درەو: " تاكە چارەسەری كۆرۆنا، كە تا ئێستا دەركەوتووە، ئەوەیە: كە گوێڕایەڵی ئامۆژگارییە تەندروستییەكان بین. هەوڵی خۆجیاكردنەوەی كۆمەڵایەتیمان بدەین و دوور بكەوینەوە لە قەرەباڵغی، بۆ ئەوەی ڕێگا لەو دوژمنە نەبینراوە بگرین" ئەمە وتەی پرۆفیسور ( د. محەمەد داخل ئەلڕەكابی) ڕاگری كۆلێژی دەرمانسازی زانكۆی كەفیلە لە نەجەف. د. محەمەد رەكابی لە رونكردنەوەیەكدا سەبارەت بە بەرهەمهێنانی دەرمان و دۆزینەوەی چارەسەری كۆرۆنا ئاماژەی بەوەكردووە "دەمەوێت خەڵك دڵنیا بكەمەوە، كە تا ئەم ساتە كاریگەری ئەم دوو دەرمانە (chloroquine) و (Hydroxychloroquine ) دڵخۆشكەر نییە، هەروەها دەبێت ئەوەتان بۆ ڕوون بكەینەوە، كە بەكارهێنانی دوو دەرمان بە یەكەوە لەوانەیە ببێتە هۆی تێكچوونی لێدانی دڵ و كۆنترۆڵ نەكردنی كارەكانی دڵ و لە كاركەوتنی"   دەقی رونكردنەوەكەی پرۆفیسور ( د. محەمەد داخل ئەلڕەكابی) لە دوێنەوە هەواڵێك بڵاو كراوەتەوە سەبارەت بە دۆزینەوەی چارەسەری نەخۆشی كۆرۆنا، ئەم هەواڵە لە تویتێكی سەرۆكی ئەمریكاوە بڵاوكرایەوە، كە گوایە: "دوو دەرمان دۆزراوەتەوە و یەكسەر یارییەكە دەگۆڕێت، لە چارەسەركردنی ئەم ڤایرۆسە كوشندەیەدا". دوای تویتەكەی ترامپ، لە عێراقیش هەواڵێك بڵاوكرایەوە، گوایە لە عێراق چارەسەرێكی سەركەوتوو بۆ كۆرۆنا دۆزراوەتەوە و لە ماوەی چەند ڕۆژی داهاتوودا ئەو دەرمانە بڵاو دەكەینەوە، كە یەكێك لە كۆمپانیا عێراقییەكان دروستی دەكات. هەواڵی دۆزینەوەی چارەسەر و دەستنیشان كردنی ناوی دەرمانەكە، بووەتە هۆی بڵاوبوونەوەی ئاژاوە لەناو خەڵك‌دا، چونكە ئەو خەڵكە بەپەلە دەچن بەرەو دەرمانخانەكان و لە هەوڵی كڕینی ئەو دوو دەرمانەدان، بەبێ ئەوەی هیچ زانیارییەكیان لە بارەیەوە هەبێت. من لێرەدا دەمەوێت چەند ڕاستییەكە لەسەر ئەو دەرمانەی باسی دەكەن، بخەمەڕوو: 1. ڕاستە تا ئێستا هیچ چارەسەرێكی دیاریكراو نییە، كە لەلایەن ڕێكخراوە پزیشكییەكانەوە دۆزرابێتەوە بۆ ئەم نەخۆشییە. بەڵام زاناكان بە پەرۆشەوە هەوڵی دۆزینەوەی چارەسەرێكی سەركەوتوو دەدەن. لە ڕاستی‌دا هەندێك سوود لە بەكارهێنانی ئەو دەرمانانەی دژە ڤایرۆسن، وەكو ڤایرۆسی نەخۆشییەكانی ئایدز و سارس و هەندێكی تریش. هەروەها دەركەوتووە، كە دەتوانرێت سوودیان لێ وەربگیرێت، ئەگەر چارەسەری پێویست نەبوو. 2. ئەو دەرمانەی بە  (chloroquine)ناسراوە، دەرمانێكی زۆر كۆنە، لە چلەكانی سەدەی پێشووەوە بەرهەمهێنراوە، بۆ چارەسەری نەخۆشی مەلاریا. دەرمانێكی تریشی لەسەر ئەم دەرمانە دروست كراوە، ئەویش پێی دەوترێت (Hydroxychloroquine )، كە ماوەیەكە بەكار دەهێنرێت بۆ هەوكردنە درێژخایەنەكانی جومگە. 3. ئەو دوو دەرمانە لەسەر چەند نەخۆشێكی كۆرۆنا تاقی كراوەتە، دەركەوتووە هەندێك سوودی هەیە، لەوە دەچێت ڕێگا بگرێتە لە ڤایرۆسەكە، كە بە سنگی نەخۆشەكەدا بڵاو ببێتەوە. 4. لە لێكۆڵینەوەیەكی ئەم دواییانەی فەڕەنسادا لەسەر ژمارەیەك نەخۆشی كۆرۆنا، كە ژمارەیان لە ٢٠ كەس نەخۆش تێپەڕ نابێت، دەركەوتووە بەكارهێنانی ئەو دوو دەرمانە و (Azithromycin) بە یەكەوە، كە دەرمانێكی دژە بەكتریایە، سوودێكی كەمی هەبووە. 5. لەبەر ئەوەی بڵاوبوونەوەی ئەم ڤایرۆسە نەك تەنها كاریگەریی تەندروستی بەسەر جیهانەوە هەبووە، بەڵكو كاریگەرییەكی سیاسی و ئابووریشی هەبووە. 6. سەرۆكی ئەمریكا (ترامپ) مژدەی دا بە ئەمریكییەكان، كە بەو دوو دەرمانە (هایدرۆكسی كلۆرۆكین- ئایزرۆمایسین) دەتوانرێت چارەسەری ئەو نەخۆشییە بكات. لە دوای ئەم قسانەی ترامپەوە، پسپۆڕان و پزیشكانی ئەمریكی زۆر تووڕە بوون، بۆیە ١٣ هەزار لەو پزیشكانە تویتیان لەسەر قسەكانی نووسی و لۆمەیان كرد، كە چۆن ئەو كۆمێنت دەدات لەسەر شتێك، كە پسپۆڕی ئەو نییە و نازانێت ئەنجامەكانی چییە. هەروەها بەشێكی زۆریان وتبویان: لەوانەیە خەڵك بە هۆی قسەكانییەوە ئەو دوو دەرمانە بەبێ سەردان كردنی پزیشك بەكار بهێنێت، كە بێگومان ئەوە ئەنجامی ترسناك دەبێت. ئەم توویتەی ترەمپ تەنیا كاریگەریی لەسەر ئەمریكییەكان نەبوو، بەڵكو كاریگەریی لەسەر عێراقیش هەبوو، خەڵك بە پەلە ڕوویان كردە دەرمانخانەكان و بەبێ پرسی پزیشك دەستیان كرد بە كڕینی، لە ترسی ئەوەی دواتر دەستناكەوێت و دەرمانخانەكان نامێنێت. 7. من لێرەدا دەمەوێت خەڵك دڵنیا بكەمەوە، كە تا ئەم ساتە كاریگەری ئەم دوو دەرمانە دڵخۆشكەر نییە، هەروەها دەبێت ئەوەتان بۆ ڕوون بكەینەوە، كە بەكارهێنانی دوو دەرمان بە یەكەوە لەوانەیە ببێتە هۆی تێكچوونی لێدانی دڵ و كۆنترۆڵ نەكردنی كارەكانی دڵ و لە كاركەوتنی. بۆیە داوا لە هەموو لایەك دەكەم، بە هیچ جۆرێك دەرمان بەبێ پرسی پزیشك بەكارنەهێنن. گوێ لەو هەواڵە چەواشەكارییانەی ڕاگەیاندن نەگرن، كە هەندێكیان بە مەبەستی سیاسی یان میدیایی و شتی تر بڵاو دەكرێنەوە. دەبێت هەمیشە گوێ لە ڕاوێژی پسپۆڕانی ئەو بوارە بگرین. ڕاستە دەرمان (ژەهرێكی سوودبەخشە) بەڵام لە هەمانكاتیشدا ئەگەر بەبێ زانیاری بەكاری بهێنیت، ئەوا ژەهرێكی ترسناكیشە. هەر لێرەوە داوا لە هاوڕێ دەرمانسازەكانم دەكەم، ئەو دەرمانانە بەبێ ڕەتەچەی پزیشك نەدەن بە هیچ كەسێك. 8. تاكە چارەسەری كۆرۆنا، كە تا ئێستا دەركەوتووە، ئەوەیە: كە گوێڕایەڵی ئامۆژگارییە تەندروستییەكان بین. هەوڵی خۆجیاكردنەوەی كۆمەڵایەتیمان بدەین و دوور بكەوینەوە لە قەرەباڵغی، بۆ ئەوەی ڕێگا لەو دوژمنە نەبینراوە بگرین. ئێمەش بە ئاشتی بژین و جارێكی تر گرفتاری نەبینەوە. لە كۆتاییدا دەڵێم: خۆشەویستەكانم، با ئەم ڕۆژە تەنگانەیە بەكاربهێنین بۆ ئەوەی بگەڕێینەوە بۆ لای خوای گەورە و بە پەیوەندییەكانی نێوان خۆمان و خوای گەرەدا بچینەوە، داوای لێ بكەین خۆشەویستانمان و وڵاتی خۆمان هەموو دنیا لەم كێشەیە بپاڕێزێت. وە باوەڕیشتان بە بە خودا هەبێت، كە ئاسودەیی نزیكە و چارەسەر بەڕێوەیە. بۆیە بە هیوای چاكە بن و بێ هیوا مەبن.   پ، د. محەمەد داخل ئەلڕەكابی ڕاگری كۆلێجی دەرمانسازی زانكۆی كەفیل- نەجەف  

(درەو):   سوپای پاسداران‌و گروپەكانی حەشدی شەعبی لەعێراق كەوتونەتە حاڵەتی ئامادەباشییەوەو، خۆیان بۆ ئەگەری ڕوودانی كودەتای سەربازی لەبەغداد ئامادكردووە. تاران، واشنتۆن بە ئەندازیاری كودەتاكە ناوەدبا‌و، بەچڕی لەگەڵ هێزە سوننی‌و كوردییەكانی لەسەرخەتە بۆ ڕووبەڕووبونەوەی. هۆشداریشی داوەنەتێ‌ لەوەی كۆنتڕۆڵكردنی دەسەڵات لەلایەن سوپاوە مانای لەدەستدانی دەستكەوتەكانیان‌و گەڕانەوەی عێراق بۆ سەردەمی دیكتاتۆرییەت. ڕۆژنامەی "ئەلجەریدە" كوەیتی لەژمارەی ئەمڕۆیدا‌و لەزاری سەرچاوەیەك لە"فەیلەقی قودس"ی ئێرانەوە، باسی لە كودەتایەكی چاوەڕوانكراو كردووە لەعێراق‌و، بڵاوكردووتەوە: سوپای پاسدارانی ئێران‌و گروپە چەكدارە هاوپەیمانەكانی لەعێراق "حەشدی شەعبی"، كەوتوونەتە حاڵەتی ئامادەباشییەوە، لەترسی ئەگەری ڕوودانی كودەتایەكی سەربازی بەپشتیوانی ئەمریكا بۆ كۆنتڕۆڵكردنی دەسەڵات لەبەغداد. بەگوێرەی سەرچاوەكە: پێكهاتەی سیاسی لەعێراق لەبەرژوەندی ئەمریكییەكان نییە بۆ هاتنە پێشەوەی سەرۆك وەزیرانێكی نزیك لە خۆیان، مەگەر تەنها لەڕێی ئەنجامدانی كودەتای سەربازی‌و دانانی كەسێكەوە بتوانن دەسەڵات لەبەغداد كۆنتڕۆڵ بكەن. سەرچاوەكەی "فەیلەقی قودس" ئەوەشی بۆ ڕۆژنامەكە ئاشكراكردووە: ئێرانییەكان كەناڵی پەیوەندی چڕیان لەگەڵ لایەنە سوننی‌و كوردییەكان كردووتەوە، بەئامانجی پێكهێنانی هاوپەیمانێتییەك بۆ ڕووبەڕووبونەوەی  پلانە نوێكەی ئەمریكا، بەتایبەت كە واشنتۆن هەوڵی قۆستنەوەی سەرقاڵی ئێران دەدات لەڕووبەڕووبونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا بۆ جێبەجێكردنی پلانەكەی.    ڕۆژنامە كوەیتییەكە لەزاری سەرچاوەكەیەوە تەئكیدی كردووە: دەزگا ئەمنییەكانی ئێران زانیاری هەواڵگرییان دەستكەوتووە كە ئاماژە بەوەدەكات، ئەمریكییەكان هاوپەیمانەكانیان ئاگاداركردووەتەوە كەپشت بەستن بە ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی سودی نەماوەو، سەركەوتوونابێت، بەبێ‌ ئەنجامدانی جوڵەیەكی سەربازی هێزە نزیكەكانی واشنتۆن بۆ كۆتایهێنان بە ڕۆڵی ئێران‌و هاوپەیمانەكانی لەعێراق. ڕونیشكردووەتەوە: ئێرانییەكان لەهەوڵی قەناعەتپێكردنی سەرجەم لایەنە سیاسییە كوردی‌و سونییەكاندان بەوەی بەرژوەندیان لەوەدایە سەرۆك وەزیرانێكی مەدەنی دەسەڵاتی لەعێراق بەدەستەوەبێت، هەر كودەتایەكی سەربازیش ڕووبدات، مانای لەدەستدانی سەرجەم دەستكەوتەكانیانە، ڕەنگە عێراقیش بگەڕێتەوە بۆ سەردەمی دیكتاتۆرییەت. ڕۆژنامەكە لەدرێژەی زانیارییەكانی بڵاویكردووەتەوە: كوشتنی  قاسم سولەیمانی فەرماندەی" فەیلەقی قودس" و ئەبو مەهدی موهەندیس جێگری سەرۆكی دەستەی "حەشدی شەعبی" سەرەتای جوڵەی ئەمریكا بووە بۆ كۆنتڕۆڵكردنی دەسەڵات لەعێراق، چونكە ئەمریكییەكان زانیارییان هەبوو كە سولەیمانی پەیوەندییەكی توندوتۆڵی هەبووە لەگەڵ زۆرێك لەسەركردە سیاییەكانی عێراق‌و، دەیتوانی لەهەر ساتێكدابێت یارییەكەیان لێتێكبدات. دانی بەوەشدا ناوە كە بە لەدەستدانی سولەیمانی تاران گورزێكی گەورەی بەركەوتووەو، تائێستا نەیتوانیووە ئەو بۆشاییەی جێهێشتووە پڕیبكاتەوە، بۆ دروستكردنی كاریگەری لەسەر تەواوی هاوپەیمانە سیاسییەكانی لەناوچەكە.       

درەو: ئەو هێزە شیعییانەی ڕاسپاردنی (عەدنان زورفی) بۆ پێكهێنانی حكومەتی ڕەتدەكەنەوە، سەرقاڵی ئامادەكاریین بۆ ڕێكخستنی كۆبونەوەیەكی نوێ‌ لەنێوانیاندا، بە ئامانجی ڕێككەوتن لەسەر دەستنیشانكردنی كاندیدێكی نوێی‌و ڕاسپاردنی بۆ پێكهێنانی حكومەت. بەڵام پێناچێت ئەركی ئەوانیش لە ئەركی (زورفی) ئاسانتربێت، چونكە پێشكەشەكردنی جێگرەوەیەك بۆ سەرۆك وەزیرانی ڕسپێردراو، ڕووبەڕووی بەربەستی یاسایی دەبێتەوە. بە بۆچوونی پسپۆڕانی بواری یاسا، بە ڕاسپاردنی (زورفی) سەرۆك كۆماری عێراق پەرلەمان‌و هێزە شیعییە نەیارەكانی خستووەتە ناو گێژاوەوە، بەوپێیەی هیچ بوارێك نییە بۆ پاشگەزبوونەوە لە ڕاسپاردنەكە، بەوەش دەبێت چاوەڕوانی یەكێك لەم سیناریۆیانە بكەن: سیناریۆكان سیناریۆی یەكەم: چاوەڕێكردنی تەواوبوونی ئەو ماوەی دەستور بۆ سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراوی دیاریكردووە  بۆ پێشكەشكردنی كابینەی حكومەتەكەی كە30 ڕۆژە، لەحاڵەتی متمانە نەدان بە حكومەتەكەشی بۆچوونی جیاواز  هەیە، بەشێك لە شارەزایەتی یاسایی دەڵێن، لەحاڵەتی شكستهێنانی (زورفی) هیچ دەرچەیەكی یاسایی لەبەردەم سەرۆك كۆمار نامێنێت جگە لەپەنابردن بۆ مادەی 81 ی دەستورنەبێت، بەوەش دەسەڵاتی سەرۆك وەزیران دەگوێزێتەوە بۆ سەرۆك كۆمارو، مافی هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان‌و ڕاگەیاندنی هەڵبژاردنی پێشوەختی دەبێت. كە ڕەنگە پێشهاتێكی لەوشێوەیە لەبەرژوەندی كوتلە سیاسییە نەیارەكان نەبێت. +سیناریۆی دووەم: هەرچەندە بەهۆی داخستنی دەرگای گفتوگۆی دانوستان بەڕوویدا لەلایەن هێزە شیعییە ڕەتكەرەوەكانەوە، (زورفی) نەیتوانیووە جموڵێكی سیاسی ئەوتۆ بۆ پێكهێنانی حكومەتەكەی ئەنجامبدات، بەڵام تائێستا هیچ ئاماژەیەكیش نییە بۆ ئەوەی بەنیازی پاشەكشێی كردنبێت لەڕاسپاردنەكەی. زورفی لەتازەترین پەیامیدا كە بە بۆنەی جەژنی نەورۆزەوە ئاراستەی خەڵكی عێراق بەگشتی‌و گەلی كوردستانی كردووە دەڵێت: "لەسبیەنێیەكی باشترو حكومەتێك دەڕوانین توانای جێبەجێكردنی ئەركە دەستوریی‌و ئینسانییەكانی هەبێت".  قوڵبادان‌و تۆڵەسەندنەوەیە ململانێی ناوماڵی شیعە زیاتر قۆڵبادان‌و تۆڵە سەندنەوە لەنێوان سەركردە سیاسییەكانی پاڵنەرێتی، وەك لەوەی جیاوازی‌و ململانێ بێت لەسەر پرۆژگرامی حكومەت‌و ئاراستەی سیاسی، بۆیە قورسە هیچ لایەك سازش بۆلاكەی تر بكات، یان لەخاڵێكدا بەیەك بگەن‌و ناكۆكییەكان كۆتایی بێت، وێڕایی دابەشبوونیان بەسەر ئەجێنداو سەربازەگەی جیاوازدا.   شكاندنی عورفی باوی سیاسی‌و پەراوێخستنی هێزە دیارەكانی شیعەش لەلایەن سەرۆك كۆماری عێراقەوە كە بێگەڕانەوە بۆیان (عەدنان زورفی) ڕاسپارد، پێشهاتێكە بەشێك لەهێزە شیعییەكان‌و تەنانەت ئێرانییەكانیش بەچاوێكی ترس‌و پڕ لەگومانەوە لێدەڕوانن، بۆیە هەرچی لەتوانیاندابێت دەیكەن لەپێناو شكستپێهێنانی ئەو هەنگاوەو گێڕانەوەی پرۆسەی سیاسی بۆ سەر سكەی پێشووی.  بۆچوونە یاساییەكان  (تاریق حەرب) پسپۆڕی یاسایی دەڵێت:  ناكرێت سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو ئاڵوگۆڕبكرێت لەڕێگەی پەرلەمانەوە نەبێت. (حەرب) لەلێدوانێكدا بە پێگەی "موازین" ی ڕایگەیاندووە: "تەنها پەرلەمان دەتوانێت سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو ڕەتبكاتەوە لەڕێی پێنەدانی متمانە بە حكومەتەكەی، سەرۆك كۆمار ناتوانێت سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو بگۆڕێت بە كاندیدێكی تر".  ئاماژەی بەوەشكردووە: ئەگەر لەحاڵەتێكدا (عەدنان زورفی) پاشەكشێی بكات، سەرۆك كۆمار دەتوانێت كەسێكی تر ڕاسپێرێت. (مونعیم خەمیس) مامۆستای یاسای دەستوری‌و زانستی سیاسی لەزانكۆی بەغداد دەڵێت: بەپێی مادەی 81 سەرۆك كۆمار دەستكراوەو ئازادە لە دیاریكردنی ئەو كەسەی حكومەت پێكدەهێنێت، لەحاڵەتێكدا  ئەگەر كوتلە سیاسییەكان لەپەرلەمان متمانە نەدەن بەسەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو، سەرۆك كۆمار ناچار دەبێت پەنا بەرێتە بەر هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان‌و ڕۆیشتن بەرەو هەڵبژاردنی پێشوەخت بەپێی مادەی 64.  (مونعیم خەمیس) لەلێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ئاماژەی بەوەشكردووە: لەگەڵ ئەوەی كوتلە سیاسییەكان بەهەموو توانای خۆیانەوە هەولێ خۆلادان لەم سیناریۆیە دەدەن، بەڵام دووچاری دۆخێكی قورسیان دەكات، وڵاتیش لە چەقبوستوویی سیاسی بەدوور دەگرێت. بەبڕوای ئەو، ئەگەر كوتلە سیاسییەكان ئەو بژاردەیەش ڕەتبكەنەوە، سەرۆك كۆمار دەتوانێت پەنا بۆ دادگای باڵای فیدراڵی ببات، بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێك بۆ ئەوكێشەیە بەپێی مادەی 93 لەدەستوری عێراق.   لای خۆیەوە(عەلی تمیمی) پسپۆڕی یاسای لەلاپەڕی تایبەتی خۆی لەتۆڕی كۆمەڵایەتی فەیبسوك نوسیویەتی: دەقی هەر پێنچ بڕگەكەی مادەی 76 تەئكید لەوە دەكەن، سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو 30 ڕۆژی لەبەردەمدایە بۆ تەواوكردنی كابینەكەی‌و پێشكەش كردنی بە پەرلەمان، ئەگەر پەرلەمان دەنگی پێدا واتای حكومەت متمانەی وەرگرتووە،بەپێچەوانەی ئەوەوە بە شكستخواردوو دادەنرێت‌و، سەرۆك كۆمار بەپێی بڕگەی 2  لەمادەی 81 دەستور كەسێكی تر بۆ ئەو ئەركە ڕادەسپێرێت.  جەختیشی كردووە: لەهیچكام لەو بڕگانەدا ڕێگەنەدراوە بەسەرۆك كۆمار لە ڕاسپاردنەكەی پاشگەزبێتەوە،یاخود كەسێكی تر ڕابسپێرێت، بەڵام كەسی ڕاسپێردراو دەتوانێت پاشەكشێ بكات پێش تەواوبوونی ئەو وادە دەستورییەی بۆی دیاریكراوە، ئەوكات سەرۆك كۆمار دەتوانێت بەپێی مادەی 81 كەسێكی تر ڕابسپێرێت. (ئەحمەد زیادی) كە ئەویش شارەزای بواری یاسایە ڕایەكی جیاوازی هەیە، بە بۆچوونی ئەو: (بەرهەم ساڵح) پاڵپشت بە بڕگەی پێنجەم لەمادەی 76 (عەدنان زورفی) ڕاسپاردووە، ئەو بڕگەیەش مانای وایە ڕاسپاردن دەكرێت بەبێ‌ پشتبەستن بە هیچ كوتلەیەك نە گەورەو نە بچوك.  بڕگەی پێنج دوا بڕگەیە لەمادەی 76، ئەوەش مانای وایە ئەگەر (زورفی) شكستی هێنا، سەرۆك كۆمار هیچ ڕێگەچارەیەكی لەبەردەمدا نامێنێت جگە لەپەنابردن بۆ مادەی 81 نەبێت، بەوەش خۆی دەسەڵاتەكانی سەرۆك وەزیران وەردەگرێت. لەدەسەڵاتەكانی مادەی 81  سەرۆك كۆمار دوو پۆستی لەدەستیدا دەبێت(سەرۆك كۆمارو سەرۆك وەزیران)، دەتوانێت پەرلەمان هەڵبوەشێنێتەوەو لایەنەكان بانگهێشتی هەڵبژاردنی پێشوەخت بكات. پێشبینیە سیاسییەكان بەبڕوای بەشێك لەشارەزایانی سیاسی عێراق، ئەو هێزانەی (زورفی) ڕەتدەكەنەوە وێڕای ئاستەنگی دەستوری، لەحاڵەتی دۆزینەوەی جێگروەیەكیش بۆ سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو پێویستیان بە ڕازیكردنی كۆمەڵێك هێز هەیە لەوناخۆی خۆیان بە تایبەت "سائیرون" بەسەرۆكایەتی (موقتەدا سەدر)و "ئیئتیلافی نەسر" بەسەرۆكایەتی (حەیدەر عەبادی)، ئەوە جگە هێزە سوننی‌و كوردییەكان، بۆیە ئەركەكەیان تەنیا لە بەلابردنی سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراوی ئێستادا كۆتاینایەت. ڕەنگە ئامانجی سەرەكییان هێشتنەوەی دۆخی عێراق بێت وەكو خۆی‌و دەستگرتن بە (عادل عەبدولمەهدی) تا كاتی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەخت، ئەمەش دیسان بەبێ‌ سەرئێشە نابێت. ئەگەر تەواوی هێزە سیاسییەكانیش مانەوەی دۆخی عێراق بەوشێوەیەی ئێستا قبوڵبكەن، ئەوا دوای خابوونەوەی مەترسی پەتای كۆرۆنا جارێكی تر خۆپیشاندان‌و فشاری شەقام ڕیسەكەیان لێدەكاتەوە بە خوری.     

 راپۆرتی: درەو دوای تێپەڕبوونی سێ‌ ڕۆژی بەسەر ڕاسپاردنی (عەدنان زورفی) بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی عێراق، تائێستا هیچ ئاسۆیەك بەدیناكرێت ئاماژە بە كۆتایی یان چارەسەری ئەو قەیرانە بكات كە لەدوای ڕەتكردنەوەی ناوبراو سەریهەڵداوە لەلایەن هەندێك لەهێزە شیعییە دیارەكانەوە، كە بەهێزە نزیكەكان لە ئێران ناودەبرێن. بەگوێرەی سەرچاوە ئاگادارەكان (زورفی) لەڕۆژی پێنج شەممەی ڕابردوەوە گفتوگۆكانی بەشێوەیەكی نافەرمی لەگەڵ لایەنە سیاسییەكان دەستپێكردووە. ڕۆژنامەی "شەرقلئەوسەت" لەزاری سەرچاوەیەكی سیاسی عێراقییەوە بڵاویكردووتەوە، خەمی ژمارە یەكی (زورفی) لەئێستادا كردنەوەی هێلێكی پەیوەندییە لەگەڵ ئەو لایەنانەی بەتوندی ڕاسپاردنی ڕەتدەكەنەوە.  بەوتەی سەرچاوەكە، (زورفی) چاوەڕوانی نەكردووە بەوشێوەیە ڕەتبكرێتەوە لەكاتێكدا پەرلەمانتاری سەربە كوتلە شیعییەكان ئامادەی ڕێوڕەسمی ڕاسپادنی بوون‌و، بەشێكیشیان سەر بەو كوتلانەن  كە ڕاسپاردنی ڕەتدەكەنەوە. كۆبونەوەیەكی بێئەنجام بەگوێرەی ئەو زانایارییانەی میدیا عێراقییەكان بڵاویانكردووەتەوە، لە كۆبونەوەكەی شەوی پێنج شەممەی ڕابردوودا كە " هادی عامری‌و نوری مالیكی‌و عەمار حەكیم‌و فالح فەیازو نوێنەری عەسائیب" سەركردە دیارەكانی بەرەی ڕەتكردنەوەی ڕاسپاردنی (زورفی) ئامادەیبوون، بڕیاریانداوە بە پێكهێنانی لیژنەیەك‌و ناردنی بۆ لای (بەرهەم ساڵح) بەرفەرمی ڕەتكردنەوەی زروفی پێڕابگەینن‌و لەبری ئەو داوای ڕاسپاردنی كاندێكی تری لێبكەن.  تائێستا هیچ هەڵوێستێكی فەرمی لەلایەن ئامادەبوونی كۆبونەوەكەوە بڵاونەكراوتەوە كە ئاخۆ گەیشتوونەتە چی ئەنجامێك. بەڵام بەوتەی سەرچاوەیەكی ئاگادار لەكۆبونەوەكە كە بۆ ڕۆژنامەی "ئەلعەرەبی ئەلجەدید"قسەیكردووە: ناكۆكی‌و شڵەژان باڵی كێشاوە بەسەر كۆبونەوەكەدا، لایەنەكان نەیانتوانیوە هەڵوێستێكی یەكلاكەرەوەو كۆتایی گەڵاڵە بكەن، وێڕایی ئەوەی سەرجەمیان ڕاسپاردنەكە ڕەتدەكەنەوە. بەگوێرەی سەرچاوەكە، گفتوگۆی ئامادەبووان  زیاتر تەركیزی لەسەر فراوانكردنی بنكەی ڕەتكردنەوەی (زورفی)بووە، لەڕێی هەوڵدان بۆ بەدەستهێنانی كۆدەنگی ناوماڵی شیعە بۆ ڕەتكردنەوەی ناوبراو و، دروستكردنی فشار لەسەر كوتلەكانی تر تا پشپیتوانی خۆیان بكشێننەوە، بەتایبەت ڕەوتی سەدر. سەدرییەكان گەشبینن بە تێپەڕاندنی  (حاكم زاملی) سەركرد لەڕەوتی سەدر لەلێدوانێكدا بۆ سایتی"بەغداد ئەلیەوم" ڕایگەیاندووە:" عەدنان زورفی سەرۆكوەزیرانی ڕاسپێردراو لەدۆخێكی قورسدایە، ناكۆكی سیاسی‌و جیاوازی هەیە لەسەر ڕاسپاردنی، هەندێك لەو ڕەتكردنەوانە فشارە بۆ بەدەستهێنانی هەندێك لەوەزارەتەكان‌و پۆست لە حكومەتی نوێدا". ناوبراو پێشیوایە:"ئەركی زورفی ئاسانتر دەبێت لەئەركی محەمەد تۆفیق عەلاوی، بەهۆی پشتیوانیكردنی لەلایەن گۆڕەپانەكانی خۆپیشاندانەكان‌و پشتیوانی دەرەكی".       (زاملی) دەشڵێت: هەندێك لە كوتلە شیعی‌و سوننی‌و كوردییەكان پشتیوانی دەكەن، لەبەر ئەوە (زورفی) پێویستی بە هەندێك لەسازانە لەگەڵ كوتلە نەیارەكان، ئەوەش وادەكات ئەگەری تێپەڕاندنی حكومەتەكەی لەپەرلەمان چاوەڕوان كراوبێت. ئاگایانی دۆخی عێراق بەقورسی دەزانن سوننەو كورد بچنە ناو حكومەتێكی كێشەو قەیراناوی، لایەنە شیعییەكان چۆن نەیانتوانی بەبێ‌ كوردو سوننە (عەلاوی) تێپەڕنن لەپەرلەمان،  بەهەمان شێوە كوردو سوننەش ناتوانن بەبێ‌ كۆدەنگی یان لایەنی كەم ڕەزامەندی زۆرینەی هێزە شیعییەكان هەوڵی  تێپەڕاندنی حكومەتی زورفی بدەن. ڕەنگە تاكە دەرفەتی بەردەم (زورفی) هەوڵدان بێت بۆ یەكلاكردنەوەی دۆخی خۆی لەناو ماڵی شیعە پێشئەوەی لەگەڵ كوردو سوننە هەوڵی لێكگەیشتن بدات. ڕۆژنامەی "شەرقلئەوسەت" لەدرێژەی زانیارییەكاندا بڵاویكردووەتەوە: هەوڵ هەیە بۆ گۆڕینی (عەدنان زورفی) بە كاندیدێكی "تەسویە" بۆ ڕازیكردنی لایەنەكان، كە ئەویش كاندیدی پێشوو (نەعیم سوهەیل)ەو، سەرۆك كۆماری عێراق هێندەی نەمابوو كاندیدی بكات ئەگەر لە دوا ساتەكاندا ناكۆكی نەكەوتایەتە نێوان سەركردەكانی شیعەوە. شەڕی مالیكی‌و عەبادی زیندوكردووتەوە لەكاتێكدا ئیئتلافی نەسر كە لەلایەن (حەیدەر عەبادی)یەوە سەرۆكایەتی دەكرێت دەڵێت: (زورفی) كاندیدی سەرۆك كۆمارە دوای ئەوەی ڕەزامەندی بەشێك لەهێزە شیعییەكان‌و پەرلەمانتارانی كوتلە جیاوازەكانی بەدەستهێناوە. دەوڵەتی یاسا كە (نوری مالیكی) سەرۆكایەتی دەكات، ئاماژە بە لیستێك دەكات بەناوی  170 پەرلەمانتاری شیعەوە كە كاندیدكردنی (زورفی)ڕەتدەكەنەوە.  (بەها نوری) وتەبێژی ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا لەلێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاندووە: كوتلە سیاسییەكانی ناو هاوپەیمانی بونیاتنان، هاوكات كوتلەی حیكمەش لەكۆبونەوەی دوو ڕۆژی ڕابردوویاندا بەفەرمی هەڵوێستی خۆیان لە كاندیدكردنی (زورفی) ڕاگەیاندووەو ناوبراو ڕەتدەكەنەوە. ڕاشیگەیاندووە: سەرۆك كۆمار پێشیلی دەستوری كردووەو وڵاتی خستووەتە ناو قەیرانێكی نوێ لەبر ئەوەی پارێزەری یاساو دەستور بێت. تەئكیدیشی كردووە، كوتلەی بونیاتنان كە ژمارەی پەرلەمانتارەكانی 170 كەس زیاترە لەكۆی 329 پەرلەمانتار، كاندیدكردنی (زورفی) ڕەتدەكەنەوەو، بەشداری حكومەتی داهاتووش ناكەن تەنانەت ئەگەر متمانەی پەرلەمانیش بەدەستبهێنێت.    

درەو:  غیابی قاسم سولەیمانی بە تەواوی بەناوماڵی شیعەوە دیارە، دوای نزیكەی چوار مانگ لەدەست لەكاركێشانەوەی عەبدولمەهدی نەیانتوانیوە كۆدەنگی لەسەر كاندیدێك بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران دروستبكەن، پێدەچێت ڕاسپاردنی زروفی_یش لەبری حكومەتێكی نوێ‌، كۆمەڵێك كێشەی نوێ‌ بخاتە سەر خەرمانی كێشەكانی عێراق. هێزە شیعییەكانی نزیك لەئێران لەكۆبونەوەی ئێوارەی دوێنێ‌ سێشەممەدا، ڕێككەوتن لەسەر ڕەتكردنەوەی هەنگاوەكەی بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق بەڕاسپاردنی عەدنان زورفی بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراق. دابەشبوونی ناوماڵی شیعە لەدیارترین كوتلە سیاسییەكانی ئەو سەربازگەیەی زورفی ڕەتدەكەنەوە:" دەوڵەتی یاسا" بەسەرۆكایەتی نوری مالیكی، "هاوپەیمانی فەتح" بەسەرۆكایەتی هادی عامری‌و، "سادقون" بەسەرۆكایەتی قەیس خەزعەلی، هاوكات "ڕەوتی حیكمە"ش بەیاننامەیەكی بڵاوكردووەتەوەو، تێیدا شێوازی ڕاسپاردنەكەی ڕەتكردووەتەوە.  بەوتەی شارەزایانی كاروباری عێراق، هەڵوێستی ئەو هێزانە بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە (بەرهەم ساڵح) پەراوێزی خستوون‌و پرس‌و ڕای پێنەكردوون، لەكاتێكدا ئەوان تێبینیان هەیە لەسەر (زروفی)و بەنزیك لە جەمسەری ئەمریكی دەزانن‌و هەڵگری ڕەگەزنامەی ئەمریكیشە. هەڵوێستی نەرێنیشی هەیە لەسەر گروپە چەكدارەكان‌و داوای هەڵوەشاندنەوەیان دەكات. وێڕای ئەوەی كە بژاردەیەكی ئێرانی نییە ئەوەش هۆكارێكی كافییە بۆ ئەوەی تەواوی ئەو هێزانە ڕەتیبكەنەوە. لەبەرامبەردا، (عەدنان زورفی) لەلایەن هەندێك هێزی گرنگی وەك "هاوپەیمانی سائیرون" بەسەرۆكایەتی موقتەدا سەدر، "هاوپەیمانی نەسر" بەسەرۆكایەتی حەیدەر عەبادی، وێڕایی هەندێك لەهێزە سوننی‌و كوردی‌و كەمینەكان.  نەریتی سیاسی شكاند دەرەنگانێكی شەوی ڕابردوو، چوار كوتلەی دیاری پەرلەمانی عێراق كە ئەوانیش:"هاوپەیمانی فەتح، دەوڵەتی یاسا، كوتلەی نەهجی نیشتمانی، كوتلەی گرێبەستی نیشتمانی" بەیاننامەیەكی هاوبەشیان بڵاوكردەوەو تێدا راسپاردنی(زورفی)یان لەلایەن سەرۆك كۆمارەوە ڕەتكردەوەو، ڕایانگەیاند: ئەم ڕاسپاردنە پێشێلی تەواوی سیاقە دەستوری‌و نەریتە سیاسییەكانی كردووە، ئەوەش لەڕێی ڕەتكردنەوەی ڕاسپاردنی كاندیدی گەورەترین كوتلەو، دواتر ڕاسپاردنی كاندیدێكی تر بێئەوەی زۆرینەی هێزە پەیوەندیدارەكان ڕەزامەندییان لەسەربێت.   بەپێی نەریتی باوی سیاسی لەیەكەم هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقەوە كە لەساڵی 2005دا ئەنجامدرا، هێزە شیعییە سەرەكییەكان كاندیدەكەیان پێشكەش بەسەرۆك كۆمار دەكەن‌و ئەویش لای خۆیەوە ڕایدەسپێرێت بۆ پێكهێنانی حكومەت، بەڵام بەرهەم ساڵح لەم نەریتە لایداو، پاڵپشت بەدەستور كە مافی كاندیدكردنی سەرۆك وەزیرانی دەداتێ‌، ئەگەر گەورەترین كوتلەی پەرلەمان شكستیهێنا لەدیاریكردنی، لەوەشدا دادگای فیدراڵی باڵای عێراق پشتیوانی هەنگاوەكەی سەرۆك كۆماری كرد. نیساب تەواو نەبووە پەرلەمانتارەكانی "هاوپەیمانی فەتح" تانەیان لەبڕیارەكەی دادگای باڵای فیدراڵی داوەو بە ناشەرعی دەزانن. نەعیم عەبودی پەرلەمانتاری كوتلەی سادقون لەتویتێكدا دەڵێت: "بڕیارەكەی دادگای فیدراڵی سەبارەت بەپێدانی دەسەڵات بەسەرۆكی كۆمار بۆ دیاریكردنی سەرۆك وەزیران بەتاڵە‌و بڕیارێكی نایاساییە، چونكە بە بەشداری (محەمەد ڕەجەب كوبەیسی) وەك ئەندام بڕیارەكە دەكراوە، لەكاتێكدا دادگا ئەندامبوونی ناوبراوی هەڵوەشاندووەتەوە، بەوەش نیسابی دادگا بووە بە 8  ئەندام‌و نیساب تەواونەبوە، هەر بڕیارێكیش لێوەی دەربچێت بەهەند وەرناگیرێت ".   لای خۆیەوە، ڕیاز مەسعودی پەرلەمانتاری "هاوپەیمانی سائیرون"  لەدیدارێكی تەلەفیزیۆنیدا ڕایگەیاندووە: سەرۆك كۆمار پشتیبەستووە بە مادەی 76 لەدەستوری عێراق كاتێك زورفی ڕاسپاردووە. وتیشی: پشتیوانی هاوپەیمانێتییەكەی بۆ زورفی لەپێناو بەدیهێنانی داواكارییەكانی هاوڵاتیانە كە كەسێكی بەتوانای پێویستە بۆ دەستەبەركردنی لەڕێی هەڵبژاردنی پێشوەختەوە. زورفی لەیەكەم لێدوانیدا بە بۆنەی ڕاسپاردنییەوە بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێ‌ بەڵێنی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختی دا  لەماوەی ساڵێكدا لەكاتی پێكهێنانی حكومەتەكەیەوە.  دانوستان دەستپێدەكات سەرچاوەیەكی سیاسی نزیك لە (زورفی)بە ڕۆژنامەی ئەلعەربی جەدید_ی ڕاگەیاندووە: ڕۆژی پێنج شەممە زورفی بەچڕی دەست بە گفتوگۆكانی دەكات‌و، لەو هێزانەوە دەستپێدەكات كە ڕاسپاردنی ڕەتدەكەنەوە. ڕەنیشكردووەتەوە، كاردەكات بۆ زامنكردنی زۆرینەیەكی مسۆگەر لەپەرلەمان بۆ تێپەڕاندنی حكومەتەكەی، بۆ ئەوەی ئەو شكستە دووبارە نەكاتەوە كە بووە هۆی شكستهێنانی محەمەد تۆفیق عەلاوی ڕاسپێردراوی پێشوو بۆ پێكهێنانی حكومەت.  بەوتەی سەرچاوەكە: ئەركەكەی زورفی ئاسان نابێت، بەهۆی بوونی هێزی كاریگەر كەخاوەن پێگەی گەورەن لەپەرلەمان‌و ڕاسپاردنی ڕەتدەكەنەوە. هەروەك سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو گفتوگۆ لەگەڵ هێزە سوننی‌و كوردییەكانیش ئەنجامدەدات بە ئامانجی قەناعەت پێكردنیان بە پرۆگرامی حكومەتەكەی.  بە بڕوانی بەشێك لەچاودێران، لێكەوتەكانی غیابی قاسم سولەیمانی لەم دۆخە هەستیارەدا بە تەواوی لەناوماڵی شیعەدا ڕەنگیداوەتەوە، دوای نزیكەی چوار مانگ لەدەست لەكاركێشانەوەی عادل عەبدولمەهدی نەیانتوانیوە كۆدەنگی لەسەر كاندیدێك بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران دروستبكەن، لەكاتێكدا خۆپیشاندانەكانی خەڵكی عێراق لەمانگی شەشەمی نزیكدەبێتەوە‌و، چەندین كێشەی نوێش عێراقی لەلێواری داڕمانی یەكجاری نزیكردووەتەوە.  

راپۆرتی: درەو  ئەو پیاوەی كە لە دوێنێوە راسپێردراوە بەپێكهێنانی كابینەیەكی نوێی حكومەت لە عێراق، لەبارەی هەرێمی كوردستان بۆچی تایبەتی خۆی هەیەو پێشتر و بەرلە وەرگرتنی ئەم ئەركە نوێیە گوزارشتی لە بۆچونەكانی كردووە، ئەو گرتنی شاری كەركوك لە16 ئۆكتۆبەردا لەلایەن هێزەكانی حەشدی شەعبیەوە بە هەنگاوێكی نیشتمانی ناودەبات، دژی رێكەوتنی نهێنی عادل عەبدولمەهدی بووە لەگەڵ هەرێمی كوردستان. هەندێك لە لایەنە شیعەكان عەدنان زورفی بەدواین حەلقەی ئەو زنجیرە سیناریۆیەی ئەمریكا ناودەبەن كە لە عێراقدا پیادەی دەكات پێیان وایە سەرۆك كۆمار دەستوری پێشێلكردووە لە راسپاردنیدا .    لەسەر نەوت‌و بودجە چی دەڵێت؟ (زورفی) لەمانگی شوباتی ڕابردوودا كۆمەڵێك دیداری تەلەفیزیونی لەگەڵ میدیا عێراقییەكان ئەنجامداوەو، بەشێكی بەدیاریكراوی تایبەت بووە بە قسەكردن لەسەر پەیوەندییەكانی هەرێم_بەغدادو، بودجەو نەوتی هەرێمی كوردستان.  (زورفی) لەكاتی ڕاگەیاندنی ئەو ئامانجانەی هەوڵی بەدیهێنانی دەدات لەو حكومەتەكەی بڕیارە پێكیبهێنێت، باسی لەهەوڵدان بۆ چارەسەركردنی كێشەكان لەگەڵ هەرێمی كوردستان كردووە.  لەگەڵ ئەوەی هەندێك لەپەرلەمانتارە كوردەكانیش لەپەرلەمانی عێراق (زورقی) بەكەسێكی هاوسەنگ‌و واقیعی دەزانن‌و دەڵێن دژی وابەستەكردنی پرسی بودجەو مووچەی خەڵكی كوردستان بووە لەململانێكانی نێوان هەرێم‌و ناوەند، بەڵام لەكۆتایدا ئەو كەسێكی نزیكە لە حەیدەر عەبادی‌و، دوورنییە ناوبراو كاریگەری لەسەر بڕیارەكانی دروستنەكات، بەتایبەت كە عەبادی مێژوویەكی هەیە لەململانێكردن لەگەڵ بەرپرسانی هەرێم، خەڵكی كوردستانیش بەقورسی باجەكەیانداوە. (زورفی) لەمانگی شوباتی ڕابردوودا لەچاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ كەناڵی دیجلە، بڕیارەكەی حەیدەر عەبادی بۆ جوڵاندنی هێزو گرتنەوەی شاری كەركوك لە16 ئۆكتۆبەر بەبڕیارێكی نیشتمانی وەسفدەكات، دەشڵێت: عەبادی هیچ بەرژوەندییەكی شەخسی نەبووە لەكەركوك‌و پێویستە لەسەر سەرۆك وەزیرانی ئێستا هەنگاوەكانی سەرۆك وەزیرانی پێشخۆی جێبەجێبكات.  هەر لەو چاوپێكەوتندا ئاماژەی بەتەواوی ئەو بەدواداچونانەش دەكات كە بۆ كۆكردنەوەی زانیاری لەسەر وردەكاری ڕێككەوتنی نەوتی هەرێم‌و بەغداو بڕی بەرهەهەمێنانی نەوت لەهەرێمی كوردستان كردویەتی‌و تەئكیددەكات، هەر ڕێككەوتنێكی نهێنی لەنێوان هەرێم‌و بەغداد لەو بوارەدا بوونی هەبێت قبوڵی ناكەن‌و لێپێچینەوە لەحكومەتەكەی عەبدولمەهدی دەكەن.  لەچاوپێكەوتنێكی تریشدا لەگەڵ كەناڵی عێراقیە (زورفی) دەڵێت: لە دەسەڵاتێكی ناوەندیی بەهێز دەڕوانین لە چارەسەركردنی پرسەكانی ئاسایش‌و نەوتدا‌و، هەر ڕێككەوتنێكیش حكومەتی ناوەند لەگەڵ هەرێم ئەنجامی بدات لەدەرەوەی چوارچێوە فەرمییەكان پێشێلكردنی دابەشكردنی سامانی وڵاتەو لەحكومەت دەپێیچینەوە. زورفی و ئەمریكا؟ هەندێك لە لایەنی شیعەكانی عێراق عەدنان زورفی بە دوایین حەلقەی ئەو زنجیرە سیناریۆیانەی ئەمریكا ناو دەبەن لە عێراق و ناوچەكەدا، كە بە پشتیوانی خۆپیشاندان دژ بە عادل عەبدولمەهدی دەستی پێكردو  دواتر بە هەوڵی پەرتكردنی لایەنە شیعەكان و رێكنەكەوتنیان لەسەر كاندیدێك، كە دواجار لە رێگەی بەرهەم ساڵح سەرۆكی كۆماری عێراقەوە، ئەمریكا كاندیدی خۆی دیاریكرد، بەڵام دوا ئاستەنگی بەردەم ئەمریكا پەرلەمانی عێراقە كە لایەنە شیعەكان تیایدا باڵادەستن و ئەگەر بیانەوێت، نایەڵن لەسەر كورسی ئەنجومەنی وەزیران دابنیشێت.   لە دوایین پەیامیدا "قەیس خەزعەلی" ئەمینداری گشتی عەسایبی ئەهلی حەق كە ئاراستەی (بەرهەم ساڵح) سەرۆك كۆماری عێراقی كردووە دەڵێت كەسێكی كاندیدكردووە (عەدنان زورفی) تۆمەتبارە بە گەندەڵی و لەپۆستی پارێزگاری نەجەف لەكارخراوە بەهۆی بەهەدەردانی ماڵی گشتی و قۆرغكردنی پۆستەكەی و خاوەنی دۆسیەیەكی تەواوە لە دەستەی نەزاهە" هاوپەیمانی فەتح كە لەلایەن (هادی عامری)یەوە سەرۆكایەتی دەكرێت سەرۆك كۆماری عێراق تۆمەتبار دەكەن كە هەنگاوی نایاسایی و نادەستوری ناوەو رەتی دەكەنەوە، هاوپەیمانی فەتح ئاماژەی بەوەكردووە: سەرۆك كۆمار لەلایەك پێشێلی دەستوری كردووەو لەلایەكیش پابەندنەبووە بە سازانی نێوان هێزە سیاسییەكان، بۆیە بەپرسیارێتی تەواوی ئەم هەنگاوە ئیستفزازییە دەخەینە ئەستۆی سەرۆك كۆمارو، هەموو ڕێوشوێنێكیش دەگرینەبەر بۆ ڕێگەگرتن لەو سوكایەتییە بە دەستورو یاسا. زیاد لە پەیامێكی ناردووە  وەك دەوترێت دواجار بازەكە لەسەر شانی (عەدنان زورفی) سەرۆكی كوتلەی هاوپەیمانی نەسر لەپەرلەمانی عێراق نیشتەوە، بەڵام هێشتا دیارنییە بەشانییەوە دەمێنێتەوە یان هاوشێوەی بازەكەی سەرشانی محەمەد عەلاوی دەفڕێت. (زورفی)لەگەڵ ئەوەی لە دوای 2003وە چەندین پۆستی لەحكومەتە یەك لەداوی یەكەكانی عێراقدا وەرگرتووە بەڵام ناوێكی زۆر دیارنەبووە، پێشبینی ئەوەش نەكراوە ڕۆژێك لەڕۆژان ڕابسپێرێت بۆ پێكهێنانی كابینەی حكومەت عێراق لە دۆخێكی هەستیاری وەك ئێستادا كە كێشە بەكێشە ئەڵێت بڕۆ ئەولاوە. ئەمە وێنە گشتییەكە لەناوەندە سیاسی و تەنانەت شەقامی عێراقیش،  بەڵام پێدەچێت ئەم بۆچوونە بەنیسەبەت (زورفی) خۆیەوە دروست نەبێت‌و ئەو لەمێژبێت چاوەڕوانی ئەوەی كردبێت بۆ ئەركە ڕابسپێرێت. (زورفی) لەمانگی كانوونی یەكەمی ساڵی 2019داو، لەلاپەرەی تایبەتی خۆی لەتۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك داوای لەسەرۆك كۆماری عێراق كردووە دەرفەت بداتە كاندیدێك لەدەرەوەی ئەو هێزانەی حكومەتی پێشویان پێكهێناوە رابسپێریت، نوسویەتی:" هەموو ئەو كوتلانەی لەپێكهێنانی حكومەتی پێشوودا بەشدارییان كردووە، مافیان نییە لەكاندیدكردنی سەرۆك وەزیرانی داهاتووو، پێویستە لەسەر سەرۆك كۆمار ڕۆڵی هەبێ‌‌و دەرفەت بدات بەكاندیدكردنی كەسێكی سەربەخۆ لەو كوتلەیەی كە پاڵشتی شەقامی توڕە دەكات‌و، نەبووە بە بەشێك لەو هاوپەیمانێتیەی عەبدولمەهدی هەڵبژارد". لەكۆتا ڕۆژی ساڵی 2019شدا، لەتۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوكەوە داوایەكی ڕاستەوخۆی ئاراستەی سەرۆك كۆمار كردووەو، داوای لێكردووە كەسێك بۆ پێكهێنانی حكومەت ڕابسپێرێت كە هاوشانی داواكاری‌و لەئاستی قوربانی لاوان‌و خۆپیشاندەراندا بێت.      ‏(عەدنان زورفی) یەكێكە لەسیاسییە چالاكەكان لەتۆڕە كۆمەڵایەتییەكان‌و لەسەر زۆرێك لەپرس‌و پێشهاتەكانی عێراق ڕاشكاوانە بۆچوونی خۆی دەربڕیوە، بەردەوام خۆشی وەك كەسێكی نزیك لە خۆپیشاندەران پیشانداوەو سەرسەختانە بەگری لێكردوون. دژی پەلاماردانی باڵیۆزخانەی ئەمریكا بووە (عەدنان زورفی) لەگەڵ ئەوەی بەوە ناسراوە بەردەوام پشتیوانی خۆپیشاندەرانی كردووەو هێرشی توندی كردووەتە سەر عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیزرانی عێراق‌و، بەحكومەتی پیاوە خەڵەفاوەكە وەسفیكردووە، بەڵام دژی ئەنجامدانی خۆپیشاندانی لایەنگرانی حەشدی شەعبی بوو لەبەردەم باڵیۆزخانەی ئەمریكاو لەپۆستێكدا نوسیوتی" پەلاماردانی باڵیۆزخانەی ئەمریكا لەعێراق كارێكە گوزراشت لە لێزانی سیاسی ناكات‌و بەكارێكی نامەدروس دادەنرێت كەعێراق دەخاتە ناو دابڕانێكی نێودەوڵەتی‌و دووچاری سزای دەكات، بەتایبەت دوای ئەوەی  وێنەی هەندێك لەسەركردەكانی دەوڵەت دەركەوتن لەو كارەدا".      ئەوەی جێی سەرنجە، (زورفی) لەكاتی ڕاگەیاندنی ئامانجەكانی حكومەتەكەشیدا هیچ ئاماژەیەكی بەكردنە دەرەوەی هیزەكانی ئەمریكا نەكرد، كە هێزە شیعییەكانی نزیك لە ئێران بە بڕیارێكی گرنگ و چارەنوسازی دەزانن‌و مەرجی یەكەمی دەربڕینی ڕەزامەندییان بۆ  ڕاسپاردنی "محەمەد عەلاوی". تەنیا یەكجاریش ناوی حەشدی شەعبی هێنابوو، ئەویش لەگەڵ باسكردنی هێزی پێشمەرگەدا وەك دوو هێز لەچوارچێوەی سیستمی بەرگری عێراقدا.   لەپۆستێكی پێشوتریشداو، لەسەروبەندی بڕیارەكەی پەرلەمانی عێراق بۆ دەركردنی هێزەكانی ئەمریكا لەعێراق(عەدنان زورفی) لەپۆستێكدا نوسیویوتی: دۆسییەی كردنە دەرەوەی هێزەكانی ئەمریكا پەیوەستە بە حكومەت، ئەو قەبارەی ئەو مەترسیانە دەخەمڵێنێت كە هەڕەشەن لەسەر وڵات‌و توانا سەربازی‌و ئەمنیی‌و لۆجستییەكان بۆ ڕووبەڕووبونەوەی ئاستەنگەكانی ئێستا.  

درەو: عەدنان زورفی بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت راسپێردرا، كابینەیەك لەبەردەم بەرژەوەندی سیاسیەكان و توڕەیی شەقام و پەتای كۆرۆنادایە، ئەوانەی پشتیوانی دەكەن بەكەسێكی گونجاوی دەزانن بۆ ئەم قۆناغەو  نەیارەكانیشی بە بازرگانی سیاسییە ناوی دەبەن. بەرهەم ساڵح  سەرۆك كۆماری عێراق بەشێوەیەكی چاوەڕواننەكراو كەسایەتییەكی بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراق ڕاسپارد كە تەنها چەند كاتژمێرێكە ناوی هاتوەتە ناو ڕاگەیاندنەكانەوەو، پێشتر هیچ ئاماژەیەك نەبووە بەكاندیدكردنی، تەنانەت لەدواین دانوستانەكانی لیژنە حەوت قۆڵییەكەشدا وەك یەكێك لەكاندیدەكان ناوی نەهاتووە. بەڵام سەرباری ئەوەش، پێناچێت بەرهەم ساڵح بەبێ‌ پرس‌و ڕاو ئاگاداری هێزە شیعییەكان (عەدنان ئەلزورفی) ئەمینداری بزوتنەوەی وەفائی عێراقی‌و پەرلەمانتاری هاوپەیمانی نەسرو پارێزگاری پێشووی نەجەفی بۆ ئەو پۆستە ڕاسپاردبێت. (عەدنان ) گەرچی كەسێكە جێی مشتومڕەو پێشتر چەندین پۆستی ئیداری باڵای لەحكومەتی عێراق وەرگرتووە، بەڵام ئەوانەی پشتیوانی دەكەن بەكەسێكی بەهێزو لێزان‌و گونجاوی دەزانن بۆ ئەم قۆناغە، نەیارەكانیشی دەڵێن، بازرگانێكی سیاسییەو ناوی پەیوەستە بەچەندین دۆسیەی گەندەڵی گەورە بەتایبەت ئەوكاتەی پارێزگاری شاری نەجەف بووە.  راسپاردنی عەدنان زورفی لە كاتێكدایە: -     عێراق لەبەردەم پەتایەكی كوشندەی كۆرۆنادایە -    ناڕەزایی شەقام بەردەوامە -    ململانێی هێزە سیاسیەكانی عێراق لەوپەڕی شێواویان هەیە -    عێراق لە چاوەڕەوانی قەیرانێكی دارایی گەورەدایە -    گرژیەكانی ئەمریكا و لایەنگرانی ئێران لەسەر گۆڕەپانی عێراق لە لوتكەدایە. -     عەدنان ئەلزورفی كێیە؟ +  عەدنان عەبد خزەییر عەباس ئەلزورفی ساڵی 1966 لەنەجەف لەدایكبووە. +هەڵگری بڕوانامەی ماجستێرە   + ساڵی 1983 پەیوەندیكردووە بەحزبی دەعوەی ئیسلامی +ساڵی 1988 دەستگیراكراوەو حكومی هەتاهەتایی بەسەردا سەپێنراوە +ساڵی 1991 لەزیندانی ئەبوغرێب هەڵهاتووەو بەشداری لەڕاپەڕینی شەعبانییە كردووە +ساڵی 2004 بزوتنەوەی وەفائی عێراقی دامەزراندووە +ساڵی 1991_1994 لە خێوەتگەی ڕەفحا لە عەرەبەستانی سعودییە پەنابەر بووە +ساڵی 1994_2003 لەویلایەتەیەكگرتووەكانی ئەمریكا نیشەجێبووە +ساڵی 2003_2004 ئەندامی تیمی ئاوەدانكردنەوەی عێراق بووە +ساڵی 2004_2005 پارێزگاری نەجەف بووە +ساڵی 2006_2009 بریكاری كاروباری هەواڵگری بووە لەوەزارەتی ناوخۆ +ساڵی 2009_2015 پارێزگاری نەجەف بووەو دواتر لەكارخراوە. +پەرلەمانتارە لەهاوپەیمانی نەسر بەسەرۆكایەتی حەیدەر عەبادی لەسەر پارێزگای نەجەف. + ناوی لە زۆرێك لەو دۆسیانەی پارێزگای نەجەفدا دێت كەگومانی گەندەڵی گەورەی تێدایە.  

درەو: ئێستا هەموو چاوەكان لەسەر بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراقە، دوای شكستهێنانی لیژنە حەوت قوڵییەكەی شیعەكان لە دیاریكردنی كاندیدێك بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت. ئەو لەچەند ڕۆژی ڕابردودا نامەیەكی ئاراستەی كوتلە شیعییەكان كردبوو، تێیدا دوای لێكردبوون پەلەبكەن لەدیاریكردنی كەسایەتییەك بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران، كە ڕەزامەندی كورد و سوننەشی لەسەربێت. سەرۆك كۆمار ئەمڕۆ  دووشەممەی وەك دواین وادە بۆ دیاریكردبوون. ئەوە لەكاتێكدایە بەپێی ئەو مۆڵەتە نوێیەی دەستوری عێراق بۆ ڕاسپاردنی كاندیدی سەرۆك وەزیرانی دیاریكردووە، سبەینێ‌ 17 دوا وادەیە بۆ ڕاسپاردنی كاندیدی سەرۆك وەزیرانی عێراق. (نەبیل تەرفی) سەرۆكی هاوپەیمانی سائیرون كە شكستی كۆبونەوەی لیژنە حەوت قۆڵییەكەی هێزە شیعییەكانی ڕاگەیاند، لەلێدوانێكدا بەسایتی "بەغدادئەلیوم" راگەیاندووە: هاوپەیمانێتییەكەیان سەرۆك كۆماری ئاگاداركردووەتەوە، كە دەسەڵاتە دەستورییەكانی خۆی بەكاربهێنێت‌و كەسێك بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران ڕابسپێرێت. دەوڵەتی یاساش كە لایەنێكی سەرەكی لیژنە حەوت قوڵییەكەیە، لەبەیاننامەیەكدا وێڕایی داننان بە شكستی دانوستانی لیژنەكە، تەئكیدكردووە: بەبێ‌ سازان ڕازینابن هیچ كەسێك بۆ ئەو پۆستە ڕابسپێردرێت. لای خۆیەوە (حەنین قەدۆ) پەرلەمانتاری هاوپەیمانی فەتح لەلێدوانێكدا بۆ هەمان سەرچاوە ڕایگەیاندووە: سەرۆك كۆمار بۆ ڕاسپاردنی كەسێك بۆ سەرۆكایەتیكردنی حكومەت لەماوەی ڕاگوزەرلەبەردەم دوو بژاردەدایەو سێهەمی نییە،  ڕاسپاردنی كەسێك بەبێ‌ دەستوردانی كوتلە سیاسییەكان، یاخود ڕاسپاردنی كاندیدی گەورەترین كوتلە. (باسم خەشان) پەرلەمانتاری عێراق لەبارەی شكستهێنانی لیژنە حەوت قۆڵییەكە لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ئاماژەی بەوەكردووە: ناكۆكییەكانی شیعە_شیعە هۆكارەكەی بەرژوەندی شەخسی‌و حزبی‌و سیاسییە."هەندێك لایەن دەیانەوێت دۆخی عێراق بەو شێوەیەی ئێستا بمێنێتەوەو، عەبدولمەهدی لە پۆستەكەی بەردەوامبێت لەپێناو درێژەكێشانی هەژموونی لەحكومەتی عێراق". ڕاشیگەیاندووە: فشارە جەماوەرییەكان لەسەر سەرۆك كۆمار چڕتر دەبنەوە لەپێناو ئەنجامدانی ئەركە دەستورییەكانی‌و، ڕاسپاردنی كەسایەتییەك بەبێ‌ گەڕانەوە بۆ كوتلە سیاسییەكان.  (عەلی تەمیمی) شارەزای یاسایی دەڵێت: سەرۆك كۆمار دەتوانێت بەپێی مادەی 81 لەدەستوری عێراق كەسێك ڕابسپێرێت بۆ پێكهێنانی حكومەت لەدەرەوەی كوتلەسیاسییەكان، یان كاندیدی گەورەترین كوتلە.  (تەمیمی)لەلاپەڕەی تایبەتی خۆی لەتۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك ئاماژەی بەوەكردووە: بابەتی گەورەترین كوتلە كۆتایهات كە پەیوەست بوو بە كاندیدی سەرۆكایەتی حكومەت لە بڕگەكانی یەك‌و سێ‌‌و پێنج لە مادەی 76 دەستور، كار بە مادەی 81 یەك و دوو و گواستنەوە بۆ دەسەڵاتەكانی سەرۆك كۆمار دەكرێت كە ئەو شوێنی سەرۆك وەزیران بەتەواوی دەسەڵاتەكانییەوە دەگرێتەوەو، ڕۆڵی عادل عەبدولمەهدی‌و هەموو ئەوانەی لەگەلیدا بوون كۆتایهاتووەو، پێویستە ئیدارەی وڵات ڕادەستی سەرۆك كۆمار بكات. دەشڵێت: بەپێی بڕگەی دووەم لەمادەی 81 سەرۆك كۆمار كەسێك ڕادەسپێرێت دور كوتلەی گەورەو حزبەكان، بەومانایەی ئەو ئازادەو ناچار نییە بە هیچ بژاردەیەك، ئەگەر پەرلەمانیش دەنگ بەو كەسە نەدات كە ڕایدەسپێرێت، سەرۆك كۆمار دەتوانێت پەرلەمان هەڵبوەشێنێتەوەو داوای ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەخت بكات بەپێی مادەی 64 چونكە سەرۆك كۆمار  دوو پۆستی هەیە لەیەك كاتدا، بەوەش كێشەكانی وڵات هەمووی چارەسەردەكات. ئەو شارەزا یاساییە لەدرێژەی قسەكانیدا دەلێت: ئەگەر ناكۆكیش لەسەر ئەوە هەبێت، سەرۆك كۆمار دەتوانێت پەنا بەرێتە بەر دادگای فیدراڵی بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێك بۆ قەیرانەكە بەپێی مادەی بڕگەی 2 لەمادەی 93ی دەستور.   تائێستا دیارنییە سەرۆك كۆماری عێراق خۆی یەكلایەنەو بەبێ‌ گەڕانەوە بۆ كوتلە سیاسییەكان پێش تەواوبوونی وادەی دەستوری یان ئەو مۆڵەتەی خۆی دەستنیشانیكردووە كەسێك ڕادەسپێرێت بۆ ئەركە یان نا. ئەگەر ڕایبسپێرێت كەسێك لەدەرەوەی ئەو كەسایەتیانە ڕادەسپێرێت كە لەسەر مێزی لایەنە شیعییەكان گفتوگۆی لەسەر كراوە یان لەو فەلەكە ناچێتە دەرەوە؟.  گەرچی ئەگەری دووەمیان ئەگەرە بەهێزەكەیە، بەڵام ئەگەر سەرۆك كۆمار خۆشی كەسێك ڕابسپێرێت بۆ پێكهێنانی حكومەت‌و لەفەلەكی ئەوناوانەش لانەدات كە لەكۆبونەوەی لایەنە شیعییەكاندا گفتوگۆی لەسەركراوە، بەوشێوەیەش هیچ گەرەنیتییەك نییە چارەنوسی لەچارەنوسی عەلاوی باشتربێت. چونكە ئەگەر شیعەكان كۆدەنگیان لەسەر یەكێك لەو ناوانە هەبوایە كە چەند ڕۆژێكە لەمیدیا عێراقییەكاندا قسەیان لەسەر دەكرێت، لەدواین ساتە هەستیارەكانی دانوستاندا شكستهێنانی كۆبونەوەكانیان ڕانەدەگەیاندو ڕێككەوتنیان لەسەر دەكرد، ئەوە وێڕایی داواكارییەكانی كورد سوننە، كە ئەوانیش دیسان دەتوانن بەرەبەستی جدی لەبەردەم تێپەڕاندنی حكومەتی نوێ دروستبكەن.  

درەو: لەگەڵ بەردەوامیی ناكۆكی هێزە شیعییەكان لەسەر كاندیدكردنی كەسایەتییەك بۆ سەرۆكایەتی حكومەتی نوێ، (بەرهەم ساڵح) سەرۆكی كۆماری عێراق ڕۆژی دووشەممەی داهاتوو وەك دواین مۆڵەت دەستنیشان دەكات بۆ پێشكەشكردنی كاندیدەكەیان، ئەگەر لەو ماوەیەدا هێزە شیعییەكان نەتوانن كاندیدەیان پێشكەش بكەن،  سەرۆك كۆمار بەبێ‌ گەڕانەوە بۆیان كەسێك بۆ ئەو پۆستە ڕادەسپێرێت. كۆبونەوەی حەوت قۆڵی ئەم پێشهاتە نوێیە لەكاتێكدایە، بەگوێرەی سەرچاوە ئاگادارەكان هێزە شیعییەكان كە لیژنەیەكی حەوت قۆڵیان پێكهێناوە بۆ ڕێككەوتن لەسەر دیاریكردنی كاندیدێكی نوێ‌ بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، بڕیارە ئێوارەی سبەینێ‌ پێنج شەممە یەكەم كۆبونەوەی  تایبەت بەو پرسە ڕێكبخات. سەركردەیەكی باڵا لەدەوڵەتی یاسا كە لەلایەن (نوری مالیكی)وە سەرۆكایەتی دەكرێت ئاشكرایكردووە: سەرۆك كۆماری عێراق پەیامێكی ڕەوانەی هێزە شیعییەكان كردووەو، تێیدا تەئكیدی لەپێویستی دەستنیشانكردنی كاندیدێك كردووە بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران‌و، ڕۆژی دوو شەمەی داهاتووشی وەك دوا وادە دیاریكردووە. پشتیوانی كازمیی دەكات بەگوێرەی سەرچاوەكە كە بۆ ڕۆژنامەی "ئەلعەرەبی ئەلجەدید" قسەی كردووە: سەرۆك كۆماری عێراق ژمارەیەكی زۆر كەسایەتی لەبەردەستدایە تاوەكو بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران كاندیدیان بكات، بەڵام ئەو پشتیوانی (مستەفا كازمیی) سەرۆكی دەزگای هەواڵگری عێراق دەكات، كە ناوەكەی لە كۆبونەوەی هێزە شیعییەكاندا بەچڕی باسدەكرێت، ئەگەر هێزە شیعییەكان تا ئەوكاتە كاندیدێك پێشكەش نەكەن، ڕەنگە (بەرهەم ساڵح) بەفەرمی (كازمیی) بۆ ئەو پۆستە ڕابسپێرێت.  سەركردەكەی دەوڵەتی قانون جەختی كردووە، (عەلی شەمخانی) كە لەدوو ڕۆژی ڕابردودا سەردانی بەغدادی كرد، پێشنیازی سەرلەنوێ زیندووكردنەوەی هاوپەیمانی نیشتمانی شییعەكانی كردووە كە حەوت هێزی سەرەكی لەخۆ دەگرێت( ڕەوتی سەدر، دەوڵەتی یاسا، هاوپەیمانی فەتج، ڕەوتی حیكمە، ئیئتیلافی نەسر، حزبی فەزیلە،  بزوتنەوەی عەتا لەگەڵ ئەنجومەنی باڵاو كوتلەی سادقون). فشارە یان هەڕەشە؟ ڕۆژی 17ی ئەم مانگە ئەو مۆڵەتە دەستورییە نوێیە تەواو دەبێت كەتایبەتە بە ڕاسپاردنی كەسێك بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، ناكۆكییەكانیش لەبارەی شرۆڤەكردنی مادەی 81 دەستوری عێراق بەڕوونی دەركەوتوون سەبارەت بە گرتنە دەستی پۆستی سەرۆك وەزیران لەلایەن سەرۆك كۆماری عێراقەوە، گەر كاتەكە تەواوبێت‌و كەسێك بۆ ئەو پۆستە ڕانەسپێردرێت. لای خۆیەوە، (عەقیل ئەلردینی) سەركردە لە هاوپەیمانی نەسر دەڵێت: پەیامەكەی سەرۆك كۆمار بۆ هێزە شیعییەكان، فشاركردنە لەپێناو پەلەكردن لە دەستنیشانكردنی كەسایەتییەك بۆ سەرۆكایەتی حكومەتی نوێی عێراق، بەجۆرێك كە لەلایەن هێزە سونی‌و كوردییەكانیشەوە پەسەندبكرێت، نەك بەتەنها هێزە شیعییەكان. بەوتەی ئەو سەركردەیەی هاوپەیمانی نەسر كە بۆ هەمان سەرچاوە دواوە، هێزە شیعییەكان ئەو دۆسییە یەكلادەكەنەوە، پێش كۆتایهاتنی ئەو مۆڵەتی سەرۆك كۆمار دیاریكردووە، ئاماژەی بەوەشكردووە، گفتوگۆكان جدین‌و ڕەنگە سەرەتای هەفتەی داهاتوو ناوی كاندیدەكە ڕابگەیەنرێت. هەر لەوچوارچێوەیەدا (موختار موسەوی) پەرلەمانتاری هاوپەیمانی فەتح ڕایگەیاندووە: ئەو مۆڵەتەی سەرۆك كۆمار بۆ هێزە شیعییەكانی دیاریكردووە تا ڕۆژی دووشەممە بۆ دیاریكردنی كاندیدەكەیان كافی نییەو، هەموان پێویسیتان بەكاتە. دەشڵێت: سەرۆك كۆمار پەلەی كردووە لە دیاریكردنی مۆڵەتی كۆتایی بۆ هێزە شیعییەكان‌و، ئەو ناتوانێت كاندیدی سەرۆك وەزیران  پێشكەشبكات بەبێ‌ ڕێككەوتن لەگەڵ هێزە سیاسییەكان‌و، پەیامەكەشی بریتیە لەهەڕەشەكردن، كە هیچ سودێكی نییە. مافێكە ناتوانێت پیادەی بكات بە بۆچوونی شارەزایانی بواری یاسا، سەرۆك كۆمار لەڕووی دەستورییەوە دەتوانێت كەسێك ڕابسپێرێت بۆ پێكهێنانی حكومەت بەبێ‌ گەڕانەوە بۆ هێزە سیاسییەكان، دوای دووجار شكستهێنانی كوتلە پەیوەستەكان لە دیاریكردنی كەسێك بۆ پێكهێنانی حكومەت.  لەگەڵ ئەوەی هیچ ڕێگرییەكی دەستوری نییە بۆ ئەنجامدانی ئەو كارە، بەڵام لەڕووە سیاسییەكەوە سەرۆك كۆمار باش دەزانێت ڕاسپاردنی كەسێك بەبێ‌ سازانی هێزە شیعییەكان مانای وایە كاندیدەكە تێناپەڕێت‌و، چارەنوسیشی لەچارەنوسی محمەد تۆفیق عەلاوی باشتر نابێت.  

راپۆرتی: درەو لە گفتوگۆی دوو ڕۆژی ڕابردووی سەركردەی كوتلە شیعییەكان تایبەت بە كاندیدكردنی سەرۆك وەزیرانی نوێ‌، زۆرێك لەو ناوانەی لە لیستی كاندیكراوەكاندا بوون دوورخراونەتەوەو، تەنها دوو ناو لەسەر مێزی گفتوگان ماون، ئەوانیش هەریەك لە (مستەفا كازمیی) سەرۆكی دەزگای هەواڵگری‌و، (عەلی شوكری)  ڕاوێژكار لەسەرۆكایەتی كۆماری عێراقن. ڕۆژی 17ی ئەم مانگە ئەو مۆڵەتە دەستورییە نوێیە كۆتایدێت كە بۆ ڕاسپاردنی كەسێك بۆ پێكهێنانی كابینەی حكومەتی عێراق دیاریكراوە، شیعییەكان گەشبینین هەفتەی داهاتوو یەكلایبكەنەوە، ئێرانیش ڕاستەوخۆ هاتووەتە ناو دانوستانەكانەوە.   هێزە شیعییەكان دەستبەرداری یەكێك لەداواكارییە دیارەكانی مەرجەعییەت‌و خۆپیشاندەران بوون، لەبری كاندیدكردنی "كەسایەتییەك جێی مشتومڕ نەبێت" بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران،  پێداگری لەسەر كەسایەتییەك دەكەن ئەزموونی سیاسی هەبێت "لەنوخبەی سیاسی بێت". لەبەرامبەر ئەمەدا مەرجی سەربەخۆیی جێبەجێدەكەن، بەو مانایەی  كاندیدەكە لەسەر هیچ كوتلەیەكی سیاسی شیعی حساب نەبێت.  مەرجە لە نوخبەی سیاسی بێت پێداگریكردن لەسەر باكگراوەندی سیاسی ئەو كەسایەتییەی دەستنیشاندەكرێت، بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كەلایەنە شیعییەكان نایانەوێت كەسێك بۆ ئەو پۆستە دیاریبكەن بەرچاوڕوونی پێشتری نەبێت لەسەر قەیرانە سیاسییەكانی عێراق‌و دۆسییە سەرەكییەكانی لەنمونەی، هاوكێشەی واشنتۆن_بەغداد، قەیرانی حەشدی شەعبی، بودجەی گشتی‌و وردەكارییەكانی، ڕێككەوتنی هەولێر_بەغداد، دۆسیەی هەڵبژاردن.   زۆرێك لەسەرچاوە عێراقییەكان پێیانوایە هەفتەی داهاتوو ناوی كاندیدی نوێ‌ بۆ پێكهێنانی كابینەی حكومەت ڕابگەیەنرێت، بەتایبەت لەگەڵ هاتنی (عەلی شەمخانی) ئەمینداری گشتی ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نەتەوەیی ئێران بۆ بەغدادو، بەشدارییكردنی لە نێوەندگیریكردنی سەركردەكانی شیعە بۆ گەیشتن بەڕێككەوتن.  ڕۆژی 17ی ئەم مانگە ئەو مۆڵەتە دەستورییە نوێیە كۆتایدێت كە بۆ دەستنیشانكردنی سەرۆكی حكومەت دیاریكراوە، ئەوەش لەكاتێكدایە ناكۆكییەكی ڕوون هەیە سەبارەت بە شێوازی شرۆڤەكردنی مادەی 81 لە دەستوری عێراقی سەبارەت بەڕێوەبردنی پۆستی سەرۆك وەزیران لەلایەن سەرۆك كۆماری عێراقەوە، ئەگەر ئەو وادیە كۆتایهات‌و لایەنەكان نەگەیشتنە ڕێككەوتن لەسەر دیاریكردنی كەسێك.  ڕای جیاواز هەیە شارەزانی بواری دەستور بەسەر دوو ڕای جیاوازدا دابەشبوون، هەندێكیان دەڵێن سەرۆك وەزیران جێگری هەیەو ئەوان شوێنی دەگرنەوە، بەشێكی دیكەشیان پێیانوایە، سەرۆك كۆمار بەشێوەیەكی كاتیی ئەو پۆستە بەڕێوەدەبات، لەكاتی ئامادەنەبوون، یان نەتوانینی سەرۆك وەزیران لەبەڕێوەبردنی كارەكەی‌و تەواوبوونی ئەو ماوە دەستورییە، بێئەوەی جێگرەوەیەكی بۆ بدۆزرێتەوە. بەوتەی سەركردەیەكی دیاری سەدرییەكان، لیستی ناوی كاندیدەكان بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران كورتبووەتەوە لەئێستادا قسە لەسەر (مستەفا كازمیی‌و عەلی شوكری)دەكرێت، هەریەك لەمانیش لایەنی سیاسی هەن پشتیوانی دەكەن بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیران، سەركردەی كوتلە سیاسییەكانیش جەختیان كردووە لەوەی هیچ كێشەكیان نییە لەسەر خستنەڕووی ناوی نوێ‌ بۆ تاتوێكردنی. ئەو بەرپرسەی ڕەوتی سەدر كە بۆ ڕۆژنامەی (عەرەبی ئەلجەدید)قسەی كردووە، ئاماژەی بەوەكردووە، ڕەوتەكەیان هیچ تێبینییەكی لەسەر (كازمیی‌و شوكری) نییە‌و، ئەوان لەچاوەڕوانی سازانی سیاسیدان، بەڵام ناكۆكی لەنێوان كوتلە سیاسییەكان ڕەنگە پرۆسەكە دوابخات. لای خۆیەوە، (سەعد مەتڵەبی) سەركردە لە ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا بەسەرۆكایەتی (نوری مالیكی) بەهەمان سەرچاوە ڕاگەیاندووە: لەماوەی چەند ڕۆژی ڕابردوودا هێزە شیعییەكان لە میانی كۆبونەوەكانی نێوانیاندا ڕێككەوتوون لەسەر خەسڵەتەكانی سەرۆك وەزیرانی نوێ‌و ئەركی حكومەت، پێش ئەوەی بچنە ناو گفتوگۆی دەستنیشانكردنی كەسایەتیەكانەوە.  هەڵەی عەلاوی دووبارە ناكەنەوە ڕاشیگەیاندووە:"لەسەر هەردوو خەسەڵەتی سیاسی‌و، سەربەخۆبوون ڕێككەوتن كراوە، بەو مانایەی لەسەر هیچ كوتلەیەكی سەرەكی شیعە حساب نەبێت، ئەزموونی هەبێت لەمامەڵكردن لەگەڵ سەرجەم هێزەكان لەپێكهاتە جیاوازەكان، بۆ ئەوەی دووچاری ئەوە نەبێت كە عەلاوی تووشی بوو، ئەزموونی سیاسی زۆر گرنگە بۆ سەرۆك وەزیران". بەوتەی ئەو بەرپرسە، ڕێككەوتن كراوە لەسەر ئەوەی حكومەتی نوێ‌ كاتیی بێت، كاری سەرەكی ئامادەسازی بێت بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەخت، كە ئەنجومەنی نوێنەران دەنگی لەسەرداوە. هەر لەو چوارچێوەیەدا (فازیل فەتلاوی) بە ڕۆژنامەكەی ڕاگەیاندووە: بەپێی دواین پێشهاتەكان، یەكلاكردنەوەی ئەو دۆسییە دەكەوێتە هەفتەی داهاتوو، بەتایبەت كە كۆبونەوەكان بەبێ‌ بچڕان بەردەوامە بۆ یەكلایكردنەوەی ئەو قەیرانە، لەگەڵ بوونی گەرەنتی كە جەخت لەتێپەڕاندنی كاندیدی نوێ‌ دەكات لەپەرلەمان‌و، هێزە سیاسییە سەرەكییەكانیش گەیشتونەتە ئەو بڕوایەی كە سەرۆك وەزیرانی نوێ‌ پێویستە سیاسی بێت‌و ئەزموونی سیاسی هەبێت.  ترسیان هەیە  لەبەرامبەر ئەم بڕوایەی دەستەبژێری سیاسی عێراق، ڕایەكی تر پێیوایە، ئەمە داهێنانێكی تازەی دەستەبژێری سیاسییە بۆ كاندیدكردنی سەرۆك وەزیران كە سیاسییەكی سەربەخۆبێت، چونكە نایانەوێت ئەو پۆستە گرنگە بۆ كەسایەتییەك بێت لەدەرەوەی بازنەی خۆیان، بەهۆی ترسیان لەدەستبردن بۆ هەندێك دۆسییە، چی ئەوەی پەیوەستە بەگەندەڵی چەند ساڵی ڕابردوو، هەم ئەوەی پەیوەستە بەداواكارییەكانی خۆپیشاندەران، كە ڕەنگە هەندێك لە هێزە سیاسییە باڵادەستەكان لەكاتی هەڵدانەوەی ئەم دۆسییانەدا تۆمەتباربكرێن.  عەلی شوكری -    عەلی یوسف عەبدولنەبی شوكری  -    ساڵی 2011 وەزیری پلاندانانی عێراق بووە -    ساڵی 2014 پەرلەمانتاری عێراق بووە  -    ساڵی 1998 دكتۆرای بەدەستهێناوە لە یاسای گشتیدا  -    عەمیدی كۆلێژی یاسا بووە لە زانكۆی سەحرای لیبیا 2004 -    عەمیدی كۆڵیژی یاسای زانكۆی كوفە بووە لە 2006 -    ئێستا راوێژكاری سەرۆك كۆماری عێراقە مستەفا كازمی  -    ساڵی 1967 لە بەغداد لەیدایك بووە -    بەكالۆریۆسی هەیە لە یاسا -    لە ساڵاَی 2016 ەوە سەرۆكی دەزگای هەواڵگری نیشتمانی عێراقە -    بەڕێوەبەری نوسینی بەشی عێراق بووە سایتی مۆنیتۆری نێودەوڵەتی  -    سەرنوسەری گۆڤاری (الاسبوعیە) بووە كە بەرهەم ساڵح خاوەن ئیمتیازی بووە  -    لەدوای ساڵی 2003 ماوەیەك لە شاری سلێمانی ژیاوە 

راپۆرتی: درەو درەنگانێكی شەوی ڕابردوو، "محەمەد تۆفیق عەلاوی" سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت كشانەوەی خۆی لەو ئەركە ڕاگەیاند، هۆكارەكەشی گەڕاندەوە بۆ هەندێك لەلایەنە سیاسییەكان كە بازرگانی بە تائیفەكانیانەوە دەكەن‌و گوێ بە بەرژوەندی وڵات نادەن. وێڕایی ئەو ڕێكارە دەستورییانەی "بەرهەم ساڵح" سەرۆك كۆماری عێراق دوای كشانەوەی "عەلاوی" ڕایگەیاند، بەڵام وڵات بەڕووی هەموو ئەگەرە قورسەكاندا بەكراوەیی دەمێنێتەوە. لێرە بەدواوە، سەرجەم هێزە سیاسییەكانی عێراق كە لەلایەن خۆپیشاندەرانەوە ڕەتدەكرێنەوە، جارێكی تر دەستدەكەنەوە بە گۆڕینی تەكتیك‌و ڕێكخستنی سەرلەنوێی كارەتەكانیان، ئەوەش دوای ئەوەی پۆزشەكەی عەلاوی گەڕاندینییەوە بۆ چوارگۆشەی یەكەم. تائێستا دیارنییە هەڵوێستی " موقتەدا سەدر" چی دەبێت، داوای ئەنجامدانی خۆپیشاندان دەكات لەبەرامبەر تێنەپەڕاندنی حكومەتەكەی عەلاوی، وەك ئەوەی پێشتر هەڕەشەی دەكرد یان نا. دوای ڕاگەیاندنی كشانەوەی لەپێكهێنانی حكومەت، " سەدر" لەتویتێكدا وتی: هەتاكەی عێراق گیرۆدەی دەستی تاقمێك سیاسی گەندەڵ دەبێت. دوای كشانەوەی عەلاوی ئەو پرسیارە دێتەگۆڕێ‌، كە ئاخۆ ڕۆژانی ئایندە چی بۆ گۆرەپانی سیاسی عێراق شاردووەتەوە؟ شكستهێنانی عەلاوی واتای سەركەوتنی خۆپیشاندەران، كە هەر لەسەرەتاوە ڕەتیاندەكردەوە؟. چوار پەیامی شاراوە چاودێران پێیانوایە، كشانەوەی "عەلاوی" لەپێكهێنانی حكومەت، مانای  شكستهێنانی "موقتەدا سەدر" كە خۆی لە هاوپەیمانی سائیرون‌و "هادی عامری" كە خۆی لەنوێنەرایەتیكردنی هاوپەیمانی "فەتح" دەبینێتەوە. كەپێكەوە نەیانتوانی "عەلاوی" لەپەرلەمان تێپەڕێنن ، كەخاوەنی گەورەترین كوتلەی پەرلەمانین‌و، دیارترین ڕوخساری هەژمونی ئێرانن لە عێراق. "باسل كازمی" نوسەرو شرۆڤەكاری سیاسی، لەلێدوانێكدا بۆ پێگەی "حوڕە" پێیوایە، كشانەوەی "عەلاوی" هەڵگری چوار پەیامی بەهێزە: یەكەمیان، كشانەوەكە وەك ڕاگەیاندنی شكست دێت، لەبەر ئەوەی لەناو ڕەحمی ڕێككەوتنە سیاسییەكانەوە هات‌و، هەوڵیدا حكومەتێكی پشكێنەی تایئفی پێكبهێنێت، بەپێچەوانەی ئەوەی دەیوت. دووەمین پەیام پەیوەستە بە سەركەوتنی خۆپیشاندەران، كە لەیەكەم ڕۆژەوە داوای كەسایەتیەكی سەربەخۆی لێهاتوو و دەستپاكیانكردووە بۆ سەركردایەتی وڵات‌و، بەڕێوەبردنی هەڵبژاردنێكی نوێ.    سێیەمیان، خۆی لە شكستهێنانی "هادی عامری‌و موقتەدا سەدر"دا دەبینێتەوە،  بۆ تێپەڕاندنی حكومەت‌و كردنی "عەلاوی" بەسەرۆك وەزیران، چونكە بڕوایان وابوو كە ئەو شیاوترین كەسە بۆ پاراستنی بەرژەوەندی‌و هەژموونیان. چوارەم پەیام كە كشانەوەی "عەلاوی" هەڵیگرتوە، بەوتەی ئەو شرۆڤەكارە، بۆ تەواوی دەسەڵاتی سیاسییەو، پێیاندەڵێت،  ڕاسپاردنی "عەلاوی" هیچ سودێكی نەبوو بۆ هێوركردنەوەی خۆپیشاندەران، كە تا دواین ساتەكان بەردەوامبوون لەسەر دەربڕینی ناڕەزایی. لێدانێكی یەكلاكەرەوە لەسەدر لەلایەكی ترەوە، "ئەحمەد ئەحمادی" چالاكی سیاسی لەبەغداد لەلێدوانێكدا بۆ پێگەی حوڕە دەڵێت، كشانەوەی "عەلاوی" لە پێكهێنانی حكومەت، گوزارشتە لەقوڵی ئەو قەیرانەی رژێمەكە تێیدا دەژی، بەهۆی حزبەكان كە رژێمی سیاسی پێكدێنن، وێڕایی هەموو ئەوەی ڕویداو ڕوودەدات لەتاوان دژی خۆپیشاندەران، بەڵام ئەوان لەجیهانێكی تردا دەژی. بەوتەی ئەو چالاكە،"محمەدتۆفیق عەلاوی" بژاردەی خۆپیشاندەران نەبوو، بەڵكو بژاردەی سەدرو هادی عامری بوو، كشانەوەشی هەنگاوێكی گرنگە بۆ قوڵكردنەوەی قەیرانی ڕژێمی پەككەوتوو. خۆپیشاندەران بڕوایانوایە، كە چارەسەرەكە بە دەستنیشانكردنی سەرۆك وەزیران نابێت، بەڵكو بەدورخستنەوەی ئەو گروپە سیاسییە دەبێت كە ساڵی 2003وە حوكمی عێراق دەكات، چونكە لەسەر بنەمای پشكێنەی تائیفی بنیاتنراوە. لەبارەی زیانی ڕەوتی سەدریشەوە لەو هەنگاوە، دەڵێت، كشانەوەی "عەلاوی"لێدانێكی ترە بۆ "موقتەدا سەدر" كە هەوڵیدا لەڕێی میلشیاكانییەوە لەگۆڕەپانەكانی خۆپیشاندان كاندیدەكەی لەڕێی چەقۆو تۆقاندنەوە بسەپێنێت.  پێشیوایە، نوخبەی سیاسی لەوە ناگات كەپێش ڕاپەڕین وەك دوای ڕاپەڕین نییە، پێودانەگەكانیش بەفیعلی گۆڕاون‌و دۆخی ئێرانیش گۆڕاوەو، سلێمانی وجودی نەماوە.  شكستی عەلاوی‌و سەركەوتنی خۆپیشاندەران ڕایەكی تر، بۆچونی "حەسن ڕەجەب"ە، كە ئەویش چالاكی خۆپیشاندانەكانەو بە پێگەی "حوڕە"ی وتووە: شكستی "عەلاوی" تەنیا مانای شكستی نییە لە بەدەستهێنانی ئەو پۆستە هەستیارە، بەڵكو جەختیشە لەسەر ئەوەی ڕای خۆپیشاندەران ڕاستربوو". ڕاشیگەیاندووە: كشانەوەكە تەئكیدە بۆ ئەوەی، كێشەكە بەشێوەیەكی ڕوون ئاستی گیانی تایەفەگەری نوخبەی سیاسی دەردەخات، كە لەلایەن خۆپیشاندەرانەوە ڕەتدەكرێتەوە.  دەشڵێت: كشانەوەی عەلاوی، یەكێكە لەو سەركەوتنانەی كە ڕاپەڕینەكەمان تۆماریكردووەو، پایەكانی پرۆسەی سیاسی هەژاندووە، وەك ئەوەی عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی پێشو دانی پێدانا، كە جوڵەكەمان حكومەتەكەی ڕوخاند.      

(درەو): بڕیارە پەرلەمانی عێراق کۆببێتەوە بۆ پێدانی متمانە بە کابینەی حکومەت بە سەرۆکایەتی محەمەد تۆفیق عەلاوی. بەپێی زانیاییەکان تائێستا ۱۰۸ پەرلەمانتار لە ناو هۆڵەکە ئامادەن، ئەگەر ژمارەکە بەمشێوەیە بمێنێتەوە نیسابی یاسایی بۆ بەڕێوەچوونی دانیشتنەکە تەواو نابێت. سبەینێ دواین وادەیە بۆ پێدانی متمانە بە کابینەی عەلاوی، ئەگەر کابینەکە متمانە وەرنەگرێت وادەی راسپاردنی عەلاوی کۆتایی دێت و دەبێت بەرهەم ساڵح سەرۆک کۆماری عێراق بەدوای کاندیدێکی تردا بگەڕێت یاخود بانگەشەی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی پێشوەختە بکات، ئێستا تاکە رێگایەک کە لەبەردەم عەلاویدا ماوەتەوە ئەوەیە رۆژە پشووەکان لەو وادەیە دەربکرێت کە بۆ راگەیاندنی حکومەت دیاریکراوە، ئەگەر پشووەکان دەربکرێت، عەلاوی تاوەکو رۆژی ۸ی ئەم مانگە دەرفەتی لەبەردەمدا دەمێنێت. هاوکات بەپێی لیستێکی نوێ، محەمەد تۆفیق عەلاوی سەرۆک وەزیران راسپێردراوی عێراق گۆڕانکاری کردووە لە لیستی کاندیدی وەزارەتەکان و لیستە نوێیەکە ۱٦ وەزارەت لە خۆدەگرێت. لایەنە شیعەکان جگە لە ئیئتلافی دەوڵەتی یاسا کە نوری مالیکی سەرۆکایەتی دەکات لە کۆبونەوەدان. لایەنە کوردییەکان تائێستا بڕیاری کۆتاییان نەداوە لەبارەی ئەوەی دەنگ بۆ کابینەکە دەدەن یاخود نا. بەپێی زانیارییەکانی (درەو)، عەلاوی هەندێک سازشی بۆ کوردو سوننە کردووەو بڕیاریداوە سێ پۆستی جێگری سەرۆک وەزیران دیاری بکات و یەکێکیان بە کوردو ئەوی تری بە پێکهاتەی سوننە بدرێت. (درەو) زانیویەتی، نێچیرڤان بارزانی داوای کردووە بزوتنەوەی گۆڕان و کۆمەڵی ئیسلامی و یەکگرتووی ئیسلامی لەچوارچێوەی هاوپەیمانی لایەنە کوردستانییەکاندا بڕیار بدەن لەسەر پێدانی متمانە بە کابینەی عەلاوی یاخود رەتکردنەوە، بۆ ئەو مەبەستەش داوای لە مستەفا سەید قادری جێگری کردووە ناوی سێ کاندیدی پێبدات لە بزوتنەوەی گۆڕان بۆ وەرگرتنی پۆستی وەزیری داد، بەڵام تائێستا فراکسیۆنی گۆڕان لە پەرلەمانی عێراق نایەوێت ببێت بە بەشێک لە هاوپەیمانی لایەنە کوردییەکان. ئەوەی تائێستا باسدەکرێت کورد لە کابینەی نوێدا بەهەمان شێوەی کابینەکانی رابردوو سێ پۆستی وزاری وەردەگرێت، پارتی داوای کردووە فوئاد حسێن وەکو خۆی لە پۆستی وەزیری دارایدا بمێنێتەوە، ئەمە لەلایەن عەلاوییەوە رەتکرایەوە، بەڵام عەلاوی قایل بووە بەوەی فوئاد حسێن پۆستی جێگری سەرۆک وەزیران بۆ کاروباری هەرێمی کوردستان وەرگرێت، ئەم پۆستە یاسای بۆ دەرنەکراوە، بەپێی ئەوەی باسدەکرێت ئەو کەسەی پۆستەکە وەردەگرێت تەنیا رۆڵێکی شکلی دەبێت و لە ئەنجومەنی وەزیراندا مافی دەنگدانی نابێت، بۆیە هێشتا رێککەوتنی کۆتایی لەبارەوە نەکراوە. پێکهاتەی سوننەش کە زیاتر محەمەد حەلبوسی سەرۆکی پەرلەمان سەرۆکایەتی دەکات هێشتا ئامادەنییە دەنگ بە کابینەکە بدات و هەوڵی لەباربردنی دەدات، ئەمە لەکاتێکدایە بەپێی زانیارییەکانی (درەو) بەمدواییە عەلاوی لە پێناو تێپەڕینی کابینەکەیدا هەندێک سازشی بۆ حەلبوسی کردووە. (درەو) زانیویەتی، عەلاوی هەریەکە لە فالح فەیازی سەرۆکی دەستەی حەشدی شەعبی و هادی عامری سەرۆکی هاوپەیمانی فەتحی راسپاردووە بۆ چارەسەری ناکۆکییەکان لەگەڵ مەسعود بارزانی گفتوگۆ بکەن، فەیازو عامری داوای کۆبونەوەیان لە بارزانی کردووە، بەڵام بە بەهانەی ئەوەی لە شار نییەو بە گەشتێک چووە بۆ چیا، بارزانی داوای لێبوردنی لێکردوون. پێکهاتەی شیعەکانیش کە وادەردەکەوێت پاڵشتی سەرەکی کابینەکەی عەلاوین هێشتا لەناو خۆیاندا ناکۆکن.

(درەو): لیستی ناوی كاندیدەكانی كابینەی محەمەد تۆفیق عەلاوی بڵاوكرایەوە، وەزارەتەكانی كورد لە لیستەكەدا نییە‌و پێدەچێت پڕكردنەوەیان بۆ كاتێكی تر دوابكەوێت. بڕیارە سبەینێ پەرلەمانی عێراق كۆببێتەوە بۆ دەنگدان لەسەر كابینەی نوێی حكومەت كە پێكهاتەكەی بەمجۆرەیە:  •    زەینەب عەبدولساحب عەبود- وەزیری پەیوەندییەكان ساڵی 1969 لە بەغداد لەدایكبووە، ئەندازیاری تایبەتمەندە لەبواری پەیوەندییەكان‌و ئەزمونی 20 ساڵی كاركردنی لە بواری پەیوەندییەكان لە عێراقدا هەیە. •    شاكر عەبدولئەمیر عەتار- وەزیری كشتوكاڵ ساڵی 1952 لە بەغداد لەدایكبووە، پرۆفیسۆری تایبەتمەندە لە بواری كشتوكاڵدا، عەمیدی كۆلیژی زانستی ئەندازیاریی كشتوكاڵییە. •    یوسف مەحمود مەشهەدانی- وەزیری پیشەسازی ساڵی 1959 لە بەغداد لەدایكبووە، ئەندزیارو بەڕێوەبەری گشتی‌و فەرمانبەر بووە لە وەزارەتی پیشەسازی بۆ ماوەی زیاتر لە 34 ساڵ. •    جاسب عەبدولزەهرە- وەزیری كارەبا ساڵی 1963 لە بەسرە لەدایكبووە، ئەندازیارەو پێشتر بەڕێوەبەری گشتی بووە لە وەزارەتی پیشەسازی، ئەزمونی زیاتر لە 30 ساڵ كاركردنی هەیە. •    ئەحمەد وەلید دوری- وەزیری وەرزش‌و لاوان ساڵی 1972 لە بەغداد لەدایكبووە، پرۆفیسۆرە لە زانستی پەروەردەی وەرزشیدا‌و عەمیدی كۆلیژی پەروەردەی جەستەیی‌و زانستە وەرزشییەكانە لە زانكۆی موستەنسەریە. •    وەزارەتی پلاندانان- دوو كەسی بۆ كاندیدكراوە كە بریتین لە هەریەكە لە (خالید بەتال جغێفی)‌و (مەزهەر محەمەد ساڵح عەلوانی) خالید بەتال بڕوانامەی پرۆفیسۆرو دكتۆرای هەیە‌و سەرۆكی زانكۆی ئەنبارە، مەزهەر محەمەد ساڵی 1948 لە فەلوجە لەدایكبووە‌و شارەزای ئابورییە‌و ئەندامی ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی بانكی ناوەندییە. •    موزیر زەكی هەداب- وەزارەتی تەندورستی ساڵی 1977 لە زیقار لە دایكبووە، پزیشكی پسۆڕەو ئەزمونی لە بەڕێوەبردنی دامەزراوە تەندروستییەكاندا هەیە. •    مازن سەمیر عەلی- وەزارەتی پەروەردە ساڵی 1978 لە دیوانیە لەدایكبووە، كەسێكی ئەكادیمی زانكۆیە‌و پسپۆڕە لە تەكنەلۆژیای زانیارییەكان‌و فێركاریی ئەلیكترۆنیدا. •    واسیق سالم هاشمی- وەزیری رۆشنبیری ساڵی 1959 لە بەغداد لەدایكبووە، سەرۆكی كۆمەڵەی عێراقییە بۆ توێژینەوە ستراتیژییەكان‌و راوێژكاری سەنتەری نەهرەین-ە بۆ توێژینەوە ستراتیژییەكان. •    مزاحیم قاسم خەیات- وەزیری خوێندنی باڵاو توێژینەوەی زانستی ساڵی 1953 لە نەینەوا لەدایكبووە، پزیشك‌و مامۆستای پرۆفیسۆرو سەرۆكی زانكۆی نەینەوایە. •    باسم جەمیل ئەنتۆن جەرجیس یەزدیە- وەزیری كۆچ‌و كۆچبەران ساڵی 1942 لە نەینەوا لەدایكبووە، ماوەی 50 ساڵ ئەزمونی هەیە لە بواری پیشەسازی‌و كەرتی تایبەتدا. •    قوسەی عەبدولموحسین عوبەید- وەزیری  بەرگری ساڵی 1956 لە زیقار لەدایكبووە، ئەندازیاری كیمیایە، لیوای خانەنشینە، ماوەی 34 ساڵ وەكو ئەفسەر خزمەتی لە وەزارەتی ناوخۆ هەیە. •    حسێن ئەحمەد چەلەبی- وەزیری نەوت ساڵی 1946 لە بەغداد لەدایكبووە، ئەندازیارو پسپۆڕە لە بواری نەوتدا، ماوەی 50 ساڵ ئەزمونی كاركردنی لە كۆمپانیا جیهانییەكان‌و دامەزراوە حكومییەكاندا هەیە. •    ریاز كازم خەزرەجی- وەزیری ئاوەدانكردنەوە‌و نیشتەجێكردن‌و شارەوانییەكان ساڵی 1970 لە بەغداد لەدایكبووە، ئەندازیارەو بڕوانامەی دكتۆرای لە ئەندازیاریدا هەیە، ئەزمونی كرداری هەیە لە بەڕێوەبردنی پرۆژەكانی ژێرخاندا لەگەڵ گەورە كۆمپانیاكانی جیهاندا.  

 (درەو): جگە لە چۆنیەتی پڕكردنەوەی پۆستە وزارییەكان، لایەن‌و پێكهاتەكانی عێراق چەندین مەرجیان لەبەردەم محەمەد تۆفیق عەلاوی سەرۆك وەزیرانی راسپێدراوی عێراق داناوە كە رەنگە دواجار حكومەتەكەی دوچاری ئیفلیجبوون بكات، بەتایبەتیش كە هەندێك لە مەرجەكان جێبەجێبونیان لە ماوەی ساڵێكدا كە تەمەنی حكومەتە كاتییەكەیە، كارێكی ئەستەمە. مەرجی لایەنەكان بۆ عەلاوی: •    لایەنەكانی ناو پێكهاتەی شیعە داوای لێدەكەن بڕیاری پەرلەمان بۆ كردنەدەرەوەی هێزە بیانییەكان لە عێراق بە دیاریكراویش هێزەكانی ئەمریكا بخاتە بواری جێبەجێكردنەوە. •    لایەنەكانی پێكهاتەی سوننە داوای لێدەكەن ئاوارەكان بگەڕێنێتەوە بۆ شوێنی خۆیان‌و دۆسیەی رفێندراوەكان‌و گۆڕە بەكۆمەڵەكان‌و زیندانیكراوان‌و یەكلابكاتەوە‌و ناوچە وێرانبووەكانی شەڕی داعش لە باكورو خۆرئاوای وڵات ئاوەدان بكاتەوە‌و هاوسەنگی وەزیفی لەناو دامەزراوەكانی دەوڵەتدا رابگرێت. •    لایەنە سیاسییەكانی هەرێم بە سەرۆكایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان داوا دەكەن پشكی كورد لە كابینەكە لەلایەن حزبەكانەوە دابنرێت نەك لە كەسانی سەربەخۆ، ئەمە جگە لە دۆسیەی ناوچە جێناكۆكەكان‌و نەوت‌و بودجە. •    شەقامی ناڕازی‌و گۆڕەپانەكانی خۆپیشاندان لە شارەكانی عێراق داوای لێدەكەن دەوڵەتێكی مەدەنی بنیاد بنێت‌و بكوژی خۆپیشاندەران دەستگیربكات‌و روبەڕووی دادگایان بكاتەوە. •    مەرجەعیەتی باڵای شیعەكان لە نەجەف داوای لێدەكات روبەڕووی گەندەڵی ببێتەوە‌و ئەو كەسانە دادگایی بكات كە هۆكاری ئاژاوەو ناكۆكین لە وڵاتدا.   

(درەو): (درەو) ناوی ئەو كەسانە ئاشكرادەكات كە لەلایەن محەمەد تۆفیق عەلاوی سەرۆك وەزیرانی راسپێردراوی عێراقەوە كاندید كراون بۆ وەرگرتنی پۆستە وزارییەكانی پشكی كورد لە كابینەی نوێی حكومەتدا. بەپێی ئەو زانیارییانەی كە لە چەند سەرچاوەیەكی ئاگادارەوە لە بەغداد دەست (درەو) كەوتوون، لە كابینەی نوێی حكومەتی عێراقدا كە محەمەد  تۆفیق عەلاوی سەرۆكایەتی دەكات، پشكی كورد لە سێ وەزارەتەوە زیاد دەكرێت بۆ پێنج وەزارەت. (درەو) زانیویەتی، محەمەد تۆفیق عەلاوی كە دەیەوێت خەڵكانی سەربەخۆ لە پۆستە وزارییەكاندا دابنێت، لەناو كوردا خۆی چەند كەسێكی كاندیدكردووە‌و دەیەوێت پشكەكانی هەرێمی كوردستان بەو كەسانە بدات. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، تا ساتی نوسینی ئەم هەواڵە، ئەگەر گۆڕانكارییان تێدا نەكرابێت، كاندیدە كوردەكانی محەمەد تۆفیق عەلاوی بۆ پۆستە وزارییەكان ئەم كەسانەن: •    حاكم رزگار محەمەد ئەمین- كاندید بۆ وەرگرتنی پۆستی وەزیری داد •    شوان ئیبراهیم تەها- پسپۆڕی ژمێریاریی‌و دارایی لە سلێمانی- كاندیدە بۆ وەرگرتنی پۆستی وەزیری دارایی •    ئەندازیار عادل كەریم- بریكاری وەزیری پیشەسازی‌و كانزاكانی عێراقە‌و كاندیدە بۆ وەرگرتنی پۆستی بازرگانی •    پۆستی وەزارەتی دەوڵەت- ئەمەش پۆستێكی ترە كە بە كورد دراوە لە كابینەی عەلاویدا، بەڵام (درەو) نازانێت چ كەسێك بۆ وەرگرتنی ئەم پۆستە كاندید كراوە •    پۆستی وەزیری كاروباری هەرێم‌و بەغداد، ئەمە تاكە پۆستێكە كە عەلاوی لایەنەكانی هەرێمی كوردستان سەرپشككردووە خۆیان كاندیدەكەی دیاری بكەن، واتە كاندیدەكەی لە كەسانی سەربەخۆ نابێت بڕیارە رۆژی دوو شەممە محەمەد تۆفیق عەلاوی پێكهاتەی كابینەكەی بخاتە بەردەم پەرلەمانی عێراق بۆ وەرگرتنی متمانە، بەڵام دیار نییە ئاخۆ ئەو كۆبونەوەیە لە وادەی دیاریكراو بەڕێوەدەچێت یاخود نا. كابینەی عەلاوی بەپێی ئەوەی رێككەوتنی لەسەر كراوە، كابینەیەكی كاتییە‌و بۆ ماوەی یەك ساڵ بەردەوام دەبێت، دەبێت لەو ماوەیەدا عەلاوی بانگەشەی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنێكی پێشوەختە بكات بۆ ئەوەی پەرلەمان‌و حكومەتێكی نوێ لە عێراق دەستبەكارببێت. رۆژی 19ی ئەم مانگە وەفدێكی لایەنەكانی هەرێمی كوردستان لە بەغداد لەگەڵ محەمەد تۆفیق عەلاویدا كۆبونەوە، بەپێی زانیارییەكانی (درەو) وەفدەكە لەو كۆبونەوەیەدا داویان لە عەلاوی كردووە رێگە بدات حزبە سیاسییەكان خۆیان كاندیدی پۆستە وزارییەكان دابنێن، بەڵام عەلاوی رەتیكردوەتەوە‌و وتویەتی تەنانەت ئامادە نییە لەسەر ئەو بابەتە گفتوگۆش بكات. بەڵام لەبەرامبەر رەتكردنەوەی دانانی كاندیدی پۆستە وزارییەكان، عەلاوی هەندێك بەڵێنی بە وەفدی هەرێمی كوردستان داوە كە ئەمانەن:  •    بە هیچ جۆرێك دەستكاری موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستان ناكات‌و بڕینی موچەی خەڵك بەلای ئەوەوە كارێكی نا ئەخلاقییە. •     پارەی تایبەت تەرخان دەكات بۆ جێبەجێكردنی ماددەی 140ی تایبەت بە ناوچە جێناكۆكەكانی نێوان هەرێمی كوردستان‌و عێراق. •    پارەی جوتیارانی هەرێمی كوردستان كە بەروبومی كشتوكاڵیی خۆیان رادەستی عێراق كردووە مافێكی رەوایە‌و دەبێت حكومەتی عێراق پارەكانیان بۆ بگەڕێنێتەوە.