردنی 12ی ئایاریش پێدەچێت ئەو پرۆسەیە لە وادەی دەستوری خۆی دوا بكەوێت. لە كاتی نەبوونی پەرلەماندا كە یەكێك لە ئەركەكانی بریتییە لە چاودێریكردنی دەسەڵاتی جێبەجێكردن"حكومەت"، ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق دەبێتە حكومەتی كاربەڕێكەر " تصریف الاعمال". سەرچاوەیەك لە ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق رایگەیاند، بەهۆی ئەوەی حكومەتی عێراق لەسەرتای ئەم هەفتەیەوە دەبێتە حكومەتی كاربەڕێكەر، لەمەولا لەبری هەموو هەفتەیەك، دوو هەفتەجارێك كۆدەبێتەوە. ئەو سەرچاوەیە بە سایتی " غەد پرێس"ی وت:" ئەنجومەنی وەزیران تەنها بەدواداچوون بۆ پرۆژە بڕیارلێدراوەكان دەكات و دەسەڵاتی ئەوەی نامێنێت پرۆژە یاسا و رێككەوتنی نێودەوڵەتی بكات". دەستوری عێراق و حكومەتی كاربەڕێكەر حكومەتی كاربەڕێكەر یان حكومەتی راپەڕێنەری كاروبارەكان، حكومەتێكی كاتییە و دەسەڵاتی سنودارە بۆ بەڕێوەبردنی كاروباری وڵات لەكاتی قۆناغێكی راگوزەر یان هەڵبژاردن یان دۆخێكی نائاسایی هەتا حكومەتی نوێ پێكدەهێنرێت. لە دەستوری هەمیشەیی عێراقدا كە ساڵی 2005 نوسراوە و پەسەندكراوە لە دوو شوێندا باس لە چەمكی حكومەتی كاربەڕێكەركراوە، یەكەمیان لە مادەی ( 61/ هەشتەم/ د) و دووەمیان لە مادەی (64) دا. لە مادەی ( 61/هەشتەم/د) دا هاتووە: " لەكاتی دەنگدان لەسەر سەندنەوەی متمانە لە كۆی ئەنجومەنی وەزیران، سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران و وەزیرەكان لە پۆستەكانیان بۆ راپەڕاندنی كاروباری رۆژانە بەردەوام دەبن بۆ ماوەیەك كە لە 30 رۆژ زیاتر نەبێت، هەتا ئەنجومەنی نوێی وەزیران بە گوێرەی حكومەكانی مادەی 76ی ئەم دەستورە پێكدەهێنرێت". هەروەها مادەی (64) دەستوری هەمیشەیی عێراق دەڵێت: یەكەم: لەسەر داوای سێیەكی ئەندامان یان لەسەر داوای سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران و بە رەزامەندی سەرۆك كۆمار، ئەنجومەنی نوێنەران بە زۆرینەی رەهای ئەندامەكانی هەڵدەوەشێنرێتەوە و نابێت ئەنجومەنی نوێنەران لەكاتی لێپرسینەوە لە سەرۆك وەزیران هەڵبوەشێنرێتەوە. دووەم: سەرۆك كۆمار لە كاتی هەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی نوێنەراندا، داوادەكات هەڵبژاردنی گشتی لە وڵاتدا بەڕێوەبچێت لە ماوەیەكدا كە 60 رۆژ زیاتر نەبێت لە رۆژی هەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی نوێنەرانەوە، ئەنجومەنی وەزیران لەم حاڵەتەدا بە دەستلەكاركێشاوە دادەنرێت و بەردەوام دەبێت لە بەڕێكردنی كاروباری رۆژانەدا. دەسەڵاتەكانی حكومەتی كاربەڕێكەر 1- حكومەت دەسەڵاتی ئەوەی هەیە كاروباری رۆژانە و كارە رۆتیینەكان بەڕێبكات، ئەوەش ئەو كارانە دەگرێتەوە كە ناتوانرێت دوابخرێن یان رابگیرێن چونكە دەبێتە هۆی پەككەوتنی دامودەزگا گشتییەكان، بۆ نمونە ئیمزای وەزیری كارەبا لەسەر گرێبەستێك لەگەڵ وەزیری نەوت بۆ ئامادەكردنی سوتەمەنی بۆ وێستگەكانی كارەبا. 2- دەركردنی بڕیاری ئیداریی پێویست بۆ چارەسەركردنی ئەو پرسانەی كە بە تێپەڕینی كات لەڕووی یاساییەوە كۆتاییان پێدێت یان دەركردنی بڕیارێكی گونجاو دەربارەی گرێبەستە دواخراوەكان. 3- چارەسەركردنی ئەو كێشانەی كە پێویستیان بە بڕیاری بەپەلە هەیە بەهۆی سروشتی ئەو كێشانەوە كە دواخستن هەڵناگرن، بۆ نمونە گرێبەستێك كە وەزارەتی بازرگانی كردوویەتی بۆ هاوردەكردنی خۆراك و ئەو مادانەش مایەی ئەوەیە لەناوبچن بەهۆی دۆخی كەشوهەواوە، بۆیە پێویستە حكومەتی كاربەڕێكەر بڕیاری گونجاوی لەسەر بدات. 4- ئەو كاروبارانەی كە كێشەیان تێدانییە و قورس نین، وەك ئەو بڕیارەی كە وەزیری تایبەتمەند دەیدات بۆ راكێشانی بڕێك پارە لەو بانكەی كە وەزارەتەكەی مامەڵەی لەگەڵدا دەكات بۆ دابەشكردنی موچەی كارمەندەكانی. 5- حكومەتی كاربەڕێكەر ناتوانێت هیچ بڕیارێك بدات كە كۆتوبەند بۆ حكومەتی داهاتوو دروستبكات.

(درەو میدیا): وەزارەتی نەوتی عێراق ئاستی هەناردە و داهاتی نەوتی بۆ مانگی حوزەیرانی رابردوو راگەیاند و بە بەراورد بە مانگەكانی رابردوو هەناردە و داهات زیادیكردووە. عاسم جیهاد وتەبێژی وەزارەتی نەوت ئاشكرایكرد" مانگی  حوزەیرانی رابردوو عێراق (105 ملیۆن و 640 هەزارو 160) بەرمیل نەوتی هەناردەی دەرەوە كردووە". تێكڕای هەناردەی نەوتی مانگی رابردوو لە رۆژێكدا گەیشتوەتە (3 ملیۆن و 521 هەزار) بەرمیل و تێكڕای نرخی نەوت بۆ هەر بەرمیلێكی لەو مانگەدا بە (69.322) دۆلار فرۆشتووە. داهاتی هەناردەی نەوتی عێراق لە مانگی رابردوودا گەیشتوەتە (7 ملیار و 323 ملیۆن و 150 هەزار) دۆلار. بەڵام داهاتی هەناردەی نەوتی عێراق لە مانگی ئایاری رابردوودا (7 ملیار و 566 ملیۆن و 294 هەزار) دۆلار بووە.  

(درەو میدیا) خولی سێیەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دوێنێ‌ شەممە 30ی حوەزیران كۆتاییهات و پەرلەمانتاران پارێزبەندیان نەما و بە وتەی سەرچاوەیەكی ئاگادار ئەو پەرلەمانتارانەی یاداشتی دەستگیركردنیان بۆ دەرچووە دەستگیردەكرێن. سەرچاوەیەكی ئاگادار بە سایتی " سۆمەریە نیوز" ی راگەیاند ئەو پەرلەمانتارانەی كە فەرمانی دەستگیركردنیان بۆ دەرچووە لە ئەمڕۆ یەكشەممە یەكی تەمموزەوە جێبەجێدەكرێت. ئەوەش لە كاتێكدایە ژمارەیەك ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەران بە تۆمەتی جۆراوجۆر لە دادگاكان سكاڵایان لەسەر تۆماركراوە و فەرمانی دەستگیركردنیان بۆ دەرچووە، بەڵام بەهۆی بوونی پارێزبەندییەوە فەرمانەكە جێبەجێنەكراوە.  

(درەو میدیا): نوسینگەی كەركوكی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان رایگەیاند تەقینەوەكەی بەیانی ئەمڕۆ یەكشەممە یەكی تەمووز كە لە نزیك كۆگای هەڵگرتنی سندوقەكانی دەنگدان  لە دەروازەی شاری كەركوك رویدا، هیچ زیانێكی بە سندوقەكانی دەنگدان نەگەیاندووە. بەیانی ئەمڕۆ خۆكوژێك بە ئۆتۆمبیلێكی بۆمبڕێژكراوی لە نزیك كۆگاكانی سندوقەكانی دەنگدان لە كەركوك تەقاندەوە و بەهۆیەوە پۆلیسێك كوژراو و 2 كەسی تر كە زۆرینەیان سەر بە هێزە ئەمنییەكانن برینداربوون. عەبدولباست دەروێش وتەبێژی نوسینگەی كەركوكی كۆمسیۆن لە لێدوانێكیدا بۆ ئاژانسەكانی هەواڵ وتی:" هێرشە خۆكوژییەوە بووە هۆی برینداربوونی دوو فەرمانبەری سەر بە كۆمسیۆن لەگەڵ ژمارەیەك ئەندامی هێزە ئەمنییەكان كە پارێزگاری لە سندوقەكانی دەنگدان دەكەن". لایخۆشیەوە راكان جبوری پارێزگاری كەركوك بەوەكالەت داوای لە كۆمسیۆن كرد  بەپەلە سندوقەكانی دەنگدان بگوازێتەوە بۆ شوێنێكی سەلامەت بۆئەوەی دەستبكرێت بە پرۆسەی جیاكردنەوەی دەستیی دەنگەكان.    

 (درەو میدیا): رۆژی سێ شەممەی داهاتوو پرۆسەی ژماردنەوەی دەستیی دەنگەكانی هەڵبژاردنی 12ی ئایار دەستپێدەكات و سندوقەكانی دەرەوەی هەمویان ئەژماردەكرێنەوە. دادوەر لەیس جەبر حەمزە وتەبێژی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند، كۆمسیۆن بڕیاریداوە ئەو بنكە و وێستگانەی دەنگدان دیاری بكات كە پرۆسەی ژماردنەوەی دەستتی دەنگەكان تێیاندا بەڕێوەدەچێت، ئەمەش بەواتای ئەوەدێت هەموو دەنگەكان ئەژمارناكرێنەوە و تەنیا ئەو شوێنانە ئەژماردەكرێنەوە كە تانەیان لەسەرە. وتەبێژی كۆمسیۆن ئاشكرایكرد، پرۆسەی ژماردنەوەی دەستیی دەنگەكان بە ئامادەبوونی ئەندامامی كۆمسیۆن بەڕێوەدەچێت و پرۆسەكە سەرەتا لە دەنگەكانی پارێزگای كەركوك دەستپێدەكات و دواتر سلێمانی و هەولێرو دهۆك و نەینەوا و سەلاحەدین و ئەنبار. سەبارەت بە ژماردنەوەی دەنگەكان لە بەغداد، ئاماژەی بەوەكرد، ئەو سندوقانەی كە رەوانەی بەغداد كراون لە بەغداد ژماردنەوەی دەستییان بۆ دەكرێت. بەڵام بەپێی قسەی وتەبێژەكە، بۆ دەنگدانی دەرەوە كە پێكهاتووە لە دەنگدانی وڵاتانی ئێران و توركیا و بەریتانیا و لوبنان و ئوردن و ئەمریكا و ئەڵمانیا، رێوشوێنی پێویست دەگیرێتەبەر بۆ هێنانەوەی سندوقەكان و ئەژماركردنەوەی دەنگەكان لە بەغداد. باس لەوەشدەكات، هەردوو وەزارەتی بەرگری و ناوخۆ پرۆسەی ژماردنەوەی دەستی دەنگەكان دەپارێزن و پرۆسەكە بە ئامادەبونی چاودێرانی نەتەوە یەكگرتووەكان و باڵیۆزخانەی وڵاتانی بیانی و پارتە سیاسییەكان و چاودێرانی نێودەوڵەتی و رۆژنامەوانان بەڕێوەدەچێت.  

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت رۆژی شەممە وادەی یاسایی خولی سێیەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كۆتایی دێت، هێشتا پرۆسەی ئەژماركردنەوەی دەستیی دەنگەكانی هەڵبژاردنی 12ی ئایار دەستی پێنەكردووە كە رۆژی 6ی ئەم مانگە پەرلەمان بڕیاری لەسەردا. ئەمڕۆ ئەنجومەنی نوێنەران بڕیاربوو كۆببێتەوە، بەڵام نیسابی یاسایی تەواو نەبوو، بەوهۆیەوە كۆبونەوەكە دواخرا. سەرچاوەكان لە بەغدادەوە باسلەوەدەكەن، فشارێك لەسەر پەرلەمان هەیە بۆ ئەوەی ماددەی تایبەت بە ئەژماركردنەوەی دەستیی دەنگەكان لە یاسای هەمواری سێیەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران، هەڵوەشێنێتەوە.  ناوی ئەو لایەنانەی كە ئەم داواكارییەیان ئاڕاستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان كردووە هێشتا نادیارە، بەڵام بەپێی زانیارییەكان ئەو لایەنانە هەڵوەشاندنەوەی ئەو ماددەیان كردوەتە مەرج بۆ بەشداربونیان لە كۆبونەوەی پەرلەمان و تەواوكردنی نیساب لەبارەی پرسی درێژكردنەوەی تەمەنی پەرلەمان. نزیكەی دوو مانگ تێپەڕیووە بەسەر بەڕێوەچونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە عێراق، بەڵام تائێستا ئەنجامە راگەیەندراوەكانی هەڵبژاردن پەسەند نەكراون. بەپێی ئەو هەموارەی كە پەرلەمانی عێراق لە یاسای هەڵبژاردندا كردویەتی دەبێت دەنگەكانی هەڵبژاردنی 12ی ئایار جارێكی تر بەشێوەی دەستی ئەژماربكرێنەوە، دادگای باڵای فیدراڵی عێراقیش ئەژماركردنەوەی دەستیی پەسەندكردووە، بەڵام ئەم مادەیە لێكدانەوەی جیاوازی بۆ دەكرێت، هەندێك دەڵێن مەبەست لە ناوەڕۆكی ماددەكە ئەوەیە تەنیا دەنگی ئەو سندوقانە ئەژماربكرێنەوە كە گومانی ساختەكارییان لەسەرە، لەبەرامبەردا هەندێكی باس لەوە دەكەن مەبەست لە ماددە یاساییەكە ئەژماركردنەوەی تەواوەتی دەنگەكانە لەسەرتاسەری عێراق. لەنێوان ئەم دوو بۆچونەدا ئەو دادوەرانەی كە لە جێگای ئەندامانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن دانراون قسەی یەكلاكەرەوەیان كرد و رایانگەیاند، ئەژماركردنەوەی دەستیی دەنگەكان تەنیا ئەو سندوقانە دەگرێتەوە كە تانەیان لەسەرە. سەلیم جبوری: هەفتەی داهاتوو ئەژماركردنەوەی دەستی دەنگەكان دەستپێدەكات لە پاڵ هەوڵە یاساییەكان بۆ ئیفلیجكردنی ئەو ماددەیەی كە تایبەتە بە ئەژماركردنەوەی دەستی دەنگەكان، لە پشت پەردەشەوە هەوڵی سیاسی خراوەتەگەڕ بۆ ئیفلیكردنی ماددەكە. حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق كە سەرۆكی هاوپەیمانی (النصر- سەركەوتن)ە پێشتر بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ بەرگری لە ئەژماركردنەوەی دەستیی دەنگەكان دەكرد، بەمدواییە لەگەڵ موقتەدا سەدر سەرۆكی لیستی سائرون هاوپەیمانێتی كرد كە براوەی یەكەمی هەڵبژاردنە. هاوپەیمانی نێوان عەبادی و سەدر وەكو چەقاندنی بزمارێك بوو لە تابوتی ئەژماركردنەوەی دەستیی دەنگەكان، ئەو هاوپەیمانێتییە زۆرێك لە لایەنە ناڕەزاییەكانی عێراقی لە ئەنجامی هەڵبژاردنەكان توشی شۆك كرد. لەكاتێكدا هێشتا پرۆسەی ئەژماركردنەوەی دەستیی دەنگەكان دەستی پێنەكردووە، لایەنە سیاسییەكان سەرقاڵی دروستكردنی كوتلەی گەورەن بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لە عێراق. موقتەدا سەدر وەكو براوەی یەكەمی هەڵبژاردنی 12ی ئایار تائێستا سێ هاوپەیمانێتی كردووە بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت: یەكەم: هاوپەیمانی لەگەڵ ئەیاد عەلاوی سەرۆكی ئیئتیلافی نیشتیمانی و عەممار حەكیم سەرۆكی رەوتی حیكمە  دووەم: هاوپەیمانێتی هادی عامری سەرۆكی هاوپەیمانێتی فەتح سێیەم: هاوپەیمانێتی لەگەڵ حەیدەر عەبادی سەرۆكی هاوپەیمانی النصر بەڵام پێناچێت پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی نوێ بەو ئاسانییە تێپەڕێت، بەپێی دەستوری عێراق پرۆسەی پێكهێنانی حكومەت دەبێت بەم قۆناغانەدا تێپەڕی: قۆناغی یەكەم: كۆبونەوەی پەرلەمانی هەڵبژێردراوی نوێ و سوێندخواردنی ئەندامان  قۆناغی دووەم: لە یەكەم دانیشتنیدا پەرلەمانی نوێ دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان هەڵدەبژێرن (سەرۆك و جێگرانی سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران) قۆناغی سێیەم: دوای هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان، پەرلەمان دەنگ دەدات لەسەر هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار قۆناغی چوارەم: سەرۆك كۆمار دوای هەڵبژاردن  و سوێندخواردنی لیستی براوەی یەكەمی هەڵبژاردن رادەسپێرێت بە پێكهێنانی كابینەی نوێ حكومەت سەرباری ئەم رێوشوێنانە، پرسی درێژكردنەوەی خولی پەرلەمان رەنگە هەندێك مشتومڕ دروستبكات و كاتەكە درێژبكاتەوە، بەتایبەتیش كە ژمارەیەكی زۆر لە لایەنە سیاسییەكان بەتایبەتی لایەنە براوەكانی هەڵبژاردن درێژكردنەوەی تەمەنی پەرلەمان رەتدەكەنەوە و داوای دەستبەكاربونی پەرلەمانی هەڵبژێردراوی نوێ دەكەن، ئەمەش بزمارێكی ترە كە لە تابوتی پرۆسەی ئەژماركردنەوەی دەنگەكان دەدرێت. لەبەرامبەردا لایەنە ناڕازییەكان لە ئەنجامی هەڵبژاردن هەوڵی ئەوە دەدەن بەر لە دەستبەكاربونی پەرلەمانی نوێ پرۆسەی ئەژماركردنی دەستیی دەنگەكان بەڕێوەبچێت و پەرلەمانی نوێ لەسەر بنەمای ئەنجامی ژماردنەوەی دەستیی پێكبێت، بەگوێرەی قسەی سەلیم جبوری سەرۆكی پەرلەمانی عێراق، هەفتەی داهاتوو پرۆسەی ژماردنەوەی دەستیی دەنگەكان دەستپێدەكات.   لایەنە كوردییەكان و ژماردنەوەی دەنگەكان سەرەتای ناڕەزایەتی لە ئەندامەكانی هەڵبژاردنی 12ی ئایار لە هەرێمی كوردستانەوە دەستیپێكرد و دواتر پەڕییەوە بۆ ناوچەكانی تری عێراق. لە هەرێمی كوردستان شەش لایەن كە پێكدێت لە (بزوتنەوەی گۆڕان- یەكگرتووی ئیسلامی- كۆمەڵی ئیسلامی- هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری - بزوتنەوەی ئیسلامی- حزبی شیوعی) ناڕازین لە ئەنجامی هەڵبژاردن و داوای ئەژماركردنەوەی دەستیی دەنگەكان دەكەن. ئەم لایەنان بەتایبەتی (بزوتنەوەی گۆڕان و هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری) لە دوای هەڵبژاردن ناڕەزایەتییەكانیان گەیشتە ئاستێك كە باسیان لە كشانەوە لە پرۆسەی سیاسی عێراق دەكرد، بەڵام وردە وردە لەو بیرۆكەیە پاشەكشێیان كرد. لەبەرامبەردا هەریەكە لە (پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتیمانی كوردستان) هێندەی چاویان لەسەر پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی عێراقە هێندە بایەخ بە مشتومڕی ئەژماردنەوەی دەستیی دەنگەكان نادەن. پارتی و یەكێتی بەبێ بانگهێشتكردنیان بۆ ناو هاوپەیمانییەكە، لەگەڵ راگەیاندنی هاوپەیمانێتی نێوان سەدر و هادی عامری بەشێوەیەكی خێرا پیرۆزباییان كرد و ئامادەیی خۆیان نیشاندا بۆ بەشداریكردن تێیدا. بەم بارودۆخەوە پێناچێت ئەژماركردنەوەی دەستیی دەنگەكان بەوشێوەیە بەڕێوەبچێت كە لایەنە ناڕازییەكان دەیانەوێت، رەنگە لە باشترین حاڵدا ئەژماركردنەوەی دەنگەكان دەنگی چەند وێستگە و بنكەیەك بگرێتەوە و گۆڕانكارییەكی ئەوتۆ لەو ئەنجامانەدا دروست نەكات كە پێشتر كۆمسیۆنی هەڵبژاردن رایگەیاندووە.  

(درەو میدیا): بڕیاربوو ئەمڕۆ پەرلەمانی عێراق كۆببێتەوە، بەڵام بەهۆی ئامادەنەبوونی ژمارەیەكی زۆر لە پەرلەمانتاران و  تەواونەبونی نیسابی یاسایی دانیشتنەكە دواخرا. سەرچاوەیەك لە پەرلەمانی عێراق بە ( درەو میدیا)ی راگەیاند سەلیم جبوری سەرۆکی پەرلەمان داوای لە لیژنەی یاسایی و لیژنەی بەدواداچونی ڕاستیەکان كرد سبەی یان دوو سبەی بۆ کاتی دانیشتن دیاریی بكەن. هەوڵی پەرلەمانی عێراق بۆ كۆبوونەوە لە كاتێكدایە  ڕۆژی شەممە دوا ڕۆژی ئەم خولەی پەرلەمانی عێراقە و خولی یاسایی پەرلەمان كۆتایی دێت.  

(درەو میدیا): راگەیاندنی هاوپەیمانێتی لە نێوان هاوپەیمانێتی " نەسر" ی حەیدەر عەبادی و " سائرون"ی موقتەدا سەدر لە نەجەف، هادی عامری سەرۆكی هاوپەیمانی " فەتح" ی نیگەران كردووە، كە پێشتر لەگەڵ موقتەدا سەدردا رێككەوتنێكیان بۆ پێكهێنانی هاوپەیمانی ئیمزاكردبوو. سەرچاوەیەكی ئاگادار ئاشكرایكرد كە پەیوەندییەكانی نێوان عامری و سەدر درزی تێكەوتووە و هۆكارەكەشی بۆئەوە دەگەڕێتەوە كە سەدر بەبێ‌ ئاگاداركردنەوەی عامری هاوپەیمانێتی لەگەڵ عەبادی راگەیاندووە. ئەو سەرچاوەیە لە لێدوانیدا بۆ میدیاكانی عێراق ئاشكراشیكرد، ئێستا هادی عامری بەنیازە پاشەكشێ لە هاوپەیمانێتیكردن لەگەڵ موقتەدا سەدر بكات و هاوپەیمانێتییەكی نوێ‌ لەگەڵ نوری مالیكی سەرۆكی دەوڵەتی یاسا رابگەیەنێت. بەوتەی ئەو سەرچاوەیە ئێستا دانوستان لە نێوان فەتح و دەوڵەتی یاسا هەیە و هەردوولا لە هەوڵدان بە راوێژكردن لەگەڵ چەند هێزێكی سوننە و كورد هاوپەیمانێتییەك كە لاینكەم سی كورسیی پەرلەمانی دەبێت رابگەیەنن و دانوستان و گفتوگۆشیان لەگەڵ چەند پەرلەمانتارێكی لیستەكەی حەیدەر عەبادی " نەسر" دەستپێكردووە بۆئەوەی بێنە هاوپەیمانێتییەكەوە. سوننەكان هاوپەیمیانێتییەك رادەگەیەنن هاوكات لەگەڵ دانوستان و گفتوگۆی نێوخۆیی نێوان لیستە براوەكانی شیعەن لایەنە سوننەكانیش جموجوڵیان دەستپێكردووە، بۆئەوەی بە هاوپەیمانێتییەكەی فراوانەوە بەشداری دانوستانەكانی پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراق بكەن. بەوتەی چەند سەرچاوەیەكی سیاسی كە قسەیان بۆ سایتی " العربی الجدید" ی قەتەری كردووە،  كوتلە و قەوارە سونییەكانی پارێزگاكانی باكور و خۆرئاوای عێراق چەند رۆژێكە دانوستانیان دەستپێكردووە و لە دوو رۆژی داهاتوودا هاوپەیمانێتییەك رادەگەیەنن كە ژمارەی پەرلەمانتارەكانی دەگاتە 45 پەرلەمانتار. سەرچاوەیەكی نزیك لە سوننەكان رایگەیاند چەند كەسایەتییەكی پارێزگاكانی ئەنبار و نەینەوا و سەلاحەدین و بەغدا بەشداری دانوستانەكانیان كردووە. ئاشكراشیكرد كە هاوپەیمانێتییە نوێەكە سەركردە سوننەكانی وەك سەلیم جبوری سەرۆكی پەرلەمانن جەمال كەربولی سەرۆكی حزبی حەلن ئەحمەد جبوری پارێزگاری سەلاحەدین، محەمەد ئیقبال وەزیری پەروەردە، محەمەد حەلبوسی پارێزگاری ئەنبار لەخۆدەگرێت و هەوڵیش هەیە بۆئەوەی  هاوپەیمانی قەرار كە ئوسامە نوجێفی سەرۆكایەتی دەكات قایل بكرێت و بێتە ناو ئەو هاوپەیمانێتییەوە.    

(درەو میدیا): مایك پێنس جێگری سەرۆكی ئەمریكا بە تەلەفۆن لەگەڵ حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق قسەی كرد. بەپێی هەواڵێك كە سەرۆك وەزیرانی عێراق لەسەر ئەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك بڵاویكردوەتەوە، لە پەیوەندییە تەلەفۆنییەكەدا جێگری سەرۆكی ئەمریكا پابەندبونی واشنتۆنی نیشانداوە بە بەردەوامیدان بە پاڵشتییەكانی عێراق لە شەڕی لەناوبردنی داعشدا. لە پەیوەندییە تەلەفۆنییەكەدا عەبادی و مایك پێنس گفتوگۆیان كردووە لەبارەەی "دۆخی ناوچەكە و بارودۆخی ئەمنی و سیاسی عێراق و پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لە عێراق". پەیوەندییە تەلەفۆنییەكەی جێگری سەرۆكی ئەمریكا لەگەڵ حەیدەر عەباددی دوای چەند رۆژێك دێت لە هاوپەیمانێتیكردنی حەیدەر عەبادی لەگەڵ موقتەدا سەدر بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لە عێراق. تائێستا هەڵوێستی ئەمریكا لەبارەی ئەو هاوپەیمانێتییەوە روون نییە كە لەنێوان سەدر و عەبادی و هادی عامری و عەممار حەكیم وەكو چوار هێزی سیاسی سەربە پێكهاتەی شیعەدا دروستبووە.