(درەو): لە مەراسیمی بەڕێكردنی تەرمی قاسم سلێمانی‌و ئەبومەهدی موهەندیس ژمارەیەك كەسایەتی دیاری عێراق بەشدارییان كرد، هەندێك كارەكتەری تر لە تارانەوە بەشداری پرسەكەیان كرد، بەرپرسانی كورد‌و سوننە غائیب بوون‌و هەڵوێستیان لەبارەی رووداوەكەوە تائێستا ناڕوونە. غایبەكانی مەراسیمەكە: -    حەیدەر عەبادی  - سەركردەكانی سوننە - ئەیاد عەلاوی -    محەمەد حەلبوسی سەرۆكی پەرلەمانی عێراق  -    بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق -    بەرپرسانی حزبی‌و حكومی هەرێمی كوردستان - موقتەدا سەدر سەرۆكی رەوتی سەدر (لەدوای رووداوەكانی ئەمدواییەوە عێراقی بەجێهێشتووە‌و لە ئێران دەژی، سەدر لە تاران بەشداری پرسەی قاسم سلێمانی كرد) -    قەیس خەز عەلی سەرۆكی عەسائیبی ئەهلی حەق - هەندێك لە فەرماندە دیارەكانی حەشدی شەعبی ئامادەبوانی مەراسیمەكە: -    عادل عەبدولمەهدی  سەرۆك وەزیرانی عێراق -    هادی عامری سەرۆكی هاوپەیمانی فەتح -    نوری مالكی سەرۆكی ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا‌و حزبی دەعوە   -    عەمار حەكیم سەرۆكی رەوتی حیكمە  -    هومام حمودی سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای ئیسلامی   

 (درەو): تەلەفزیۆنی روسیا تودەی لەزاری سەرچاوەیەكی ئاگاداری عێراقیەوە هەندێك زانیاری نوێی لەبارەی پرۆسەی كوشتنی قاسم سلێمانی فەرماندەی فەیلەقی قودسی سەربە سوپای پاسدارانی ئێرانەوە، بڵاوكردەوە. سەرچاوەكە باس لەوەدەكات، ئەو فڕۆكەیەی كە قاسم سلێمانی لە سوریاوە گواستوەتەوە بۆ عێراق، سەربە كۆمپانیای "ئەجنحە شام" بووە‌و دەسەڵاتدارانی عێراق هیچ ئاگادارییەكیان نەبووە لەبارەی ئەوەی كەسایەتییەكی باڵا‌و گرنگ لەناو ئەو فڕۆكەدایە. سەرچاوەكە دەڵێ:" كاتی گەیشتنی فڕۆكەكە لە كاتژمێر 11:30ی خولەكی ئێوارەی رۆژی پێنج شەممە بووە، بەڵام فڕۆكەكە دوای كاتژمێرێك لە وادەی دیاریكراو گەیشتووە، ئەمەش بەهۆی دواكەوتنی هەستانی فڕۆكەكە لە سوریا". "فڕۆكەكە لە دەرگای ژمارە 21ی فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی بەغداد راوەستاوە، سلێمانی بەناو دەروازەی فەرمی فڕۆكەخانەكەدا تێنەپەڕیوە، لەبەردەم فڕۆكەكەدا دوو ئۆتۆمبیل چاوەڕوانی بوون، ئۆتۆمبیلی یەكەم لە جۆری (ستارێكس)بووە، دووەم لەە جۆری (ئەڤەلۆن)، سواری یەكێك لە ئۆتۆمبیلەكان بووە‌و بەر لە سەرنشینەكانی فڕۆكەكە دەرچووە". سەرچاوەكە ئاماژە بەوەدەكات" كاتێك بۆردومانەكە رویداوە، دەسەڵاتدارانی ئەمنی بەشێوەیەكی نافەرمی پرسیاریان لە فڕۆكەخانە كردووە ئایا هیچ كەسایەتییەكی گرنگ لەناو ئەو فڕۆكەیەدا بووە، هەندێكیان وەڵامیانداوەتەوە‌و وتویانە بەڵێ: قاسم سلێمانیمان بینی.. هەر لەوكاتەدا دەسەڵاتدارانی ئەمنی دەستیانكردووە بە لێكۆڵینەوە لەگەڵ هەندێك لە گەشتیاران‌و نوێنەری كۆمپانیاكە كە وتویەتی ناتوانم سەرنشینەكان بناسمەوە، ئەوانە وەكو هەر كەسێكی تر گەشتیاربوون". سەرچاوەكە دەڵێ": دوای گەڕانەوە بۆ تەماشاكردنی كامێراكانی فڕۆكەخانەی بەغداد، دوو ئۆتۆمبیل دەركەوتوون كە چاوەڕوانی سلێمانییان كردووە". هەندێك میدیای عێراقی ئەمڕۆ رایانگەیاند، دەسەڵاتدارانی ئەمنی عێراق هاوڵاتییەكی عێراقی‌و كەسێكی سوری‌و تیمی فڕۆكەكەی قاسم سلێمانییان دەستگیركردووە‌و لێكۆڵینەوەیان لەگەڵ دەكەن، بەڵام سەرچاوەی كەناڵە روسییەكە راستی ئەم قسانە رەتدەكاتەوە‌و دەڵێت كەس دەستگیرنەكراوە. لەبارەی چۆنیەتی دۆزینەوەی قاسم سلێمانی لەلایەن سوپای ئەمریكاوە، قسەی جۆراوجۆر دەكرێت، موحسین رەزایی سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای دیاریكردنی بەرژەوەندییەكانی رژێم لە ئێران وتی:" سەردار قاسم لە سوریاوە چووەتە بەغداد، رەنگە ئیسرائیل لە سوریا چاودێری گەشتەكەی كردبێت‌و زانیاری بە ئەمریكا دابێت".

  درەو:  ئەبومەهدی موهەندیس (جەمال جەعفەر محەمەد عەلی ئال ئیبراهیم) جێگری فەرماندەی حەشدی شەعبی، بەرەبەیانی ئەمڕۆ لەگەڵ قاسم سولەیمانی فەرماندەی سوپای قودسی ئێرانی لە ئاكامی بۆردومانی فڕۆكەكانی ئەمەریكا لە نزیك فڕۆكەخانەی بەغدا كوژران، دوای ئەوەی نیوەشەی رابردوو قاسم سولەیمانی بە فڕۆكەیەكی بارهەڵگر لە دیمەشقەوە گەیشتۆتە فرۆكەخانەی بەغداو لەوێ بۆ پاراستنی ئەمنیەتی قاسم سولەیمانی، موهەندیس بە ئۆتۆمبیلی تایبەت لەبارەگای حەشدی شەعبیەوە چۆتە پێشوازی قاسم سولەیمانی.  ئەبومەهدی موهەندیس لە چاوپێكەوتنێكدا دەڵێت" لە كاتی كیمیابارانكردنی هەڵەبجە لە 1988 لەو شارەبووم و بە كامێرای خۆم وێنەی دەیان ژن و منداڵو پیری ئەو شارەم گرتووە" ئەبومەهدی موهەندیس كێیە؟ - ئەبومەهدی موهەندیس ناوی (جەمال جەعفەر محەمەد عەلی ئال ئیبراهیم)ە. ناسراوە بە (ئەبومەهدی موهەندیس) و لە ئێران پێی دەوترێت جەمال ئیبراهیمی  - لە ساڵی 1954 لە شارۆچكەی قوڕنەی بەسرە لەدایكبووە.  - لە 1973 زانكۆی تەكنۆلۆجی، بەشی ئەندازیاری مەدەنی خوێندووە - لە 1977 زانكۆی تەواو كردووە. - دوای تەواوكردنی خوێندن وەك ئەندازیار كاریكردووە و دواتر دكتۆرای لە ئەندازیاری خوێندووە. - لەساڵی ١٩٨٠دا كە رژێمی سەدام حسێن هەڵمەتی كوشتن‌و رەشبگیری سەركردەو چالاكوانانی شیعە دەستپێدەكات، ئەبو مەهدی رودەكاتە وڵاتی كوەیت‌و بەشوناسنامەیەكی ساختە وەك ئەندازیار كار دەكات. - لە حەوزەی مەزهەبی لای موحسین حەكیم لە بەسرە خوێندوویەتی. - لە قۆناغی ناوەندییەوە پەیوەندی بە حزبی دەعوەی ئیسلامییەوە كردووە. - لە دوای سەركەوتنی شۆڕشی ئیسلامی ئێران چەند جارێك رووبەڕووی دەستگیركردن و راوەدوونان بووەتەوە. - دوای كوژرانی محەمەد باقر سەدر، ناچار بووە رووبكاتە ئێران و لە 1980 عێراقی بەجێهێشتووە. - لە 1985 بووەتە ئەندامی ئەنجوومەنی باڵای ئیسلامی عێراق. - وەك سیاسی و سەربازی لە فەیلەقی بەدر كاری كردووە و دواتر بووەتە فەرماندەی فەیلەقەكە تا دوای مانگێك لە رووخانی بەعس لە عێراق فەرماندە بووە و دواتر وازی لە ئەنجوومەنی باڵای ئیسلامی و فەیلەقی بەدر هێناوە. - تۆمەتبار كراوە بە هێرشكردنە سەر باڵیۆزخانەكانی فەرەنسا و ئەمەریكا لە كوەیت لە ساڵی 1983 و لە ساڵی 1984 لە لایەن دادگای كوەیتەوە سزای لەسێدارەدانی بۆ دەركراوە. - هەواڵگری كوەیت تۆمەتباری كردووە بە هەوڵدان بۆ رفاندنی فڕۆكەیەكی هێڵی ئاسمانی كوەیت و هەوڵدان بۆ كوشتنی میری كوەیت لە 1985دا. - لە 2003 بە دواوە روویكردووەتە كاری سیاسی و رۆڵی سەرەكی هەبووە لە درووستكردنی هاوپەیمانییەكانی شیعەدا. - ساڵاَی 2014 لە دامەزراندنی حەشدی شەعبی رۆڵێكی سەرەكی گێڕاوە و بووەتە جێگری سەرۆكی حەشدی شەعبی - لە 27ی ئۆكتۆبەری 2017دا، هێزەر ناوێرت، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریكا، لە بارەی ئەبومەهدی موهەندیس گوتی: ئەبومەهدی موهەندیس تیرۆریستە. - موهەندیس لە ساڵی 2009دا خراوەتە ناو لیستی تیرۆری ئەمریكاوه. ئەبو مەهدی لەچاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ رۆژنامەی ئەخبار-ی لوبنانی دەڵێت "لەكاتی كیمیابارانی هەڵەبجەدا لەو شارە بوم‌و بەچاوی خۆم كارەساتی مەرگی هەزاران منداڵ‌و ژن‌و پیرەمێردم بینیوەو كامێراشم پێبوەەو وێنەشم گرتوە". دەشڵێت "لەنەوەدەكانی سەدەی رابردودا، لەدوای راپەڕین وەك موجاهیدنە عێراقییەكان بنكەمان لەكوردستان كردەوەو لەشاری سلێمانی تیپێكمان جێگیر كرد بەناوی تیپی مستەفا كە لە ١٥٠٠ چەكدار پێكدەهات‌و پەیوەندییەكی توندوتۆڵمان هەبو لەگەڵ تاڵەبانی‌و یەكێتی نیشتمانی كوردستان‌و گۆڕی چەندین موجاهیدیشمان لەگۆڕستانێكی ناوچەی قەرەداغە".  

(درەو): چەند زانیارییەكی نوێ لەبارەی كوژراوانی هێرشەكەی ئەمشەوی فڕۆكەخانەی بەغداد بەپێی ئەوەی لە میدیاكانی عێراق بڵاوكراوەتەوە كوژراوەكان بریتین لە: •    قاسم سلێمانی- فەرماندەی فەیلەقی قودسی ئێران •    ئەبومەهدی موهەندیس- جێگری سەرۆكی دەستەی حەشدی شەعبی •    سامر عەبدوڵا- زاوای عیماد موغنیە (عیماد موغنیە یەكێكە لە فەرماندە باڵاكانی حزبوڵای لوبنان‌و لە شەڕی سوریادا كوژرا) •    مێردی كچەكەی قاسم سلێمانی •    محەمەدرەزا جابری- بەڕێوەبەری پرۆتۆكۆڵی حەشدی شەعبی لە فڕۆكەخانە •    حەسەن عەبدولهادی- حەشدی شەعبی •    محەمەد شەیبانی- حەشدی شەعبی •    حەیدەر عەلی حەشدی شەعبی ئەمە تەنیا ناوی (6) كەسە لە كوژراوەكان، ئیرەج مەسجدی باڵیۆزی ئێران لە بەغداد بە تەلەفزیۆنی فەرمی ئێرانی راگەیاند، لەكاتی هێرشەكەدا (10) كەس هاوەڵی قاسم سلەیمانی‌و ئەبومەهدی موهەندیس بوون‌و هەموویان كوژراون. زانیارییەكان باسلەوەدەكەن، قاسم سولەیمانی بەفڕۆكەیەك لە لوبنانەوە گەڕاوەتەوە بۆ عێراق (هەندێكی تر دەڵێن لە سوریاوە گەڕاوەتەوە)، ئەبومەهدی موهەندیس لەو گەشتەدا لە فڕۆكەدا هاوەڵی قاسم سلەیمانی نەبووە، بەڵكو چووە بۆ فڕۆكەخانەی بەغداد بۆ پێشوازیكردنی، پێشبینی دەكرێت زانیاری لەبارەی گەشتەكەی قاسم سلێمانی‌و ساتی نیشتنەوەی فڕۆكەكەی لە فڕۆكەخانەی بەغداد لەلایەنی عێراقیەوە دزەی كردبێت بۆلای ئەمریكییەكان. ئاژانسی ئەسۆشەیتد پرێس دەڵێ:" هەر دوای دەرچوونی لە فڕۆكەكەی، ئەمریكییەكان قاسم سلێمانیان كردووەتە ئامانج"، سەرچاوە عێراقییەكان باسلەوەدەكەن، دوای ئەوەی سورای ئۆتۆمبیل بووە لە فڕۆكەخانەی بەغداد بچێتەدەرەوە، لەكاتی گەیشتنی بە یەكەمین خاڵی پشكنین لە دەرەوەی فڕۆكەخانە، كاروانەكەی قاسم سلێمانی كراوەتەئامامج. زانیارییەكان باسلەوەدەكەن، فڕۆكەی بێفڕۆكەوانی ئەمریكی هێرشەكەی جێبەجێ كردووە، دوای كوژرانی، تەرمی قاسم سلێمانی گواستراوەتەوە بۆ نەخۆشخانەی (كازمیە)‌و ئێرانییەكان رێوشوێنیان دەستپێكردووە بۆ گواستنەوەی تەرمەكەی بۆ تاران، ئەمڕۆ دوای نوێژی هەینی لەسەرتاسەری ئێران، خۆپیشاندان دژی ئەمریكا بەڕێوەدەچێت. لایەنگرانی ئێران لەناوچەكە لەوانە حزبوڵای لوبنان‌و هێزە عێراقییەكان هەڕەشەی وەڵامدانەوە‌و تۆڵەكردنەوەی خوێنی قاسم سلێمانی دەكەن، ئەمریكا داوای لە هاوڵاتیانی خۆی كرد بەخێرایی عێراق بەجێبهێڵن، پێشبینی دەكرێت لەسەر ئاستێكی فروان روبەڕووبونەوەی سەربازی لەنێوان ئێران‌و ئەمریكا روبدات. كوشتنی قاسم سلێمانی لەلایەن ئەمریكاوە، لێدانە لە خاڵی بەهێزی ئێران لە عێراق‌و سوریا‌و لوبنان، ئەمە لەسەر بڕیاری تایبەتی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بووە، وادەی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی لە ئەمریكا نزیك بووەتەوە، كاندیدە ركابەرەكانی ترەمپ خەڵكانی بەهێز، پێشبینی دەكرێت ترەمپ بەم هەنگاوە بیەوێت گەلی ئەمریكا ناچار بكات بۆ ویلایەتی دووەم دەنگی بۆ بدەنەوە.

 درەو:  بە فەرمانی راستەوخۆ سەرۆكی ئەمریكا، قاسم سولەیمانی و ئەبومەهدی موهەندیس لە شاری بەغداد كوژران. بەپێی راگەیەنراوی وەزارەتی بەرگری ئەمریكا(پنتاگۆن) كوژرانی فەرماندەی فەیلەقی قودسی ئێرانی و جێگری سەرۆكی حەشدی شەعبی بە فەرمانی راستەوخۆی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بووە. رۆژنامەی نیویۆرك تایمز  وردەكاری كوژرانی قاسم سولەیمانی و ئەبو مەهدی موهەندیسی بڵاوكردەوە و راگەیاندوو، كاروانی ئۆتۆمبێلەكانی ئەو دوو بەرپرسە لە لایەن فڕۆكەی بێ فڕۆكەوانی ئەمەریكاوە كراونەتە ئامانج.  بە گوێرەی راگەیەنراوەكەی (پێنتاگۆن ) قاسمی سولەیمانی پیلانی هەبووە هێرش بكاتە سەر دیپلۆماتكارانی ئەمەریكا و هێزە سەربازییەكانی ئەو وڵاتە لە عێراق و ناوچەكەدا.  رۆژنامەی نیویۆرك تایمز باسی لەوەشكردووە، بۆردومانی دوو ئۆتۆمبێل كراوە، كە هەریەك لە قاسم سولەیمانی و ئەبو مەهدی موهەندیس و ژمارەیەك لە بەرپرسانی حەشدی شەعبییان تێدا بووە، كاتێك ویستوویانە لە فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی بەغدا بێنە دەرەوە. بەڵام بەپێی ئاژانسی هەواڵدەری ئیرنای ئێرانی بڵاویكردەوە، قاسم سولەیمانی لە بەیرووتەوە روویكردووەتە بەغدا نەك لە سووریاوە.  سوپای پاسدارانی ئێران لە راگەیێندراوێکدا هەواڵەکانی کوژرانی قاسم سولەیمانی فەرماندەی سوپای قودسی سوپای پاسداران پشتڕاستدەکاتەوە. لە راگەیێندراوەکەی سوپای پاسداران هاتووە کە سەردار قاسم سولەیمانی دوای "تەمەنێک جیهادکردن"، بەرەبەیانی ئەمڕۆ لە هێرشی هەلیکۆپتەرەکانی ئەمریکا بۆ ئۆتۆمبێڵێک لە بەغدا لەگەڵ ئەبومەهدی موهەندیس کوژراوە.

درەو میدیا:  وەزارەتی نەوتی عێراق لە بەیاننامەیەكدا ڕایگەیاند" بەپێی ئاماری كۆمپانیای بە بازاڕكردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ) بڕی هەناردەكراوی نەوتی خاو لە مانگی كانونی یەكەمی 2019 (106)ملیۆن و (265)هەزارو (307) بەرمیل بەرمیل و بە بەهای لە (6) ملیارو (700) ملیۆن و (174) دۆلار، "تێكڕای نرخی بەرمیلیك نەوت بە (63.051)دۆلار فرۆشراوە" رۆژانە عێراق بڕی ( 3 ) ملیارو (428) هەزار بەرمیل نەوتی رەوانەكردووە.  ئاماژەی بەوەشداوە"بڕی نەوتی خاوی هەناردەكراو لە مانگی كانونی یەكەم لە كێڵگە نەوتییەكانی ناوەڕاست و باشور گەیشتوەتە زیاتر لە (103)ملیۆن و (90)هەزارو (550) بەرمیل و لە كێڵگە نەوتیەكانی كەركوكیش بڕی ( 2 ) ملیۆن و ( 827 ) هەزارو ( 50 ) بەرمیل هەناردەكراوە .  

(درەو): رۆژنامەی گاردیان-ی بەریتانی لە راپۆرتێکدا لەبارەی پەلاماردانی باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغداد نوسیویەتی: 🔹هێرش بۆسەر باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغداد، شکستهێنانی ستراتیژیەتی ئەمریکا نیشان دەدات. 🔹رووداوەکانی دوێنی بەغداد یەکلاکەرەوە نەبوو بەڕادەی چۆڵکردنی باڵیۆزخانەی ئەمریکا بە هێلیکۆپتەر لە سایگۆن لەساڵی ۱۹۷٥ یاخود دەستگرتن بەسەر باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە تاران چوار ساڵ دوای روداوەکەی سایگۆن. 🔹 لە کۆتایدا هێزە عێراقییەکان گەیشتن بۆ پاراستنی بارەگای باڵیۆزخانە، دەرکەوت باڵیۆز لە پشوودایەو روبەڕووی سوکایەتی نەبوەتەوە تا ئەو رادەیەی پێویست بکات لەسەر بینای باڵیۆزخانەوە بە فڕۆکەیەکی هێلیکۆپتەر هەڵبێت. 🔹بەڵام هێرشەکە دوای خەرجکردنی نزیکەی دوو ترلیۆن دۆلار لە عێراقدا، لاوازی ئەمریکای نیشاندا. 🔹 خۆپیشاندەران کە لەژێر فەرمانی کەتیبەکانی حزبوڵادا بوون، بەناو خاڵەکانی پشکنینی حکومەتدا تێپەڕین، ئەمە لاوازی هێزە ئەمنییەکانی دەرخست، کە پێشتر بۆ رێگریکردن لەو خۆپیشاندەرانەی کە دژی هەژمونی ئێران خۆپیشاندانیان دەکرد،  گازی فرمێسکڕێژیان بەکاردەهێنا، بەڵام ئەمجارە تەماشایان دەکرد کە بۆمبی مۆلۆتۆڤ ئاڕاستەی باڵیۆزخانەی ئەمریکا دەکرێت. 🔹بەلای ئێرانەوە هێرشەکە ناکۆکی خستە نێوان ئەمریکاو حکومەتی عێراقەوە. 🔹لەگەڵ پاشەکشێی هەڕەشەی داعش، پێویست بوو ململانێی نێوان ئەمریکاو ئێران لەسەر هەژموون لە عێراق زیاتر ببێت، بەڵام هەوڵەکانی ئەمریکا بۆ وێرانکردنی ئابوری ئێران، وای لە ئێران کرد وا مامەڵە بکات وەکو ئەوەی هێچ شتێکی نەبێت لەدەستی بدات.

(درەو): دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا بەتەلەفۆن لەگەڵ عادل عەبدولمەهدی سەرۆکی حکومەتی کاربەڕێکەری عێراق قسەی کرد. لەبارەی ناوەڕۆکی پەیوەندییە تەلەفۆنییەکەوە، نوسینگەی راگەیاندنی سەرۆک وەزیرانی عێراق راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە، تێیدا دەڵێ: 🔹 پەیوەندییە تەلەفۆنییەکەی ترەمپ لەکاتژمێر ۷:۳۰ خولەکی ئێوارەی ئەمڕۆدا بووە بەکاتی عێراق. 🔹ترەمپ پرسیاری کردووە لەبارەی بارودۆحی عێراق و پەرەسەندنەکان لە دەوروبەری باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغداد. 🔹عادل عەبدولمەهدی پێی وتووە ئەو پەرەسەندنانە دوای روداوەکانی ئەمدواییە هاتووەو پێشترو بەر لە دوو رۆژ، ئەو مەترسی لێکەوتەکانی بە بەڕێز وەزیری بەرگری ئەمریکا وتووە. 🔹عەبدولمەهدی وتویەتی، هێزە ئەمنییەکانی عێراق بەردەوامن لە ئەنجامدانی ئەرکی خۆیان بۆ پاراستنی باڵیۆزخانەی ئەمریکاو نێردەو نوێنەرایەتییە دیپلۆماسییەکانی تر. 🔹عەبدولمەهدی وتویەتی، حکومەتی عێراق بەردەوام هەوڵیداوە پەیوەندی باش لەگەڵ وڵاتانی دراوسێی، لەوانە کۆماری ئیسلامی ئێران و وڵاتە دۆستەکانی خۆرئاواش لەپێش هەمویانەوە ئەمریکا، بپارێزێت، بەڵام بەهۆی ناکۆکی نێوان هەردوولاوە (ئێران و ئەمریکا) بارودۆخەکە تێکچووە. 🔹 عێراق دەیەوێت ببێت بە وڵاتی دانوستاندن و ئارامکردنەوە، بۆئەوەی مەترسی جەنگ لەخۆی و هەموان دوربخاتەوە. 🔹 عەبدولمەهدی بە ترەمپی وتووە: ئێوە وتوتانە کە جەنگتان ناوێت، هەڵوێستی هاوشێوەشمان لە بەرپرسانی ئێران گوێ لێدەبێت، عێراق جەخت لەسەر بایەخی دانوستان یاخود لانی کەم گەیشتن بە رێککەوتن و ئارامکردنەوەیەکی واقعی دەکات. 🔹 ترەمپ جەختی کردووە لەسەر ئەوەی متمانەی بە گرنگی رۆڵی عێراق و سەرکردایەتییەکەی هەیە لەو بوارەدا. 🔹 ترەمپ و عەبدولمەهدی رێککەوتوون لەسەر ئەوەی هێڵی پەیوەندی راستەوخۆی نێوانیان بەکراوەیی بمێنێتەوە بۆ چاودێریکردنی بارودۆخەکە.

(درەو): وەزارەتی بەرگری ئەمریكا یەكەم دیمەنی هێرشەكەی دوێنێی بۆسەر بارەگاكانی حزبوڵڵا لە عێراق بڵاوكردەوە. ئەم وێنەیە دیمەنی یەكێك لەو بارەگایانەی هێزەكانی حزبوڵڵاو حەشدی شەعبییە بەر لە هێرشەكەو دوای هێرشەكە. ئێوارەی دوێنێ سوپای ئەمریكا هێرشی موشەكی كردەسەر بارەگاكانی كەتائیبی حزبوڵڵا لە عێراق و سوریا، واشنتۆن ئەم هێزەی خستوەتە ناو لیستی تیرۆرەو دەڵێ سەربە ئێرانە. وەزارەتی بەرگری ئەمریكا (پەنتاگۆن) لەبەیاننامەیەكدا رایگەیاند، ئەو هێرشە موشەكییە كە فڕۆكە جەنگییەكان ئەنجامیانداوە، (٥) ئامانجی حزبوڵڵای كردوەتە ئامانج. بەپێی ئامارە بەراییەكان، بەهۆی هێرشەكەی دوێنی ئێوارەوە، (۲٥) كەس لە هێزەكانی حزبوڵڵا كوژراون و زیاتر لە (٤۰) كەسی تر برینداربوون. ئامانجی هێرشەكە ؟ لەبارە هێرشەكەوە ئەم زانارییانە لەبەردەستدان: 🔹هێرشەكان پێنج ئامانجی حزبوڵڵاو هێزەكانی حەشدی شەعبییان لە عێراق و سوریا كردوەتە ئامانج. 🔹(۳) ئامانجیان لەناو خاكی عێراقدان، بارەگاكانی حزبوڵڵا لە  قەزای (قائیم) لە سنوری نێوان عێراق و سوریا، دوو هێرشەكەی تر بۆسەر بارەگاكانی ئەو هێزە بوو لە ناوچەكانی (غابە سلوم)و (حرش) لە خۆرئاوای پارێزگای ئەنبار. 🔹هێرشەكە (۲) ئامانجی حزبوڵڵای لەناو خاكی سوریا كردوەتەئامانج، بەڵام شوێنەكەی تائێستا بەدیاریكراوی نازانرێت، پێشبینی دەكرێت لەسەر سنوری نێوان سوریاو عێراق بێت. 🔹وەزارەتی بەرگری ئەمریكا دەڵێ ئەو شوێنانەی كە كرونەتەئامانج، ئەمباری چەك و فەرماندەیی بوون و بەكارهێنراون بۆ هێرشكردن دژ بە هێزەكانی ئەمریكا. 🔹 هێرشەكەی دوێنێ ئێوارەی ئەمریكا وەكو وەڵامدانەوەی ئەو هێرشانەیە كە بەمدواییە كرایە سەر هێزەكانی ئەمریكا لە ناوچەی K1 لە كەركوك و بەهۆیەوە ئەمریكییەك كوژرا.  

(درەو میدیا): تەنیا قەزای زوبێر، بەرهەمی تەماتە بۆ هەموو پارێزگاكانی عێراق دابین دەكات‌و چیتر پێداویستی بۆ هاوردەكردنی تەماتە لە دەرەوەی وڵات نەماوە. وەزارەتی كشتوكاڵی عێراق رایگەیاند، وەبەرهێنانی تەماتە لە عێراق ئەمساڵ بەرزترین ئاستی تۆماركردووە، لە ساڵی 2003وە ئەم رێژەیە تۆمارنەكراوە.  وەزارەتی كشتوكاڵی دەڵێ: بەرهەمی تەماتەی ئەمساڵ پێداویستی بازاڕی ناوخۆی لە هەموو پارێزگاكان پڕكردووەتەوە، ئەمە سەرباری رێگریكردن لە هاوردەكردنی تەماتە لە سەرجەم دەروازە سنورییەكانەوە لەسەر فەرمانی وەزیر. بەگوێرەی قسەی وەزارەتی كشتوكاڵ، بەتەنیا لە قەزای زوبێر، ئاستی وەبەرهێنانی تەماتە رۆژانە گەیشتووەتە زیاتر لە (800 هەزار) تەن، ئەمەش بەشی پێداویستی هەموو پارێزگان دەكات، سەرباری وەبەرهێنانی تەماتە بە بڕی جیاجیا لە ناوچەكانی تر.

درەو: هەموو چاوەكان لەسەر بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراقن كە ئەمڕۆ شەممە گەڕایەوە بەغدادی پایتەخت، ئەوەش دوای سێ‌ ڕۆژ مانەوەی لە سلێمانی و ڕەتكردنەوەی ڕاسپاردنی (ئەسعد عیدانی) كاندیدی هاوپەیمانی "بونیاتان" گەورەترین كوتلەی پەرلەمان بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران و دەبڕینی ئامادەیی بۆ دەستلەكاركێشانەوە لە پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق. بەگوێرەی میدیا عێراقییەكان، سەرۆك كۆمار ئەمڕۆ دوای گەڕانەوەی بۆ بەغداد جموجۆڵ و  گفتوگۆكانی لەگەڵ كوتلە سیاسیەكان دەستپێكردۆتەوە سەبارەت بە كاندیدی داهاتووی پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق. بەپێی دواین زانیارییەكانیش هاوپەیمانی "بونیاتان" كە خۆی وەك گەورەترین كوتلەی پەرلەمانیی ئەناسێنێت، بە ئاراستەی كاندیدكردنی كەسێكی تر هەنگاو دەنێت، پێشنیازەكان بە ئاراستەی دەستنیشانكردنی كەسایەتییەكی سەربازیی خانەنشینەو، یەكێك لەو ناوانەشی لەسەر مێزی گفتوگۆیە فەریقی خانەنشین (عەبدولغەنی ئەسدی)یە، بۆ سەرۆكایەتیكردنی حكومەتی داهاتوو، كە حكومەتی كاتی دەبێت بۆ ڕاپەڕاندنی كۆمەڵێك ئەرك كە دیارترینیان ئامادەكارییە بۆ هەڵبژاردنی پێشوەخت لە عێراق.  "حەیدەر مولا" سەركردە لە هاوپەیمانی هێزە عێراقییەكان هەوڵی ڕێككەوتنێكی ژێر بەژێر ئاشكرادەكات بۆ كاندیدكردنی سەرۆك وەزیرانێكی نوێ، كە لە ڕێككەوتنی دەستنیشانكردنی سەرۆك وەزیرانی دەستلەكاركێشاوە عادل عەبدولمەهدی دەچێت. "مولا" كە بۆ پێگەی (بەغدادئەلیوم) قسەیكردووە دەڵێت:" كەسانێك هەن هەوڵی بەرهەمهێنانەوەی هەمان ئەو ڕێككەوتنە دەدەن كە حكومەتی عادل عەبدولمەهدی بەرهەمهێنا، ئەو هەوڵانە بەنیازە كەسێك دەستنیشانبكات بۆ سەرۆك وەزیران بەهەمان ڕێككەوتن و بە كاندیدێكی تازە".  هاوكات "محەمەد جەمیل مەیاحی" پارێزگاری واست كە یەكێكە لەسەركردەكانی ڕەوتی حیكمە، لە توتێكدا ڕایگەیاندووە:" هۆكاری بنەڕەتی هەموو ئەو ناوانەی ڕەتدەكرێنەوە بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیران كەسەكان نین، بەڵكو هۆكارەكەی ئەوەیە هەر لایەنێك كەسێك كاندید دەكات بۆ ئەوەیە بیكاتە فەرمانبەری خۆی".  هەر لەو بارەیەوە" غالب ئەلعمێری" پەرلەمانتاری هاوپەیمانی سائیرون لە تویتێكدا دەڵێت:" ترسی هەندێك لە ڕاسپاردنی سەرۆك وەزیرانێكی نوێی سەربەخۆ، لەدەستدانی مافیان لە كاندیدكردن و پێشێلكردنی دەستور نییە، بەڵكو ترسیان لە ئاشكرابوونی نهێنییەكانە".   لەگەرمەی ململانێی شەڕی گەورەترین كوتلەی پەرلەمانی و ڕێككنەكەوتی لایەنە عێراقییەكان لەسەر كاندیدی داهاتووی پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەلایەك و، ڕەتكردنەوەی تەواوی ئەو كاندیدانەی كە هێز و لایەنە سیاسییەكان پێشكەشی دەكەن لەلایەن خۆپیشاندەران لەلایەكی ترەوە، ڕای سێیەم سەریهەڵداوە، ئەویش هەڵبژاردنی سەرۆكێكی نوێیە بۆ حكومەتی كاتیی عێراق لەلایەن ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقەوە.  "حامید موسەوی" پەرلەمانتاری هاوپەیمانی "بونیاتنان" لە نامەیەكدا كە ئاراستەی پەرلەمانی عێراقی كردووە، پێشنیاز دەكات سەرۆك وەزیرانی نوێ‌ لەدانیشتنێكی كراوەی ئەنجومەنی نوێنەراندا هەڵبژێردرێت، ئەوەش وا دەكات پەرلەمان ببێتە بەشێك لە چارەسەر نەك بەشێك لەكێشە. ئەو پەرلەمانتارەی هاوپەیمانی "بونیاتان" هاوشانی نوسینی ئەونامەیە بۆ پەرلەمان، لە لێدوانێكی تردا بۆ ڕۆژنامەی "ئەلعەرەبی ئەلجەدید" هەنگاوەكانی هاوپەیمانێتییەكەی بۆ تۆماركردنی سكاڵای یاسایی دژی بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق ئاشكرادەكات ، بەهۆی ڕەتكردنەوەی ڕاسپاردنی كاندیدی گەورەترین كوتلەی پەرلەمانیی.  ئەو هەنگاوەش هاوكاتە لەگەڵ جموڵە سیاسییەكانی ژمارەیەك سەركردە لە هاوپەیمانی "بونیاتان" دوای ئاراستەكردنی تۆمەتی پێشێلكردنی دەستور و شكاندنی سوێندی یاسای لەلایەن سەرۆك كۆماری عێراقەوە، لەسەر ئەوبنەمایەی مادەی 76ی دەستوری عێراق ڕۆڵی سەرۆك كۆماری دەستنیشانكردووە كە ڕاسپاردنی كاندیدی كوتلەی زۆرینەیە لەپەرلەمان و مافی ڕەتكردنەوەیەی نییە، ئەوەش ڕۆڵێكە كە ڕاوێژكاری یاسایی سەرۆك كۆماری عێراق ڕەتیدەكاتەوەو، دەڵێت لە دیاریكردنی سەرۆك وەزیراندا ناكرێت سەرۆك  "كارمەندی بەرید"بێت و ڕۆڵی نەبێت لە دیاریكردنی كەسایەتییەك كە ڕەزامەندی خەڵكی عێراقی لەسەرنەبێت بە تایبەت لەم دۆخە هەستیارەدا كە وڵاتی پێیادا تێپەڕدەبێت.      

(درەومیدیا): بەپێی یاسای نوێی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كە 24ی ئەم مانگە لە پەرلەمانی عێراق پەسەندكرا، سیستمی فرەبازنەیی لەسەر ئاستی قەزایەك یان زیاتر، لەگەڵ براوەی زۆرترین دەنگ پەیڕەوكراوە، بەپێی ئاماری وەزارەتی پلاندانی عێراق لە كۆی (168)قەزا لە عێراق، (78) قەزا  كە ڕێژەكەی 46% ی كۆی قەزاكانی عێراق دەكات، ناگەنە ئاستی بازنەی هەڵبژاردن (كورسی پەرلەمان)، ئەوەش وادەكات بە قەزایەكی تر یان زیاتر بلكێندرێن بۆ پێكهێنانی بازنەیەكی هەڵبژاردن. "سەعد ئەلعەبدەلی" شارەزای بواری هەڵبژاردن لەبەیاننامەیەكدا، دابەشكردنی كورسییەكانی پەرلەمانی عێراق لەسەر ئاستی قەزاكان لەسەرجەم پارێزگاكان ڕووندەكاتەوە. "عەبدەلی" دەڵێت" ڕۆژی 24 ی ئەم مانگە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق یاسای هەڵبژاردنی پەسەندكرد، یاسای نوێی هەڵبژاردن سیستمی فرەبازنەییە لەسەر ئاستی قەزایەك یان زیاتر، لەگەڵ براوەی زۆرترین دەنگ. ئەوشارەزایەی بواری هەڵبژاردن تێبینیەكانی لەسەر یاساكەو، ئەگەرەكانی جێبەجێكردنی ئەم سیستمە تازەیە لەبواری كرداریدا لەچەند خشتەیەكدا خستۆتەڕوو. تێبینییەكانی:  1-    یاساكە ئاماژەی بە ژمارەی كورسییەكانی پەرلەمان نەكردووە، ڕوونكردنەوەی خشتەی دابەشكردنی بازنە بڕیار لێدراوەكانی هەڵبژاردنیشی بۆ پەرلەمان جێهێشتوە كە بەمزوانە بڕیاری لێدەدات، بەڵام ئەوەی ڕێككەوتنی لەسەركراوە هێشتنەوەی كورسییەكانی پەرلەمانە وەك خۆی (329) لەسەر ئەو بنەمایەش لەو خشتانەی خوارەوەدا بەهەمان ژمارە دابەشكارییەكانكراوە.  2-    لەدەستنیشانكردنی ژمارەی دانیشتوانی هەر پارێزگاو قەزایەكدا پشت بە دواین  ئامار بەستراوە كە چەندڕۆژێك لەمەوبەر لەلایەن وەزارەتی پلاندانانەوە بڵاوكراوەتەوە.  3-    تێبینی جیاوازی گەورە هەیە لە ئاماری وەزارەتی پلاندانان لە نێوان كۆی ژمارەی دانیشتوانی پارێزگاكە كە ڕەنگی سور كراوە، لەگەڵ كۆی ژمارەی دانیشتوانی قەزاكان لە پارێزگاكان وەك ئەوەی لە ئامارەكەدا بەسەوز  ڕەنگكراوە، لەسەر ئەو بنەمایەش پشت ژمارەی تایبەت بەقەزاكان بەستراوە.  4-    بەپێی ئەو خشتە هاوپێچكراوانە ڕووندەبێتەوە كە تێكڕایی هەڵبژاردنی نیشتمانی (نرخی كورسی)، 123 هەزار و 595 دەنگە بۆ هەر كورسیەك، ئەو ژمارەیەش جیاوازی هەیە لەو ژمارەیەی كە لە بڕگەی یەكەمی مادەی 49ی دەستوری عێراقدا هاتووە كە دەڵێت ( ژمارەی ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەران پێكدێت لە ژمارەیەك ئەندام بە ڕێژەی كورسییەك بۆ هەر 100 كەس كە نوێنەرایەتی تەواوی گەلی عێراق دەكەن). 5-     لەو خشتانەی خوارەوەدا بۆ دابەشكردنی كورسییەكان بەسەر پارێزگاو قەزاكاندا (بازنەكانی هەڵبژاردن) كە ژمارەیان 320 كورسییە، كورسی كۆتاكان كە ژمارەیان 9 دانەیە دابەشنەكراون،  چونكە ئەو كورسییانە دابەشی قەزاكان ناكرێن، بەڵكو پارێزگاكە بە بازنەیەكی  هەڵبژاردن دادەنرێت لە دابەشكردنیدا. 6-    جیاوازی تێكڕایی هەڵبژاردن لەپارێزگایەكەوە بۆ پارێزگایەكی تر، بەجۆرێك بەرزترین تێكڕای هەڵبژاردن لە پارێزگای كەركوك بووە كە نرخی كورسیەك گەیشتۆتە 136 هەزارو 663 دەنگ، لەكاتێكدا كەمترین تێكڕایی هەڵبژاردن لە پارێزگای زیقار بووەو، نرخی كورسیەك 113 هەزار و 176 دەنگ بووە. 7-    لەم خشتانەی تایبەت بە دابەشكردنی كورسی بەسەر بازنەكانی هەڵبژاردن (قەزاكان) دەردەكەوێت، هەندێك لە قەزاكان (بازنەی هەڵبژاردن) پشكی چەندین كورسییە، لەكاتێكدا ژمارەی دانیشتوان لەچەندین قەزا ناگەنە ئەوەی بەتەنیا ببنە بازنەیەكی  هەڵبژاردن، ئەوەش وادەكات دوو قەزا یان زیاتر یەكبخرێن بۆ ئەوەی ببن بە بازنەیەكی هەڵبژاردن. 8-    (قەزای موسڵ) لە پارێزگای نەینەوا لە پلەی یەكەمی قەزاكاندایە كە زۆرترین ژمارەی كورسی پەرلەمانی بەردەكەوێت، ژمارەی كورسییەكانی دەگاتە 15،8 كورسی، بەدوایدا قەزای (رەسافە) دێت لە بەغدادی پایتەخت بە 14،62 كورسی، دوای ئەویش قەزای (كەرخ) لەبەغداد لەپلەی سێیەم  دێت بە 12،88 كورسی. لەبەرامبەردا قەزای(ماوەت) لە پارێزگای سلێمانیش كەمترین بەشی كورسیەكی بەردەكەوێت بە ڕێژەی 0.08 كورسی پەرلەمان، قەزای (سەلمان) لە پارێزگای موسەننا بە رێژەی 0،10 كورسی، قەزای (خانەقین )یش لە پارێزگای دیالە بە ڕێژەی 0،12 كورسی بەردەكەوێت.  9-    بەپێی ئاماری وەزارەتی پلاندانی عێراق لە كۆی (168)قەزا لە عێراق، (78) قەزا  كە ڕێژەكەی 46،42% ی كۆی قەزاكانی عێراق دەكات، ناگەنە ئاستی بازنەی هەڵبژاردن (كورسی پەرلەمان)، ئەوەش وادەكات بە قەزایەكی تر یان زیاتر بلكێندرێن بۆ پێكهێنانی بازنەیەكی هەڵبژاردن. ئەوشارەزایەی بواری هەڵبژاردن ئەوەش ڕووندەكاتەوە، ئەركی بەشكردن و  دابەشكردنی  بازنەكانی هەڵبژاردن دەكەوێتە ئەستۆی پەرلەمانی عێراق، لەكاتێكدا جێبەجێكردنی ئەركی ئەو دابەشكردنە دەكەوێتە ئەستۆی كۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان  كە بەمزوانە پێكدەهێنرێت.

(درەو میدیا): قوسەی سوهێل وەزیری خوێندنی باڵاو زانست‌و تەكنەلۆژیا كە لەلایەن هاوپەیمانێتی بنیادنانەوە كاندیدكرا بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق، لە كاندیدبوونی كشایەوە. لەنامەیەكدا كە ئاڕاستەی سەركردەكانی هاوپەیمانی بنیادنانی كردووە، قوسەی سوهێل نوسیویەتی:" رێزی زۆرم هەیە بۆئەوەی وەكو كوتلەی زۆرینە ئێمەتان كاندیدكردووە، بەهۆی ئەوەی بارودۆخەكە بەپێی خەمڵاندنی ئێمە لەبار نییە بۆ ئەم راسپاردنە، داواتان لێدەكەم رەزامەندی بدەن لەسەر داوای لێبوردن لە وەرگرتنی ئەو ئەركە، هیوای سەركەوتنتان بۆ ئەخوازم لە هەڵبژاردنی ئەو كەسەی كە گونجاوە لە بری ئێمە".  هاوپەیمانێتی بنیادنان كە كوتلەی هاوبەشی نێوان ئیئتلافەكەی نوری مالیكی‌و لیستەكەی عادی عامری-یە، ئێستا گەورەترین كوتلەی ناو پەرلەمانی عێراق‌و لە كۆی (329) كورسی پەرلەمان، (150) كورسی هەیە، بەپێی دەستوری عێراق، كوتلەی زۆرینە مافی پێشكەشكردنی كاندیدی هەیە بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیران‌و پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت. لەدوای دەستلەكاركێشانەوەی عادل عەبدولمەهدی لە پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەژێر فشاری خۆپیشاندەراندا، تائێستا سەرۆك كۆمار كەسی رانەسپاردووە بە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت.

(درەو میدیا): بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق داواكارییەكی ئاڕاستەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، تێیدا داوا لە پەرلەمان دەكات كوتلەی گەورە (زۆرینە)‌و كاندیدی ئەو كوتلەیەی بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیرانی نوێی عێراق بۆ دیاری بكات. پێشتر سەرۆك كۆمار داوایەكی ئاڕاستەی دادگای باڵای فیدراڵی عێراق كردو داوای لێكرد ماددەی 76ی دەستوری بۆ لێبكداتەوە لەبارەی كوتلەی زۆرینەوە. دادگا ئەمڕۆ لە وەڵامی پرسیارەكەی بەرهەم ساڵحدا لەبارە دیاریكردنی كوتلەی گەورە جارێكی تر گەڕایەوە بۆسەر تەفسیرە كۆنەكەی خۆی و رایگەیاند: •    گەورەترین كوتلە ئەو كوتلەیەیە كە دوای هەڵبژاردن وەكو یەك لیست دروستدەكرێت. •    دەكرێت كوتلەی گەورە لە دوو لیست یاخود زیاتر پێكبێت كە زۆرترین ژمارەی كورسی پەرلەمان لە یەكەم دانیشتنیدا لەخۆبگرێت و ئەندامەكانی سوێندی یاساییان خواردبێت. بڕیاربوو ئەمڕۆ بەرهەم ساڵح كاندیدێك راسپێرێت بە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لە عێراق لە شوێنی عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیران كە بەمدواییە لەژێر فشاری خۆپیشاندەران دەستی لەكاركێشایەوە، بەڵام ئاماژەكان بۆ ئەوەدەچن راسپاردنی كاندیدی سەرۆك وەزیران كاتێكی زیاتر دەخایەنێت. بەپێی دەستوری عێراق دەبێت ئەو كوتلەیەی كە زۆرترین كورسی لە پەرلەماندا هەیە كاندید پێشكەش بكات بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران، بەڵام ئێستا بەهۆی فشاری ناڕەزایەتی شەقام و پەرتبوونی هاوپەیمانێتییە سیاسییەكانەوە كوتلەی زۆرینە لە پەرلەماندا ون بووە، بەرهەم ساڵح دەیویست ئاگری كاندیدی سەرۆك وەزیران لەخۆی دوربخاتەوەو تۆپەكە فڕێبداتە ناو پەرلەمان و خۆی لە ناڕەزایەتییەكانی شەقام بپارێزێت، پرسیاركردنی لەبارەی كوتلەی زۆرینە لە دادگای فیدڕاڵی لەوچوارچێوەدا بوو.

درەو میدیا: دوای پەیامەكەی مەرجەعی باڵای شیعەكان، بژاردەی هەڵبژاردنی پێشوەخت لەعێراق یەكلابوەوە، كە بەیەكێكی تر لە دەستكەوتە دیارەكانی خۆپیشاندەران دادەنرێت‌و، ژمارەیەك هێزی سیاسیش كە دیارتریناین "هاوپەیمانی نەسر" و "ڕەوتی سەدر"و"بەرەی ڕزگاری"یە پشتیوانی دەكەن، كە وەك چاودێران دەڵێن، هەم بۆ خۆ نزیككردنەوەیە لەشەقام و،  هەمیش بۆ خۆ بەدورگرتنە لە دروشمە توندەكانیان لە گۆڕەپانەكانی خۆپیشاندان.  ئەم پێشهاتە تازەیە كە سەرلەنوێ‌ نەخشەی سیاسی ‌و پێگەی هێزەكان لە عێراق دادەڕێژێتەوە لەكاتێكدایە، هێشتا ئەو یاسایەی كە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقی پێ‌ بەڕێوەدەبرێت ناكۆكی لەسەرەو یەكلانەكراوەتەوە، ئەو لایەنەش دیارینەكراوە كە سەرپەرشتی پرۆسەی هەڵبژاردن دەكات. كوتلە سیاسیەكانی ناو پەرلەمانی عێراق جموجۆڵەكانیان چڕكردۆتەوە لە پێناو گەیشتن بە ڕێككەوتن سەبارەت بە مادانەی لە یاسای هەڵبژاردندا ناكۆكییان لەسەرە، بە تایبەت مادەی (15) كە پەیوەستە بە دابەشكردنی بازنەكانی هەڵبژاردن، ئەمە بەوتەی ئەندامێكی لیژنەی یاسایی پەرلەمانی عێراق كە قسەی بۆ ڕۆژنامەی (ئەلعەرەبی جدید) كردووە. ترسی بچوكبوونەوەیان هەیە ئەو پێشنیازەی لەگەڵ خواستی خۆپیشاندەراندا دێتەوە ئەوەیە، عێراق دابەشبكرێت بۆ بازنەی هەڵبژاردنی بچوك كە خۆ هەڵبژاردن تێیدا تاكە كەسی بێت، بەڵام هێزە كوردییەكان و هەندێك لایەنی شیعەو سوننە تێبینیان هەیە لەسەری چونكە پێیانوایە ئەم یاسایە حزبەكانیان بێبەشدەكات لە بەدەستهێنانی كورسی پەرلەمانیی كە شایستەی قەبارەی خۆیان بێت لە پەرلەمانی داهاتوودا.   گفتوگۆكان سەبارەت بە پرۆسەی هەڵبژاردن لە یاسای هەڵبژاردندا كۆتایی نایەت، بەڵكو ئەركێكی گرانتر سەرهەڵدەدات ئەویش ئەو لایەنەیە كێیە كە سەرپەرشتی پرۆسەی هەڵبژاردنی داهاتوو دەكات، هێزە سیاسییەكان تا ئێستا ڕێككنەكەوتوون لەسەر ئەوەی دادوەری بێلایەن بكەن بە ئەندامی كۆمیسۆنی نوێی هەڵبژاردن، یان مامۆستای زانكۆ و كەسانی پسپۆڕ.  عەبدولڕەحمان مەشهەدانی، سەرۆكی ڕێكخراوی"حامورابی" بۆ چاودێریكردنی هەڵبژاردن دەڵێت، بەهۆی چەقبەستویی حكومەت و پەرلەمان هەڵبژاردنی پێشوەخت بووە بە زەرورەت، پێشیوایە باشترین چارەسەر بۆ ئیدارەدانی هەڵبژاردنی پێشوەخت پێكهێنانی كۆمیسیۆنێكە لە دادوەران بەهاوكاری دادوەرانی تر لەهەر بازنەیەكی هەڵبژاردان.  مەشەهدانی كە بۆ هەمان سەرچاوە قسەیكردووە، دەڵێت:"سەرپەرشتیكردنی نێودەوڵەتی كارێكی زۆر پێویستە" بەڵام بەقسەی ئەو " بە ئاسانی ئەوكارە دەستەبەر ناكرێت بە هۆی بوونی 54 هەزار وێستگەی هەڵبژاردن و ڕەنگە بگاتە 60 هەزار لە هەڵبژاردنی داهاتوودا، ئەو ژمارەیەش  نزیكەی 100 هەزار چاودێری ناوخۆیی و نێودەوڵەتی پێویستە كە كارێكی زەحمەتە.  پێشتر نوێنەرایەتی نەتەوەیەكگرتووەكان لە عێراق ئامادەیی خۆی دەربڕیوە بۆ هاوكاریكردنی عێراقییەكان لە چاودێرێكردنی هەڵبژاردنی داهاتوو، ئەوەش هاوكات بووە لەگەڵ داواكاری خۆپیشاندەران بۆ پێویستی بوونی سەرپەرشتیكردنێكی نێودەوڵەتی بۆ هەڵبژاردنی داهاتوو لە عێراق. هەڵبژاردن كەی بەڕێوەدەچێت؟ دوای یەكلابونەوەی بەڕێوەچوونی پرۆسەی هەڵبژاردنی پێشوەخت، وادەی بەڕێوەچوونی یەكێكە لە پرسیارە گرنكەكان، سیستانی لەوتاری هەینی ڕابردودا بە دیاریكراوی داوایكردووە حكومەتی نوێ زۆر دوانەكەوێت،  كە ئەمە مانای وایە پرۆسەی هەڵبژاردن دەبێت دەست و بردی تیادابكرێت، خۆپیشاندەرانیش لە دواین بەیاننامەیاندا 6 مانگیان وەك دوورترین كات دیاریكردووە بۆ بەڕێوەبردنی پرۆسەكە. بەشێك لە چالاكان و خۆپیشاندەران وادەكەیان زۆر بەلاوە گرنگ نییە بەقەد ئەوەی تەركیزیان لەسەر یاسایەكی دادپەرەوەرە بۆ هەڵبژاردن، هاوكات ئەو لایەنەی كە سەرپەرشتی هەڵبژاردنەكە دەكات كە، ئەمە یەكێكە لەكێشە جەوهەرییەكان و هۆكاری تەقینەوەی ناڕەزایەتییەكانیش، بەوپێیەی زۆرێك لە چاودێران و خەڵكی عێراق پێیانوایە ئەم پەرلەمانەی ئێستای عێراق بەرهەمی پرۆسەیەكی پڕ لە گومان و ساختەكارییە و نوێنەرایەتی ڕاستەقینەی چین وتوێژە جیاوازەكان ناكات، ئەو لایەنەشی كە سەرپەرشتی پرۆسەی هەڵبژاردنی كردووە، كە كۆمسیۆنی هەڵبژاردنی پێشووە بە ئاشكرا دەستی تۆمەتی بۆ ڕاكێشراوە، وێڕای ئەوەی شتێكی شاراوەنییە كە زۆرینەی خەڵكی عێراق بایكۆتی هەڵبژاردنی ساڵی 2018ی پەرلەمانی عێراقیان كردووە.  زۆرینەی پێشبینییەكان وای بۆ دەچن لە ناوەڕاستی ساڵی 2020دا پرۆسەی هەڵبژاردنی پێشوەخت لە عێراق بەڕێوەبچێت، ئەنجامی هەڵبژاردنی پێشوەخت ئەنجامێك نابێت بۆ تەواوكردنی ئەو تەمەنەی پەرلەمانی ئێستا ماویەتی، بەڵكو پەرلەمان و حكومەتێكی نوێی لێدێتە بەرهەم كە لەساڵی 2020 بۆ 2024 بەردەوام دەبێت.  سەرەتای ساڵی 2005 هەڵبژاردنی كۆمەڵی نیشتمانی ڕاگوزەر لەعێراق بە ڕێوەچوو، لە دوای پەسەندكردنی دەستوری هەمیشیەی عێراق، چوار پرۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمان بە ڕێوەچووە: •    لە 15 كانونی یەكەمی ساڵی 2005 یەكەم هەڵبژاردنی پەرلەمانیی دوای پەسەندكردنی دەستوری هەمیشەیی عێراق ئەنجامدراو لە 20 ئایار 2006 نوری مالیكی بووە سەرۆك وەزیران.   •    لە7ی ئازاری 2010 هەڵبژاردنی خولی دووەمی پەرلەمانی عێراق بەڕێوەچوو، بۆ جاری دووەم نوری مالیكی پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراقی وەرگرتەوە. •    لە 30 نیسانی ساڵی 2014 سێیەم هەڵبژاردنی گشتی لە عێراق ئەنجامدراو لە 11 ئابی هەمان ساڵ حەیدەر عەبادی بۆ پێكهێنانی كابینەی حكومەت ڕاسپێردرا.   •    لە 15 ئایاری ساڵی 2018 چوارەم هەڵبژاردنی گشتی لە عێراق بەڕێوەچوو، لە 2 تشرینی یەكەمی هەمان ساڵ عادل عبدولمەهدی ڕاسپێردرا بۆ پێكهێنانی حكومەت دوای ساڵێك خۆپیشاندانێكی خوێناوی بەغدادی پایتەخت و زۆرینەی شارەكانی ناوەڕاست و باشوری عێراقی گرتەوە، دژی نادادی و گەندەڵی و بێكاری و نەبوونی خزمەتگوزرارییە سەرەتاییەكان، كە تائەم ساتەش بەردەوامە، لە 30 تشرینی دووەمی 2019 عەبدولمەهدی ناچاركرا دەستلەكاربكێشتەوە.  دوای هەموو ئەو ڕوداوانەی لەدوو مانگی ڕابردودا ڕویانداوە، بە كوژرانی سەدان خۆپیشاندەر و برینداربونی هەزارانی ترەوە، ئێستا خەڵكی عێراق چاوی لە ئەنجامدانی هەڵبژاردنێكی نوێیە و لەو گۆشە نیگایەوە لە داهاتووویەكی باشتر لە ئێستا دەڕوانێت.