درەو میدیا:  بەبڕیاری عادل عەبدولمەهدی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق ( 108 هەزارو 482) كەس لە وەزارەتی بەرگری گەڕێنرانەوە سەركارەكانیان، كە پێشترو لەدوای هاتنی داعش لە 2014 وازیان هێنابوو یاخۆد فەسڵكرابوون، ئێستا گەڕێنرانەوە سەركارەكانیان. بەپێی بەدواداچوونەكانی ( درەو میدیا) حكومەتی عێراق لەماوەی 10 رۆژی داهاتوودا زیاتر لە ( 100 هەزار ) لە هەڵگرانی ماستەر و دكتۆرا دادەمەزرێنێت، كە بەشێكیان بە ئیجباری لە زانكۆ ئەهلیەكان دادەمەزرێنرێن. ئەمە سەرەڕای ئەوەی ( 300 هەزار ) هەلی كار دەكاتەوە بۆ ئەو كەسانەی كاریان نیە، ئەویش لە رێگەی كردنەوەی كۆشكی سەر شەقامەكان هەریەكەیان ( 4 بۆ 5) كەس كاری تێدا بكەن و لەلایەن حكومەتەوە درووستدەكرێن و هاوكاری دەكرێن.  ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق لە دوایین كۆبونەوەی نائاسایی خۆیدا(17 ) بڕیاری دەركرد كە بریتی بوون لە:. بڕیارەکانی ئەنجومەنی وەزیران: 🔷 کردنەوەی دەرگای پێشکەشکردنی داواکاری بۆ وەرگرتنی زەوی نیشتەجێبوون لەسەرجەم پارێزگاکان بۆ ئەوانەی کە داهاتیان سنوردارە لەگەڵ توێژەکانی تردا. 🔷 تەواوکردنی پرۆسەی دابەشکردنی (17) هەزار پارچە زەوی نیشتەجێبوون بەسەر خەڵکانی شایستەو ئەوانەی داهاتیان سنوردارە لە پارێزگای بەسرە، لەماوەیەکی زەمەنی دیاریکراودا کە لە چوار هەفتە تێپەڕنەکات. 🔷 ئامادەکردن و جێبەجێکردنی پرۆگرامی نیشتمانی نیشتەجێکردن کە دروستکردنی (100) هەزار یەکەی نیشتەجێبوون لەخۆدەگرێت و دابەشبووە بەسەر هەموو پارێزگاکاندا، ئەولەویەت بەو ناوچە و پارێزگایانە دەدرێت کە هەژارترن. 🔷 پارێزگاری هەموو پارێزگاکان ئەرکی دروستکردنی لیژنەی یەکلاکردنەوەی ناوی ئەو خێزانانە لەئەستۆ دەگرن کە شایستاترن، لەوانەی کە تۆڕی چاودێری کۆمەڵایەتی گرتونیەتەوە، بۆئەوەی پیدانی زەوی نیشتەجێبوون بیانگرێتەوە، بەرزکردنەوەی ناوەکانیان بۆ ئەمیندارێتی ئەنجومەنی وەزیران لەماوەی دوو هەفتەیەدا. 🔷 وەزارەتی دارایی ئەرکی دابینکردنی پارە بۆ سندوقی نیشتەجێبوون لەئەستۆ دەگرێت بۆ ئەوەی ژمارەیەکی زیاتری خەڵک بتوانن قەرز وەربگرن، تاوەکو بتوانن بەو قەرزە خانو لەسەر ئەو زەوییانە دروستبکەن کە وەریدەگرن، ئەمە لەچوارچێوەی بودجەی 2020دا، بەپێی یاسای سندوقەکە ئەم قەرزانە لە هەموو جۆرە سودێک دەبەخشرێت. 🔷 پێدانی پارەیەکی مانگانە بە بڕی (175) هەزار دینار بە (150) هەزار کەس لە خەڵکانی بێکارو ئەوانەی توانای کارکردنیان نیە، ئەمە بۆماوەی سێ مانگ. 🔷 دروستکردنی کۆمەڵگەی بازرگانی هاوچەرخ "کۆشک" لەناوچە بازرگانییەکانی بەغدادو پارێزگاکانی تر لەماوەی سێ مانگدا بەبڕی (60) ملیار دینار، دەبێت خاوەنی هەریەکێک لەم کۆشکانە بەڵێن بدەن دوو کەسی بێکار بخەنەسەر کار، بەمەبەستی گرەنتیکردنی فەراهەمکردنی (450) هەزار دەرفەتی کار، لەگەڵ رەچاوکردنی ئەولەویەت بۆ ئەوانەی کە کۆشکەکانیان روخێندراوە. 🔷 ئامادەکردنی پرۆگرامێک بۆ راهێنان و ئامادەکردنی ئەوانەی بێکارن و توانای کارکردنیان نیە بۆ (150) گەنجی دەرچوو و دەرنەچوو لەگەڵ خەرجکردنی پارەیەک بۆیان لەماوەی راهێنانیاندا کە سێ مانگ دەخایەنێت بەبڕی (175) هەزار دینار بۆ هەرکەسێک و دامەزراندنی ئەوانەی کە خولەکە تەواو دەکەن لەو کۆمپانیایانەی لە عێراق کاردەکەن. 🔷 ئەوانەی لەو خولانەی راهێناندا سەردەکەون، لە سندوقی قەرزی وەزارەتی کارو کاروباری کۆمەڵایەتی یاخود لە بانکی ناوەندی قەرزی گونجاویان پێدەدرێت بۆ بنیادنانی پرۆژەی مامناوەندی و بچوک. 🔷 ئەوانەی بێکارن و بەشداری ئەو پرۆگرامە دەکەن، یاسای خزمەتی پیشەسازی دەیانگرێتەوە، بە پێدانی پارچە زەوییەک بۆ بنیادنانی پرۆژەی پیشەسازی، هەموو ئەو ئیمتیازاتانەی تر دەیانگرێتەوە کە لە یاساکەدا هاتووە. 🔷 لە رۆژی 15ی ئەم مانگەوە، وەزارەتی بەرگری بەشێوەی ئەلیکترۆنی یاخود لەڕێگەی ناوندەکانەوە دەرگای دامەزراندن بۆ گەنجان لە تەمەنی (18 بۆ 25) دەکاتەوە. 🔷 وەزارەتی بەرگری و ناوخۆ هەڵدەستن بە گرتنەبەری رێوشوێن بۆ گەڕاندنەوەی ئەوانەی کە گرێبەستەکانیان هەڵوەشێندراوەتەوە لە هەموو پارێزگاکان. 🔷 وەزارەتی پەروەردە رێوشوێنی بنەڕەتی دەگرێتەبەر بۆ گرێبەستکردن لەگەڵ مامۆستایانی خۆبەخشی وانەبێژو دانانی دەرماڵەی تایبەت بۆیان لە بودجەی 2020 دا. 🔷 وەزارەتی کشتوکاڵ رێوشوێن بنەڕەتی دەگرێتەبەر بۆ بەخشینی جوتیاران لە پارەی بەکرێگرتنی زەوی و زار کە لەماوەی رابردوودا لەسەریان کەڵەکەبووە تاوەکو 31\12\2019. 🔷 پارێزگارەکان بەهەماهەنگی لەگەڵ فەرمانگەکانی چاودێری کۆمەڵایەتی سەربە وەزارەتی کارو کاروباری کۆمەڵایەتی، ئەرکی ئامادەکردنی لیستی ئەو خیزانە بێبەشکراوانە لەئەستۆ دەگرن کە شایستەن بۆ ئەوەی موچەی چاودێری کۆمەڵایەتییان پێبدرێت، ئەمە (600) هەزار خێزان دەگرێتەوە. 🔷 قوربانیانی خۆپیشاندانەکان و دەزگا ئەمنییەکان بە شەهید ئەژماردەکرێن و یاسا کارپێکراوەکان دەیانگرێتەوە و ئیمتیازاتەکان بە کەسوکاریان دەدرێت. 🔷 وەزارەتی تەندروستی خزمەتگوزاری چارەسەرکردن پێشکەشی بریندارانی خۆپیشاندەران و هێزە ئەمنییەکان دەکات و لەسەر خەرجی حکومەت.

(درەو میدیا): بەپێی راپۆرتی دەزگای ناوەندی ئامار لە وەزارەتی پلاندانانی، ساڵی 2018 ژمارەو چۆنیەتی دابەشبوونی دانیشتوان‌و ئاستی بێكاری لە عێراق بەمشێوەیە بووە: •     ژمارەی دانیشتوان: (38 ملیۆن‌و 124 هەزارو 182) كەس •    رەگەزی نێر لە كۆی دانیشتوانی عێراق: (19 ملیۆن‌و 261 هەزارو 253) كەس، واتە رێژەی (51%)ی كۆی دانیشتوانی عێراق لە رەگەزی نێرن. •    رەگەزی مێ لە كۆی دانیشتوانی عێراق: (18 ملیۆن‌و 862 هەزارو 929) كەس، واتە رێژەی (49%)ی كۆی دانیشتوانی عێراق لە رەگەزی مێینەن. •    ژمارەی گەنجان (لە تەمەنی 15 بۆ 24 ساڵ) لە كۆی دانیشتوانی عێراق: (7 ملیۆن‌و 616 هەزارو 710) كەس، واتە رێژەی (20%)ی لەكۆی دانیشتوانی عێراق گەنجن. •    ئەوانەی كە تەمەنیان لەنێوان (15 بۆ 19 ساڵ)دایە رێژەی (11%)ی كۆی دانیشتوان پێكدەهێنن، ئەوانەی تەمەنیان لەنێوان (20 بۆ 24ساڵ)ە رێژەی (9%) كۆی دانیشتوان پێكدەهێنن. •    ساڵانە (850 بۆ 1 ملیۆن) كەس بۆ ژمارەی دانیشتوان لە عێراق  زیاد دەبێت.  رێژەی بێكاریی بەپێی داتاكانی دەزگای ئاماری عێراق: •    لەناو گەنجانی تەمەن (15 بۆ 29 ساڵ) رێژەی بێكاری (22.6%)، واتە لەسەر ئاستی نیشتیمانی بێكاری بەرێژەی (74%) بەرزبوەتەوە، بێكاریی لەناو گەنجان لە رەگەزی نێر (18%)و لەناو گەنجانی رەگەزی مێ (56.3%)ە، بەڵام بەپێی ئاماری سندوقی دراوی نێودەوڵەتی رێژەی بێكاری لەناو گەنجاندا (40%)ە. •    بەپێی ئاماری رێكخراوی (هیومان رایتس وۆچ)، لە مانگی ئابی 2019دا رێژەی هەژاری لە عێراقدا گەیشتوەتە (31%)، بەڵام بەپێی ئاماری سندوقی دراوی نێودەوڵەتی رێژەی هەژاری لەناو گەنجاندا (41%)ە.

(درەو میدیا): ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق دوێنی شەو بە سەرۆکایەتی عادل عەبدولمەهدی کۆبونەوەیەکی نائاسایی کرد لەبارەی بارودۆخی ئێستای وڵات و خۆپیشاندانەکانەوە گفتوگۆی کرد. ئەنجومەنی وەزیران لە (17) خاڵدا کۆمەڵێک بڕیاری دەرکرد، لەراگەیەندراوی کۆبونەوەکەدا باسلەوەکراوە، ئەمە پاکێجی یەکەمی بڕیارەکانەو وەڵامدانەوەیە بۆ داواکاری خۆپیشاندەران و ناوەڕۆکی بانگەوازەکەی مەرجەعیەتی باڵا لە نەجەف. بڕیارەکانی ئەنجومەنی وەزیران: 🔷 کردنەوەی دەرگای پێشکەشکردنی داواکاری بۆ وەرگرتنی زەوی نیشتەجێبوون لەسەرجەم پارێزگاکان بۆ ئەوانەی کە داهاتیان سنوردارە لەگەڵ توێژەکانی تردا. 🔷 تەواوکردنی پرۆسەی دابەشکردنی (17) هەزار پارچە زەوی نیشتەجێبوون بەسەر خەڵکانی شایستەو ئەوانەی داهاتیان سنوردارە لە پارێزگای بەسرە، لەماوەیەکی زەمەنی دیاریکراودا کە لە چوار هەفتە تێپەڕنەکات. 🔷 ئامادەکردن و جێبەجێکردنی پرۆگرامی نیشتمانی نیشتەجێکردن کە دروستکردنی (100) هەزار یەکەی نیشتەجێبوون لەخۆدەگرێت و دابەشبووە بەسەر هەموو پارێزگاکاندا، ئەولەویەت بەو ناوچە و پارێزگایانە دەدرێت کە هەژارترن. 🔷 پارێزگاری هەموو پارێزگاکان ئەرکی دروستکردنی لیژنەی یەکلاکردنەوەی ناوی ئەو خێزانانە لەئەستۆ دەگرن کە شایستاترن، لەوانەی کە تۆڕی چاودێری کۆمەڵایەتی گرتونیەتەوە، بۆئەوەی پیدانی زەوی نیشتەجێبوون بیانگرێتەوە، بەرزکردنەوەی ناوەکانیان بۆ ئەمیندارێتی ئەنجومەنی وەزیران لەماوەی دوو هەفتەیەدا. 🔷 وەزارەتی دارایی ئەرکی دابینکردنی پارە بۆ سندوقی نیشتەجێبوون لەئەستۆ دەگرێت بۆ ئەوەی ژمارەیەکی زیاتری خەڵک بتوانن قەرز وەربگرن، تاوەکو بتوانن بەو قەرزە خانو لەسەر ئەو زەوییانە دروستبکەن کە وەریدەگرن، ئەمە لەچوارچێوەی بودجەی 2020دا، بەپێی یاسای سندوقەکە ئەم قەرزانە لە هەموو جۆرە سودێک دەبەخشرێت. 🔷 پێدانی پارەیەکی مانگانە بە بڕی (175) هەزار دینار بە (150) هەزار کەس لە خەڵکانی بێکارو ئەوانەی توانای کارکردنیان نیە، ئەمە بۆماوەی سێ مانگ. 🔷 دروستکردنی کۆمەڵگەی بازرگانی هاوچەرخ "کۆشک" لەناوچە بازرگانییەکانی بەغدادو پارێزگاکانی تر لەماوەی سێ مانگدا بەبڕی (60) ملیار دینار، دەبێت خاوەنی هەریەکێک لەم کۆشکانە بەڵێن بدەن دوو کەسی بێکار بخەنەسەر کار، بەمەبەستی گرەنتیکردنی فەراهەمکردنی (450) هەزار دەرفەتی کار، لەگەڵ رەچاوکردنی ئەولەویەت بۆ ئەوانەی کە کۆشکەکانیان روخێندراوە. 🔷 ئامادەکردنی پرۆگرامێک بۆ راهێنان و ئامادەکردنی ئەوانەی بێکارن و توانای کارکردنیان نیە بۆ (150) گەنجی دەرچوو و دەرنەچوو لەگەڵ خەرجکردنی پارەیەک بۆیان لەماوەی راهێنانیاندا کە سێ مانگ دەخایەنێت بەبڕی (175) هەزار دینار بۆ هەرکەسێک و دامەزراندنی ئەوانەی کە خولەکە تەواو دەکەن لەو کۆمپانیایانەی لە عێراق کاردەکەن. 🔷 ئەوانەی لەو خولانەی راهێناندا سەردەکەون، لە سندوقی قەرزی وەزارەتی کارو کاروباری کۆمەڵایەتی یاخود لە بانکی ناوەندی قەرزی گونجاویان پێدەدرێت بۆ بنیادنانی پرۆژەی مامناوەندی و بچوک. 🔷 ئەوانەی بێکارن و بەشداری ئەو پرۆگرامە دەکەن، یاسای خزمەتی پیشەسازی دەیانگرێتەوە، بە پێدانی پارچە زەوییەک بۆ بنیادنانی پرۆژەی پیشەسازی، هەموو ئەو ئیمتیازاتانەی تر دەیانگرێتەوە کە لە یاساکەدا هاتووە. 🔷 لە رۆژی 15ی ئەم مانگەوە، وەزارەتی بەرگری بەشێوەی ئەلیکترۆنی یاخود لەڕێگەی ناوندەکانەوە دەرگای دامەزراندن بۆ گەنجان لە تەمەنی (18 بۆ 25) دەکاتەوە. 🔷 وەزارەتی بەرگری و ناوخۆ هەڵدەستن بە گرتنەبەری رێوشوێن بۆ گەڕاندنەوەی ئەوانەی کە گرێبەستەکانیان هەڵوەشێندراوەتەوە لە هەموو پارێزگاکان. 🔷 وەزارەتی پەروەردە رێوشوێنی بنەڕەتی دەگرێتەبەر بۆ گرێبەستکردن لەگەڵ مامۆستایانی خۆبەخشی وانەبێژو دانانی دەرماڵەی تایبەت بۆیان لە بودجەی 2020 دا. 🔷 وەزارەتی کشتوکاڵ رێوشوێن بنەڕەتی دەگرێتەبەر بۆ بەخشینی جوتیاران لە پارەی بەکرێگرتنی زەوی و زار کە لەماوەی رابردوودا لەسەریان کەڵەکەبووە تاوەکو 31\12\2019. 🔷 پارێزگارەکان بەهەماهەنگی لەگەڵ فەرمانگەکانی چاودێری کۆمەڵایەتی سەربە وەزارەتی کارو کاروباری کۆمەڵایەتی، ئەرکی ئامادەکردنی لیستی ئەو خیزانە بێبەشکراوانە لەئەستۆ دەگرن کە شایستەن بۆ ئەوەی موچەی چاودێری کۆمەڵایەتییان پێبدرێت، ئەمە (600) هەزار خێزان دەگرێتەوە. 🔷 قوربانیانی خۆپیشاندانەکان و دەزگا ئەمنییەکان بە شەهید ئەژماردەکرێن و یاسا کارپێکراوەکان دەیانگرێتەوە و ئیمتیازاتەکان بە کەسوکاریان دەدرێت. 🔷 وەزارەتی تەندروستی خزمەتگوزاری چارەسەرکردن پێشکەشی بریندارانی خۆپیشاندەران و هێزە ئەمنییەکان دەکات و لەسەر خەرجی حکومەت.

(درەو میدیا): ئەمڕۆ ژمارەیەك لە نوێنەری گەنجانی خۆپیشاندەری شارە جیاجیاكان چونە ناو پەرلەمانی عێراق‌و لەگەڵ محەمەد حەلبوسی سەرۆكی پەرلەمان كۆبونەوە. كۆبونەوەكە لەسەر بانگهێشتی سەرۆكی پەرلەمان بوو، تێیدا هەردوولا لەسەر ئەم خاڵانە رێككەوتن: •    دیاریكردنی موچەیەكی مانگانە بۆ هەموو خێزانێك، ئەمەش بۆ نزیكەی (ملیۆنێك‌و 250 هەزار) خێزان كە ناویان تۆماركراوە بەوەی هیچ داهاتێكی مانگانەیان نییە، ئەم رێژەیەش ئەگەری زیادبوونی دەبێت بەپێی ئامارو ئەپدەیتی بەردەوامی تۆمارەكان. •    هەمواكردنی موچەی خانەنشینی‌و دانانی پلەبەندی موچە بەجۆرێك دادپەروەرانە بێت بۆ هەموو خانەنشینان بەبێ جیاوازی. •    دروستكردنی سندوقی پاڵپشتی خوێندكاران، دەبێت دارایی ئەم سندوقە لەو پارەیە دابین بكرێت كە لە موچەی پلە تایبەتەكان دەبڕێت‌و بەشداریپێكردنی خوێندكاران لە پرۆگرامی گەشەپێدان‌و فەراهەمكردنی پرۆژە بۆ رەخساندنی داهات. •    كردنەوەی دەرگای دامەزراندن بەڕووی گەنجاندا لەناو سوپا‌و پۆلیس. •    گەڕاندنەوەی فەسڵكراوانی سوپا‌و پۆلیس تاوەكو بەر لە كۆتایی ئەمساڵ. •    راگرتنی پرۆسەی لابردنی زیادەڕۆییەكان، هیچ جۆرە زیادەڕۆییەك لانابرێت تاوەكو سەرەتا بەدیلەكەی دانەنرێت. •    دروستكردنی 100 هەزار یەكەی نیشتەجێبوون لە هەموو پارێزگاكانی عێراق‌و پارەكەی لەناو بودجەی 2020دا بۆ تەرخاندەكرێت. •    دابەشكردنی زەوی بەسەر شەهیدان‌و بریندارانی روداوەكانی ئەمدواییە‌و قەرەبوكردنەوەی كەسوكارەكەیان. •    دامەزراندنی بەشێك لە وانەبێژان لەمساڵدا بەگوێرەی جوڵەی راژە، ئەمە بەڵێنی تایبەتی سەرۆكی پەرلەمانە. •    سەبارەت بە دەرچوانی زانكۆو پەیمانگاكان ئەنجومەنی فیدراڵی خزمەت كارا دەكرێت‌و دامەزراندن لە هەردوو كەرتی گشتی‌و تایبەتدا دەبێت‌و كارمەندی كەرتی تایبەت موچەی خانەنشینی دەیگرێتەوە. •    بەمزوانە كۆبونەوەی سەرۆكی كوتلەكانی پەرلەمان دەكرێت بۆ چارەسەركردن یاخود سڕكردنی كاركردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان، بەجۆرێك پەرلەمانتاران بەشێوەی راستەوخۆ چاودێری كاری پارێزگارەكان بكەن. •    لە یەكی ئازاری ساڵی 2020ەوە كاركردنی ئەنجومەنی قەزاو ناحییەكان سڕدەكرێت.  •    بەشێوەیەكی خێرا فەرمان بە هەموو لایەنە ئەمنییەكان دەدرێت كردەوەی توندوتیژی دژ بە خۆپیشاندەران رابگرن‌و بەبێ دواخستن دەستگیركراوان ئازادبكەن.

راپۆرتی: درەو میدیا خۆپیشاندانەكانی ئەمجارە لە عێراق توێژی سیاسی بە جارێك توشی ترس و شڵەژانێكی بێوێنەكرد، لانی كەم بێباكانە هاوشێوەی 16 ساڵی ڕابردو هەوڵی توڕە كردنی خەڵك و سوكایەتیكردن بە عەقڵیان ناكەن لەژێر ناوی تائیفە و نەتەوەدا، ئیتر ئەمانە بون بە بەشێك لەمێژو و زۆرینە باوەڕی پێناكات، ئەمە ڕای زۆرێكە لەو كەسانەی لەنزیكەوە چاودێری دۆخی عێراق دەكەن. لە خۆپیشاندانەكانی تر ناچێت  ڕەنگە دیارترین خاڵێك كە خۆپیشاندانەكانی ئێستای بەغداد و شارەكانی باشوری عێراق لە خۆپیشاندانەكانی پێشخۆی جیابكاتەوە، فەواز و نەبونی سەرێكی سیاسی بێت، خۆپیشاندانەكانی ڕابردو ڕونبون، گروپەكانی هەماهەنگی لەژێر ناونیشانی دیارو ڕاشكاودا سەركردایەتیان دەكردن، لەكاتێكدا ناڕەزایەتیەكانی ئێستا بێ سەرو پلانی پێشوەختەی خۆپیشاندانن، خۆرسكانە بەبێ‌ دیاریكردنی شوێن و كات ڕوو دەدەن، خاڵین لە كاریزما و كەسایەتی دیار، تاكە شتێك لەبارەی ناسنامەیان بوترێت ئەوەیە، گەنجانی چینی هەژار و دەرچوانی بێكار و وێڵی ژیانێكی شەرەفمەندانەو ڕێزلێگیراون، دروشمە بەرزكراوەكانشیان زیاتر لە ناعەدالەتی و دژایەتیكردنی گەندەڵی و خراپی خزمەتگوزراییە گشتیەكاندا چڕبۆتەوە. - 40%ی گەنجانی عێراق بێكارن ( بەپێی ئاماری سندوقی دراوی نێودەوڵەتی)  - رێژەی هەژاری لە عێراقدا ( 41%) بەپێی ئاماری ( بانكی نێودەوڵەتی)   ئەگەر ناڕونی و نەبونی سەركردایەتێك بەدیوێكدا وەك كەموكوڕی ئەم خۆپیشاندانانە دابنرێن، بە دیوەكەی تردا ئەو سیحریە گەورەیەیە كە لەپشتی ترس و دڵە ڕاوكێی بەرپرسە باڵاكانی عێراقەوە وەستاوە. بەها ئەعرەجی جێگری سەرۆك وەزیرانی پێشوی عێراق لە چاوپێكەوتنێكی ڕۆژنامەوانیدا بە خۆپیشاندەران دەڵێت"پەیامەكەتان گەیشت، یەكەمەینجارە هەستدەكەم سیاسی و بەرپرسەكانی عێراق دەترسن". مێژوی خۆپیشاندان لە ساڵی 2011 وە، بەغدادی پایتەخت شوێنی سەرهەڵدانی جوڵەی ناڕەزایەتییەكان بووە لەعێراق، نوسەر و ڕۆژنامەنوس و چالاكانی مەدەنی بە شێوەیەكی بچڕ بچڕ خۆپیشاندانیان ڕێكدەخست، سەرەتای داواكارییەكان بە دورخستنەوەی نوری مالكی سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی عێراق دەستیپێكرد و داوای دروستكردنی دەوڵەتێكی مەدەنیان دەكرد كە مافەكانی خەڵك دەستەبەربكات، بەڵام بەزەبری هێز سەركوتكرا و ژمارەیەك لە كەسایەتیەكانی تیرۆركران كە دیارترینیان ڕۆژنامەنوس (هادی ئەلمەهدی)بوو، بەدوایدا كۆمەڵێك خۆپیشاندانی تر لە گۆڕەپانی (تەحریر) ڕێَكخران، تا ساڵی 2015 و بەهێزبونی ڕەوتی عیلمانیەكان لەناو پایتەخت. لەساڵی 2018دا، شاری بەسرە مەڵبەندی خۆپیشاندان بو، چین و توێژە جیاوازەكانی ئەو شارە ڕژانە سەر شەقامەكان لەبەرامبەر نەبونی پێداویستیە سەرەكیییەكانی ژیان وەك ئاو و كارەبا و هەلی كار لە شارێكی دەوڵەمەند كە بەبۆری هەناسەی عێراق دادەنرێت، چارەنوسی ئەم خۆپیشاندانەش هاوشێوەی ئەوانەی پێشخۆی بەزەبری هێزو بەفەرمانی حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی پێشوی عێراق سەركوتكرا، لەسەرەتای ئەم مانگەشەوە جارێكی تر بەغدادی پایتەخت بوەوە مەڵبەندی خۆپیشاندانەكان و لەوێوە پەلی كێشا بۆ زۆرێك لەناوچەكانی تری عێراق. بەغداد گۆڕەپانی ناڕەزایەتیەكان ڕۆژی سێ‌ شەممەی پێشو چەخماخەی وەرزێكی نوێ‌ لەخۆپیشاندانەكان لەبەغدادی پایتەخت دەستیپێكرد، لەماوەی چەند كاتژمێرێكدا و دوای كوژران و برینداربونی چەندین خۆپیشاندەر، ناڕەزایەتیەكە سەركوتكرا، كوشتن و برینداركردنی خۆپیشاندەران لە بەغداد بووە هۆی تەقینەوەی ناڕەزایەتییەكان و پارێزگای میسان بووە دووەم شار دوای بەغداد كە خۆپیشاندان تیایدا سەریهەڵداو ئاڕاستەیەكی توندوتیژی بەخۆوە ببینی و خۆپیشاندەران هێرشیان كردە سەر بارەگای ئەنجومەنی پارێزگای شارەكە، دواتر خۆپیشاندان دیوانیەشی گرتەوە و خۆپیشاندەران ئەنجومەنی پارێزگای شارەكەیان سوتاند، پاشان خۆپیشاندان هەریەك لەشارەكانی نەجەف و كەربەلا و زیقاری گرتەوە. خۆپیشاندانەكان تا ئێستا لەچەندین شار و ناوچەی عێراق بە لەغدادی پایتەختیشەوە بەردەوامە، بەپێی دواین ئاماری كۆمیسیۆنی مافەكانی مرۆڤ لە عێراق لەسەرەتای سەرهەڵدانی خۆپیشاندانەكانەوە تا ئێستا 93 كوژراو و نزیكەی 4 هەزار كەس برینداربون و 560 خۆپیشاندەریش دەستگیركراون و بەهۆی بەردەوامی خۆپیشاندانەكانیشەوە، ئەم ئامارانە لەگۆڕانكاری بەردەوامدان.  تائێستا پەیامی بەرپرسانی عێراق نەیتوانیوە خۆپیشاندەران بنێرێتەوە بۆ ماڵەكانیان، وەك چۆن بەكارهێنانی توندوتیژی زیاد لەسنوریش نەیتوانیوە سنورێك بۆ خۆپیشاندانەكان دابنێت، ئەوەش ئایندەی عێراقی لەبەردەم  كۆمەڵێك ئەگەردا بەكراوەیی هێشتۆتەوە، كە ڕەنگە سادەترینیان كەوتنی ئەم حكومەتە و كۆمەڵێك سەری سیاسی گەورەبێت.    

درەو میدیا: محەمەد حەلبوسی سەرۆكی پەرلەمانی عێراق رایگەیاند: یەكەم كارمان درووستكردنی یەكەی نیشتەجێبوون دەبێت بۆ ئەو خێزانە هەژارانەی شوێنی نیشتەجێبوونیان نیە. حەلبوسی لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا ئاماژەی بەوەكرد، هەوڵدەدەین نزیكەی 100 هەزار یەكەی نیشتەجێبون لە پارێزگاكانی عێراق درووست بكەین ئەو خێزانانەی كە شوێنی نیشتەجێبونیان نیەو بۆ هەرخانویەكیش بڕی 42 ملیۆن دینار تەرخان دەكەین" سەرۆكی پەرلەمانی عێراق ئاماژەی بەوەشكرد كە " 1 ملیۆن و 250 هەزار خێزان لە عێراقدا هیچ سەرچاوەیەكی داراییان نیە، بۆیە ئێمە هەوڵ ئەدەین بڕە پارەیەكیان بۆ دابین بكەین لەگەڵ دۆزینەوەی هەلی كار بۆیان" سەبارەت بە كوژراوو بریندارانیش حەلبوسی وتی" دەبێت سەرۆك وەزیران لێكۆڵینەوەی جدی بكات لە تەقەكەران. شەوی رابردووش عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق رایگەیاند" "كوژراوانی خۆپیشاندانەكان بە شەهید ئەژمار دەكرێن" بەڵێنیشیدا كە بەم نزیكانە پرۆژە یاسایەك ببەنە پەرلەمانی عێراق" بۆ ئەوەی مووچەیەك ببڕنەوە بۆ ئەو خێزانانەی كە سەرچاوەی داهاتەكانیان كەمن و بەشی ژیان و گوزەرانیان ناكات" ماوەی چوار رۆژە خۆپیشاندان زۆربەی شارەكانی عێراقی گرتۆتەوەو بەپێی ئاماری كۆمسیۆنی مافی مرۆڤی عێراق لە خۆپیشاندانەكانی سێ رۆژی رابردوودا ( 31) كەس كوژران و (1184) كەس بریندار بوون،(216) كەسیش دەستگیركراون.  

درەو میدیا:  درەنگانی شەوی رابردوو عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق، وتارێكی پێشكەشكردو رایگەیاند " هەندێک لە کێشەکان کەڵەکە بووی چەند ساڵی ڕابردووە بۆیە چارەسەری سیحریمان پێنیە و کاتمان دەوێت بۆ چارەسەرکردنی لەم دۆخەی ئێستادا" بەپێی ئاماری كۆمسیۆنی مافی مرۆڤی عێراق لە خۆپیشاندانەكانی سێ رۆژی رابردوودا ( 31) كەس كوژران و (1184) كەس بریندار بوون،(216) كەسیش دەستگیركراون. عادل عەبدولمەهدی لە وتارەكەیدا جەختی كردووە كە "كوژراوانی خۆپیشاندانەكان بە شەهید ئەژمار دەكرێن" بەڵێنیشیدا كە بەم نزیكانە پرۆژە یاسایەك ببەنە پەرلەمانی عێراق" بۆ ئەوەی مووچەیەك ببڕنەوە بۆ ئەو خێزانانەی كە سەرچاوەی داهاتەكانیان كەمن و بەشی ژیان و گوزەرانیان ناكات" سەبارەت بە قەدەغەی هاتووچۆ و بڕینی هێلەكانی ئینتەرنێت، عادل عەبدولمەهدی ئاماژەی بەوەكرد" ئەو رێكارە ئەمنییانەی گرتوومانەتەبەر بەتایبەتیش بڕیاری كاتیی قەدەخەی هاتووچۆ، لەڕاستیدا بڕیاری سەختن بەڵام لە هەمان كاتیشدا وەك دەرمانێكی تاڵ وایە و زەروورەتێكە و دەبێ بكرێ"

درەو میدیا: خۆپیشاندانەكانی عێراق فراوانتربوون و تا ئێستا 12 كوژراو زیاتر لە 400كەسیدیكە برینداربوون، دوێنی سێ سەرۆكایەتیەكەی عێراق ( سەرۆككۆمار، سەرۆك وەزیران، سەرۆكی پەرلەمان) و سەرۆكی بەشێك لە كوتلە سیاسیەكانی عێراق كۆبونەوە. لە كۆبوونەوەكەدا سێ سەرۆكایەتییەكی عێراق 12 خاڵیان بۆ چارەسەركردنی بارودۆخی عێراق دیاری كردووە، كە بریتین لە:   - پێویستیی بوونی پەیوەندیی راستەوخۆ لەنێوان حكوومەت و بنوێنەرانی خۆپیشاندەران. - پاڵپشتیكردنی حكوومەت و پەرلەمان بۆ چاكسازیی ئابوریی و حكومی. - بەپەلە دەرچوواندنی یاسای ئاوەدانی و بیمەی كۆمەڵایەتی. - هەماهەنگیی زیاتری نێوان پەرلەمان، حكوومەت و دەسەڵاتی دادوەری بۆ رووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی. - هەوڵدان بۆ دابینكردنی هەلی كار و نەهێشتنی بێكاری. - دابینكردنی هەل بۆ جێبەجێكردنی ئەو رێككەوتنانەی حكوومەت لەگەڵ كۆمپانیاكان بۆ خزمەتكردنی هاووڵاتییان، واژۆی كردووە. - هەوڵدان بۆ دابینكردنی خانووی شایستە بە رەچاوكردنی داهاتی خەڵك. - كۆبوونەوەو گفتوگۆی نیشتیمانیی لایەنە سیاسییەكان. - كاركردن بە بنەمای هاووڵاتی سامانی وڵاتە و پاراستنی كەرامەت و مافەكانی. - دروستكردنی كوتلەیەكی پەرلەمانیی پاڵپشت بۆ چاكسازی. - وەرگرتنی رای رۆشنبیران و تویژەرانی عێراقی. - رێزگرتن لە خۆپیشاندانی ئاشتییانەی خەڵك.

(درەو میدیا): عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق دەیەوێت سعودیە‌و ئێران لەسەر یەك مێزی گفتوگۆ كۆبكاتەوە، ئێران رەزامەندی نیشانداوە. بەیانی ئەمڕۆ عادل عەبدولمەهدی بەسەردانێكی چەند كاتژمێریی گەیشتە سعودیە، سەردانەكەی عەبدولمەهدی بۆ سعودیە لە كاتێكی كتوپڕدابوو، چونكە ئەو تەنیا یەك رۆژبوو لە گەشتەكە بۆ چین گەڕابووەوە كە بڕیاریدا سەردانی سعودیە بكات. بەپێی هەواڵێك كە سایتی "روسیا تودەی"ی زمانحاڵی روسیا لە زاری سەرچاوەیەكەوە بڵاویكردوەتەوە" عەبدولمەهدی پێشنیازێكی لەگەڵ خۆی بردووە بۆ ئەوەی بیدات بە بەرپرسانی سعودیە". سەرچاوەكە باس لەوەدەكات:" عەبدولمەهدی پێشنیاز بۆ سعودیە دەكات لەسەر مێزێك لەگەڵ ئێران كۆببێتەوە بەمەبەستی هێوركردنەوەی ئاڵۆزییەكانی ناوچەكە". وەك سەرچاوەكە باسیكردووە، عەبدولمەهدی بۆ خستنەڕووی ئەم پێشنیازە بۆ بەرپرسانی سعودیە، پێشوەختە رەزامەندی لایەنی ئێرانی وەرگرتووە‌و پێشنیازەكە لە چوارچێوەی هەوڵێكی عێراقدایە بۆ دورخستنەوەی مەترسی لە ناوچەكە". لەم سەردانە كورتخایەنەیدا بۆ سعودیە، عادل عەبدولمەهدی لەگەڵ شا سەلمان پادشای سعودیە‌و محەمەد بن سەلمان شازادەی جێنشین كۆدەبێتەوە. عێراق كە بەمدواییە لە شەڕی "داعش" رزگاری بووە، هێشتا بەتەواوەتی نەكەوتەوە سەرپێی خۆی، جارێكی تر كەوتە بەردەم بەرداشی شەڕی سعودیە‌و ئێران، سیاسەتی دەرەوەی عێراق تائێستا ناجێگیرە‌و ناتوانێت لەنێوان جەمسەرگیرییە نوێیەكەدا خۆی ساغ بكاتەوە.

(درەو میدیا): دەستەی حەشدی شەعبی پێكهێنانی بەڕێوەبەرایەتییەكی راگەیاند بەناوی "بەڕێوەبەرایەتی هێزی ئاسمانی". بەپێی نوسراوێك كە (جەمال جەعفەر ئال ئیبراهیم) جێگری دەستەی حەشدی شەعبی دوێنێ ئیمزای لەسەركردووە، بەپشتبەستن بە فەرمانێكی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق حەشدی شەعبی بەڕێوەبەرایەتی هێزی ئاسمانی دروستكردووە. نوسراوەكە ئاماژە بە دانانی (سەلاح مەهدی حەنتوش) دەكات وەكو بەڕێوەبەری بەڕێوەبەرایەتییەكە بەشێوەی وەكالەت. دروستكردنی هێزی ئاسمانی لەلایەن حەشدی شەعبییەوە دوای ئەو زنجیرە هێرشانە دێت كە بەمدواییە لە پارێزگاكانی بەغدادی پایتەخت‌و سەلاحەدین‌و دیالە كرایەسەر جبەخانەو بارەگاكانی حەشد‌و دواتر ئیسرائیل بەرپرسیارێتی هێرشەكانی گرتەئەستۆ. دروستكردنی هێزی ئاسمانی لەلایەن حەشدی شەعبییەوە لەكاتێكدایە لە بەمدواییە عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق بە فەرمانێك هێزەكانی حەشدی شەعبی خستە چوارچێوەی هێزە ئەمنییەكانی عێراق‌و ژێر كۆنترۆڵی خۆی وەكو فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكانی عێراق، بەڵام حەشد بۆ دروستكردنی هێزە ئاسمانییەكە پشتی بە بە فەرمانێك بەستووە كە ساڵی 2014 سەرۆك وەزیرانی پێشوو لەكاتی شەڕی "داعش"دا دەریكردووە. حوزەیرانی ساڵی 2014 دوای ئەوەی هێزەكانی سوپا عێراق بەشێوەیەكی كتوپڕ لەبەردەم هێرشی چەكدارانی "داعش"دا دوچاری داڕمان هاتن، بۆ پارێزگاریكردنی لە بەغدادی پایتەخت‌و شارە شیعەنشینەكانی باشور، بە فتوایەكی عەلی سیستانی مەرجەعی باڵای شیعەكان‌و بە فەرمانی نوری مالیكی سەرۆك وەزیرانی پێشووتری عێراق، هێزی حەشدی شەعبی لە خەڵكانی خۆبەخشی شیعەمەزهەب دروستكرا. ئەم هێزە ساڵی 2017 دوای ریفراندۆمی هەرێمی كوردستان پەلاماری شاری كەركوكی داو شارەكەی كۆنترۆڵكرد، كە كە پێشتر لەدوای هاتنی چەكدارانی "داعشەوە" كەركوك لەژێر كۆنترۆڵی هێزی پێشمەرگەدا بوو.      

درەو میدیا:  وەزارەتی نەوتی عێراق لە بەیاننامەیەكدا ڕایگەیاند" بەپێی ئاماری كۆمپانیای بە بازاڕكردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ) بڕی هەناردەكراوی نەوتی خاو لە مانگی ئابی 2019 (111)ملیۆن و (706)هەزارو (151) بەرمیل بەرمیل و بە بەهای لە (6) ملیارو (341) ملیۆن و (553) دۆلار، "تێكڕای نرخی بەرمیلیك نەوت بە (56.770)دۆلار فرۆشراوە" ئاماژەی بەوەشداوە"بڕی نەوتی خاوی هەناردەكراو لە مانگی ئاب لە كێڵگە نەوتییەكانی ناوەڕاست و باشور گەیشتوەتە زیاتر لە (106)ملیۆن و (520)هەزارو (44) بەرمیل و لە كێڵگە نەوتیەكانی كەركوكیش بڕی ( 3 ) ملیۆن و ( 253 ) هەزارو ( 665 ) بەرمیل هەناردەكراوە .    

درەو میدیا:  عەلا روبەیعی پەرلەمانتاری هاوپەیمانی سائیرون دەڵێت" كەسایەتی سیاسی دەسەڵاتدار هەیە لە پشتی كۆمپانیاكانی پەیوەندی ( زەین و ئاسیاو كۆڕەك)ەوەن و هاوبەشی ئەو كۆمپانیایانە بوون و بەرتیلیان وەرگرتن لەبەرامبەر ئیمزاكردنی گرێبەستەكانیان.. ڕوبەیعی لە بەیاننامەیەكدا ئاشكرایكردووە: تەواوی ئەم كۆمپانیایانەو بە دیاریكراوی (كۆڕەك)سەدان ملیۆن دۆلاری حكومەتی عێراق قەرزارن.  بەوتەی ئەو،  ئەم كۆمپانیایانە دزی لە هاوڵاتیان دەكەن بەهۆی شكستی لایەنە پەیوەندیدارەكان لە چاودێریكردنیان و چاو نوقاندنیان لە خراپی خزمەتگوزارییەكانیان لە پەیوەندی تەلەفونی و تەنانەت هێڵی ئینتەرنێتیش. ئەو پەرلەمانتارەی سائیرون تەئكید دەكات، هەندێك لە وەزارەتەكان و دەستەی ڕاگەیاندن و پەیوەندیەكانیش بە پێچەوانەی یاسا لەگەڵ ئەو كۆمپانیایانە مامەڵەیان كردووە كە قەرزەكانی حكومەتی عێراقیان نەداوەو هەندێك لە قەرزەكانیشان بەشێوەی نایاسایی بۆ سڕاوەتەوە. ئاماژە بەوەشدەكات، لیژنەی ڕاگەیاندن و پەیوەندییەكان كار دەكات بۆ ئاشكراكردنی تەواوی ئەو ناوانەی لەپشت ئەوكۆمپانیایانەوە كار دەكەن، ئەگەر ڕێگری دروستبكەن بۆ پرۆسەی هەڵدانەوەی دۆسیەی گەندەڵییەكانی پەیوەست بە كۆمپانیاكانی (زەین، ئاسیا، كۆرەك) كە لە كوردستان باجەكانیان دەدەن، بەڵام قەرزەكانی بەغداد نادەن بە پشتیوانی كەسانی دەسەڵاتدار لە بەرامبەر وەرگرتنی بڕە پارەیەكی زۆر و بێدەنگی دەستەی ڕاگەیاندن و پەیوەندییەكان و دەستەی نەزاهە.

 (درەو میدیا): پێشبینی سەرهەڵدانی قەیرانێكی نوێ لە نێوان هەولێرو بەغداد دەكرێت لەگەڵ دەستپێكردنەوەی وەرزی نوێی یاسادانان، بەهۆی دەروازە سنورییەكانەوە. بەرپرسێكی حكومەتی عێراق پێشبینی سەرهەڵدانی قەیرانێكی نوێی كردووە لەنێوان هەوڵێر بەغداد بەهۆی "ئەنجامدانی سەرپێچی گەورە لە دەروازە سنورییەكان". بەوتەی ئەو بەرپرسە" بەغداد هیچ وەڵامێكی لە هەولێرەوە پێنەگەیشتووە لەبارەی خستنە ژێر ڕكێف و چاودێریكردنی خاڵە سنورییەكان لەگەڵ توركیاو ئێران و ڕادەستكردنی داهاتەكانیان بە حكومەتی فیدراڵی، هاوشێوەی دەروازە سنورییەكانی وڵات لە بەسرەو ئەنبار. ڕاشیگەیاندووە، بەرپرسانی حكومەتی هەرێم دەستی دەستی بە بەغداد دەكەن لەو دۆسیەدا هەروەك چۆن خۆیان لە ڕادەستكردنی داهاتی نەوت دەدزنەوە، پێشبینیشیكردووە قەیرانێكی نوێ لە پەیوەندییەكان لەگەڵ دەستپێكردنەوەی وەرزی نوێی یاسادانان سەرهەڵبدات، بە جۆرێك ئەندامانی پەرلەمان بەنیازی ئیمزا كۆكردنەوەن بۆ بانگهێشتكردنی وەزیری دارایی و بەرپرسانی تر بۆ لێپرسینەوەیان سەبارەت بە نەوت و داهاتی خاڵە سنورییەكان و میكانیزمی كاركردنیان. ئەو بەپرسەی حكومەتی عێراق كە بۆ " سۆمەرییە نیوز" قسەی كردوە دەڵێت، سەرپێچی گەورە لە خاڵە سنورییەكانی هەرێم تۆمار كراوە بەجۆرێك كاڵای بەسەرچوو بێكواڵتی داخڵكراوە، لە نمونەی نوقمكردنی بازاڕ بە هێلكەی هاوردەكراو كە زیانێكی زۆری بە بازرگانان و خاوەن كێڵگە پەلەوەرییەكانی عێراق گەیاندووە. ئاماژەی بەوەشداوە، موجامەلاتی سیاسی بوەتە هۆی ئەوەی بەغداد زیانی گەورە بكات و حكومەتی هەولێریش سودی دارایی بە دەستبهێنێت. هەرێمی كوردستان خاوەنی ٦ دەروازەی سەرەكییە لەگەڵ توركیاو ئێران، دیارترین خاڵە سنورییەكانی لەگەڵ ئێران ( حاجی ئۆمەران، پەروێزخان، سەیرانبەن) وێڕای چەند خاڵێكی سنوری بچوك كە ئەوانیش ( كێلێ، شوشمێ، تەوێڵە، شێخ ساڵح و پشتە)ن. لەگەڵ توركیاش دەروازەی سنوریی (ئیبراهیم خەلیل) كە ساڵی پار ئاستی ئالۆگۆڕی بازرگانی تیایدا گەیشتوەتە نزیكەی ٥ ملیار دۆلار، خاڵی سنوریی دووەمیش (سەرزیری)یە، (سێمێڵكا) سێیەم خاڵی سنورییە لەگەڵ سوریا كە بەهۆی ڕوداوەكانی ئەو وڵاتەوە داخراوە.   

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت "ئەمریكا زانیاری دڵنیاكەرەوەی لەبەردەستدا نییە سەبارەت بەوەی ئاخۆ ئیسرائیل بەرپرسە لە هەموو ئەو هێرشانە كە ئەمبارەكانی چەكی لە عێراق بەئامانجگرتووە" ئەمە قسەی چەند بەرپرسێكی ئەمریكی ئیدارەی دۆناڵد ترەمپە بۆ ئاژانسی "بلۆمبێرگ". ئەم هاوینە وەرزی تەقینەوەی ئەمبارەكانی چەكی هێزەكانی حەشدی شەعبی بوو، لە مانگی تەموزەوە تائێستا (4) ئەمبار تەقیوەتەوە، هەندێك دەڵێن بەهۆی بەرزبونەوەی پلەكانی گەرماوەیە، هەندێكی تر باس لە هێرشی ئیسرائیل دەكەن. گومانەكانی زیاتر كرد  رۆژی 19ی ئەم مانگە بنیامین نەتانیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل سەردانی ئۆكرانیای كرد، لەوێ رۆژنامەنوسان پرسیاریان لێكرد لەبارەی ئەوەی ئاخۆ ئەو راپۆرتانەی راستن كە باسلەوە دەكەن ئیسرائیل لە پشت هێرشەكانی ئەمدواییەی عێراقەوەیە. نەتانیاهۆ حەشدی شەعبی عێراقی بەستەوە بە ئێرانەوە‌و بە رۆژنامەنوسانی راگەیاند" ئێران لە هیچ شوێنێك پارێزبەندی نییە‌و لە هەر كات‌و شوێنێك پێویست بكات ئیسرائیل هەنگاوی سەربازی هەڵدەگرێت"، واتە ناتانیاهۆ بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ پشتڕاستیكردەوە ئیسرائیل دەستی هەبووە لە هێرشەكانی ئەمدواییەی عێراق. نەتانیاهۆ باسی لەوەكرد، دەسەڵاتدارانی ئێران بەردەوام هەڕەشەی لەناوبردنی ئیسرائیل دەكەن‌، بۆ گەیشتن بەو ئامانجەش لەناوچەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست پێگەی سەربازی زیاتر دروستدەكات"، وتی:" رێككەوتنی ئەتۆمی كە ساڵی 2015 لەنێوان ئێران‌و وڵاتانی زلهێز ئیمزاكرا، هۆكار بوو بۆ بەهێزبووونی سیاسەتی هێرشبەرانەی ئێران لە ناوچەكە، بۆیە لە هەر شوێنێك پێویست بكات ئێمە لەدژی ئێران دەجوڵێین‌و پێشتریش جوڵاوین". چەند قسەیەكی تر ئەوەی وایكرد هەر لەسەرەتاوە ئاڕاستەی پەنجەكان روو لە ئیسرائیل بكات، پێشینەی هێرشە ئاسمانییەكانی ئیسرائیل بوو لە سوریا. رۆژنامەی "مەعاریف"ی ئیسرائیلی لە راپۆرتێكدا دۆخی ئێستای عێراق بەراورد دەكات بە سوریا‌و نوسیویەتی:" ئامانج لە هێرشەكانی ئیسرائیل بۆسەر ئەمبارەكانی چەك لە عێراق بۆ رێگرتنە لە دروستبوونی بنكەی موشەكی، كە لە داهاتوودا زیان بە ئیسرائیل بگەیەنێت". راپۆرتەكە دەڵێ:" ئێران كە بەهۆی هێرشە ئاسمانییەكانی ئیسرائیلەوە لە سوریا زیانی زۆری بەركەوت، بۆیە بڕیاریداوە چەقی قورسایی خۆی لە ناوچەكە بگوازێتەوە بۆ عێراق، بەڵام دەركەوت ئیسرائیلیش هەمان كاردەكات" واتە چۆن لە خاكی سوریا، ئێرانی كردە ئامانج، لە عێراقیش هەمان كار دەكاتەوە.  ئیدی كۆهین توێژەرو راوێژكاری پێشووی سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل لە لێدوانێكدا بۆ كەناڵی "الحرە" پشتڕاستیكردەوە ئیسرائیل لە پشت هێرشەكانەوەیە. كۆهین وتی:" بۆردومانەكانی ئیسرائیل لە عێراق بەردەوام دەبێت، بەڵام هەرێمی كوردستان ناگرێتەوە". ئیسرائیل‌و وڵاتانی خۆرئاوا هێزەكانی حەشدی شەعبی وەكو هێزێكی سەربازی شاراوەی ئێران لە عێراق ئەژماردەكەن، بەوپێیەی ئەم هێزە بە فەرمانی عەلی سیستانی مەرجەعی باڵا شیعەكان دروستكراوە‌و زۆرینەی پێكهاتەكەی خەڵكانی سەربە شیعەمەزهەبن‌و هەندێك لە سەركردەكانی پەیوەندی مێژوییان لەگەڵ سەركردەكانی كۆماری ئیسلامی ئێران هەیە. بەڵام محەمەد جەواد زەریف وەزیری دەرەوەی ئێران دەڵێ:" ئەوانەی لە عێراق هێرشكراوەتەسەریان بەشێكن لە سوپای عێراق‌و هیچ پەیوەندییەكیان بە ئێرانەوە نییە". ئەمریكا چی دەڵێ ؟  ولایەتە یەكگرتووەكان ئەمریكا ساڵی 2014و دوای دەركەوتنی "داعش" جارێكی تر بەشێوەی سەربازی گەڕایەوە بۆ عێراق، ئێستا (6 هەزار) سەربازی ئەمریكی لەناو خاكی عێراقدان، بۆیە ئەمریكییەكان بە هەستیارییەوە مامەڵە لەگەڵ پرسی تەقینەوەی ئەمبارەكانی چەك لە عێراق دەكەن. چەند بەرپرسێكی ئیدارەكەی دۆناڵد ترەمپی سەرۆكی ئەمریكا بە ئاژانسی"بلۆمبێرگ"یان وتووە:"ئەمریكا زانیاری دڵنیاكەرەوەی لەبەردەستدا نییە سەبارەت بەوەی ئاخۆ ئیسرائیل بەرپرسە لە هەموو ئەو هێرشانە كە ئەمبارەكانی چەكی لە عێراق بەئامانجگرتووە". ئەو سەرچاوانە، ئێران بەبەرپرسی یەكەم دەزانن لە تەقاندنەوەی ئەمبارەكانی چەك لە عێراق، بەوپێیەی بەوتەی ئەوان "ئێران چەك بۆ گروپە چەكدارەكان دەنێرێت‌و بەمەش ئاسایشی گشتی دەخاتە مەترسییەوە". لەلایەكی ترەوە رۆژنامەی "نیویۆرك تایمز"ی ئەمریكی دەڵێ:" ئیسرائیل تەنیا یەك ئەمباری چەكی لە عێراق كردوەتەئامانج"، واتە لە كۆی (4) ئەمبار كە تەقیوەتەوە، تەنیا یەكێكیان بەر هێرشی ئیسرائیل كەوتووە. باسی لەوەكردووە، ئەو ئەمبارەی كە بووەتە ئامانجی هێرشی ئیسرائیل، سودی لێوەرگیراوە بۆ هەڵگرتنی ئەو موشەكانەی كە ئێران ویستویەتی رەوانەی سوریایان بكات. رۆژنامەكە لە زاری بەرپرسێكی باڵای بواری هەواڵگری لە ناوچەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست نوسیویەتی:" ئیسرائیل لە مانگی تەموزی رابردوودا بنكەیەكی بۆردومان كردووە كە دەكەوێتە باكوری بەغداد"، بەڵام چەند بەرپرسێكی ئەمریكی باسیان لەوەكردووە" لە چەند رۆژی رابردوودا ئیسرائیل ژمارەیەك هێرشی لە عێراق ئەنجامداوە". رۆژی سێ شەممەی رابردوو بنكەی ئاسمانی "بەلەد" لە تكریت تەقیەوە، ئەمە دواین ئەمباری چەك بوو كە لە عێراق لەناوچوو. بەپێی ئەوەی ئاژانسی سپۆتنیكی روسی بڵاویكردوەتەوە، هەندێك لە بەرپرسانی تری ئەمریكی رەتیدەكەنەوە ئیسرائیل هیچ هێرشێكی ئاسمانی لە عێراق جێبەجێ كردبێت، ئەوان هۆكاری تەقینەوەی ئەمبارەكانی چەك "بۆ بەرزبونەوەی پلەكانی گەرما لە عێراق دەگێڕنەوە". بەرپرسێكی تری ئەمریكی بەمەرجی ئەوەی ناوەكەی بڵاونەكرێتەوە بە رۆژنامەی "نیویۆرك تایمز"ی وتووە:" ئیسرائیل بەو هێرشانەی كە لە عێراق، هێڵی سوری بەزاندووە‌و رەنگە ببێتە هۆكاری كردنەدەرەوەی هێزە سەربازییەكانی ئەمریكا لە عێراق". لە چەند مانگی رابردوودا هەڵمەتێكی بەرفراوان لەناو كوتلە پەرلەمانییەكانی سەربە پێكهاتەی شیعە لە پەرلەمانی عێراق دەستیپێكرد، ئەو لایەنانە داوای كردنەدەرەوەی هێزەكانی ئەمریكایان لە عێراق دەكرد، بەڵام پاش ماوەیەك هەڵمەتەكە راوەستا.      پەیوەندییەكانی عێراق‌و ئیسرائیل عێراق‌و ئیسرائیل هیچ پەیوەندییەكی دیپلۆماسی فەرمی لەنێوانیاندا نییە، عێراق لەسەرەتای دروستبوونی ئیسرائیلەوە لە ساڵی 1948 یەكێك لەو وڵاتانە بووە كە دانی بە ئیسرائیلدا نەناوە، لەوكاتەوە تائێستا پەیوەندی نێوانیان باش نەبووە. لە هەردوو جەنگی 1967و 1973 عێراق بەشداری شەڕی عەرەبی كرد لەدژی ئیسرائیل. جاری یەكەم نییە ئیسرائیل هێرشدەكاتەسەر عێراق، ساڵی 1981 ئیسرائیل وێستگەیەكی ئەتۆمی عێراقی لە باشوری خۆرهەڵاتی شاری بەغداد بۆردومان كرد، بەبەهانەی ئەو وێستگەیە هەڕەشەیە بۆسەر ئاسایشی نەتەوەیی ئیسرائیل، عێراق بەهیچ جۆرێك وەڵامی هێرشەكەی نەدایەوە. لەسەردەمی جەنگی كەنداودا كە لە ساڵی 1990 بۆ 1991 بەردەوام بوو، ئەمجارەیان سوپای عێراق دەستپێشخەری شەڕی كردو (39) موشەكی بالستی جۆری سكۆدی ئاڕاستەی ئیسرائیل كرد، ئیسرائیل لەژێر فشاری ئەمریكادا هیچ وەڵامێكی هێرشەكەی نەدایەوە. بەریتانییەكان لە چلەكانی سەدەی رابردوودا هێڵێكی نەوتیان دروستكردبوو كە لە خۆرئاوای عێراقەوە بەناو ئیمارەتی خۆرهەڵاتی ئوردندا تێدەپەڕی بۆ فەلەستین، بەڵام كاتێك ساڵی 1948 دەوڵەتی ئیسرائیل لەدایكبوو، شەڕی دەستیپێكرد‌و پرۆژەكە راگیرا، ناچار بۆرییەكەی نەوتی عێراق ئاڕاستەی خۆی بەرەو سوریا گۆڕی.   بەپێی گێڕانەوەی نایجل ئاشتۆن نوسەری بەریتانی، ساڵی 1995 ئیسحاق رابین سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل لەڕێگەی شا حسێنی پادشای ئوردنەوە نامەیەكی بۆ سەددام سەرۆكی ئەوكاتی عێراق نوسیوە‌و هیوای خواستووە ئاشتی لەنێوان هەردولا بێتەكایەوە، بۆ ئەمەش باسی لەوەكردووە لەگەڵ ئێران‌و سوریا هەمان هەوڵ هەیە. لە نۆڤەمبەری هەمان ساڵدا ئیسحاق رابین تیرۆركرا، بەمەش پەیوەندییە نهێنییەكەی نێوان عێراق‌و ئیسرائیل كۆتایی هات، رابین كە دەستی ئاشتی درێژكردبوو، پێشترو لە ساڵی 1992 سەرپەرەشتی پلانێكی كردبوو بۆ كوشتنی سەددام حسێن، ئەو پلانە ناوی لێنرابوو "درەختی عەوسەج"، بەڵام سەركەوتوو نەبوو. سەددام حسێن تاوەكو كەوتنی رژێمەكەی بەردەوام بە دروشم پشتیوانی لە دۆزی فەلەستین دەكرد، یارمەتی‌و كۆمەكی بۆ گروپ‌و رێكخراوە فەلەستینییەكان دەنارد، ئەمە ئاستی جەماوەریی لەناو شەقامی عەرەبیدا بەهێزكردبوو. ساڵی 2003 ئەمریكا بە سەرۆكایەتی هاوپەیمانێتییەكی نێودەوڵەتی رژێمەكەی سەددامی روخاند، ئیسرائیل بەشداری هاوپەیمانێتییەكە نەبوو، بەڵام هەندێك زانیاری هەن كە باسلەوە دەكەن دەزگای هەواڵگری ئیسرائیل رۆڵی هەبووە لە هاندانی ئەمریكا بۆ روخاندنی رژێمی سەددام‌و راپۆرتی هەواڵگری لەبارەی چەكە كۆكوژەكانی عێراقەوە بە ئەمریكا داوە.   لەدوای روخانی رژێمی عێراقەوە، میسال ئالوسی پەرلەمانتاری پێشووی عێراق دووجار سەردانی ئیسرائیلی كرد، یەكەمیان لە ساڵی 2004، دووەمیان لە ساڵی 2008، ئەو پەرلەمانتارە بە ئاشكرا داوای ئاسایكردنەوەی پەیوەندییەكان لەگەڵ ئیسرائیل دەكرد، بەڵام ناڕەزایەتی لێكەوتەوە‌و گروپە چەكدارەكان دوو كوڕیان كوشت. بەمدواییە دەنگۆی سەردانی سێ وەفدی عێراقی بۆ ئیسرائیل لە میدیاكانەوە بڵاوبووەوە، بەڵام پشتڕاست نەكرایەوە.  

(درەو میدیا): جێگری سەرۆكی دەستەی حەشدی شەعبی ئەمریكا تۆمەتباردەكات بە بۆردومانكردنی بنكە‌و سەربازگەكانی حەشد لەرێگەی فڕۆكەی بێفڕۆكەوانی ئیسرائیلەوە‌و جەختدەكاتەوە كە بەڵگەی دروستیان لەو بارەیەوە لەبەردەستدایە. لە بەیاننامەیەكدا ئەبومەهدی موهەندیس، جێگری سەرۆكی دەستەی حەشدە شەعبی دەڵێت:" زانیاری وردو دروستمان هەیە كە هێزەكانی ئەمریكا ئەمساڵ چوار فڕۆكەی بێفڕۆكەوانی ئیسرائیلیان لە رێگەی ئازەربێجانەوە  هێناوەتە ناو كەشتیگەلی ئەمریكا‌و چاودێری بنكە سەربازییەكانی عێراقی پێدەكەن‌و بنكەكانی حەشدی شەعبی دەكەنە ئامانج". موهەندیس لە بەشێكی تری بەیاننامەكەیدا دەڵێت:"زانیاری تر و نەخشە‌و تۆمارمان لە بەردەستدایە دەربارەی هەموو جۆرە فڕۆكەكانی ئەمریكا‌و وادەی هەستان‌و نیشتنەوەیان‌و كاتژمێرەكانی فڕینیان لە عێراق، بەمدواییە لە بری داعش چاودێری بنكەكانی ئێمەیان كردووە". بەوتەی جێگری دەستەی سەرۆكی حەشدی شەعبی، پرۆژەیەك هەیە بۆ پاكتاوكردنی جەستەیی چەند كەسایەتییەكی جیهادی‌و پشتیوانی حەشدی شەعبی، جەختیشدەكاتەوە كە ئەو رووداوانەی لە ماوەی رابردوودا روویانداوە دەخەنە ئەستۆی هێزەكانی ئەمریكا لە ئەمڕۆ بەدواوە هیچ بژاردەیەكیان نیە جگە لە بەرگریكردن لە خۆیانۆ بارەگا‌و چەكەكانیان. موهەندیس ئاماژەبۆئەوەشدەكات كە فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەكانیان ئاگاداركردووەتەوە لەمەولا هەر فڕۆكەیەكی بیانیی بەبێ‌ ئاگاداری حكومەتی عێراق بەسەر بنكە‌و سەربازگەكانیاندا بفڕێت وەك دوژمن سەیری دەكەن‌و هەموو رێگەیەك لەدژی دەگرنەبەر بۆئەوەی دەستدرێژی نەكرێتە سەر بارەگاكانیان. لەماوەی رابردوودا لە سەربازگەی سەقری ناوچەی دۆرەی بەغداد‌و بنكەی ئاسمانی پارێزگای سەلاحەدین بنكە‌و كۆگاكانی چەك‌و تەقەمەنی حەشدی شەعبیی بۆردومانكراو تائێستا حكومەتی عێراق هەڵوێستی روونی لەسەریان دەرنەبڕیوەو لایەنی بۆردومانكەری ئاشكرانەكردووە.