( درەو میدیا): كورد و سوننە لەگەڵ مانەوەی هێزەكانی ئەمریكادان لە عێراق و شیعەش دژیەتی و هێزە شیعەكان دەیانەوێت هەوڵەكانیان چڕبكەنەوە و لە پەرلەمانەوە كۆتایی بە مانەوە‌و هەژموونی هێزە بیانییەكان بەگشتی و هێزەكانی ئەمریكا بە تایبەتی بهێنن. سەرچاوەیەی سیاسی باڵا رایگەیاند، لە كۆبوونەوەی سەركردە سیاسییەكان و نوێنەری قەوارەكانی  عێراقدا كە بە بانگهێشتی بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق لە كۆشكی سەلام بەڕێوەچوو، هیچ رێككەوتنێك لەسەر چوونە دەرەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق نەكراوە. ئەو سەرچاوەیە كە خۆی یەكێك بووە لە بەشداربوانی كۆبوونەوەكە لە لێدوانێكیدا بۆ سایتی " غەد پرێس" وتی:" نوری مالیكی سەرۆكی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا مانەوەی هێزەكانی ئەمریكای لە عێراق رەتكردەوە و هەڕەشەیەكی ئەمریكای رەتكردەوە كە لە كۆبوونەوەكدا باسكرا بەوەی دەرچوونی هێزەكانی ئەمریكا كاریگەری زۆر خراپی لەسەر عێراق دەبێت". ئاشكراشیكرد زۆرینەی هێزە سیاسییەكانی سوننە و كورد لەگەڵ مانەوەی هێزەكانی ئەمریكادان لە عێراق و هێزە سیاسییەكانی شیعەش ئاماژەیان بەوەدا كە لەرێگەی دەركردنی یاسایەوە یان رووبەڕووبوونەوەی سەربازییەوە هێزەكانی ئەمریكا ناچاردەكەن لە عێراق بچنە دەرەوە. بەوتەی ئەو سەرچاوەیە لە كۆبوونەوەكەی كۆشكی سەلامدا رێككەوتنكراوە كە بە لێكتێگەیشتنێكی سیاسی و بە رێككەوتن متمانە بە كاندیدی وەزارەتە بەتاڵەكانی كابینەی ئێستای حكومەت بدرێت و رێژەی یاسای پەرلەمان تێكنەدرێت و پشێوی لە پەرلەماندا نەنرێتەوە.

درەو میدیا:  وەزارەتی نەوتی عێراق لە بەیاننامەیەكدا ڕایگەیاند" بەپێی ئاماری سەرەتایی كۆمپانیای بە بازاڕكردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ) بڕی هەناردەكراوی نەوتی خاو لە مانگی شوباتی 2019 دا   (١٠١)ملیۆن و (387)هەزارو (615) بەرمیل و بە بەهای زیاتر لە (٦) ملیارو (167) ملیۆن و (815) دۆلار، "تێكڕای نرخی بەرمیلیك نەوت بە (60.834)دۆلار فرۆشراوە" ئاماژەی بەوەشداوە"بڕی نەوتی خاوی هەناردەكراو لە مانگی شویات لە كێڵگە نەوتییەكانی ناوەڕاست و باشور گەیشتوەتە زیاتر لە (99)ملیۆن و (120)هەزارو (6) بەرمیل و لە كێڵگە نەوتیەكانی كەركوكیش بڕی ( 1 ) ملیۆن و ( 753 ) هەزارو ( 373 ) بەرمیل هەناردەكراوە .    

( درەو میدیا): ئەیاد عەلاوی، سەرۆكی هاوپەیمانی "وەتەنیە" پێكهێنانی قەوارەیەكی سیاسی نوێی بەناوی " مینبەری عێراقی" راگەیاند. عەلاوی لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا وتی:" حزبێكی نوێ‌ پێكناهێنین، بەڵكو قەوارەیەكە هیوادارە رۆڵێكی كارا بگێڕێت لە نێو سەندیكا و رێكخراوەكانی لاوان و گەنجان و بنكەیەكی جەماوەریی فراوانیشی هەیە". عەلاوی جەختیشیكردەوە "دەیانەوێت قەوارەكەیان چینێكی بەرفراوانی سەندیكا و رێكخراوەكانی لاوان و كەسایەتییە كاراكانی كە رۆڵیان لە پرۆسەی سیاسیدا هەبووە لەخۆبگرێت بەو مەرجەی دەستبەداری هەموو جۆرە ئینتیماییەكی  بێنێت و ئەو رێبازەش ئەنجامی باشی بۆ عێراق دەبێت". دەربارەی دۆخی عێراق عەلاوی رایگەیاند: عێراق بەرەو ئاراستەی مەترسیدار دەچێت و لە پشێویدایە و ناوچەكە و جیهانیش دابەشبوون و سەرەتای جیهانێكی نوێ‌ دەركەوتووە و ناوچەكە لە بەردەم وێرانكاریی زیاتردایە.  هەروەها وتیشی:" 80%ی گەلی عێراق بایكۆتی هەڵبژاردنی ئەمدواییەیان كرد و دەستەبژێری ئێستای سیاسی 5%ی پێكناهێنن". لە كۆتایی قسەكانیدا عەلاوی هۆشداریدا لەوەی كە رووبەڕووبوونەوەی نەوەی سێیەمی تیرۆر زۆر لە قاعیدەە و داعش مەترسیدارتر دەبێت و ئاشكراشیكرد داعشی نوێ بەشێوەی ئاشكراو روون شێوەو روخساری دەركەوتووە.

(درەو میدیا): یاری ئەلیكترۆنی (PUBG) بەكارهێنەرانی بەشێوەیەك لە عێراق زیادیكردووە، لە چەندین لاوە داوا لە حكومەتی عێراق كراوە ئەو یارییە قەدەغە بكات. لە نوێترین پەرەسەندندا كێشەی پۆبجی گەیشتوەتە ناو ریزەكانی سوپای عێراق، فەرماندەكانی سوپا دەناڵێنن بەدەست سەرقاڵبوونی سەربازەكانیان بە یاری پۆبجییەوە لەكاتی دەوام‌و پاسەوانیكردندا. ئەمە وایكردووە فەرماندەكانی سوپا سزا بەسەر ئەو سەربازانەدا بسەپێنن كە ئەو یارییە ئەلیكترۆنییە دەكەن، بەپێی راپۆرتێك كە رۆژنامەی (عەرەبی جەدید)ی قەتەری بڵاویكردوەتەوە، ئێستا لەناو سوپادا داواكاری هەیە بۆ ئەوەی بەیەكجاری یاری پۆبجی لە هێزە ئەمنییەكان قەدەغە بكرێت‌و وەزارەتی بەرگری لە سەروبەندی توندكردنەوەی رێوشوێنەكاندایە لەناو دامەزراوەی سەربازی لەبارەی ئەو یارییەوە. ئەفسەرێكی سوپای عێراق بە رۆژنامە قەتەرییەكەی وتووە:" سەرقاڵبوونی سەربازەكان بە یاریكردن‌و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان لەڕێگەی تەلەفۆنەكانیانەوە بەتایبەتیش یاری پۆبجی لەكاتی پاسەوانیكردنی شەوانەدا یاخود ئۆپەراسیۆنەكانی رۆژدا، كێشەی زۆری دروستكردووە". ئەفسەرەكە باسلەوەدەكات، ژمارەیەكی زۆر لە سەربازانی سوپای عێراق ئالودەی یاری پۆبجی بوون، بۆیە زۆرێك لە ئەفسەرەكان ئەو سەربازانەی كە بەهۆی یاری پۆبجییەوە كەمتەرخەمی دەكەن، سزا دەدەن، لەنمونەی زیندانكردنیان یاخود مۆڵەتی پشوویان پێنادەن. بەڵام وەكو ئەفسەرەكە دەڵێ، ئەم جۆرە سزادانانە نەبووەتە هۆی ریشەكێشكردنی تەواوەتی یاری پۆبجی لەناو سەربازاندا. مەترسی سەرقاڵبوونی هێزە ئەمنییەكان بە یاری پۆبجییەوە گەیشتووەتە ئاستێك، داوا بكرێت لەناو دامەزراوە ئەمنییەكاندا موبایل لە كارمەندان بسەنرێت. سەربازانی سوپای عێراقی بەهانەیان هەیە بۆ یاریكردن بە موبایلەكانیان، ئەوان دەڵێن" كەشوهەوای ناو سەربازگەكانیان زۆر بێزاركەرە، بۆیە بەدوای شتێكدا دەگەڕێن كە خۆیانی پێوە سەرقاڵ بكەن". لە چەند رۆژی رابردوودا لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی عێراق ڤیدیۆی سەربازێك بڵاوبوەوە كە لەكاتی پاسەوانیكردنیدا یاری پۆبجی دەكات‌و كاتێك ئەفسەرەكەی پێی دەزانی ناچاری دەكات موبایلەكەی بشكێنێ.  

( درەو میدیا): چەند سەرچاوەیەكی بازرگانی وردە لە عێراق رایدەگەیەنن، گروپەكانی حەشدی شەعبی سەربە ئێران، بازاڕی بازرگانی ئاسنە شكاوی پاشماوەی جەنگی دژ بە داعشیان كۆنترۆڵكردووە. بە گوێرەی راپۆرتێكی ئاژانسی رۆیتەرز، لە شاری موسڵ هێزەكانی حەشدی شەعبی ئۆتۆمبیل و چەك و تانكەری شكاو ئاسنە شكاوی باڵاخانەكان لە بازرگانە ناوخۆییەكان دەكڕنەوەو رەوانەی هەرێمی كوردستانی دەكەن و لەو رێگەیەوە چەندین ملیۆن دۆلاریان دەستدەكەوێت و ئەو بازرگانیە بوەتە سەرچاوەیەكی باشی داهات بۆ ئەو گروپانە. خاوەن گۆڕەپانێكی كۆكردنەوەی ئاسنە شكاو لە موسڵ كە قسەی بۆ ئاژانسی رۆیتەرز كردووە ئاشكرایكردووە كە یەك تۆن ئاسنە شكاو بە 100 هەزار دیناری عێراقی " 84 دۆلاری ئەمریكی" دەكڕن و بە 110 هەزار دینار دەیفرۆشنەوە و هێزەكانی حەشدی شەعبی یان ئەو بازرگانانەی كە كاریان بۆ دەكەت یەك تۆن لەو ئاسنە شكاوە لە هەرێمی كوردستان بە 200 دۆلار دەفرۆشنەوە. راشیدەگەیەنێت گۆڕەپانەكەی لەلایەن هێزەكانی حەشدی شەعبییەوە كۆنترۆڵكراوە و بەزۆر ناچاركراوە كە بە هەرزان ئاسنە شكاویان پێ بفرۆشێت. بە گوێرەی راپۆرتەكەی " رۆیتەرز" لە پارێزگاەی ئەنباریش بەوتەی شۆفێران و بازرگانەكان، هێزەكانی حەشدی شەعبی ژمارەیەكی زۆر ئۆتۆمبیلی شكاوی پاشماوەی جەنگیان لە نزیم رێگەی فەلوجە كۆكردوەتەوە و لە رێگەی چەند بازرگانێكەوە یان چەند كۆمپانیایەكی سەربەخۆیانەوە ئەو وردە ئاسنە رەوانەی هەرێمی كوردستان و بەسرە دەكەن. لە دوای كۆتاییهاتنی جەنگی دژ بە داعشەوە چەندین ملیۆن تۆن پارچە ئاسن كۆكراوەنەتەوە، محەمەد كیكۆ كە كارگەیەكی تواندنەوەی ئاسن لە هەولێر بەڕێوەدەبات، دەڵێت رۆژانە 300 بۆ 400 تۆن لە ئاسنە شكاوی موسڵ دەكڕن و ئاشكراشیدەكات كە ئێستا تۆنی بە 150 بۆ 160 دۆلار دەكڕن.

( درەو میدیا): عادل عەبدولمەهدی، سەرۆك وەزیرانی عێراق رایدەگەیەنێت: رێگە بە گۆڕینی دۆخی ئێستای كەركوك نادات و جەختیشدەكاتەوە دۆسیەی ئەمنیی كەركوك جگە لە هێزەكانی حكومەتی فیدراڵی رادەستی هیچ هێزێك ناكات. ئەمڕۆ چوارشەممە، خالید مەفرەجی، پەرلەمانتاری عەرەبی كەركوك بە یاوەری ئەرشەد ساڵحی پەرلەمانتاری توركمان و سەرۆكی بەرەی توركمانی لەگەڵ عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق كۆبوونەوە. دوای كۆبوونەوەكە مەفرەجی لە پۆستێكیدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك نوسیویەتی:"لە كۆبوونەوەماندا كەمێك پێش ئێستا لەگەڵ سەرۆك وەزیران عادل عەبدولمەهدی "جەختیكردەوە لەسەر ناڕاستی هەموو ئەو هەواڵانەی كە ئاماژە بەوەدەدەن هێزێكی هاوبەشی سوپای عێراق و پێشمەرگە لە كەركوك پێكدەهێنرێت و رایگەیاند رێگە بە گۆڕینی دۆخی ئێستای پارێزگاكە نادات و روونیشیكردەوە هیچ هێزێك جگە لە هێزەكانی حكومەتی فیدراڵی دۆسیەیە ئەمنی كەركوكیان رادەستناكرێت". ئەم واتەی مەفرەجی لە كاتێكدایە چەند رۆژێكە باس لە گەڕانەوەی هێزی پێشمەرگە دەكرێت بۆ پارێزگای كەركوك و ناوچەكانی مادەی 140 كە لە 16ی ئۆكتۆبەرەوە پێشمەرگە پاشەكشێی لێكرد.

( درەو میدیا): پاتریك شاناهان، وەزیری بەرگری ئەمریكا بەوەكالەت بە سەردانێكی رانەگەیەندراو گەیشتە بەغدای پایتەختی عێراق و پرسی مانەوەی هێزەكانی ئەمریكا تەوەرەی سەرەكی كۆبوونەوەكانی دەبێت لەگەڵ بەرپرسانی بەغدا. سەرچاوەیەكی ئاگادار بە رۆژنامەی " ئەلعەرەبی جەدید"ی قەتەری راگەیاند وەزیری بەرگری ئەمریكا لەگەڵ عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیران كۆدەبێتەوە و پرسی مانەوەی سەربازانی ئەمریكا و هاوكاری نێوان واشنتۆن و بەغدا لە بواری ئاسایشدا تاوتوێدەكەن. سەردانی وەزیری بەرگری ئەمریكا بۆ عێراق لە كاتێكدایە كە چەند هێزێكی سیاسی عێراق لە هەوڵدان لەرێگەی پەرلەمانەوە پرسی دەركردنی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق یەكلا بكەنەوە. هادی عامری یەكێك لە سەركردەكانی حەشدی شەعبی و هاوپەیمانی " بونیاتنان" دوای كۆبوونەوەیان لەگەڵ هاوپەیمانی " چاكسازی" لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا وتی:" مانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق، پێویستە بە بڕیاری پەرلەمان بێت". جەختیشیكردەوە كە لە پەرلەماندا هەڵوێستی روون و ئاشكرایان دەربارەی هێزە بیانییەكان دەبێت.  

 (درەو میدیا): رێژەی 75%ی دەرمانی كەرتی تایبەت لە عێراق بە كوالیتی كۆنترۆڵدا تێنەپەڕیوە‌و پێش بەكارهێنانی پشكنینی بۆ نەكراوە، ئەمە بەپێی دانپێدانانی وەزیری تەندروستی عێراق. بەهای بەكاربردنی دەرمان لە ساڵێكدا لە عێراق دەگاتە (3 ملیار‌و 300 ملیۆن) دۆلار، پیشەسازی دەرمان یەكێكە لە پیشەسازییە ستراتیژییەكان‌و پاڵپشتیكاری ئابوری وڵات، لە عێراق هەندێك كارگە هەن كە دەرمان بەرهەمدەهێنن، ئەم كارگانە ئەو جۆرە دەرمانانە بەرهەم دەهێنن كە بەبێ گەڕانەوە بۆ داهێنەرەكانیان دەتوانن لە بازاردا بیفرۆشن، واتە ماوەی یاسایی خاوەندارێتی داهێنان بۆ داهێنەرەكانیان تەواوە بووە كە 12 ساڵە. خەرجی هەر تاكێك بۆ كڕینی دەرمان بەهای تێكڕای بەكاربردنی دەرمان لە ساڵێكدا بۆ هەر تاكێكی عێراقی دەگاتە (94) دۆلار. بەر لە ساڵی 2003و روخانی رژێمی پێشووی عێراق، وەزارەتی تەندروستی بەرپرس بوو لە هاوردەكردنی دەرمان لە دەرەوە، بەڵام لەدوای 2003وە رێگە بە كۆمپانیا تایبەتەكان‌و نوسینگە زانستییەكانیش درا دەرمان هاوردە بكەن. ئێستا (13 هەزارو 45) جۆر دەرمان لە وەزارەتی تەندروستی عێراق تۆماركراون، لەم رێژەیە (382) جۆریان دروستكراوی ناوخۆین، واتە رێژەی 28.4%ی كۆی دەرمان لە عێراق لەناوخۆی وڵاتدا دروستدەكرێت، لەبەرامبەردا (963) جۆر دەرمان لە دەرەوە هاوردە دەكرێت، واتە 71.6%ی كۆی دەرمان لە عێراق هاوردەكراوە. زیانەكانی دەرمانی ساختە •    مردنی نەخۆش •    دوچاربوون بە نەخۆشی درێژخایەن •    كاریگەری دەرونی بۆچی پشكنین بۆ دەرمان ناكرێت؟ •    بوونی ژمارەیەكی زۆر لە كارگەی دروستكردنی دەرمان لە ناوخۆی وڵات •    كۆنترۆڵنەكردنی پرۆسەی تۆماركردنی دەرمان‌و كۆمپانیاكانی دەرمان •    بوونی گیروگرفت لە كۆنترۆڵكردنی سنورو هاوردەكردنی دەرمان •    بوونی گرفت لە سیستم‌و یاساو رێوشوێن‌و رێنماییەكان لەڕووی یاسادانان‌و جێبەجێكردنەوە •    نەبوونی توانای پشكنینی هاوتایی بایۆلۆژی بۆ هەموو دەرمانەكان  بەراوردكارییەك ! بەپێی زانیارییەكان، كارگە ناوخۆییەكانی عێراق تەنیا رێژەی 7%ی پێداویستی ناوخۆیی دەرمان پڕدەكەنەوە، ئەمە لەكاتێكدایە لە وڵاتێكی وەكو ئێران، بەرهەمهێنانی ناوخۆیی رێژەی 97%ی پێداویستی ناوخۆ پڕدەكاتەوە، لە ئوردن 70%ی پێداویستی دەرمان لە ناوخۆ بەرهەم دەهێنرێت، لە میسر‌و سوریا 93%ی دەرمان بەرهەمی ناوخۆییە.  سەرچاوەی زانیارییەكان: سۆمەریەنیوز

(درەو میدیا): لە شانۆگەرییەكدا كە لە شانۆی نیشتمانی شاری كەربەلا نمایشكرا، بینەرانی شانۆگەرییەكە هێرشیانكردەسەر ئەو ئەكتەرەی كە رۆڵی عومەری كوڕی خەتاب خەلیفەی دووەمی موسوڵمانانی دەگێڕا. ساتی تەقینەوەی روداوەكە، ئەوكاتەبوو، ئەو ئەكتەرەی كە رۆڵی عومەری كوڕی خەتابی دەگێڕێت، دەچێتەسەر ماڵی فاتیمەی كچی پێغەمبەری ئیسلام‌و دەرگای ماڵەكەی‌و دەستی فاتیمە دەشكێنێت، بەڵام عەلی كوڕی ئەبو تالب بێدەنگە لەو هێرشەی كە عومەر دەیكاتەسەر فاتیمەی هاوسەری. ئامادەبوانی شانۆگەرییەكە هێرشیانكردەسەر ئەو ئەكتەرەی كە رۆڵی عومەری كوڕی خەتابی دەگێڕا، بەپێی هەواڵی هەندێك لە میدیاكانی عێراق، ئەو ئەكتەرە برینداربووە‌و رەوانەی نەخۆشخانە كراوە. ڤیدیۆی روداوەكە لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی عێراق بڵاوبوەتەوە، وەك لە ڤیدیۆكەدا دەردەكەوێت ئەو ئەكتەرەی كە رۆڵی عەلی كوڕی ئەبو تالب دەگێڕێت، لەكاتی پەلاماردانی عومەردا داوا لە خەڵك دەكات هێورببنەوە. روداوەكە قسەوباسی زۆری بەدوای خۆیدا هێناوە، هەندێك داوا دەكەن رێز لە ئازادی هونەر‌و رەخنەی هونەری بگیرێت، هەندێكی تر ئیدانەی كارە شانۆییەكە دەكەن‌و دەڵێن شانۆكە دەستی بۆ پیرۆزییەكان بردووە‌و سوكایەتی بە ئیمامەكان كردووە. كەربەلا زۆرینەی دانیشتوانەكەی شیعەمەزهەبن، شارەكە یەكێكە لە سیبولەكانی شیعە لەسەر ئاستی جیهان. ئەم رووداوە دوای ئەوەدێت رۆژی شەممەی رابردوو لە كەربەلا ژمارەیەك چەكدار تەقەیان لە چالاكوان‌و رۆماننوس (عەلا مەشزوب) كرد‌و كوشتیان، ئەو رۆماننوسە بەوە ناسرابوو بەردەوام رەخنەی لە دەستوەردانی دەرەكی لە كاروباری ناوخۆی عێراق‌و رۆڵی پیاوانی ئاینی دەگرت. لە خوارەوە كلیك بكە بۆ بینینی ڤیدیۆكە:

 ( درەو میدیا): عەمر موسا، ئەمینداری پێشووتری كۆكاری عەرەبی وردەكاریی كۆبوونەوەیەكی لەگەڵ سەددام حسێن پێش ساڵی 2003 و  هەوڵی تیرۆركردنی لە عێراق دەگێڕێتەوە. موسا لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ رۆژنامەی " ئیندیپێندنتی" عەرەبی بەریتانی دەڵێت:" كاتێك لە عێراق بووم، هەڕەشەی زۆرم بۆ تیرۆركردن و دەستدرێژیكردنە سەرم بەدەست گەیشت، بەڵام نەگەیشتە ئاستی هەوڵی پراكتیكی بۆ تیرۆركردن و منیش زۆر بایەخم پێنەدا و بەردەوامیش پارێزگاریم لێدەكرا و زۆرینەی هەڕەشەكانیش لە عێراقەوە بوون". موسا ئاشكراشیدەكات كە لەمیانی سەردانەكانیدا بۆ عێراق هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستان، ئەركی پارێزگاریكردنیان لەئەستۆگرتووە و پاراستویانە. دانوستانی پرسی ئەتۆمیی موسا لە میانی چاوپێكەوتنەكەیدا دەڵێت:" لە ساڵی 2001ەوە سەرقاڵی ئەوە بووم لە وەزیری دەرەوەی میسرەوە بچە پۆستە تازەكەم وەك ئەمینداری گشتی كۆكاری وڵاتانی عەرەب و بە دیاریكراوی حوەزیرانی 2001 و هاوڕێەیتی و دۆستایەتی دوورودرێژم لەگەڵ كوفی ئەنان سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان هەبووە". موسا بەردەوام دەبێت لە قسەكانی و دەڵێت:" بەردەوام پەیوەندیم بە ئەنانەوە دەكرد و ئەو كاتەدا پێم راگەیاند كە وەك ئەمینداری گشتی كۆكاری عەرەبی سەردانی 22 دەوڵەتی ئەندام دەكەم و عێراق دواهەمین وێستگەی سەردانەكەم دەبێت و گەیشتینە ئەوەی كە من نامەیەكی ئەنان بگەیەنمە عێراق". موسا لە درێژەی گێڕانەوەكەیدا دەڵێت:" بە تونس دەستم بە سەردانەكەم كرد و پاشان وڵاتانی خۆرئاوا و خۆرهەڵاتی عەرەبی و پێش گەیشتن بە دوا وێستگەی گەشتەكەم كە عێراق بوون لە نیویۆرك سەردانی كوفی ئەنانم كرد و پێم وت بە باشی دەزانم نامەیەكی بگەیەنمە سەددام حسێن، دەربارەی پرسی چاودێرە نێودەوڵەتییەكان و هەوڵدان بۆ چەكی ئەتۆمیی". موسا جەختدەكاتەوە:" رۆژی 19ی كانوونی دووەمی 2002 نامەكەی ئەنانم گەیاندە سەدادم حسێن و پێم وت كە بابەتی توانا ئەتۆمییەكان و چاودێرەكان بنچینەی ناكۆكی تۆیە لەگەڵ نەتەوە یەكگرتوەكان، ئەمەش كارێكە پێویستە گرنگی پێبدرێت و بەهەند وەربگیرێت، ئاسا پرۆژەی ئەتۆمیت هەیە؟ پێی وتم: نەخێر، پاشان لەسەر داوای خۆی دووجار پرسیارەكەم لێكردەوە و ئەویش هەر هەمان وەڵامی دایەوە، ئەحمەد بن حلی كە ئەوكات یاریدەدەری ئەمینداری كۆكاری عەرەبی بوو لەو دیدارەدا لەگەڵمدا بوو، بە شۆخییەوە پرسیاری لێكردم كە بۆچی دووجار هەمان ئەو پرسیارەم كردەوە، دەتەوێت لەناومان بەریت؟ وتەم جەنابی باڵیۆز، دەبێت لە وەڵامەكەی دڵنیاببمەوە چونكە دۆخەكە لەدژی عێراق زۆر هەستیارە". پاشان موسا دەڵێت:" پرسیم لە سەددام حسێن، كەواتە بۆچی گەڕانەوەی چاودێری نێودەوڵەتییەكان رەتدەكەیتەوە؟ پێی وتم لەبەرئەوەی هەموویان سەر بە هەواڵگری ئەمریكا " سی ئای ئەی" ین، پێم وت كەواتە ئەگەر لە رێگەی دانوستانی نێوان تۆو نەتەوە یەكگرتووەكانەوە ئەوە چارەسەربكرێت و گەرەنتی دیاریكراو دەربارەی چاودێرە نێودەوڵەتییەكان بكرێت، ئەویش وتی: ئەو كاتە رێگر نیم" دوای چاوپێكەوتنەوە موسا لە درێژەی قسەكانیدا دوای چاوپێكەوتنەكەی سەددام دەڵێت:" دوای كۆبوونەوەكە چووم بۆ دیداری شا عەبدوڵای دووەم پاشای ئوردن بەوپێیەی كە سەرۆكی لوتكەی عەرەبی بوو، راپۆرتێكم دەربارەی ئەوەی روویدا پێشكەشكرد و پاشان چاومكەوت بە كوفی ئەنان بۆئەوەی وردەكاری كۆبوونەوەكەی سەددامی بۆ باس بكەم، پێی وتم كە ئەوە قسەیەكی گرنگە، پێویستە لەگەڵ ئەمریكییەكاندا گفتوگۆی لەسەر بكەین، هەروەها گفتوگۆم لەگەڵ كۆڵن پاوڵ وەزیری ئەوكاتەی دەرەوەی ئەمریكا كرد و ئاگادارم كردەوە لەوەی روویداوە، بەڵام وەڵامی پاوڵ زۆر شۆكهێن بوو چونكە وتی:" سەدام حسێن گاڵتەی بە تۆ و كوفی ئەنان كردووە و پێتان پێكەنیوە، سەددام چەكی ئەتۆمیی هەیە، لەگەڵ ئەوەشدا بەهۆی دیدارەكەی منەوە لەگەڵ سەددامدا دانوستانی سەركەوتوو لە نێوان نەتەوە یەكگرتووەكان و سەددام حسێندا بەڕێوەچوو، بەڵام بەداخەوە بڕیاری شەڕەكە كە درابوو، تەنها مەسەلەی كات بوو، ئەوەی روویدا، روویدا".

( درەو میدیا): بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق رایدەگەیەنێت كە دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا، مۆڵەتی لە عێراق وەرنەگرتووە تا هێزەكانی ئەمریكا لەسەر خاكی عێراق چاودێری ئێران بكەن. بەرهەم ساڵح لە وتەیەكیدا كۆڕبەندی بەغدا وتیشی:" هێزەكانی ئەمریكا بە گوێرەی رێككەوتنێكی نێوان هەردوو وڵات لە عێراقن و ئەركیان لە بواری نەهێشتنی تیرۆردا دیاریكراوە و پێویستە لەسەریان پابەندی بن". سەرۆك كۆماری عێراق جەختیشیكردەوە, بەرژەوەندی بنەڕەتی عێراق لەوەدایە, پەیوەندی باشی لەگەڵ ئێران و وڵاتانی تری دراوسێیدا هەبێت. رۆژی یەكشەممە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمریكا لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ كەناڵی " CBS" ی ئەمریكیدا رایگەیاند مانەوەی هێزەكانەی ئەمریكا لە عێراق گرنگە بۆئەوەی واشنتۆن بتوانێت لە نزیكەوە چاودێری ئێران بكات.

( درەو میدیا): دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا رایدەگەیەنێت دەیانەوێت هێزەكانیان لە عێراق بۆ چاودێریكردنی ئێران بهێڵنەوە و جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراقیش ئیدانەی ئەو هەڵوێستەی ترەمپ دەكات و رایدەگەیەنێت لە پەرلەمانەوە كۆتایی بە بوونی هێزە بیانییەكان و هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق دەهێنن. " پارەی زۆمان خەرجكردووە" ترەمپ لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ كەناڵی " سی بی ئێس" ئەمڕۆ یەكشەممە رایگەیاند: ویلایەتە یەكگرتووەكان پارەیەكی زۆری لە بونیادنانی بنكەیەکی سەربازیدا لە عێراقدا خەرجكردووە و  بوونی سەربازیی ئەمریكا لە عێراق گرنگە بۆئەوەی بتوانرێت چاودێری ئێران بكرێت". ترەمپ جەختیشكردەوە، ئارەزوی ئەو بۆ هێشتنەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق ئەوەیە دەیەوێت چاودێری ئێران بكرێت، چونكە ئەو وڵاتە كێشەیەكی راستەقینەیە و وتی:" هەموو ئەوەی دەمەوێت ئەوەیە بتوانین چاودێری بكەین، بنكەیەكی سەربازیی گرنگ و پڕ خەرجییمان لە عێراق دامەزراندووە، پێگەیەکی نمونەییە بۆ چاودێریكردنی هەموو ناوچەكانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاستی ئاڵۆز ئەوەش باشترە لە پاشەكشێكردن". دەربارەی سوریاش ترەمپ لەو چاوپێكەوتنەدا بەڵێنیدا جارێكی تر هێزەكانی ئەمریكا بگەڕێنەوە بۆ سوریا، ئەگەر داعش ناوچەكانی كە پێشتر داگیری كردبوون كۆنترۆڵبكاتەوە و ئاماژەیبەوەشدا " واشنتۆن فڕۆكەی خێرای هەیە و دەتوانێت بەزووترین كات بگەڕێتەوە سوریا". ئاشكراشیكرد بەشێك لە هێزەكانی ئەمریكا لە سوریا دەگەڕێنەوە بۆ ئەو بنكە سەربازییەی عێراق و هەندێكیشیان دەگەڕێنەوە بۆ ئەمریكا. "بە یاسا هێزەكانی ئەمریكا دەكەینە دەرەوە" وتەكانی دۆناڵد ترەمپ دەربارەی مانەوەیان سوپای ئەمریكا لە عێراق، هاوشێوەی سەردانە كتوپڕەكەی بۆ بنكەی سەربازی عەین ئەسەد لە سەرەتای ئەمساڵدا بەبێ‌ بینینی هیچ بەرپرسێكی عێراقی، كاردانەوە لێكەوتەوە. لە یەكەم كاردانەوەدا حەسەن كەعبی، جێگری یەكەمی سەرۆكی پەرلەمانی عێراق وتەكانی ترەمپی ئیدانەكرد و رایگەیاند وتەكانی ترەمپ " پێشێلكردنی ئاشكرای سەروەری و ویستی نیشتمانی و دەستوری عێراقە كە جەختدەكاتەوە نابێت عێراق ببێتە بنكەیەك بۆ دەستدرێژیكردنە سەر هیچ دەوڵەتێك". كەعبی كە سەر بەرەوتی سەدرە لە بەیاننامەیەكدا وتی:" جارێكی تر ترەمپ یاسا و دەستوری دەوڵەتی عێراقیی پێشێلكرد دوای سەردانەكەی پێشووی بۆ بنكەی عەین ئەسەد". جەختیشیكردەوە كە لەسەر هەموو لایەك پێویستە بە پەلە بكەونە جموجوڵ بۆ كۆتاییهێنان بە بوونی ئەمریكا و رێگەنەدان كە عێراق بكرێتە بنكەیەك بۆ بەرپاكردنی شەڕ یان چاودێریكردنی دەوڵەتێك. لە كۆتایی بەیاننامەكەیدا جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراق ئاشكراشیكرد " پەرلەمان لە میانی وەرزی یاسادانانی داهاتوودا كاردەكات بۆ پەسەندكردنی یاسایەك كە كاركردن بە رێككەوتننامەی ئەمنیی لەگەڵ ئەمریكا كۆتایی پێدەهێنێت لەگەڵ كۆتاییهێنان بە بوونی راوێژكار و راهێنەرە سەربازییەكانی ئەمریكا و بیانییەكان لەسەر خاكی عێراق. "پێویستە عەبدولمەهدی و بەرهەم ساڵح بێنە دەنگ" هاوكات پەرلەمانتار سەباح ساعدی، سەرۆكی كوتلەی چاكسازی و بونیاتنان داوای لە بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق كرد كە رێوشوێنی پێویست بگرێتەبەر بۆ بەرپەرچدانەوەی ترەمپ و پاراستنی سەروەریی عێراق . ساعدی لە بەیاننامەیەكدا داواشی لە عادل عەبدولمەهدی كرد هەتا ئەو كاتەی پەرلەمان پرۆژە یاسایەك بۆ كردنە دەرەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق پەسەنددەكات، رێوشوێنی پێویست بۆ سنورداركردنی جموجوڵی هێزەكانی ئەمریكا و هێزە بیانییەكان لە عێراق بگرێتەبەر.  

 ( درەو میدیا): رۆژی شەممە پرۆسەی هەناردەكردنی نەوتی عێراق بۆ ئوردن لە رێگەی تانكەر و دەروازەی ترەیبیلەوە دەستیپێكرد و سەرۆك وەزیران و بەرپرسانی هەردوو وڵاتیش لەو تاكە دەروازە سنورییەی نێوان هەردوو وڵات كۆبوونەوە و چەند رێككەوتننامەیەكیان بۆ پەرەپێدانی بازرگانی نێوانیان ئیمزاكرد. عێراق و ئوردن تەنها یەك دەروازەی سنوریی لە نێوانیاندا هەیە، لە دیوی عێراقەوە بە "ترەیبیل" و لە دیوی ئوردنەوە بە "كەرامە" ناودەبرێت و دەروازەكە 370 كلیۆمەتر لە عەممانی پایتەختی ئوردن و 570 كیلۆمەتر لە بەغدای پایتەختی عێراقەوە دوورە و ئەم دەروازەیە لە ساڵی 2014ەوە بەهۆی شەڕی داعشەوە داخرا و كۆتایی ئابی 2017 كرایەوە. نەوتی كەركوك بە هەرزان لەو دەروازە سنورییە لە هۆڵێكی كۆبوونەوەدا كە لەناو خێمەیەكی سپیدا پێكهێنرابوو، عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق و هاوتا ئوردنییەكەی عومەر رەزاز و وەفدێكی باڵای نێوان هەردوو وڵات كۆبوونەوە. هەردوولا رێككەوتن كە عێراق رۆژانە لە رێگەی تانكەرەوە 10 هەزار بەرمیل نەوتی كەركوك بداتە ئوردن بەرەچاوكردنی تێچوی گواستنەوەی و جیاوازی كوالێتی نەوتەكە لە رووی نرخەوە. هەروەها هەردوو وڵات رێككەوتن كە دەستبكەن بە لێكۆڵینەوە بۆ بونیادنانی هێڵێكی گواستنەوەی نەوت لە بەسرەوە بۆ ناوچەی حەدیسە و لەوێوە بۆ بەندەرەی عەقبەی ئوردن و شارەزایان ئاماژە بەوەدەدەن كە عەممان زۆری بەلاوە گرنگە لە رێگەی ئەو بۆریەوە پێداویستی خۆی لە سوتەمەنی پێبگات. هەر بە گوێرەی ئەو رێككەوتنە حكومەتی ئوردن و عێراق رێكەوتوون كە ئوردن كارەبا بە عێراق بدات و كاربكرێت بۆئەوەی لە ماوەی سێ مانگدا پرۆژەی بەستنەوەی كارەبای عێراق بە ئوردنەوە جێبەجێ بكرێت و چاوەڕوانیش دەكرێت لە ماوەی كەمتر لە دوو ساڵدا ئوردن دەستبكات بە هەناردەكردنی كارەبا بۆ عێراق. عێراق ئێستا بۆ دابینكردنی كارەبا پشت بە ئێران دەبەستێت و حكومەتی بەغدا دەیەوێت سەرچاوەكانی بەدەستهێنانی كارەبا زیادبكات و كۆتایی ساڵی 2018 واشنتۆن عێراقی لە سزاكانی سەر ئێران بەخشی و ئێستا بەغدا دەیەوێت جگە لە ئێران، كارەبا لە ئوردن و كوەیت و توركیا بكڕێت. پرسی فرۆشتنی نەوتی عێراق بە كەمتر لە نرخی بازاڕەكانی جیهان لە ناوخۆی عێراق و بە تایبەتی لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكاندا كاردانەوە و ناڕەزایەتی لێكەوتوەتەوە و تائێستاش حكومەتی عێراق ئامادە نییە ئەو نرخە ئاشكرابكات كە لەسەری رێككەوتون.

راپۆرت: نامیق رەسوڵ لە دوای سەردانە كتوپڕەكەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بۆ عێراق، داواكاری چوونەدەرەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق بەرزبوەتەوە، ئێستا چەند هێزێكی سیاسی جموجوڵیان دەستپێكردووە بۆئەوەی لەڕێگەی پەرلەمانەوە ئەو هەنگاوە بنرێت‌و بە یاسا هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق بكرێنە دەرەوە. سەدرو مالیكی پشتیوانی دەكەن ئەندامێكی ئەنجومەنی نوێنەران ئاشكرایدەكات" پرۆژە یاسای دەركردنی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق گەیشتوەتە قۆناغی كۆتایی". لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەی "ئەلعەرەبی ئەلجەدید"ی قەتەری ئەو پەرلەمانتارە كە ناوی خۆی ئاشكرانەكردووە دەڵێت" زیاتر لە كوتلەیەك پشتیوانی لە پرۆژە یاساكە دەكەن، دیارترینیان كوتلەی بونیادنانە كە هاوپەیمانی دەوڵەتی یاساو گروپەكانی حەشدی شەعبی لەخۆدەگرێت، هەروەها هاوپەیمانی سائرون كە موقتەدا سەدر پاڵپشتی دەكات، پشتگیری لە پرۆژە یاساكە دەكات". بەپێی قسەی ئەو پەرلەمانتارە، هەماهەنگی لەنێوان لیژنەكانی پەرلەماندا هەیە لەپێناو سەرخستنی پرۆژەكە، بۆئەوەی رێگەی بۆ خۆشبكرێت لە پەرلەماندا دەنگی لەسەر بدرێت‌و پێشبینیشدەكات پرۆژەكە زۆرینەی پەرلەمان دەنگی بۆ بدات. چاوەڕوانی وەڵامی عەبدولمەهدی دەكرێت پێش پێشكەشكردنی پرۆژە یاساكە، هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا كە نوری مالیكی سەرۆكایەتی دەكات، هەوڵیدا عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیران بهێنێتە ناو پرسەكەو چەند پرسیارێكی دەربارەی ژمارەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق و هۆكارەكانی مانەوەیانی ئاڕاستەكرد. محەمەد كەریم پەرلەمانتاری هاوپەیمانی بونیاتنان رایگەیاند، دەنگدان لەسەر پرۆژە یاسای دەركردنی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق وەستاوەتەوە لەسەر وەڵامدانەوەی عەبدولمەهدی بۆ ئەو پرسیارانەی كە لەلایەن لیژنەی ئاسایش‌و بەرگری پەرلەمانەوە ئاراستەی كراون. ئەو پەرلەمانتارە لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا وتی: لیژنەكە پشتی بە چوارچێوە دەستوری‌و یاساییەكان بەستووە، پێش ئەوەی دەستبكرێت بە هەمواركردنەوەی رێككەوتنە ستراتیژی كە لەنێوان بەغدادو واشنتۆن ئیمزاكراوە، یان دەركردنی پرۆژە یاسایەكی نوێ بۆ كردنەدەرەوەی هێزە بیانییەكان، لە نێویاندا هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق. ئەو پەرلەمانتارە ئاماژی بەوەدا، لەماوەی دوای وەڵامدانەوەكانی عەبدولمەهدی، هەمواركردنەوەی رێككەوتنەكەی نێوان بەغدادو واشنتۆن یان پرۆژە یاسایەكی نوێ بۆ دەركردنی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق ئەنجامدەدرێت، هەموو ئەمانە وەستاونەتەوە سەر جۆری وەڵامدانەوەی عەبدولمەهدی. یاساكە ئامادەكراوە ! بەپێی قسەی سەعران ئەعاجیبی، ئەندامی لیژنە ئاسایش‌و بەرگری پەرلەمانی عێراق، یاسای دەركردنی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق گەیشتوەتە قۆناغی كۆتایی‌و لە چەند رۆژی داهاتوودا دەخرێتەڕوو. ئەعاجیبی كە پەرلەمانتاری هاوپەیمانی سائیرونە، پێشبینیدەكات بەمزوانە پرۆژە یاساكە بخرێتە دەنگدانەوە، لە كاتێكدا خواستێكی پەرلەمانیی هەیە بۆ دەركردنی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق، بە تایبەتی دوای جموجوڵەكانی ئەمدواییەی هێزەكانی ئەمریكا لە چەند ناوچەیەكی عێراق. رۆڵی ئێران لە یارییەكەدا هەوڵدان بۆ دەركردنی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق، بەزۆری ئەو لایانانەی لە پشتەوەن كە لە ئێرانەوە نزیكن. هۆشیار زێباری، ئەندامی مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان‌و وەزیری پێشووتری دەرەوەی عێراق لە تویتێكدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر رایگەیاند، لایەنە شیعەكان لەلایەن ئێرانەوە ئامۆژگاری كراون، لەڕێگەی پەرلەمانەوە فشاربكەن بۆ دەركردنی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق. ئەم هەوڵەی كوتلەكانی پەرلەمانی عێراقی نزیك لە ئێران، لە كاتێكدایە بەگوێرەی قسەی چەند میدیایەكی ئیسرائیل‌و وڵاتانی كەنداو، ئەمریكا داوای لە عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق كردووە "چەند گروپێكی هێزەكانی حەشدی شەعبی چەك بكات". میدیاكانی ئیسرائیل، لەسەر زاری سەرچاوەیەكی حكومەتی عێراقەوە بڵاویانكردەوە، وەزیری دەرەوەی ئەمریكا مایك پۆمپیۆ، بە عادل عەبدولمەهدی راگەیاندووە" واشنتۆن رێگە لە ئیسرائیل ناگرێت، ئەگەر ئەو وڵاتە پێگەكانی حەشدی شەعبی لە عێراق بۆردومان بكات". سەرچاوەكە ئاشكراشیكردووە، عەبدولمەهدی لە ئەگەری هێرشكردنە سەر بنكەو بارەگاكانی حەشدی شەعبیی نیگەران بووەو هۆشداریی داوەتە پۆمپیۆ لەوەی ئەو هەنگاوە لێكەوتنەی مەترسیداری لە ناوچەكەدا دەبێت. چارەنوسی رێككەوتنی ستراتیژی عێراق‌و ئەمریكا لەسەردەمی كابینەی نوری مالیكیدا رێككەوتنی ستراتیژی سیاسی‌و سەربازییان ئیمزاكرد، بەڕای چاودێران عێراق دەبێت پابەندی ئەو رێككەوتنە بێت‌و ناتوانرێت بە یاسایەك ئەو رێككەوتنە هەڵبوەشنێرێتەوە. لەگەڵ دەستپێكردنی هەوڵەكان بۆ دەركردنی هێزەكانی ئەمریكا، عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق هەوڵیدا خۆی لەو پرسە بەدووربگرێت، ئەمەش بە رەچاوكردنی ئەوەی، ئەو رێككەوتنە لەسەردەمی نوری مالیكیدا ئیمزاكراوەو حكومەتی حەیدەر عەبادیش دوای ئەو، پابەندبوونی خۆی پێوە راگەیاندووە.  

( درەو میدیا):     هیچ پەرلەمانتارێكی عێراق ئامادەنیە ببێتە ئەندامی لیژنەی ئەوقاف و كاروباری ئاینی و بەوهۆیەوە لیژنەكە هەڵدەوەشێنرێتەوە. عەلی بدیری، پەرلەمانتاری رەوتی حیكمە لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا وتی:" كوتلە گەورەكانی نێو پەرلەمان زۆرینەیان بیروبۆچونی ئیسلامییان هەیە ئەوە ئاشكرایە، بەڵام ئەوەی نامۆیە هیچ پەرلەمانتارێكی ئەو حزبە ئیسلامیانە ناخوازن ببنە ئەندامی لیژنەی ئەوقاف و كاروباری ئاینی". ئەو پەرلەمانتارە ئاشكراشكیكرد, بەهۆی ئەوەی هیچ پەرلەمانتارێك ئامادەنیە ببێتە ئەندامی لیژنەی ئەوقاف و كاروباری ئاینی رەنگە ئەو لیژنەیە هەڵبوەشێنرێتەوە و ئەوەش لە هیچ یەكێك لە خولەكانی پێشوودا رووی نەداوە و پێویست بوو حزبە ئیسلامییەكان شەڕیان لەسەر ئەو لیژنەیە بكردایە, بەڵام شەڕ لەسەر لیژنەكانی تر دەكەن كە دوورن لە رێبازی ئیسلامییەوە. پەرلەمانی عێراق زیاتر لە 20 لیژنەی هەمیشەیی هەیەو بەشێكی زۆری پەرلەمانتاران زیاتر خوازیارن ببنە ئەندامی لیژنەی دارایی و یاسایی و پەیوەندییەكانی دەرەوە و كەمتر هەوڵ بۆ ئەندامێتی لیژنەكانی تر دەدەن.