(درەو میدیا): پارتی دیموكراتی كوردستان بە فەرمی یەكێتی نیشتمانی كوردستانی ئاگاداركردوەتەوە بەهیچ شێوەیەك قسە لەسەر دۆسیەی نەوت نەكات‌و رەخنە لەو كەرتە نەگرێت. سەرچاوەیەكی باڵا لەناو پارتی بە (درەەو میدیا) راگەیاند، حزبەكەی لەسەر ئاستی باڵا پەیامی بۆ مەكتەبی سیاسی یەكێتی ناردووە كە خۆی لە قسەكردن لەبارەی دۆسیەی نەوت‌و پرسی شەفافیەت لەو كەرتەدا بەدوربگرێت. سەرچاوەكە وتی:" پارتی بەفەرمی مەكتەبی سیاسی یەكێتی ئاگاداركردووە لەوەی، كە پارتی مانگانە پشكی نەوت رادەستی یەكێك لە بەرپرسانی باڵای یەكێتی دەكات، بۆیە یەكێتی مافی ئەوەی نییە لەسەر دۆسیەی نەوت رەخنە لە پارتی‌و حكومەت بگرێت". بەگوێرەی قسەی سەرچاوەكە، پارتی بۆ دڵنیاكردنەوەی بەرپرسانی مەكتەبی سیاسی یەكێتی، تەنانەت ژمارەی بانكیی ئەو بەرپرسەی یەكێتی ئاشكراكردووە كە مانگانە بڕی (25) ملیۆن دۆلار بە نوێنەرایەتی یەكێتی لە پشكی نەوتی هەرێمی كوردستان وەردەگرێت. سەرچاوەكە باسی لەوەكرد، ئەو بانكەی كە بەرپرسەكەی یەكێتی ژمارە حسابییەكەی تێداكردووەتەوە، بانكێك لە شاری دوبەی ئیماراتی عەرەبی‌و ئێستا كۆی پارەی كەڵەكەبووی نەوتی یەكێتی لەو بانكە گەیشتووەتە (ملیارێك‌و 250 ملیۆن) دۆلار، بەڵام زۆرینەی سەركردایەتی‌و مەكتەبی سیاسی یەكێتی ئاگاداری ئەو ژمارە بانكییە نین. ئەمە لەكاتێكدایە یەكێتی نیشتمانی كە بڕیارە كۆتایی ئەمساڵ كۆنگرە بكات، ماوەی شەش مانگە لەڕێگەی لیژنەیەكی (3) كەسییەوە خەریكی كۆكردنەوە‌و رێكخستنەوەی سەرچاوەكانی دارایی حزبە، لەوچوارچێوەیەشدا بوو ژمارەیەك دەزگای میدیایی سەربە كارەكتەرەكانی یەكێتی سەرچاوەی داراییان راگیراو بەوهۆیەوە داخران. 

درەو میدیا:  مەسرور بارزانی جگە لە جێگری سەرۆكی حكومەت پێنج یاریدەدەر بۆ خۆی دیاری دەكات، بەم هەنگاوەش كابینەكەی دەبێتە كابینەی یاریدەدەر.  جیاواز لە كابینەكانی پێشووی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە كابینەی نۆیەمدا ( یاریدەدەری سەرۆكی حكومەت) وەك پۆستێكی نوێ و بە ژماریەكی زۆر دیاریكراوە، كە ئەمەش لە گفتوگۆ و رێككەوتنی نێوان لایەنەكاندا بۆ پێكهێنانی حكومەتی هەرێمی كوردستان باس نەكراوەو رێككەوتنی لەسەر نەكراوە، تەنها رێككەوتن لە سەر جێگری سەرۆكی حكومەت( قوباد تاڵەبانی ) كە لە پشكی یەكێتی دەبێت، یاریدەدەرێك بۆ سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری چاكسازی، ئەویش دوای دەركردنی یاسایەك لە پەرلەمانی كوردستان لە پشكی بزووتنەوەی گۆڕان دەبێت. بەڵام تا ئێستا سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان فەرمانی بۆ چوار یاریدەدەر دەركردووە، بۆ كاروبارەكانی ( وزە، وەبەرهێنان و راژەی گشتی، تەندروستی، دارایی و ئابوری)، فەرمانەكان راستەوخۆ لەلایەن مەسرور بارزانیەوە دەركراوە بەبێ رێككەوتن لەگەڵ لایەنەكانی بەشدار لە كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان، كە بریتین لە:  •    ئاشتی هەورامی یاریدەدەرێك بۆ كاروباری وزەو سامانە سروشتیەكان •    رێباز حەملان یاریدەدەرێك بۆ كاروباری وەبەرهێناو راژەی گشتی  •    محەمەد حاجی یاریدەدەرێك بۆ كاروباری تەندرووستی  •     د. رانیا مەجید یاریدەدەرێك بۆ كاروباری ئابوری •    یاریدەدەری سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری چاكسازی كە پشكی بزوتنەوەی گۆڕانەو هێشتا دیاری نەكراوە  بەپێی زانیارییەكانی(درەو میدیا) هەریەك لە یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و بزتنەوەی گۆڕان نیگەرانن لە دیاریكردنی ئەو ژمارە زۆرەی یاریدەدەر بۆ سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان، پێیان وایە سەرەڕای ئەوەی لە رێككەوتنی پێكهێنانی حكومەتدا گفتوگۆ لەسەر یاریدەدەرەكانی سەرۆكی حكومەت نەكراوە، لە هەمانكاتدا ئەو لایەنانە گومانیان هەیە كە دیاریكردنی ئەو یاریدەدەرانە بۆ سنورداركردنی دەسەڵاتی وەزیرەكانیان بێت لە كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان.  

شیكاری: كارۆخ عوسمان جیابونەوەی عەلی باباجان و ئەحمەد داود ئۆغڵۆ دامەزرێنەرانی پارتی دادو گەشەپێدانی توركیا لە پارتەكەیان و هەوڵدان بۆ درووستكردنی پارتێكی نوێ، پرسی گەرمی سیاسی ناوخۆی توركیایە، ئەو دوو كارەكتەرە سیاسیە بەشێكی زۆری پەرلەمانتار و سیاسی و كەسە دیارەكانی ئاك پارتیان لەگەڵدایە. بەپێی راپرسی كۆمپانی ( ADA)ی توركی، كە پرسیویەتی ئەگەر ئێستا ھەڵبژاردن بكرێت دەنگ بەكێ دەدەن؟ ئەنجامەكەی (37.5%) دەنگ بە ئاكپارتی دەدەن و (11.5%) دەنگ بە پارتە نوێیەكەی داود ئۆغڵۆ و باباجان دەدەن  سەبارەت بەوەی لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی داهاتوودا دەنگ بەكێ دەدەن؟ (39.1%) دەنگ بە ئەردۆغان دەدەن و (32.6%) دەنگ دەدەن بە علی باباجان، بەڵام داود ئۆغڵۆ دەڵێت" ئامانجی ئێمە بەدەستهێنانی دەنگی (50+1)ە تا بتوانین بەتەنھا حوكمڕانی ئەو وڵاتە بكەین. كاردانەوەكان لەگەڵ ڕاگەیاندنی دەستلەكاركێشانەوەی تیمی (دادو ئۆغڵۆ و عەلی باباجان) دامەزرێنەرانی پارتی داد و گەشەپێدانی دەسەڵاتدار، بەشێكی زۆر لە پەرلەمانتار و سیاسی و جەماوەری ئەو پارتە پشتیوانیان بۆ راگەیاندن، لەبەرامبەریشدا روبەرووی سەرزەنشت و تەشهیرو تەخزوینی بەشێك لە لایەنگرانی ئاكپارتی بوونەوە، ئەوانەی كە بەئاشكرا پەیوەندیان پێوەكردن زۆرینەیان سیاسەتڤانی ناسراو و پسپۆرانی حزبی و ئیدارین كە پێشتر ئەزمونیان ھەبوە. جگە لەو ٣٥ پەرلەمانتارەی كە ئێستا لەئەركدان بەگوتەی داودئۆغڵۆ كە خۆی تەكلیفی مانەوەی لێكردوون لەگروپەكەی ئاكپارتیدا، بەلێشاو خەڵكیتر پەیوەندی ڕاستەوخۆیان پێوە دەكات.  پەرلەمانتارانی پێشووی وەك (كانی تۆرون، علی ساریكایا، فەراموز ئوستون، ئیبڕاھیم توڕھان، جومعە ئیچتەن، تڵعە ئیڕۆڵ دوڕماز، جۆشكون چەكر، دالیا كارداش، عەبدوڵا باشچی، عومەر ئوناڵ، محمد علی پوڵجو) كە نوێنەری شارە گەورەكانی وەك (بوڕسا، ئیزمیر، دیاربەكر، ئەرزنجان، تۆكات، استانبۆڵ، ئانكەڕە، ماڵاتیا، مانیسا و كۆنیا)ن. -    ئایھان سەفەر ئوستون- ئەندامی پێشووی كۆمیتەی مافەكانی مرۆڤ لە TBMM -    سەلجوق ئۆزداغ- جێگری پێشووی سەرۆكی گشتی ئاكپارتی. -    ئاینور ئالگول- ئەندامی كۆمیتەی باڵای ژنانی ئاكپارتی. جگە لەپەرلەمانتاران كە رۆڵی كاریگەریان بەسەر ئیدارەو سیاسەت و كۆمەڵگەوە ھەیە كاریگەری والیەكان بە بەرچاوتر دەبینرێت بەتایبەت لەدوای ھەمواری دەستوری دەوڵەت. -    سەلیم تەموڕجو- والی پێشوی استانبۆڵ -    نەدیم یاماڵی- والی پێشوی ئەنكەڕا -    عەبدولڕەحمان دیمەز- والی پێشوی ئادیامان و سەیفەدین بیلەن والی پێشوتری ھەمان شار. -    جاسم گۆكچە- والی پێشوی ئاگری و پەرلەمانتاری پێشو. -    عەبدوڵا یەشیل- گەورە پارێزگاری ئەمنی ئاكپارتی لەئوڕفا. -    نامیق ئەرگون- والی پێشوی موش. -    موسا ئاڕات- والی پێشوی كۆنیا. -    ئەحمەد ئاكچای- والی پێشوی تەكرداغ. -    ئایدن ئاڵتاچ- والی پێشوی دیاربەكر. -    ئەنوەر چەكر ئۆغڵو- والی ئومڕانیە. -    ئیسلام مەراڵ- سەرۆكی گشتی ڕێكخراوی گەشەپێدانی جیھانی كەمئەندامان. سەلجوك ئۆزداغ جێگری پێشووی سەرۆكی گشتی ئاكپارتی دەڵێت: تا ئێستا زیاتر لە ٣٠ پەرلەمانتاری ئەركدارو چەندین وەزیرو كاربەدەستی گەورەی دەوڵەت پەیوەندیان كردووە كە بێنە ڕیزمانەوە بەڵام ئێمە تەكلیفی مانەوەمان لێكردن تا دوای ڕاگەیاندنی پارتە نوێیەكە. رای ناودارانی توركیا  مەراڵ ئاكشەنەر، سەرۆكی (iyi parti ) دەڵێت: داودئۆغڵۆ و تیمەكەی جگە لەپارتەكانیتر بەشیك لە دەنگی ئێمەش دەبات كە(11.1%)یی دەنگمان ھەیەو زۆرتری ئەو دەنگانەش لەھەرێمی باشوری ڕۆژھەڵاتە (مەبەستی كوردستانی توركیایە)، دەشڵێت؛ بەخاتری (علی باباجان) زۆرینەی دەنگی MHP بۆ حزبە نوێیەكە دەڕوات و ڕەنگە دوای بەشداری حزبە نوێیەكە لەھەڵبژاردندا دەنگی MHP دابەزێت بۆ لە(٤٪‏)، سەرەڕای ئەوەی كە دڵنیایە دەنگیان لێ دەبات ھیوای سەركەوتنیان بۆ دەخوازێت. داودئۆغڵۆ دەڵێت: ئێمە لەئێستادا كەھیچ ناوێكمان نیەو ڕەنگی ئاڵاو لۆگۆی حزب، پەیڕەوی ناوخۆیی و ئەنجومەنی بەڕێوەبردنما نیە، بەڵام لەوە دڵنیاین كە زۆرینەی دەنگی AKP، HDP و MHP دەبەین. دەشڵێت؛ زۆرینەی حزبەكانیتر مەبەستیان تەنھا تێپەڕاندنی ١٠٪‏ یە بۆ ئەوەی بڕۆنە پەرلەمان بەڵام ئامانجی ئێمە تێپەڕاندنی(50+1)ە تا بتوانین بەتەنھا حوكمڕانی ئەو وڵاتە بكەین. داودئۆغڵۆ گوتویەتی: جگە لەسیاسەتڤانان سەدان پسپۆری جیاجیاو ئوستادی زانكۆو چالاكوانی مەدەنی و شەریكە گەورەكانی وەبەرھێنان ئامادەیی پشتیوانیان نیشانداوە بەرامبەرمان، بەھیممەتی ھەموان سەركەوتوو دەبین. باباجان دەڵێت؛ توركیا سیاسەتی ئیداری پێویستی بەجارێكیتر پێداچوونەوە ھەیە، ئێمە لەپڕۆژەكەماندا گرنگیمانداوە بەپاراستنی ئەمنیەتی ناوخۆیی توركیا بۆ ئەوەی گشت پێكھاتەكان پێكەوە بەرەو پێشەوە بڕۆن و بەرقەراركردنی ئاشتیش بەئەولەویەتی كاركردنمان دەزانین. ڕاپرسیەكان چی دەڵێن؟ بەپێی ڕاپرسیەكی كۆمپانیای (Araştırma Değerlendirim Analaiz) ( ADA)كە لە 19/5/2019  ئەنجامیداوەو (١٧٢١ )كەس بەشداریان كردووەو ڕایان دەربڕیوە. -     (44.9%)ی هاولاتیان تەركیزیان لەسەر ئابوری بووە -    (26%) بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی توركیا-ناتۆ-ئەمریكا و مەسەلەی سیستەمی بەرگری S-400 ڕووسی بڕوایان بە علی باباجان ھەیە. -    (74.9%)ی بەشداربوانی راپرسیەكە  بڕوایان وایە كەتوركیا مافی خۆیەتی دەوڵەت پڕ چەك بكات و ھێزی بەرگری ھەوایی گرنگی پێبدات. راپرسیەكە سەبارەت بەھەڵبژاردن پرسیویەتی؛ ئەگەر ئێستا ھەڵبژاردن بكرێت دەنگ بەكێ دەدەن؟ -    ( 37.5%) دەنگ بە ئاكپارتی دەدەن -    (11.5%) دەنگ بە پارتە نوێیەكە دەدەن  پرسیاری راپرسیەكە سەبارەت بەوەی لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا دەنگ بەكێ دەدەن (39.1%) دەنگ دەدەن بە ئەردۆغان (32.6%) دەنگ دەدەن بە علی باباجان   بوڵەنت توران؛ سەرۆكی فراكسیۆنی ئاكپارتی لەساڵی ٢٠١٧، بەتەنزەوە باسی سیاسەتی تیمەكەی باباجان و داودئۆغڵۆ دەكات و دەڵێت؛ نازانم ئەوان لەسەرووی فەلسەفەی سیاسی ئاكپارتی چ جۆرە سیاسەتێك دەكەن. لێرەدا بولەنت توران بێخەبەرە لەوەی كەداودئۆغڵو داڕێژەری سیاسەتی ئاكپارتی و پەیڕەوی ناوخۆیی حزبە. لەفەزڵی كەسایەتی داودئۆغڵۆش بوو كە زۆرینەی دەنگی ناوچە كوردیەكانی بەشێنەیی دەھێنا. جاھید ئۆزكانیش سەرۆكی ئێستای فراكسیۆنی ئاكپارتی لەپەرلەمان گوتویەتی؛ داودئۆغڵۆ بەدوای كورسیە لەدەست چوەكەی كەوتووە. ئەویش لەوە بێ ئاگایە كە خەڵكی دەرەوەی توركیاش دەزانێت كە ئەگەر داودئۆغڵۆ بەپێی بڕیارەكانی ئەردۆگان ھەنگاوی نابا ھێشتا ھەر كەسی یەكەمی ئاكپارتی و كەسی دوەمی توركیا دەبوو.  ئاكپارتی خەمی ئایندەیەتی  لەكاتی دەستلەكاركێشانەوەی بەلێشاوی ئەندامانی ئاكپارتی، لەكۆنفڕانسێكدا نوێنەری سەرۆك كۆمار بەھیوابڕاوی و وەڕەسیەوە باسی لەداڕشتنەوەی نێوخۆیی ئاكپارتی كردو گوتیشی لەمانگی ١٠ی ساڵی ئایندەدا كۆنگرەی گشتی دەبەستین، ئەوەش ئاماژەیەكی ڕوونە لەسەر بێداربوونەوەی سەرانی ئاكپارتی. ئەردۆگان لەكۆبوونەوەی والیەكانی سەربەحزبەكەی ئاماژەی بەدابەزینی دەنگی حزبەكەی كردووە لەدواھەمین ھەڵبژاردندا، گوتویەتی: ئێمە( ٢٩٠ ھەزار) دەنگمان كەم كردووە، بەڵام بەدوایدا نەچوون،  ئاكپارتی خاوەنی(10 ملیۆن و 600 هەزار) ئەندامە، كەچی لە (٢٩٠ )ھەزار دەنگ دەپێچێتەوە.!!! دوای جیابوونەوەی داودئۆغڵۆ و باباجانیش زیاتر لە( ٨٠٠ ھەزار )كەس دەستیان لەئاكپارتی كێشایەوە، كەوایە ئێستا ژمارەی ئەندامانی ئاكپارتی( ٩ ملیۆن و ٨٧٠ )ھەزار كەسە. بۆیە ئەردۆگان لەحاڵێكی شپرزەدایەو زۆرینەی كات بەدوای لێكۆڵینەوەیە لەئۆرگانەكانی حزب و ئەندامانەكانی. لاوڕاو پیتەل چی دەڵێت؟ داود ئۆغڵۆ بە یۆرۆنیوزی راگەیاندووە:  لەچەند مانگی ئایندەدا بەتەواوی دێینە مەیدان دڵنیاشین لە ٢٠٢٣ براوەی یەكەمی ھەڵبژاردنەكان دەبین. لەلایەكیترەوە ڕۆژنامەی( TIME )ی بڕیتانی لەڕێی (Laura Pitel) نوسیویەتی؛ ئەگەر علی باباجان لەھەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا ١٠٪‏ی دەنگەكان بەدەست بێنێت ئەوا ئەكڕەم ئیمامۆغڵوی سەرۆكی شارەوانی ئیستانبۆڵ دەبێتە براوەی یەكەمی كۆماری. ئەو ڕۆژنامەیە پێی وایە كە باباجان و داودئۆغڵۆ تەنھا دەنگی ئاكپارتی دەبەن، لەم سۆنگەیەشەوە تێڕوانینەكەیان ڕاستە. بانگھێشتنامەی ڕەفا  لەدوای دەستھەڵگرتنی داودئۆغڵۆ و باباجان و تیمەكەیان لەئاكپارتی حزبی ڕەفا لەڕێی (محەمەد ئاڵتنۆز) جێگری بەڕێوەبەری گشتی مالیەی حزب بانگی داودئۆغڵۆ و یاوەرانی دەكات بۆ ناو حزبەكەی و دەڵێت؛ پارتی ڕەفا دایكی گشت پارتە ئیسلامیەكانی توركیایەو داواتان لێدەكەین بێنەوە ناو پارتەكەتان و لێرە درێژە بەسیاسەت بدەن، وەك گەنجترین سەرۆكی توركیا (فاتیح ئەربەكان) دەوڵەت لەنوێوە داڕێژنەوەو ئیدارەی وڵات بگرنەدەست، لەوڵامدا داودئۆغڵۆ ڕێزی نواندووەو دەڵێت؛ ئێمە بەگڕوتینێكی نوێ و تیم و بەرنامەیەكی نوێ دەمانەوێ توركیا بەڕێوە ببەین. داودئۆغڵۆ سەردانی كوێ دەكات؟ دەوترێت عەبدوڵا ئۆجەلان سەرۆكی زیندانیكراوی( PKK )گوتویەتی؛ دوای ئازادبوونم لەزیندان دەمەوێ  ئەو شوێنەی كە یەكەمجار پێی لێ دادەنێم شاری (ھەكاری) بێت، چونكە زۆرترینی خەڵكی ئەو شارە ئاپۆچیەو زۆرینەی ماڵەكان لەگەریلایەك زیاتریان بەخشیوە بە پەكەكە. داودئۆغڵۆش یەكەم شار دوای جیابوونەوەی لەئاكپارتی كە بۆی چووە (مانیسیا)یە، بەڵام ھێشتا مەبەستی سەردانكردنی بۆ ئەم شارە دیار نیە. یەكێ لەوشارە كوردیانەی كە داودئۆغڵۆ لەوكاتەی سەرۆكی حكومەت بوو چەندینجار سەردانی كرد (ھەكاری) بوو. دووجار سەردانی قەزای گەڤەری كرد كە دەنگی بەدەر لەھەدەپە بە پۆینت بوو، كەچی دوای ئەوسەردان و كۆمەڵێك خزمەتی شارەكە ڕێژەی دەنگی ئاكپارتی گەیشتە(9%). جگە لەوەش، داودئۆغڵۆ  جیاواز لەھەر سەركردەیەكی سیاسی توركیا چەندین جار بەبەكارھێنانی چەند وشەیەكی كوردی ئاماژەی بەئارەزووكردنی بەقسەكردن بەكوردی كردووە. ساڵی ٢٠١٦ لەوان بووم، داودئۆغڵۆ سەردانی شارەكەی كرد، لەتیڤی بینیم داودئۆغڵۆ بەزمانی كوردی ستایشی خەڵكی شارەكەی دەكردو باسی لەزاناو نوسەرە بەناوبانگەكانی كورد دەكرد. یەكێكیش بوو لەوانەی كەدژی دەستپێكردنەوەی شەڕی دەوڵەت-پەكەكە بوون، بڕواشی بەبەشداری كوردان ھەیە لەحوكمڕانی توركیادا. بۆیە بێشك دەنگێكی زۆر لەناوچە كوردیەكان بەلایدا كێش دەبن و جگە لەئاكپارتی لەخودی ھەدەپەش دەنگ دەبات، چونكە ھەوادارێكی زۆری لەناو نوخبەی سەرنجدەرو رۆشنبیری كوردان و توركە ئاشتی خوازەكاندا ھەیە.  

درەو میدیا:  مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان ژنێك دەكاتە یاریدەدەری خۆی بۆ كاروباری ئابوری. سەرچاوەیەكی باڵا لە حكومەتی هەرێمی كوردستان بە ( درەو میدیا)ی راگەیاند: هاوكات لەگەڵ دەركردنی فەرمانی دەستبەكاربوونی محەمەد حاجی  وەكو یاریدەدەری سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری تەندرووستی، مەسرور بارزانی فەرمانی بۆ( د. رانیا مەجید ) دەركردووە وەك یاریدەدەری سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری ئابوری  بەپێی بەدواداچونەكانی (درەو میدیا) د. رانیا مامۆستایە لە زانكۆی ئەمریكی لەدهۆك و دكتۆرای لەبواری ئابوریدا هەیە.  تا ئێستا بەفەرمی مەسرور بارزانی چوار یاریدەدەری بۆخۆی دەستنیشانكردووە كە بریتین لە: •    ئاشتی هەورامی یاریدەدەرێك بۆ كاروباری وزەو سامانە سروشتیەكان •    رێباز حەملان یاریدەدەرێك بۆ كاروباری وەبەرهێناو راژەی گشتی  •    محەمەد حاجی یاریدەدەرێك بۆ كاروباری تەندرووستی  •     د. رانیا مەجید یاریدەدەرێك بۆ كاروباری ئابوری  •    ئەمە سەرەرای یارێدەدەرێك بەناوی یاریدەدەری سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری چاكسازی، كە بەر بزوتنەوەی گۆڕان كەوتووە. 

درەو میدیا: یەكێتی نیشتیمانی كوردستان  پۆستەكانی لە كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان پڕ دەكاتەوە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) یەكێتی چەند كاندیدێكی یەكلاكردۆتەوە بۆ وەرگرتنی پۆستی بریكاری وەزارەتەكان ( د. سۆران جەمال تاهیر) بۆ بریكاری وەزیری تەندروستی، ( سەردار محەمەد غەفور) بۆ بریكاری وەزیری شەهیدان و ئەنفالكراوان، ( لیوا چەتۆ ساڵح) بۆ بریكاری وەزیری ناوخۆ، كە بە فەرمانێكی سەرۆكی هەرێمی كوردستان جەلال شێخ كەریم لە پۆستی بریكاری وەزیری ناوخۆ خانەنشینكرا، ( حاجی مەسیفی) بۆ سەرۆكی دەستی مین.   بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) یەكێتی چەند كاندیدێكی یەكلاكردۆتەوە بۆ وەرگرتنی پۆستی بریكاری وەزارەتەكان ( د. سۆران جەمال تاهیر) بۆ بریكاری وەزیری تەندروستی، ( سەردار محەمەد غەفور) بۆ بریكاری وەزیری شەهیدان و ئەنفالكراوان، ( لیوا چەتۆ ساڵح) بۆ بریكاری وەزیری ناوخۆ، كە بە فەرمانێكی سەرۆكی هەرێمی كوردستان جەلال شێخ كەریم لە پۆستی بریكاری وەزیری ناوخۆ خانەنشینكرا، ( حاجی مەسیفی) بۆ سەرۆكی دەستی مین.

درەو میدیا:  " ڕیفراندۆم پڕۆسەیەكی هەڵەبوو، وەك شتێك بوو "عەشایەرانە" كرا، لەگەڵ ئەوەم لە ئێستاوە كاربكەین بۆ ئامادەكاری كردن بۆ ڕیفراندۆمێكی حەقیقی" ئەمە وتەی بەهار مەحمود پەرلەمانناری بزوتنەوەی گۆڕان كە بە دەنگی ئەمریكای راگەیاندووە.  بەهار مەحمود ریفراندۆم بە پرۆسەیەكی هەڵە ناو دەبات" ڕیفراندۆم پڕۆسەیەكی هەڵەبوو بەڵام مانای ئەوەنیە ئێمە لەگەڵ ڕیفراندۆم نین بۆ سەربەخۆیی كوردستان بەڵام ڕیفراندۆم كارتێكی ئەوەندە ئاسان نیە كە هەموو ساڵێك جارێك یا دووجار بێیت یاری پێبكەیتت و دووبارەی بكەیتەوە و دووبارەی بكەیتەوە دەبێت ژینگەی خۆی بۆ ئامادەبكەیت من لەگەڵ ئەوەم كە لە ئێستاوە كاربكەین بۆ ئامادەكاری كردن بۆ ڕیفراندۆمێكی حەقیقی كە مەبەستەكەی سەربەخۆیی كوردستان بێت"  ئەو پەرلەمانتارەی بزوتنەوەی گۆڕان بەكارهێنانی كارتی ریفراندۆم بە هەڵە ناو دەبات" ئەو ڕیفراندۆمەی تر كارتێك بوو بەكارهێنرا و سوتێنرا بەمەبەستی شاردنەوەی چەند كێشەیەك بوو لەوكاتەدا بەمەبەستی شەخسی بوو ئیتر بەهەر مەبەستێك بوبێت یا بەهەڵە بوو كە لەوانەیە بەهەڵە كاتەكەیان هەڵبژاردبێت "ئەلموهیم" ڕاست نەبوو." بەهار مەحمود پرۆسەی ریفراندۆم بە كارێكی عەشایەری لەقەڵەم دەدات"لەڕاستیدا ئەنجامدانی ڕیفراندۆم بۆ دروستكردنی دەوڵەتی كوردی یەكێكە لە ئامانجەكانی هەموو كوردێك بەڵام ئامانج جیایە وە ئەوەی لە واقیعدا هەیە جیایە، ئەوەی كە كرا لەهەرێمی كوردستان من پێشتر هەموو ئەنجامەكانیم وەك خۆی پێشبینی كردبوو، چونكە ئامادەكاری بۆ نەكرابوو كات و ئامادەكارییەكەی پێویست نەبوو خۆی ڕیفراندۆم بۆ سەربەخۆیی پێویستی بە ژینگەیەكە كە لەڕووی نێودەوڵەتی و نێوخۆیی و هەرێمیەوە ئامادەكاری بكەیت ئنجا دەست پێبكەیت، جگەلەوەی كەدەبێت لەناوخۆدا لەڕێگای دامەزراوە دەستورییەكانەوە كە پەرلەمانە ئەنجام بدرێت ئەمانە هیچی نەكرابوو وەك شتێك بوو "عەشایەرانە" كرا ئەوەبوو لە 51%ی خاك لەدەست درا دۆخی كورد زۆر زۆر هاتۆتەوە دواوە خۆی كورد سێ- چوار كێشەی هەیە لەبەغداد، كێشەی خاك، نەوت، بودجە، پێشمەرگە، شەراكەتی ڕاستەقینەیی) ئەگەر سەیر بكرێت كێشەی خاك كە هەرە كێشە گەورەكانە بەیەكجار هاتۆتەوە دواوە سەیری ڕیفراندۆم بكرێت كورد لەناوچە دابڕێنراوەكان چەند "موسەیتر" بوون بەڵام ئێستا هەمووی لەدەست دراوە." سەبارەت بە دەنگدانی رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان بە بەڵی بەهارمەحمود رونی دەكاتەوە"یەكەمین شت دەنگدانی "بەڕێز ڕێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان" ئەوە بۆچونێكی شەخسی "جەنابی "بوو ، ئەوە بزوتنەوەی گۆڕان نەبوو كە بەڕۆژێكی مێژووی ناوی برد و بە "بەڵێ" دەنگیدا بەڵام بەو شێوەیەی ئەو "ڕێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان" هەموو جەستە و ژیانی خۆی بۆ خەبات و خزمەتی كوردستان پێشكەشكردووە ئاساییە و مافی خۆیەتی بەوشێوەیە سەیری ڕیفراندۆم بكات و گوزارشتی لێبكات بەڵام هەڵوێستی فەرمی بزوتنەوەی گۆران هەڵوێستەكەی جڤاتی گشتی بزوتنەوە گۆڕان بوو كە وتی" دەنگدەرانمان ئازاد دەكەین كەچۆن دەنگدەدەن بە ڕیفراندۆم "بە بەڵێ یاخود بە نەخێر" وە من هەڵوێستی خۆم چەند مانگێك پێش ڕیفراندۆم ڕاگەیاندووە."

درەو میدیا: یەكێتی نیشتیمانی كوردستان سەرچاوەی دارایی ژمارەیەك لە كەناڵە میدیاییە نافەرمییەكانی رادەگرێت و بەشێك لەو میدیایانەش بەناچاری دادەخرێن. چەند رۆژێكە سایتی تۆڕی هەواڵی سلێمانی ( SNN ) لەكاركردن راوەستاوە، بەپێی زانیارییەكانی ( درەو میدیا) دەزگای میدیایی كوردسات كە لە پێنج كەناڵ پێكهاتووە لەگەڵ دامەزراوەی خاك، لەبەردەم ئەگەری داخستندان. ئەم دامەزراوانەی كە رووبەرووی مەترسی داخستن بونەتەوە، ئەو دامەزراوانەن كە لەلایەن (هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد) هاوسەری (جەلال تاڵەبانی) و ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتیەوە سپۆنسەر دەكران، بەڵام ئێستا بەهۆی دووركەوتنەوەی (هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد) لە شانۆی سیاسی، پشتیوانی سیاسی و داراییان لەدەستداوە.  بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) لەدوای دووركەوتنەوەی (هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد)ەوە سەرچاوەی دارایی ئەم دامەزراوانە رادەستی دارایی گشتی یەكێتی كراوە، یەكێتی ئێستا لە رێگەی لیژنەیەكەوە بەناوی (لیژنەی دارایی) سەرقاڵی كۆكردنەوەو رێكخستنەوەی سەرچاوە داراییەكانییەتی، لیژنەی دارایی بڕیاریداوە ئەو دەزگایانەی كە راستەوخۆو بەفەرمی سەربە مەكتەبی راگەیاندنی یەكێتی نین و سەربە كارەكتەرەكانی ناو حزبن، سەرچاوەی داراییان لەناو حزبدا ببڕێت، بۆیە دامەزراوەكانی (هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد) بڕیارەكە گرتونیەتیەوە. لەیەكەم كاردانەوەشدا (شاناز ئیبراهیم ئەحمەد) خۆشكی (هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد) لە تۆری كۆمەڵایەتی فەیس بووك پۆستێكی بڵاوكردۆتەوەو نوسیویەتی(كوردسات یادگاری دادە و مام جەلالە وەك بیلبیلەی چاومان دەیپارێزین). ( درەو میدیا) زانیویەتی بەرپرسانی یەكێتی نیگەرانن لە سیاسەتی كەناڵی كوردسات، كە هەواڵ و چالاكی بەرپرسانی یەكێتی بڵاوناكاتەوە، بەدیاریكراویش هەواڵ و چالاكیەكانی (كۆسرەت رەسوڵ عەلی) جێگری یەكەمی سكرتێری گشتی یەكێتی و (بەرهەم ئەحمەد ساڵح) سەرۆك كۆمار و جێگری سكرتێری گشتی یەكێتی بڵاوناكاتەوە.  بەپێی زانیاریەكانی( درەو میدیا) ئێستا كارمەندانی ( SNN) موچەی پێنج مانگ و كەناڵەكانی كوردسات موچەی چوار مانگیان دەكەوێتە لای دەزگاكانیان و چاوەڕەوانن بۆیان بگەڕێننەوەهەرچەندە لەژێر فشاردا ئەمڕۆ موچەیەكی كارمەندانی كوردستان دراوە. 

 (درەو میدیا): مەسعود بارزانی تەنها (18) وشەی بۆ یادی ریفراندۆم نوسی بەڵام لە دوایین پرسەنامەیدا كە بۆ كۆچی( مستێ سمگەمور)ى نوسیوە بە (96) وشە گوزارشت لە دڵگرانی خۆی دەكات، لایەنە سیاسیەكانی دیكەی هەرێم كە بەبەڵێ دەنگیان بۆ ریفراندۆمەكەدا، ئەمڕۆ بێدەنگیان هەڵبژارد، بەرەی نەخێریش بە پەیامێك شكستی ریفراندۆمی بیرهێنایەوە. ئەمڕۆ دوو ساڵ تێپەڕی بەسەر ریفراندۆمەكەی ساڵی 2017ی هەرێمی كوردستان بۆ سەربەخۆیی‌و جیابونەوە لە عێراق، تا ساتی نوسینی ئەم هەواڵە، هیچ یەكێك لە لایەنە سیاسییەكانی هەرێم بەیاننامەیان بەبۆنەی ئەو یادەوە بڵاونەكردوەتەوە. مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان كە خۆی رێبەرایەتی ریفراندۆمەكەی كرد، بۆ یادی دوو ساڵەی ریفراندۆم تەنیا لە ئەژماری تایبەتی خۆی‌و بە زمانی ئینگلیزی پەیامێكی كورتی لەبارەی ئەو یادەوە بڵاوكردەوە، چەند كاتژمێرێك دواتر پەیجی بارەگای بارزانی دەقی ئەو پەیامە كورتەی بە زمانی كوردی بڵاوكردەوە. پەیامەكەی بارزانی بۆ یادی دوو ساڵەی ریفراندۆم تەنیا (18) وشە بوو كە نوسراوە:" لەم رۆژە پیرۆزەدا، سڵاو و ڕێزو پێزانینم هەیە بۆ هەموو ئەوانەی خۆیان نەچەماندو، ناچەمێنن، دەست‌و چاوی هەموویان ماچ دەكەم". ئەمە لەكاتێكدایە بارزانی لە دوایین پرسەنامەدا كە بۆ كۆچی(مستەفا ئیسماعیل حاجی) ناسراو بە (مستێ سمگەمور) كەسایەتی كوردی سوریا، مەسعود بارزانی بە(96) وشەی گوزارشت لە دڵگرانی خۆی دەكات، واتا بە (78) وشە زیاتر لە یادی ریفراندۆم لە (مستێ سمگەمور) زیاتر نوسیوە. لەبەرامبەردا لایەنە بەشدارەكانی تری ریفراندۆم بەدیاریكراویش یەكێتی نیشتمانی‌و كوردستان‌و یەكگرتووی ئیسلامی كە ئەندامیان لە لیژنەی باڵای ریفراندۆمدا هەبوو، پشتیوانی ریفراندۆمەكەیان كرد، بۆ یادی ئەو رۆژە هیچ پەیام‌و بەیاننامەیەكی سیاسییان بڵاونەكردەوە. بزوتنەوەی گۆڕان‌و كۆمەڵی ئیسلامیش كە لە لیژنەی باڵای ریفراندۆمدا نەبوون‌و دواین ساتەكان پشتیوانیان لە ریفراندۆمەكە كرد، بەهەمان شێوە ئەمڕۆ بێدەنگ بوون‌و هیچ بەیاننامەیەكی سیاسییان نەبوو. شاسوار عەبدولواحید كە لە رۆژانی بەر لە سازدانی ریفراندۆمدا سەرۆكایەتی جوڵانەوەیەكی كرد بەناوی جوڵانەوەی "نەخێر لە ئێستادا"، ئەمڕۆ بۆ یادی دوو ساڵەی ریفراندۆم پەیامێكی ڤیدیۆیی بڵاوكردەوە‌و تێدا رایگەیاند" هیواداربووین پێشبینییەكەی ئێمە هەڵە دەرچێت‌و پێشبینی ئەوانە راست بێت كە ریفراندۆمەكەیان كرد". بەرەی نەخێر لە ئێستادا تاكە جوڵانەوەی فەرمی بوو كە لەسەروبەندی سازدانی ریفراندۆم دروستبوو، بەئاشكرا داوای دەكرد ریفراندۆم نەكرێت‌و دوابخرێت بۆ كاتێكی تر، ئەوانەی لەم جوڵانەوەیەدا بوون پێیوان وابوو دۆخی ناوخۆیی هەرێم‌و دۆخێكی هەرێمی‌و نێودەوڵەتی لەبار نییە بۆ سازدانی ریفراندۆم، پێشبینییەكەیان راست دەرچوو، ئەم جوڵانەوەیە دواتر بوو بە بنەما بۆ دروستبوونی حزبێكی سیاسی نوێ لە هەرێم بەناوی "جوڵانەوەی نەوەی نوێ" كە ئێستا شاسوار عەبدولواحید سەرۆكایەتی دەكات. محەمەد حاجی مەحمود سكرتێری حزبی سۆسیالیست دیموكراتی كوردستان تاكە لایەنی بەشداری پرۆسەی ریفراندۆم بوو، كە ئەمڕۆ بەبۆنەی ئەو ساڵیادەوە پەیامێكی روون‌و رەوانی بڵاوكردەوە‌و تێیدا جارێكی تر پشتیوانی خۆی بۆ پرۆسەكە دوپاكردەوە، سكرتێری حزبی سۆسیالیست لە پەیامەكەیدا وتی:" ریفراندۆم تاپۆیەكی رەشە لە گیرفانی هەموو كوردێكدا". بەبۆنەی ساڵیادی ریفراندۆمەوە لە دامەدەزگا فەرمییەكانی هەرێم كوردستان هیچ بۆنەیەكی تایبەت رێكنەخرا، جگە لە پەرلەمانی كوردستان كە دانیشتنی ئەمڕۆدا رێواس فایەق سەرۆكی پەرلەمان بەوبۆنەیەوە وتارێكی خوێندەوە، رەنگە ئەمە هۆكارەكەی بۆ ئەوە بگەڕێتەوە، حكومەتی هەرێمی كوردستان لە رۆژی 24ی ئۆكتۆبەری 2017 بەفەرمی سڕكردنی ئەنجامی ریفراندۆم‌و پابەندبوونی بە بڕیارەكەی دادگای فیدراڵی عێراقەوە راگەیاند، ئێستا كردنەوەی ئەم بابەتە لەسەر ئاستی دامودەزگا فەرمییەكان رەنگە بە زیان بۆ حكومەتی هەرێم كۆتایی بێت، بۆیە ئەمڕۆ حكومەت بێدەنگی هەڵبژارد.  بەڵام بەرپرسانی پارتی لە دەرەوەی دامودەزگا فەرمییەكان، لە چەند شارو ناوچەیەكی هەرێم ئەمڕۆ بەبۆنەی دوومین ساڵڕۆژی ریفراندۆمەوە، چەند مەراسیم‌و پانێڵێكیان رێكخست. مەیدانی گەرمی روبەڕووبونەوەی دەنگی "بەڵێ"‌و دەنگی "نەخێر"و ئەوانەی ریفراندۆمیان "بایكۆت" كرد، لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبووك بوو، ئەمڕۆ وێنەكانی رۆژانی پێش ریفراندۆم‌و رۆژانی دواتری، پەڕەی تۆڕی كۆمەڵایەتی هەرێمی كوردستانی داگیركرد، هەركەسە‌و لەرونگەی خۆیەوە بەجۆرێك گوزارشتی لەو یادە كرد. (درەو میدیا) پێشتر ئاشكرایكرد، پارتی دیموكراتی كوردستان دەیەوێت بە فەرمی لەرێگەی پەرلەمانی كوردستانەوە رۆژی 25ی ئەیلول بكات بە پشووی فەرمی‌و رۆژی سازدانی ریفراندۆم بكات بە رۆژێكی نیشتمانی، ئەمڕۆ ئومێد خۆشناو سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی كوردستان بە فەرمی پێشنیازی بەنیشتمانیكردنی ئەو رۆژەی كرد.  

(درەو میدیا): یەكگرتووی ئیسلامی پشتڕاستیكردەوە، پرۆژەی دروستكردنی ئەنجومەنی باڵای حزبەكان پێشنیازی سەلاحەدین بەهادین بووە، بەڵام ئەو پێشنیاز نوێ نییە‌و مێژووەكەی بۆ ساڵی 2006 دەگەڕێتەوە. نوسینگەی ئەمینداری گشتی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان وەڵامی لێدوانێكی فازل میرانی سكرتێری مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستانی كوردستانی دایەوە. وەڵامدانەوەكەی نوسینگەی ئەمینداری یەكگرتوو سەربارەت بە لێدوانێكی فازل میرانییە بۆ (دەنگی ئەمریكا)، كە تێیدا لەبارەی دروستكردنی ئەنجومەنی باڵای حزبەكان دەڵێ:" ئەسڵی پێشنیارەكە لە برایانی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستانەوە بوو، هەموو حیزبەكان رەزامەندبووین‌و كاریشی بۆكرا خودی مامۆستا سەلاحەدین بەهائەدین كاری بۆی كردو لە كۆبونەوەیەكدا بۆی شیكردینەوە". پرسی دروستكردنی ئەنجومەنێكی باڵا بۆ حزبە سیاسییەكان وەكو پرۆسەی بە مەرجەعكردنی مەسعود بارزانی لێكدەدرێتەوە، هەندێك لەوانەی رەخنەیان لە دروستكردنی ئەنجومەنێكی لەمجۆرە هەیە، ترسیان هەیە ئەنجومەنەكە بەهۆی مەسعود بارزانییەوە ببێت بە بەدیلی پەرلەمان‌و حكومەت‌و لەسەرو ئەوانەوە بڕیار بدا. لە رونكردنەوەكەیدا نوسینگەی ئەمینداری گشتی یەكگرتوو پشتڕاستیدەكاتەوە كە پێشنیازی دروستكردنی ئەنجومەنی حزبەكان پێشنیازی سەلاحەدین بەهادین بووە، بەڵام ئەمینداری یەكگرتوو ئەو پێشنیازەی لەدوای ساڵی 2006و یەكگرتنەوەی دوو ئیدارەیی‌و لە هەلومەرجێكی تایبەت بووە. نوسینگەی ئەمینداری یەكگرتووە، باسی لەوەكردووە" سەبارەت بەوەی ئێستا لە راگەیاندنەكان باس لە دروستكردنی ئەنجومەنی پارتە سیاسییەكانی كوردستان دەكرێ، بەڕێز ئەمینداری گشتی یەكگرتوو هیچ لێدوانێكی نوێی لەسەر ئەم بابەتە نەبووەو هیچ لایەنێكیش ئەم باسەی بە فەرمی لەگەڵ ئێمە نەكردۆتەوە".

(درەو میدیا): ئەو كۆمپانیایەی كە كاری پاككردنەوەی زبڵ‌و خاشاك دەكات لە پارێزگای هەڵەبجە‌و شارەزوورو پێنجوێن كارەكانی راگرتووە، ئەگەر كێشەكەی چارەسەر نەكرێت، لەماوەی هەفتەیەكدا زبڵ لەو ناوچانە كۆدەبێتەوە‌و دەبێتە هەڕەشە لەسەر تەندروستی گشتی. سەركۆ ئازاد گەڵاڵی ئەندامی پەرلەمانی كوردستان لە یاداشتێكدا كە بۆ سەرۆكایەتی پەرلەمان‌و لایەنە پەیوەندیدارەكانی ناردووە، داوایان لێدەكات فریای ژینگەو پاك خوێنی شاری هەڵەبجەو قەزاكانی شارزوورو پێنجوێن‌و سەیدسادق بكەون. ئەو پەرلەمانتارە باسلەوە دەكات، ‎كۆمپانیای "گارێكس" ئەركی هەڵگرتنەوەی خۆڵ‌و خاشاكی پارێزگای هەڵەبجەو قەزای پێنجوێن‌و ناحیەو گوندەكانی‌و قەزای سەیدسادق‌و ناحیەو گوندەكانی‌و قەزای شارەزوورو ناحیە و گوندەكانی لەئەستۆگرتووە، مانگی یەكی ئەمساڵ ماوەی گرێبەستەكەی تەواو بوو و درێژ كرایەوە تا مانگی حەوت، ئەو ماوەش تەواو بوو، ‎تائێستاش بەردەوامە لە ئیش، بەبێ ئەوەی ماوەشی بۆ درێژ بكرێتەوە یان كۆمپانیای تازە دەستبەكار ببێت. وەكو لە یاداشتەكەدا هاتووە، كۆمپانیای "گارێكس" ‎ماوەیەك پێش ئێستا كارەكانی بۆ دوو رۆژ راگرتووە‌و گرفتێكی زۆری دروستكردووە، بەهەوڵی هەموو لایەك سولفەیەك بۆ كۆمپانیاكە سەرفكراوەو دەستی بەكار كردەوەتەوە بەبێ ئەوەی چارەسەری كۆتای بكرێ، بەڵام ‎دوێنی دووبارە كارەكانی راگرتوەتەوە. ئازاد سەرۆك گەڵاڵی دەڵێ:" ئەگەر كێشەكە چارەسەر نەكرێت، بۆماوەی یەك هەفتە زبڵی ماڵان‌و بازاڕ فرێنەدرێت، ئەو شارانە ژیانی تێدا قورس دەبێت.. چارەسەر ئەوەیە بە خێرایی لایەنی پەیوەندیدار بێتە سەرخەت‌و گرێبەست لەگەڵ هەر كۆمپانیەك بكات یاخود گرێبەست درێژ بكرێتەوە".  

(درەو میدیا): عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق دەیەوێت سعودیە‌و ئێران لەسەر یەك مێزی گفتوگۆ كۆبكاتەوە، ئێران رەزامەندی نیشانداوە. بەیانی ئەمڕۆ عادل عەبدولمەهدی بەسەردانێكی چەند كاتژمێریی گەیشتە سعودیە، سەردانەكەی عەبدولمەهدی بۆ سعودیە لە كاتێكی كتوپڕدابوو، چونكە ئەو تەنیا یەك رۆژبوو لە گەشتەكە بۆ چین گەڕابووەوە كە بڕیاریدا سەردانی سعودیە بكات. بەپێی هەواڵێك كە سایتی "روسیا تودەی"ی زمانحاڵی روسیا لە زاری سەرچاوەیەكەوە بڵاویكردوەتەوە" عەبدولمەهدی پێشنیازێكی لەگەڵ خۆی بردووە بۆ ئەوەی بیدات بە بەرپرسانی سعودیە". سەرچاوەكە باس لەوەدەكات:" عەبدولمەهدی پێشنیاز بۆ سعودیە دەكات لەسەر مێزێك لەگەڵ ئێران كۆببێتەوە بەمەبەستی هێوركردنەوەی ئاڵۆزییەكانی ناوچەكە". وەك سەرچاوەكە باسیكردووە، عەبدولمەهدی بۆ خستنەڕووی ئەم پێشنیازە بۆ بەرپرسانی سعودیە، پێشوەختە رەزامەندی لایەنی ئێرانی وەرگرتووە‌و پێشنیازەكە لە چوارچێوەی هەوڵێكی عێراقدایە بۆ دورخستنەوەی مەترسی لە ناوچەكە". لەم سەردانە كورتخایەنەیدا بۆ سعودیە، عادل عەبدولمەهدی لەگەڵ شا سەلمان پادشای سعودیە‌و محەمەد بن سەلمان شازادەی جێنشین كۆدەبێتەوە. عێراق كە بەمدواییە لە شەڕی "داعش" رزگاری بووە، هێشتا بەتەواوەتی نەكەوتەوە سەرپێی خۆی، جارێكی تر كەوتە بەردەم بەرداشی شەڕی سعودیە‌و ئێران، سیاسەتی دەرەوەی عێراق تائێستا ناجێگیرە‌و ناتوانێت لەنێوان جەمسەرگیرییە نوێیەكەدا خۆی ساغ بكاتەوە.

(درەو میدیا):  "لەگەڵ یەكێتی پەیوەندیمان ئەوەندە بەهێزە بە شتێكی وا تێكناچێت، ئەوەی من ئاگادارم دەڵێن كاك مەحمود تەحەمولی  نەكردووە ... ئێمە دژی درووستكردنی ئەنجومەنێك نین بۆ حزبەكان و ئەم ئەنجومە یارمەتیدەرێكی باش دەبێت بۆ حكومڕانیەكی باش) ئەمە وتەی فازڵ میرانی سكرتێری مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستانە كە بۆ دەنگی ئەمریكای كردووە.  میرانی لەسەر روداوی رێگرتن لە مەحمود سەنگاوی دەڵێت" لەگەڵ وشەی ڕێگرتن نیم لە "مەحمود سەنگاوی" بەڵكو ئەوەی من ئاگادارم دەڵێن كاك مەحمود "تەحەمولی" نەكردووە تا پەیوەندییەك بكرێت گوایە "قافڵەیەكی" زۆری ئۆتۆمبێلی لەگەڵ بووە، ڕاستە كاك مەحمود پێشتر هەندێك قسەی كردبوو ئێمە هەموومان پێی ناڕەحەت بوین بەندەش یەكێك بوو لەوانەی پێی ناڕەحەت بوو، بەڵام بەرژەوەندی هەردوولامان و كوردستان و خوێنی شەهیدەكانمان لە ئێمەی "ئەشخاس" گرنگترە جا ئێمە ئەندامی مەكتەبی سیاسین یا هەر پۆستێك." سكرتێری مەكتەبی سیاسی پارتی بانگەشەی دوو ئیدارەیی شەڕی براكوژی بە بێبنەما لەقەڵەم دەدات" لەڕاگەیاندنەكانەوە گوێم لێبووە، گوایە یەكێتی لەحكومەت دەكشێتەوە، یا شەڕی براكوژی دەست پێدەكاتەوە، یا هەندێك نەفام و كاڵفام كە ڕەنگە دەستی خەڵكی تری تێدابێت تەقەیان لەبارەگای لقی چوار لەسلێمانی كرد وە تەقەیان لە كۆمیتەیەكی یەكێتی كرد لەهەولێر كە خۆشبەختانە هەردولایان گیراون، جا ئەمانە هیچ بنەمایەكی نیە چونكە ئەم دوو حیزبە (پارتی و یەكیتی" ئەزمون دیدەن و بەرپرسیارێتی لەوە گەورەتریان لەسەر شانە وەشتێكی گەورەیان بەدەست هێناوە ئەمڕۆ كە فیدراڵی كوردستانە، لەبەر ئەوە وەك كوردەواری دەڵێ " باران دیدەن ئەم دوو حیزبە" بەهەورێكی بەهاران تەڕنابن، واتە پەیوەندیمان ئەوەندە بەهێزە بە شتێكی وا تێكناچێت، ڕاستە ئێمە خاڵی جیاوازیمان لەزۆر مەسەلەدا هەیە بەڵام خاڵی هاوبەشمان ئێجگار زۆرە دەكرێت جیاوازیمان هەبێت بەڵام دەبێت كۆببینەوە ناكرێت لەبەر ئەوەی جیاوازیمان هەیە كۆنەبینەوە." میرانی دژایەتی خۆی بۆ زۆنی سەوز و زەرد نیشان دەدات" لەڕاستیدا ئێمە خۆمان دژی زۆنی زەرد و سەوزین پێمان باشە زۆنەكان بكەینە یەك ببێتە زۆنێكی زەیتونی كوردستانی بۆ هەموو كوردستان، چونكە بەرنامەی هەڵبژاردنی ئێمە ئەوەبوو كە حكومەتێكی بەهێز لەكوردستانێكی بەهێزدا بێت" "ئەنجومەنی سیاسی حزبەكان پێشنیازی یەكگرتوو بوو" سەبارەت بە بۆچونی پارتی دیموكراتی كوردستان لەسەر ئەنجومەنێك بۆ لایەنە سیاسیەكان؟ فازڵ میرانی دەڵێت" بۆچونی فەرمی ئێمەش پێویستی بە گفتوگۆكردن هەیە لە سەركردایەتی كە هێشتا گفتوگۆمان نەكردووە لەوبارەیەوە، بەڵام ئێمە   دژی دروستكردنی ئەو ئەنجومەنە نین چونكە ئەزمونێكی پێشتر هەبوو كە ئەسڵی پێشنیارەكە لە برایانی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستانەوە بوو هەموو حیزبەكان ڕەزامەندبووین و كاریشی بۆكرا خودی "مامۆستا سەڵاحەدین بەهائەدین" كاری بۆی كرد ولە كۆبونەوەیەكدا بۆی شیكردینەوە، دەمەوێت ئەوەش بڵێم ئەم ئەنجومەنە هەرگیز "بەدیلی" پەرلەمان و حكومەت و سەرۆكایەتی هەرێم نیە لەهەموو دنیادا ئەم ئەنجومەنانە هەن ئەمە بۆ بابەتی ستراتیژییە شەخسی یەكەمی حیزبەكان دادەنیشن كە ڕاسپاردەیەك بدەنە سەرۆكایەتی حكومەت و هەرێم و پەرلەمان ئەوە بەهێزكردنی ئەم حكومەتەیە ناتوانێت بڕیار بدات، هەندێك توانج هەیە كەدەڵێن سودی چیە كە بڕیار نەدات؟ وەڵام ئەوەیە خۆ هیچ قازانجی نەبێت ئەو قازانجە گرنگەی هەیە كە بەشێوەیەكی دەوری كە ئەو ئەنجومەنە بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی خۆیان دایدەنێن كەسی یەكەمی حیزبەكان لە شوێنێك كۆدەبنەوە كە قسە و گللەیی و گازاندەی خۆیان دەكەن و نانێك پێكەوە دەخۆن كە بێ ئەو ئەنجومەنە ڕەنگە بە مانگ و ساڵەكان ئەو حیزبانە پێكەوە كۆنەبنەوە." سەبارەت بە سەرۆكایەتیكردنی ئەنجومەنەكە فازڵ میرانی رایدەگەیەنێت" بەبۆچونی من ئەگەر ئەو ئەنجومەنەمان پێكهێنا سەرۆكایەتیەكەی گرفت نیە، لەناو خەڵكی كوردستان و حیزبەكاندا خەڵكی زانا و شایستە زۆرن بەڵام من دەڵێم "مێژوو، جوگرافیا ، توانا واتە ئەزمون" خۆی فەرز دەكات كە "ئەولەویەت" بۆ ئەو بێت واتە بۆ خاوەنی ئەو سیفەتانە بێت ، ئەویش "جەنابی سەرۆك بارزانی" یە، "ئێ خۆ ئەگەر "سەرۆك بارزانی" نەبێت ئەی كێ بێت؟ خۆ من نابم، دەتانەوێت من بم ئێ وەڵا من نابم !" هەردەبێت جەنابی سەرۆك بارزانی بێت ئەو سیفەتانە له جەنابیاندایە." سكرتێری مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان ئەوەشی وت " ئێمەی كورد دەبێت خەڵك بۆ پۆست و ئیش بدۆزینەوە نەك پۆست و ئیش بۆ خەڵك بدۆزینەوە، "وە جەنابی سەرۆك بارزانی" ئەگەر پۆست و ئیش پێویستی بەو نەبێت، ئەو پێویستی بە ئیش و پۆست نیە چونكە مێژوو وە توانا وە پێگەی خۆی هەیە بۆیە ئەگەر ئێمە پێویستمان بەو نەبێت ئەو پێویستی بە ئێمە نیە بیكەینە سەرۆكی ئەو ئەنجومەنە."  

راپۆرت: فازل حەمە رەفعەت – محەمەد رەئوف ریفراندۆم سنوری ئیداری‌و دەسەڵاتی هەرێمی كوردستانی بچوككردەوە، بەڵام پارتی دیموكراتی كوردستان گەورە كرد، یەكێتی نیشتمانی كوردستان دۆڕاوی گەورەی ریفراندۆم بوو، پشتیوانی ریفراندۆمی كرد، بەڵام وەكو "خیانەتكارێك" لە پرۆسەكە كرایە دەرەوە.  ریفراندۆم وەك بۆنەیەكی نیشتمانی پارتی دیموكراتی كوردستان ئامادەكاری دەكات بۆ یادكردنەوەی پرۆسەی ریفراندۆم‌و دەیەوێت لە یادی دوو ساڵەی ریفراندۆمدا لە ز‌ورینەی ناوچەكانی هەرێمی كوردستان مەراسیم‌و بۆنەی تایبەت رێكبخات. پارتی كە خۆی رێبەرایەتی ریفراندۆمی كرد، وردە وردە دەیەوێت رۆژی 25ی ئەیلول بكات بە رۆژێكی نیشتمانی لە پاڵ رۆژەكانی تردا، دورنییە لە داهاتوودا بە یاسایەك لە پەرلەمانی كوردستانەوە ئەم رۆژە نەكات بە پشووی فەرمی. ئەمساڵ بۆ یەكەمجار لە ناو پەرلەمانی كوردستانەوە رێز لە یادی ریفراندۆم دەگیرێت، رێواس فایەق سەرۆكی پەرلەمان كە سەربە یەكێتی نیشتمانییە، سبەینێ دانیشتنی پەرلەمان بە خوێندنەوەی وتارێك لەبارەی یادی دوو ساڵەی ریفراندۆمەوە دەستپێدەكات.  ریفراندۆم.. لە خەونەوە بۆ كاڵا هەموو وڵاتانی زلهێزی جیهان‌و ناوچەكە لەوانە، ئەمریكا، بەریتانیا، ئەڵمانیا، توركیا‌و ئێران، تەنانەت نەتەوە یەكگرتووەكانیش داوایان كرد دەستبەرداری ریفراندۆم ببێت، بەڵام مەسعود بارزانی قسەكەی خۆی بردەسەرو لە وادەی دیاریكراودا ریفراندۆمی كرد، ئەوكات خەونی سەربەخۆیی‌و جیابونەوە لە عێراق تەواوەتی دیمەنەكەی داگیركردبوو، بەڵام ئێستا‌و دوای دوو ساڵ ریفراندۆم تەنیا وەكو كاڵایەكی بانگەشە ماوەتەوە كە پارتی‌و سەركردەكانی دەیانەوێت لەڕێگەوە زیاتر جڵەوی پرسی كێشە نەتەوایەتییەكانی كورد بكەن لە عێراق‌و ئەو پرسە لە چنگی خۆیاندا بهێڵنەوە، وەك چۆن بەهۆی ریفراندۆمەكەوە پارتی‌و بارزانی ئاڵای شەڕی نەتەوایەتییان لەدەستی هێزەكانی تر سەندەوە. ئێستا پارتی‌و سەركردەكانی لەڕێگەی تەقدیسكردنی ریفراندۆمەوە دەیانەوێت وای نیشان بدەن هێشتا دەستبەرداری خەونی سەربەخۆیی نەبوون، بەڵام بە كردار دانیان بە شكستی ریفراندۆمدا ناوە‌و گەڕاونەتەوە بۆ بەغداد. بەرهەمی ریفراندۆم ریفراندۆم بەكارهێنانی كارتێكی بەهێز‌و مێژوویی كورد بوو بۆ سەربەخۆیی، بەكارهێنانی ئەو كارتە لە كاتێكی نەگونجاودا (نەگونجاو بەو واتایەی ئەوكات زۆرینەی وڵاتانی زلهێزی جیهان دژی ریفراندۆمەكە بوون، جگە لە ئیسرائیل كە بە فەرمی پشتیوانی كرد، روسیاش تا كۆتایی هەڵوێستی خۆی یەكلانەكردەوە)، وایكرد كورد بۆ ماوەیەكی درێژ جارێكی تر نەتوانێت بەئاسانی پەنا بۆ بەكارهێنانی ئەو كارتە بباتەوە.  بارزانی كە رێبەرایەتی ریفراندۆمی كرد، بۆ سازدانی ریفراندۆم هیچ زەمانەتێكی نێودەوڵەتی وەرنەگرت، تەنیا شەڕی پێشمەرگەی دژ بە چەكدارانی "داعش" كرد بە سیمبولی جیابونەوە، بەڵام ئەمە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی قایل نەكرد. بەرهەمی ریفراندۆم‌و هەوڵی سەربەخۆیی لەدەستدانی رێژەی 51%ی خاكی كوردستان بوو لە "16ی ئۆكتۆبەر"و رۆژانی دواتریدا، سەرباری ئەمە هەرێمی كوردستان بۆ ماوەیەكی درێژ كەوتە ژێر سزای عێراق‌و ئێران‌و توركیا‌و ئاسمان‌و زەوی لێداخرا. ریفراندۆم پارتی گەورە كرد ؟ هەرێمی كوردستان بە گشتی لەسەر ئاستی دەرەوە بە زیان لە پرۆسەی ریفراندۆم دەرچوو، بەڵام لەسەر ئاستی ناوخۆ، پارتی دیموكراتی كوردستان كە سەرۆكەكەی رێبەرایەتی رێفراندۆمەكەی كرد، دەستكەوتی سیاسی گەورەی چنییەوە. پارتی لە یەكەم هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لەدوای ریفراندۆمەكەوە، بوو بە گەورەترین حزب لەسەر ئاستی عێراق‌و (28) كورسی پەرلەمانی بردەوە، كە هیچ حزبێك بە تەنیا نەیتوانی ئەو ژمارە كورسییە بباتەوە. دواتر پارتی لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستاندا بەهەمان شێوە بوو بە هێزی ژمارەیەك‌و بێ ركابەر‌و ژمارەی كورسییەكانی لە (38) كورسییەوە كرد بە (45) كورسی، پارتی لە هەردوو هەڵبژاردنەكەدا كەیسی ریفراندۆمی بەشێوەیەكی بەهێز بەكارهێنا‌و دەنگی دەنگدەرانی بۆ خۆی راكێشا، واتە ریفراندۆم لەبری بچوككردنەوە، پارتی گەورە كرد‌و كردی بە حزبی حاكم. لەبەرامبەردا یەكێتی نیشتمانی كوردستان كە لە ریفراندۆمدا پاڵپشتی پارتی‌و بارزانی كرد، بە زیان لە پرۆسەكە دەرچوو، پارێزگای كەركوكی لەدەستدا، پارێزگایەك كە لەدوای دروستبوونی بزوتنەوەی گۆڕانەوە، بەردەوام خاڵی پارسەنگ بوو بۆ یەكێتی، لەڕووی سیاسیشەوە نە توانی ببێت بە خاوەنی شانازییەكانی ریفراندۆم، نە توانی دوای ریفراندۆمیش بەڕەكە لەژێر پێی پارتی راكێشێت‌و وەكو نوێنەری كورد لە عێراق خۆی پەیوەندییەكان لەگەڵ بەغداد رێكبخاتەوە، سەرباری هەموو ئەمانەش، پارتی دەیەوێت لەڕێگەی رووداوەكانی "16ی ئۆكتۆبەر"ەوە بەرپرسیارێتی شكستی ریفراندۆمەكە بخاتە ئەستۆی یەكێتی‌و تۆمەتێكی تری "خیانەت" لە مێژوودا لەسەر یەكێتی ساغ بكاتەوە. دوو ساڵ دوای ریفراندۆم دوای دوو ساڵ لە ریفراندۆم، ئێستا حكومەتی هەرێمی كوردستان چاوی لەوەیە لە بودجەی گشتی عێراق زامنی موچەی فەرمانبەرانی بكات، واتە لە خەونی جیابونەوەوە پاشەكشێی كردووە بۆ خەونی زامنكردنی موچە. ئێستا شەڕی گەورەی بەرپرسانی هەرێم، لەسەر چارەنوسی نەوت‌و بودجەیە، نەك ئەو خاكەی كە لەدوای ریفراندۆمەوە لەدەستدرا. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، مەسعود بارزانی هێشتا لەسەر هەمان بیرۆكەی رۆژانی پێش ریفراندۆمە‌و لەگەڵ ئەوەدا نییە حكومەتی هەرێم كە كوڕەكەی سەرۆكایەتی دەكات (مەسرور بارزانی) نەوت رادەستی بەغداد بكات‌و لەبری ئەوەی بودجە لە عێراق وەرگرێت، بارزانی رادەستكردنی نەوت بە بەغداد وەكو "شكاندنی ئیرادەی هەرێمی كوردستان" لێكدەداتەوە، ئیرادەیەك كە خۆی بەر لە كێشەی نەوت، لە پرسی ریفراندۆم‌و سەربەخۆیدا وردوخاش كرا.  دوای ساڵێك‌و دوو مانگ لە ریفراندۆم، مەسعود بارزانی سەردانی بەغدادی كرد، دوای ئەم سەردانە ئیتر پارتی گەڕایەوە سەر ئاڕاستە كۆنەكەی پێش ریفراندۆم‌و كەوتەوە ناو شەڕو ململانێ لەگەڵ لایەنە كوردستانییەكان لەسەر كێكەكەی بەغداد. پارتی بۆ یەكەمینجار لەدوای شكستی ریفراندۆمەوە، كاندیدی بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق پێشكەش كرد (فوئاد حسێن)، شەڕی گەورەشی كرد پۆستی سەرۆك كۆمار وەرگرێت، پاشان لەسەر پۆستی وەزیری دادی عێراق چەند مانگێك لەگەڵ یەكێتی كێڵای.  دواین چیرۆكی ریفراندۆم دواین چیرۆكی پشتی پەردەی ریفراندۆم، ئەیاد عەلاوی جێگری پێشووی سەرۆك كۆمار عێراق گێڕایەوە. مانگی ئایاری ساڵی رابردوو، لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ رۆژنامەی (الغد)ی ئوردنی، عەلاوی ئاشكرایكرد، دوای ئەوەی هەرێمی كوردستان بڕیاریدا ریفراندۆم بكات، سەردانی شا عەبدوڵای دووەم پادشای ئوردنی كردووە، بەوپێیەی سەرۆكی لوتكەی عەرەبی بووە، داوای لێكردووە كارێك بكات بۆ رێگرتن لە دابەشبوونی عێراق. وەكو خۆی لەو چاوپێكەوتنەدا باسی دەكات، شا عەبدوڵا بە عەلاوی وتووە، دەتوانین چ كارێك بكەین بۆ رێگرتن لە دابەشبوونی عێراق، لەبەرامبەردا عەلاوی داوای لێكردووە دوور لە چاوی میدیاكان هەریەكە لە حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق‌و مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بانگهێشتی عەممان یان عەقەبە بكات‌و پاڵپشتیان بكات بۆ ئەوەی دابنیشن‌و كێشەكان چارەسەر بكەن، شا عەبدوڵا پێشنیازەكەی قبوڵكردووە، دوای چەند كاتژمێرێك شا عەبدوڵا تەلەفۆنی بۆ كردووەو ئاگاداری كردووە لەوەی مەسعود بارزانی ئامادەیە بۆ ئەو دیدارە بێتە ماڵی شا لە عەقەبە، دواتر پەیوەندی بە حەیدەر عەبادییەوە كردووە، بەڵام عەبادی مەرجی هەبووەو وتویەتی بەر لە دەربڕینی رەزامەندیم بۆ ئەو كۆبونەوەیە، دەبێت بارزانی بچێتەسەر تەلەفزیۆن‌و داوای لێبوردن بكات. هەر لەو چاوپێكەوتنەدا ئەیاد عەلاوی دەڵێ" سێ رۆژ بەر لە ریفراندۆمی هەرێمی كوردستان، لەگەڵ بارزانی بە زمانێكی توند قسەی كردووەو پێی وتووە:" كەركوك هێڵی سورە، ریفراندۆم هەنگاوێكی شكستخواردووە، پێویستە لەسەرت بۆ عێراقییەكانی ئاشكرا بكەیت چۆن گەیشتویت بەم بڕیارە، بارزانی وەڵامی دایەوەو وتی: حكومەت وەكو سەگ مامەڵەمان لەگەڵ دەكات، بۆچی لە عێراق بمێنینەوە ؟". لە وەڵامی پرسیارێكی رۆژنامەكەدا سەبارەت بەوەی بۆچی بارزانی سوربوو لەسەر ئەوەی ریفراندۆم بكات، عەلاوی دەڵێ:" هەڵەی كرد، ئەوە پلانگێڕی بوو، نامەوێت بچمە ناو ئەو بابەتەوە".

راپۆرت: محەمەد رەئوف – فازڵ حەمەرەفعەت  لەماوەی هەشت ساڵی رابردوودا لە هەرێمی كوردستان رێژەی جیابونەوەی نێوان هاوسەرەكان سێ هێندە زیادیكردووە، پارێزگای سلێمانی لە جیابونەوەی هاوسەراندا پێشەنگی هەموو ناوچەكانی كوردستانە، بەجۆرێك لە كۆی (سێ) گرێبەستی هاوسەرگیری، گرێبەستێكیان بە جیابونەوە "تەڵاق" كۆتایی هاتووە، لەبەرامبەردا بەشێوەیەكی گشتی لە هەرێم هاوسەرگیری بەڕێژەی 42% كەمكردووە. كەمبونەوەیەكی مەترسیدار  چەند رۆژێكە قسەی پەرلەمانتارێك سەبارەت بە مەترسی كەمبوونەوەی ژمارەی كورد لە عێراقدا بووەتە باسی گەرمی میدیا‌و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان، بەدیاریكراویش قسەیەكی پەرلەمانتارەكە كە داوا لە خەڵك دەكات وەچەی زیاتر بخەنەوە. بەوپێیەی هەرێمی كوردستان وەك ناوچەیەك كە زۆرینەی دانیشتوانەكەی موسڵمانەو پابەندی شەریعەتی ئیسلامە، پرسی وەچەخستنەوە وابەستەیە بە گرێدانی ژیانی هاوسەگیرییەوە، واتا بەپێچەوانەی ئەوەی لە وڵاتانی خۆرئاواو چەندین وڵاتی جیهان هەیە، لە هەرێم شتێك نیە بەناوی وەچەخستنەوە لەدەرەوەی گرێبەستی هاوسەرگیرییەوە (واتە رێگەپێدراو نییە لەڕووی كۆمەڵایەتی‌و یاساییەوە)، بۆیە قسەكردن لەسەر پرسی هاوسەرگیری لە كوردستان وەڵامی بەشێك لەو پرسیارانە دەداتەوە كە لەبارەی وەچەخستنەوە دروستبوون.  بەپێی بەدواداچونەكانی (درەو میدیا) كە پشتئەستور بە ئامارو داتا فەرمییەكان ئامادەكراوە، رێژەی هاوسەرگیری لە هەرێمی كوردستان زۆر كەمیكردووە. بەپێی ئاماری ئەنجومەنی دادوەری هەرێمی كوردستان، بەرزترین رێژەی گرێبەستی هاوسەرگیری لە ساڵی 2012دا بووە، لەو ساڵەدا (56 هەزارو 2) گرێبەستی هاوسەگیری كراوە. بەڵام دوای دەركەوتنی قەیرانی دارایی، بەتایبەتیش لەدوای ساڵی 2014ەوە رێژەی گرێبەستی هاوسەرگیری كەمیكردەوە، لە ساڵی 2014دا لە هەرێمی كوردستان (47 هەزارو 444) گرێبەستی هاوسەرگیری كراوە، واتا بەراورد 2012و پێش قەیرانی دارایی نزیكەی (9 هەزار) گرێبەستی هاوسەرگیری كەمیكردووە. لە ساڵی 2015دا رێژەكە بووە بە (43 هەزارو 410) گرێبەستی هاوسەرگیری، ساڵی 2016 كە قەیرانی دارایی گەیشتە لوتكە‌و حكومەت سیستمی "پاشەكەوت"ی بەسەر موچەی فەرمانبەراندا سەپاند، رێژەی هاوسەرگیری زیاتر كەمیكردو گەیشتە (32 هەزارو 789) گرێبەستی هاوسەرگیری، بەبەراورد بە ساڵی 2012 كەمكردنەكە گەیشتە (23 هەزارو 213) گرێبەستی هاوسەرگیری، كە بەرێژەی سەدی كەمبونەوەكە دەگاتە (42%). قەیرانی دارایی‌و بڕینی پێشینەی هاوسەرگیری‌و سیستمی پاشەكەوتی موچە كاریگەری راستەوخۆیان لەسەر كەمبونەوەی گرێبەستی هاوسەرگیری هەبوو. ئەم ساڵانەی دوایی‌و بەر لە قەیرانی دارایی، پێشینەی هاوسەرگیری رۆڵی گەورەی بینی لە زیادبوونی پرۆسەی هاوسەرگیریدا، حكومەت لەرێگەی ئەو قەرزە بچوكەوە كە بەپێی یاسای ژمارەی (17)ی ساڵی 2010 یاسای پێشینەی هاوسەرگیری بڕیاری لەسەردرابوو، بۆ هەر هاوسەرگیرییەك بڕی (5 ملیۆن) دینار قەرزی بە كچ‌و كوڕە گەنجەكان دەدا. ئامارەكان چی دەڵێن ؟ بەپێی ئامارە فەرمییەكان رێژەی هاوسەرگیری لە هەرێمی كوردستان لە ساڵی 2010وە بۆ 2018 بەمشێوەیە بووە: •    لە 2010دا (39 هەزارو 414) گرێبەستی هاوسەرگیری كراوە  •    لە 2011دا (50 هەزارو 418) گرێبەستی هاوسەرگیری كراوە  •    لە 2012دا (56 هەزارو 2) گرێبەستی هاوسەرگیری كراوە  •    لە 2013دا (52 هەزارو 749) گرێبەستی هاوسەرگیری كراوە  •    لە 2014دا (47 هەزارو 444) گرێبەستی هاوسەرگیری كراوە  •    لە 2015دا (43 هەزارو 410) گرێبەستی هاوسەرگیری كراوە  •    لە 2016دا (32 هەزارو 789) گرێبەستی هاوسەرگیری كراوە  •    لە 2017دا (35 هەزارو 761) گرێبەستی هاوسەرگیری كراوە •    لە 2018دا (39 هەزارو 763) گرێبەستی هاوسەرگیری كراوە  ئامارەكان لەبارەی تەڵاق چی دەڵێن ؟ ئامارە فەرمییەكان دەریدەخەن، هەڵوەشانەوەی گرێبەستی هاوسەرگیری "تەڵاق" لە ماوەی هەشت ساڵدا لە 2010 بۆ 2018 بەرێژەی (150%) زیادی كردووە. بەگوێرەی ئاماری ئەنجومەنی دادوەری هەرێمی كوردستان، لە ساڵی 2010دا لەكۆی (39 هەزارو 414) گرێبەستی هاوسەرگیری (3 هەزارو 726) گرێبەستیان هەڵوەشاوەتەوە، واتە بە جیابونەوە‌و تەڵاق كۆتایی هاتووە، واتە رێژەی (9.5%)ی كۆی گرێبەستەكانی هاوسەرگیری هەڵوەشاوەتەوە. ساڵی 2018 رێژەی جیابونەوە بەشێوەیەكی مەترسیدار زیادیكردووە، بەجۆرێك لەكۆی (39 هەزارو 763) گرێبەستی هاوسەرگیری (9 هەزارو 192) گرێبەستیان بە جیابونەوە‌و تەڵاق كۆتایی هاتووە، واتە زیادبوونی تەڵاق لەو ساڵەدا بەرێژەی (23%) زیادی كردووە. بەراوردكردنی ژمارەكان دەریدەخات جیابونەوە هاوسەرەكان لەیەكتر لەماوەی 2010وە بۆ 2018 بەرێژەی (130%) زیادی كردووە، بەڵام دەبێت باس لەوەبكرێت كە لەكۆی ئەم هەشت ساڵەی كە رێژەی جیابونەوەی زیادی كردووە، چوار ساڵیان هەرێمی كوردستان بە قەیرانی دارایی قورس‌و ناكۆكی سیاسی نێوان لایەنەكان‌و شەڕی "داعش"دا تێپەڕیوە. سلێمانی لە پلەی یەكەمدایە ! لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستان، پارێزگای سلێمانی لە رێژەی تەڵاقدا لە پلەی یەكەمدایە‌و لە پێش پارێزگاكانی ترەوەیە. رێژەی هاوسەرگیری‌و تەڵاق لە ساڵی 2018 لە پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان بەمشێوەیە بووە: •    پارێزگای سلێمانی: ( 13 هەزارو 836) گرێبەستی هاوسەرگیری هەبووەو (4 هەزارو 85) تەڵاق هەبووە، بەڕێژەی (30%). •    پارێزگای هەولێر: (15 هەزارو 25) گرێبەستی هاوسەرگیری هەبووەو (3 هەزارو 598) تەڵاق هەبووە، بەڕێژەی (24%). •    پارێزگای دهۆك: (10 هەزارو 902) گرێبەستی هاوسەرگیری هەبووەو (هەزارو 509) تەڵاق هەبووە، بەڕێژەی( 14%) بەپێی ئەم ئامارانە، رێژەی جیابونەوەی هاوسەرەكان لە سلێمانی دوو هێندەی جیابونەوەی هاوسەرەكانە لە پارێزگای دهۆك. چەند بەراوردكارییەكی تر •    پارێزگای سلێمانی: لە 2017دا (هەزارو 360) جیابونەوەی هاوسەرگیری هەبووە، بەڵام لە 2018 زیادیكردووە بۆ (4 هەزارو 85)، واتا ( 2 هەزارو 725) حاڵەت زیادیكردووە. •    پارێزگای هەولێر: لە 2017دا (2 هەزارو 985) جیابونەوەی هاوسەرگیری هەبووە، بەڵام لە 2018 زیادیكردووە بۆ (3 هەزارو 598)، واتا (613) حاڵەت زیادیكردووە. •    پارێزگای دهۆك: لە 2017دا (هەزارو 384) جیابونەوەی هاوسەرگیری هەبووە، بەڵام لە 2018 زیادیكردووە بۆ (هەزارو 509)، واتا (125) حاڵەت زیادیكردووە.

درەو میدیا:  دادگای بەرایی هەولێر لەبەرژەندی ( سەنگەر باڵەكی و ناسیح مەحمود) بڕیاریدا، ئەو دوو كەسەی كە لە گرتە ڤیدیۆیەكی خۆپیشاندانەكەی 25/3/2018دا دەردەكەون و هێرش دەكەنە سەر دكتۆر شایان عەسكەری و مۆبایلەكەی لەسەدەست دەشكێنن. شایان عەسكەری كە ئێستا پەرلەمانتاری بزوتنەوەی گۆڕانە لەپەرلەمانی كوردستان، لە پەیجی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیس بووك بڕیارەكانی دادگای بڵاوكردۆتەوەو ئاماژەی بەوەكردووە" ئەمڕۆ بڕیاری دادگام بەدەست گەیشت كە من دەبێ بڕی ١١ ملیۆن دیناری عیراقی بدەم بەوانەی سكاڵایان لێ كردبووم و بڕی ٢ ملیۆن دیناری عیراقیش بۆ پارێزەرەكانیان، واتە بە ھەمووی دەبێ ١٣ ملیۆن دیناری عیراقی ڕادەست كەم" لە خۆپیشاندانەكەی 25/3/2018 كە لە هەولێری پایتەختی هەرێمی كوردستان، لە گرتە ڤیدیۆییەكدا ( سەنگەر باڵەكی و ناسیح مەحمود) دەردەكەون كە هێرش دەكەنە سەر شایان عەشكەری، بەڵام بەتۆمەتی نازڕاندنیان  سكاڵا لەسەر شایان عەسكەری تۆمار دەكەن و داوای ‌بڕی( 200 ملیۆن )دیناری عێراقی دەكەن.  لە رونكردنەوەكەدا شایان عەسكەری ئەوەشی راگەیاندووە" كە  سكاڵای لەسەریان تۆمار كردووە، كە دادپەروەری دادگا بریاریدا من لەسەر ھەقم ، ھەر بڕە پارەیەكی بۆ من بێتەوە، دەیبەخشم بە نەخۆشانی شێرپەنجە" .