وەزارەتی دەرەوەی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا (ڕاپۆرتی بازرگانیکردن بە مرۆڤەوە) بۆ ساڵی ٢٠٢٥ بڵاوکردووەتەوە، ئەمە دەقی ئەو بەشەی ڕاپۆرتەکەیە کە تایبەتە بە عێراق. عێراق: ئاستی 2 حکومەتی عێراق بەتەواوی پابەند نییە بە کەمترین ستانداردەکان بۆ نەهێشتنی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، بەڵام هەوڵی بەرچاو دەدات بۆ ئەنجامدانی ئەمە. حکومەتی عێراق دەریخستوە کە هەوڵی زیاتری داوە، بەراورد بە ماوەی راپۆرتدانی پێشوو؛ لەبەرئەوە عێراق لە ئاستی (2) ماوەتەوە. ئەم هەوڵانە بریتی بوون لە لێکۆڵینەوەو دادگاییکردنی زیاتری تاوانەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، بەتایبەتی سواڵکردنی زۆرەملێ، هەروەها حوکمدانی بازرگانی زیاتر. هێزەکانی جێبەجێکردنی یاسا بەشدارییان کرد لە لێکۆڵینەوە نێودەوڵەتییەکان، کە بووە هۆی دەستگیرکردنی تۆمەتبارانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ. حکومەت راهێنانی پێشکەشکرد بە بەرپرسان لەسەر دەستنیشانکردن قوربانی و رەوانەکردنی بۆ چاودێری. حکومەت سەرچاوەکانی تەرخانکرد بۆ لیژنەی ناوەندیی بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، هەروەها بەردەوام هەوڵ دەدات بۆچوونی رزگاربووان وەربگرێت لە هەوڵەکانی بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ. بەڵام حکومەت لە چەندین بواری سەرەکییدا کەمترین ستانداردەکانی بەدینەهێناوە. حکومەت ژمارەیەکی کەمتر گومانلێکراوی بازرگانیکردن بە مرۆڤی دادگایی کردوە و ژمارەیەکی کەمتر قوربانی دەستنیشانکردوە بەراورد بە ساڵی رابوردو. حکومەت راپۆرتی نەداوە دەربارەی هەوڵەکانی بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ راپۆرتەکان لەسەر تێوەگلانی بەرپرسان، لەوانە ئەو بەرپرسانەی گومان دەکرێت ئەو منداڵانەی تۆمەتبارن بە پەیوەستبوون بە داعش لەگەڵ خێزانەکانیان ئیستغلال کردوە بەرامبەر پێدانی بەڵگەنامەی شارستانی پێویست بۆ وەرگرتنی خزمەتگوزارییە حکومییەکان. داوەرانی لێکۆڵینەوە هێشتا تاکە دەسەڵاتن بۆ دەستنیشانکردنی قوربانی بەفەرمیی و رەوانکردنیان بۆ چاودێری، ئەمەش بۆتە هۆی سنوردارکردنی هەوڵەکانی دەستنیشانکردن و پاراستنی قوربانی. لەئەنجامی ناتەبایی پشکنین لەناو دانیشتوانە لاوازەکان، دەسەڵاتەکان رێکاری کاریگەرییان پەیڕەو نەکردوە بۆ رێگرتن لە سزادانی نادروستی قوربانییەکان بەهۆی ئەو کردارە نایاساییانەی کردوویانە راستەوخۆ لە ئەنجامی ئەوەی بازرگانیان پێوە کراوە. حکومەت پەناگەی تەرخانکراوی نییە بۆمنداڵی قوربانی بازرگانیکردن بەمرۆڤ و دەستگەیشتن بە پەناگە سنووردارە بۆ هەندێک دانیشتوانی لاواز بەرامبەر بازرگانیکردن بە مرۆڤ.   راسپاردە لەپێشەکان: • بەفەرمی رێگەدان بە دەسەڵاتە پەیوەندارەکان، نەک تەنها دادوەرانی لێکۆڵینەوە بەپێی بڕیاری دادگا، بۆ دەستنیشانکردنی قوربانی ئەگەریی بازرگانیکردن بەمرۆڤ و رەوانەکردنی بۆ چاودێری، لەوانە، پەناگە (شێڵتەر). • دڵنیاییکردن لەوەی قوربانیانی بازرگانیکردن بەمرۆڤ بە ناڕەوا سزا نادرێن تەنها لەسەر کرداری نایاسایی ئەنجامدراو راستەوخۆ لە ئەنجامی ئەوەی بازرگانیان پێوەکراوە. • زیادکردنی دەستگەیشتنی بێبەربەست بە خزمەتگوزارییەکانی پاراستن بۆ هەموو قوربانیانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ و منداڵەکانیان – بە بیانییەکان و دانیشتوانە لاوازەکانەوە، وەک پەناگە،راوێژی دەروونی، چاودێری تەندروستی، یارمەتی یاسایی، خزمەتگوزارییەکانی وەرگێڕانی نوسین و زارەکیی، خزمەتگوزارییەکانی تێکەڵکردنەوە، راهێنانی کار و هاوکاریی دارایی. • چارەسەرکردنی گرفتی شرۆڤەکردنی یاسای سزادانی عێراق، کە لەوانەیە توانای حکومەت سنوردار بکات بۆ پاراستنی قوربانییەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ یان سزادانی بازرگانان بە مرۆڤ. • پێشکەشکردنی راهێنان بە بەرپرسان لەسەر بەکارهێنانی رێکارە ستانداردەکانی کارکردن (SOPs) بۆ دەستنیشانکردنی چالاکانەی قوربانیان لەناو دانیشتوانە لاوازەکان، ئاوارەگەڕێنراوەکان لە ئەلهۆل. • زیادکردنی هەوڵەکانی لێکۆڵینەوەو دادگایکردنی تاوانەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ و سەپاندنی سزای گونجاو بەسەر بازرگانانی حوکمدراو و بەرپرسە تێوەگلاوەکان، کە پێویستە پێکبێت لەماوەی بەرچاوی بەندکردن و راپۆرتدان لەسەر سزادانەکان. • جێبەجێکردنی تەبای رێنماییە پتەوەکان و چاودێریکردنی کۆمپانیاکانی بەکارخستنی کرێکار، لەوانە لەڕێگەی نەهێشتنی رسومی بەکارخستن کە لە کرێکارانی بیانیی وەردەگیرێن و لێپرسینەوەی تاوان لە بەکارخەرانی کرێکاری ساختەکار. • دڵنیاییکردن لە پەیڕەوکردنی رێبازێکی قوربانی-ناوەند و هۆشیار بەرامبەر بە زەبری دەروونیی بۆ دەسنتیشانکردنی قوربانی و دابینکردنی هاوکاریی بۆ هەموو قوربانییەکان بەبێ لەبەرچاوگرتنی بەشداریکردنیان لە رێکارەکانی لێکۆڵینەوەی تاوان یان دادگاییکردنی بازرگانان بە مرۆڤ. • دانانی چوارچێوەی یاسایی، لەڕێگەی هەموارکردنی یاساکە یان لەڕێگەی رێنماییەکی وەزاریی، بۆ ئەوەی رێکخراوە ناحکومییەکان بتوانن پەناگەی قوربانیان بەڕێوەببەن، هەروەها پێشکەشکردنی سەرچاوەی دارایی و شوێن و کارمەندی راهێنراو بەم رێکخراوانە. • هەموارکردنی یاسای بەرەنگاربوونەوەی بازگانیکردن بەمرۆڤ بۆ دڵنیابوون لەوەی نیشاندانی بەکارهێنانی هێز، ساختەکاری یان ناچارکردن مەرجی پێویست نییە بۆ سەلماندنی تاوانی بازرگانیکردنی سێکس بە منداڵ، تەبا لەگەڵ پرۆتۆکۆلی بازرگانیکردن بە مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکانی ساڵی 2000. دادگاییکردن حکومەتی عێراق هەوڵەکانی زیادکردوە بۆ جێبەجێکردنی یاسای بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ. یاسای عێراق بۆ بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ ساڵی 2012 هەندێک لە جۆرەکانی بازرگانیکردن بە کرێکار و هەندێک لە جۆرەکان بازرگانیی سێکس وەک تاوان دەناسێنێت. یاساکە سزای تا 15 ساڵ زیندانیکردن و پێبژاردنی داناوە بۆ تاوانەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، ئەگەر قوربانی نێرینەی پێگەیشتوو بوو، و سزای زیندانی هەتاهەتایی و پێبژاردنی داناوە، ئەگەر قوربانی مێینەی پێگەیشتوو یان منداڵ بوو. ئەم سزایانە وەک پێویست قورسن، سەبارەت بە بازرگانیکردنی سێکس، هاوتان لەگەڵ ئەو سزایانەی بۆ تاوانە گەورەکان دانراون، وەک تاوانی لاقەکردن. ماددەی 399 لە یاسای سزادان لەشفرۆشی منداڵی بە تاوان داناوە و سزای 10 ساڵ بەندکردنی بۆ داناوە، ئەمەش وەک پێویست قورسە، ئەگەرچی هاوتا نییە لەگەڵ سزا دانراوەکان بۆ لاقەکردن. ناتەبا لەگەڵ پێناسەی بازرگانیکردن بەپێی یاسای نێودەوڵەتی، یاسای بەرەنگاربوونەوەی بازگانیکردن بەمرۆڤ نیشاندانی بەکارهێنانی هێز، ساختەکاری یان ناچارکردن وەک مەرج داناوە بۆ سەلماندنی تاوانی بازرگانیکردنی سێکسیی بە منداڵ، لێرەوە هەموو جۆرەکانی بازرگانیکردنی سێکسی منداڵی بەتاوان نەکردوە. یاسای سزادانی عێراق لەشفرۆشی منداڵی بەتاوان کردوە و سزای تا دە ساڵ بەندکردنی بۆ داناوە، کە وەک پێویست قورسە، ئەگەرچی هاوتا نین لەگەڵ سزا دیاریکراوەکان بۆ لاقەکردن. لیژنەی ناوەندیی بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ بەردوام بوو لە ئامادەکردنی رەشنووسی هەموارکردنی یاسای ساڵی 2012 بەمەبەستی لابردنی مەرجی نیشاندانی بەکارهێنانی هێز، ساختەکاری یان ناچارکردن بۆ سەلماندنی تاوانەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ؛ هەموارەکە هێشتا چاوەڕوانی پەسەندکردنە لەلایەن ئەنجومەنی نوێنەرانەوە. رێنمایی جێبەجێکردنی یاسای بازرگانیکردن بە مرۆڤ ئەرک و بەرپرسیارێتیەکانی جێبەجێکردنی یاساکە بۆ وەزارەتەکان روون دەکاتەوە کە ئەندامن لە لیژنەی ناوەندیی بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ. حکومەتی هەرێمی کوردستان راپۆرتی نەداوە لەسەر داڕشتنی چوارچێوەی یاسایی و جێبەجێکردنی پێویست بۆ جێبەجێکردنی یاسای 2012ی عێراق بۆ بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، کە پەرلەمانی کوردستان لە ساڵی 2018 پەسەندی کردوە. بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ لە وەزارەتی ناوخۆ لێکۆڵینەوەی دەستپێکرد لە 3,182 کەس لە ژمارەیەکی نەزانراوی کەیسدا، لەوانە 523 تۆمەتباری بازرگانیکردنی سێکس و 2,695 تۆمەتباری بازرگانیکردنی کاری زۆرەملێ، لەمانە 2,291 تاوانی سواڵکردنی زۆرەملێ بوون. ئەمە بەرزبوونەوەیەکی بەرچاو بوو بەراورد بە 1,698 کەس کە لێکۆڵینەوەیان لەگەڵ کرا لە ساڵی 2023. حکومەت راپۆرتیدا لەسەر 410 لێکۆڵینەوە لە بازرگانیکردنی سێکس کە لە ساڵی پێشوو دەستیانپێکرد و هێشتا بەردەوامن. دەسەڵاتەکان دادگاییکردنی 543 کەسیان دەستپێکردوە، لەوانە 202 کەس لەسەر بازرگانیکردنی سێکس و 341 کەس لەسەر بازرگانیکردنی کاری زۆرەملێ، لەمەش 205 لەسەر سواڵکردنی زۆرەملێ بوو. ئەمەش نزمبوونەوەیە بەراورد بە 1،270 دادگاییکردنی دەستپێکراو لە 2023. حکومەت راپۆرتیدا کە 151 دادگاییکردن کە لە ساڵانی پێشتر دەستیانپێکرد هێشتا بەردەوامن. حکومەت حکومی سەپاند بەسەر 388 بازرگان، لەوانە 197 بازرگانی سێکس و 191 بازرگانی کارپێکردن؛ دادگاکان 252 کەسیان حوکمدا بەپێی یاسای بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤی ساڵی 2012 و 136 کەس بەپێی یاساکانی تری وەک یاسای سزادان و یاسای نشینگە، هەندێک سەرباری یاسای بازرگانیکردن. ئەمەش بەرزبوونەوە بوو بەراورد بە 295 حوکمدان لە ساڵی 2023. حکومەت راپۆرتی نەدا لەسەر داتاکانی سزادانی بازرگانە حوکمدراوەکان؛ بەڵام حکومەت راپۆرتیدا لەسەر مەودای سزاکان لەنێوان پێنج ساڵ بەندکردن تا بەندکردنی هەتاهەتایی. دەشێت ئامارە بڵاوکراوەکان لەلایەن هێزەکانی جێبەجێکردنی یاسای ئەو تاوانانەش لەخۆبگرن کە دەکەونە دەرەوەی مەودای پێناسە نێودەوڵەتییەکەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ. لە ساڵی 2024 بەرپرسانی حکومەتی هەرێمی کوردستان لێکۆڵینەوەیان کرد لە 13 کەیسی گومانلێکراوی بازرگانیکردن بە مرۆڤ (10 لەسەر بازرگانکردنی سێکس و دوو لەسەر کاری زۆرەملێ و یەکێک لەسەر جۆرێکی دیارینەکراوی بازرگانیکردن بە مرۆڤ). بەرپرسانی حکومەتی هەرێمی کوردستان دەستیانکرد بە یەک دادگاییکردنی نوێ لەسەر کاری زۆرەملێ، هەروەها 33 دادگاییکردنی ساڵی 2023 هێشتا بەردەوامن. دادگاکانی هەرێمی کوردستانی عێراق حوکمیان سەپاند بەسەر چوار بازرگان بە مرۆڤ (سێ بازرگانی سێکس و یەک بازرگانی کاری زۆرەملێ)، بەراورد بە هەشت حوکمدان لە ساڵی 2023. حکومەتی هەرێمی کوردستان داتای دابین نەکرد دەربارەی بازرگانە حوکمدراوەکان. حکومەت راپۆرتی نەداوە لەسەر لێکۆڵینەوە، دادگاییکردن یان حوکمدانی فەرمانبەرانی حکومەت کە تێوەگلاون لە تاوانەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ؛ بەڵام هێشتا گەندەڵیی و تێوەگلانی فەرمیی لە تاوانەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ نیگەرانیەکی گەورەیە و جێبەجێکردنی یاسای پەکخست لەماوەی ساڵەکەدا. راپۆرتەکان ئاماژەیاندا بەوەی ئەفسەرانی پلە نزمی پۆلیس و کارگێڕیی بەرتیل وەردەگرن بەرامبەر چاوپۆشین لە تاواکانەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ. چاودێران راپۆرتیانداوە هەندێک بەرپرسی جێبەجێکردنی یاسا رێخۆشکەر بوون بۆ بازرگانیکردنی سێکس بە منداڵ لە بەندیخانەکان. پێشتر رێکخراوێکی نێودەوڵەتی راپۆرتیدا لەسەر خێزانەکان – لەگەڵ منداڵان – کە تۆمەتبارن بە وابەستەبوون بە داعش – پاش ئازادکردنیان لە بەندکردن، لەلایەن بەرپرسانەوە ئیستیغلالی سێکسی کراون لەڕێگەی ناچارکردنیان بە ئەنجامدانی کردەی سێکس بەرامبەر بەدەستهێنانی رێگەپێدانی ئاسایش یان دەستگەیشتن بە بەڵگەنامە شارستانییەکان کە پێویستن بۆ وەرگرتنی خزمەتگوزارییە حکومەییەکان. بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ لە وەزارەتی ناوخۆ سەرپەرشتی لێکۆڵینەوەکان لە بازرگانیکردن بە مرۆڤ دەکات و 16 یەکەی تایبەتمەندی پۆلیسی هەیە، دوو لە بەغدادو یەکێک لەهەر یەکێک لە پارێزگاکان؛ لە ساڵی 2024 حکومەت سەرچاوەی زیاتری تەرخانکرد بۆ بەڕێوەبەرایەتییەکە. دەسەڵاتی دادوەریی عێراق بەرپرسە لە دامەزراندنی دادوەری پسپۆڕ لە هەموو پارێزگاکان؛ ئەو دادوەرانەی تەنها کەیسەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ بەڕێوەدەبەن و بەرپرسیارن لە بەفەرمی دەستنیشانکردنی قوربانی و رەوانەکردنی بۆ چاودێری. بەپێی راپۆرتەکان داواکارانی گشتی بازرگانیکردن بە مرۆڤ وەک تاوانی بچووکتر سەیردەکەن، بۆ نموونە وەک تاوانی لەشفرۆشی یان پێشێلکردنی یاساکانی کار، لەجیاتی سەیرکردنیان وەک بازرگانیکردن بە مرۆڤ، لە ئەنجامدا سزاکان سووکترن و رەنگدانەوەی گەورەیی تاوانەکە نین. لە هەرێمی کوردستان، بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی تاوانە رێکخراوەکان هەشت یەکەی چالاکی بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤی هەیە لە هەموو پارێزگاکان و ئیدارە سەربەخۆکان؛ بەڵام چاودێران راپۆرتیانداوە کە ئەم یەکانە سەرچاوە و کارمەندی پێویستیان نییە. لە هەرێمی کوردستانی عێراق، کەیسەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ سەرەتا لە دادگای لێکۆڵینەوە دەبینران، کە دادوەر بڕیاری دەدا لە رەوانەکردنی کەیسەکە بۆ دادگای تاوان، مەدەنیی یان نەوجەوانان. چاودێران تێبینیان کردوە کە هەندێک دادوەر کەیسەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤیان رەوانە نەکردوە بۆ لێکۆڵینەوەی پۆلیس بەهۆی نەبوونی زانیاری لەسەر یاسای بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ. لە هەندێک کاتی تردا، قوربانیان بەبێ نوێنەرایەتی یاسایی نەیانتوانیوە بەڵگەی پێویست پێشکەش بکەن لەسەر روودانی تاوانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، لەبەرئەوە دادوەران کەیسەکەیان رەوانە نەکردوە بۆ لێکۆڵینەوەی زیاتر، لەجیاتی ئەوە بەشێوەی هەمیشەیی یان کاتیی کەیسەکەیان داخستوە. حکومەت، بەهاوبەشی لەگەڵ رێکخراوە ناحکومییەکان، راهێنانی بازرگانیکردن بە مرۆڤی پێشکەشکردوە بە دادوەران، هێزەکانی جێبەجێکردنی یاسا، بەرپرسان لە لیژنەی ناوەندیی بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، بەرپرسانی سنوور، کارمەندانی تەندروستی، ئاسایش، وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی، ئەنجومەنی باڵای دادوەری، وەزارەتی داد و دپلۆماتکاران دەربارەی هاوکاریکردنی قوربانی، رێکارە ستانداردەکانی کارکردن بۆ دەستنیشانکردنی قوربانی، تەکنیکەکانی لێکۆڵینەوە و بازرگانیکردن بە مرۆڤ لە ئۆنلاین. حکومەت، بە هاوبەشیی لەگەڵ رێکخراوێکی نێودەوڵەتی، رێبەرێکی راهێنانی ئامادەکرد و بڵاوکردەوە بۆ رێنماییکردنی لێکۆڵینەوەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ. حکومەتی هەرێمی کوردستان رێکارە ستانداردەکانی کارکردن (SOPs)ی بڵاوکردەوە بۆ لێکۆڵینەوە و دادگاییکردنی کەیسەکان و راهێنانی پێشکەش کرد بە لێکۆڵەرەوەکان لەسەر ئەم رێکارانە. هێزەکانی جێبەجێکردنی یاسا هاوکارییان کرد لەگەڵ دەسەڵاتەکان لە پاکستان، بەنگلادیش، سوریا و ئینتەرپول لە بواری لێکۆڵینەوەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، کە بووە هۆی دەستگیرکردنی تۆمەتباران بە بازرگانیکردن بە مرۆڤ و دەستنیشانکردنی قوربانییەکان. حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراقی فیدراڵ بەردەوامن لە هاوکارییکردن لە بواری لێکۆڵینەوەکان. پاراستن هەوڵەکانی حکومەت بۆ پاراستنی قوربانیان بەشێوەیەکی نایەکسان بەردەوام بوو. لە ساڵی 2024 وەزارەتی ناوخۆ راپۆرتیدا لەسەر دەستنیشانکردنی 223 قوربانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، بەراورد بە 335 قوربانی دەستنیشانکراو لە 2023. لەم 223 قوربانییە دەستنیشانکراوە، 106 کەسیان عێراقی قوربانی بازرگانیکردنی سێکس بوون (83 ئافرەت، 22 کچ و یەک کوڕ) و 117 کەسیان قوربانی بازرگانی کاری زۆرەملێ بوون، لەوانە 48 سواڵکەری زۆرەملێ. قوربانییە بیانییەکان خەڵکی ئەسیوبیا، لوبنان، بەنگلادیش، ئۆگەندا، کینیا، فلیپین، پاکستان و وڵاتانی تر بوون. لە ساڵی 2024 حکومەتی هەرێمی کوردستان راپۆرتیدا لەسەر دەستنیشانکردنی 73 قوربانی، لەوانە 25 ئافرەتی پێگەیشتووی قوربانی بازرگانیکردنی سێس، 48 قوربانی بازرگانیکردنی کاری زۆرەملێ، لەمانە دوو قوربانی سواڵکردنی زۆرەملێ هەبوون (هەموویان هاووڵاتی بیانیی بوون)؛ بەراورد بە 121 قوربانی دەستنیشانکراو لە ساڵی 2023. لە ساڵی 2024 حکومەتی هەرێمی کوردستان هیچ قوربانییەکی منداڵی بازرگانیکردنی سێکسی دەستنیشان نەکرد، بەراورد بە 11 لە ساڵی 2023. حکومەت رێکارە ستانداردەکانی کارکردن (SOPs)ی جێبەجێکرد، لەگەڵ پرسیارنامەی پشکنین و نیشاندەرەکان بۆ گروپە مەترسیی بەرزەکان، بۆ مەبەستی دەستنیشانکردنی قوربانی و رەوانەکردنی بۆ چاودێری، بەڵام چاودێران راپۆرتیاندا لەسەر ناتەبایی بەکارهێنانی رێکارە ستاندارەکانی کارکردن لەلایەن بەرپرسانەوە، بەتایبەتی لە ناوچە گوندییەکان. چاودێران راپۆرتیاندا کە خزمەتگوزارییە کۆمەڵایەتییەکان و پشکنەرانی کار پێویستیان بە راهێنانی زیاتر هەیە لەسەر رێکارە ستانداردەکانی کارکردن، بۆ زامنکردنی جێبەجێکردنی دروست لەسەر ئاستی خۆجێی. دادوەرانی لێکۆڵینەوە هێشتا تاکە بەرپرسی فەرمیین کە دەسەڵاتی یاساییان هەیە بۆ دەستنیشانکردنی قوربانی و رەوانەکردنی بۆ لای خزمەتگوزارییەکانی پاراستن بەپێی بڕیاری دادگا. بەپێی یاسا قوربانییەکان دەتوانن دەستیان بگات بە خزمەتگوزارییەکان بەبێ ئەوەی پێویست بکات هاوکاریی هێزەکانی جێبەجێکردنی یاسا بکەن، بەڵام چاودێران تێبینیان کردوە، کە لە کرداردا، زۆرجار چاوەڕوان دەکرێت لە قوربانی لەگەڵ هێزەکانی جێبەجێکردنی یاسا قسەبکات پێش ئەوەی رەوانە بکرێت. ئەگەرچی داواکراو نییە لە قوربانییەکان لە دادگا وتە پێشکەش بکەن، بەڵام وتەکانیان پێشمەرجە بۆ دەستپێکردنی لێکۆڵینەوەی تاوان. ئەگەر قوربانییەکان وتەیان پێشکەش نەکرد، یان دادوەر بڕیاریدا کە بەڵگەی پێویست نییە، دەکرێت کەسێک بێبەش بکرێت لە پێگەی قوربانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، بەمەش بێبەش دەبێت لە دەستگەیشتن بە خزمەتگوزارییەکانی پاراستن. لە هەرێمی کوردستانی عێراق، بەرپرسانی بەرەی پێشەوە پرسیارنامە و ئامرازەکان بەکاردەهێنن بۆ دەستنیشانکردن و رەوانەکردنی قوربانی؛ بەڵام چاودێران تێبینیان کردوە کە دەسەڵاتەکان بەشێوەیەکی کارا یان چالاک پشکنینیان ئەنجام نەداوە بۆ نیشاندەرەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ لەناو هەندێک گروپی لاواز، لەوانە ئاوارە گەڕانەوەکانی کەمپی ئەلهۆل لە باکوری رۆژهەڵاتی سوریا. دادوەرانی لێکۆڵینەوە لە هەرێمی کوردستانی عێراق تاکە دەسەڵاتن بۆ رەوانەکردنی قوربانیان بۆ پەناگە حکومەییەکان بەپێی بڕیاری دادگا؛ چاودێران راپۆرتیانداوە لەسەر سنوورداری دەستنیشانکردنی قوربانی یان دەستگەیشتن بە خزمەتگوزارییەکان، ئەگەر دادوەران بەفەرمی وەک قوربانی نەیانناسێنن. پەناگە حکومییەکان پێویستیان بە بڕیاری دادگایە بۆ وەرگرتنی قوربانی، بەڵام ئەگەر قوربانیەک راستەوخۆ داوای یارمەتی بکات لە پەناگەیەکی ناحکومیی ئەوا بڕیاری دادگا پێویست نییە. چاودێران تێبینیان کردوە کە پێداویستی زۆر هەیە بە وەرگێر بۆ مەبەستی ئەنجامدانی چاوپێکەوتن بە زمانی رەسەنی قوربانی بۆ ئەوەی پرۆسەی دەستنیشانکردنی قوربانی باشتر بکرێت. حکومەت 223 قوربانی دەسنتیشانکراوی رەوانە کرد بۆ چاودێری و خزمەتگوزاری تەندروستی، پەناگەو یارمەتی یاسایی پێشکەش کردن، بەراورد بە 137 قوربانی رەوانەکراو بۆ چاودێری لە ساڵی 2023. حکومەت راپۆرتیدا لەسەر پێشکەشکردنی خزمەتگوزارییەکان بە 37 قوربانی کە لەجیاتی ئەوە بژاردەی گەڕانەوەیان هەڵبژارد بۆ وڵاتی خۆیان یان هاوکارییان وەرگرت لەڕێگەی رێکخراوە ناحکومییەکان یان باڵوێزخانە بیانییەکان. حکومەتی هەرێمی کوردستان راپۆرتیدا لەسەر دەستنیشانکردنی 73 قوربانی، هەشت رەوانەکران بۆ پەناگەیەک کە رێکخراوێکی ناحکومی بەڕێوەی دەبات، بەڵام حکومەت راپۆرتی نەدا لەسەر ئەوەی ئایا 65 قوربانییەکەی تر رەوانەکراون یان خزمەتگوزارییان وەرگرتوە. چاودێرێک راپۆرتیدا لەسەر دابینکردنی خزمەتگوزارییەکان بە 94 قوربانی بەبێ پاڵپشتیی حکومەتی هەرێمی کوردستان. وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی سەرپەرشتی پەناگەیەک دەکات لە بەغداد بە توانای نیشتەجێکردنی 80 قوربانی ئافرەتی پێشگەیشتوو و منداڵانی قوربانییەکان، هەروەها پەناگەیەکی پیاوان لە بەغداد بە توانای نیشتەجێکردنی 50 قوربانی پیاوی پێگەیشتوو، تائێستا خزمەتگوزارییەکانی پێشکەش کردوە بە 51 قوربانی. هاوکات حکومەت سەرپەرشتی پەناگەکان دەکات لە دیوانیە و کەرکوک، کە قوربانیانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ نیشتەجێ دەکەن. یاسای عێراقی قەدەغەی کردوە رێکخراوە ناحکومییەکان پەناگە بەڕێوەببەن لە عێراقی فیدراڵ، ئەگەرچی رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و رێکخراوە ناحکومییەکان دەتوانن قوربانییە دەستنیشانکراوەکان رەوانە بکەن بۆ پەناگە حکومەییەکان. رێکخراوە ناحکومییەکان راپۆرتیاندا لەسەر سنوورداری بەردەستبوونی پەناگەکان لە ناوچە دوورەدەستەکان و بۆ هەندێک گروپی قوربانی وەک منداڵان، پیاوان، ئەو کەسانەی وەک هاوڕەگەزخواز یان جووت رەگەزخواز ناسراون، هەروەها کرێکارانی بیانیی. بە لەبەرچاوگرتنی سنوورداری بەردەستبوونی خزمەتگوزارییەکان بۆ پیاوانی قوربانی، هەندێک کات حکومەت قوربانییە ئەگەرییەکانی لە بەندیخانەکان هێشتۆتەوە. لە 2024 حکومەت دەستگەیشتن بە پەناگەی سنووردار کرد، لەوانە بۆ قوربانییە ئەگەرییەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، لەڕێگەی جێبەجێکردنی ئەو سیاسەتانە کە بەپێی راپۆرتەکان قەدەغەی دەکەن رێکخراوەکانی کۆمەڵی مەدەنیی خزمەتگوزارییەکان دابین بکەن بۆ هەندێک گروپی دیاریکراو. چاودێران تێبینیان کردوە کە پێداویستی هەیە بۆ پەناگەی تایبەتمەند بۆ منداڵانی قوربانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، لەبەرئەوەی بەگشتی بەرپرسان منداڵان رەوانە دەکەن بۆ خانەکانی بێسەرپەرشتان، پەناگەکانی کەسانی بێلانە یان بەندیخانەکان. وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی بڕی 1.1 ملیار دیناری عێراقی ($797,122) تەرخانکرد بۆ پەناگە حکومییەکان و پاراستنی قوربانیانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، لەم بڕە 250 ملیۆن دیناری عێراقی ($190,985) تەرخانکرا بۆ پەناگەی وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی لە بەغداد، لەکاتێکدا بۆ پارێزگاکانی دەرەوەی پایتەخت ساڵانە 150 ملیۆن دیناری عێراق ($114,591) تەرخانکرا بۆ هاوکاریی قوربانیانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ. وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی – لەگەڵ وەزارەتی تەندروستی– راپۆرتیاندا لەسەر دابینکردنی پەناگە و خزمەتگوزارییە دەروونیی و کۆمەڵایەتییەکان، یارمەتی یاسایی، خزمەتگوزارییەکانی تێکەڵکردنەوە، راهێنانی پیشەیی و چاودێری تەندروستییەکان بۆ قوربانیان. چاودێران راپۆرتیاندا کە خزمەتگوزارییەکان بەگشتی لەم چەند ساڵەی رابوردودا بەرەوپێشچوون؛ بەڵام کەمیی سەرچاوە، کارمەند، توانای تەکنیکیی، راهێنان و بەڕێوەبردنی کەیس بوونەتە هۆی سنووردارکردنی توانای پەناگەکان بۆ دابینکردنی یارمەتی یاسایی، خزمەتگوزاری دەروونیی کۆمەڵایەتی و بایەخدەر بە زەبرە دەروونییەکان و چاودێری تەندروستی. ئەگەرچی یاساکە ماف دەدات بە قوربانیانی بیانیی بازرگانیکردن بە مرۆڤ بۆ دەستگەیشتن بە هەمان سوودەکان هاوشێوەی قوربانییە عێراقییەکان، لە کرداردا، زۆرجار بەرپرسان قوربانی بیانیی رەوانە دەکەن بۆ لای رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان بۆ هاوکاریی و پەناگە یان ناردنەوە بۆ وڵاتی خۆیان، لەجیاتی دابینکردنی خزمەتگوزارییەکان لە پەناگە حکومەییەکان. داکۆکیکاران راپۆرتیانداوە کە هەندێک قوربانی، بەتایبەتی ئەوانەی بەشێوەیەکی نایاسایی لە عێراقن یان کێشەی زمانەوانیان هەیە، گرفتیان هەبووە لە دەستگەیشتن بە خزمەتگوزارییە حکومییەکان. بەپێی راپۆرتەکان قوربانییە بیانییەکان پشت دەبەستن بە باڵوێزخانەکانی خۆیان بۆ هاوکاریی. حکومەتی هەرێمی کوردستان پێنج پەناگەی توندوتیژی خێزانی بەڕێوەدەبات، کە دەتوانن هەندێک خزمەتگوزاری پێشکەش بکەن بە ئافرەتی قوربانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ؛ بەڵام شوێن لە پەناگەکان سنووردارە. بەرپرسان داوا لە قوربانی دەکەن بڕیاری دادگا وەربگرن بۆ ئەوەی بتوانن پەناگە بەجێبەجبهێڵن، ئەمەش جووڵەیان سنووردار دەکات. حکومەتی هەرێمی کوردستان زانیاری نەداوە لەسەر ئەوەی چەند قوربانی خزمەتگوزارییەکان وەردەگرن لە پەناگەکان. حکومەتی هەرێمی کوردستان بەردەوامە لە ڕێگەدان بە رێکخراوێکی ناحکومیی بۆ بەڕێوەبردنی تاکە پەناگەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ لە هەرێمی کوردستانی عێراق. پەناگەکە خزمەتگوزاری هەمەلایەنی بەڕێوەبردنی کەیس و خزمەتگوزاری یاسایی و تەندروستی و دەروونی پێشکەش دەکات و توانای نیشتەجێکردنی تا 38 قوربانی هەیە، هەروەها هەمیشە پڕبووە. چاودێران راپۆرتیاندا لەسەر نەبوونی پەناگەی گونجاو بۆ قوربانی منداڵ لە هەرێمی کوردستانی عێراق، حکومەتی هەرێمی کوردستان پەناگەی تایبەتمەندی نییە بۆ منداڵی قوربانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ. حکومەتی هەرێمی کوردستان یاداشتێکی لێکتێگەیشتنی واژۆکرد لەگەڵ رێکخراوێکی ناحکومیی بۆ کردنەوەی پەناگەیەکی ئافرەتانی قوربانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ لەکاتێکدا کە هێشتا کەیسەکانیان یەکلایی نەبۆتەوە؛ بەڵام ئەمە هێشتا کارا نەبووە. حکومەتی هەرێمی کوردستان ئاسانکاری کرد بۆ ئازادکردنی ئێزیدییە بەندکراوەکان لای داعش، لەناویاندا قوربانیانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، هەروەها راپۆرتیداوە لەسەر هەماهەنگی کردن لەگەڵ رێکخراوێکی ناحکومیی و رێکخراوێکی نێودەوڵەتی بۆ دابینکردنی هاوکاریی دەروونیی و کۆمەڵایەتی و پاراستن بۆ قوربانیان. حکومەتی فیدراڵ و حکومەتی هەرێمی کوردستان هەندێک جۆری پاراستن دابین دەکەن بۆ قوربانیان یان ئەو شایەتحاڵانەی بەشداری دەکەن لە رێکارەکانی دادوەری تاوان. حکومەت راپۆرتیداوە لەسەر 42 قوربانی دەستنیشانکراو کە خۆبەخشانە هاوکاریی هێزەکانی جێبەجێکردنی یاسایان کردوە لە کاتی لێکۆڵینەوە و دادگاییکردنی بازرگانان. حکومەت راپۆرتیداوە لەسەر دابینکردنی یارمەتی یاسایی و خزمەتگوزارییەکانی  وەرگێڕانی نووسین و زارەکیی بۆ قوربانیان، هەروەها بژاردەی پێشکەشکردنی وتە لەڕێگەی ڤیدیۆ، چاوپێکەوتن لەدوور، یان وتەی نووسراو؛ بەڵام حکومەتی هەرێمی کوردستان راپۆرتیداوە کە ئەم رێوشوێنانە هەمیشە بەردەست نین. حکومەت رێگەیداوە بە قوربانیانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ بەردەوامبن لە کارکردن، ئازادانە هاتوچۆ بکەن و وڵات بەجێبهێڵن لەکاتی دادگاییکردنەکان، مەگەر قوربانییەکان لە پەناگە حکومییەکان نیشتەجێ بن، کە لەم بارەدا بڕیاری دادگا پێویستە بۆ جێهێشتنی پەناگە. حکومەت پاراستنی قوربانی-شایەت بەپێی پێویست پێشکەش دەکات، وەک شوێنی نیشتەجێکردنی پارێزراو، ئاسایش و نهێنیپارێزی، بۆ دڵنیابوون لە سەلامەتی جەستەیی و تایبەتمەندی لە میانەی رێکارە یاساییەکان؛ بەڵام چاودێران راپۆرتیانداوە کە ئەو بازرگانانەی کاریگەریی کۆمەڵایەتیان هەیە هەندێک کات هەڕەشەیان لە قوربانییەکان یان دادوەران کردوە، ئەمەش بۆتە ئاستەنگ بۆ هەوڵەکانی پاراستن. لە هەرێمی کوردستانی عێراق، دادگاکان خزمەتگوزاری وەرگێڕان پێشکەش ناکەن بە کرێکاری بیانیی قوربانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، قوربانییەکان پشت دەبەستن بە رێکخراوە ناحکومییەکان بۆ دابینکردنی ئەم جۆرە خزمەتگوزارییانە. چاودێران تێبینیان کردوە کە بەردەستبوونی وەرگێڕ سنووردارە بۆ هەندێک زمان لە هەرێمی کوردستان، هەروەها پێداویستی هەیە بە پیادەکردنی چاودپێکەوتنی هۆشیار بەرامبەر زەبرە دەروونییەکان لەمیانەی رێکارەکانی دادبینیی. ئەگەرچی بەپێی یاسا خاوەنکار بەرپرسە لە پارەدانی رسومی بەکارخستنی کرێکاری بیانیی بەپێی سیستمی پاڵپشتیی عێراق، هەندێک لە دەسەڵاتەکان سزای کرێکاران دەدەن، لەناویاندا قوربانیانی بازرگانیکردن بە مرۆڤی دەستنیشانکراو و دەستنیشان نەکراو، لەسەر نەدانی رسومی کۆچ. چاودێران بەردەوامن لە راپۆرتدان لەسەر ئەوەی هەندێک کات بەرپرسان لێخۆشبوون دەکەن بۆ رسومی نشینگە، بەڵام پرۆسەی بڕیاردان هەڕەمەکییە و دەوەستێتە سەر کەسی بەرپرس. وەزارەتی ناوخۆ راپۆرتی نەداوە لەسەر ژمارەی ئەو قوربانیانەی مۆڵەتی نشینگەی کاتییان وەرگرتووە، هەروەها بەپێی راپۆرتەکان دەرکردنی مۆڵەت دەوەستێتە سەر بەشداریکردنی قوربانی لە رێکارەکانی دادوەری تاوان. حکومەتی هەرێمی کوردستان هەندێک کات لێخۆشبوون دەدات لە رسوم کە بەپێچەوانەوە قوربانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ دەبێت بیدات ئەگەر لە هەرێمی کوردستان کاربکات بەبێ بەڵگەنامەی یاسایی، بەڵام ئەم پرۆسەیە نافەرمییە و بەشێوەیەکی ناتەبا جێبەجێ دەکرێت. لە ساڵی 2024، حکومەتی هەرێمی کوردستان راپۆرتیداوە لەسەر لێخۆشبوون لە رسوم بۆ 13 قوربانی بەهاوکاری رێکخراوێکی ناحکومیی و رێکخراوێکی نێودەوڵەتی. چاودێران راپۆرتیانداوە لەسەر گرفتەکانی لێخۆشبوون لە رسوم یان نوێکردنەوەی مۆڵەتی نشینگە، لەبەرئەوەی زۆرجار بازرگانەکان دەستدەگرن بەسەر بەڵگەنامە فەرمییەکانی قوربانیان، هەروەها هەندێک قوربانی بیانیی ناتوانن هەرێمی کوردستان بەجێبهێڵن بەبێ پاسپۆرتەکانیان یان بەهۆی نەدانی روسومی نشینگە. چاودێران راپۆرتیانداوە کە دەسەڵاتەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان سزای پێبژاردن یان بەندکردنیان سەپاندوە بەسەر قوربانی شیاوی بازرگانیکردن بە مرۆڤ لەسەر پێشێلکارییەکانی کۆچ لە هەرێمی کوردستانی عێراق، بەبێ پشکنین بۆ نیشاندەرەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ یان بەپێی راپۆرتەکان داوایان لە هەندێک قوربانی ئەگەریی کردووە پاڵپشت (سپۆنسەر)ێکی خۆجێی بهێنن بۆ ئەوەی ئازاد بکرێن. یاسای بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ رێگەدەدات بە حکومەت سوودەکانی باری نشینگەی تایبەت پێشکەش بکات بە قوربانیانی بیانیی بازرگانیکردن بە مرۆڤ؛ وەزارەتی ناوخۆ راپۆرتی نەداوە لەسەر دابینکردنی ئەمە بۆ هیچ قوربانییەکی دەستنیشانکراو. حکومەتی هەرێمی کوردستان باری نشینگەی تایبەت پێشکەش ناکات بە قوربانیان. حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان دەتوانن لێخۆشبوون پێشکەش بکەن بە قوربانی بیانی بۆ گەڕانەوە بۆ وڵاتی خۆیان یان ر‌ێگەی تری یاسایی پێشکەش بکەن لەجیاتی ناردنیان بۆ ئەو وڵاتانەی لەوانەیە رووبەڕووی سەختیی یان تۆڵە ببنەوە. بەپێی راپۆرتەکان حکومەتی عێراق 51 قوربانی گەڕاندۆتەوە، و رێکخراوێکی ناحکومیی راپۆرتیدا کە حکومەتی هەرێمی کوردستان 78 قوربانی ناردۆتەوە، بە کۆمەکی دارایی رێکخراوە ناحکومییەکان یان حکومەتە بیانییەکان. ئەگەرچی قوربانیان دەتوانن ساڕێژکردنەوە و قەرەبووکردنەوە وەربگرن لە عێراقی فیدراڵ، بەڵام حکومەت راپۆرتی نەداوە لەسەر پێدانی هیچ قەرەبوویەک بە قوربانییەکان لە ساڵی 2024. دەسەڵاتەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان راپۆرتیاندا لەسەر فەرماندان بە نووسینگەکانی بەکارخستن بۆ قەرەبووکردنەوەی چوار قوربانیی ئەگەریی بازرگانیکردن بە مرۆڤ لە ساڵی 2024. هەروەها لە ساڵی 2024 پێنج قوربانی تر قەرەبوویان وەرگرت پاش رێکارەکانی دادگا لەدژی نووسینگەکانی بەکارخستن کە تۆماتبار کرابوون. بەهۆی نەبوونی پشکنینی کارا، حکومەت رێوشوێنی گونجاوی نەگرتەبەر بۆ رێگرتن لە سزادانی نەگونجاوی قوربانیانی بازرگانیکردنی کاری زۆرەملێ، تەنها بەهۆی ئەو کردارە نایاساییانەی کردوویان راستەوخۆ لە ئەنجامی ئەوەی بازرگانیان پێوە کراوە، لەوانە پێشێلکارییەکانی کۆچ و نشینگە، هەروەها حکومەت هەندێک قوربانی دەستنیشان نەکراوی گەڕاندەوە یان بەندکرد. راپۆرتەکانی پێشوو ئاماژەیان دەدا بەوەی دەسەڵاتەکانی حکومەتی عێراقی فیدراڵ و حکومەتی هەرێمی کوردستان منداڵانی تۆمەتبار بە وابەستبەبوون بە داعشیان بەند و دادگایی کردوە، بەبێ نوێنەرایەتی یاسایی – هەندێک لەمانە قوربانی چەکدارکردنی زۆرەملێ یان بەکارهێنان بوون، یان قوربانی هاوسەرگیری بەزۆر و منداڵ بوون و هەندێکیان قوربانی بازرگانیکردنی سێکس بوون – هەروەها بەپێی راپۆرتەکان تەکنیکی لێکۆڵینەوەی توندوتیژ و ئەشکەنجەیان بەکارهێناوە بۆ وەرگرتنی دانپیانان. حکومەتی عێراق راپۆرتی نەدا لەسەر پشکنینی ئەم منداڵانە وەک قوربانی ئەگەریی بازرگانیکردن بە مرۆڤ یان رەوانەکردنیان بۆ خزمەتگوزارییەکانی پاراستن. راپۆرتەکان پێداگریان کرد لەوەی حکومەت نزیکەی 700 منداڵی بەندکردوە کە تۆمەتبارن بە وابەستبەبوون بە گروپە چەکدارەکان، لەناویاندا داعش. لە ساڵی 2024 حکومەتی عێراق راپۆرتیدا لە پێشکەشکردنی هەندێک خزمەتگوزاری پاراستن یان تێکەڵکردنەوە بە حەوت منداڵی چەکداری لەچەکداماڵراوی وابەستە بە داعش و گەڕێنراوە لە سوریاوە. ڕێگرتن حکومەت هەوڵەکانی زیادکردوە بۆ ڕێگرتن لە بازرگانیکردن بە مرۆڤ. وەزارەتی ناوخۆ بەردەوام بوو لە سەرکردایەتیکردنی لیژنەی ناوەندیی بۆ بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ (CCCHT)، کە پێکهاتووە لە نوێنەرانی وەزارەتە فیدراڵییەکانی تر و سێ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان. لە ساڵی 2024 لیژنەکە هەشت کۆبوونەوەی ئەنجامدا، لەکاتێکدا لیژنە لاوەکییەکان کۆبوونەوەی زیاتریان ئەنجامدا. لە حکومەتی هەرێمی کوردستان، لیژنەی بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ لەلایەن وەزارەتی ناوخۆوە سەرکردایەتی دەکرێت و پێکهاتووە لە نوێنەری 19 وەزارەتی حکومەت، وەک کۆی لیژنەکە یەک جار کۆبوونەوەی ئەنجامدا، بەڵام لیژنە لاوەکییەکانی پارێزگاکان و ئیدارە سەربەخۆکان 17 کۆبوونەوەیان ئەنجامدا. حکومەت پلانی کاری نیشتیمانیی 2023-2026 تەواوکرد و چاودێڕی پێشکەوتنەکانی دەکات. هاوکات حکومەتی فیدراڵ پلانی کاری نیشتیمانیی (2025)ی تەواوکرد. حکومەت بڕی 250 ملیۆن دیناری عێراقی ($190,985) تەرخانکرد بۆ هەڵمەتەکانی هۆشیارکردنەوە، توێژینەوە، هەروەها پلانی کاری نیشتیمانیی رێوشوێنی نوێی دابینکرد بۆ لیژنەی ناوەندیی بۆ بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ. حکومەت بەشێوەیەکی رێکخراو هەوڵی وەرگرتنی بۆچوونی رزگاربووان دەدات وەک بەشێک لە هەوڵەکانی بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ و هانی بەشداریکردنیان دەدات لە چالاکییەکانی بەرزکردنەوەی هۆشیاریی. حکومەتی فیدراڵ و حکومەتی هەرێمی کوردستان، لەگەڵ کۆمەڵگەی مەدەنیی، چەندین هەڵمەتی هۆشیارکردنەوەیان ئەنجامدا، بەتایبەتی بۆ کاربەدەستانی حکومەت، کرێکارانی بیانیی، دیپلۆماتەکان، قوتابیان و جەماوەری گشتی. حکومەت کۆمەکی دارایی توێژینەوەی کرد دەربارەی مەترسییەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ بۆ عێراقییەکانی دەرەوەی وڵات. وەزارەتی ناوخۆ بەردەوام بوو لە بەڕێوەبردنی هێڵی گەرمی 24 کاژمێریی بازرگانیکردن بە مرۆڤ و ئیمەیڵێکی گشتی بۆ وەرگرتنی زانیاری لەسەر بازرگانیکردن بە مرۆڤ؛ حکومەت راپۆرتیدا پەیوەندییە تەلەفۆنیەکان لەماوەی ساڵی 2024 بوونە هۆی 51 رەوانەکردنی قوربانی ئەگەریی بازرگانیکردن بە مرۆڤ. هێڵە گەرمەکە تەنها بە زمانی عەرەبی بەردەست بوو، ئەمەش بووە هۆی سنووردارکردنی دەستگەیشتنی قوربانی بازرگانیکردن بە مرۆڤی بیانیی و کوردزمان. حکومەتی هەرێمی کوردستان هێڵی گەرمی نییە بۆ هەواڵدان لە کەیسەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، بەڵام ژمارە تەلەفۆنەکانی یەکەکانی پۆلیسی بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ لە بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی تاوانی رێکخراو بۆ خەڵک بەگشتی بەردەستن، هەروەها رێکخراوێکی ناحکومیی هێڵێکی خزمەتی گشتی هەیە، کە کراوەیە بۆ قوربانیانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ.  حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان سیستمی ڤیزەی ئەلەکترۆنی (ئۆنلاین) بەڕێوەدەبەن بۆ بەدواداچوونی کرێکارانی بیانی و کۆمپانیا پاڵپشتەکانیان (سپۆنسەر)، بەمەبەستی رێگرتن لە پێشێلکاری یاسای کار و کارپێکردنی زۆرەملێ. چاودێران راپۆرتیانداوە لەسەر گرفتەکانی چاودێریکردنی کەرتی نافەرمیی. حکومەتی هەرێمی کوردستان راپۆرتیداوە لەسەر ئاستەنگەکانی بەدواداچوونی کرێکارە بیانییەکان کە لەلایەن خاوەنکارەکان و کۆمپانیاکانەوە بەکارخراون و تۆمارکردنی ساختە یان ساختەکراو بەکاردەهێنن و ئەوانەی تر کە وەک نووسینگەی بەکارخستن کاردەکەن و پاڵپشتی ڤیزەی کرێکاری بیانیی دەکەن پێش بەکارخستنیان لای لایەنی سێیەم بۆ مەبەستی قازانج بۆ کۆمپانیاکانیان. بەڵام حکومەتی هەرێمی کوردستان بەردەوام بوو لە داواکردن لە کۆمپانیاکان کە دەبێت پێشەکییەک دابنێن لە وەزارەتی ناوخۆی حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ ئەوەی بەکاربهێنرێت بۆ پێبژاردن ئەگەر پێشلی یاسای کاریان کرد. ئەگەرچی حکومەتی هەرێمی کوردستان "پارەدانی پێشوەختی کار"ی قەدەغەکردوە، بەڵام نوسینگەکانی بەکارخستن توانیویانە 25 لەسەدی یەکەم موچەی کرێکار ببڕن بەرامبەر کرێی دۆزینەوەی کار. چاودێران تێبینیان کرد کە رێنماییەکانی کرێکاری بیانیی وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان ناکۆکە لەگەڵ یاسای بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤی ساڵی 2018، بەتایبەتی لە کەیسی کریکار کە ئەگەری هەیە قوربانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ بێت، ئەگەرچی لەوانەیە وەک قوربانی بناسێنرێن بەپێی یاسای بازرگانیکردن بە مرۆڤ، بەڵام لەوانەیە رووبەڕووی سزا ببنەوە بەهۆی دۆخی نایاساییان بەپێی رێنمایی کرێکاری بیانیی لە هەرێمی کوردستانی عێراق. حکومەتی هەرێمی کوردستان رەشنووسی هەمواری یاسای کاری ئامادەکردوە بۆ لەخۆگرتنی کۆمەڵێک بڕگە بۆ باشترکردنی پاراستنی کرێکارانی عێراقی و بیانیی؛ هێشتا یاساکە چاوەڕوانی پەسەندکردنە لە پەرلەمانی هەرێمی کوردستانی عێراق. هەروەها هەموارێکی جیا بۆ رێنماییەکان کە چاودێریکردنی کرێکاری بیانیی و سەرپەرشتیکردنی نووسینگەکانی بەکارخستن دەکات، هێشتا لەژێر پێداچوونەوەدایە بۆ ساڵی دووەمی یەک لەدوای یەک. حکومەت بەکارخستن و کارپێکردنی کرێکاری بیانیی رێکخستوە لەڕێگەی فەرمانگەی نشینگەی وەزارەتی ناوخۆ و وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی. کرێکارانی بیانی ناتوانن خاوەنکار بگۆڕن پێش تەواوکردنی دوو ساڵ کارکردنی بە پاڵپشتیی، تەنها لەو کەیسانەدا نەبێت کە کرێکار سکاڵای مامەڵەی خراپ یان پێشێلکاری هەبێت لەسەر خاوەنکار. بەڵام تەنانەت ئەگەر کرێکارەکان سکاڵای رەوایان هەبێت لەسەر خاوەنکار، دەگوێزرێنەوە بۆ کاری نوێ و دەسەڵاتەکان بەدەگمەن لێپرسینەوە لە خاوەنکاری پێشێلکار دەکەن. نووسنیگەکانی بەکارخستن کە لەلایەن حکومەتەوە خراونەتە لیستی رەشەوە، زۆرجار ناوەکانیان دەگۆڕن بۆ ئەوەی بتوانن بەردەوام بن لە کارکردن، هەروەها لەو کەیسانەدا کە حکومەت خاوەنکاری لەسەر پێشێلکاری یاسای کار سزاداوە، بەشێوەیەکی بەربڵاو تەنها یەک پێشێلکار سزادراوە، نەک کۆی نووسینگەی بەکارخستن. وەزارەتی ناوخۆ و وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی لیژنەیەکی هاوبەشیان هەیە بۆ ئەنجامدانی پشکنین بۆ نووسینگە مۆڵەپێنەدراوەکانی بەکارخستن وەک هەوڵێک بۆ دابینکردنی چاودێری و لێپرسینەوەی زیاتر لە پابەندبوونەکان؛ بەڵام حکومەت راپۆرتی نەدا لەسەر داخستنی هیچ نووسینگەیەک لە ئەنجامی ئەم پشکنینانە لە ساڵی 2024. حکومەت راهێنانی دەربارەی بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ پێشکەش کرد بە پشکنەرانی کار لە عێراقی فیدراڵ، بەڵام چاودێران راپۆرتیانداوە لەسەر کەمیی سەرچاوە تەرخانکراوەکان بۆ پشکنەرانی کار ئەمەش هەوڵەکانیان ئاستەنگ دەکات بۆ دەستنیشانکردنی کەیسەکانی بازرگانیکردن بە کرێکار. حکومەتی هەرێمی کوردستان راپۆرتیدا لەسەر داخستنی 172 کۆمپانیا بەهۆی پێشێلکردنی مافەکانی کار یان کاری زۆرەملێ لە ساڵی 2024، هەروەها لەگەڵ رێکخراوێکی ناحکومیی، راهێنانیان پێشکەش کرد بە پشکنەران لەسەر دەستنیشانکردنی قوربانی. سەرەڕای ئەم هەوڵانە، چاودێران راپۆرتیاندا کە حکومەتی هەرێمی کوردستان نەیتوانیوە لێپرسینەوە بکات لە هەندێک لە نووسینگەکان لەسەر بەکارخستنی ساختەکارانە. حکومەتی فیدراڵ و حکومەتی هەرێمی کوردستان راپۆرتیاندا لەسەر هەوڵەکانیان بۆ کەمکردنەوەی خواست لەسەر بازرگانیی سێکس لەڕێگەی چاودێریکردن یان داخستنی وێبسایتەکانی کردەی سێکسی بازرگانی و ئەنجامدانی هەڵمەتەکانی هۆشیاریی، لەوانە دەربارەی سزاکانی کڕینی سێکسی بازرگانی یان ناچارکردنی منداڵ بە هاوسەرگیری زوو بۆ مەبەستی سێکسی بازرگانی. لە ساڵی 2025، حکومەت هەمواری یاسای باری کەسیی تێپەڕاند، کە رێگەدەدات بە هاوسەرگیری کچانی هەندێک گروپی ئاینیی کە تەمەنیان کەمترە لە 15 ساڵ، هەروەها هاوسەرگیریی دەرەوەی دادگا بەیاسایی دەکات؛ چاودێران نیگەرانیان دەربڕی لەوەی ئەم گۆڕانکارییانە لەوانەیە ببنە هۆی لاوازترکردنی کچان بەرامبەر مەترسییەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ و ئاستەنگ دروست بکات بۆ تواناکانی حکومەت بۆ چارەسەرکردنی رووداوەکانی هاوسەرگیریی زۆرەملێ لە کەیسەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ. یاسای عێراقی قەدەغەی کردوە کە کەسانی خوار تەمەن 18 ساڵ بە ناچارکردن یان خۆبەخشانە بەکاربخرێن لەهەر هێزێکی چەکداری حکومیی، لەناویاندا هێزە نیمچە-سەربازییەکان، گروپە میلیشیاکان و گروپە چەکدارەکانی تر. حکومەت پێشتر پلانێکی کاری داڕشت بە هەماهەنگی لەگەڵ رێکخراوێکی نێودەوڵەتی بۆ چارەسەرکردنی بەکارخستن و بەکارهێنانی منداڵان لەلایەن هێزەکانی حەشدی شەعبیەوە لە ئەرکی شەڕکردن، بەڵام راپۆرتی نەدا لەسەر جێبەجێکردنی پلانەکە. کارنامە (پرۆفایل)ی بازرگانیکردن بە مرۆڤ: بازرگانیکردن بە مرۆڤ کاریگەریی هەیە لەسەر هەموو کۆمەڵگەکان. ئەم بەشە پوختەیەک پێشکەش دەکات لەسەر راپۆرتدانی حکومەت و کۆمەڵگەی مەدەنیی لەسەر سروشت و مەودای بازرگانیکردن بە مرۆڤ لە ماوەی پێنج ساڵی رابوردو. بازرگانان بە مرۆڤ ئستیغلالی قوربانیانی ناوخۆیی و بیانی دەکەن لە عێراق، هەروەها بازرگانان ئیستیغلالی قوربانی عێراقییان کردوە لە دەرەوەی وڵات. تا کانونی دووەمی 2025 یەک ملیۆن عێراقی هێشتا ئاوارەن لە سەرانسەری عێراق و نزیکەی 112،000 ئاوارەی ناوخۆیی لە 20 کەمپی فەرمیی دەژین لە هەرێمی کوردستانی عێراق، لەکاتێکدا کە هیچ کەمپێکی فەرمیی ئاوارە ناوخۆییەکان نەماوە لە عێراقی فیدراڵ. هاوکات عێراق میوانداری نزیکەی 340،000 پەنابەر و پەناخواز دەکات، کە زۆرینەیان لە هەرێمی کوردستانی عێراق دەژین. پەنابەران و ئاوارە ناوخۆییەکان لەژێر مەترسی گەورەدان بۆ کاری زۆرەملێ و بازرگانیکردنی سێکس بەهۆی دۆخناسکی کۆمەڵایەتی و ئابوورییان، نەبوونی ئاسایش و پاراستن و تۆمەتی وابەستبوونیان بە گروپە تووندڕەوەکان. ژنان و کچان لە کەمپەکانی ئاوارە ناوخۆییەکان کە ئەندامانی خێزانەکانیان تۆمەتبارن بە پەیوەندی لەگەڵ داعش، لەوانەیە بەردەوام رووبەڕووبن لەگەڵ سیستمێکی ئاڵۆزی ئەگەری ئیسیغلالی سێکسی، بازرگانیکردن سێکس و تووندوتیژی و خراپەکاری لەلایەن کاربەدەستانی ئاسایش و سەربازییەوە. بەپێی راپۆرتەکان، گروپە تاوانکارەکان بەردەوامن لە ئیستیغلال کردنی ئافرەتان لە بازرگانیکردنی سێکس و کوڕان و کچان بەکاردەهێنن لە سواڵکردنی زۆرەملێ. پێشتر چاودێران تێبینیان کرد کە منداڵی ئاوارە ناوخۆییەکان و پەنابەران و منداڵی خاوەن کەمئەندامی، بەتایبەتی لە شارەکان، لەژێر مەترسی زۆردان بۆ سواڵکردنی زۆرەملێ لە هەرێمی کوردستان. چاودێران بەردەوامن لە راپۆرتدان لە بەرزبوونەوەی بەکارهێنانی منداڵی 8-15 ساڵان لەلایەن باندە تاوانکارییەکانەوە بۆ بڵاوکردنەوەی ماددە هۆشبەرەکان. هاوکات رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنیی راپۆرتیاندا لەسەر بازرگانان کە منداڵان، لەناویاندا منداڵی ئاوارەکان، بەکاردەهێنن بۆ کاری زۆرەملێ لە کارگە کیمیاییەکان لە هەولێر و فرۆشگەکان لە شنگال. پاش داخستنی کەمپەکانی ئاوارە ناوخۆییەکان، رێکخراوە ناحکومییەکان راپۆرتیاندا کە ئاوارە ناوخۆییەکان رووبەڕووی ئاستەنگی زیاتر دەبنەوە لە بەدەستهێنانی بەڵگەنامەی شارستانیی و ئاوارەبوونی دووەمیی، ئەمەش دەبێتە هۆی زیادکردنی مەترسییە بەرزەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ لەسەر ئەم گروپەی دانیشتوان. پێشتر رێکخراوێکی نێودەوڵەتی راپۆرتیدا کە دەیان هەزار منداڵی ئاوارەی ناوخۆیی خاوەنی بەڵگەنامەی شارستانی نین، بەتایبەتی ئەوانەی لەو ناوچانە لەدایکبوون یان نیشتەجێن کە پێشتر لەژێر دەسەڵاتی داعش بوون، هەروەها ناتوانن دەستیان بگات بە خزمەتگوزارییە بنەڕەتییەکان. بەپێی راپۆرتەکان هەندێک بەرپرس ئیستیغلالی ئەو خێزانانەیان کردوە کە تۆمەتبارن بە پەیوەندیی لەگەڵ داعش – لەگەڵ منداڵەکانیان – بۆ بازرگانیکردنی سێکس، ئەمەش پاش رزگارکردنیان لە بەندیخانە؛ لە 2024 رێکخراوێکی نێودەوڵەتی راپۆرتیدا کە بەرپرسان ئەندامانی خێزانی منداڵانی پێشتر دەستبەسەرکراویان ناچار کردوە کردەی سێکس ئەنجام بدەن بەرامبەر وەرگرتنی رێگەپێدانی ئاسایش یان دەستگەیشتن بە بەڵگەنامە شارستانییەکان کە پێویستن بۆ وەرگرتنی خزمەتگوزارییە حکومییەکان. چاودێران تێبینیان کرد کە هەندێک کات بازرگانان ئیستیغلالی منداڵی ئاوارە ناوخۆییە عێراقییەکان و منداڵی پەنابەرە سورییەکان دەکەن، کە تەمەنیان لەنێوان 10-18 ساڵە بۆ کاری زۆرەملێ وەک فرۆشیاری سەرشەقام و خزمەتکردن لە چێشتخانە و هۆتێلەکان یان لە ماڵان. کچان و ژنانی ئێزیدی و ئاوارە ناوخۆییەکان، کە پێشتر ئیستغلال کرابوون بۆ کاری زۆرەملێ و بازرگانیکردنی سێکس لەلایەن چەکدارانی داعش لە عێراق و سوریا، هێشتا زۆر لاوازن بەرامبەر چەندین جۆری ئیستیغلال کردن، لەوانە دووبارە بازرگانیی پێکردنەوە. راپۆرتەکان مەزەندە دەکەن سەدان ئێزیدی هێشتا لە کەمپی ئاوارەکان لە باکوری رۆژهەڵاتی سوریا ماون، لەکاتێکدا کەسانی تر هێشتا دەستبەسەرن لە بەندیخانەکانی دەرەوەی کەمپەکان. هەندێک لەم ئێزیدیانە هێشتا گیریانخواردوە لە دۆخی ئیسیغلال کردن، لەوانە بازرگانیکردن بە مرۆڤ. تاکەکەسەکان، لەگەڵ منداڵان، کە گەڕێنراونەتەوە لەباکوری رۆژهەڵاتی سوریا، هێشتا زۆر لاوازن بەرامبەر بازرگانیکردن بە مرۆڤ. منداڵان زۆر لاوازن بۆ بەکارخستنی بەزۆر و بەکارهێنانیان لەلایەن چەندین گروپی چەکدارەوە کە لە عێراق کاردەکەن، لەوانە داعش، هێزە خێڵەکییەکان، پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە)، هەروەها گروپە میلیشاکانی دەرەوەی حەشدی شەعبی کە سەر بە ئێرانن. دوا راپۆرتی متمانەپێکراو دەربارەی بەکارخستنی سەربازی گەنجتر لە تەمەنی 18 ساڵ لەلایەن هێزەکانی حەشدی شەعبی لە ساڵی 2020 بووە. پەکەکە و هێزەکانی پاراستنی گەل (هەپەگە) پێشتر منداڵیان وەک سەرباز بەکارخستوە و بەکارهێناوە. بەپێی راپۆرتەکانی پێشوو، داعش منداڵانی رفاندوە و بەزۆر بەکاریخستوون و بەکاریهێناون لە ئەرکی شەڕکردن و پاڵپشتیی، لەوانە وەک قەڵغانی مرۆیی، هەواڵدەر، دروستکەری تەقینەوە، بکوژ، و خۆکوژ؛ هەندێک لەم منداڵانە تەمەنیان 8 ساڵان بوو و هەندێک کەمئەندامی مێشکییان هەبوو. چاودێران راپۆرتیاندا کە کەسانی هاوڕەگەزخواز و جووتڕەگەزخواز لە هەرێمی کوردستانی عێراق و عێراقی فیدراڵ، بەتایبەتی لەژێر مەترسیی بازرگانیکردن بە مرۆڤدان. داب و نەریتەکان، لەناویاندا خۆێنبایی (فصلیە) – بەخشینی ئەندامێکی خێزان بەرامبەر کۆتاییهێنان بە ناکۆکیی خێڵەکیی – هەروەها هاوسەرگیری بەزۆر و "کاتیی" منداڵان، ژنان و کچان دەخەنە مەترسی زیاتری بازرگانیکردن بە مرۆڤ لەناو وڵات. ژنان و کچان هاوکات ئیستیغلال دەکرێن لە بازرگانیکردنی سێکس لەڕێگەی هاوسەرگیری کاتیی چاودێران تێبینیان کردوە کە سعودی و کوەیتییەکان ئیستیغلالی منداڵانیان کردوە لە بازرگانیکردن بە مرۆڤ، لەکاتی گەشتی راوکردندا لەو ناوچانەی کە دانیشتوانەکەی خێڵی کۆچەرین. پێشتر چاودێران راپۆرتیاندا کە بازرگانان بە مرۆڤ سەنتەری مەساج بەڕێوەدەبەن لە هۆتێلە پێنج ئەستێرەکانی عێراق، هەندێک لەم هۆتێلانە لەلایەن دەوڵەتەوە خاوەندارێتی دەکرێن و ئەگەری کەمترە چاودێری ورد بکرێن لەلایەن دەسەڵاتەکانەوە. مەساج، کافتریا، بار و یانە شەوانەییەکان هێشتا شوێنی باون بۆ بازرگانیکردنی سێکس. ئافرەتانی عێراقی، ئێرانی و سوری و کرێکارانی کۆچبەر بەتایبەتی لەژێر مەترسیی بازرگانیکردنی سێکسدان. بازرگانان تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بەکاردەهێنن بۆ دۆزینەوەی قوربانییەکانیان. بازرگانان، کۆچبەری یاسایی و نایاسایی ئاسیا و ئەفریکییان رووبەڕووی کاری زۆرەملێ کردۆتەوە، وەک کرێکاری بیناسازی، پاسەوان، خاوێنکەرەوە، بەردەست، و خزمەتکاری ماڵان لە عێراق. لە هەرێمی کوردستان بازرگانان کرێکارانی بیانیی ئیستیغلال دەکەن، بەتایبەتی لەکاری ماڵان، یان لە هۆتێل، مەساج، باڕ، چێشتخانە، بیناسازی یان کاری کشتوکاڵ. لەوانەیە بازرگانان ئیستیغلال قوربانییەکان بکەن لە کاری کانزاکاری، هەروەها کەسانی پێشتر بەندکراو لاوازن بەرامبەر مەترسییەکانی کارپێکردنی زۆرەملێ. چاودێران تێبینی بەرزبوونەوەی ژمارەی کرێکاری ماڵانییان کردوە کە خەڵکی گانا، ئیندۆنوسیا و نەیجیریان و وەک قوربانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ دەستنیشانکراون. رێکخراوە ناحکومییەکان راپۆرتیانداوە کە هەندێک خاوەنکار و نووسینگەی بەکارخستن هاووڵاتیانی بیانیی ئیستیغلال دەکەن لەڕێگەی دەستبەسەراگرتنی موچە، پاسپۆرت و ناچارکردنیان بە هەلومەرجی ژیانی کولەمەرگی لەڕێگەی هەڕەشەی گەڕاندنەوەیان بۆ وڵاتی خۆیان یان بەندکردن. هەندێک کات بازرگانان ساختەکارانە هەندێک کرێکاری کۆچبەری بیانیی بەکاردەخەن لە وڵاتانی تر بەڵام دواجار ناچاریان دەکەن یان زۆریان لێدەکەن بۆ کارکردن لە عێراقی فیدراڵ یان لە هەرێمی کوردستانی عێڕاق. بەپێی راپۆرتەکان کۆچبەران لە هەرێمی کوردستانی عێراق مامەڵەی تووندتریان لەگەڵ دەکرێت بەراورد بە کرێکاری خۆجێی، لەوانە توندوتیژی جەستەیی و دەروونی، هەروەها بەردەوام لاوازن بەرامبەر بێکاریی یان کەمکاریی یان موچەی کەم و بێبەشکردن لە خۆراک – هەموو ئەمانە نیشاندەرەکانی بازرگانیکردنن بە مرۆڤ. بازرگانەکان ئیستیغلالی عێراقییەکان دەکەن لە دەرەوەی وڵات، لەوانە لە ئەوروپا.  

راپۆرت: درەو  بەگشتی خشتەی زەمەنی بۆ پێكهێنانی حكومەت لە عێراق، لەدوای تەوابوونی هەڵبژاردنەوە لانی كەم پێویستی بە (130 رۆژ) هەیە. بەگشتی پرۆسەی پێكهێنانی حكومەت لە عێراق، بەگوێرەی دەستور بە (4) قۆناغدا تێپەڕ دەبێت كە ئەمانەن:  -    قۆناغی تانەكانی هەڵبژاردن و پەسەندكردنی ئەنجامەكان لەلایەن دادگای فیدراڵییەوە -    قۆناغی بانگەوازی سەرۆك كۆمار بۆ دانیشتنی یەكەمی پەرلەمانی نوێ و هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆكایەتیی پەرلەمان -    قۆناغی هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمارو راسپاردنی كاندیدی كوتلەی گەورە -    قۆناغی گفتوگۆی نێوان هێزە براوەكانی هەڵبژاردن و پێشكەشكردنی كابینەی وزاریی لەبەردەم پەرلەماندا قۆناغی یەكلاكردنەوەی ئەنجامی هەڵبژاردن  بەگوێرەی رێكارەكان، لە رۆژی دەنگدانەوە بۆ ماوەی 48 كاتژمێر، حزب و كاندیدەكان بۆیان هەیە لە كۆمسیۆن سكاڵا لەسەر پرۆسەكە تۆمار بكەن. دواتر كۆمسیۆن بەگوێرەی جۆرەكانیان (زەرد، سەوز، سور) سكاكان پۆلێن دەكات و لەماوەی (10 بۆ 20) رۆژدا بڕیاریان لەسەر دەدات، دوای بڕیاردان لەسەر سكاڵاكان، سەرلەنوێ ماوەی (3 رۆژ) دەرفەت هەیە بۆ ئەوەی حزب و كاندیدەكان لەبەردەم (ئەنجومەنی دادوەریی هەڵبژاردن)دا تانە لە بڕیاری ئەنجومەنی كۆمسیاران بدەن سەبارەت بە سكاڵاكان.  هەڵبژاردنی خولی شەشەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كۆتایی هات، كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان ئەنجامی بەرایی هەڵبژاردنی راگەیاندوە، ماوەتەوە یەكلابوونەوەی تانەكانی هەڵبژاردن، چونكە تاوەكو چارەنوسی ئەم تانانە یەكلانەبنەوە، ئەنجامی كۆتایی لەلایەن دادگای فیدراڵییەوە پەسەند ناكرێت.  دوای تانەكان لە بڕیارەكانی كۆمسیۆن تایبەت بە سكاڵاكان، كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان دەبێت لەماوەی (7 رۆژ)دا وەڵامی (ئەنجومەنی دادوەریی هەڵبژاردن) بداتەوە، پاشان دەستەی دادوەریی هەڵبژاردن دەبێت لەماوەی (١٠رۆژ)دا لە ڕۆژی وەرگرتنی وەڵامی کۆمیسیۆنەوە، وەڵامی تانەکان بداتەوە بڕیاری کۆتاییان لەبارەوە بدات. هەڵبژاردنی خولی شەشەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كۆتایی هات، كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان ئەنجامی بەرایی هەڵبژاردنی راگەیاندوە، ماوەتەوە یەكلابوونەوەی تانەكانی هەڵبژاردن، چونكە تاوەكو چارەنوسی ئەم تانانە یەكلانەبنەوە، ئەنجامی كۆتایی لەلایەن دادگای فیدراڵییەوە پەسەند ناكرێت.  بڕیارەكانی دەستەی دادوەریی هەڵبژاردن لەبارەی تانەكانەوە بنبڕن، بە یەكلاكردنەوەی تانەكان، ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردن رادەگەیەندرێت و لیستی ناوی (329) پەرلەمانتاری نوێ رەوانەی (دادگای باڵای فیدراڵی) دەكرێت بەمەبەستی پەسەندكردنی، ئەم دادگایەش لەماوەی (3) رۆژدا بڕیار لەسەر دروستی ئەنجامی هەڵبژاردن دەدات و بە نوسراو هەرسێ سەرۆكایەتییەكەی تری لێ ئاگادار دەكاتەوە.  بە پەسەندكردنی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردن لەلایەن دادگای فیدراڵی و راگەیاندنی ئەنجامەكە لەلایەن كۆمسیۆنەوە، ئیتر هەنگاوە دەستورییەكان بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێ لە عێراق دەستپێدەكەن، كە خۆی لەم هەنگاوانەدا دەبینێتەوە:  بانگەواز بۆ دانیشتنی پەرلەمان لەم قۆناغەدا، سەرۆك كۆمار (ئێستا لەتیف رەشیدە) داوای لە خولی نوێی پەرلەمان (خولی شەشەم) دەكات لەماوەی 15 رۆژدا یەكەم دانیشتنی خۆی سازبدات (ئەمە بەگوێرەی ئەوەی لە ماددەی 54ی دەستوردا هاتووە، بەپێی ئەم وادەیە نابێت ماوەی سازدانی دانیشتنەكە لە 15 رۆژ زیاتر درێژبكرێتەوە). یەكەم دانیشتنی پەرلەمان بە سەرۆكایەتیی بەتەمەنترین ئەندام بەڕێوەدەچێت، پەرلەمانتاران سوێندی یاسایی دەخۆن، بەمەش بەپێی ماددەی (56ی دەستور) ئیتر یەكەم رۆژی خولی نوێی پەرلەمان دەستپێدەكات.  هەر لە دانیشتنی یەكەمدا، بەزۆرینەی دەنگی زۆرینەی رەها (واتا 50+1ی تێكڕای ژمارەی ئەندامانی پەرلەمان) سەرۆكی پەرلەمان و دوو جێگرەكەی هەڵدەبژێرێت، دەنگدان نهێنی و راستەوخۆ دەبێت، (ئەمە بەگوێرەی ماددەی 55ی دەستور). بەگوێرەی ئەو نەریتە سیاسییەی كە لەدوای كەوتنی رژێمی سەددامەوە لە عێراقدا داكەوتووە، پۆستی سەرۆكی پەرلەمان پشكی پێكهاتەی سوننەیە.  براوەی یەكەمی سوننەكان لە هەڵبژاردنی ئەمجارەشدا هەر (محەمەد حەلبوسی)و حزبەكەیەتی (تەقەدوم)، بەڵام مەرج نییە ئەوان پۆستەكە پڕ بكەنەوە، ئەمە لەسەر پرسی پێكهێنانی هاوپەیمانێتیی و كوتلەی زۆرینەی پەرلەمان و ئیئتیلافی پێكهێنەری حكومەتی نوێ راوەستاوە.  هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار  لەدوای دانیشتنی یەكەم و هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆكایەتیی پەرلەمانەوە، ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دەبێت لەماوەی (30 رۆژ)دا؛ بەدەنگی (دوو لەسەر سێ) واتا لە كۆی (329 كورسی) بە دەنگی (220) كورسی، سەرۆك كۆماری نوێ هەڵبژێرێت (ئەمە بەگوێرەی ماددەی 72ی دەستور). خۆ ئەگەر لە خولی یەكەمی دەنگدان هیچ یەكێك لەوانەی خۆیان بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار كاندید كردبوو دەنگی (دوو لەسەر سێ)یان نەهێنا، ئەوا بەگوێرەی ماددەی (70ی دەستور)، لە گەڕی دووەمی دەنگداندا هەر كاندیدێك زۆرترین دەنگی بەدەستهێنا دەبێت بە سەرۆك كۆمار.  لە پرسی هەڵبژاردنی سەرۆك كۆماردا، ساڵی 2022 پەرەسەندنێكی نوێ روویدا، لەم ساڵەدا و بە دیاریكراوی لە (3ی شوبات)دا دادگای باڵای فیدراڵی بڕیاریدا لەسەر ئەوەی نیسابی دانیشتنی پەرلەمان تایبەت بە هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار بریتییە لە (دوو لەسەر سێ)، واتا دەبێت لە كۆی 329 ئەندام، 220 ئەندام ئامادە بن ئەوكاتە دانیشتنی هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار دەست بەكارەكانی بكات. دیاریكردنی دوو لەسەر سێ وەكو نیسابی دانیشتنی پەرلەمان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار، لە 2022دا كێشەی بۆ هاوپەیمانێتی (سەدر+ بارزانی+ حەلبوسی) دروستكرد، بەوهۆیەوە نەیانتوانی بەبێ لایەنەكانی تر پۆستی سەرۆك كۆمار یەكلابكەنەوەو ئەمەش دواجار سەریكێشا بۆ كشانەوەی سەدر لە پرۆسەی سیاسی و هەڵوەشانەوەی هاوپەیمانێتییەكەی لەگەڵ (بارزانی و حەلبوسی)دا. بەگوێرەی ئەو نەریتە سیاسییەی كە لە عێراقی دوای سەددامەوە داكەوتووە، پۆستی سەرۆك كۆماری پشكی كوردە، تائێستا لەناو كورددا ئەم پۆستە لای یەكێتیی نیشتمانی بووە، ئەمجارەش پارتی و یەكێتیی وەكو دوو هێزی سەرەكی ناكۆكن و هیچ رێككەوتنێك بۆ دابەشكردنی پۆستەكانی هەرێم و بەغداد لە نێوانیاندا نییە، بۆیە هێشتا دیار نییە ئایا ئەمجارە بازی پۆستی سەرۆك كۆمار لەسەر شانی كێ دەنیشێتەوە.  دیاریكردنی كوتلەی گەورە لەدوای هەڵبژاردنییەوە، سەرۆك كۆمار دەبێت لەماوەی 15 رۆژدا داوا لە پەرلەمان بكات (كوتلەی گەورە) واتا ئەو كوتلەی كە زۆرترین پەرلەمانتار لەخۆدەگرێت دیاری بكات، سەرۆك كۆمار كاندیدی ئەم كوتلەیە رادەسپێرێت بە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت (ئەم بابەتە لە ماددەی 76ی دەستوردا باسی لێوەكراوە). لە سەرەتای خولی پێنجەمی پەرلەماندا، بەهۆی ئەو ململانێیەی كە لەنێوان دوو جەمسەرەكەی شیعە (موقتەدا سەدرو لایەنەكانی چوارچێوەی هەماهەنگیی) روویدا، لە دانیشتنی یەكەمدا چوارچێوەی هەماهەنگیی بە پەلە لیستی ناوی پەرلەمانتارانی خۆی وەكو (كوتلەی گەورە) پێشكەشی سەرۆكایەتی پەرلەمان كرد، ئەمە كێشەی دروستكرد، رۆژی 3ی شوباتی 2022 لەوەڵامی تانەیەكدا رایگەیاند، بەگوێرەی دەستور كوتلەی گەورە لەدوای هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار دیاری دەكرێت، ئەم بڕیارەش لە بەرژەوەندی هاوپەیمانی (سەدر+ بارزانی+ حەلبوسی)‌ شكایەوە.  پێشكەشكردنی كابینە بەگوێرەی ماددەی (76ی دەستور)، دوای راسپاردنی بە پێكهێنانی حكومەت لەلایەن سەرۆك كۆمارەوە، دەبێت كاندیدی پۆستی سەرۆك وەزیران لەماوەی (30 رۆژ)دا كابینە وزارییەكەی بخاتە بەردەم پەرلەمان بەمەبەستی وەرگرتنی متمانە، خۆ ئەگەر كاندیدی پۆستی سەرۆك وەزیران لەماوەی ئەو 30 رۆژەدا نەیتوانی كابینەی وزاریی پێشكەش بكات، ئەوكاتە سەرۆك كۆمار بۆی هەیە لەماوەی 15 رۆژدا كاندیدێكی تر راسپێرێت بە پێكهێنانی حكومەت.  بەگوێرەی دەستور، كابینەی حكومەت لە عێراق چ بەر نامەكەی چ وەزیرەكان دانە دانە لەلایەن پەرلەمانەوە متمانەیان پێدەدرێت و نەك بە كۆمەڵ، هەروەها پێدانی متمانە بە حكومەت بە دەنگی زۆرینەی رەهایە (واتا 50+1ی كۆی ئەندامانی پەرلەمان). 

شيكاري: ڕەنج نەوزاد * نزيکەی سێ ساڵە شەڕی ناوخۆی سوودان بەردەوامە، ژمارەی کووژراو و ئاوارە و بريندار و تاوانەکانی جەنگ لە سوودان زۆر زیاتر و گەورەترە لە هی شەڕەکەی غەززە. ئەوانيش هەر مسوڵمانن، کەچی بە نيوەی غەززە نەبوونە بابەتی ميديا و ڕای گشتی و ناڕەزایەتی، چونکە خوێنی مسوڵمانە سوودانييەکە گونجاو نەبوو بۆ بازرگانی و سياسەت بە براورد بە هی غەززە. بەڵام وا چەند ڕۆژێکە ڕووداوەکانی سوودان، بە تايبەت ڕووداوەکەی شاری "الفاشر" لە هەرێمی دارفور، بووە بابەتێکی ديار لە ميدياکان و زیاتر باس دەکرێت. بێ گومان مەسەلەکە مرۆیی و ئاينی نييە، چونکە سێ ساڵە ئەو جۆرە کووشتار و تاوانانە بەردەوامن، ئایا هۆکارەکانی چين؟ چ شتێکی جياواز ڕوويداوە؟ هۆکارەکە ئەوەیە شەڕەکەی سوودان خەريکە دەبێتە هاوکێشەیەکی جيوپۆلەتيکی گرنگ و بەرەکانی ململانێکە وردە وردە دەردەکەون.  * بە کورتی: هێزەکانی پشتيوانی خێرا بە سەرکردایەتی حميدتی، توانی شاری "الفاشر" لە باکوری هەرێمی دارفور کۆنتڕۆڵ بکەن و هێزەکانی سوپای سوودان بە سەرکردایەتی عەبدولفەتاح بورهان، دەربکەن. ئەم شارە گەورەترينە لە هەرێمی دارفور و لە ڕووی مێژووییەوە وەک پايتەختی هەرێمەکە دەناسرێت. بە کۆنتۆڵکردنی ئەو ناوچەیە لە لایەن هێزەکانی پشتيوانی خێرا،  تەواوی هەریمی دارفور کەوتە ژێر دەسەڵاتی حميدتی، چونکە "الفاشر" تاکە ناوچەی دارفور بوو لە ژێر دەسەڵاتی سوپای سوودان بوو.  ڕووبەری دارفور لە عيراق گەورەترە و نزيکەی ٢٥٪ی ڕووبەری سوودان پێکدێنێت، ميليشياکانی حميدتی جگە لە دارفور، چەند ناوچەیەکی تريش حوکم دەکەن. دەنگۆ و گومان هەیە کە سوودان بەرەو دابەشبوونێکی تر دەچێت، لە ئێستادا هەرێمی دارفور لەگەڵ ناوچەکانی تری ژێر دەسەڵاتی حميدتی دەکرێت بەرەو سەربەخۆییەکی ديفاکتۆ هەنگاو بنێن، بە تايبەت کە دارفور ئيتر ئەستەمە گەمارۆ بدرێت لە لایەن سوپای سوودانەوە چونکە سنووری لەگەڵ ليبيا و چاد و ئەفريقای ناوەند و دەوڵەتی باشووری سوودان هەیە، کە سنوورێکی کراوە و نا سەقامگير و کۆنتڕۆڵ نەکراون.  * ڕاستە کۆنتڕۆڵکردنی "الفاشر" لە ڕووی سەربازی و سياسييەوە ڕووداوێکی گەورەیە، بەڵام ئەوەی ڕووداوەکەی گەورەتر کرد و کردييە هەواڵێکی سەرەکی، بريتييە لە بەرەکانی ئەو ململانێيە. لە ململانێی سوودان بەرەکان ئاڵۆزن و دياريکردنيان ئاسان نييە. چونکە جياوازە لە فۆرم و بکەرەکانی بەرەکانی ناوچەکە. بۆ نموونە لە ناوچەکە ئيمارات و ميسر و سعوودييە بۆ زۆر بابەت یەک بەرەن، بەڵام لە سوودان ئيمارات و ميسر لە بەرەی دژ بە یەکن، ئيماڕات هاوکاری حميدتی دەکات، ميسر پشتيوانی بورهان دەکات. سعوودييە تا ڕادەیەک هاوسەنگی راگرتووە، بەڵام نزيکترە لە ميسر و بورهان. قەتەر هەوڵدەدات ناوەندگير بێت، بەلام لە ئێستادا نزيکترە لە بورهان. ئەمريکا دەيەوێت شەڕەکە بوەستێت و هەردوو بەرەکە ڕێکبکەون. ڕەخنە  و فشار و سزای بۆ هەردوو بەرەکە هەیە. بەڵام لە چەند ڕۆژی ڕابودوو زمانی توند بوو دژ بە هێزەکانی حمديتی و، تۆمەتباری کرد بە ئەنجامدانی کۆمەڵکووژی لە "الفاشر". تورکيا بە گشتی دۆستی عومەر بەشير بوو، دژی کودەتاکەی بورهان و حميدتی بوو، بەڵام لە ئێستادا پشتگيری بورهان دەکات. بە پێی هەندێک ڕاپۆرت ئێران هاوکاری سەربازی ناردووە بۆ بورهان. ڕووسيا بە فەرمی لەگەڵ هەردوو بەرەکە پەيوەندی هەیە، بەڵام ڤاگنەر لەگەل هێزەکانی پشتيوانی خێرایە و دەوترێت بازرگانی ئاڵتون و چەندين جۆری بازرگانی تر بە یەکەوە دەکەن.  * ئيسرائيل لەگەڵ هەردوو بەرەکە پەيوەندی هەیە، چونکە هەردووکيان سەبارەت بە ئيسرائيل بۆچوونيان پۆزەتيڤە و لەگەڵ ئەوەن سوودانيش بچێتە ناو ڕێککەوتنامەکانی ئيبراهيمی. هەر بۆیە لە سەرەتای شەڕەکەوە ئيسرائيل چەندين جار هەوڵيداوە هەردوو بەرەکە دانوستان بکەن و تەنانەت ئامادە بوو دانوستانەکان بهێنێتە تەل ئەڤيڤ. بەڵام حمديتی زیاتر خۆی نزيک دەکاتەوە لە ئيسرائيل بەو هيوایەیی هاوکاری سەربازی و دبلۆماسی وەربگرێت دژ بە بورهان، تەنانەت براکەی خۆی نارد بۆ ئيسرائيل لە پێناو درووستکردنی پەيوەندييەکی باشتر و تۆکمەتر. بەڵام ئيسرائيل بە فەرمی دەيەوێت پەيوەندييەکانی لەگەڵ هەردوو بەرەکە باش بێت، چونکە پێیوایە ئايندەی سوودان لە ژێر دەسەڵاتی ئەو دووانە بە یەکەوە، یان لە ژێر دەسەڵاتی یەکێکيان دەبێت. دەنگۆ هەیە گوایە هاوکاری حمديتی کردووە، ئەگەر ئەوە ڕوويدابێت لەبەر دوو هۆکارە، فاکتەری ئيماڕات، هاوکات نزيکبوونەوەی بورهان لە ئيخوانەکان لە کاتی شەڕەکە.  * ئەوەی ئاماژەی پێکرا ئەکتەرە گرنگەکانن، ئەگەرنا، دەوڵەت و ئەکتەری ديکەش هەن کە ڕۆڵيان هەیە لەو هاوکێشەیە، وەک خەليفە حەفتەر و ميليشياکانی ليبيا، چاد و باشووری سوودان.. بەڵام لەناو ئەو ئەکتەرانە، ميسر و ئيماڕات ڕۆڵی سەرەکی و ئاشکراتر دەبينن. ميسری سيسی و ئيماڕات لە زۆربەی هاوکێشەکان لە یەک بەرەن، کەچی لە هاوکێشەی سوودان، لە واقعدا دژی یەکترن. لە سوودان، ميسری سيسی لە هەڵوێستی قەتەرەوە نزيکترە، نەک ئيماڕات، ئەمە ڕێکەوتێکی سەيرە. هۆکاری زۆر هەیە بۆ ئەم ئاڵۆزييە، گرنگترينی:  ١. بورهان و حميدتی هەردووکيان هاوپەيمان بوون، بە یەکەوە عومەر بەشيريان لابرد، هەر بە یەکەوە دواتر کودەتایان بە سەر حکومەتە نوێيەکەی دوای بەشير کرد و دەسەڵاتی سەربازييان سەپاند.  ٢. سوودانی سەردەمی عومەر بەشير نزيک بوو لە ئيخوان و ئەردۆگان و قەتەر و ئێران، دژە ئەمريکا و ئيسرائيل و رۆژئاوا بوو. کاتێک بورهان و حميدتی بەشيريان لابرد، ئيخوان و ئەردۆگان و ئێران و قەتەر نيگەران بوون. ئەمريکا و سعوودييە و ئيماڕات و ئيسرائيل و ميسر خۆشحاڵبوون.  ٣. سەرەتا هەردووکيان پەيوەندييەکی باشیان هەبوو لەگەل ميسر و ئيمارات و سعوودييە، هاوکاری دەکران لە لایەن ئەو دەوڵەتانەوە، چونکە هەردووکيان دژە ئيخوان بوون. کاتێک ئەو دوو هاوپەيمانە دەبێتە شەڕيان، وردە وردە هاوکێشەکە دەگۆڕێت. بۆ نموونە بورهان بۆ ئەوەی سەرباز و هێزی زیاتر بەدەست بهێنێت و حميدتی بچوک بکات، ناچار بوو پەيوەندی لەگەڵ ئيخوانەکان درووست بکاتەوە، ئيخوانەکانيش ئەوەیان بە هەلزانی بەو هيوایەیی لەو رێگایەوە دەسەڵات بگرنە دەست، یاخود هيچ نەبێت پێگەی سەردەمی بەشيريان بۆ بگەڕێتەوە. ئەم هەنگاوەی بورهان، هەرچەند ناچاری و تەکتيکی بێت، لای ئيماڕات مەترسيدارە. بۆیە ئيماڕات وردە وردە لە کاتی شەڕەکە لە بورهان دوورکەوتەوە و هاوکاری حميدتی کرد. سەرچاوە نا فەرمييەکان دەڵێن ئيماڕات لە ڕێگەی وڵاتی چاد و ليبيا (خەليفە حەفتەر)ەوە هاوکاری دەنێرێت بۆ حميدتی، لە ئێستادا ئەو پڕۆسەیە ئاسانتر دەبێت چونکە دوای کۆنترۆڵکردنی تەواوی دارفور لە لایەن هێزەکەی حميدتی، تەواو سنووری نێوان سوودان و چاد کەوتە ژیر دەسەڵاتی هێزەکانی پشتيوانی خێرا.  ٤. ميسر هاوسنوورە لەگەڵ ئەو ناوچانەی سوودان کە لە ژێر دەسەڵاتی هێزەکەی بورهانە، لە ئێستادا چەند مليۆنێک لە سوودانييەکان پەنابەرن لە ميسر، ترسی ئەوە هەیە ژمارەیان زیاتر ببێت. هاوکات، بورهان و سيسی لە ڕووی کەسایەتی و پێگە و شێوەی گەيشتنيان بە دەسەڵات هاوشێوەی یەکترن، ئەمە وای کردووە ميسر بورهان بە هاوپەيمانی خۆی بزانێت و چاوپۆشی لەو پەيوەندييە تەکتيکيەیی بکات لەگەل ئيخوان. ميسر باش دەزانێت ئيماڕات هاوکاری حميدتی دەکات، بەڵام لەبەر ئەوەی ئيماڕات هەژموونێکی گەورەی بەسەر ميسری سەردەمی سيسی هەیە، تا ئێستا بە فەرمی گلەیی و ڕەخنەی ئاڕاستەی ئيماڕات نەکردووە. سياسەتی دەرەوەی ئيمارات لەسەردەمی مەحەمەد زايد، بە تايبەت لە سەردەمی بەهاری عەرەبی، گۆڕانکارييەکی ريشەیی بە خۆیەوە بينی. پێش مەحەمەد زايد ئيمارات سياسەتێکی نەرم و دبلۆماسی هەبوو لە دەرەوە، زیاتر تەرکيزی لەسەر ناوخۆ و گەشەکردن و خۆشگوزەرانی بوو. کە نموونەکەی شاری دوبەیە. لە سەردەمی مەحەمەد زايد سياسەتی دەرەوەی ئيماڕات ڕەهەندێکی تری وەرگرت، لە هەندێک بارودۆخ و کات زۆر یەک لاکەرەوە و بەهێز و توندە، وەک دەوڵەتێکی زلهێز دەستتێوەردان دەکات و هاوکێشەکان دەگۆڕێت. لە بەهاری عەرەبی لە ئەردۆگان و قەتەر و ئيخوانی بردەوە، لە ميسر و تونس ئيخوانی لابرد، لە ليبيا و یەمەن ڕێگەی نەدا دەسەڵات بگرنە دەست. سياسەتی ئيمارات بەرانبەر بە ئيخوانی وڵاتانی ناوچەکە بە دوو شێوەیە، یان لە دەسەلات لايان دەبات وەک لە ميسر و تونس، یاخود ڕۆڵی دەبێت لە لێدان لە سەقامگيری وڵاتەکان کە ئيخوان نەتوانێت دەسەڵات بگرنە دەست وەک لە ليبيا و یەمەن و تا ڕادەیەک لە سوريای ئەسەد. نا ڕاستەوخۆ پەيامی بۆ جۆلانيش ناردووە ئەگەر ئيخوان دەسەڵات گرنە دەست، هەڵوێستی دەگۆڕێت لە سوريا.  ئەم گۆڕانکارييە لە سياسەتی دەرەوەی ئيماڕات هەندێک جار پێی دەڵێن زاڵبوونی جيهانبينی و سياسەتی ئەبو زەبی بەسەر دوبەی. ئێران تا ڕادەیەک سوودی لەم سياسەتەی ئيماڕات وەرگرت، بە تايبەت لە سوريا و یەمەن. چونکە دووژمنی یەکەم و سەرەکی لای مەحەمەد زايد ئيخوانە، پاشان ئێران، هەر بۆیە لە یەمەن ئيمارات دواجار حووسييەکانی پێ باشتر بوو لە حيزبی ئيسلاحی ئيخوانی.  * پاش شکستی بەهاری عەرەبی و ئيخوان، ئيمارات بۆ چەند سالێک پشووی دا و گەڕایەوە بۆ پەيرەوکردنی سياسەتێکی نەرم و دبلۆماسی. لە سودان وا ديارە دووبارە گەڕاوەتەوە بۆ دەستتێوەردانە بەهێزەکانی. مەحەمەد زايد تێڕوانينێکی ئيسرائيليانەی هەیە بۆ هێز، پێیوایە دەکرێت دەوڵەتێکی بچوک بە قەبارە و دانيشتووان، بەهێز بێت و دەستپێشخەری بکات و هاوکێشەکان بگۆڕێت. دەوڵەت ئامرازی تری هەیە بۆ قەرەبووکردنەوەی لاوازیی دوو فاکتەرە سەرەکييەکەی هێز کە ڕووبەر و دانيشتووانە. لە پرسی جورئەت و سەرکێشی و سەربەخۆیی لە بڕيار، بە هەمان شێوە لە فکری ئيسرائيلەوە نزيکە، دەستتێوەردان لە هاوکێشەی زۆر قوورس و ئاڵۆز و مەترسيدار دەکات و سەرکەوتووش دەبێت. بۆ دەوڵەتێکی وەک ئيمارات کە سوپایەکی بچوک و بێ ئەزموونی هەیە، سەرکێشييە دەستتێوەردان لە کۆمەڵێک هاوکێشە بکات کە تورکيا و ئێران و ڕوسيا و ئەمريکای تیایە، لە هەمووشی گرنگتر، تا ڕادەیەکی زۆر سەربەخۆیانە دەستتێوەردان دەکات، بۆ نموونە ئێستا تاکە دەوڵەتە بەو شێوە کاريگەرە هاوکاری حميدتی دەکات. لە یەمەن و سوريا و ليبياش سەربەخۆ کاری خۆی دەکرد. هەندێک پێیان وایە، ئيماڕات رۆژیک باجێکی قوورسی ئەو سياسەتەی دەدات، تا ئێستا سەرکەوتوو بووە، بۆ ئايندە ڕوون نيە. (بۆ تێگەیشتن لە سیاسەتی دەرەوەی ئیماڕات تەماشای توێژینەوەکەی دکتۆر شێرکۆ کرمانج و من بکە لەو بارەیەوە،لینکەکە لە کۆمێنتە) * ئەگەر ڕووداوەکان بەم شێوەیە بەردەوام بن، ئەوا ئەگەر هەیە پەيوەندی ئيسرائيل و ئيماڕات پتەوتر و نزيکتر بێت (ئەگەر پرسی لکاندنی کەناری خۆرئاوای فەڵەستين بە ئيسرائيلەوە سەر هەڵنەدات). هيچ دوو دەوڵەتێک بە ئەندازەی ئيسرائيل و ئيماڕات هاوڕانين لەسەر بابەتە سەرەکييەکان و هاوکێشەکان،  تەنانەت ئيسرائيل و ئيمارات تێڕوانينان لە یەکترەوە نزيکترە وەک لە ئيسرائيل و ئەمريکا بۆ هەندێک بابەت و کێشەی ناوچەکە. هەر بۆیە، ئەگەر هەیە لەسەر داوای ئيمارات، ئيسرائيل هاوکاری بنێرێت بۆ حميدتی.  ئيماڕات تاکە دەوڵەتی ناوچەکەیە، جگە لە ئيسرائيل، پەيوەندی درووست کردووە لەگەڵ ئەو گروپە چەکدارييانەی غەززە کە دژی حەماسن و چالاکن لە نيوەی زیاتری ڕووبەری غەززە کە لەژێر چاودێری ئيسرائيلە. تەنانەت پێشنيارەکەی تڕەمپ بۆ ئاگربەستەکەی غەززە، تا ڕادەیەکی زۆر پێشنياری ئيمارات بوو کە چەند مانگێک لە پێش تڕەمپ پێشکەشی کرد، بەڵام ئەو کات تەنيا لە لایەن ئيسرائيلەوە قبوڵکرا و حەماس و قەتەر قبوڵيان نەکرد.  * لەوانەیە ساردييەک، یاخود ناکۆکييەکی شاراوە درووست بێت لە نێوان ئيمارات و ميسر، هەر وەها ئيماڕات و سعوودييە. لەگەڵ قەتەر لێدان لە یەکتر بەردەوامە، بەڵام بە فەرمی پەيوەندييەکان ئاسايين، لەوانەیە ناکۆکييەکان زیاتر ببن. دۆخی سوودان ڕوون نييە بەرەو کوێ دەڕوات، لەوانەیە شەڕێکی ناوخۆی تر لە دارفور دەست پێبکات لە نێوان هێزەکانی حميدتی و هۆز و گروپەکانی هەرێمەکە، چونکە کۆمەڵکووژی دارفور لە سەردەمی بەشير، هێزەکەی حميدتی ڕۆڵی سەرەکی هەبوو لە جێبەجێکردنی، بۆیە دارفور وەک ناوچەیەکی دژە حميدتی ناسراوە.  * سەرەڕای چەندين فاکتەر، بەڵام فاکتەرێکی سەرەکی دۆخی سوودان و زۆر وڵاتی تری ناوچەکە بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە ئەو وڵاتانە سوپایەکی نيشتيمانيان نييە و ميليشيا شوێنی دەزگا و سوپا و حکومەت و دادگای گرتوەتەوە. لاوازترين و بچوکترين سوپای نيزامی، دەزگا و حکومەتی فەرمی، بەسوودترە لە بەهێزترين ميليشيا و حيزبی جيهان.  * لە سەرەتای سەربەخۆیی ئيسرائيل، بێگن کە یەکێک بوو لە کەسایەتييە گەورەکانی بزوتنەوەی زايۆنی و سەربەخۆیی ئيسرائيل، ئامادە نەبوو ميليشياکەی هەڵبوەشێنێتەوە و فەرمانەکەی بن گۆريۆن جێبەجێ بکات کە ئيسرائيل دەبێت یەک سوپا و یەک حکومەت و یەک دەسەڵاتی دادوەری هەبێت. لەو کاتە ميليشياکەی بێگن چەکيان کڕیووە و بە کەشتييەک ڕەوانەی ئيسرائيل دەکرێت، کاتێک کەشتييەکە نزيک دەبێتەوە لە کەنارەکانی ئيسرائيل، هەواڵ دەگاتە بن گۆريۆن، ئەويش فەرمان بە ئيسحاق ڕابين دەکات، ئەو کات ئەفسەرێکی سوپا بوو، دەڵێت بە تۆپ کەشتييەکە نوقم بکەن. ڕابين دەڵێت ئەو کەشتييە بۆ چەکدارەکانی بێگن هاتووە، چۆن تۆپی ئاڕاستە بکەين؟ (ئەو چەکدارانە ڕۆڵێکی گەورەیان بينی لە سەربەخۆیی ئيسرائيل)، بن گۆريۆن دەڵێت فەرمانەکە جێبەجێ بکە و نوقمی بکەن، دواجار فەرمانەکە جێبەجێ دەکرێت. دواتر لە کينيستی ئيسرائيل لێپرسينەوە لەگەڵ بن گۆريۆن دەکەن سەبارەت بەو فەرمانە قوورس و توندە، لە وەڵامدا دەڵێت ئەوە تۆپی پيرۆز بوو، وای کرد ئيسرائيل ببێتە خاوەن یەک سوپای نيشتيمانی و فەرمی. یەکێک لە هۆکارە هەرە سەرەکييەکانی جياوازی هێز لە نێوان ئيسرائيل و فەڵەستينييەکان بريتييە لەوەی ئيسرائيل لە سەرەتاوە یەک سوپای نيشتيمانی و نيزامی هەبوو، فەڵەستينييەکان هەرگيز سوپایان نەبووە، بەڵام دەيان ميليشيایان هەبووە و هەیە. ئاستی تەکنەلۆژی و هاوکاری ئەمريکا بۆ ئيسرائيل و پێشکەوتوویی چەک و توانای سەربازی هەر هۆکارە سەرەکييەکەی ئەوەیە کە ئيسرائيل خاوەن یەک سوپای نيزامييە. سوپا دەتوانێت پيشەسازی سەربازی درووست بکات و چەک لە وڵاتان بکڕێت و بفڕۆشێت، ميليشيا دەبێتە چەتەی ئەو دەوڵەتەی چەکێکی سنوورداری پێدەدات بۆ بەرژەوەندييەکی تايبەت بەکاری دەهێنێت.”

(درەو): وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا رایگەیاند، بەهۆی كاركردنیان بۆ "تێكدانی سەروەریی عێراق"، ویلایەتە یەكگرتووەكان هەریەكە لە (كەتیبەكانی حزبوڵا، گروپی عەسائیبی ئەهلی حەق) دەكاتە ئامانج.  تۆمی پیگۆت جێگری وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی (X) نوسی: ئەمریكا هەوڵ دەدات ئەوپەڕی فشار لەسەر ئێران توند بكات.  "فەیلەقی قودسی سەربە سوپای پاسداران دەكەینە ئامانج، كە پشتیوانی هاوبەشە تیرۆریستەكانی ئێران و بریكارەكانی دەكات لە ناوچەكە، لەگەڵ هەردوو گروپی كەتیبەكانی حزبوڵاو عەسائیبی ئەهلی حەق كە لە عێراقدان" وتەبێژەكە وادەڵێ.  پیگۆت باسلەوە دەكات، ئەم میلیشیایانە بەشێوەیەكی چالاك كار دەكەن بۆ تێكدانی سەروەریی عێراق و لاوازكردنی ئابورییەكەی، هەروەها ئەنجامدانی هێرش بۆسەر خەڵك و بەرژەوەندییەكانی ئەمریكا لەسەرتاسەری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست.  هاوكات جۆ ویڵسۆن كۆنگرێسمانی پارتی كۆماری داوای لە ئیدارەی دۆناڵد ترەمپ كرد "فەیلەقی بەدر"ی هادی عامری و بانكی رافیدەینی حكومی بخاتە ناو لیستی گروپە چەكدارە بەئامانجگیراوەكان، لەرێگەی سەپاندنی سزا بەسەریاندا.  كۆنگرێسمانەكە ئەم قسانەی لە جریوەیەكی تۆڕی كۆمەڵایەتی (X)دا كرد، وەكو وەڵامێك بۆ راگەیەندراوەكەی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوە، لەمەش زیاتر كۆنگرێسمانەكە داوای ئەوە دەكات "عێراق لەدەستی ئێران رزگار بكرێت".  ئەم لێدوانانە تەنیا دوای یەك رۆژ دێت لە سەپاندنی سزانی نوێ لەلایەن وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكاوە بەسەر ژمارەیەك كەسایەتی و بانك و كۆمپانیای عێراقیدا، بەهۆی پەیوەندییان لەگەڵ سوپای پاسداران و كەتیبەكانی حزبوڵا.  یەكێك لەوانەی وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا سزای بەسەردا سەپاند، (كۆمپانیای موهەندیس)ە كە باڵی ئابوری حەشدی شەعبییە، ئەمەش لە هەنگاوێكدا كە ئەمریكا دەڵێ "ئامانج لێی هەڵوەشاندنەوەی تۆڕەكانی گەندەڵی و سپیكردنەوەی پارەی گروپە چەكدارەكانە لەناوخۆو دەرەوەی عێراق". وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند: نوسینگەی چاودێری سەروەرت و سامانی بیانی (OFAC) رێكاری گرتوەتەبەر دژ بەو كەس و كۆمپانیایانەی كە "یارمەتی رژێمی ئێران دەدەن بۆ خۆدزینەوە لە سزاكانی ئەمریكاو، ئاودیوكردنی چەك و تێوەگلان لە گەندەڵی بەرفراوان لەناو ئابوری عێراقدا.  بەگوێرەی بەیاننامەكە، ئەم گروپانە لەلایەن ئێرانەوە پاڵپشتی دەكرێن و بەرپرسن لە كوشتنی هاوڵاتیانی ئەمریكی و هێرش بۆسەر بەرژەوەندییەكانی ئەمریكاو هاوپەیمانەكانی لەناوچەكە، هەروەها بەردەوامن لە لاوازكردنی ئابوری عێراق و قۆرخكردنی سەرچاوە گشتییەكانی لەرێگەی كۆكردنەوەی نایاسایی پارەو گەندەڵییەوە.  سزا نوێیەكانی وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا دوو بانك و كۆمپانیایەكی بازرگانی و، قەوارەیەكی گەورەی ئابوری دەگرێتەوە كە پەیوەستە بە حەشدی شەعبییەوە، ئەمە لەپاڵ ژمارەیەك كەسایەتی ئەمنی كە تۆڕی سیخوڕی بۆ سوپای پاسدارانی ئێران لەناو عێراقدا بەڕێوەدەبەن.  ئەوانەی ناویان لە لیستی سزاكاندا هاتووە ئەمانەن: 🔹كەتیبەكانی حزبوڵا كە یەكێك لە دیارترین گروپەكانی حەشدی شەعبییەو، كۆمپانیایەكی بەناوی (كۆمپانیای موهەندیس) بۆ بەڵێندەرایەتی گشتی و كشتوكاڵ و پیشەسازی دروستكردووە، بۆ ئەوەی ئەم كۆمپانیایە بكات بە كەڤەری چالاكییە ئابورییەكانی خۆی. بەپێی وەزارەتی گەنجینە، ئەم كۆمپانیایە لەژێر كۆنترۆڵی (عەبدولعەزیز محەمەداوی)دایە كە بە "ئەبو فەدەك" ناسراوە، گرێبەستە حكومییەكانی قۆستوەتەوە بۆ گواستنەوەی پارە لە دامەزراوەكانی دەوڵەتەوە بۆ كەڤەرە بازرگانییەكان، لەناویاندا كۆمپانیای (بلدنا للاستپمارات الزراعیە)، بە ئامانجی پارەداركردنی چالاكی گروپە چەكدارەكان و بەقاچاخبردنی چەك بە هەماهەنگی لەگەڵ سوپای پاسدارانی ئێران. وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا جەخت لەوە دەكات هەریەكە لە (كۆمپانیای موهەندیس)و (كۆمپانیای بلدنا)ی خستوەتە لیستی سزاكانییەوە بەگوێرەی فەرمانی ژمارە 13224و بەهۆی پاڵپشتی ماددی و دارایی ئەم دوو كۆمپانیایە بۆ سوپای پاسداران و كەتیبەكانی حزبوڵا.  🔹سزاكان سێ بەڕێوەبەری جێبەجێكاری لە بانكە عێراقییەكان گرتوەتەوە، كە تۆمەتباركراون بە خراپ بەكارهێنانی پۆستەكانیان بۆ بەرژەوەندی سوپای پاسداران و عەسائیبی ئەهلی حەق، لەمەشدا سودیان لە سیستەمی دارایی عێراق وەرگرتووە بۆ سپیكردنەوەی پارەو ئاودیوكردنی دراو و دروستكردنی داهات بۆ بەرژەوەندی ئەو گروپە تیرۆرسییانەی كە لەلایەن ئێرانەوە پاڵپشتی دەكرێن. یەكێك لەوانەی لەسەر ئەم بابەتە سزا دراوە بریتییە لە (عەلی محەمەد غوڵام حسێن ئەنساری) كە كابرایەكی سەرمایەدارەو وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا دەڵێ هەژموونی خۆی لە ژمارەیەك بانكی عێراقی بەكارهێناوە بۆ كۆكردنەوەی ملیۆنان دۆلار بۆ سوپای پاسداران و كەتیبەكانی حزبوڵاو، خزمەتی دارایی پێشكەشی عەسائیبی ئەهلی حەق كردووە، لەوانە كڕینی دۆلارو شتنەوەی پارە لەرێگەی بەڵگەنامەی ساختەوە بەمەبەستی خۆپاراستن لە چاودێریی حكومەت. 🔹سزاكانی گەنجینەی ئەمریكا هەردوو برا (عەلی مفتن بەیدانی)و (عەقیل مفتن بەیدانی)ی گرتوەتەوە، ئەم دوو برا كە یەكێكیان (عەقیل مفتن) سەرۆكی لیژنەی ئۆڵۆمپی عێراق بانكێكی بازرگانی بەڕێوەدەبەن كە وەزارەتی گەنجینە دەڵێ پەیوەستە بە سوپای پاسدارانەوە، ئەم دوو برایە تۆمەتبار دەكات بەوەی دەیان ملیۆن دۆلاریان سپیكردوەتەوەو نەوت و ماددەی هۆشبەریان بە قاچاخ بردووە. لەپاڵ ئەمەدا گەنجینەی ئەمریكا باسی لەوە كردووە كە (عەقیل مفتن) پۆستەكەی وەكو سەرۆكی لیژنەی ئۆڵۆمپی قۆستوەتەوە بۆ مەبەستی دارایی ناسایی.  🔹گەنجینەی ئەمریكا باسی لەوەشكردووە كە لە سەرەتای ئەمساڵەوە كەتیبەكانی حزبوڵاو سوپای پاسداران ئۆپراسیۆنی هەماهەنگییان ئەنجامداوە بۆ كۆكردنەوەی زانیاری هەواڵگریی لەسەر هێزەكانی ئەمریكا لەناو عێراقدا. حەسەن قەحتان سەعیدی كە سەركردەیەكی حزبوڵایە سەرۆكایەتی تۆڕێكی سیخوڕی دەكات كە لە بەغداد كاردەكات و، ژمارەیەك كەسی حەشدی شەعبی لەخۆدەگرێت، ئەمانە زانیاری لەباری جموجوڵەكانی سوپای ئەمریكا بۆ بەرژەوەندی سوپای پاسداران كۆدەكەنەوە.   

راپۆرت: درەو ئیسرائیل و بزوتنەوەی حەماس لەسەر قۆناغی یەكەمی پلانەكەی ترەمپ لەبارەی غەززەوە گەیشتنە رێككەوتن، كە خۆی لە رێككەوتنی ئاگربەست و ئازادكردنی بارمتە ئیسرائیلییەكان دەبینێتەوەو؛ دەكرێت سەربكێشێت بۆ كۆتایهێنانی یەكجاری بەو جەنگە خوێناوییەی كە ماوەی دوو ساڵە بەردەوامەو نەك هەر غەززە، ناوچەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاستیشی بەگشتی لەگەڵ خۆی خستوەتە ناو گەردەلولەوە.  ئەمانە هەندێك وردەكاری زانراو و نەزانراون كە تائێستا لەبارەی رێككەوتنەكەوە لەبەردەستدان.  * چی لەبارەی رێككەوتنەكەوە دەزانین؟ رێككەوتنەكە لەچوارچێوەی قۆناغی یەكەمی ئەو كارانەیە كە ترەمپ پێشنیاری كردووەو لە 20 خاڵ پێكدێت، ئەمەش دوای گفتوگۆی ناڕاستەوخۆ لە میسرو پاش تەنیا رۆژێك لە یادی دوو ساڵەی هێرشەكەی حەماس بۆسەر ئیسرائیل بەدی هات، هێرشێك كە  هەڵمەتی سەربازی وێرانكەری ئیسرائیلی بۆسەر غەززە بەدوای خۆیدا هێنا.  ترەمپ رایگەیاند، ئیسرائیل و حەماس لەسەر قۆناغی یەكەمی پلانەكە گەیشتوونەتە رێككەوتن و ئەمە دەبێتە هۆی ئەوەی لە زوترین كاتدا هەموو بارمەتەكان (زیندوو بن یان مردو) ئازادبكرێن و هێزەكانی ئیسرائیل دەكشێنەوە بۆ ئەو ناوچەی كە لە غەززە پێی دەوترێت هێڵی زەرد. بەپێی قسەی سەرچاوەیەكی باڵای ئەمنی ئیسرائیل ئەمە سنوری یەكەم كشانەوەی ئیسرائیلە بەگوێرەی پلانەكەی ترەمپ.  بزوتنەوەی حەماسیش جەختی كردەوە گەیشتوەتە رێككەوتن بۆ كۆتایهێنان بە جەنگ، رێككەوتنەكە كشانەوەی ئیسرائیل لە غەززەو ئاڵوگۆڕی بارمتەو دەستگیركراوانی فەلەستینی لەخۆدەگرێت، بەڵام بزوتنەوەكە هاوكات داوای لە ترەمپ و وڵاتانی گەرەنتیكار كرد، گەرەنتی ئەوە بكەن ئیسرائیل بەتەواوەتی ئاگربەستەكە جێبەجێ دەكات.  * دیارترین ئەو شتانەی نایزانین چین؟  سەرەڕای هیواكان بۆ كۆتایهێنان بە جەنگ، هێشتا هەندێك وردەكاریی جەوهەری هەن كە روون نەكراونەتەوە. یەكێك لەو وردەكارییانە كات و ئیدارەدانی كەرتی غەززەیە دوای جەنگ، هەروەها چارەنوسی حەماس.  هیچ ئاماژەیەكی روون نییە لەبارەی ئەوەی دوای جەنگ كێ حوكمی غەززە دەكات. بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل و ترەمپ و وڵاتانی خۆرئاواو عەرەبی هەر چەشنە رۆڵێكیان بۆ حەماس لە غەززە دورخستوەتەوە، كە لە ساڵی 2007و دوای دەركردنی ركابەرە فەلەستینییەكانی، ئیدارەی ئەم ناوچەیەی بەدەستەوە بووە.  پلانەكەی ترەمپ كە 20 خاڵ لەخۆدەگرێت، ئاماژە بە رۆڵی دەسەڵاتی فەلەستینی دەكات، بەڵام ئەمەش تەنیا لە كاتێكدا دەبێت كە ئەو دەسەڵاتە ریفۆرمی زۆر لە خۆیدا ئەنجام بدات.  * دواتر چی روودەدات؟ ناتانیاهۆ وتی داوا لە حكومەتەكەی دەكات ئەمڕۆ كۆبوونەوەیەك بكات بۆ پەسەندكردنی رێككەوتنەكە.  سەرچاوەیەكی ئاگادار لە بابەتەكە وتی، ئەم رێكارە تاڕادەیەكی زۆر شتێكی روكەشە، چونكە ئیسرائیل پێشوەختە رەزامەندی لەسەر دەبڕیوە. بەڵام سەرچاوە ئاگادارەكان لە گفتوگۆكان باسلەوە دەكەن هەندێك وردەكاری هێشتا پێویستیان بە گفتوگۆ هەیەو رەنگە كاتەكەی بگۆڕدرێت.  سەرچاوەكان ئاماژە بەوە دەكەن، حەماس بە یەك جارو دوای 72 كاتژمێر لە دەستپێكردنی ئاگربەست (20) كەسی بارمەتەی زیندوو ئازاد دەكات. بەرپرسێكی ئیسرائیلی دەڵێ: ئازادكردنی بارمتەكان رەنگە رۆژی یەكشەممە یاخود دوو شەممە رووبدات.  سەرچاوە فەلەستینییەكان باسلەوە دەكەن، پرۆسەی رادەستكردنی تەرمی بارمتە مردووەكان بەشێوەی قۆناغ بە قۆناغ دەبێت هاوكات لەگەڵ كشانەوەی سوپای ئیسرائیل. گال هیرش رێكخەری كاروباری بارمتە ئیسرائیلییەكان باسی لەوەكرد، هێزێكی نێودەوڵەتی دروستدەكرێت بۆ یارمەتیدان لە دۆزینەوەی هەر تەرمێك كە حەماس نەتوانێ شوێنەكەی دیاری بكات.  سەرچاوە فەلەستینییەكانیش پێشبینی ئەوە دەكەن ئیسرائیل نزیكەی 2 هەزار دەستگیركراوی فەلەستینی ئازاد بكات، لەنێویاندا زیاتر لە 200 كەس هەن حوكمی زیندانی هەتاهەتایی بەسەر دەبەن.  بزوتنەوەی حەماس دوێنێ رایگەیاند، لیستی بارمتەكانی لای خۆی و دەستگیركراوانی فەلەستینی لە زیندانەكانی ئیسرائیل رادەستكردووە، بەمەبەستی پرۆسەی ئاڵوگۆڕكردن.  بەرپرسێكی ئیسرائیلی رونیكردەوە، تەنیا دوای پەسەندكردنی رێككەوتنەكە، لەماوەی 24 كاتژمێردا دەبێت ئیسرائیل بكشێتەوە بۆ ئەو هێڵەی كە رێككەوتنی لەسەر كراوە، دوای ئەمە مۆڵەتە 72 كاتژمێرییەكە دەستپێدەكات. كۆشكی سپی پێشبینی دەكات رۆژی دوو شەممە بارمتەكان ئازاد بكرێن.  بەپێی پلانەكەی ترەمپ، یارمەتییە مرۆییەكان بۆ غەززە زیاد دەكات. بەقسەی بەرپرسێكی ئیسرائیلی بەمزوانە رۆژانە 600 بارهەڵگر دەچنە ناو غەززە. دوو سەرچاوەی فەلەستینی دەڵێن كەمترین ئاست 400 بارهەڵگری رۆژانە دەبێت و وردە وردە ژمارەكە زیاد دەكات.  پێشبینی دەكرێت لە رۆژانی ئایندەدا، ترەمپ بەرەو میسر بەڕێبكەوێت، كۆشكی سپی وتی ترەمپ بیر لەوە دەكاتەوە رۆژی هەینی سەردانی ناوچەكە بكات. ناتانیاهۆش لای خۆیەوە ترەمپی بانگهێشت كردووە بۆ ئەوەی لەبەردەم كنێست (پەرلەمانی ئیسرائیل) وتارێك پێشكەش بكات، ترەمپ بە ئەكسیۆسی راگەیاندووە ئامادەیە بۆ ئەو كارە.  بەڵام قۆناغی دواتری پلانەكەی ترەمپ دیدگایەك لەخۆدەگرێت بۆ دروستكردنی دەستەیەكی نێودەوڵەتی لەژێر ناوی "ئەنجومەنی ئاشتی"، ئەم ئەنجومەنە رۆڵی دەبێت لە بەڕێوەبردنی غەززە لەدوای جەنگەوە. بڕیارە ترەمپ خۆی سەرۆكایەتی بكات و تۆنی بلێری سەرۆك وەزیرانی پێشووی بەریتانیاش لەخۆدەگرێت.  * گەورەترین مەترسی چییە كە هەڕەشە لە پلانەكە دەكات؟  ئەگەر رێككەوتنەكە سەركەوتن بەدەستبهێنێت، دەبێت بە گەورەترین دەستكەوت لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریكادا كە تاوەكو ئێستا لە ئیدارەی ترەمپدا بەدەستهاتبێت.  بزوتنەوەی حەماس تاوەكو ئێستا رەتیكردوەتەوە گفتوگۆ لەسەر داوای ئیسرائیل بۆ چەكدانان بكات. سەرچاوەیەكی فەلەستینی جەختی كرد حەماس بەردەوام دەبێت لە رەتكردنەوەی داوای چەكدانان تاوەكو سوپای ئیسرائیل لەناو غەززەدا بێت.   دوو سەرچاوەی تری ئاگادار لە گفتوگۆكان ئاشكرایانكرد، خاڵی ناكۆك خۆی لە میكانزیكی كشانەوەی ئیسرائیل دەبینێتەوە، حەماس دەیەوێت خشتەیەكی زەمەنیی روون هەبێت تایبەت بە ئازادكردنی بارمەتەكان و گەرەنتیكردنی كشانەوەی تەواوەتی هێزەكانی ئیسرائیل.  لەناو غەززە، ئیسرائیل پرۆسە سەربازییەكانی كەمكردوەتەوە، ئەمەش لەسەر بنەمای داوای ترەمپ، بەڵام بەتەواوەتی هێرشەكانی رانەگرتووە.  وڵاتانی عەرەبی كە پشتیوانی پلانەكە دەكەن دەڵێن. ئەمە دەبێت لە كۆتایدا دروستكردنی دەوڵەتێكی سەربەخۆی فەلەستینی لێ بكەوێتەوە، بەڵام ناتانیاهۆ دەڵێ: هەرگیز ئەمە روونادات.  حەماس دەڵێ بۆ حكومەتێكی تەكنۆكراتی فەلەستینی نەبێت كە دەسەڵاتدارێتی فەلەستین سەرپەرەشتی بكات و وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی پشتیوانی بكەن، دەستبەرداری دەسەڵات نابێت لە غەززە. هەروەها هەر جۆرە رۆڵێك بۆ (بلێر) یاخود دەسەڵاتدارێكی بیانی لە غەززە رەتدەكاتەوە.  پێشبینییەكان بۆ ئەوە دەچن، لیستی دەستگیركراوانی فەلەستینی كە حەماس داوای ئازادكردنیان دەكات ژمارەیەك لە دیارترین زیندانیكراوانی ئیسرائیل لەخۆبگرێت، كە پرسی ئازادكردنیان لە گفتوگۆی ئاگربەستی پێشوودا هی ئەوە نەبوو تەنانەت دانوستانیشیان لەسەر بكرێت. سەرچاوەیەكی فەلەستینی نزیك لە گفتوگۆكان باسی لەوەكرد، لیستەكە (مەروان بەرغوسی) سەركردە لە بزوتنەوەی فەتح و (ئەحمەد سەعدات) سەركردە لە بەرەی میللی رزگاریی فەلەستین لەخۆدەگرێت كە هەردووكیان حوكمی جۆربەجۆری زیندانی هەتاهەتاییان بەسەردا سەپێندراوەو تاوانباركراون بەوەی هاوڵاتی ئیسرائیلییان كوشتووە.     سەرچاوە: ئاژانسی (رۆیتەرز)

(درەو):  كەمتر لە دوو رۆژی تر، سوریا یەكەم هەڵبژاردنی پەرلەمانیی دوای روخانی ئەسەد بەڕێوەدەبات، ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی كوردو دروز بەشداری هەڵبژاردنەكە ناكەن، لەم هەڵبژاردنەكە خەڵك دوو لەسەر سێی پەرلەمان هەڵدەبژێرن، یەك لەسەر سێی تری كورسییەكان لەلایەن ئەحمەد شەرعەوە دادەنرێت. سیستەمی هەڵبژاردنەكە گومان و دوودڵی لەبارەی ئایندەی ژنان و كەمە نەتەوایەتییەكان لەو وڵاتە دروستكردووە.  رۆژی یەكشەممە سوریا دەنگدانی ناڕاستەوخۆ بەخۆوە دەبینێت بۆ دروستكردنی یەكەم پەرلەمان لەدوای لادانی بەشار ئەسەدەوە لە دەسەڵات، ئەمە هەنگاوێكی سەرەكییە لە پرۆسەی حوكمڕانی ئینتیقاڵی (راگوزەر)ی سوریا، بەڵام هاوكات مەترسیشی دروستكردووە لەبارەی دورخستنەوەو پەراوێزخستنی سیاسی لە سایەی سەركردایەتی نوێی ئەو وڵاتەوە.  دەنگدانەكە لە كاتێكدایە كە سەرۆك ئەحمەد شەرع هەوڵی ئەوە دەدات كۆنترۆڵی خۆی بەسەر وڵاتێكدا بەهێزتر بكات، وڵاتێك كە جەنگێكی 14 ساڵە لەبەریەك هەڵیوەشاندووەو بەمدواییەش شەپۆلی توندوتیژی تائیفی بەخۆوە بینیوە، ئەمەش كەمینەكانی لەبارەی ئەو حكومەتەوە نیگەران كردووە كە ئیسلامییەكان رێبەرایەتی دەكەن.  هەڵبژاردنەكە ناڕاستەوخۆیە، تێیدا دەستەی هەڵبژاردنی ناوچەكان، كە 6 هەزار دەنگدەر لەخۆدەگرێت، دوو لەسەر سێی ئەندامانی پەرلەمان كە ژمارەیان 210 كەسە، هەڵدەبژێرن. ئەو لیژنەی كە ئەحمەد شەرع دروستیكردووە رەزامەندی لەسەر 1570 كاندید دەربڕیوە. یەك لەسەر سێیەكەی تر پەرلەمان لەلایەن ئەحمەد شەرع خۆیەوە دادەنرێن. شەرع سەرۆكی بەرەی نوسرە، لقی رێكخراوی قاعیدە بوو لە سوریا، دواتر لە 2016دا پەیوەندی لەگەڵ ئەو رێكخراوە توندڕەوە دابڕی و دەستەی تەحریر شامی دروستكرد، هێزەكانی ئۆپۆزسیۆن لەژێر سەركردایەتی ئەودا لە كانونی یەكەمی ساڵی رابردوودا توانیان ئەسەد لە دەسەڵات لابدەن.  دەسەڵاتدارانی نوێی سوریا دەڵێن لە بری دەنگدانی گشتیی، پەنایان بۆ ئەم سیستەمەی هەڵبژاردن بردووە، چونكە ملیۆنان هاوڵاتی سوری بەهۆی جەنگەوە ئاوارە بوون و  تۆماری متمانەپێكراوی دانیشتوان لەبەردەستدا نییە. بەهۆكاری (ئەمنی و سیاسی)، حكومەت بڕیاریداوە بە دواخستنی هەڵبژاردنەكە لە ناوچەكانی باكوری خۆرهەڵات، كە لەژێر كۆنترۆڵی كورددان، هەروەها لە پارێزگای (سوەیدا) كە بەشێوەیەكی فەرمی لەژێر كۆنترۆڵی گروپی چەكداری دروزەكاندایە، ئەمەش بەو واتایە دێت پێشبینی دەكرێت 19 كورسی پەرلەمان بەبەتاڵی بمێنێتەوە.  ترسی پەراوێزخستن ئەوانەی رەخنەیان لەم شێوازەی هەڵبژاردن هەیەو دەڵێن دەنگدانی بەشەكی و ناڕاستەوخۆ نوێنەرایەتی هەموو گەل ناكات، سەرباری ئەمەش پرۆسەكە بەشێوەیەكی تەواو مەركەزی ئیدارە دەدرێت.  شاری درێرزوور كە روباری فورات بەسەر دوو بەشدا دابەشیكردووە نمونەیەكی روونی ئەمەیە: بەشی خۆرئاوا كە حكومەت كۆنترۆڵی هەیە بەسەریدا و دەنگدانی تێدا بەڕێوەدەچێت، بەشی خۆرهەڵاتی كە لەژێر كۆنترۆڵی كورددایە هەڵبژاردنی تێدا بەڕێوەناچێت.  حەسەن محەمەد دالی كە دانیشتوویەكی كەناری خۆرهەڵاتی شارەكەیە، قسەی بۆ ئاژانسی (رۆیتەرز) كردووەو دەڵێ: رازی نیم بەوەی لەوێ هەڵبژاردن ئەكرێت و لێرە ناكرێت، شتێكمان ئەوێ كە خزمەتی هەموو ناوچەكە بكات، سوریایەكی یەكگرتوو. رەخنەگران دەڵێن ئەم پرۆسەیە شتێكی تریشی تێدا نییە، ئەویش بەشداری ژنان و كەمینە ئاینی و نەتەوەییەكانە.  ژنان تەنیا لانی كەمی 20%ی كاندیدەكان لە یەك لەسەر چواری بازنەیەكی هەڵبژاردن پێكدەهێنن. رێژەكە لە نیوەی بازنەكاندا 10% تێناپەڕێنێت، پشكی ژنان و نوێنەری كەمینەكان دیاری نەكراوە. لەسەردەمی حوكمی بنەماڵەی ئەسەدیشدا دۆخی ژنان باشتر نەبوو، ئەوكاتیش پشكی خۆیان لە پەرلەماندا نەبوو، لە ساڵی 1981وە تاوەكو روخانی بەشار ئەسەد، ژنان رێژەیەكی بچوكیان لەناو دەستەی یاساداناندا هەبووە كە لەنێوان 6% بۆ 13% بووە، ئەمە بەگوێرەی قسەی یەكێتیی نێودەوڵەتی پەرلەمانەكان، كە داتا لەسەر پەرلەمانە نیشتمانییەكان لەسەرتاسەری جیهان كۆدەكاتەوە.  لەسەردەمی ئەسەدا، ژمارەی كورسییەكانی پەرلەمان تۆزێك زیاتر بوو كە 250 كورسی بوو، دوو لەسەر سێی ئەم كورسییانە بۆ ئەندامانی حزبی بەعس تەرخان كرابوو، نەیارانی ئەسەد دواین هەڵبژاردنیان بە گاڵتەجاڕی ناوبرد كە لە تەموزی 2024دا بەڕێوەچوو.  لێكۆڵەران دەڵێن سیستەمی دەنگدانی ئێستای سوریا كە پشت بە بنەمای "براوە هەموو شتێك دەبات" دەبەستێت، رەنگە سەر بۆ دەرەنجامێك بكێشێت كە پیاوانی سوننە وەكو زۆرینەی سوریا بەسەریدا زاڵ بن. شەرع چەندین جاری بەڵێنیداوە سیاسەتگەلێك جێبەجێ بكات كە كۆكەرەوەی هەمووان بێت، رەنگە بەرپرسیارێتی ئەمە لەرێگەی تەرخانكردنی كورسی بۆ ژنان و كەمینەكان لە رێژەی یەك لەسەر سێی پەرلەمان بگرێتە ئەستۆ، كە خۆی دیاریان دەكات. بەڵام چاودێران ترسیان هەیە لەوەی كەسانی دیاریكراو بەكاربهێنێت بۆ پتەوكردنی دەسەڵاتەكانی خۆی.  لە شیكارییەكدا بۆ پرۆسەی دروستكردنی پەرلەمانی نوێی سوریا، (حاید حاید) هاوكار لە دەستپێشخەری ریفۆرمی عەرەبی نوسیویەتی:" ئەگەر سەرۆك كەسانێكی هەڵبژارد كە لەژێر كاریگەریی خۆیدا بن، ئەوا ئەتوانێت لەرێگەی مەرسومی سەرۆكایەتییەوە یاساكان دەربكات بەبێ ئەوەی ئەنجومەن (پەرلەمان) دەسەڵاتی ئەوەی هەبێت تانەیان لێبدات یاخود هەمواریان بكاتەوە".  حاید باسلەوە دەكات" ئەم پرۆسەیە دەكرێت شەرعیەت بە قۆناغە ئینتیقالییە ناسكەكە ببەخشێت یاخود گومانەكان قوڵتربكاتەوەو دەرفەتی سەركەوتنی قۆناغەكە كەمتربكاتەوە".  

درەو: 🔻 پاڵپشت بە داتاکانی "فەرمانگەی میدیا و زانیاری" لە کابینەی نۆیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان؛  🔹 (9) بەنداو بونیادنراوە، بە توانای گلدانەوەی (252 ملیۆن و 800 هەزار) مەتر سێجا، بە تێچووی (265 ملیار و 700 ملیۆن) دینار. 🔹 (6) بەنداویان بە تێچووی (224 ملیار و 100 ملیۆن) دینار بە ڕێژەی (84.4%) کۆی تێچووی بەنداوەکان، دەکەونە سنوری ئیداری پارێزگای هەولێرەوە. 🔹 بەنداوەکانی (دێوانە و تووڕەجار) بە تێچووی (32 ملیار و 400 ملیۆن) دینار و ڕێژی (12.2%)ی تێچووی (9) بەنداوەکە، دەکەونە سنوری پارێزگای سلێمانییەوە. 🔹 تەنها بەنداوی (خنس) بە گوژمەی (9.2 ملیار) و ڕێژەی (3.5%) تێچووی بەنداوەکان، دەکەوێتە سنوری ئیداری پارێزگای دهۆکەوە. 🔹 کابینەی نۆیەم (10) پرۆژەی ئاوی جێبەجێکردووە و بەشێکیشیان لە قۆناغی جێبەجێکردندان، کۆی پرۆژەکان توانای دابینکردنی (ملیۆنێک و 35 هەزار و 600) مەتر سێجا ئاوی خواردنەوەیان هەیە لە ڕۆژێکدا، بە تێچووی (ترلیۆنێک و 135 ملیار و 600 هەزار) دینار. 🔹 لە کۆی هەر (10) پرۆژەکە (4)یان بە تێچووی (851 ملیار و 700 ملیۆن) دینار بە ڕێژەی (75%) کۆی تێچووی پرۆژەکان، دەکەونە سنوری پارێزگای هەولێرەوە. 🔹 سێ پرۆژەی بە تێچووی (162 ملیار و 700 ملیۆن) دینار و ڕێژی (14.3%)ی تێچووی (10) پرۆژەکە، دەکەونە سنوری پارێزگای سلێمانییەوە. 🔹 سێ پرۆژەی بە گوژمەی (121 ملیار 200 ملیۆن) دینار و ڕێژەی (10.7%)ی تێچووی پرۆژەکان، دەکەوێتە سنوری ئیداری پارێزگای دهۆکەوە.  یەکەم؛ دروستکردنی بەنداو لە کابینەی نۆیەم دابەشبوونی جوگرافیان پاڵپشت بە داتاکانی "فەرمانگەی میدیا و زانیاری" لە کابینەی نۆیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان (9) بەنداو بونیادنراوە، بە توانای گلدانەوەی (252 ملیۆن و 800 هەزار) مەتر سێجا، بە تێچووی (265 ملیار و 700 ملیۆن) دینار. لە کۆی هەر (9) بەنداوەکە (6) بەنداویان بە تێچووی (224 ملیار و 100 ملیۆن) دینار بە ڕێژەی (84.4%) کۆی تێچووی بەنداوەکان، بە توانای گلدانەوەی (222.8) ملیۆن مەتر سێجا بە ڕێژەی توانای گلدانەوەی (88.1%) کۆی بەنداوە بونیادنراوەکان، دەکەونە سنوری ئیداری پارێزگای هەولێرەوە کە بریتین لە بەنداوەکانی (ئاقوبان، چەمرگە، دوین، گۆمەسپان، بەستورە و شەوگێڕ). بەنداوەکانی (دێوانە و تووڕەجار) بە تێچووی (32 ملیار و 400 ملیۆن) دینار و ڕێژی (12.2%)ی تێچووی (9) بەنداوەکە، هاوکات بەتوانای گلدانەوە (23 ملیۆن) مەتر سێجا بە ڕێژەی (2.8%) توانای گلدانەوەی ئاوی بەنداوەکان، دەکەونە سنوری پارێزگای سلێمانییەوە. تەنها بەنداوی (خنس) بە گوژمەی (9.2 ملیار) و ڕێژەی (3.5%) تێچووی بەنداوەکان، بەتوانای گلدانەوەی (7 ملیۆن) مەتر سێجای ئاو بە ڕێژەی (2.8%) توانای گلدانەوەی ئاوی بەنداوەکان، دەکەوێتە سنوری ئیداری پارێزگای دهۆکەوە. بۆ بەرچاوڕوونی بڕوانە (خشتەی ژمارە (1) و گرافیکی بەنداوەکان). خشتەی ژمارە (1) گرافیکی بەنداوەکان  دووەم؛ پرۆژەکانی ئاو لە کابینەی نۆیەم دابەشبوونی جوگرافیان لە کابینەی نۆیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان (10) پرۆژەی گەورەی ئاوی جێبەجێکردووە و بەشێکیشیان لە قۆناغی جێبەجێکردندان، کۆی پرۆژەکان توانای دابینکردنی (ملیۆنێک و 35 هەزار و 600) مەتر سێجا ئاوی خواردنەوەیان هەیە لە ڕۆژێکدا، بە تێچووی (ترلیۆنێک و 135 ملیار و 600 هەزار) دینار. لە کۆی هەر (10) پرۆژەکە (4)یان بە تێچووی (851 ملیار و 700 ملیۆن) دینار بە ڕێژەی (75%) کۆی تێچووی پرۆژەکان، بە توانای گەیاندنی (711 هەزار) مەتر سێجا/ڕۆژانە بە ڕێژەی (68.1%) کۆی توانای پرۆژە بونیادنراوەکان، دەکەونە سنوری ئیداری پارێزگای هەولێرەوە کە بریتین لە پرۆژەکانی ئاوی (فریاگوزاری ئاوی خێرا، قوشتەپە، پیرمام و دەوروبەری و تۆڕی ئاوی هەولێر). پرۆژەکانی ئاوی (ڕانیە – چوارقوڕنە – حاجی ئاوا، دەربەندیخان و گۆپتەپە - چەمچەماڵ) سێ پرۆژەن بە تێچووی (162 ملیار و 700 ملیۆن) دینار و ڕێژی (14.3%)ی تێچووی (10) پرۆژەکە، هاوکات بەتوانای گەیاندنی (156 هەزار) مەتر سێجا ئاو/ڕۆژانە بە ڕێژەی (15.1%) توانای دابینکردنی ئاوی ڕۆژانە، دەکەونە سنوری پارێزگای سلێمانییەوە. سێ پرۆژەی ئاوی (فایدە، ئاکرێ و گەیاندن و دانانی تۆڕی ئاو بۆ 51 گوندی دەڤەری بارزان) بە گوژمەی (121 ملیار 200 ملیۆن) دینار و ڕێژەی (10.7%)ی تێچووی پرۆژەکان، بەتوانای دابینکردنی (168 هەزار) مەتر سێجای ئاو/ ڕۆژانە بە ڕێژەی (16.2%)ی توانای دابینکردنی ئاوی ڕۆژانە، دەکەوێتە سنوری ئیداری پارێزگای دهۆکەوە. بۆ بەرچاوڕوونی بڕوانە (خشتەی ژمارە (2) و گرافیکی پرۆژەکانی ئاو). خشتەی ژمارە (2) گرافیکی پرۆژەکانی ئاو    

راپۆرتی: درەو  🔻 بڕو قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی و هەناردەی وڵاتان و تەرازووی بازرگانی عێراق لە نیوەی یەکەمی 2024 و 2025؛ 🔹 گەورەترین بازرگاکانی عێراق لەگەڵ وڵاتانی (چین، هندستان، ئیمارات، وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا، کۆریای باشور، تورکیا، ئەمریکا، سعودییە، ئەردەن، یابان، بەرازیل و مصر) بووە. 🔹 لە نیوەی یەکەمی 2024 قەبارەی ئاڵوگۆی بازرگانی (94.7 ملیار) دۆلار بووە، لە نیوەی یەکەمی 2025 بەڕێژەی (12%) دابەزیوە بۆ (83.1 ملیار) دۆلار، زۆرترین ئاڵوگۆڕی بازرگانیش لەگەڵ وڵاتی چین بووە. 🔹 قەبارەی هەناردەی وڵاتان لە نیوەی یەکەمی 2024 بۆ عێراق (38.86 ملیار) دۆلار بووە، لە هەمان ماوەی ساڵی 2025 هەناردەی وڵاتان بە ڕێژەی (12%) بڕی (4.77 ملیار) دۆلار کەمی کردووەو گەورەترین هەناردەکاریش بۆ عێراق وڵاتی ئیمارات بووە. 🔹 تەرازووی بازرگانی لە هەردوو نیوەی یەکەمی ساڵانی (2024 و 2025) بە قازانجی عێراق بووە بەر بڕی (17 ملیار) دۆلار لە ساڵی 2024 و (15 ملیار) دۆلار لە ساڵی 2025. ئاڵوگۆڕی بازرگانی دەرەکی عێراق لە نیوەی یەکەمی 2024 و 2025 گەورەترین بازرگاکانی عێراق لەگەڵ وڵاتانی (چین، هندستان، ئیمارات، وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا، کۆریای باشور، تورکیا، ئەمریکا، سعودییە، ئەردەن، یابان، بەرازیل و مصر) بووە، پێکەوە لەنیوەی یەکەمی 2024 گەیشتووە بە (94.7 ملیار) دۆلارو لە نیوەی یەکەمی 2024 گەیشتووە بە (83.1 ملیار) دۆلار، بە جۆرێک؛ -    ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەگەڵ وڵاتی "چین" گەورەترین قەباری بەرکەوتووە لە نیوەی یەکەمی 2024 (27.6 ملیار) دۆلار و لە نیوەی یەکەمی 2025 (26.6 ملیار) دۆلار بووە.   -    ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەگەڵ وڵاتی "هندستان" لە نیوەی یەکەمی 2024 (18.5 ملیار) دۆلار و لە نیوەی یەکەمی 2025 (16 ملیار) دۆلار بووە.   -    ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەگەڵ وڵاتی "شانشینی عەرەبی یەکگرتوو" لە نیوەی یەکەمی 2024 (18.8 ملیار) دۆلار و لە نیوەی یەکەمی 2025 (12.6 ملیار) دۆلار بووە.   -    ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەگەڵ وڵاتانی "یەکێتی ئەوروپا" لە نیوەی یەکەمی 2024 (11.5 ملیار) دۆلار و لە نیوەی یەکەمی 2025 (9.9 ملیار) دۆلار بووە.   بۆ وەردەکاری زیاتر لەبارەی قەبارەی بازرگانی عێراق لەگەڵ وڵاتانی دیکەو بڕو ڕێژەر گەشەی بازرگانی، بڕوانە خشتەو گرافیکی ژمارە (1). خشتەو گرافیکی ژمارە (1) هەناردەی وڵاتانی دەرەکی بۆ عێراق لە نیوەی یەکەمی 2024 و 2025 گەورەترین هەناردەکارانی دەرەکی بۆ عێراق بریتین لە وڵاتانی (چین، هندستان، ئیمارات، وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا، کۆریای باشور، تورکیا، ئەمریکا، سعودییە، ئەردەن، یابان، بەرازیل و مصر) پێکەوە لەنیوەی یەکەمی 2024 گەیشتووە بە قەبارەی هەناردەیان گەیشتووە (38.86 ملیار) دۆلارو لە نیوەی یەکەمی 2024 گەیشتووە بە (34.09 ملیار) دۆلار، بە جۆرێک؛ -    گەورەترین هەناردەکار بۆ عێراق وڵاتی "شانشینی عەرەبی یەکگرتوو" بووەو لە نیوەی یەکەمی 2024 (16.31 ملیار) دۆلار و لە نیوەی یەکەمی 2025 (10.55 ملیار) دۆلار قەبارەی هەناردەی ئەو وڵاتە بووە بۆ عێراق.   -    گەورەترین هەناردەکار بۆ عێراق وڵاتی لەدوای وڵاتی " شانشینی عەرەبی یەکگرتوو" وڵاتی "چین" بووەو لە نیوەی یەکەمی 2024 (8.13 ملیار) دۆلار و لە نیوەی یەکەمی 2025 (8.89 ملیار) دۆلار قەبارەی هەناردەی ئەو وڵاتە بووە بۆ عێراق.  بۆ وەردەکاری زیاتر لەبارەی قەبارەی هەناردەی وڵاتانی دیکەو بڕو ڕێژەر گەشەی هەناردەکردنیان بۆ عێراق، بڕوانە خشتەو گرافیکی ژمارە (2).  خشتەو گرافیکی ژمارە (2) تەرازووی بازرگانی عێراق لە نیوەی یەکەمی 2024 و 2025 بە تێکڕا تەرازووی بازرگانی لە هەردوو نیوەی یەکەمی ساڵانی (2024 و 2025) لەگەڵ وڵاتانی (چین، هندستان، ئیمارات، وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا، کۆریای باشور، تورکیا، ئەمریکا، سعودییە، ئەردەن، یابان، بەرازیل و مصر) بە قازانجی عێراق بووە بە بڕی (17 ملیار) دۆلار لە نیوەی یەکەمی ساڵی 2024 و (15 ملیار) دۆلار لە نیوەی یەکەمی ساڵی 2025. بە جۆرێک؛ -    تەرازووی بازرگانی عێراق لە هەردوو نیوەی یەکەمی (2024 و 2024) لەگەڵ وڵاتانی (ئیمارات، تورکیا، سعودییە، ئەردەن، یابان، بەرازیل و مصر) لاسەنگ بووە. -    تەرازووی بازرگانی عێراق لە هەردوو نیوەی یەکەمی (2024 و 2024) لەگەڵ وڵاتانی (چین، هندستان، وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا،  کۆریای باشور و ویلایەتەیەکگرتووەکانی ئەمریکا) بە قازانجی هەناردەی عێراقی بووە. بۆ وەردەکاری زیاتر لەبارەی تەرازووی بازرگانی عێراق لەگەڵ وڵاتانی دیکە، بڕوانە خشتەو گرافیکی ژمارە (3). خشتەو گرافیکی ژمارە (3)  

(درەو): وەزارەتی دارایی هەرێمی كوردستان زیادكردنی ئاشكرای بۆ فرۆشتنی موڵكەكانی كۆمیانیای (چاڤی) راگەیاند، كە شاسوار عەبدولواحید سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ خاوەندارێتیی دەكات. دەقی ئاگادارییەكانی وەزارەتی دارایی 🔹بەڕێوەبەرایەتی جێبەجێکردنی دووەمی سلێمانی، لە ڕێگەی زیادکردنی ئاشکراوە هەڵدەستێت بە فرۆشتنی سەرجەم ئەو موڵکانەی کە هاوپێچی ئەم ئاگاداریەن، کە ژمارەیان (٦٠ / شەست) موڵکە و سەرجەمیان [ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان] ن تۆمارن بە ناوی [ کۆمپانیای چاڤی بۆ وەبەرهێنانی گەشتیاری – هاوپشکی تایبەت] ، ئەویش بەرامبەر قەرزی خاوەن قەرز [ بانکی سلێمانی / ١ ] کە بڕەکەی [٩١,٧٦٠,٦٦٠.٣٥٠] نەوەد و یەک ملیار و حەوت سەد و شەست ملیۆن و شەش سەد و شەست هەزار و سێ سەد و پەنجا دینارە بە ڕەسمی جێبە جێكردنی بەڕێوەبەرایەتیمانەوە، زانیاری زیاتر لەسەر موڵکەکان لە هاوپێچی ئەم ئاگاداریە نوسراوە، جا هەر کەسێک ئارەزووی بەشداری کردنی هەیە با سەردانی بەڕێوەبەرایەتیمان بکات و لە بەشی ژمێریاری بارمتەی یاسایی بە ڕێژەی (١٠٪)ی نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکانی ئاماژەبۆکراو دابنێت و ناسنامەی نیشتیمانی و کارتی زانیاری لەگەل خۆیدا بهێنێت ، زیادکردنەکە لە ماوەی (٣٠/ سی) رۆژدا لە رۆژی دوای بڵاوکردنەوەی ئەم ئاگادارییە لە ڕۆژنامەدا لە بەڕێوەبەرایەتیەکەمان لە کاتژمێر (١٢)ی نیوەڕۆ ئەنجام دەدرێت، ڕەسمی تۆمارکردن و کرێی جاڕجی لەسەر کڕیارە.  زانیاریەکان لەسەر موڵکەکان: ناوی خاوەن قەرز / [ بانکی سلێمانی / ١ ] ناوی قەرزار/ [ کۆمپانیای نالیا / سەرەڕای کارەکەی ] جۆری موڵکەکان/ موڵکی پوخت ژمارەی موڵکەکان :  تێبینی/ - پێویستە کەسی بەشداربوو لە ڕۆژی دەرچوونی ئەم ئاگاداریە لە ڕۆژنامەدا تا کاتژمێر (١٠:٣٠)ی سەرلە بەیانی ڕۆژی زیادکردنەکە (تێ‌مینات) دابنێت، بەهۆی ئەوەی کە بەشی وەرگرتنی پارەی بەڕێوەبەرایەتیمان لە کاتژمێر (١١) دادەخرێت . - ئەگەر ڕۆژی زیادکردنەکە کەوتە ڕۆژی پشوی فەرمیەوە ئەوا رۆژی دواتر زیادکردنەکە ئەنجام دەدرێت. ١- موڵکی ژمارە (٢١٢ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک / زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەر دروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢- موڵکی ژمارە (٢١٣ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک / زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەر دروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣- موڵکی ژمارە (٢١٥ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک / زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەر دروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٤- موڵکی ژمارە (٢٢٠ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک / زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەر دروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٥- موڵکی ژمارە (٢٢٥ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٦- موڵکی ژمارە (٢٢٦ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٧- موڵکی ژمارە (٢٣٢ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٨- موڵکی ژمارە (٢٣٣ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٩- موڵکی ژمارە (٢٣٧ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٠- موڵکی ژمارە (٢٣٨ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١١- موڵکی ژمارە (٢٣٩ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٢- موڵکی ژمارە (٢٤٠ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٣- موڵکی ژمارە (٢٤١ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٤- موڵکی ژمارە (٢٤٣ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٥- موڵکی ژمارە (٢٤٤ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار.  ١٦- موڵکی ژمارە (٢٤٥ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٧- موڵکی ژمارە (٢٤٦ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٨- موڵکی ژمارە (٢٥٠ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی ، لەسەر نەخشە کابینەی گەشتیاریە و بەڵام هیچی لەسەر دروست نەکراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی. مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە، هیچ شتێک لەسەر زەویەکە دروست نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٩- موڵکی ژمارە (٢٥٢ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی ، لەسەر نەخشە کابینەی گەشتیاریە و بەڵام هیچی لەسەر دروست نەکراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی. مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە، هیچ شتێک لەسەر زەویەکە دروست نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار.  ٢٠- موڵکی ژمارە (٢٥٣ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی ، لەسەر نەخشە کابینەی گەشتیاریە و بەڵام هیچی لەسەر دروست نەکراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی. مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە، هیچ شتێک لەسەر زەویەکە دروست نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢١- موڵکی ژمارە (٢٥٤ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی ، لەسەر نەخشە کابینەی گەشتیاریە و بەڵام هیچی لەسەر دروست نەکراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی. مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە، هیچ شتێک لەسەر زەویەکە دروست نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٢- موڵکی ژمارە (٢٥٨ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی ، لەسەر نەخشە کابینەی گەشتیاریە و بەڵام هیچی لەسەر دروست نەکراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی. مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە، هیچ شتێک لەسەر زەویەکە دروست نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٣- موڵکی ژمارە (٢٦١ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی ، لەسەر نەخشە کابینەی گەشتیاریە و بەڵام هیچی لەسەر دروست نەکراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی. مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە، هیچ شتێک لەسەر زەویەکە دروست نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٤- موڵکی ژمارە (٢٦٥ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی ، لەسەر نەخشە کابینەی گەشتیاریە و بەڵام هیچی لەسەر دروست نەکراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی. مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە، هیچ شتێک لەسەر زەویەکە دروست نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٥- موڵکی ژمارە (٢٦٤ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٦- موڵکی ژمارە (٢٦٦ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٧- موڵکی ژمارە (٢٦٧ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٨- موڵکی ژمارە (٢٦٨ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٩- موڵکی ژمارە (٢٦٩ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٠- موڵکی ژمارە (٢٧٠ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣١- موڵکی ژمارە (٢٧١ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٢- موڵکی ژمارە (٢٧٢ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٣- موڵکی ژمارە (٢٧٣ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٤- موڵکی ژمارە (٢٧٤ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە و بەڵام بۆ شوێنی گەشتیاری  بەکارنەهاتووە و باڵندەی تێدا بەخێو کراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە ، باڵندەی تێدا بەخێو دەکرێت. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٥- موڵکی ژمارە (٢٧٥ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٦- موڵکی ژمارە (٢٧٦ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە و بەڵام سەقفی بۆ دروست نەکراوە و  لەسەر نەخشەش هەر کابینەی گەشتیاریە شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری تەواونەکراو). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە ، لەبەر ئەوەی تەواو نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (١٠٠،٠٠٠) سەد و هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ١٠٠،٠٠٠ = ١٠،٠٠٠،٠٠٠ دە ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (١٠،٠٠٠،٠٠٠) = (١٣٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و سی و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٧- موڵکی ژمارە (٢٧٧ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٨- موڵکی ژمارە (٢٧٨ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٩- موڵکی ژمارە (٢٧٩ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٤٠- موڵکی ژمارە (٢٢٣ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (٢٢٨) م٢ زەوی + (١٥٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٣٦،٠٠٠،٠٠٠) سی و شەش ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٥٠،٠٠٠) حەوت سەد و پەنجا هەزاردینارە. (٢٢٨) م٢ * ٧٥٠،٠٠٠ = ١٧١،٠٠٠،٠٠٠سەد و حەفتا و یەک ملیۆن دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٥٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٥٢،٥٠٠،٠٠٠ پەنجا و دوو ملیۆن و پێنج سەد هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٧١،٠٠٠،٠٠٠) + (٥٢،٥٠٠،٠٠٠) = (٢٢٣،٥٠٠،٠٠٠) دوو سەد و بیست و سێ ملیۆن و پێنج سەد هەزار دینار.  

نوسـینی: لوقمـان حـەوێز * تێبیـنیەکی گرنگ: ئەو زانیاری و لێکدانەوانەی دەیانخەمەڕوو پشت بەو زانیاریانە دەبەستن کە کۆکراونەتەوەو لەبەردەستمانە، پێشبینەکان و داتایەکان بۆ ئەگەری بەردەوامی دۆخی نیوتڕاڵ و سەرهەڵدانەوەی دۆخی لانینا ENSO لەلایەن دەزگای کەشناسی NOAA بڵاوکراونەتەوە کە ئاژانسی سەرەکی ئاو هەوا و کەشناسی و چاودێریکردنی دۆخی زەریاکانە لە هەموو جیهان و لە ئەمەریکایە، لە ساڵانی پێشتر هەموو ئەو پێشبینیانەم بە پشتبەستن بووە بە داتایەکانی ئاژانسی NOAA، لایەنی کەم ئەو پێشبینیانە تا ڕادەی %70 بۆ %80 راست دەرچوون، بەڵام لەبەر ئەوەی بە گشتی پێشبینیەکانی ئاو و هەوا پشت بە کۆمەڵێک گۆڕاو variables دەبەستن بۆیە مەرجیش نیە سەدا سەد هەموو جارێک پێشبینیەکان وەک خۆیان دەربچن، بۆ ئەوەی بەباشی لە هەموو بابەتەکە تێبگەیت تکایە بەشەکانی کۆتاییش بخوێنەوە کە لێکدانەوەی زیاتری تێدایە بۆ داتایەکان، بەداخەوە لە سۆشیاڵ میدیای باشوری کوردستان دوو سێ برادەر نەبێت کە بە وردی و بەشێوەیەکی زانستیانە باسی دۆخەکان دەکەن لەوانە کاک ئاراس جەبار و کاک سیروان ساڵح لەوانەیە هی تریش هەبن نەیانناسم، بەڵام خەڵکێکی زۆری تر دێن بەناوی کەشناسیەوە باسی کەش و هەوا دەکەن و لە خۆیانەوە کۆمەڵێک پێشبینی دەخەنە ڕوو بەبێ خستنەڕووی هیچ بنەمایەکی زانستی و بەبێ پشت بەستن بەداتای ورد، بۆیە تکایە وریا بن و بڕوا بە هەموو قسەیەک و هەموو پێشبینیەک مەکەن کە کەسانی نەشارەزا دەیانخەنەڕوو. * بەکورتی پێشبینیەکان بەپێی داتایەکان ئەمانەی خوارەوەمان پێدەڵێن، دواتر لە خوارەوە داتایەکان دەخەمەڕوو: - زۆر بە کورتی، ڕێژەی باران لە وەرزی بارینی داهاتووش 2025-2026 لە ڕێژەی بارانی ساڵێکی ئاسایی کەمتر دەبێت بەتایبەتی لەمانگی 10 و 11 و 12 و 1، بەگشتی دەتوانم بڵێم ڕێژە و بڕی باران بارین لەمانگی دە واتە تشرینی یەکەمی ئەمساڵ 2025 تاوەکو مانگی ئاداری ساڵی داهاتوو 2026 لە خوار ڕێژەی بارانی ساڵێکی ئاسایی دەبێت، بەڵام ڕێژەکە هەندێک زیاتر دەبێت بە بەراورد بە بڕی باران لە ساڵی ڕابردو ئەویش بەهۆی ئەوەی ئەو دۆخەی لانینا کە لەو ماوەیەدا بەرجەستە دەبێت لانیایەکی لاوازترە بە بەراورد بەو لانیانەیەی کە لە ساڵی ڕابردو هەبوو، بەگشتی ڕێژەی بارین بۆ زۆربەی ناوچەکان لە هەرێمی کوردستان لە نێوان %40 بۆ %60 ی ڕێژەی بارانی ساڵێکی ئاسایی دەبێت، ئەو ڕێژەیەش بە پێی شوێنەکان هەندێک دەگۆڕێت. -- وردەکاری و لێکدانەوەی زانستی زیاتر: * بە گشتی لە هەر وەرزێکی بارین کاتێک دۆخی ئێل نینۆ لە زەریای هێمن El.Nino بەرجەستە بووە ڕێژەی باران لە زۆربەی ناوچەکەکانی شام و باشور و ناوەراستی عێراق و هەرێمی کوردستان و ئێران یان ئاسایی بووە یان لەسەروی ئاسایی بووە، زۆربەی کاتەکان لەسەروی ئاسایی بووە، کاتێکیش دۆخی نیوتراڵ بەرجەستە بووە بڕی باران یان ئاسایی بووە یاخود کەمێک لە خوار ئاسایی بووە، لە دۆخی لانینا La.Nina  ڕێژەی باران بە بەرچاوی لە خوار ئاسایی بووە و بە گشتی وەرزێکی وشک یان نیمچە وشک بووە. دۆخی ئێل نینۆ چیە و دۆخی لانینا چیە و دۆخی نیوتڕال ENSO لە زانستی کەشناسی چیە..؟ -    ئەو دۆخانە لە ناوەڕاستی زەریای هێمن نزیک کەمەری ناوەراست بەردەوام ڕوودەدەن، دیاردەی لانینا بریتیە لە ساردبوونەوەی ئاوی سەر ڕووی پانتاییە ئاویەکانی ناوەڕاست و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی زەریای هێمن لە نزیک هێڵی کەمەری ناوەڕاست بە بڕی نێوان 1 بۆ 2 پلەی سەدی لەخوار تێکڕای پلەی گەرمیە ئاساییەکەی، دیاردەی ئێلنینۆ بریتیە لە گەرمتربوونی ئاوی زەریای هێمن بە هەمان ڕێژە لە سەروی پلەی گەرمیە ئاساییەکەی، دۆخی نیوتڕالیش ئەو دۆخەیە کە پلەی گەرمی سەر ڕووی ئاوی ئەو شوێنەی زەریای هێمن نزیکە لە تێکڕای پلەی گەرمیە ئاساییەکەی، ئەو گۆرانکاریانە بەشێوەیەکی بەردەوام ڕوودەدەن بەهۆی گۆڕانی خێرایی و ئاڕاستەی با لەسەر ئەو شوێنانەی زەریای هێمن، ئەو گۆڕانکاریانە کاریگەریان لەسەر ئاو هەوای زۆربەی ناوچەکانی جیهان هەیە بەتایبەتی هەردوو کیشوەری ئەمەریکا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەوڕوپا و ڕۆژهەڵاتی ئاسیا، دۆخەکانی ئێل نینۆ و لانینا کاتێک سەرهەڵدەدەن دەکرێت لەنێوان چەند مانگێک بۆ یەک دوو ساڵ بەردەوام بن. دۆخی ئێل نینۆ و لانیناو نیوتڕاڵ لە ماوەی ساڵی ڕابردو و ئێستا چۆن بووە..؟ بۆ وەرزی بارینی ئەم پایزە و زستان و بەهاری ساڵی داهاتوو چۆن دەبێت..؟ - ئێل نینۆ لە وەرزی دابارینی 2023-2024 بەرقەرار بوو بۆیە ئەو وەرزە پڕباران و تەڕ بوو، لە هاوینی 2023 پێشبینی ئەوەم کرد وەرزی دابارینی 2023-2024 باش و تەڕ بێت و وا دەرچوو، بەڵام لە مانگی شوباتی 2024 دۆخی ئێلنینۆ ‌تەواو بوو. - لە مانگی ئاداری 2024  دۆخی لانینایەکی توند سەریهەڵداو تاوەکو مانگی شوباتی 2025 بەردەوام بوو، بۆیە لە هاوینی 2024 پێشبینی ئەوەم کرد وەرزی بارینی 2024-2025 وشک و کەم باران بێت و وا دەرچوو. - لە مانگی ئاداری 2025 دۆخی نیوتڕال بەرجەستە بوو و تاوەکو ئێستا بەردەوامە، واتە لەوکاتەوە نە ئێل نینۆ و نە لانینا هەیە، بەڵام ئێستا بە پێی ئەو داتایانەی هەمانە ئێستا لە چاوەڕوانیداین دیسان لە پایزی 2025 دۆخی لانینا سەرهەڵداتەوە، بەڵام لانینایەکی لاوازتر دەبێت، پێشبینی دەکرێت پێش کۆتایی مانگی نۆ و یان لە مانگی دە 2025 دەستپێبکات و لایەنی کەم تا سەرەتا یان کۆتایی مانگی شوباتی 2026 بەردەوام بێت، ئەمەش بۆ دۆخی بارانی ئەم وەرزەی داهاتوو باش نابێت بۆ ناوچەکانی ئێمە، دوای ئەوکاتەش و بە وردی لە ئاداری 2026 دۆخی نیوتڕال دەستپێدەکاتەوە، ئەمە لەوانەیە ببێتە هۆی ئەوەی کۆتایی زستان و مانگەکانی 3  و 4 ڕێژەی باران هەندێک گۆڕانکاری بەسەردا بێت و ڕێژەی باران لە مانگەکانی بەهاردا باشتر بێت بە بەراورد بە مانگەکانی زستان. - لەبەر ئەوەی بەهۆی گۆڕانی ئاو و هەواو گەرمبوونی گۆی زەوی تێکڕای پلەکانی گەرمای ئاوی دەریای سور لەبەرزبوونەوەیەیەکی بەردەوامدا بووە لە ساڵانی ڕابردو ئەمەش ڕێژەی شێی زۆرتر کردوە لەنێو لەو نزمە پاڵەپەستۆیانەی کە لە دەریای سورەوە دێن، بۆیە ئەمساڵیش وەک ساڵانی پێشوو ئەگەری ڕوودانی لافاو و دابارینی بەخوڕ ناوە ناوە لە ناوچەکانی سعودیە دەبێت وەک ساڵانی پێشوو، ئەو کاریگەریە هەندێک جار دەگاتە ناوچەکانی باشورو ناوەڕاستی عێراقیش بۆیە بەدوری نازانرێت لەوناوچانە ڕێژەی لافاو و بارانی بەخوڕ زۆرتر بێت، دورنیە ئەو  کاریگەریەی نوێیەی دەریای سور لەسەر ناوچەکانی ئێمەش ئەمساڵیش چەند جارێک لەگەڵ هاتنی نزمە پاڵەپەستۆیەکان هەستی پێبکرێت و ڕووبدات بەڵام بەڕێژەیەکی زۆر کەمتر لە ناوچەکانی سعودیە و باشوری عێراق.  

درەو:  🔹 لە دوو دەیەی ڕابردووداو لە یەکەم خولی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، تا هەڵبژاردنی خولی شەشەم  کە بڕیارە لە (11/11/2025) بەڕێوەبچێت، ژمارەی گشتی ئەوانەی لەسەر ئاستی پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان (هەولێر، سلێمانی و دهۆک) مافی بەشداریکردنیان هەبووە/هەیە لە (2 ملیۆن و 290 هەزار و 736) هاوڵاتییەوە بۆ (3 ملیۆن و 883 هەزار و 501) هاوڵاتی بەرزبووتەوە، بەو مانایایەی لە ماوەی (2005 – 2005) بەڕێژەی (70%) و (ملیۆنێک و 592 هەزار و 765) هاوڵاتی نوێ مافی بەشداریکردنیان بەدەستهێناوە. 🔹 لە هەڵبژاردنی خولی دووەم لە ساڵی (2010)ەوە بۆ خولی شەشەم لە (2025)، ژمارەی گشتی دەنگدەر لە پارێزگای هەولێر (54%) و سلێمانی (40%) دهۆک (64%) زیادی کردووە. 🔹 بەپێی دوا ئاماری کۆمسیۆن لەسەر ئاستی سێ پارێزگاکەی هەرێم، بۆ خولی شەشەمی ئەنجومەنی نوێنەران، ئەوانەی مافی بەشدارییان هەیە ژمارەیان (3 ملیۆن و 883 هەزار و 501) هاوڵاتییە و (79%) بایۆمەتریان هەیەو (21%)یان بایۆمەترییان نەکردووە. یەکەم؛ ژمارەو ڕێژەی گەشەی گشتی دەنگدەر لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان لە هەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق 2005 – 2025 لە دوو دەیەی ڕابردووداو لە یەکەم خولی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، کە لە (30/1/2005) لەسەر ئاستی گشتی عێراق بە یەک بازنەی هەڵبژاردن بەڕێوەچوو، ژمارەی گشتی ئەوانەی لەسەر ئاستی پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان (هەولێر، سلێمانی و دهۆک) مافی بەشداریکردنیان هەبوو لە هەڵبژاردنەکەدا (2 ملیۆن و 290 هەزار و 736) هاوڵاتی بوون، تا هەڵبژاردنی خولی شەشەمی ئەنجومەنی نوێنەران کەوا بڕیارە لە (11/11/2025) بەڕێوەبچیت، ئەو ژمارەیە بۆ (3 ملیۆن و 883 هەزار و 501) هاوڵاتی لە سەر ئاستی هەرێمی کوردستان بەرزبووتەوە، بەو مانایایەی لە ماوەی (2005 – 2005) بەڕێژەی (70%) و (ملیۆنێک و 592 هەزار و 765) هاوڵاتی ژمارەیان زیادی کردووەو مافی بەشدارییان بەدەستهێناوە، ئەگەر وردتری بکەینەوە، ئەوا؛ 1.    لە خولی یەکەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کە لە (30/1/2005) لەسەر ئاستی عێراق بە یەک بازنەی هەڵبژاردن بەڕێوەچوو، ژمارەی گشتی ئەوانەی لەسەر ئاستی پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان (هەولێر، سلێمانی و دهۆک) مافی بەشداریکردنیان هەبوو لە هەڵبژاردنەکەدا (2 ملیۆن و 290 هەزار و 736) هاوڵاتی بوون، بەراورد بە خولی یەکەمی هەڵبژاردن. 2.    لە خولی دووەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کە لە (7/3/2010) لەسەر ئاستی عێراق بە (18) بازنەی هەڵبژاردن بەڕێوەچوو، ژمارەی گشتی ئەوانەی لەسەر ئاستی پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان (هەولێر، سلێمانی و دهۆک) مافی بەشداریکردنیان هەبوو لە هەڵبژاردنەکەدا (2 ملیۆن و 590 هەزار و 274) هاوڵاتی بوون، بەم پێیە ژمارەی ئەوانەی لە خولی دووەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق مافی بەشداییان هەبوو (299 هەزار و 538) هاوڵاتی بە ڕێژەی (13%) زیادیانکردووە. 3.    لە خولی سێیەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کە لە (30/4/2014) لەسەر ئاستی عێراق بە (18) بازنەی هەڵبژاردن بەڕێوەچوو، ژمارەی گشتی ئەوانەی لەسەر ئاستی پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان (هەولێر، سلێمانی و دهۆک) مافی بەشداریکردنیان هەبوو لە هەڵبژاردنەکەدا (2 ملیۆن و 717 هەزار و 82) هاوڵاتی بوون، بەم پێیە ژمارەی ئەوانەی لە خولی سێیەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق مافی بەشداییان هەبوو (126 هەزار و 808) هاوڵاتی بە ڕێژەی (5%) زیادیانکردووە، بەراورد بە هەڵبژاردنی پێش خۆی. 4.    لە خولی چوارەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کە لە (12/5/2018) لەسەر ئاستی عێراق بە (18) بازنەی هەڵبژاردن بەڕێوەچوو، ژمارەی گشتی ئەوانەی لەسەر ئاستی پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان (هەولێر، سلێمانی و دهۆک) مافی بەشداریکردنیان هەبوو لە هەڵبژاردنەکەدا (3 ملیۆن و 144 هەزار و 730) هاوڵاتی بوون، بەم پێیە ژمارەی ئەوانەی لە خولی چوارەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق مافی بەشداییان هەبوو (427 هەزار و 648) هاوڵاتی بە ڕێژەی (16%) زیادیانکردووە، بەراورد بە خولی سێیەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق. 5.    لە خولی پێنجەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کە لە (10/10/2021) لەسەر ئاستی عێراق بە (83) بازنەی هەڵبژاردن بەڕێوەچوو، ژمارەی گشتی ئەوانەی لەسەر ئاستی پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان (هەولێر (4) بازنەی هەڵبژاردن، سلێمانی (5) بازنەی هەڵبژاردن و دهۆک (3) بازنەی هەڵبژاردن بوو) مافی بەشداریکردنیان هەبوو  لە هەڵبژاردنەکەدا (3 ملیۆن و 450 هەزار و 773) هاوڵاتی بوون، بەم پێیە ژمارەی ئەوانەی لە خولی چوارەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق مافی بەشداییان هەبوو (306 هەزار و 43) هاوڵاتی بە ڕێژەی (10%) زیادیانکردووە، بەراورد بە خولی خولی چوارەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق. 6.    لە خولی شەشەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کەوا بڕیارە لە (11/11/2025) لەسەر ئاستی عێراق بە (18) بازنەی هەڵبژاردن بەڕێوەبچێت و هەر پارێزگایەک بازنەیەکی هەڵبژاردن پێکبهێنێت، ژمارەی گشتی ئەوانەی لەسەر ئاستی پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان (هەولێر، سلێمانی و دهۆک) مافی بەشداریکردنیان هەیە لەم هەڵبژاردنەدا (3 ملیۆن و 883 هەزار و 501) هاوڵاتین، بەم پێیە ژمارەی ئەوانەی لە خولی شەشەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق مافی بەشداییان دەبێت (432 هەزار و 728) هاوڵاتی بە ڕێژەی (13%) زیادیانکردووە، بەراورد بە خولی پێنجەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق. بۆ وردەکاری و بەرچاوڕوونی زیاتر لەسەر بڕو ڕێژەی گەشەی ژمارەی گشتی دەنگدەر لەسەر ئاستی گشتی هەرێم و پارێزگاکانی (هەولێر، سلێمانی و دهۆک) بڕوانە خشتەی ژمارە (1)، کە بە جۆرێک لە هەڵبژاردنی خولی دووەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە ساڵی (2010)ەوە بۆ خولی شەشەم لە (2025)، ژمارەی گشتی دەنگدەر لە پارێزگای هەولێر (54%) و (492 هەزار و 427) کەس، سلێمانی (40%)  و (434 هەزار و 442) کەس و دهۆک (64%) و (366 هەزار و 358) کەس زیادیان کردووە. خشتەی ژمارە (1) یەکەم؛ ژمارەی گشتی دەنگدەر لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان بۆ هەڵبژاردنی خولی شەشەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق وا بڕیارە لە (11/11/2025) خولی شەشەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بەڕێوەبچێت، ئەم هەڵبژاردنە هەر پارێزگایەک و بازنەیەکی هەڵبژاردن دەبێت، بەم پێیەش هەرێمی کوردستان دابەشی سەر سێ بازنەی هەڵبژاردنی (هەولێر، سلێمانی و دهۆک بووە) بە پێی دواین ئامارەکانی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق کە دوا نوێکردنەوەی (4/8/2025)ە، لەسەر ئاستی هەرسێ بارێزگاکەی هەرێمی کوردستان؛     ئەوانەی مافی بەشدارییان هەیە ژمارەیان: (3 ملیۆن و 883 هەزار و 501) هاوڵاتییە.     ئەوانەی بایۆمەتریان كردووە ژمارەیان:(3 ملیۆن و 070 هەزار و 839) هاوڵاتییە بە  رێژەی 79%.     ئەوانەی بایۆمەتریان نەكردووە ژمارەیان: (812 هەزار و 662) بە ڕێژەی (21%). ئەوانەی مافی دەنگدانیان هەیە و ژمارەیان: (3 ملیۆن و 883 هەزار و 501) هاوڵاتییە، بەجۆرێک دابەشبوون بەسەر پارێزگانی هەرێمی کوردستان، وەک؛     پارێزگای هەولێر: (ملیۆنێک و 410 هەزار و 112) هاوڵاتی.     پارێزگای سلێمانی: (ملیۆنێک و 530 هەزار و 893) هاوڵاتی.     پارێزگای دهۆك: (940 هەزار و 496) هاوڵاتی. ئەوانەی بایۆمەتریان كردووە كۆی گشتی ژمارەیان (3 ملیۆن و 70 هەزار و 839) هاوڵاتییەو دابەشبوون بەسەر پارێزگانی هەرێمی کوردستان، وەک؛     پارێزگای هەولێر: (ملیۆنێک و 88 هەزار و 601) هاوڵاتی بەڕێژەی (77%).     پارێزگای سلێمانی: (ملیۆنێک و 202 هەزار و 502) هاوڵاتی  بەڕێژەی (78%).     پارێزگای دهۆك: (779 هەزار و 736) هاوڵاتی بەڕێژەی (83%). ئەوانەی بایۆمەتریان نەكردووە كۆی گشتی ژمارەیان (662 هەزار و 812) هاوڵاتییەو دابەشبوون بەسەر پارێزگانی هەرێمی کوردستان، وەک؛     پارێزگای هەولێر: (321 هەزار و 511)  هاوڵاتی بەڕێژەی (23%).     پارێزگای سلێمانی:(330 هەزار و 391) هاوڵاتی بەڕێژەی (22%).     پارێزگای دهۆك: (160 هەزار و 760)  هاوڵاتی بەڕێژەی (17%). بۆ بەرچاوڕونی بڕوانە خشتەی ژمارە (2) و گرافیکەکانی هاوپێچ.        

  درەو: لاهور شێخ جەنگی سەرۆكی بەرەی گەل، لە ئێستادا لە زیندانی ئاسایشی سلێمانیدایە، دادگایی دەكریت؟ یان رەوانەی بەریتانیا دەكرێت وەك هاوڵاتییەكی بەریتانی، لاهور شێخ جەنگی خۆی رادەستكرد، یان دەستگیركرا، ئەو فەرماندەیەی لالەزار كێ بوو خۆی رادەستنەكردو دەربازی بوو؟ سەرەتای روداوەكە  لەماوەی دوو مانگی رابردوودا بەتایبەتیش لە دوای هەوڵی خۆپیشاندانەكانی سلێمانی و رێگریكردنی لەلایەن هێزە ئەمنییەكانەوە بەبیانووی ئەوەی خەڵكی تر دەیانەوێت بیقۆزنەوە، ئەوكات بەشێك لەسەركردەكانی یەكێتی پێیان وابووە كە جموجوڵی ئەمنی هەیەو بەتایبەت كۆمەڵێك لە بەرپرسە سەربازییەكانی یەكێتی لە شوێنان كۆبوونەوە دەكەن و نیگەرانی دەردەبڕن، بۆیە گۆمان دەكرێت كە هەوڵی كودەتا و جموجوڵی ئەمنی هەبێت لەناو یەكێتی، یەكێتی دەست دەكات بە گرتنە بەری رێوشوێنی ئەمنی.     هەفتەیەك پێش هێرشكردنە سەر لالەزار هێزێك دەچێتە سەر لالەزار سەعات پێنجی بەیانی روبەروبونەوە روو دەدات لەگەڵ هێزەكەو هیزەكەی لالەزار دوو كەسیان لێ بریندار دەكەن و دواتر نزیكەكانی لاهور شێخ جەنگی لەو دۆسێیە بەرپرسانی ئاساییش ئاگادار دەكەنەوە بەڵام بە وتەی بەرپرسانی لالەزار ئەوكات باسیان لەوە كرد بە وێنەو ڤیدیۆ دۆسیەكەمان دایە ئاسایش و هیچ لێپرسینەوەیەكیان نەكرد.  بەڵام نزیكەكانی بافڵ تاڵەبانی باس لە هەوڵێكی تیرۆركردن دەكەن و لاهور شێخ جەنگی و بەرپرسێكی دیكەی ئەمنی پێ تۆمەتبار دەكەن، كە چەند رۆژێك پێش هەڵكوتانە سەر لالەزار هەوڵیانداوە لە رێگای درۆنەوە بافڵ تاڵەبانی تیرۆر بكەن، بەڵام لاهور شێخ جەنگی پێی وابوو ئەوە راست نەبووەو هەوڵەكە لەناو خۆی یەكێتی بووەو چەند سەركردەیەكی باڵای یەكێتی هەوڵی جوڵەیان داوەو هیچ پەیوەندی بە لاهور شێخ جەنگیەوە نەبووەو پێش دەستگیركردنیشی رایگەیاند پەلاماردانی لالەزار بۆ ئەوەیە چاوترسێنی سەركردەكانی ناوخۆی یەكێتی پێبكرێت، واتا تەنیا ئامانجەكە لاهور شێخ جەنگی نەبووەو بەڵكو ناڕاستەوخۆ سەركردەكانی تری ناوخۆی یەكێتی بووە، كە بەشێكیان نیگەران بوون و بە ئاشكرا قسەیان لەسەر سیاسەتەكانی بافڵ تاڵەبانی كردووە.    بەپێی بەدواداچوونەكانی (درەو)  رۆژی 20ی مانگ بافڵ تاڵەبانی دەچێتە بەغداد بەشێك لە باڵیۆزخانەكان ئاگاداردەكاتەوە بەتایبەتی ئەمریكا و بەریتانیا و فەرەنسا و بەشێك لەسەركردە سیاسیەكانی عێراقیش لە هێرشكردنە سەر لاهور شێخ جەنگی ئاگادار دەكاتەوە، عەسرەكەی دەگەڕێتەوە دەباشان لەرێگەی فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانیەوە، بە نزیكەی 40 ئۆتۆمبێل و ژمارەیەك هێلیكۆپتەریش پاسەوانی دەكەن و بۆ ماوەیەك هێلێكۆپتەرەكان بەسەر دەباشان و بەرزاییەكانی سلێمانی دەسوڕێنەوە.  رۆژی 21ی ئاب  دوای نیوەڕۆ هێز لە سەرجەم بازگەكان بڵاو دەكرێنەوەو  فەرمان بە تەواوی بازگەكان  دەدرێت و رێگە لە دەرچون و هاتنە ناوەوەی كەسانی نزیكی لاهور شێخ جەنگی دەگیرێت. تەواوی هێزەكانی نزیكی بافڵ تاڵەبانی دەخرێنە ئامادەباشی تەواوەوە(دژەتیرۆر، كۆماندۆ، سواتی ئاسایش) بەتەواوی كارمەند و ئەفسەر و چەك و جبەخانەی قورسەوە، ئامادەباشی دەكەن، سەعاتی سفر (3)ی بەیانیە.   لە لالەزار ئامادەكاری دەكرێت، ئەوەی ئامادەبووە، ئەو هێزەی كە پاسەوانی لالەزار بووە و سەربە وەزارەتی ناوخۆی حكومەتی هەرێمە كە نزیكەی (200) كەس بووە ، لەگەڵ پۆڵاد شێخ جەنگی و رێبوار حامید حاجی خالی و ئەحمەد ئەسەفو هیچ كەسێك لەوانەی پێشتر وەك خۆبەش و وەك كەسانی لایەنگری لاهور شێخ جەنگی دەردەكەوتن لەوێ نەبوون.  شەو ئامادەكاری دەكرێت و بافڵ تاڵەبانی خۆی سەرپەرشتی دەكات و ژووری عەملیات پێكدەهێندرێت، بەڵام لە دەرەوەی دەباشان واتا بافڵ تاڵەبانی لە دەباشان نابێت، شەو لاهور شێخ جەنگی پەیوەندی بە بەڕێوەبەری دەزگای ئاساییشی سلێمانیەو دەكات، ئەم هێزە چیەو چۆنە بۆچی هێناوتانە؟ بەرپرسی دەزگای ئاسایشی هەرێم لە ژووری پرۆسەكان دەبێت دەڵێت فەرمانی گرتنت هەیە پێویستە خۆت رادەست بكەیت، لەكاتی قسەكاندا بافڵ تاڵەبانیش لەوێ دەبێت و گوێی لە قسەو دەنگی بەرزی لاهور شێخ جەنگی دەبێت كە هەڕەشە دەكات، بافڵ تاڵەبانی  تەلەفۆنەكە وەردەگرێت، ئیتر پەیوەندی و قسەكردنەكە لەگەڵ بافڵ تاڵەبانی درووست دەبێت، ئەو شەوە زیاتر لە (5) جار قسە دەكەن بافڵ تاڵەبانی دەڵێت دەبێت خۆت رادەست بكەیت و لاهور شێخ جەنگیش دەڵێت منەتان نەبێت وەرن چیتان لەدەست دێت بیكەن. سەعات (3) سەعاتی سفر دەبێت، كات لە سەعاتی سفر نزیك دەبێتەوە، هەوڵێكی تر دەدرێت كە خۆیان رادەست بكەن، لاهور شێخ جەنگی بە ڤیدیۆیەك وەڵام دەداتەوە كە " بەپێوە وەستاوین و بە پێوەش دەمرین" بۆیە سەعات (3:30)ی بەیانی شەڕ دەستیپێكرد، دەنگی تۆپ و چەكی قورس و بانگی بەیانی تێكەڵ بوو، بۆ ماوەی زیاتر لە (3) كاتژمێر شەڕ بەردەوام بوو، سەرەتا هێزەكان روبەرووبونەوەی سەخت روویداوە، بەهێزێ زۆری دژەتیرۆر و كۆماندۆ و ئاسایش بە نزیكەی (15) دەبابە و (120) باجەرو دەیان تۆپ و هاوەن و درۆن بەشدارییان تێداكردووە، تا نزیكی (5:30) شەڕی سەخت دەبێت و هێزە ئەمنییەكان ناتوانن پێشڕەوی بكەن لەلالەزارەوە بەرگری زۆر دەكرێت، بۆیە هێزە ئەمنییەكان نەخشەی شەڕ دەگۆڕن، بە درۆنێكی زۆری خۆكوژی هێرش دەكرێتە سەر لالەزار، دواتر هێزەكەی كۆماندۆ چەند ئۆتۆمبێلێكی باجەری گولە نەبڕ دێنن و دەچنە ژوورەوە، شەڕەكە زۆر توند دەبێت، (درەو) قسەی لەگەڵ چەند كەسێك كرد كە ئاگاداری شەڕەكەن، هێزەكەی لاهور شێخ جەنگی  دوای زیاتر لە (3) كاتژمێر فیەشكیان پێنامێنێت، هێزەكەی كۆماندۆ دەچنە ژوورەوە ژمارەیەك لەو هێزەی لاهور شیخ جەنگی دەگرن كە فیشەكیان پێنامێنێت، لاهور شێخ جەنگی سەرقاڵی تیماركردنی قاچی پۆڵاد شێخ جەنگی دەبێت كە خوێنێكی زۆری لێدەڕوات، دەڵێن خۆتان رادەست نەكەن هەمووتان رەمی دەكەین، بۆیە وەهاب هەڵەبجەیی دەچێتە ژوورە و لەگەڵ خۆیان دەیانهێنێت، لەگەڵ لاهور شێخ جەنگی پۆڵاد شێخ جەنگی و ژینۆ محەمەد و فێنك ئەحمەدی لەگەڵ دەبێت.  ئاوات شێخ جەنگی   لە كاتی دەستگیركردنیدا ئاوات شێخ جەنگی خوشكی لاهور شێخ جەنگی لەكاتی دەستگیركردنی لاهور شێخ جەنگی دەردەكەوێت، یەكێك لە خانەوادەی شێخ جەنگی بە (درەو)ی راگەیاند ئاوات زۆر نەخۆش بوو زۆر هەوڵیاندا نەچێتە لالەزار بەڵام وتی ناتوانم براكانم جێبهێڵم خۆ ئەزانم هیچم پێناكرێت بەڵام هەر دەچم بۆیە تا كۆتایی شەڕەكە لەگەڵ لاهور شێخ جەنگی بوو، تەنانەت لەگەڵ دەستگیركردن و بردنیشی لێدانەبڕا، ئاراس شێخ جەنگی و هیوا شێخ جەنگی و ئاكۆ شێخ جەنگی براكانی لاهور شێخ جەنگی لەدەرەوەی وڵاتن، ژن و منداڵەكانی لاهور شێخ جەنگی لەوێ نەبوون و لەدەرەوەی وڵات بوون. رێبوار حامید حاجی غالی  سەبارەت بە گرتنی رێبوار حامید حاجی غالی بە پێی بەدواداچوونەكانی (درەو) كەلەگەڵ بەرپرسانی نزیكی لالەزار و بەرپرسە ئەمنییەكان قسەی كرد، رووداوەكە بەم شێوەیە بووە، لەدوای ئەوەی بۆ ماوەی زیاتر لە (3) كاتژمێر شەڕ و نەمانی فیشە پێیان دوای دەستگیركردنی لاهور شێخ جەنگی و پۆڵاد شێخ جەنگی، زۆر هەوڵ ئەدەن رێبوار حامید حاجی غالی خۆی رادەست بكات خۆی رادەست ناكات و شەڕ دەكات، بەڵام یەكێتی پەیوەندی بە باوكییەوە دەكەن (حامید حاجی خالی)و دەڵێن خۆی رادەست نەكات دەیكوژین، بۆیە باوكی پەیوەندی پێوە دەكات و لە رێگەی باوكیەوە خۆی رادەست دەكات، نەك ئەوەی پێش شەڕەكە خۆی رادەستكردبێت، چونكە رێبوار لە گەرمەی شەڕەكەدا دوای دوو كاتژمێر شەڕ پۆستێك دەكات و دەڵێت سەردەكەوین،  ئەحمەد ئەسەف دەربازی بوو بەپێی بەدواداچوونەكانی (درەو) ئەوەی لە لالەزار بوو هەموویان دەستگیركران و خۆیان رادەستكرد، تاكە كەسێك و بەخۆی مەفرەزەكەیەوە رزگاری بوو ئەحمەد ئەسەفە كە فەرماندەیەكی نزیكی لاهور شێخ جەنگی بووە تا كۆتایی لەحزە شەڕی كردووەو دواتر بەشەڕ خۆی دەرباز كردووەو تا ئێستا دەستگیر نەكراوە، ئەمڕۆ ئەحمەد ئەسەف لە ئاكاونتەكەی  لە تۆڕی كۆمەلایەتی فەیسبووك نوسیویەتی " من هەڵۆی لوتكەی بەرزی داڵانیم، هەرگیز وەك قاڵاو ناكەومە چینە". ژمارەی كوژراوو بێسەرو شوێنەكان ئەوەی بەڕەسمی راگەیەندراوەو بەپێی راگەیەندراوی دەزگای ئاسایشی هەرێم (سلێمانی) لە روداوەكەدا (3) كارمەندی هێزە ئەمنییەكان كوژراون و (19)ی دیكەش برینداربوون. لەبەرامبەریشدا دەوترێت كوژراوو بریندار هەیە لەبەرەی لالەزارهەرچەندە هێشتا رانەگەیەندراوەو یەكلا نەكراوەتەوە بەڵام باس لەوە دەكرێت كوژرا و بریندار لە لالەزاریش هەیەو نزیكەی (30) كەس لەهێزەكەی لاهور شێخ جەنگی كوژراو و بریندارن تەنانەت باس لەوە دەكرێت شەش پاسەوانی تایبەتی لاهور شێخ جەنگی كوژراو و بێسەروشوێنن، هەرچەندە (درەو) قسەی لەگەڵ بەرپرسانی بەرەی گەل كرد ئەوان وتیان تەنیا ژمارەیەك (بریندار) هەیە و تا ئێستا نەمانبیستووە كوژراو هەبێت.   چارەنووسی لاهور شێخ جەنگی دوای دەستگیركردنیان لاهور شێخ جەنگی راستەوخۆ بە ئۆتۆمبێلەكانی فەرماندەی دژە تیرۆر دەبرێتە زیندانی ئاساییش، پۆڵاد شێخ جەنگی گولەیەك بەر قاچی دەكەوێت و دەبرێتە نەخۆشخانەی فاروق و چارەسەری بۆ دەكرێت، دەستگیركراوانی تریش دەبرێنە زیندانی كانی گۆمە، ژینۆ محەمەد و فێنك ئەحمەد ئازاد دەكرێن. لە ئێستادا باس لە چەند سیناریۆیەك دەكرێت بۆ چارەنوسی لاهور شێخ جەنگی، سەرەتا باس لە مادەی (56) دەكراو دوای شەڕەكە باس لە مادەی (406) دەكرێت، پێش دەسپێكردنی شەڕەكە حاکم سەڵاح حەسەن وتەبێژی دادگای سلێمانی رایگەیاند"  لە دادگای لێكۆڵینەوەی ئاسایشی سلێمانی فەرمانی دەستگیركردن بۆ لاهور شێخ جەنگی دەرچووە، بەپێی مادەی (56) كە تایبەتە بە (كۆمەڵێك كەس یەكبگرن بۆ تێكدانی ئەمن و ئاساییش). بەڵام دوای كۆتایی شەڕەكە دەزگای ئاسایش راگەیەندراوێكی بڵاوكردەوەو دەڵێت: لەلایەن دادگای لێكۆڵینەوەی ئاسایشەوە فەرمانی دەستگیركردن بەمادەی (٤٠٦) لەیاسای سزادانی عیراقی بۆ داواكراو لاهور جەنگی بورهان و ژمارەیەك داواكراوی دیكە دەرچوو، كە تایبەتە بە كوشتنی بە ئەنقسەت. بافڵ تاڵەبانی سەرۆكی یەكێتی سورە لەسەر ئەوەی دەبێت دادگایی بكرێن چونكە  -    پلانیان دانەوە بۆ نانەوەی ئاژاوەو تێكدانی ئارامی و هەوڵی كودەتا -    روبەرووی هێزە ئەمنییەكان بووەنەتەوە -    چەند كارمەندێكی هێزە ئەمنییەكان كوژراون. بەڵام ئەوەی دەزگای ئاسایش بڵاویكردووەتەوە تەنیا تاوانباركردنییەتی بە مادەی (406) واتا كوشتن، ئەویش كوشتنی ئەو كارمەندانەی هێزە ئەمنییەكانە، چونكە هەرزوو حكومەتی هەرێمی كوردستان بە بەیاننامەیەك ئەوەی رونكردەوە كە ئەو هێزانەی چونەتە سەر لاهور شێخ جەنگی هێزی حزبی یەكێتی بوون و هێزی حكومەت نەبوون، نوسینگەی سەرۆکی حکومەت لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوەداوە: هێرشی سەر لالەزار لە لایەن هێزەکانی یەكێتی نیشتمانی كوردستانەوە ئەنجام دراوە، کە کێشەیەکی نێوان یەكێتی و بەرەی گەل بووە و سەرۆکایەتی حکومەتی هەرێم ئاگادار نەبووە تا دوا ساتەکانی گەمارۆدان و پەلاماردان.  هەرچەندە باس لەوە دەكرێت كە یەكێتی، پارتی لەو رووداوە ئاگاداركردووەتەوەو باس لەوە دەكرێت كە بەڕێككەوتن كراوە، بەڵام (درەو) قسەی لەگەڵ بەرپرسێكی بالای پارتی كرد و ئەو راگەیاند: پارتی پەیوەندی بەو رووداوەوە نەبووەو نەك پارتی تەنانەت  نێچیرڤان بارزانی فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكانی هەرێمەوە و ئاگاداری جوڵەی هێزەكان نەبووە، مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەت و ئەنجومەنی ئاسایشەو ئاگادری جوڵەی هێزەكان نەبووە، بۆیە ئەو هێزانە نەك بەفەرمانی حكومی نەچوڵاون بەڵكو حزبیش نین و كەسین فەرمان لە قوباد تاڵەبانیش وەك جێگری سەرۆكی حكومەت وەرناگرن، بەڵكو راستەوخۆ سەربە خودی بافڵ تاڵەبانی سەرۆكی یەكێتین و فەرمان لەو وەردەگرن. رەگەز نامەی بەریتانییان هەیە  لاهور شێخ جەنگی و پۆڵاد شێخ جەنگی هەڵگری رەگەزنامەی بەریتانین و هەرزوو بەریتانییەكان چونە سەر خەت و بە پێی زانیارییەكان قسەیان لەگەڵ بافڵ تاڵەبانی كردووە چونكە ئەوان هاوڵاتی بەریتانین، بەپێی بەدواداچوونەكان بافڵ تاڵەبانی سوربووە لەسەر ئەوەی دەبێت دادگایی بكرێن و ئەوان تاوانبارن بە كوشتن، بەڵام رێگەیەكی تر خراوەتە بەردەمی كە ئەوان بەڵێن بدەن كاری سیاسی نەكەن و ببرێنەوە بۆ بەریتانیا لەوێ نیشتەجێبنو چونكە پێشتریش داواكاری بافڵ تاڵەبانی ئەوەبوو كە دەبێت لاهور شێخ جەنگی بڕوات و كوردستان بەجێبهێڵێت. بەڵام هەموو روانینەكان بەو ئاراستەیەن كە لاهور شێخ جەنگی و پۆڵاد شێخ جەنگی دادگایی دەكرێن و حوكم دەدرێن.  سەبارەت بە چارەنووسی بەرەی گەل شادمان مەلا حەسەن یەكێك لە سەركردەكانی بەرەی گەل بە درەوی راگەیاند: بەرەی گەل لەكاركردن بەردەوام دەبێت و لە پرۆسەی سیاسیش بەردەوام دەبێت   بۆ ئەم راپۆرتە (درەو) قسەی لەگەڵ ژمارەیەك بەرپرسی ئەمنی و سەربازی (یەكێتی و پارتی و بەرەی گەل) كرد   

  درەو:  🔻 ئەنجومەنی باڵای دادوەری عێراق، ئامارەکانی لەسەر ئاستی (15) پارێزگاکەی عێراق، تایبەت بە ژمارەی (هاوسەرگیری و جیابوونەوە) مانگانە بڵاو دەکاتەوە، پاڵپشت بە کۆی ئەو ئامارانەی لە (6) مانگی یەکەمی ساڵی (2025) بڵاوی کردوونەتەوە؛ 🔹 لە نیوەی یەکەمی ساڵی (2025)دا ئامارەکان دەگاتە (171 هەزار و 846) حاڵەتی هاوسەرگیری تۆمارکراو، بەرزترین ژمارەی هاوسەرگیری بەڕێژەی (18.3%) لە مانگی شوباتدا تۆمارکراوە، هاوکات زۆرترین هاوسەرگیری بە ڕێژەی (16%) لە سەرۆکایەتی دادگای تێهەڵچونەوەی بەغداد/ ڕەسافە تۆمار کراوە. کەمترین هاوسەرگیری بە ڕێژەی (13.4%) لە مانگی ئازاردا بووە، کەمترین ڕێژەی هاوسەرگیری بە ڕێژەی (2.5%) لە پارێزگای موسەننا بووە. 🔹 هەر لە نیوەی یەکەمی ئەمساڵ (34 هەزار و 522) حاڵەتی جیابوونەوە تۆمارکراوە. بەرزترین ژمارەی جیابوونەوە بەڕێژەی (18.7%) لە مانگی کانونی دووەمدا تۆمارکراوە، هاوکات زۆرترین جیابوونەوە بە ڕێژەی (19.2%) لە سەرۆکایەتی دادگای تێهەڵچونەوەی بەغداد/ کەرخ تۆمار کراوە. کەمترین جیابوونەوە بە ڕێژەی (14.4%) لە مانگی ئازاردا، کەمترین ڕێژەی جیابوونەوە بە ڕێژەی (1.9%) لە پارێزگای موسەننا بووە. یەکەم؛ ئامارەکانی هاوسەرگیری و جیابوونەوە لە (15) پارێزگاکەی عێراق بۆ نیوەی یەکەمی ساڵی 2025 ئەنجومەنی باڵای دادوەری عێراق، داتاکانی خۆی لەسەر ئاستی (15) پارێزگاکەی عێراق تایبەت بە ژمارەی (هاوسەرگیری و جیابوونەوە) بڵاو دەکاتەوە، کۆی ئەو داتایانەی بۆ نیوەی یەکەمی (2025) بڵاویکردووەتەوە بەجۆرێکە؛ 1.    هاوسەرگیری؛ لە نیوەی یەکەمی ساڵی (2025)دا ئامارەکان دەگاتە (171 هەزار و 846) حاڵەتی هاوسەرگیری تۆمارکراو، بەرزترین ژمارەی هاوسەرگیری بەڕێژەی (18.3%) لە مانگی شوباتدا تۆمارکراوە، کەمترین هاوسەرگیری بە ڕێژەی (13.4%) لە مانگی ئازاردا بووە، بەجۆرێک؛ -    لە کانونی دووەمی 2025 دا، (29 هەزار و 119) حاڵەتی هاوسەرگیری ئەنجامدراوە بە ڕێژەی (16.9%) ئەو هاوسەرگیرییانەی لە نیوەی یەکەمی ئەمساڵدا ئەنجام دراون. -    لە شوباتی 2025 دا، (31 هەزار و 411) حاڵەتی هاوسەرگیری ئەنجامدراوە، بە ڕێژەی (18.3%)ی ئەو هاوسەرگیرییانەی لە نیوەی یەکەمی ئەمساڵدا ئەنجام دراون ئەم ژمارەیەش بەرزترین تۆماری ئاماری هاوسەرگیرییە لە شەش مانگی یەکەمی ئەمساڵدا. -    لە مانگی ئازاری 2025 دا، (22 هەزار و 967) حاڵەتی هاوسەرگیری ئەنجامدراوە، بە ڕێژەی (13.4%)ی ئەو هاوسەرگیرییانەی لە نیوەی یەکەمی ئەمساڵدا ئەنجام دراون ئەم ژمارەیەش نزمترین تۆماری ئاماری هاوسەرگیرییە لە شەش مانگی یەکەمی ئەمساڵدا.  -    لە مانگی نیسانی 2025 دا، (28 هەزار و 853) حاڵەتی هاوسەرگیری ئەنجامدراوە، بە ڕێژەی (16.8%)ی ئەو هاوسەرگیرییانەی لە نیوەی یەکەمی ئەمساڵدا ئەنجام دراون. -    لە مانگی ئایاری 2025 دا، (31 هەزار و 274) حاڵەتی هاوسەرگیری ئەنجامدراوە، بە ڕێژەی (18.2%)ی ئەو هاوسەرگیرییانەی لە نیوەی یەکەمی ئەمساڵدا ئەنجام دراون. -    لە مانگی حوزەیرانی 2025 دا، (28 هەزار و 222) حاڵەتی هاوسەرگیری ئەنجامدراوە، بە ڕێژەی (16.4%)ی ئەو هاوسەرگیرییانەی لە نیوەی یەکەمی ئەمساڵدا ئەنجام دراون. 2.    جیابوونەوە؛ لە نیوەی یەکەمی ساڵی (2025)دا ئامارەکان دەگاتە (34 هەزار و 522) حاڵەتی جیابوونەوەی تۆمارکراو، بەرزترین ژمارەی جیابوونەوە بەڕێژەی (18.7%) لە مانگی کانونی دووەمدا تۆمارکراوە، کەمترین جیابوونەوە بە ڕێژەی (14.4%) لە مانگی ئازاردا بووە، بەجۆرێک؛ -    لە کانونی دووەمی 2025 دا، (6 هەزار و 448) حاڵەتی لێکهەڵوەشانەوەی خێزان و جیابوونەوە بە ڕێژەی (18.7%)ی ئەو جیابوونەوانەی لە نیوەی یەکەمی ئەمساڵدا ڕوویداوە. ئەو ڕێژەیەش بەرزترین تۆماری ئاماری جیابوونەوەیە کە لە شەش مانگی یەکەمی ئەمساڵدا تۆمار کراوە. -    لە شوباتی 2025 دا، (6 هەزار و 392) حاڵەتی لێکهەڵوەشانەوەی خێزان و جیابوونەوە بە ڕێژەی (18.5%)ی ئەو جیابوونەوانەی لە نیوەی یەکەمی ئەمساڵدا ڕوویداوە تۆمار کراوە. -    لە مانگی ئازاری 2025 دا، (4 هەزار و 974) حاڵەتی لێکهەڵوەشانەوەی خێزان و جیابوونەوە بە ڕێژەی (14.4%)ی ئەو جیابوونەوانەی لە نیوەی یەکەمی ئەمساڵدا ڕوویداوە. ئەو ژمارەیەش نزمترین تۆماری ئاماری جیابوونەوەیە کە لە شەش مانگی یەکەمی ئەمساڵدا تۆمار کراوە. -    لە مانگی نیسانی 2025 دا، (5 هەزار و 665) حاڵەتی لێکهەڵوەشانەوەی خێزان و جیابوونەوە بە ڕێژەی (16.4%)ی ئەو جیابوونەوانەی لە نیوەی یەکەمی ئەمساڵدا ڕوویداوە تۆمار کراوە. -    لە مانگی ئایاری 2025 دا، (6 هەزار و 15) حاڵەتی لێکهەڵوەشانەوەی خێزان و جیابوونەوە بە ڕێژەی (17.4%)ی ئەو جیابوونەوانەی لە نیوەی یەکەمی ئەمساڵدا ڕوویداوە تۆمار کراوە. -    لە مانگی حوزەیرانی 2025 دا، (5 هەزار و 28) حاڵەتی لێکهەڵوەشانەوەی خێزان و جیابوونەوە بە ڕێژەی (14.6%)ی ئەو جیابوونەوانەی لە نیوەی یەکەمی ئەمساڵدا ڕوویداوە تۆمار کراوە.  (بڕوانە خشتە و چارتی ژمارە (1))     دووەم؛ ئامارەکانی هاوسەرگیری و جیابوونەوە لە دادگاکانی تێهەڵچوونەوەی پارێزگاکانی عێراق بۆ نیوەی یەکەمی ساڵی 2025 لەسەر ئاستی پارێزگاکانی عێراق کە (بەغداد)ی پایتەخت دابەش بووە بەسەر دادگاکانی تێهەڵچوونەوەی (رەسافە و کەرخ) لەگەڵ (14) پارێزگاکەی دیکەی عێراق جگە لە پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان وەک لە چارت و خشتەی ژمارە (2) رونکراوەتەوە؛  دادگای تێهەڵچوونەوەی رەسافە لە پارێزگای بەغداد زۆرترین رێژەی هاوسەرگیری و دادگای تێهەڵچوونەوەی کەرخ هەر لە پارێزگای بەغداد، بەرزترین رێژەی جیابوونەوەی تێدا تۆمار کراوە، بەراورد بە تەواوی دادگاکانی دیکەی عێراق. هاوکات دادگای تێهەڵچوونەوەی پارێزگای موسەننا کەمترین رێژەی هاوسەرگیری و کەمترین رێژەی جیابوونەوەی تێدا تۆمار کراوە، بەراورد بە تەواوی دادگاکانی دیکەی عێراق.          

درەو: هەڵسەنگاندنێکی دەزگای هەواڵگری وەزارەتی بەرگری ئەمریکا (پنتاگۆن) کە بۆ ئەندامانی کۆنگرێس ئامادەکراوە، ئاشکرایکردووە: ئەوەی بەناوی سوپای نوێی سوریای سەر بە حکومەتی راگوزەر ناودەبرێت، خاوەن پەیكەرێكی رێکخراوەیی یەکگرتوو نییەو پشت بە هاوپەیمانییەکی فشۆڵ و پارچەپارچە دەبەستێت، کە سەرکردەکانی دەستەی تەحریری شام كە پێشتر بە بەرەی نوسرە ناسرابوو و چەند میلیشیایەکی توندڕەوی سوننە لەخۆدەگرێت. راپۆرتەکە دەریخستووە، ئەو گروپانەی کە واشنتۆن بە مەترسیدار ریزبەندی كردوون، وەک رێکخراوی (حراس الدین)، هەژمونێكی بەرچاوی لە دیمەشق بەدەستهێناوەتەوە، سەرەڕای بانگەشەی هەڵوەشاندنەوەی، دوای رووخانی رژێمی ئەسەد.  ئەم گروپانە تائێستا كاریگەرییان هەیە لە  لەسەر سیاسەتەکانی حکومەتی راگوزەر، سەرەڕای ناکۆکییەکانی پێشوییان لەگەڵ دەستەی تەحریری شام. راپۆرتە ، كە بەشێوەیەكی وردو تێروتەسەل ئامادەكراوەو نزیکەی (٧٠) لاپەڕەیە، ئاماژە بەوە دەکات: پنتاگۆن بە وریاییەوە لە فراوانبونی دەسەڵاتەکانی حکومەتی راگوزەر یان زیادکردنی سەرچاوەکانی روانیویەتی.  راشیگەیاندووە: پێدەچێت ئەم دۆخە هەژمونی هێزەکانی سوریای دیموکرات لە باکوری رۆژهەڵاتی ئەو وڵاتە بەهێزتر بکات و سەربەخۆیی زیاتریان پێببەخشێت لە جاران. راپۆرتەکە ئاماژە بۆ گۆڕانکاری لە هەڵوێستی ئەمریکا دەكات، لە پاڵپشتیکردنی بیرۆکەی یەکخستنی هێزەکانی سوریای دیموکرات لەگەڵ دیمەشق بۆ کەمکردنەوەی بارگرانی پاراستنی لە هەڕەشەکانی تورکیا، جەختیش دەکاتەوە، هێشتنەوەیان خزمەت بە بەرژەوەندی ئاسایشی نەتەوەيی ئەمریکا دەکات.  رونیشكردووەتەوە: ئیسرائیل مەیلی بەرەو فراوانکردنی ناوچەی پارێزراوی هەیە لەسەر سنورەکانی لەگەڵ سوریا، رەنگە بەشێک لە باشوری سوریاش کۆنترۆڵ بكات، كە ئیسرائیل لە دیمەشقی پایتەخت نزیک دەکاتەوە. راپۆرتەکە، نیگەرانییەکانی ناو کۆنگرێسی سەبارەت بە هەرچەشنە سوککردنێكی سزاکانی سەر دیمەشق وروژاندووە، ئەمەش وایکردووە بۆ ئیدارەی ئەمریکا قورس بێت بۆ نوێكردنەوەی لێخۆشبونەكان یان رێگەدان بە جێبەجێکردنی یاداشتنامەی لێکتێگەیشتنی ئابوری، کە لەلایەن حکومەتی راگوزەرەوە لەگەڵ هەندێک وڵات واژۆ کراوە. راپۆرتەكە، کە لەلایەن ماڵپەڕی "ئەلمۆنیتۆرە"وە بڵاوکراوەتەوە: ئاشکرایکردووە، هەندێک لە شوێنکەوتوانی رێکخراوی (حراس الدین) بەدوای هەژموندا دەگەڕێن لەناو حکومەتی نوێی دیمەشقدا. بەگوێرەی هەڵسەنگاندنی بەرپرسانی دەزگای هەواڵگریی بەرگریی ئەمریکا، گروپەکانی پەیوەست بە قاعیدە بە جۆرێك لە سەربەخۆیی كاردەكەن لەژێر چاودێری دەستەی تەحریر شام و درێژە بە چالاکییەکانیان دەدەن، ئەوەش ئازادیی هاتوچۆ بە چەكدارانی پێشوی (حراس الدین) داوەو توانای پێداون کاریگەرییان لەسەر سیاسەتەکانی حکومەتی راگوزەر لە سوریا هەبێت. لە راپۆرتەکەدا ئاماژە بەوە کراوە،  هێزی ئۆپەراسیۆنە تایبەتەکانی ئەمریکا لە ساڵی (٢٠١٦)ەوە کە ئەم گروپە دامەزراوە، لە دەیان چەكداری (حراس الدین) کوشتووە لەڕێی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان لە باکوری رۆژئاوای سوریا. هەرچەندە ئەو گروپە  دوای هاتنە سەرکاری شەرع لە دیمەشق لە کۆتاییەکانی ساڵی رابردوودا هەڵوەشاندنەوەی خۆیان راگەیاند، بەڵام سەرجەم ئەندامەکانی لە دەرەوەی کۆنترۆڵی ئۆپەراسیۆنی ئیدارەی نوێی سوریا ماونەتەوە، ئەوەش دواى نزیکەی حەوت مانگ لە رووخانی رژێمی سوریا. راپۆرتەکەدا جەختی لە بەردەوامی نیگەرانییەکانی واشنتۆن کردووەتەوە سەبارەت بە بازنەی ناوەوەی شەرع ، تەنانەت لە کاتێکدا سوپای ئەمریکا بوونی سەربازی خۆی لە سوریاو عێراق کەم دەکاتەوە.

درەو: تا ئێستا پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەسەر پۆستەكان رێكنەكەوتون و پۆستەكانیان پێ یەكلا نەكراوەتەوە، تەنیا رێككەوتوون كە هەوڵەكانیان چڕ بكەنەوە بۆ ئەوەی مانگی ئەیلول پەرلەمان دەستبەكار و چالاكییەكانی بكات، لەكاتێكدا لەسەر پۆستەكانی پەرلەمانیش رێكنەكەوتوون. دوێنێ لە بارەگانی مەكتەبی سیاسی یەكێتی لە هەولێر وەفدی پارتی و یەكێتی كۆبوونەوە بۆ گفتوگۆكردن لەسەر پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمی كوردستان، لە راگەیەندراوی كۆبوونەوەكەدا هاتبوو: هەردوولا هاوڕا بوون لەسەر ئەوەی کە پێویستە هەوڵی چڕ و جددی بدرێت بۆ ئەوەی ئەیلوولی داهاتوو، خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان دەست بە کار و چالاکیی ئاسایی و یاساییی خۆی بکات و هەنگاوەکانی تری پێکهێنانی کابینەی نوێ بەردەوام بن. بەپێی بەدواداچوونەكانی (درەو) كە لەبەرپرسانی پارتی و یەكێتیەوە دەستی كەوتووە، تا ئێستا یەكێتی و پارتی لەسەر پۆستەكان رێككنەكەوتوون و هیچ پۆستێكیان یەكلا نەكردووەتەوە، پارتی بە بەشێك لە پێشنیازو داواكانی یەكێتی رازی نیەو یەكێتیش بە داواكانی پارتی بۆ دابەشكردنی پۆستەكان رازی نیە. سەبارەت بە راگەیەندراوەكەی دوێنێش، تەنیا ئاماژە بەوە كراوە كە پێویستە هەوڵی چڕ بدرێت كە لە مانگی ئەیلولدا كۆبوونەوەی پەرلەمان بكرێت، نەك رێككەوتبێتن بۆ ئەوەی پەرلەمان دانیشتنەكانی دەستپێبكات، چونكە یەكێتی و پارتی تا ئێستا لەسەر دابەشكردنی پۆستەكان رێكنەكەوتوون بە پۆستەكانی پەرلەمانیشەوە، ئیتر چۆن كارو چالاكییەكانی پەرلەمان دەستپێدەكاتەوە، رەنگە ئەوە بۆ دامركانەوەی داواو فشاری كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بێت كە بەردەوام داوا دەكەن پەلە بكرێت لە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم، بەردەوام لە راگەیەندراوی كۆبوونەوەی بەرپرسانی باڵای حكومەت و پارتی و یەكێتی لەگەڵ باڵیۆز و كونسوڵی وڵاتان جەخت لەوە دەكەنەوە كە كابینەی نوێ پێش هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق پێكبهێندرێت.  سەبارەت بە كۆبوونەوەكانی وەفدی دانوستانكاری پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان كە لەسەر وەرەقەو كارنامەی حكومەت رێككەوتوون و شوباتی رابردوو رێككەوتنەكەیان راگەیاند، تەنیا دابەشكردنی پۆستەكان ماوەو تا ئێستا نەگەیشتوونەتە هیچ رێككەوتنێك، گفتوگۆكان لەسەر دابەشكردنی پۆستەكان بەردەوامە بەشێوەیەك هەرلایەكیان پێشنیاز و داوكاری خۆی هەیە:  -    پارتی دیموكراتی كوردستان ئەو پۆستانەی بۆخۆی دایناوە: •    سەرۆكی هەرێمی كوردستان •    سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان •    سەرۆكی ئەنجومەنی دادوەری كوردستان •    جێگری سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان •    وەزارەتی ناوخۆ •    وەزارەتی سامانەسروشتییەكان •    وەزارەتی كارەبا •    وەزارەتی پەروەردە •    وەزارەتی شارەوانی  •    سەرۆكی دیوانی ئەنجومەنی وەزیران ئەو پۆستانەی پارتی بۆ یەكێتی پێشنیاز كردووە: •    سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان •    جێگری سەرۆكی هەرێمی كوردستان •    جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێم  •    وەزارەتی دارایی  •    وەزارەتی خوێندنی باڵا •    وەزارەتی پلاندانان •    وەزارەتی كاروكاروباری كۆمەلایەتی  •    وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە  •    وەزارەتی كشتوكاڵ  •    وەزارەتی بازرگانی  •    وەزارەتی پێشمەرگە  ئەوەی یەكێتی داوای دەكات تا ئێستا  •    سەرۆكی هەرێمی كوردستان •    یان سەرۆكی حكومەت دوو ساڵ بە دووساڵ •    وەزارەتی ناوخۆ  •    وەزارەتی سامانەسروشتییەكان •    وەزارەتی كشتوكاڵ •    وەزارەتی دارایی •    وەزارەتی خوێندنی باڵا •    وەزارەتی كشتوكاڵ  •    وەزارەتی پلاندانان •    سكرتێری ئەنجومەنی وەزیران  بەپێی بەدواداچوونەكانی (درەو) تا ئێستا گفتوگۆكان دوورن لەیەكەوە بۆ دابەشكردنی پۆستەكان، تا ئێستا چەندین پێشنیازی یەكترییان رەتكردووەتەوەو هەرلایەك پێشنیازی نوێ پێشكەشی ئەوەی تریان دەكات. رێكارەكانی پێكهێنانی كابینەی نوێ بەرپرسانی پارتی و یەكێتی لە كۆبوونەوەیان لەگەڵ باڵیۆزانی وڵاتان و نوێنەری نەتەوە یەكگرتووەكان ئاماژەیان بەوە كردووە كە پێویستە پێش هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق كابینەی نوێ پێكبهێندرێت، بۆیە بە هەموو پێوەرەكان پێكهێنانی حكومەت بۆ دوای هەڵبژاردن دەكرێت چونكە كات نەماوە:  بەپێی یاسای ژمارە (1)ی ساڵی 2019یاسا كاراكردنی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان هەمواری شێوازی سەرۆكی هەرێم، بەپێی مادەی (4) لە خاڵی یەكەمی بڕگەی یەكەمی دا هاتووە دوای هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان لەماوەی (30)رۆژدا رێكارەكانی هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم دەستپێدەكات. واتا هەڵبژاردن و سوێندخواردنی سەرۆكی هەرێمی كوردستان ماوەی (30) رۆژ دەخایەنێت، بەپێی بڕگەی (3) و (4) لەمادەی (56)ی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان هەمواركراوی 1992 دەستنیشانكردنی سەرۆكی دەسەڵاتی جێبەجێكردن و متمانەپێدانی سەرۆكی ئەنجومەن و كابینەكەی لەدەسەڵاتی پەرلەمانی كوردستانە وبەڵام بەپێی برگەی (12) لەماددەی (10)ی یاسای سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان ژمارە (1) ساڵی 2005ی هەموارکراو، (پاش  ناونانی لە لایەن پەرلەمانی کوردستانەوە، کاندیدی سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران رادەسپێرێت بۆ پێکهێنانی کابینەی وەزاری لە ماوەیەکدا کە لە (30) رۆژ تێپەر نەکات. واتا ناونان و راسپاردن و سوێندخوادرنی كابینەی نوێ ئەویش (30) رۆژی پێدەچێت بۆیە، واتا دوای رێككەوتنی یەكێتی و پارتی لەسەر پێكهێنانی كابینەی نوێ،  لەبەر ئەوە ئەگەر ناوەڕاستی مانگی ئەیلول سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان پێكبهێندرێت ئەوا هەڵبژاردن و سوێندخواردنی سەرۆكی هەرێم و رێكارەكانی كابینەی نوێ و سوێندخواردنی بەهەردووكیان (60) رۆژی پێویستە،  بە تێكڕای ئەم كاتانە پرۆسەی پێكهێنان و متمانە بەخشین بە كابینەی نوێ ئەوا دەكەوێت ناوەڕساتی مانكی تشرینی دووەم واتا هەفتەیەك دوای هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، ئەمە لە كاتێكدا ئەگەر لەسەر تەواوی پۆستەكان رێكەوتبێتن و هیچ كێشەیەكیان نەیەتەڕێ.