درەو:  بە فەرمانی راستەوخۆ سەرۆكی ئەمریكا، قاسم سولەیمانی و ئەبومەهدی موهەندیس لە شاری بەغداد كوژران. بەپێی راگەیەنراوی وەزارەتی بەرگری ئەمریكا(پنتاگۆن) كوژرانی فەرماندەی فەیلەقی قودسی ئێرانی و جێگری سەرۆكی حەشدی شەعبی بە فەرمانی راستەوخۆی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بووە. رۆژنامەی نیویۆرك تایمز  وردەكاری كوژرانی قاسم سولەیمانی و ئەبو مەهدی موهەندیسی بڵاوكردەوە و راگەیاندوو، كاروانی ئۆتۆمبێلەكانی ئەو دوو بەرپرسە لە لایەن فڕۆكەی بێ فڕۆكەوانی ئەمەریكاوە كراونەتە ئامانج.  بە گوێرەی راگەیەنراوەكەی (پێنتاگۆن ) قاسمی سولەیمانی پیلانی هەبووە هێرش بكاتە سەر دیپلۆماتكارانی ئەمەریكا و هێزە سەربازییەكانی ئەو وڵاتە لە عێراق و ناوچەكەدا.  رۆژنامەی نیویۆرك تایمز باسی لەوەشكردووە، بۆردومانی دوو ئۆتۆمبێل كراوە، كە هەریەك لە قاسم سولەیمانی و ئەبو مەهدی موهەندیس و ژمارەیەك لە بەرپرسانی حەشدی شەعبییان تێدا بووە، كاتێك ویستوویانە لە فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی بەغدا بێنە دەرەوە. بەڵام بەپێی ئاژانسی هەواڵدەری ئیرنای ئێرانی بڵاویكردەوە، قاسم سولەیمانی لە بەیرووتەوە روویكردووەتە بەغدا نەك لە سووریاوە.  سوپای پاسدارانی ئێران لە راگەیێندراوێکدا هەواڵەکانی کوژرانی قاسم سولەیمانی فەرماندەی سوپای قودسی سوپای پاسداران پشتڕاستدەکاتەوە. لە راگەیێندراوەکەی سوپای پاسداران هاتووە کە سەردار قاسم سولەیمانی دوای "تەمەنێک جیهادکردن"، بەرەبەیانی ئەمڕۆ لە هێرشی هەلیکۆپتەرەکانی ئەمریکا بۆ ئۆتۆمبێڵێک لە بەغدا لەگەڵ ئەبومەهدی موهەندیس کوژراوە.

درەو میدیا:  وەزارەتی نەوتی عێراق لە بەیاننامەیەكدا ڕایگەیاند" بەپێی ئاماری كۆمپانیای بە بازاڕكردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ) بڕی هەناردەكراوی نەوتی خاو لە مانگی كانونی یەكەمی 2019 (106)ملیۆن و (265)هەزارو (307) بەرمیل بەرمیل و بە بەهای لە (6) ملیارو (700) ملیۆن و (174) دۆلار، "تێكڕای نرخی بەرمیلیك نەوت بە (63.051)دۆلار فرۆشراوە" رۆژانە عێراق بڕی ( 3 ) ملیارو (428) هەزار بەرمیل نەوتی رەوانەكردووە.  ئاماژەی بەوەشداوە"بڕی نەوتی خاوی هەناردەكراو لە مانگی كانونی یەكەم لە كێڵگە نەوتییەكانی ناوەڕاست و باشور گەیشتوەتە زیاتر لە (103)ملیۆن و (90)هەزارو (550) بەرمیل و لە كێڵگە نەوتیەكانی كەركوكیش بڕی ( 2 ) ملیۆن و ( 827 ) هەزارو ( 50 ) بەرمیل هەناردەكراوە .  

(درەو): رۆژنامەی گاردیان-ی بەریتانی لە راپۆرتێکدا لەبارەی پەلاماردانی باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغداد نوسیویەتی: 🔹هێرش بۆسەر باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغداد، شکستهێنانی ستراتیژیەتی ئەمریکا نیشان دەدات. 🔹رووداوەکانی دوێنی بەغداد یەکلاکەرەوە نەبوو بەڕادەی چۆڵکردنی باڵیۆزخانەی ئەمریکا بە هێلیکۆپتەر لە سایگۆن لەساڵی ۱۹۷٥ یاخود دەستگرتن بەسەر باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە تاران چوار ساڵ دوای روداوەکەی سایگۆن. 🔹 لە کۆتایدا هێزە عێراقییەکان گەیشتن بۆ پاراستنی بارەگای باڵیۆزخانە، دەرکەوت باڵیۆز لە پشوودایەو روبەڕووی سوکایەتی نەبوەتەوە تا ئەو رادەیەی پێویست بکات لەسەر بینای باڵیۆزخانەوە بە فڕۆکەیەکی هێلیکۆپتەر هەڵبێت. 🔹بەڵام هێرشەکە دوای خەرجکردنی نزیکەی دوو ترلیۆن دۆلار لە عێراقدا، لاوازی ئەمریکای نیشاندا. 🔹 خۆپیشاندەران کە لەژێر فەرمانی کەتیبەکانی حزبوڵادا بوون، بەناو خاڵەکانی پشکنینی حکومەتدا تێپەڕین، ئەمە لاوازی هێزە ئەمنییەکانی دەرخست، کە پێشتر بۆ رێگریکردن لەو خۆپیشاندەرانەی کە دژی هەژمونی ئێران خۆپیشاندانیان دەکرد،  گازی فرمێسکڕێژیان بەکاردەهێنا، بەڵام ئەمجارە تەماشایان دەکرد کە بۆمبی مۆلۆتۆڤ ئاڕاستەی باڵیۆزخانەی ئەمریکا دەکرێت. 🔹بەلای ئێرانەوە هێرشەکە ناکۆکی خستە نێوان ئەمریکاو حکومەتی عێراقەوە. 🔹لەگەڵ پاشەکشێی هەڕەشەی داعش، پێویست بوو ململانێی نێوان ئەمریکاو ئێران لەسەر هەژموون لە عێراق زیاتر ببێت، بەڵام هەوڵەکانی ئەمریکا بۆ وێرانکردنی ئابوری ئێران، وای لە ئێران کرد وا مامەڵە بکات وەکو ئەوەی هێچ شتێکی نەبێت لەدەستی بدات.

(درەو): دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا بەتەلەفۆن لەگەڵ عادل عەبدولمەهدی سەرۆکی حکومەتی کاربەڕێکەری عێراق قسەی کرد. لەبارەی ناوەڕۆکی پەیوەندییە تەلەفۆنییەکەوە، نوسینگەی راگەیاندنی سەرۆک وەزیرانی عێراق راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە، تێیدا دەڵێ: 🔹 پەیوەندییە تەلەفۆنییەکەی ترەمپ لەکاتژمێر ۷:۳۰ خولەکی ئێوارەی ئەمڕۆدا بووە بەکاتی عێراق. 🔹ترەمپ پرسیاری کردووە لەبارەی بارودۆحی عێراق و پەرەسەندنەکان لە دەوروبەری باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغداد. 🔹عادل عەبدولمەهدی پێی وتووە ئەو پەرەسەندنانە دوای روداوەکانی ئەمدواییە هاتووەو پێشترو بەر لە دوو رۆژ، ئەو مەترسی لێکەوتەکانی بە بەڕێز وەزیری بەرگری ئەمریکا وتووە. 🔹عەبدولمەهدی وتویەتی، هێزە ئەمنییەکانی عێراق بەردەوامن لە ئەنجامدانی ئەرکی خۆیان بۆ پاراستنی باڵیۆزخانەی ئەمریکاو نێردەو نوێنەرایەتییە دیپلۆماسییەکانی تر. 🔹عەبدولمەهدی وتویەتی، حکومەتی عێراق بەردەوام هەوڵیداوە پەیوەندی باش لەگەڵ وڵاتانی دراوسێی، لەوانە کۆماری ئیسلامی ئێران و وڵاتە دۆستەکانی خۆرئاواش لەپێش هەمویانەوە ئەمریکا، بپارێزێت، بەڵام بەهۆی ناکۆکی نێوان هەردوولاوە (ئێران و ئەمریکا) بارودۆخەکە تێکچووە. 🔹 عێراق دەیەوێت ببێت بە وڵاتی دانوستاندن و ئارامکردنەوە، بۆئەوەی مەترسی جەنگ لەخۆی و هەموان دوربخاتەوە. 🔹 عەبدولمەهدی بە ترەمپی وتووە: ئێوە وتوتانە کە جەنگتان ناوێت، هەڵوێستی هاوشێوەشمان لە بەرپرسانی ئێران گوێ لێدەبێت، عێراق جەخت لەسەر بایەخی دانوستان یاخود لانی کەم گەیشتن بە رێککەوتن و ئارامکردنەوەیەکی واقعی دەکات. 🔹 ترەمپ جەختی کردووە لەسەر ئەوەی متمانەی بە گرنگی رۆڵی عێراق و سەرکردایەتییەکەی هەیە لەو بوارەدا. 🔹 ترەمپ و عەبدولمەهدی رێککەوتوون لەسەر ئەوەی هێڵی پەیوەندی راستەوخۆی نێوانیان بەکراوەیی بمێنێتەوە بۆ چاودێریکردنی بارودۆخەکە.

(درەو): وەزارەتی بەرگری ئەمریكا یەكەم دیمەنی هێرشەكەی دوێنێی بۆسەر بارەگاكانی حزبوڵڵا لە عێراق بڵاوكردەوە. ئەم وێنەیە دیمەنی یەكێك لەو بارەگایانەی هێزەكانی حزبوڵڵاو حەشدی شەعبییە بەر لە هێرشەكەو دوای هێرشەكە. ئێوارەی دوێنێ سوپای ئەمریكا هێرشی موشەكی كردەسەر بارەگاكانی كەتائیبی حزبوڵڵا لە عێراق و سوریا، واشنتۆن ئەم هێزەی خستوەتە ناو لیستی تیرۆرەو دەڵێ سەربە ئێرانە. وەزارەتی بەرگری ئەمریكا (پەنتاگۆن) لەبەیاننامەیەكدا رایگەیاند، ئەو هێرشە موشەكییە كە فڕۆكە جەنگییەكان ئەنجامیانداوە، (٥) ئامانجی حزبوڵڵای كردوەتە ئامانج. بەپێی ئامارە بەراییەكان، بەهۆی هێرشەكەی دوێنی ئێوارەوە، (۲٥) كەس لە هێزەكانی حزبوڵڵا كوژراون و زیاتر لە (٤۰) كەسی تر برینداربوون. ئامانجی هێرشەكە ؟ لەبارە هێرشەكەوە ئەم زانارییانە لەبەردەستدان: 🔹هێرشەكان پێنج ئامانجی حزبوڵڵاو هێزەكانی حەشدی شەعبییان لە عێراق و سوریا كردوەتە ئامانج. 🔹(۳) ئامانجیان لەناو خاكی عێراقدان، بارەگاكانی حزبوڵڵا لە  قەزای (قائیم) لە سنوری نێوان عێراق و سوریا، دوو هێرشەكەی تر بۆسەر بارەگاكانی ئەو هێزە بوو لە ناوچەكانی (غابە سلوم)و (حرش) لە خۆرئاوای پارێزگای ئەنبار. 🔹هێرشەكە (۲) ئامانجی حزبوڵڵای لەناو خاكی سوریا كردوەتەئامانج، بەڵام شوێنەكەی تائێستا بەدیاریكراوی نازانرێت، پێشبینی دەكرێت لەسەر سنوری نێوان سوریاو عێراق بێت. 🔹وەزارەتی بەرگری ئەمریكا دەڵێ ئەو شوێنانەی كە كرونەتەئامانج، ئەمباری چەك و فەرماندەیی بوون و بەكارهێنراون بۆ هێرشكردن دژ بە هێزەكانی ئەمریكا. 🔹 هێرشەكەی دوێنێ ئێوارەی ئەمریكا وەكو وەڵامدانەوەی ئەو هێرشانەیە كە بەمدواییە كرایە سەر هێزەكانی ئەمریكا لە ناوچەی K1 لە كەركوك و بەهۆیەوە ئەمریكییەك كوژرا.  

(درەو میدیا): تەنیا قەزای زوبێر، بەرهەمی تەماتە بۆ هەموو پارێزگاكانی عێراق دابین دەكات‌و چیتر پێداویستی بۆ هاوردەكردنی تەماتە لە دەرەوەی وڵات نەماوە. وەزارەتی كشتوكاڵی عێراق رایگەیاند، وەبەرهێنانی تەماتە لە عێراق ئەمساڵ بەرزترین ئاستی تۆماركردووە، لە ساڵی 2003وە ئەم رێژەیە تۆمارنەكراوە.  وەزارەتی كشتوكاڵی دەڵێ: بەرهەمی تەماتەی ئەمساڵ پێداویستی بازاڕی ناوخۆی لە هەموو پارێزگاكان پڕكردووەتەوە، ئەمە سەرباری رێگریكردن لە هاوردەكردنی تەماتە لە سەرجەم دەروازە سنورییەكانەوە لەسەر فەرمانی وەزیر. بەگوێرەی قسەی وەزارەتی كشتوكاڵ، بەتەنیا لە قەزای زوبێر، ئاستی وەبەرهێنانی تەماتە رۆژانە گەیشتووەتە زیاتر لە (800 هەزار) تەن، ئەمەش بەشی پێداویستی هەموو پارێزگان دەكات، سەرباری وەبەرهێنانی تەماتە بە بڕی جیاجیا لە ناوچەكانی تر.

درەو: هەموو چاوەكان لەسەر بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراقن كە ئەمڕۆ شەممە گەڕایەوە بەغدادی پایتەخت، ئەوەش دوای سێ‌ ڕۆژ مانەوەی لە سلێمانی و ڕەتكردنەوەی ڕاسپاردنی (ئەسعد عیدانی) كاندیدی هاوپەیمانی "بونیاتان" گەورەترین كوتلەی پەرلەمان بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران و دەبڕینی ئامادەیی بۆ دەستلەكاركێشانەوە لە پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق. بەگوێرەی میدیا عێراقییەكان، سەرۆك كۆمار ئەمڕۆ دوای گەڕانەوەی بۆ بەغداد جموجۆڵ و  گفتوگۆكانی لەگەڵ كوتلە سیاسیەكان دەستپێكردۆتەوە سەبارەت بە كاندیدی داهاتووی پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق. بەپێی دواین زانیارییەكانیش هاوپەیمانی "بونیاتان" كە خۆی وەك گەورەترین كوتلەی پەرلەمانیی ئەناسێنێت، بە ئاراستەی كاندیدكردنی كەسێكی تر هەنگاو دەنێت، پێشنیازەكان بە ئاراستەی دەستنیشانكردنی كەسایەتییەكی سەربازیی خانەنشینەو، یەكێك لەو ناوانەشی لەسەر مێزی گفتوگۆیە فەریقی خانەنشین (عەبدولغەنی ئەسدی)یە، بۆ سەرۆكایەتیكردنی حكومەتی داهاتوو، كە حكومەتی كاتی دەبێت بۆ ڕاپەڕاندنی كۆمەڵێك ئەرك كە دیارترینیان ئامادەكارییە بۆ هەڵبژاردنی پێشوەخت لە عێراق.  "حەیدەر مولا" سەركردە لە هاوپەیمانی هێزە عێراقییەكان هەوڵی ڕێككەوتنێكی ژێر بەژێر ئاشكرادەكات بۆ كاندیدكردنی سەرۆك وەزیرانێكی نوێ، كە لە ڕێككەوتنی دەستنیشانكردنی سەرۆك وەزیرانی دەستلەكاركێشاوە عادل عەبدولمەهدی دەچێت. "مولا" كە بۆ پێگەی (بەغدادئەلیوم) قسەیكردووە دەڵێت:" كەسانێك هەن هەوڵی بەرهەمهێنانەوەی هەمان ئەو ڕێككەوتنە دەدەن كە حكومەتی عادل عەبدولمەهدی بەرهەمهێنا، ئەو هەوڵانە بەنیازە كەسێك دەستنیشانبكات بۆ سەرۆك وەزیران بەهەمان ڕێككەوتن و بە كاندیدێكی تازە".  هاوكات "محەمەد جەمیل مەیاحی" پارێزگاری واست كە یەكێكە لەسەركردەكانی ڕەوتی حیكمە، لە توتێكدا ڕایگەیاندووە:" هۆكاری بنەڕەتی هەموو ئەو ناوانەی ڕەتدەكرێنەوە بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیران كەسەكان نین، بەڵكو هۆكارەكەی ئەوەیە هەر لایەنێك كەسێك كاندید دەكات بۆ ئەوەیە بیكاتە فەرمانبەری خۆی".  هەر لەو بارەیەوە" غالب ئەلعمێری" پەرلەمانتاری هاوپەیمانی سائیرون لە تویتێكدا دەڵێت:" ترسی هەندێك لە ڕاسپاردنی سەرۆك وەزیرانێكی نوێی سەربەخۆ، لەدەستدانی مافیان لە كاندیدكردن و پێشێلكردنی دەستور نییە، بەڵكو ترسیان لە ئاشكرابوونی نهێنییەكانە".   لەگەرمەی ململانێی شەڕی گەورەترین كوتلەی پەرلەمانی و ڕێككنەكەوتی لایەنە عێراقییەكان لەسەر كاندیدی داهاتووی پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەلایەك و، ڕەتكردنەوەی تەواوی ئەو كاندیدانەی كە هێز و لایەنە سیاسییەكان پێشكەشی دەكەن لەلایەن خۆپیشاندەران لەلایەكی ترەوە، ڕای سێیەم سەریهەڵداوە، ئەویش هەڵبژاردنی سەرۆكێكی نوێیە بۆ حكومەتی كاتیی عێراق لەلایەن ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقەوە.  "حامید موسەوی" پەرلەمانتاری هاوپەیمانی "بونیاتنان" لە نامەیەكدا كە ئاراستەی پەرلەمانی عێراقی كردووە، پێشنیاز دەكات سەرۆك وەزیرانی نوێ‌ لەدانیشتنێكی كراوەی ئەنجومەنی نوێنەراندا هەڵبژێردرێت، ئەوەش وا دەكات پەرلەمان ببێتە بەشێك لە چارەسەر نەك بەشێك لەكێشە. ئەو پەرلەمانتارەی هاوپەیمانی "بونیاتان" هاوشانی نوسینی ئەونامەیە بۆ پەرلەمان، لە لێدوانێكی تردا بۆ ڕۆژنامەی "ئەلعەرەبی ئەلجەدید" هەنگاوەكانی هاوپەیمانێتییەكەی بۆ تۆماركردنی سكاڵای یاسایی دژی بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق ئاشكرادەكات ، بەهۆی ڕەتكردنەوەی ڕاسپاردنی كاندیدی گەورەترین كوتلەی پەرلەمانیی.  ئەو هەنگاوەش هاوكاتە لەگەڵ جموڵە سیاسییەكانی ژمارەیەك سەركردە لە هاوپەیمانی "بونیاتان" دوای ئاراستەكردنی تۆمەتی پێشێلكردنی دەستور و شكاندنی سوێندی یاسای لەلایەن سەرۆك كۆماری عێراقەوە، لەسەر ئەوبنەمایەی مادەی 76ی دەستوری عێراق ڕۆڵی سەرۆك كۆماری دەستنیشانكردووە كە ڕاسپاردنی كاندیدی كوتلەی زۆرینەیە لەپەرلەمان و مافی ڕەتكردنەوەیەی نییە، ئەوەش ڕۆڵێكە كە ڕاوێژكاری یاسایی سەرۆك كۆماری عێراق ڕەتیدەكاتەوەو، دەڵێت لە دیاریكردنی سەرۆك وەزیراندا ناكرێت سەرۆك  "كارمەندی بەرید"بێت و ڕۆڵی نەبێت لە دیاریكردنی كەسایەتییەك كە ڕەزامەندی خەڵكی عێراقی لەسەرنەبێت بە تایبەت لەم دۆخە هەستیارەدا كە وڵاتی پێیادا تێپەڕدەبێت.      

(درەومیدیا): بەپێی یاسای نوێی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كە 24ی ئەم مانگە لە پەرلەمانی عێراق پەسەندكرا، سیستمی فرەبازنەیی لەسەر ئاستی قەزایەك یان زیاتر، لەگەڵ براوەی زۆرترین دەنگ پەیڕەوكراوە، بەپێی ئاماری وەزارەتی پلاندانی عێراق لە كۆی (168)قەزا لە عێراق، (78) قەزا  كە ڕێژەكەی 46% ی كۆی قەزاكانی عێراق دەكات، ناگەنە ئاستی بازنەی هەڵبژاردن (كورسی پەرلەمان)، ئەوەش وادەكات بە قەزایەكی تر یان زیاتر بلكێندرێن بۆ پێكهێنانی بازنەیەكی هەڵبژاردن. "سەعد ئەلعەبدەلی" شارەزای بواری هەڵبژاردن لەبەیاننامەیەكدا، دابەشكردنی كورسییەكانی پەرلەمانی عێراق لەسەر ئاستی قەزاكان لەسەرجەم پارێزگاكان ڕووندەكاتەوە. "عەبدەلی" دەڵێت" ڕۆژی 24 ی ئەم مانگە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق یاسای هەڵبژاردنی پەسەندكرد، یاسای نوێی هەڵبژاردن سیستمی فرەبازنەییە لەسەر ئاستی قەزایەك یان زیاتر، لەگەڵ براوەی زۆرترین دەنگ. ئەوشارەزایەی بواری هەڵبژاردن تێبینیەكانی لەسەر یاساكەو، ئەگەرەكانی جێبەجێكردنی ئەم سیستمە تازەیە لەبواری كرداریدا لەچەند خشتەیەكدا خستۆتەڕوو. تێبینییەكانی:  1-    یاساكە ئاماژەی بە ژمارەی كورسییەكانی پەرلەمان نەكردووە، ڕوونكردنەوەی خشتەی دابەشكردنی بازنە بڕیار لێدراوەكانی هەڵبژاردنیشی بۆ پەرلەمان جێهێشتوە كە بەمزوانە بڕیاری لێدەدات، بەڵام ئەوەی ڕێككەوتنی لەسەركراوە هێشتنەوەی كورسییەكانی پەرلەمانە وەك خۆی (329) لەسەر ئەو بنەمایەش لەو خشتانەی خوارەوەدا بەهەمان ژمارە دابەشكارییەكانكراوە.  2-    لەدەستنیشانكردنی ژمارەی دانیشتوانی هەر پارێزگاو قەزایەكدا پشت بە دواین  ئامار بەستراوە كە چەندڕۆژێك لەمەوبەر لەلایەن وەزارەتی پلاندانانەوە بڵاوكراوەتەوە.  3-    تێبینی جیاوازی گەورە هەیە لە ئاماری وەزارەتی پلاندانان لە نێوان كۆی ژمارەی دانیشتوانی پارێزگاكە كە ڕەنگی سور كراوە، لەگەڵ كۆی ژمارەی دانیشتوانی قەزاكان لە پارێزگاكان وەك ئەوەی لە ئامارەكەدا بەسەوز  ڕەنگكراوە، لەسەر ئەو بنەمایەش پشت ژمارەی تایبەت بەقەزاكان بەستراوە.  4-    بەپێی ئەو خشتە هاوپێچكراوانە ڕووندەبێتەوە كە تێكڕایی هەڵبژاردنی نیشتمانی (نرخی كورسی)، 123 هەزار و 595 دەنگە بۆ هەر كورسیەك، ئەو ژمارەیەش جیاوازی هەیە لەو ژمارەیەی كە لە بڕگەی یەكەمی مادەی 49ی دەستوری عێراقدا هاتووە كە دەڵێت ( ژمارەی ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەران پێكدێت لە ژمارەیەك ئەندام بە ڕێژەی كورسییەك بۆ هەر 100 كەس كە نوێنەرایەتی تەواوی گەلی عێراق دەكەن). 5-     لەو خشتانەی خوارەوەدا بۆ دابەشكردنی كورسییەكان بەسەر پارێزگاو قەزاكاندا (بازنەكانی هەڵبژاردن) كە ژمارەیان 320 كورسییە، كورسی كۆتاكان كە ژمارەیان 9 دانەیە دابەشنەكراون،  چونكە ئەو كورسییانە دابەشی قەزاكان ناكرێن، بەڵكو پارێزگاكە بە بازنەیەكی  هەڵبژاردن دادەنرێت لە دابەشكردنیدا. 6-    جیاوازی تێكڕایی هەڵبژاردن لەپارێزگایەكەوە بۆ پارێزگایەكی تر، بەجۆرێك بەرزترین تێكڕای هەڵبژاردن لە پارێزگای كەركوك بووە كە نرخی كورسیەك گەیشتۆتە 136 هەزارو 663 دەنگ، لەكاتێكدا كەمترین تێكڕایی هەڵبژاردن لە پارێزگای زیقار بووەو، نرخی كورسیەك 113 هەزار و 176 دەنگ بووە. 7-    لەم خشتانەی تایبەت بە دابەشكردنی كورسی بەسەر بازنەكانی هەڵبژاردن (قەزاكان) دەردەكەوێت، هەندێك لە قەزاكان (بازنەی هەڵبژاردن) پشكی چەندین كورسییە، لەكاتێكدا ژمارەی دانیشتوان لەچەندین قەزا ناگەنە ئەوەی بەتەنیا ببنە بازنەیەكی  هەڵبژاردن، ئەوەش وادەكات دوو قەزا یان زیاتر یەكبخرێن بۆ ئەوەی ببن بە بازنەیەكی هەڵبژاردن. 8-    (قەزای موسڵ) لە پارێزگای نەینەوا لە پلەی یەكەمی قەزاكاندایە كە زۆرترین ژمارەی كورسی پەرلەمانی بەردەكەوێت، ژمارەی كورسییەكانی دەگاتە 15،8 كورسی، بەدوایدا قەزای (رەسافە) دێت لە بەغدادی پایتەخت بە 14،62 كورسی، دوای ئەویش قەزای (كەرخ) لەبەغداد لەپلەی سێیەم  دێت بە 12،88 كورسی. لەبەرامبەردا قەزای(ماوەت) لە پارێزگای سلێمانیش كەمترین بەشی كورسیەكی بەردەكەوێت بە ڕێژەی 0.08 كورسی پەرلەمان، قەزای (سەلمان) لە پارێزگای موسەننا بە رێژەی 0،10 كورسی، قەزای (خانەقین )یش لە پارێزگای دیالە بە ڕێژەی 0،12 كورسی بەردەكەوێت.  9-    بەپێی ئاماری وەزارەتی پلاندانی عێراق لە كۆی (168)قەزا لە عێراق، (78) قەزا  كە ڕێژەكەی 46،42% ی كۆی قەزاكانی عێراق دەكات، ناگەنە ئاستی بازنەی هەڵبژاردن (كورسی پەرلەمان)، ئەوەش وادەكات بە قەزایەكی تر یان زیاتر بلكێندرێن بۆ پێكهێنانی بازنەیەكی هەڵبژاردن. ئەوشارەزایەی بواری هەڵبژاردن ئەوەش ڕووندەكاتەوە، ئەركی بەشكردن و  دابەشكردنی  بازنەكانی هەڵبژاردن دەكەوێتە ئەستۆی پەرلەمانی عێراق، لەكاتێكدا جێبەجێكردنی ئەركی ئەو دابەشكردنە دەكەوێتە ئەستۆی كۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان  كە بەمزوانە پێكدەهێنرێت.

(درەو میدیا): قوسەی سوهێل وەزیری خوێندنی باڵاو زانست‌و تەكنەلۆژیا كە لەلایەن هاوپەیمانێتی بنیادنانەوە كاندیدكرا بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق، لە كاندیدبوونی كشایەوە. لەنامەیەكدا كە ئاڕاستەی سەركردەكانی هاوپەیمانی بنیادنانی كردووە، قوسەی سوهێل نوسیویەتی:" رێزی زۆرم هەیە بۆئەوەی وەكو كوتلەی زۆرینە ئێمەتان كاندیدكردووە، بەهۆی ئەوەی بارودۆخەكە بەپێی خەمڵاندنی ئێمە لەبار نییە بۆ ئەم راسپاردنە، داواتان لێدەكەم رەزامەندی بدەن لەسەر داوای لێبوردن لە وەرگرتنی ئەو ئەركە، هیوای سەركەوتنتان بۆ ئەخوازم لە هەڵبژاردنی ئەو كەسەی كە گونجاوە لە بری ئێمە".  هاوپەیمانێتی بنیادنان كە كوتلەی هاوبەشی نێوان ئیئتلافەكەی نوری مالیكی‌و لیستەكەی عادی عامری-یە، ئێستا گەورەترین كوتلەی ناو پەرلەمانی عێراق‌و لە كۆی (329) كورسی پەرلەمان، (150) كورسی هەیە، بەپێی دەستوری عێراق، كوتلەی زۆرینە مافی پێشكەشكردنی كاندیدی هەیە بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیران‌و پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت. لەدوای دەستلەكاركێشانەوەی عادل عەبدولمەهدی لە پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەژێر فشاری خۆپیشاندەراندا، تائێستا سەرۆك كۆمار كەسی رانەسپاردووە بە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت.

(درەو میدیا): بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق داواكارییەكی ئاڕاستەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، تێیدا داوا لە پەرلەمان دەكات كوتلەی گەورە (زۆرینە)‌و كاندیدی ئەو كوتلەیەی بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیرانی نوێی عێراق بۆ دیاری بكات. پێشتر سەرۆك كۆمار داوایەكی ئاڕاستەی دادگای باڵای فیدراڵی عێراق كردو داوای لێكرد ماددەی 76ی دەستوری بۆ لێبكداتەوە لەبارەی كوتلەی زۆرینەوە. دادگا ئەمڕۆ لە وەڵامی پرسیارەكەی بەرهەم ساڵحدا لەبارە دیاریكردنی كوتلەی گەورە جارێكی تر گەڕایەوە بۆسەر تەفسیرە كۆنەكەی خۆی و رایگەیاند: •    گەورەترین كوتلە ئەو كوتلەیەیە كە دوای هەڵبژاردن وەكو یەك لیست دروستدەكرێت. •    دەكرێت كوتلەی گەورە لە دوو لیست یاخود زیاتر پێكبێت كە زۆرترین ژمارەی كورسی پەرلەمان لە یەكەم دانیشتنیدا لەخۆبگرێت و ئەندامەكانی سوێندی یاساییان خواردبێت. بڕیاربوو ئەمڕۆ بەرهەم ساڵح كاندیدێك راسپێرێت بە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لە عێراق لە شوێنی عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیران كە بەمدواییە لەژێر فشاری خۆپیشاندەران دەستی لەكاركێشایەوە، بەڵام ئاماژەكان بۆ ئەوەدەچن راسپاردنی كاندیدی سەرۆك وەزیران كاتێكی زیاتر دەخایەنێت. بەپێی دەستوری عێراق دەبێت ئەو كوتلەیەی كە زۆرترین كورسی لە پەرلەماندا هەیە كاندید پێشكەش بكات بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران، بەڵام ئێستا بەهۆی فشاری ناڕەزایەتی شەقام و پەرتبوونی هاوپەیمانێتییە سیاسییەكانەوە كوتلەی زۆرینە لە پەرلەماندا ون بووە، بەرهەم ساڵح دەیویست ئاگری كاندیدی سەرۆك وەزیران لەخۆی دوربخاتەوەو تۆپەكە فڕێبداتە ناو پەرلەمان و خۆی لە ناڕەزایەتییەكانی شەقام بپارێزێت، پرسیاركردنی لەبارەی كوتلەی زۆرینە لە دادگای فیدڕاڵی لەوچوارچێوەدا بوو.

درەو میدیا: دوای پەیامەكەی مەرجەعی باڵای شیعەكان، بژاردەی هەڵبژاردنی پێشوەخت لەعێراق یەكلابوەوە، كە بەیەكێكی تر لە دەستكەوتە دیارەكانی خۆپیشاندەران دادەنرێت‌و، ژمارەیەك هێزی سیاسیش كە دیارتریناین "هاوپەیمانی نەسر" و "ڕەوتی سەدر"و"بەرەی ڕزگاری"یە پشتیوانی دەكەن، كە وەك چاودێران دەڵێن، هەم بۆ خۆ نزیككردنەوەیە لەشەقام و،  هەمیش بۆ خۆ بەدورگرتنە لە دروشمە توندەكانیان لە گۆڕەپانەكانی خۆپیشاندان.  ئەم پێشهاتە تازەیە كە سەرلەنوێ‌ نەخشەی سیاسی ‌و پێگەی هێزەكان لە عێراق دادەڕێژێتەوە لەكاتێكدایە، هێشتا ئەو یاسایەی كە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقی پێ‌ بەڕێوەدەبرێت ناكۆكی لەسەرەو یەكلانەكراوەتەوە، ئەو لایەنەش دیارینەكراوە كە سەرپەرشتی پرۆسەی هەڵبژاردن دەكات. كوتلە سیاسیەكانی ناو پەرلەمانی عێراق جموجۆڵەكانیان چڕكردۆتەوە لە پێناو گەیشتن بە ڕێككەوتن سەبارەت بە مادانەی لە یاسای هەڵبژاردندا ناكۆكییان لەسەرە، بە تایبەت مادەی (15) كە پەیوەستە بە دابەشكردنی بازنەكانی هەڵبژاردن، ئەمە بەوتەی ئەندامێكی لیژنەی یاسایی پەرلەمانی عێراق كە قسەی بۆ ڕۆژنامەی (ئەلعەرەبی جدید) كردووە. ترسی بچوكبوونەوەیان هەیە ئەو پێشنیازەی لەگەڵ خواستی خۆپیشاندەراندا دێتەوە ئەوەیە، عێراق دابەشبكرێت بۆ بازنەی هەڵبژاردنی بچوك كە خۆ هەڵبژاردن تێیدا تاكە كەسی بێت، بەڵام هێزە كوردییەكان و هەندێك لایەنی شیعەو سوننە تێبینیان هەیە لەسەری چونكە پێیانوایە ئەم یاسایە حزبەكانیان بێبەشدەكات لە بەدەستهێنانی كورسی پەرلەمانیی كە شایستەی قەبارەی خۆیان بێت لە پەرلەمانی داهاتوودا.   گفتوگۆكان سەبارەت بە پرۆسەی هەڵبژاردن لە یاسای هەڵبژاردندا كۆتایی نایەت، بەڵكو ئەركێكی گرانتر سەرهەڵدەدات ئەویش ئەو لایەنەیە كێیە كە سەرپەرشتی پرۆسەی هەڵبژاردنی داهاتوو دەكات، هێزە سیاسییەكان تا ئێستا ڕێككنەكەوتوون لەسەر ئەوەی دادوەری بێلایەن بكەن بە ئەندامی كۆمیسۆنی نوێی هەڵبژاردن، یان مامۆستای زانكۆ و كەسانی پسپۆڕ.  عەبدولڕەحمان مەشهەدانی، سەرۆكی ڕێكخراوی"حامورابی" بۆ چاودێریكردنی هەڵبژاردن دەڵێت، بەهۆی چەقبەستویی حكومەت و پەرلەمان هەڵبژاردنی پێشوەخت بووە بە زەرورەت، پێشیوایە باشترین چارەسەر بۆ ئیدارەدانی هەڵبژاردنی پێشوەخت پێكهێنانی كۆمیسیۆنێكە لە دادوەران بەهاوكاری دادوەرانی تر لەهەر بازنەیەكی هەڵبژاردان.  مەشەهدانی كە بۆ هەمان سەرچاوە قسەیكردووە، دەڵێت:"سەرپەرشتیكردنی نێودەوڵەتی كارێكی زۆر پێویستە" بەڵام بەقسەی ئەو " بە ئاسانی ئەوكارە دەستەبەر ناكرێت بە هۆی بوونی 54 هەزار وێستگەی هەڵبژاردن و ڕەنگە بگاتە 60 هەزار لە هەڵبژاردنی داهاتوودا، ئەو ژمارەیەش  نزیكەی 100 هەزار چاودێری ناوخۆیی و نێودەوڵەتی پێویستە كە كارێكی زەحمەتە.  پێشتر نوێنەرایەتی نەتەوەیەكگرتووەكان لە عێراق ئامادەیی خۆی دەربڕیوە بۆ هاوكاریكردنی عێراقییەكان لە چاودێرێكردنی هەڵبژاردنی داهاتوو، ئەوەش هاوكات بووە لەگەڵ داواكاری خۆپیشاندەران بۆ پێویستی بوونی سەرپەرشتیكردنێكی نێودەوڵەتی بۆ هەڵبژاردنی داهاتوو لە عێراق. هەڵبژاردن كەی بەڕێوەدەچێت؟ دوای یەكلابونەوەی بەڕێوەچوونی پرۆسەی هەڵبژاردنی پێشوەخت، وادەی بەڕێوەچوونی یەكێكە لە پرسیارە گرنكەكان، سیستانی لەوتاری هەینی ڕابردودا بە دیاریكراوی داوایكردووە حكومەتی نوێ زۆر دوانەكەوێت،  كە ئەمە مانای وایە پرۆسەی هەڵبژاردن دەبێت دەست و بردی تیادابكرێت، خۆپیشاندەرانیش لە دواین بەیاننامەیاندا 6 مانگیان وەك دوورترین كات دیاریكردووە بۆ بەڕێوەبردنی پرۆسەكە. بەشێك لە چالاكان و خۆپیشاندەران وادەكەیان زۆر بەلاوە گرنگ نییە بەقەد ئەوەی تەركیزیان لەسەر یاسایەكی دادپەرەوەرە بۆ هەڵبژاردن، هاوكات ئەو لایەنەی كە سەرپەرشتی هەڵبژاردنەكە دەكات كە، ئەمە یەكێكە لەكێشە جەوهەرییەكان و هۆكاری تەقینەوەی ناڕەزایەتییەكانیش، بەوپێیەی زۆرێك لە چاودێران و خەڵكی عێراق پێیانوایە ئەم پەرلەمانەی ئێستای عێراق بەرهەمی پرۆسەیەكی پڕ لە گومان و ساختەكارییە و نوێنەرایەتی ڕاستەقینەی چین وتوێژە جیاوازەكان ناكات، ئەو لایەنەشی كە سەرپەرشتی پرۆسەی هەڵبژاردنی كردووە، كە كۆمسیۆنی هەڵبژاردنی پێشووە بە ئاشكرا دەستی تۆمەتی بۆ ڕاكێشراوە، وێڕای ئەوەی شتێكی شاراوەنییە كە زۆرینەی خەڵكی عێراق بایكۆتی هەڵبژاردنی ساڵی 2018ی پەرلەمانی عێراقیان كردووە.  زۆرینەی پێشبینییەكان وای بۆ دەچن لە ناوەڕاستی ساڵی 2020دا پرۆسەی هەڵبژاردنی پێشوەخت لە عێراق بەڕێوەبچێت، ئەنجامی هەڵبژاردنی پێشوەخت ئەنجامێك نابێت بۆ تەواوكردنی ئەو تەمەنەی پەرلەمانی ئێستا ماویەتی، بەڵكو پەرلەمان و حكومەتێكی نوێی لێدێتە بەرهەم كە لەساڵی 2020 بۆ 2024 بەردەوام دەبێت.  سەرەتای ساڵی 2005 هەڵبژاردنی كۆمەڵی نیشتمانی ڕاگوزەر لەعێراق بە ڕێوەچوو، لە دوای پەسەندكردنی دەستوری هەمیشیەی عێراق، چوار پرۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمان بە ڕێوەچووە: •    لە 15 كانونی یەكەمی ساڵی 2005 یەكەم هەڵبژاردنی پەرلەمانیی دوای پەسەندكردنی دەستوری هەمیشەیی عێراق ئەنجامدراو لە 20 ئایار 2006 نوری مالیكی بووە سەرۆك وەزیران.   •    لە7ی ئازاری 2010 هەڵبژاردنی خولی دووەمی پەرلەمانی عێراق بەڕێوەچوو، بۆ جاری دووەم نوری مالیكی پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراقی وەرگرتەوە. •    لە 30 نیسانی ساڵی 2014 سێیەم هەڵبژاردنی گشتی لە عێراق ئەنجامدراو لە 11 ئابی هەمان ساڵ حەیدەر عەبادی بۆ پێكهێنانی كابینەی حكومەت ڕاسپێردرا.   •    لە 15 ئایاری ساڵی 2018 چوارەم هەڵبژاردنی گشتی لە عێراق بەڕێوەچوو، لە 2 تشرینی یەكەمی هەمان ساڵ عادل عبدولمەهدی ڕاسپێردرا بۆ پێكهێنانی حكومەت دوای ساڵێك خۆپیشاندانێكی خوێناوی بەغدادی پایتەخت و زۆرینەی شارەكانی ناوەڕاست و باشوری عێراقی گرتەوە، دژی نادادی و گەندەڵی و بێكاری و نەبوونی خزمەتگوزرارییە سەرەتاییەكان، كە تائەم ساتەش بەردەوامە، لە 30 تشرینی دووەمی 2019 عەبدولمەهدی ناچاركرا دەستلەكاربكێشتەوە.  دوای هەموو ئەو ڕوداوانەی لەدوو مانگی ڕابردودا ڕویانداوە، بە كوژرانی سەدان خۆپیشاندەر و برینداربونی هەزارانی ترەوە، ئێستا خەڵكی عێراق چاوی لە ئەنجامدانی هەڵبژاردنێكی نوێیە و لەو گۆشە نیگایەوە لە داهاتووویەكی باشتر لە ئێستا دەڕوانێت.      

راپۆرتی: درەو میدیا کەمتر لە 48 کاتژمێری تر ئەو وادە یاساییە تەواو دەبێت کە دەستوری عێراق بۆ سەرۆک کۆماری دیاریکردووە تا کەسێک ڕابسپێرێت بۆ پێکهێنانی حەوتەمین کابینەی حکومەت لەدوای ڕوخانی ڕژێمی پێشووەوە. سەرۆک کۆمارو پەرلەمانی عێراق لە ترسی غەزەبی خۆپیشاندەران دۆشداماون، ناوێرێن هیچ بڕیارێک بدەن فوی زیاتر بە کورەی گڕگرتووی شەقامدا بکات، سەرۆک  کۆماری عێراق ڕۆژی 15ی ئەم مانگە داوای لەپەرلەمان کرد گەورەترین کوتلەی پەرلەمانیی دیاریبکات تا کاندیدەکەی ڕابسپێرێت بۆ پێکهێنانی حکومەت، بۆ ڕۆژی دواتر پەرلەمانی عێراق وەڵامی دایەوەو بەسەرۆک کۆمار دەڵێت،  پێشتر گەورەترین کوتلەی پەرلەمانیمان بۆ دیارکردویت و، لەسەر ئەو بنەمایەش عادل عەبدولمەهدیت بۆ پێکهێنانی حکومەت ڕاسپاردووە. پێدەچێت هەریەکەیان بیەوێت ئاگرەکە لەخۆی دوربخاتەوە بەڵام پێناچێت هیچکامیان بەسەلامەتی لێدەرچن. سەرچاوەیەک لەپەرلەمانی عێراق بە(درەومیدیا)ی ڕاگەیاند، سەرۆک کۆماری عێراق دەیەوێت پەرلەمان لە کێشەیەکی تازەوە بگلێنێت بە هێنانەوە پێشەوەی پرسی گەورەترین کوتلەی پەرلەمانیی کە یەکێک بووە لە دیارترین ناکۆکییە سیاسییەکانی عێراق لەدوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق. ترس لە غەزەبی شەقام تەنها بەرۆکی پەرلەمان و سەرۆکایەتی کۆماری نەگرتووە، بەڵکو هێزە سیاسیەکانیش کەم تازۆر جورئەتی ئەوەیان نییە خۆیان نزیکی پرسی کاندیدکردنی سەرۆک وەزیران بکەنەوە، هەر کاتێکیش باسی ئەو پرسە بکەن بەمافی شەقامی دەزانن و بەپێویستی دەزانن سەرۆک وەزیرانی داهاتوو بەپێی ئەو مەرجانە بێت کە شەقامی ناڕازیی دیاریکردووە. محەمەد خالیدی پەرلەمانتاری عێراق ڕایگەیاندووە، پێویستە کاندیدی پۆستی سەرۆک وەزیران مەرجەکانی خۆپیشاندەرانی تێدابێت. خالیدی لە لێدوانێکی ڕۆژنامەوانیدا کە لەبارەی ئەو نامەیەوە قسەیکردوە کە پەرلەمان بۆ سەرۆک کۆماری ناردووە دەڵێت: دیاریکردنی عادل عەبدولمەهدی لەڕێی ڕێککەوتنی کوتلە سیاسییەکانەوە بووەو، گەوەرەترین کوتلە لە پەرلەمانی عێراق بوونی نەبووە کاتێک عەبدولمەهدی ڕاسپێردراوە، بۆیە پێویستە کاندیدی داهاتووی پۆستی سەرۆک وەزیرانی عێراق ئەو مەرجانەی تێدابێت کە خۆپیشاندەران داوایدەکەن. بەوتەی ئەو پەرلەمانتارە، بەمزوانە پەرلەمانی عێراق کۆدەبێتەوە بۆ دانانی میکانیزمێک بۆ هاوکاریکردن لەگەڵ سەرۆکایەتی کۆمارو، هەڵبژاردنی کەسایەتیەکی شیاو بۆ پۆستی سەرۆک وەزیرانی عێراق. ئاماژەی بەوەشداوە، ڕۆژی پێنج شەممەی داهاتوو وادەی یاسایی دەستنیشانکردنی کەسێک بۆ پۆستی سەرۆک وەزیرانی عێراق کۆتایدێت، ئەگەری ئەوەش هەیە وادەکە بۆ ڕۆژی یەک شەممەی داهاتوو درێژبکرێتەوە. بەبۆچونی بەشێک لە چاودێران، ئەم ئاڕاستە تازەیەی لایەنە سیاسییەکان کە هیچکامیان ئامادەنین پۆستی سەرۆک وەزیران وەربگرن لە تێگەیشتنی تەواوەتییانەوە نییە بۆ ڕەوایەتی داواکارییەکانی خۆپیشاندەران و دورکەوتنەوەیان لەدەسەڵات لەپێناو بەرژوەندی خەڵک، بەڵکو گەیشتونەتە ئەو بڕوایەی کە حکومەتی داهاتوو حکومەتێکی ڕاگوزەر و کاتی دەبێت و کۆمەڵێک ئەرکی دیارکراوی لەسەر شان دەبێت کە دیارترینیان: + پێکهێنانی کۆمسیۆنێکی نوێی هەڵبژاردنەکان. + یاسایەکی نوێ بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق. + پڕۆژە یاسای بودجە. + ئامادەکاریکردن بۆ هەڵبژاردنی پێشوەخت.  لەبەر ئەوەیە هیچکام لە هێزە سیاسییەکان ئامادەیی ئەوەیان تێدانییە سەرکێشی بە چارەنوسی خۆیان و دەنگی دەنگدەرانیان بکەن و لەپێناو  چەند مانگێک لە سەرۆکایەتیکردنی حکومەتێکی پڕ کێشە و ئاشوبدا خۆیان بخەنە ناو گرەو و دۆڕانێکی حەتمییەوە.  سەدرییەکان لەگەڵ ئەوەی ئامادەنین وەک گەورەترین فراکسیۆنی ناو پەرلەمان کەسێک بۆ پۆستی سەرۆک وەزیران دیاریبکەن، لەگەڵ ئەوەشدا ڕەتیدەکەنەوە لایەنەکەی بەرامبەریان کە هاوپەیمانی (فەتح)ی هادی عامرییە ئەو پۆستە بۆ خۆی بەرێت.   مەرجە زۆر و زەوەندەکانی شەقامی ناڕازیی بۆ سەرۆک وەزیرەکانی داهاتوو، بە تایبەت کە ئامادەشنیین ناوێک پێشکەش بکەن بۆ وەرگرتنی ئەو پۆستە،  ترسی هێزو لایەنەکان و سەرۆکایەتییەکانیش لە بڕیاردان وادەکات یەکلاکردنەوەی کاندیدی پۆستی سەرۆک وەزیران لەو دەرفەتە کەمەی لەبەردەست ماوە هێجگار قورس و ئاڵۆزبێت، بەشێك لە ئاگایانی دۆخی عێراق پێیانوایە ڕەوشەکە بەرەو ئەوە دەچێت کە مۆڵەتە دەستورییەکە کۆتایبێت بەبێئەوەی  کەسێک ڕابسپێردرێت بۆ پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەت و، سەرەنجامیش دۆسیەکە بدرێتە دەست دادگای فیدڕاڵی بۆ یەکلایکردنەوەی ئەو پرسە. 

درەو میدیا: محەمەد شیاع سودانی كاندیدی بەهێزە بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی عێراق، كە رۆژی رابردوو دەستلەكاركێشانەوەی لە حزبی دەعوەو فراكسیۆنی دەوڵەتی یاسا راگەیاندو ئێستا وەك كەسێكی سەربەخۆ خۆی دەناسێنێت. رۆژی 19/12/2019 دوایین وادەیە لەبەردەم سەرۆك كۆماری عێراق بۆ راسپاردنی كاندیدێك بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی عێراق، چاوەڕەوان دەكرێت پێش كۆتاییهاتنی ئەو وادەیە سەرۆك كۆمار كەسێك رابسپێرێت.  پەرلەمانی عێراق بە نوسراوی رەسمی لە 2/12/2019 داوای لە سەرۆك كۆمار كردووە كەسێك رابسپێرێت بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی عێراق كە پەرلەمان لە رۆژی 29/11/2019 دەستلەكاركێشانەوەی عادل عەبدولمەهدی پەسەندكرد، نوسراوەكەی پەرلەمان لە رۆژی 4/12/2019 گەیشتۆتە سەرۆكایەتی كۆماری عێراق بەو پێیەیش تا رۆژی 19/12/2019 بوار لەبەردەم سەرۆك كۆماری عێراقدا هەیە بۆ راسپاردنی كاندیدێك بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت.  سەرچاوەیەكی باڵا لە بەغداوە بە ( درەو میدیا)ی رایگەیاند محەمەد شیاع سودانی كاندیدی بەهێزە بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی عێراق و بەشێكی زۆری لایەنەكانیش لارییان نیە لە كانیدیدكردنی ناوبراو، ئەو سەرچاوەیە ئاماژەی بەوەشكرد، كە لە ئێستادا خستنەرووی ناوی ( محەمەد شیاع سودانی) بۆ وەرگرتنی رای شەقام و لایەنە سیاسیەكانە بۆ ئەوەی بزانرێت تا چەند رەزامەندی شەقام و لایەنە سیاسیەكانی لەسەرە. سەرچاوەكەی ( درەو میدیا) ئاماژەی بەوەشكرد كە هەریەك لە ئێران و ئەمریكا رۆڵیان دەبێت لە دیاریكردنی سەرۆك وەزیرانی داهاتوو بەڵام ئەمجارە ئەستەمە بەبێ رەزامەندی ئەمریكا هیچ كاندیدێك دیاری بكرێت، چونكە ئەمریكا بە فۆرمێكی جیاوازترەوە هاتۆتە ناو گۆڕەپانەكەوەو كاندیدێكی دەوەێت كە جێگەی رەزامەندی خۆی بێت. لەپاڵ ناوی محەمەد شیاع سودانی ناوی ( مستەفا كازمی) سەرۆكی دەزگای هەواڵگری عێراقیش دێت كە نزیكە لە ئەمریكییەكانەوە، پێشتریش ناوی هەریەك لە ( ئیبراهیم بەحرلعلوم وەزیری پێشوی نەوتی عێراق و قوسەی سوهێل و عزەت شابەندەر و عەلی شوكری)یش دەهات، بەڵام ئێستا چانسی محەمەد شیاع سودانی لەهەموویان بەهێزترە.  سەرچاوەیەكی ئاگادار بە ژمارەی ئەمڕۆی رۆژنامەی شەرقلئەوسەتی لەندەنی راگەیاندووە" بڕیارە رۆژی دووشەممە بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق  بە مەرسومێكی كۆماری محەمەد شیاع سودانی رابسپێرێت بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی عێراق، ئەویش دوای رەزامەندی كوتلەی بینا كە كوتلەی زۆرینەن و نەبوونی ناڕەزایی لەلایەن زۆرینەی كۆتلە شیعییەكان، بە پێكهاتەی سونەو كوردیشەوە" محەمەد شیاع سودانی -    1970 لە بەغداد لەدایك بووە -    هاوسەرگیری كردووە و خاوەنی ( 5 ) منداڵە -    بەكالۆریۆسی لە كشتوكاڵدا هەیە لە زانكۆی بەغداد 1992  -    لە ساڵاَی 1980 لەتەمەنی 10 ساڵیدا باوكی لەسێدارەدراوە  -    2004 قایمقامی عەمارە بووە  -    2005 بوەتە ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای میسان لەسەر لیستی حزبی دەعوە  -    2009 جارێكی تر بە ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای میسان هەڵبژێردراوەتەوە -    2009 كراوە بە پارێزگاری میسان  -    2010 بوەتە وەزیری مافی مرۆڤ لە حكومەتی عێراق -    2011 بوەتە سەرۆكی دەستەی نیشتیمانی بۆ لێپرسینەوەو دادپەروەری -    2013 وەزیری كشتوكاڵ بووە  -    2014 سەرۆكی دامەزراوەی زیندانییە سیاسیەكان بووە  -    2014 وەزیری كۆچ و كۆچبەران بووە بە وەكالەت  -    2014 بوەتە وەزیری كاروكاروباری كۆمەڵایەتی -    2014 وەزیری دارایی بوە بە وەكالەت  -    ئێستا ئەندامی پەرلەمانی عێراقە   

 (درەو میدیا): دانیشتنی پەرلەمانی عێراق لەبارەی پەسەندكردنی یاسای نوێی هەڵبژاردنەكانەوە بۆ كاتێكی نادیار دواخرا، كوتلەكانی ناو پەرلەمان لەبارەی ماددەی (15)ی پرۆژەیاساكەوە ناكۆكن، (درەو میدیا) ناوەڕۆكی ئەو ماددەیە بڵاودەكاتەوە. ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كۆبونەوەی خۆی لەبارەی پەسەندكردنی یاسای نوێی هەڵبژاردنەكانەوە بۆ كاتێكی نادیار دواخست، بەپێی قسەی سەرچاوەكان، كۆبونەوەكە دواخراوە تا ئەوكاتەی كوتلەكانی ناو پەرلەمان لە لیژنەی یاسایی لەسەر رەشنوسێك رێكدەكەون لەبارەی ئەو مادانەی ناو پرۆژەیاسای هەڵبژاردنەوە كە كێشەو ناكۆكییان لەسەرە. ئەوە لەكاتێكدایە بڕیاربوو ئەمڕۆ پەرلەمان دەنگ لەسەر یاسا نوێیەكە بدات، یاسایەك كە بووە بە مەرجی پێشوەختە بۆ سازدانی هەر هەڵبژاردنێكی پێشوەختە لە عێراقدا. سەرچاوەیەكی ئاگادار بە (درەو میدیا)ی راگەیاند، كێشەی سەرەكی پرۆژەیاسای هەڵبژاردن پەیوەستە بە ماددەی (15)ی ناو پرۆژەكەوە كە تایبەتە بە بازنەكانی هەڵبژاردنەوە. (درەو میدیا) رەشنوسی ماددەی (15)ی پرۆژەی یاسای هەڵبژاردنەكانی دەستكەوتووە، لەو پرۆژەیەدا چوار پێنشیاز لەبارەی بازنەكانی هەڵبژاردنەوە خراوەتەڕوو، زۆری پێشنیازەكان ناكۆكی دروستكردووە‌و دەبێت پەرلەمان یەكێك لەو چوار پێشنیازە یەكلابكاتەوە، تاوەكو بتوانرێت دواجار دەنگی لەسەر بدرێت‌و پەسەند بكرێت. پێشنیازەكانی بازنەی هەڵبژاردن لە پرۆژەكەدا ئەمانەن: پێشنیازی لیژنەی یاسایی:- یەكەم: دابەشكردنی بازنەكانی هەڵبژاردن لەسەر بنەمای بازنەیەكی هەڵبژاردن بۆ هەموو قەزایەك لە پارێزگایەكدا. دووەم: وەزارەتی پلاندانان ئەو ئەركە لە ئەستۆدەگرێت كە ژمارەی قەزاكان لە هەر پارێزگایەك‌و سنوری ئیداری‌و ژمارەی دانیشتوانی هەموو قەزایەكان بە كۆمسیۆن‌و لایەنە پەیوەندیدارەكان بدات. سێیەم: بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران، ئەگەر ژمارەی دانیشتوانی قەزایەك لە (100 هەزار) كەس كەمتر بوو ، ئەو قەزایە لەگەڵ نزیكترین قەزای دراوسێیدا تێكەڵ دەكرێن‌و دەكرێن بە یەك بازنەی هەڵبژاردن، بەجۆرێك ژمارەی قەزاكان نابێت زیاتر بێت لە ژمارەی ئەو كورسییانەی كە بۆ پارێزگاكە تەرخانكراوە. چوارەم: خۆكاندیدكردنی (تاكەكەسییە)‌و لەچوارچێوەی بازنەی هەڵبژاردندا. پێنجەم: ریزبەندی زنجیرەی كاندیدەكان لە بازنەكانی هەڵبژاردنەكاندا بەپێی ژمارەی ئەو دەنگدانە دادەنرێت كە هەریەكێكیان بەدەستیانهێناوە، ئەوەی زۆرترین دەنگی بەدەستهێناوە بە براوە ئەژماردەكرێت ئەمەش بەگوێرەی سیستمی براوەی یەكەم‌و بەوشێوەیە. شەشەم: لەحاڵەتی یەكسانبوونی دەنگی كاندیدەكان بۆ بەدەستهێنانی دواین كورسی، بە ئامادەبوونی كاندیدەكان پەنا بۆ تیروپشك دەبرێت. حەوتەم: ئەگەر هەر كورسییەكی ئەنجومەنی نوێنەران چۆڵ ببێت، كاندیدێكی تر شوێنی دەگرێتەوە كە لەسەر ئاستی بازنەی هەڵبژاردنەكە زۆرترین دەنگی بەدەستهێنابێت. پێشنیازی دووەم:- كورسییەكان دابەشدەكرێت بەسەر لیستە ركابەرەكاندا بەپێی سیستمی سانت لیگۆی هەموار كراو، بەمشێوەیە: یەكەم: دەنگی راستێندراوی لیستە ركابەرەكان دابەشدەكرێت بەسەر ژماری (1,7)‌و ژمارەی كورسییە تەرخانكراوەكان بۆ بازنەكانی هەڵبژاردن. پێشنیازی سێیەم:- ئەنجومەنی نوێنەران پێكدێت لە (329) كورسی، (320) كورسی دابەشدەكرێت بەسەر عێراقدا وەكو یەك بازنەی هەڵبژاردن تا ئەوكاتەی سەرژمێری گشتی دانیشتوان دەكرێت، (9) كورسیش پشكی كۆتاكانە بەگوێرەی  بڕگەی (دووەم)ی ئەم ماددەیە. پێشنیازی چوارەم:- دابەشكردنی كورسییەكانی بازنەیەكی هەڵبژاردن بەپێی میكانیزمێك دەبێت كە تێیدا سەرلەنوێ زنجیرەی كاندیدەكان لە لیستێكدا ریزبەنددەكرێت بەپێی ئەو ژمارە دەنگەی كە هەریەكەیان بەدەستیانهێناوە، براوەی یەكەم ئەو كەسە دەبێت كە زۆرترین دەنگی لەسەر ئاستی هەموو لیستەكان لەچوارچێوەی بازنەیەكی هەڵبژاردن (پارێزگا) بەدەستهێناوە، پاشان ئەوەی دواتری لە ژمارەی دەنگەگان‌و بەوشێوەیە تاوەكو هەموو كورسییەكانی بازنەی هەڵبژاردنەكە تەواو دەبێت.    

(درەو میدیا): سەرچاوە سیاسییە ئاگادارەكان لە بەغدادەوە باسلەوە دەكەن، لایەنە سیاسییەكانی عێراق لە چەند رۆژی رابردوودا لەبارەی دۆخی سیاسییەوە گەیشتووەتە هەندێك رێككەوتن‌و لێكتێگەیشتن. دیارترین ئەو خاڵانەی كە رێككەوتنیان لەسەر كراوە ئەمانەن: •    لە شوێنی حكومەتەكەی عادل عەبدولمەهدی كە دەستیلەكاركێشاوەتەوە‌و ئێستا وەكو كاربەڕێكەر حكومەت بەڕێوەدەبات، حكومەتێكی كاتی نوێ لە عێراق پێكدەهینرێت. •    حكومەتە كاتییەكە بۆ ماوەی یەكساڵ بەردەوام دەبێت لە كاركردن. •    حكومەتی كاتییە نوێیەكە دوای دەستبەكاربوونی چەند ئەركێك دەكەوێتە سەرشانی كە دەبێت لەماوەی یەكساڵی تەمەنیدا جێبەجێیان بكات، ئەركەكان بریتین لە: 1-    ئامادەكاری بۆ هەڵبژاردنی پێشوەختە دوای پەسەندكردنی یاسای نوێی هەڵبژاردنەكان لە پەرلەمان.  2-    كاركردن لەسەر دۆسیەكانی گەندەڵی‌و رەوانەكردنیان بۆ دادگا. 3-    جێبەجێكردنی پاكێجێك لەو چاكسازییانەی كە پێشتر‌و لەسەرەتای خۆپیشاندانەكاندا راگەیەندراون. 4-    تەواوكردنی پرۆژەبودجەی ساڵی 2020. •    سەرچاوەكان باسلەوەدەكەن، رێككەوتنی پرۆسەی پێكهێنانی حكومەتی كاتیی، تائێستا دورە لە كەشوهەواو ئارەزووی مەرجەعیەت لە نەجەف. •    ئێستا گفتوگۆكان لەسەر ناوی كاندیدی سەرۆك وەزیران بۆ حكومەتە كاتییەكە چڕبووەتەوە، هەندێك لە كوتلەكان تێبینییان لەسەر چەند ناوێك هەیە‌و پشتیوانی هەندێك ناو و كاندیدی تر دەكەن، بەڵام لەمەشدا هەموان بەوردی رەچاوی ئەوە دەكەن ئەو كاندیدەی كە پشیتوانی دەكەن كەسێك نەبێت كە بەناوهێنانی شەقامی ناڕازیی زیاتر ئاڵۆز ببێت. •    لەچەند كاتژمێری رابردوودا ناوی چەند كەسێك وەكو كاندید بۆ سەرۆكایەتی حكومەتە كاتییەكە پێشنیازكراوە لەوانە (عەبدولحسێن عەبتان- وەزیری پێشووی وەرزش و لاوان)، (محەمەد شیاع سودانی- وەزیری پێشووی كاروكاروباری كۆمەڵایەتی)‌و (عامر عەبدولجەبار- وەزیری پێشووی گواستنەوە)، وەكو باسدەكرێت عامر عەبدولجەبار سەرباری ئەوەی لەناو شەقامی ناڕازیدا پێگەی باشە، بەڵام پێناچێت چانسی وەگرتنی پۆستەكەی هەبێت. •    بەپێی قسەی پەرلەمانتاران تاوەكو كۆتایی ئەم هەفتەیە‌و سەرەتای هەفتەی نوێ، بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق بەپێی دەستور ناوی كاندیدێك بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێ حكومەت رادەگەیەنێت، كاندیدە نوێیەكە ئەركی قورس دەبێت، لەلایەن دەبێت شەقامی توڕە قایل بكات، لەلایەكی تر مەرجەعیەتی ئاینیی لە نەجەف، لەنێوان ئەوانیشدا دەبێت پارسەنگێك لەنێوان كوتلە‌و لایەنە سیاسییەكاندا بكات.