راپۆرتی/ محەمەد رەئوف " عێراق توشی كێشەیەكی زۆر گەورەی ئاو دەبێت لە داهاتوودا، لەو لاوە توركیا پرۆژەی گاپی هێناوەتە پێشەوە كە 22 بەنداو لەسەر ئاوی دیجلەو فورات درووست دەكات كە لە داهاتوودا كۆنترۆڵی ئاوی فورات دەكات و ئەو ئاوەی كە دێتە عێراقەوە زۆرزۆر كەم ئەبێتەوە، تەنها توركیا نیە لە هەوڵی ئەوەدایە كۆنترۆڵی ئاوەكان بكات بە گوێرەی ئەو زانیاریەكان، ئیران حیسابی ئەوەی كردووە 21 روباری گەورەو بچوك دەڕژێتە ناو خاكی عێراقەوە، پلانی بۆ هەموویان داناوە بۆ ئەوەی كۆنترۆڵیان بكات نزیكترین نمونەیان ئەو ئاوەی كە لەسەردەشتەوە دێت بۆ دوكان، شارەزایانی ناردووە كە چۆن بەنداوی لەسەر درووست بكەن بۆ ئەوەی ئاو نەیەت بۆ دیوی ئێمە" ئەمە وتەی نەوشیروان مستەفایە كە لەبەردەن ئەندامانی ئەنجومەنی شارەوانیەكانی پارێزگای سلێمانی دوای هەڵبژاردنیان لە ساڵی 2000 كردونی، نەوشیروان مستەفا ئەو كات دركی بە مەترسیەكانی كێشەی ئاوكردووەو بەتایبەتیش پلانەكانی ئێران و توركیا بۆ گرتنەوەی ئاوی عێراق و هەرێم و بەكارهێنانی كارتی ئاو وەك كارتێكی بەهێز دژ بە هەرێم و عێراق.  لەبەرامبەر پرۆژەو پلانەكانی ئێران و توركیا نە عێراق پلانی ووردی بەرامبەری دانا نە هەرێمی كوردستانیش بیری لە پرۆژەی بەدیل كردەوە، كە بە ئاسانی دەیتوانی لەبەرامبەر ئەو پرۆژانەدا چەندین پرۆژەی درووستكردنی بەنداوی گەورەو بچوك جێبەجێ بكات بەتایبەت كە هەرێمی كوردستان بە هۆی سروشتی ناوچەكەیەوە كە لەبارە بۆ درووستكردنی بەنداو، بەڵام هەنگاوی بەو ئاراستەیە نەنا، لە كاتێكدا لەدوای روخانی رژێمی بەعسەوە وەزارەتی ئاوو سامانە سروشتیەكانی عێراق لای كورد بووە. لەهەمووی گرنگتر تەواوكردنی پرۆژەی بەنداوی بێخمە بووە، كە بە گاپی كوردستان و عێراق دادەنرا، تەواونەكردنی بەنداوی بێخمە و رێگریكردن لەلایەن بەرپرسانی هەرێمەوە یەكێك بوو هەڵە ستراتیژیەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان بەتایبەت لەدوای راپەرین و دواتریش لەدوای روخانی بەعس لە 2003 كە چەندین جار لەلایەن بەرپرسانی عێراقەوە هەوڵدراوە كە ئەو پرۆژەیە تەواو بكرێت بەڵام رێگری لێكراوە. یەكەم/ بەنداوی بێخمە  بەنداوی بێخمە كە بەیەكێك لە پرۆژە هەرە مەزنەكانی هەرێمی كوردستان و عێراق دادەنرا، هەندێكیش بە گاپی عێراق ناوی دەبەن، لەبەر ئەوەی هەمان ئەو گرنگیەی گاپی توركیای هەیە بۆ هەرێمی كوردستان و عێراق، ئەم پرۆژەیە ئەگەرچی لەسەردەمی رژێمی بەعسدا دەستكرا بە درووستكردنی بەڵام لەسەردەمی دەسەڵاتی كوردی تاڵانكراو لەسەردەمی حكومەتەكانی عێراقیشدا پشتگوێخرا. مێژوو بیرۆكەی درووستكردنی بەنداوی بێخەمە دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمە كۆنەكان و هەندێكیش بۆ پێش زایینی دەگەڕێننەوە، بەڵام دەوترێت لە سییەكانی سەدەی رابردووەوە ڕووپێوی بۆ دروستكردنی بەنداوی بێخمە كراوە، بەو پێیەی یەكەم لێكۆڵینەوە و بەدواداچوون لە بنیاتنانی بناغەی ئەم بەنداوە دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ١٩٣٧، ئەویش بە پێكھێنانی لیژنەیەك لە شارەزا وپسپۆری بەڕیتانی وعیڕاقی لە بواری دروستكردنی بەنداو ودیاریكردنی شوێن وئاست وقەبارەی گلدانەوەی ئاو جۆری بەردوخاك وسیفاتە جیۆلۆجیەكانی،  ئەم لێكۆڵینەوانە بەردەوام بوون تا لە ساڵی ١٩٧٩ و دوا ڕاپۆڕت لەبارەی ھەڵسەنگاندنی و دیاریكردنی لایەنی شیاوی شوێنی جوگرافی وجیۆلۆجیەكەی، ئامادەكرا و بڕیاری دانانی بناغەی بەنداوەكە درا. بەنداوی بێخمە سەربە ناحیەی خەلیفانی پارێزگای هەولێرە، لە دووریی 60 كیلۆمەتر لە باكووری ڕۆژهەڵاتی شاری هەولێر، روبەری گشتی پرۆژەكە ( 92000 ) كیلۆمەتر چوارگۆشەیە، تێكڕای بەرزیەكەی ( 7000 – 10000 ) پێیە ( 230 مەتر و ) پانیەكەی ( 600 ) مەترە لەسەر ئاستی رووی دەریاوە، كە لەسەر روباری زاب درووستكراوەو درێژیەكەی ( 230 ) كم و ساڵانە توانای گلدانەوەی ( 13.3 ملیار مەتر چوارگۆشە) ئاوی هەیە، رۆژانە توانای گلدانەوەی ( 39.29 ملیۆن مەتر چوارگۆشە ) كە بەهۆیەوە ۱ ملیۆن دۆنم زەوی بەراو دەكات و بۆ ڕێخستن و ڕێگری لە دروستبوونی لافاو جگە لەوەی ناوچەكەی دەكردە شوێنێكی گەشتیاری دڵگیر لە هەمانكاتدا توانای بەرهەم هێنانی( ۲۵۰۰ )مێگاوات كارەبای هەبوو، لە ١٩٧٩ و سەرەتای ١٩٨٠كان دروستكردنی پڕۆژەكە واژۆكرا لەلایەن دوو كۆمپانیای توركی و یووگۆسلاڤیایی (ئینكا و ئینێرجۆپڕۆجێكت). بنیاتنان لە پڕۆژەكە لە ١٩٨٧ دەستی پێ كرد بە دروستكردنی ڕێگا بۆ پڕۆژەكە، و كەمپی نیشتەجێبوون، و ھەڵكەندنی زەوی و شاخی شوێنەكە. لە 1988 دووبارە دەستكرا بە دروستكرنی لە حوزەیرانی ١٩٩٠ قۆناغی یەكەمی پڕۆژەكە تەواوبوو. وا بڕیاربوو پڕۆژەكە لە ١٩٩٢ تەواوبكرێت. تا لە 1991 جارێكی تر وەستا بەهۆی شەڕی كەنداو، كە تا ئەوكات 35٪ كارەكانی تەواوبووبوون. هەر هەمان ساڵ بەهۆی راپەرینەوە پرۆژەكە وەستاو هەموو ئوتومۆبیل و كەلوپەل و ئامێرو ژێرخانێكی پرۆژەكە ئاودیوی ئێران كران كە بایی 175 ملیۆن دۆلار بوو. لە دوای دروستبوونەوەی حكوومەتی عێراق لە ٢٠٠٣ تا 2007 حكوومەتی عێراق چەند جارێك شاندی ناردووە بۆ وتووێژ لەسەر پڕۆژەكە و دەستپێكردنەوەی بەڵام حكوومەتی ھەرێم لەسەر دەستپێكردنەوەی ڕەزامەند نەبووە،  لە 2007 حكوومەتی هەرێمی كوردستان ڕایگەیاند كە نیازی تەواوكردنی بەنداوی بێخمەیان هەیە، بە مەبەستی بەرهەمهێنانی كارەبا و گڵدانەوەی ئاو. بەڵام چەندین بیانوو هەبوو بۆ رێگری لە دروستكردنی بەنداوەكە؛ لەوانە ڕاگوێزرانی نزیكەی( 20٫000 )لە گوندنیشینەكانی دەوروبەری پرۆژەكە  و ئەگەری نزیكبوونەوەی ئاو لە ئەشكەوتی شانەدەر. لە 2008 بڕی 33 ملیۆن دۆلاری ئەمریكی خەرجكرا لە ئامادەكاری بۆ بەردەوامیدان بە بنیاتنانی بەنداوەكە. بڕی خەرجیی كۆتاییی پێشبینیكراوی بەنداوەكەش ( 2.6 )ملیار دۆلاری ئەمریكییە.   بەڵام زانیاریەكان ئاماژە بەوە دەكەن كە مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان و پارتی رازی نەبوون بە دەستكردن بە بونیادنانەوەی پرۆژەكە ئەویش بەهۆی ئەوەی بەشێكی زۆری گوندەكانی ناوچەی بارزان دادەپۆشێت و زیان بەگوندەكانی ئەو ناوچانە دەگەیەنێت، كە هەندێك ئەمە بەهۆكاری سەرەكی دادەنێن بۆ رێگری لە ئەنجامدانی ئەو پرۆژە ستراتیژیە گەورەیە كە ئەتوانرا لەلایەك ئاودێری و گەشتیاری و رێژەیەكی زۆری كوردستانی پێبكرێت و لەهەمانكاتدا دەتتوانرا وەك چۆن ئێستا توركیاو ئێران كارتی ئاو بەرامبەر بە بەغداد بەكار دەهێنن، هەرێمی كوردستانیش بەردەوام كارتی ئاوی بەرامبەر بە بەغداد بەكار بهێنایە، بە تەواوی كردنی پرۆژەی بەنداوی بێخمە ستراتیژیترین پرۆژە لە هەرێمی كوردستان بونیاد دەنرا كە زۆر لە نەوت بۆ هەرێمی كوردستان بەهاكەی زیاتر دەبوو. دووەم/ پرۆژەی گاپ پرۆژەی گاپ(GAP )ی توركیا ( پرۆژەی باشوری ڕۆژهەڵاتی ئەنادۆڵ  GüneydoğuAnadoluProjesi) یەكێكە لە گرنگترین پرۆژەكانی گەشەپێدانی باشوری ئەنادۆڵ، ڕووپێوی هەرێمی گاپ ( 75358) كیلۆمەتری چوارگۆشەیە نزیكەی لە10% ڕووبەری خاكی توركیا دادەپۆشێت.، سەرەتاكانی پرۆژەی گاپ دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 1936 كاتێك دەزگای ( EWSA) ) بەمەبەستی بەرهەمهێنانی كارەبا لە سەرچاوە ئاوییەكان، دەستی بە لێكۆڵینەوە و كۆكردنەوەی زانیاری كرد، لەكاتێكدا لەو دەمەدا ئەم جۆرە پرۆژانە لەتوركیا ئەنجام نەدرابوون، لێكۆڵینەوە سەرەتاییەكان تایبەت بە باری جیۆلۆجی و تۆپۆگراپی حەوزی دیجلەو فورات لە ناوچەی "گاپ" لە ساڵی 1938وە دەستی پێكرد بەمەبەستی خۆ ئامادەكردن بۆ گەشەكردنی پرۆژەیەكی ئابوری مەزن لەناوچەكانی باشوری خۆرهەڵاتی توركیا كە دەكاتە باكوری كوردستان،  ئامانجەكەشی ئەوكات ساڵی (1930)  خۆی لە: خستنەگەڕی   وێستگەكانی وەبەرهێنانی ووزەی  كارەباو، هەڵبەستنی چەندین بەنداو لەسەر ڕووباری فورات ئەبینیەوە، بەڵام لەهەفتاكانی سەدەی ڕابردوەوە ئەم پرۆژەیە بۆتە پرۆژەیەكی گەورەی ئیقلیمی ئابوریی فرە ڕەهەند،وەكو: كەرتی ئاودێریی و وەبەرهێنانی كارەبا،كشتوكاڵ و پرۆژەی هایدرۆكارەبایی و ژێرخانی ئابوریی پەروەردەیی و تەندروستی و گەشتوگوزاریی، ئێستاش دانانی (22) بەنداوی گەورە لەچوارچێوەی وەبەرهێنانی سەرچاوەكانی ئاو، لەگەڵ (19) ناوەندی هایدرۆكارەبایی  هەیە. پرۆژەی گاپ دەكەوێتە كوردستانی توركیا ئەو ناوچانەی ئەم پرۆژەیە دەیانگرێتەوە ئەمڕۆ بەهەرێمی گاپ ناسراون، ئەم هەرێمە لەباشورەوە سنوری لەگەڵ سوریادا هەیە و لەباشوری خۆرهەڵاتەوە لەگەڵ عێراقدا، ڕووپێوی هەرێمی گاپ ( 75358) كیلۆمەتری چوارگۆشەیە كە لە 9.5%ی سەرجەم ڕووبەری توركیا پێكدێنێت ، هەروەها 20%ی كۆی ئەو زەویانەی كە لە توركیادا بۆ ئاودێری دەست دەدەن و كۆی ڕووپێوەكان دەگاتە هەشت ملیۆن و نیو هێكتار زەوی و دەكەوێتە سنوری هەرێمی گاپ كە بریتیە لە دەشتە پان و بەرینەكانی حەوزی هەردوو ڕووباری دیجلەو فورات،هەرێمی گاپ یەكە كارگێڕیەكانی (باتمان، دیاربەكر، غازی ئەنتەب، سیرت، شانلی ئورفە، شیرناخ، كلیسن ئادیەمان و ماردین) دەگرێتەوە. پرۆژەكە تائێستا بڕی (32) ملیار دۆلاری تێچووە،هێزی گشتی لەوەبەرهێنانی ووزە لەم پرۆژەیەدا (7476) مێگاواتە،ئەمەش یانی بەرهەمی ساڵانەی ووزەی تیا ئەگاتە (27) ملیار مێگاوات لە كاتژمێرێكدا.لەهەناوی خۆیدا ئەم پرۆژەیە دابەشكراوە بۆ (13) پرۆژەی سەرەكی،كە (7) یان لەسەر ڕووباری فوراتە،(6) یان لەسەر دیجلەیە،ڕووبەرەكەیان بەگشتی (6,76) ملیۆن دۆنم زەوییە . ئامانجەكانی پرۆژەكە: 1.زیادكردنی بەرهەمی كشتوكاڵی توركیا بەبڕی دوو هێندە لەڕێی زیادكردنی توانای ئاودێری و بەرهەمهێنانی وزە. 2.زیادكردنی تێكڕای بەرهەمی نەتەوەیی بەڕێژەی 7%. 3.كەمكردنەوەی ڕێژەی هەڵاوسان بۆ 14%.  4.كەمكردنەوەی ڕێژەی بێكاری بۆ پێوەرەكانی ڕێكخراوی كاری نێودەوڵەتی و ڕێكخراوی هاریكاری ئابوری و گەشەكردن بۆ سنوری لەسەدا هەشت و لەدەدا حەوت. 5. زیادكردنی بەرهەمە پیشەسازییەكان بەڕێژەی 93% و بەشداری بكەن لەكۆی نرخی هەناردەكان. 6.هەرێمی گاپ كە نزیكەی لەسەدا دەی ڕووپێوی توركیا پێكدێنێت بكرێتە كۆگای گەنمی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست. 7.كەمكردنەوەی جیاوازی نێوان هەرێمی گاپ و هەرێمەكانی دیكەی توركیا لەڕێی زیادكردنی بەرهەم هێنان لە هەرێمەكەدا و گەشەكردنی ئاستی هەرێمەكە. 8.كۆنتڕۆڵكردنی گەشەكردنی شار بەپێی ئەو ئاڕاستانەی كە دەست نیشان كراوە.  9.ڕووبەڕووبونەوەی دیاردەی زیادبوونی پێداویستیەكانی هەرێم كە لە ئەنجامی زیادبوونی ژمارەی دانیشتوان بەگشتی و دانیشتوانی شار بەتایبەت. 10.ڕێكخستنی بنەما سروشتی و ئابوریەكانی ناچە گوندییەكان لەڕێگەی سوود وەرگرتن لەسامانەكانی ئەم ناوچانە بەباشتریت شێوە.   كاریگەرییە ئابورییەكانی گاپ لەسەر هەرێمی كوردستان: 1.كەمكردنەوەی بڕی ئەو ئاوەی كە دێتە كوردستانی عێراقەوە،بەپێی داتاكان لەئەنجامی پرۆژەكانی توركیا لەسەر ڕووباری دیجلە ئاوی ڕووبارەكە بەنزیكەی 3,5ملیار م3 لەساڵێكدا كەمیكردووە، ئەو پرۆژانەی كە توركیا لەسەر ڕووباری زێی گەورە ئەنجامی داون دەبنە هۆی كەم بوونەوەی ئاوی ڕووبارەكە بەنزیكەی نیو ملیار م3 بەساڵێكدا ئەمەش لە ساڵە وشكەكاندا كاریگەری خراپی لەسەر هەرێمی كوردستانی عێراق دەبێت. بەم شێوەیە دەبینین لەئەنجامی گاپ دا ئاوی هەرێمی كوردستان بەبڕی 4ملیار م3 كەم دەكات كە بەشی هەرە زۆری لەئەنجامی كەم بوونەوەی ئاوی ڕووبارەی دیجلەوەیە. 2.ڕاستەوخۆ هەرێمی كوردستانی عێراق ناتوانێت سوودێكی ئەوتۆ لەڕووباری دیجلە وەربگرێت لەبەرئەوەی بۆ ماوەیەكی كورت، نزیكەی سەدو هەشتا كیلۆمەتر، بەناو هەرێمدا تێدەپەڕێت، بەڵام ئاشكرایە كەمبوونەوەی بڕی ئەو ئاوەی كە دەگاتە كوردستان بۆ دابینكردنی پێداویستیەكان دەبێتە هۆكارێك كە عێراق زیاتر پشت بەئاوی ڕێژگەكانی ڕووباری دیجلە ببەستێت كە بەناو هەرێمی كوردستاندا تێپەڕدەبێت. 3.بەكارهێنانی ئاوی دیجلەو ڕێژگەكانی لەكوردستانی باكوردا بۆ پرۆژەی پیشەسازی و كشتوكاڵی لەئەنجامی دروستكردنی گاپ كار دەكاتە سەر جۆری ئەو ئاوەی كە دەگاتە كوردستانی عێراق و دەبێتە مایەی ئەوەی كە ڕووباری دیجلەو ڕێژگەكانی توانای خۆخاوێن كردنەوەیان نەمێنێت. بەرهەمی پرۆژەكە:  1.ئاوەدانكردنەوەی 1,7 ملیۆن هێكتار زەوی. 2.بەرهەم هێنانی 27 ملیار/ كیلۆوات/ سەعات كارەبا ساڵانە. 3.دابینكردنی هەلی كار بۆ 3,8 ملیۆن كەس. 4.زیادكردنی داهاتی هەریەك بە دانیشتوانی هەرێمەكە بەڕێژەی 106% 5.داهاتی هەرێمی گاپ لە ئەنجامی گەشەكردنی ئەو توانا كشتوكاڵی و پیشەسازییە كە بەهۆی پرۆژەكەوە دێتە كایەوە لەئەنجامی باڵادەستی توركیا بەسەر پتر لە پەنجا ملیار م3 ئاوی دیجلەو فوراتدا پێنج هێندە زیاد دەبێت. 6.نزیكەی 3,5 ملیۆن كەس لە دانیشتوانی هەرێمەكە، كە چاوەڕوان دەكرێت ژمارەیان لە 9 ملیۆن كەس زیاتربكات هەلی كاریان بۆ بڕەخسێت. سەرچاوەكان/  -    پرۆژەی گاپ و مەترسیەكانی لەسەر ئایندەی عیراق و كوردستان، سامان قوبادی / http://andazyar.blogspot.com/2015/12/blog-post_62.html -    بەنداوی بێخمە/ د. مەدیحە سۆفی / http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=1057 -    قەیرانی ئاو لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەهرۆز جەعفەر/ https://www.sharpress.net/all-detail.aspx?Jimare=47873 -    مشروع سد بخمە ینشگ الحیاە فی كردستان والعراق/ http://cabinet.gov.krd/a/d.aspx?a=6372&l=14 -    المگالبە بإكمال سد بخمە/ http://www.ehamalat.com/Ar/sign_petitions.aspx?pid=552 -    أستراتیجیە المیاه التركیه/ حیدر شامان الصافی/ http://www.alnoor.se/article.asp?id=58834 -    مشروع جنوب شرق اڵاناچول/ https://www.marefa.org/%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B9_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8_%D8%B4%D8%B1%D9%82_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%A7%D8%B6%D9%88%D9%84

درەو میدیا بەپێی راگەیەنراوێكی گۆشەی ئابوری و ژووری توێژینەوەی سیاسی بزووتنەوەی گۆڕان، "داهاتی نەوتی هەرێمی كوردستان بۆ مانگی ئایاری ساڵی 2018 حەوت سەدو نۆ ملیۆن و سەد هەزار دۆلار"ە، لە راگەیەنراوەكە زیادبوونی داهاتی نەوتی هەرێمی كوردستان بەهۆی " بەرزبوونەوەی نرخی نەوت و  زیادكردنی بەرهەمی نەوتی كوردستان لە كێڵگەكانی گەرمیان و فیشخاپور" ەوە بووە.  رۆژانە هەرێمی كوردستان ( 326774 ) بەرمیل نەوتی هەناردە كردووەو كۆی مانگەكە دەكاتە (10.130.000) بەرمیل، تێكڕایی نرخی نەوتی برێنت لە بازاڕەكانی جیهاندا كە بۆ مانگی ئایار (٧٨) دۆلاری ئەمریكی بوە، هەرێمی كوردستان نەوتەكەی بە (٨) دۆلار كەمتر لە نرخی نەوتی برینت دەفرۆشێت. كەواتە نەوتی هەرێمی كوردستان بە (٧٠) دۆلاری ئەمریكی فرۆشراوە. كۆی داهاتی نەوتی هەرێم كە تەنها لە ڕێگەی بۆرییەوە هەناردە كراوە بۆ مانگی ئایار = 10.130.000 بەرمیل ×٧٠ دۆلار =709.100.000 حەوت سەدو نۆ ملیۆن و سەد هەزار دۆلار. دەقی راگەیەنراوەكە.    

راپۆرتی  شیكاری: محەمەد رەئوف خوانی بەربانگكردنەوەی جەندەرمەكانی توركیا لە مزگەوتی گوندی (بەرمیزە)ی ناحیەی سیدەكانی قەزای سۆرانی پارێزگای هەولێر، زیاتر پەیامێكی سیاسی و ئایینی لە پشتە، جگە لە پێشێلكردنە سەربازیەكانی توركیا بۆ سەر خاكی هەرێم. ئامانج لە سازدانی ئەو خوانەی بەربانگ لەناو خاكی هەرێم، رەنگە بە پلەی یەكەم ئەو پەیامەی لەخۆیدا هەڵگرتبێت بۆ خەڵكی ئایینداری ناوچەكە كە جەندرمە وەكو خاڵكی ناوچەكە موسڵمانن و ئەوانەی لە چیان ( پەكەكە ) لادینن، ئەمە هەنگاوێكی نوێی توركەكان نیە، وەك ئیسماعیل بێشكچی نوسەری بەناوبانگی تورك و دۆستی گەلی كورد لە كتێبەكەیدا (كوردستان كۆڵۆنیالیەكی نێودەوڵەتی) باسی دەكات حكومەتە یەك لەدوایی یەكەكانی توركیا هەمیشە هەوڵیان داوە كورد لە بۆتەقەی ئاییندا بتوێننەوەو لە رێگەی برایەتی ئایینیەوە لە هەستی نەتەوەیایەتی كورد بدەن. ئەگەر حكومەتەكانی پێشووی توركیا كە زۆربەیان عەلمانیەكی نەتەوەپەرستی كەماڵیست بوون، نەیانتوانی بێت ئەو سیاسەتە بەتەواوی بچەسپێنن، ئەوا رەجەب تەیب ئەردۆغان كە ریشەیەكی ئیسلامی هەیەو بانگەوازی زیندوكردنەوەی خەلافەتی عوسمانی دەكات، ئەیەوێت ئەو هەستە تۆخ بكاتەوە. بەربانگكردنەوەی جەندرمەكانی توركیا لە گوندەكانی باشوری كوردستان هەوڵدانە بۆ بە ئاسایی روانین لە سوپای توركیا و كاڵبونەوەی هەستی تەماشاكردنیان وەكو داگیركەرێك.  ئەردۆغان لە رۆژئاوای كوردستان بەناوی "چلە زەیتون"ەوە عەفرینی داگیركرد، ئێستا دەیەوێت بەهەمان ناونیشانەوە باشوری كوردستانیش داگیربكات، بەڵام بەبێ تەقەو ئۆپەراسیۆن و هێزی سەربازی. ئێوارەی 29/5/2018 ژمارەیەك جەندەرمەی توكیا لە بارەگاكانیان هاتنە خوارەوە بۆناو گوندی (بەمیزە)، ئەو هێزانە چەند مانگیك پێشتر بە درێژایی (15 كم) هاتنە ناو خاكی باشوری كوردستانەوە لەو ناوچەیە، بارەگای جەندرمەكان تەنها (500م) لە گوندی بەرمیزەوە دوورە، ئەوان دوو رۆژ پێشتر موختاری گوندەكەیان ئاگادار كردبووەوە كە دەیانەوێت بێنە گوندەكەیان و نیەتپاكی خۆیان نیشان بدەن، بۆیە ئەو رۆژە بە ژمارەیەكی زۆری ئۆتۆمبێلی سەربازییەوە هاتنە گوندەكەو لە مزگەوتی بەرمیزە بەربانگیانكردەوەو كۆمەڵێك ئازوقەو پێداویستیان دابەشكردووە بەسەر هاوڵاتیانی گوندەكەداو دواتر رۆیشتن. هاتنی ئەو هێزە بۆ ئەو ناوچەیە هەروا رووداوێكی ئاسایی نیە، بەڵكو هەڵگری چەندین مانای قوڵە، لەسەرو هەموویانەوە  ئاساییكردنەوەی پەیوەندی نێوان خەڵكێ ناوچەكەو سوپای توركیا وەك داگیركەر، ئەوان بەو جوڵەیە ویستیان بڵێن "ئێمە پارێزگاری لە ئاسایشتان دەكەین و پەكەكە هێزێكە ناتونێت بتانپارێزێت"، هاوكات ئاماژەیەكە بەسەرتای جوڵەی سەربازی و سیاسی توركیا بە ئاڕاستەی هەژمونی زیاتر بەسەر هەرێمی كوردستان تاوەكو قۆناغی ئۆپەراسیۆنی سەربازی شێنەیی بەرەو قەندیل و بنكەو بارەگاكانی پارتی كرێكارانی كوردستتا (پەكەكە) لەو ناوچانە.  ئەوەی جێگەی سەرەنجە، حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەت و سەرۆك كۆماری عێراق تائێستا هیچ هەڵوێستێكیان لەبارەی وێنەی سەربازانی توركیا لە گوندی (بەرمیزە) رانەگەیاندووە، ئەمە سەرەڕای ئەوەی پارتی دیموكراتی كوردستان وەكو هێزی باڵادەستی ناوچەكە هیچ لێدوانێكی فەرمی و نافەرمی لەوبارەیەوە نەداوە. ئەوەی تائێستا لە هەرێمی كوردستان لەسەر هاتنەخوارەوەی ئەو سەربازانەی سوپای توركیا قسەی كردووە جگە لە تۆڕی كۆمەڵایەتییەكان، (13) پەرلەمانتاری كوردستانن كە راگەیەندراوێكیان بڵاوكردەوە و دەڵێن" لە ساڵانی رابردوداو تا ئەم ساتەوەختە چەندینجار نوێنەرانی گەل لە پەرلەمانی كوردستان بانگەوازمان ئاڕاستەی دەسەڵاتدارانی هەرێم لە پەرلەمان و حكومەت و حزبە حوكمڕانەكان و دەسەڵاتی حكومەتی فیدراڵی عێراق كردوە، كە رێگری بكەن لە هەنگاوەكانی سنوربەزاندنی سوپای توركیا بۆ ناو خاكی هەرێم. بەڵام بەدەنگەوە هاتن نەبووەو، دەوڵەتی توركیاش قۆناغ لەدوای قۆناغ پێگەی خۆی لەناو قوڵایی خاكی كوردستان لە دانانی چەندنی سەربازگەو مۆڵگەو جەندرمەخانە قایمتر دەكات. تا گەیشتۆتە ئەو ئاستەی جەندرمەی توركیا لە گوندەكانی پارێزگای هەولێر مانۆڕو نمایشی سەربازی دەكەن، وەك ئەوەی ئەوان خاوەن ماڵ بن!". بوونی بنكەو بارەگای سوپای توركیا لە باشوری كوردستان مێژوویەكی درێژەی هەیە، بە جۆرێك چەندین رێككەوتن كراوە لەنێوان عێراق و توركیا بۆ بەزاندنی سنوری یەكدی، رێككەوتنی نێوان توركیا و عێراق نوێ نیە و مێژووەكەی بۆ سەردەمی رژێمی بەعس دەگەڕێتەوە بەو پێیەی عێراق و توركیا لە ساڵی 1982 دا رێككەوتنێكیان ئیمزاكردووە كە بۆ پاراستنی ئەمنیەت و ئاساییشی وڵاتەكانیان ئەتوانن (20 كم) سنوری خاكی یەكدی ببڕن، بەتایبەتیش دژ بە هێزە ئۆپۆزسیۆنەكانیان بەتایبەتیش (پەكەكە)، ئەم رێككەوتنەی لە ساڵی 2007 لەسەردەمی هۆشیار زێباری وەزیری ئەوكاتی دەرەوەی عێراق نوێكرایەوە، بەڵام لەبری راگرتنی بەزاندنی سنوری یەكتریان لە (20 كم)وە بۆ (25 كم) زیادكرد، ئەمیش زیاتر لەسەر رەزامەندی توركیا بوو، بۆ ئەوەی بتوانێت دژ بە پارتی كرێكارانی كوردستان سنوری عێراق و باشوری كوردستان ببەزێنێت. هاوكات حكومەتی توركیا بە سودوەرگرتن لەو دۆستایەتیەی لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان هەیەتی، لەسەردەمی شەڕی ناوخۆ توانی بەتەواوی هەژمونی خۆی لە هەرێمی كوردستان فراونبكات و سنوری عێراق ببەزێنێت بە فیعلی بنكە و بارەگای سەربازی و هەواڵگری بكاتەوە، لەدوای 1995 ەوە لە چوارچێوەی (PMF)- هێزی ئاشتی پارێزدا بنكە و بارەگای خۆی لە هەرێمی كوردستان كردەوە. لە دوای روداوەكانی 31ی ئابی 1996 ەوەو لە چوارچێوەی بانگهێشتنامەی پارتی دیموكراتی كوردستان دژ بە هێزەكانی یەكێتی نیشتمانی كوردستان توركیا بنكە سەربازییەكانی زیاتر كرد، دواتریش بەهۆی شەڕی "داعش"ەوە بنكەی تری لە هەرێمی كوردستان كردەوە. بنكە سەربازییەكانی توركیا لە باشووری كوردستان نزیكەی (18) بنكەی سەربازی و هەواڵگری ئاشكراو نهێنی توركیا لە هەرێمی كوردستاندا هەن، نوێترنیان هاتنی هێزی سەربازی توركیا بوو بۆ (باشیك) لە ساڵی 2016دا كە بە بیانووی روبەرووبونەوەی چەكدارانی "داعش" و راهێنانی سەربازی لەوێ دوو بنكەی سەربازی كردەوە و (1200) سەرباز، (50) تانك، (50) هەمەر، (15) تۆپی دوورهاوێژ، (50) هاوەنی بچووك و دەیان چەكی بچوكە تر و (70) ئۆتۆمبێلی سەربازییان لەو ناوچەیە جێگیركرد، لەگەڵ چەند بنكەیەكی هەواڵگری لە پارێزگای دهۆك. بەپێی راپۆرتێكی تۆڕی ناڕەزایەتییەكانی باشوور كە لە مانگی كانونی یەكەمی 2015 بڵاویكردەوە، (3235) ئەفسەر و سەرباز و جەندرمەی سوپای توركیا لەناو خاكی هەرێمی كوردستاندان لەگەڵ چەندین جۆر چەك و تەقەمەنی، بەپێی راپۆرتەكە توركیا (58) تانك، (27) زرێپۆش، (31) تۆپ‌ و (26) هاوەن، (17) ئاڕ بی جی ‌و (10) دۆشكە، (40) ئۆتۆمبیلی سەربازیی لە هەرێمدا هەیە. راپۆرتەكە باسلەوەدەكات، سوپای توركیا لەناو خاكی هەرێمی كوردستان بەسەر (13) بنكەو بارەگای سەربازیدا لەناوچە سنورییەكانی پارێزگای دهۆك دابەشكراون، كە لەناو هەموو بنكە سەربازیەكاندا بەشی هەواڵگری هەیە.  1- گەورەترین بنكە و بارەگای سەربازی توركیا لەڕووی ژمارەی سەربازەوە، لە ناحیەی (كانی ماسی)یە. لەو بنكەیەدا (580) سەرباز و (91) ئەفسەر و (240) جەندرمە و  (340) هێزی لێدان هەیە. 2- گەورەترین بنكەی سەربازی توركیا لەڕووی لۆجستییەوە، سەربازگەی (بامەڕنی)یە كە دەكەوێتە بەرامبەر ‌ناحیەی بامەڕنی‌. لەناو ئەو بنكە سەربازییەدا گەورەترین یەكەی هەواڵگری سەر بە سوپا هەیە. هەروەها (30) تانك، (8) زرێپۆش، (6) هاوەن، (6) ئۆتۆمبێلی سەربازی تێدایە، جگە لەبوونی ئامێرێكی پێشكەوتووی دەنگگرتن كە بۆ كاری سیخوڕی بەكاریدەهێنن. 3- سەربازگەی (باتوفا) سریەیەكی تایبەتی هەواڵگری لێیە كە لە (20) كەس پێكهاتووە. بنكەی سەربازی ناحیەی باتوفە گەورەترین سەربازگەی هەواڵگرییە و دەكەوێتە سنوری ئیداریی قەزای زاخۆوە، (400) سەرباز و (6) تانك و (21) زرێپۆشو (14) ئۆتۆمبێلی سەربازیی و سێ نازووری تێدایە. 4- بنكەی سەربازی (كریبی) لە سنووری قەزای زاخۆ (414) سەرباز، (6) تانك، (15) ئاڕ بی جی، (2) دۆشكە، (6) زرێپۆش، (11) تۆپ، (14) ئۆتۆمبێلی سەربازی، و چەندان چەكی سوك و مامناوەندی تێدایە. 5- سەربازگەی (سینكی)، (80) سەرباز و تۆپێكی (120 ملم)ی تێدایە. 6- سەربازگەی (سیریی) لە سنووری قەزای ئامێدێیە، (75) سەرباز، (6) تانك، سێ دۆشكە، (6) هاوەن، (4) زرێپۆش هەیە. 7- سەربازگەی (كوبكی) لە سنووری قەزای ئامێدی. (130) سەربازی جێگیركردووە لەگەڵ دوو تانك. 8- سەربازگەی (قومری) لە ناوچەی مەتینا، (70) سەربازی تێدا جێگیركراوە لەگەڵ ژمارەیەك كەرەستە و كەلوپەلی سەربازی . 9- سەربازگەی (كوخی سپی)، (70) سەربازی تێدا جێگیركراوە لەگەڵ ژمارەیەك كەرەستە و كەلوپەلی سەربازی. 10- سەربازگەی (دەرەی داواتیا) لە هەفتانین، (70) سەربازی تێدا جێگیركراوە لەگەڵ ژمارەیەك كەرەستە و كەلوپەلی سەربازی. 11- سەربازگەی (سەری زیری)، (60) سەربازی تێدا جێگیركراوە. 12- سەربازگەی (گەلی زاخۆ)، (34) سەربازی تێدا جێگیركراوە.  13- سەربازگەی (ئامێدی)، (45) سەرباز بە تەواوی چەك و تفاقی سەربازییەوە تێدا جێگیركراوە. 14- بارەگای دەزگای سیخوری میت، لە ناوەندی قەزای ئامێدی. 15- بارەگای دەزگای سیخوری میت، لە ناوەندی ناحیەی باتوفە. 16- بارەگای دەزگای سیخوری میت، لە قەزای زاخۆ لە گەڕەكی بێداری. 17- بارەگای دەزگای سیخوڕی میت، لە ناوەندی قەزای دهۆك لە گەڕەكی گرێباسی. 18- بنكەی سەربازی توركیا لە باشیك. بوونی ئەو بنكەو بارەگایانەی سوپای توركیا لە هەرێمی كوردستان تەنها لەپێناو پاراستنی ئاسایشی توركیا و كۆكردنەوەی زانیارییە لەسەر باشوری كوردستان و بەتایبەتیش لەسەر پارتی كرێكارانی كوردستان، بونی ئەو هێزە هیچ سودێكی بە هەرێم نەگەیاندووە بە جۆرێك لە كاتی هاتنی هێرشی "داعش" بۆسەر هەولێر توركیا ئامادە نەبوو هێز رەوانە بكات، تەنانەت ئامادە نەبوو هێزی ئەو بنكە سەربازیانەش بەكاربهێنێت، لەكاتێكدا بنكەی سەربازی بامەڕنێ فڕۆكەخانەی سەربازییە و توركیا دەیتوانی لەوێوە پەلاماری "داعش": بدات.. .............. بابەتی پەیوەندیدار  توركیا باشووری كوردستان داگیردەكات؟ http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=103   خەونی سوڵتانی ئەردۆغان.. لە والی عەفرینەوە بۆ والی هەولێر http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=245

درەو میدیا:  لە چەند رۆژی رابردوودا بزووتنەوەی گۆڕان پۆستی جێگری پارێزگاری سلێمانی بۆ كاروباری هونەری وەرگرت.  ئەحمەد عەلی كە ئەندامی ژووری حكومەت و پەرلەمانی بزووتنەوەی گۆڕانە پۆستی جێگری پارێزگاری سلێمانی بۆ كاروباری هونەری وەرگرتووە، لە لێدوانێكدا بۆ درەو میدیا ئەحمەد عەلی هەواڵەكەی پشت راستكردەوەو رایگەیاند لە 6/5/2018 ەوە دەست بەكاربووم دوای ئەوەی لە ئەنجومەنی پارێزگا متمانەم پێدرا.  كوێستان محەمەد لە ئاكاوتنی تایبەتی خۆی ژمارەیەك وێنەی بڵاوكردۆتەوە كە لەگەڵ ژمارەیەك لە هەڵسوڕاوانی بزووتنەوەی گۆڕان بەمەبەستی پیرۆزبایی دەسبەكاربوونی سەردانی ئەحمەد عەلی جێگری پارێزگاری دەستبەكاربووی سلێمانیان كردووە .  پۆستی جێگری پارێزگار بە پێی رێككەوتنی نێوان بزووتنەوەی گۆڕان و یەكێتی نیشتیمانی كوردستان پشكی بزوتنەوەی گۆڕانە بەڵام لە مانگی 5/2017 ەوە لەدوای دەستلەكار كێشانەوەی سەردار قادر ئەو پۆستە بە بەتاڵی ماوەتەوە.  ئەمە لەكاتێكدایە كە لە ئێستادا بۆچونێكی بەهێز هەیە لەناو بزووتنەوەی گۆڕاندا بۆ كشانەوەی گۆڕان لە حكومەتی خۆجیی سلێمانی، بەتایبەتیش دوای ئەو نیگەرانیانەی كە بزووتنەوەی لە ئەنجامی دەنگدانی 12ی ئایار لەسەر یەكێتی نیشتیمانی كوردستان هەیانەو پێیان وایە ساختەكاریان لێكراوە.

(درەو میدیا): "لە پرۆسەی پێكهێنانی حكومەتدا ئەنجامی هەڵبژاردن و ژمارەی كورسی لایەنەكان لە هەرێمی كوردستان فەرامۆش بكرێت" ئەمە نوێترین پێشنیازە لە ناوەندی سیاسی عێراق بۆ چارەسەركردنی كێشەی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن. بەپێی هەواڵێك كە رۆژنامەی (حەیات)ی لەندەنی لە زاری سەرچاوەیەكی ئاگادارەوە بڵاویكردوەتەوە، لەناوەندی سیاسی عێراقدا جموجوڵێك هەیە بۆ چارەسەركردنی كێشەی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن. بەپێی قسەی رۆژنامەكە، ژمارەیەك لایەنی سیاسی (ناوی لایەنەكانی ئاشكرانەكردووە)، پێشنازێكیان خستوەتەڕوو و داوا دەكەن بۆ خۆدەربازكردن لە كێشەی ئەنجامی هەڵبژاردن و گومانەكانی ساختەكاری، لە پرۆسەی پێكهێنانی حكومەتدا بەشێوەیەكی گشتی مامەڵە لەگەڵ ئەنجامی هەڵبژاردن نەكرێت، بەتایبەتیش هەڵبژاردن لە هەرێمی كوردستان. پێشنیازەكە داوا دەكات حكومەتێكی یەكێتی نیشتیمانی لە عێراق پێكبهێنرێت كە هەموو لایەنەكان تێدا بەشداربن بەبێ گوێدانە ژمارەی دەنگ و كورسییەكانیان لەناو پەرلەمان، ئەمەش لەڕێگەی چارەسەركردنی ناوخۆیی كێشەی هەڵبژاردن لە هەرێمی كوردستان و لەنێوان لایەنە سوننەكاندا. سەرچاوەكە باسی لەوەكردووە، رەشنوسی پێشنیازە نوێیەكە كۆپیكردنی ئەو میكانیزمانەیە كە حكومەتەكانی پێشتری عێراقیان لەسەر دروستكراوە، بەڵام ئەم پێشنیازە لەلای موقتەدا سەدر وەكو سەرۆكی كوتلەی براوەی یەكەم پێشنیازێكی قبوڵكراو نییە بەوپێیەی ئەو بانگەشە بۆ پێكهێنانی حكومەتێكی تەكنۆكرات دەكات.  

ئا: نیاز عه‌بدوڵڵا له‌ گفتوگۆیه‌كی رۆژنامه‌وانی له‌گه‌ڵ (دره‌و میدیا) عه‌تا سه‌راوی ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی ناوه‌ندی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان رایگه‌یاند، له‌ ئه‌گه‌ری هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنی 12ی ئایار شه‌ڕێكی خوێناوی له‌ نێوان هێزه‌كانی زۆنی سه‌وز دروست ئه‌بێ و "باجه‌كه‌شی زۆر زۆر قورسه‌". عه‌تا سه‌راوی به‌رپرسیارێتی دروست بوونی ناكۆكی سیاسی له‌ نێوان یه‌كێتی نیشتمانی و بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان له‌ دوای راگه‌یاندنی ئه‌نجامه‌كانی 12ی ئایار گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ هه‌ڵوێستی سیاسی گۆڕان و پێنج حیزبه‌ ناڕازییه‌كه‌ (حیزبی شیوعی، كۆمه‌ڵی ئیسلامی، یه‌كگرتووی ئیسلامی، هاوپه‌یمانی بۆ دیموكراسی و دادپه‌روه‌ری، بزوتنه‌وه‌ی ئیسلامی) و وتی "دۆخه‌كه‌یان والێكرد شه‌ڕه‌كه‌یان كرد به‌ شه‌ڕی یه‌كێتی و ئه‌و هێزه‌ ئۆپۆزسیۆنانه‌، وه‌كو ئه‌وه‌ی له‌ دهۆك و هه‌ولێر و موسڵ شامی شه‌ریف بێت و هیچ رووینه‌دابێت، به‌شێكیان چوونه‌ پاڵ توركمان و عه‌ره‌به‌كان له‌ كه‌ركوك دژ به‌ یه‌كێتی". ئه‌و ئه‌ندامه‌ی ئه‌نجوومه‌نی ناوه‌ندی یه‌كێتی نیشتمانی به‌ پێویستی زانی "یه‌كێتی نیشتمانی و بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان و هاوپه‌یمانی بۆ دیموكراسی و دادپه‌روه‌ری یه‌ك بگرینه‌وه‌ ئه‌مه‌ چاره‌سه‌ری كێشه‌كه‌ ئه‌كات". له‌ ئه‌گه‌ری هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانیش وتی "ئه‌گه‌ر ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن له‌ عێراق هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌ شه‌ڕێكی خوێناوی له‌ زۆنی سه‌وز له‌ نێوان ئه‌م هێزانه‌ دروست ئه‌بێ و باجه‌كه‌شی زۆر زۆر قورسه‌". سه‌راوی باسی له‌ یه‌كتر نزیكبوونه‌وه‌ی یه‌كێتی و پارتی  كرد بۆ پێكهێنانی هاوپه‌یمانێتی له‌ به‌غداد، ئه‌و پێی باش بوو "یه‌كێتی له‌گه‌ڵ هێزه‌كانی ئۆپۆزسیۆن كه‌ یانزه‌ كورسییان هه‌یه" هاوپه‌یمانی پێكبهێنن . وتیشی "ئێمه‌ و پارتی رێككه‌وتنی سه‌رۆكی هه‌رێم بۆ ئه‌وان و سه‌رۆكی عێراق بۆ ئێمه‌‌ دووباره‌ بكه‌ینه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌كی گه‌وره‌یه"‌ به‌ڵام "پارتی ئه‌و بڕوایه‌یان هه‌یه‌ یه‌كێتی له‌گه‌ڵ گۆڕان و كاك به‌رهه‌م دوور بكه‌وێته‌وه".  دەقی چاوپێكەوتنی درەو میدیا لەگەڵ عەتا سەراوی  http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=1030

درەو میدیا ماوەی 20 رۆژە توركمانەكانی كەركوك دژ به ‌ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی ئەو شارە بەردەوامن لە خۆپیشاندان، سەرۆكی فراكسیۆنی بەرەی توركمانی لە پەرلەمانی كوردستان رایگەیاند "بڕیارەكەی دكتۆر فوئاد مەعسوم سەرۆك كۆماری عێراق لایەندراە و، بۆیە لە خۆپیشاندانەكانی كەركوك بەردەوام دەبین تا ئەنجامەكە بەدەست دەژمێردرێتەوە". لە لێدوانێكی بۆ (درەو میدیا) ئایدن مەعروف سەرۆكی فراكسیۆنی بەرەی توركمانی لە پەرلەمانی كوردستان لە بارەی بڕیاری سەرۆك كۆماری عێراق بۆ بە نایاسایی وەسفكردن و رەتكردنەوەی بڕیارەكانی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق وتی "دەبووایە دكتۆر فوئاد مەعسومی سەرۆك كۆمار بێ لایەنی خۆی بپاراستایه، بۆیە‌ زۆر ئاساییە بەوهۆكارە ئێستا گلەیی زۆر لە ناوەندی عێراقی لەنێو كورد و توركمان و عەرەبیش دروست بووە و تێبینی زۆریان لەسەر ئەو بڕیارە هەیه، بۆیە‌ بڕیارەكەی سەرۆك كۆماری عێراق لایەندراره بۆ ئەنجامی خۆپیشاندانەكان". ‌سەبارەت بە بەردەوامی فشار و خۆپیشاندانی توركمانەكانی كەركوك لە ‌ماوەی 20 رۆژی‌ دوای راگەیاندنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی 12ی ئایار،  ئایدن مەعروف وتی "دوای تیپەڕبوون سێ هەفتەش توركمانەكانی كەركوك بەردەوامن لە ئەنجامدانی خۆپیشاندان و بەردەوامیش دەبین، چونكە تائێستا دۆسیەكە چارەسەرنەكراوە كە داوایەكی زۆر سادەمان هەیە و دەڵێین هەڵبژاردنی كەركوك كە بە بەرنامەی ئەلیكترۆنی كراوە و ژمێردراوە بە دەست هەژمار بكرێتەوه". ئەو بەرپرسەی بەرەی توركمانی پێی وابوو "هەندێ لایەن فشاریان دروست كردووە بۆ مەبەست و ئامانجی سیاسی، ئەمەش وایكردووە پێكهاتەكان نەتنوانن بە ئیرادەی خۆیان سیاسەتی خۆیان پیادە بكەن، لەبەر ئەوە ئێمە لەگەڵ بڕیارەكەی سەرۆك كۆمار نین و ئەوە كاریگەری خراپی دروست كردووە لەسەر رەوشەكه". فشاری سیاسی ئێمە بەردەوام دەبێت كە مەدەنی و دبلۆماسییە بە تایبەت لە كەركوك كە تائیستا خۆپیشاندان لەوێ بەردەوامە. فشاری سیسای و دبلۆماسیش لە بەغداد بەردەوام دەبێت بۆئەوەی كۆمسیۆن. بەڵام كۆمسیۆن نەیتوانی بێ لایەنی بپیارێزێت و كەوتە ژێر كاریگەری حیزبە گەورەكان لە عێراق. لێرە خەڵك ئەپرسێت و گومانی هەیە. ئەوە 4 شاڵە خاوەن دەسەڵات ئەوەندە گرفت و كێشەیەی دروست كردووە متمانەی خەڵكی نەبووە، باشە مەنتقییە دووبارە ئەمانە خەڵك دەنگ بداتە ئەمانە؟ لە عێراق نەتواندرا بەشێوەیەكی دیموكراسی هەڵبژاردن ئەنجام بدرێت و لە بەرژەوەندی حیزبە گەورەكان تەواو بوو  

(درەو میدیا): بەپێی نوسراوێك كە ئیمزای كۆسرەت رەسوڵ عەلی جێگری سكرتێری گشتی یەكێتی بەسەرەوەیە بریادراوە بە دانانی بەرزان ئەحمەد كوردە بە لێپرسراوی بۆردی لاوان و خوێندكاران و ( NGO ) كان لە شوێنی ( جوان ئیحسان) سەرۆكی لیستی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لە پارێزگای سلێمانی بۆ پەرلەمانی عێراق، نوسراوەكە ئەوەشی خستوەتەروو كە بڕیارەكە لە رۆژی دەرچونیەوە كاری پێدەكرێت كە لە 21/5/2018 دەرچووە.  دانانی بەرزان ئەحمەد كوردە لە شوێنی جوان ئیحسان لە كاتێكدایە كە پێشتر بڵاوكرایەوە كە بەرپرسە نزیكەكانی د. بەرهەم ساڵح لە پۆستەكانیان دوورخراونەتەوە، كە مەكتەبی سیاسی یەكێتی بڕیاریداوە بە گۆڕینی (بەرزان ئەحمەد كوردە لە لێپرسیراوی مەڵبەندی چەمچەماڵی یەكێتی و دانانی سیروان كوێخا نەجم ئەندامی سەركردایەتی و گۆڕینی جەمیل هەورامی بەرپرسی مەڵبەندی شارەزووری یەكێتی بە هەڵۆ پێنجوێنی ئەندامی سەركردایەتی و گۆڕینی محەمەد عەبدوڵا بەرپرسی مەڵبەندی گەرمیانی یەكێتی بە سامان گەرمیانی.  

(درەو میدیا): ژمارەیەكی زۆری كەسایەتی سیاسی و رۆشنبیری و رۆژنامەنوس و نوسەر داوادەكەن كە هێزە ناڕازییەكانی كوردستان بەرەیەكی هاوبەش پێكبهێنن بۆ چارەسەری دۆخی ئەمرۆی كوردستان. لە راگەیەنراوێکدا كە 139 كەسایەتی ئیمزایان كردووە هاتووە:" ئێمە  لە سەكۆی جەماوەر ، وەك كۆمەڵێك لەكەسانی پەرۆش بۆ نیشتیمان و دڵخواز بۆ دادپەروەری كە واژۆمان كردووە ، وەك لە پێش هەڵبژاردنی (۱۲ی ئایار) ئەو پەیامەمان بە لایەنەكانی نارازی  راگەیاند. ئەمرۆ جارێكی تر دووپاتی دەكەینەوە دەیانخەینە بەردەم بەرپرسیاریەتی دوای ئەزمونێكی تاڵ، لە پەرتەوازەیی دەركەوت، بێ دروستكردنی بەرەیەكی هاوبەش  مەحاڵە ، بتوانن گۆڕانكارییە  بنەڕەتییەكە بكەن و رێگری لە ساختەكاریی بكەن و زامنی هەڵبژاردنێكی پاك و بێگەرد بن ، تاقیش كرایەوە". دەقی راگەیەنراوەكە: ڕاگەیاندێك بۆ لایەنەكانی (گۆڕان، كۆمەڵ، هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری، یەكگرتوو، .....هتد) ‎ ساختەكارییە گەورەكەی پرۆسەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق پاشەكشەیەكی تری پرۆسەی سیاسی بوو لە عێراق بە گشتی و كوردستان بە تایبەتی .. قەیرانەكان قولترو ئاڵۆزیەكان زیاترو ئازارو مەینەتیەكانی خه ڵكی زۆرتركرد. لەم هەلومەرجەدا ئەركێكی گیانی و چارەنوسی دەكەوێتە ئەستۆی لایەنەكانی نارازی و جیاواز ' لە هەردوو حزبی نەریتخوازی خۆسەپێنی كوردستان' كە رێگری بكەن لە دووبارەبوونەوەی سیناریۆی (12 ی ئایار)  كە توانیان بە فێڵ و تەزویر و بە زەوت كردنی ئیرادەی گەلی كوردستان كۆتایی خۆیان دوا بخەن. چەند مانگێكی تر خەڵكی كوردستان جارێكی تر دەكەونە بەرتاقیكردنەوەیەكی تر.  لایەنەكانی نارازی بەرپرسیاریتیەكی ئەخلاقی و سیاسی گەورەتان دەكەوێتە ئەستۆ، لە پێناوی بەرژەوەندی نیشتیمان و پاراستنی مافی خەڵك لە بەرەیەكی یەكگرتوودا. بۆ تێپەراندنی قۆناغەكە خاوەن گوتاری هاوبەش بن، بە ڕاگەیاندنی بەرەی نێوان هەرچوار لایەن (گۆڕان، كۆمەڵ ، هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری ، یەكگرتوو ) كرانەوە بە ڕووی هەرلایەك بەرنامەی بەرەی گەل پەسەند دەكات . هەر ئەم رێیە دروستە ، ئومێد بۆ كۆمەڵانی خەڵكی كوردستان دەگێرێتەوە ، لەگەڵ هێزە بەرفرەوانە ناڕازیەكە كە بایكۆتی دەنگدانیان كردووە ، ئاشت دەكاتەوەو، لەپرۆسەیەكی پاكی بێگەردی هەڵبژارندا، بەرێگای خەباتی مەدەنی جەماوەری ، ئیرادەی میللەت سەردە خات ، و كۆتایی بە كێشە قولەكانی (۲۷ ساڵەی) حكومڕانی  دەهێنێت و ئەلتەرناتیڤێكی حكومڕانی دامەزراوەی و هاوڵاتی بون و دادپەروەرانە دەخاتە روو. ئێمە  لە سەكۆی جەماوەر ، وەك كۆمەڵێك لەكەسانی پەرۆش بۆ نیشتیمان و دڵخواز بۆ دادپەروەری كە واژۆمان كردووە ، وەك لە پێش هەڵبژاردنی (۱۲ی ئایار) ئەو پەیامەمان بە لایەنەكانی نارازی  راگەیاند. ئەمرۆ جارێكی تر دوپاتی دەكەینەوە دەیانخەینە بەردەم بەرپرسیاریەتی دوای ئەزمونێكی تاڵ  ، لە پەرتەوازەیی دەركەوت، بێ دروستكردنی بەرەیەكی هاوبەش  مەحالە ، بتوانن گۆرانكاریە  بنەرەتیەكە بكەن و رێگری لە ساختەكاری بكەن و زامنی هەڵبژاردنێكی پاك و بێگەرد بن ، تاقیش كرایەوە.   لەم پێناوە (سەكۆی جەماوەر) كەمپینی پشتیوانی بەرەی میللی ڕادەگەینێ و داوا لە بژاردە و كۆمەڵانی خەڵكی كوردستان دەكات  پشتیوانی سەرخستنی ئاقارەیێك بكەن . گەلەكەمان بەرەو رزگاری نیشتیمانی وكەنارێكی ئارام و سەقامگیر دەبات . ناوەكان:- ١. جەلال سام ئاغا / كەسایەتی گەورەی كورد ٢. بھا‌و الدین نوری / سیاسەتمەداری گەورەی كورد ٣. مسعود عبدالخالق / نوسەر و روناكبیر ٤. كەمال رۆوف / سەرۆكی دەزگای شار ٥. كاردۆ محمد پیرداود / سەرۆكی پەیمانگەی پەرەپێدانی یاسایی  ٦. د.سەروەر عبدالرحمن / سەرۆكی پەیمانگای پەی ٧. هەڤال كوێستانی / چاودێری سیاسی   ٨. به یاد عه لی / په یمانگەی بیرورا بۆ توێژینه وه ٩. م. بكر حمە صدیق / مامۆستای زانكۆ ١٠. ابراھیم عبداللە جەلكی / مامۆستای ئایینی ١١. پەیمان عزالدین / پارێزەر ١٢. د.قارەمان نادر محمد / مامۆستای زانكۆ ١٣. مامۆستا نادر كانی كوردەیی / مامۆستای ئایینی ١٤. م. علی عارەب / مامۆستای ئایینی ١٦. ھیوا احمد كریم / رۆژنامەنوس ١٧. م. شكر ابراھیم منتك / مامۆستای ئایینی ١٨. مصلح ھمزە / پیاوی كار ١٩. د.رعد رفعت محمد / سكرتێری دەزگای ستاندەر ٢٠. سردار علی حسن / مافپەروەر ٢١. فەرھەنگ خالد / یاساناس ٢٢. سدیق صالح عزیز/ مامۆستا ٢٣. یاسین عبداللە / چالاكوانی گروپی مامۆستایان ٢٤. د.سلیم رشید / مامۆستای زانكۆ ٢٥. ئەردەلان لەتیف / چالاكوان ٢٦. د.شێركۆ كرمانج / نوسەر ٢٧. صادق رۆستایی / توێژەری پەروەردەیی ٢٨. نیزام فیصل / لێكۆڵەری دادی ٢٩. نیھاد ھیرانی / رۆژنامەنوس ٣٠. رێباز حسن / رۆشنبیر ٣١. د.سردار عزیز / نوسەر ٣٢. ئه رده لان فاتیح / پارئزه ر ٣٣. ھادی علی / مافپەروەر ٣٤. دیار محمد پیرداود / چالاكوان ٣٥. سەركەوت رسول / شاعیر ٣٦. كمال غریب / چالاكوان ٣٧. ھۆشیار شێركاوەیی / پارێزەر ٣٨. دلێر حسین / چالاكوان ٣٩. م. نیاز چۆمانی / مامۆستای ئایینی  ٤٠. سەلام علی / چالاكوان ٤١. نیشتمان كه مال/ چالاكوان ٤٢. كەنار عەسمان / چالاكوان ٤٣. یعقوب كاكل / چالاكوانی مەدەنی ٤٤. ھێمن مامەند / چالاكوانی مەدەنی ٤٥. بەھرین نوری / مامۆستا ٤٦. رێباز فاروق گراوی / چالاكوانی مەدەنی ٤٧. شیلان عوسمان / چالاكوانی مەدەنی ٤٨. شۆخان رەزا / پارێزەر ٤٩. ھیوا سید سلیم / نوسەر ٥٠. كارزان كریم / رۆژنامەنوس ٥١. محمد گەردی / چالاكوانی سیاسی ٥٢. زانكۆ ئەحمەد / رۆژنامەنوس ٥٣. عبداللە حسن اسماعیل / چالاكوانی مەدەنی ٥٤. محمد عبداللە عوسمان / پارێزەری راوێژكار ٥٥. رزگار بۆرە / چالاكوانی مەدەنی ٥٦. رسول علی عزیز / چالاكوانی مەدەنی ٥٧. رەھێل دزەیی / چالاكوانی مەدەنی ٥٨. كارۆخ عمر / رۆژنامەنوس ٥٩. سەلاح رشید / چالاكوانی مەدەنی ٦٠. ھندرێن شێخ راغب / رۆژنامەنوس ٦١. فەرمان عزالدین / پەرلەمانتاری خولی پیشوو ٦٢. ئاریان بایز / مافپەروەر ٦٣. ھۆشیار ابراھیم / چاودێری سیاسی ٦٤. دونیا جەوھەر / چالاكوانی مەدەنی ٦٥. سدیق ساح عزیز / مامۆستا/ ھۆلندا ٦٦. سیوەیل عوسمان ئەحمەد / پەرلەمانتاری خولی پێشوو ٦٧. عەزیمە نجم الدین حسن / پەرلەمانتاری خولی پێشوو ٦٨. پەیام احمد محمدامین / چالاكوانی مەدەنی ٦٩. حەمە عبداللە / چالاكوانی مەدەنی ٧٠. جەعفەر عوسمان / كاسبكار ٧١. جبار أحمد / ئەندازیار ٧٢. نەسرین جەمال / پەرلەمانتاری خولی پیشوو ٧٣. شیلان ئەحمەد / چالاكوانی مەدەنی ٧٤. ئاسۆ حیدری / چالاكوانی مەدەنی ٧٥. یوسف علی / چاودێری سیاسی ٧٦. م. عومەر خلیفە / مامۆستای ئایینی ٧٧. ئازاد چاڵاك / پەرلەمانتاری خولی پێشوو ٧٨. احمد كاوانی / چالاكوانی مەدەنی ٧٩. سەلاح شێخ سدیق / چالاكوانی مەدەنی ٨٠. صباح پلاندەر / چالاكوانی مەدەنی ٨١. عبداللە رسول / پێشمەرگەی دێرین ٨٢. محمد احمد عبداللە / مامۆستای ئایینی ٨٣. شێرزاد حافز / پەرلەمانتاری خولی پێشوو ٨٤. ایوب اسماعیل / بازرگان ٨٥. سەلمان كۆچەری / رۆژنامەنوس ٨٦. كاروان نەجات / توێژەری یاسای دەستوری ٨٧. محمد حمەدەمین / پەرلەمانتاری خولی پێشوو ٨٨. علی احمد بابان / مامۆستا ٨٩. محمد جوتیار / توێژەری دەروونی ٩٠. ئاكۆ شێخ محمد / مامۆستا ٩١. كەركوك ئەحمەد / چالاكوانی مەدەنی ٩٢. رەنجدەر عبدالرزاق حمد /  ئەندازیار ٩٣. رێبوار چەلەبی / چاودێری سیاسی ٩٤. دەشتی سالار / رۆژنامەنوس ٩٥. بەهار صالح / چالاكوانی مەدەنی ٩٦. عبداللە محمد امین / چالاكی مەدەنی ٩٧. سەرھەنگ فرج /  پەرلەمانتاری گخولی پیشوو ٩٨. لەتیف دادیار سیان / پارێزەر ٩٩. د.سلیمان جعفر /  مامۆستای زانكۆ له كەنەدا ١٠٠. ابوبكر عمر دروێش / پسپۆری پەروەردەیی ۱۰۱. گۆران جلال / پارێزه ر ۱۰۲. ئارام فرهاد علی / ئەندامی دەستەی نەزاهه ۱۰۳. حلیمه رشید / چالاكوانی مەدەنی ۱۰٤ . رابەر مجید / چالاكوان  ۱۰٥. شێركۆ حمەأمین / پەرلەمانتار ١٠٦. لۆزان عوسمان /  ژمێریار ۱۰۷. دلشاد حسێن / ئەندامی خولی سێیەمی پەرلەمان ١٠٨. گارق تاهیر / مامۆستا  ١٠٩. سەرگول قەرەداغی / ئەندامی خولی سێیەمی پەرلەمان ۱۱۰. عوسمان گولپی / مامۆستایانی نارازی  ١١١. سیروان عوسمان أحمد ١١٢. ئاشتی عزیز / ئەندامی خولی سێیەمی پەرلەمان ۱۱۳ . پەیام احمد / ئەندامی خولی سێیەمی پەرلەمان ۱۱٤. م. نه ژاد رسول / رۆناكبیر و چاودێری سیاسی ۱۱٥. رێبین شەمامكی / پارێزەر ۱۱٦. حسام الدین ملا خدر /  چاودێر ۱۱۷. هەنگاو هاشم /  رۆژنامەنووس ۱۱۸. هۆشیار أحمد هەورامی /  مامۆستایانی نارازی  / هەڵەبجه ۱۱۹.ئومێد صالح / رۆژنامەنووس ۱۲۰. شێركۆ سەعید / بازرگان ۱۲۱. دلشاد بابانی / مامۆستا ١٢٢. صادق هەلەدنی / مامۆستا ١٢٤. عادل حسن / مامۆستا ١٢٥. ئاكۆ جمال /  مامۆستایانی نارازی ۱۲٦. سیروان سەنگاوی / ئەندازیار ١٢٧. شناوار عابد / چالاكوانی مەدەنی  ۱۲۸. م. كامه ران / زانای ئایینی سەرای ئازادی ۱۲۹. موئمین زەلمی / م. زانكۆ ١٣٠. حسێن شوانی / م. زانكۆ ١٣١. گۆران عبدالقادر / ئەنجومەنی مامۆستایانی پێشەنگ ۱٣٢ . م.یوسف / چالاكوانی مەدەنی  ۱٣٣. نزار محمد / چالاكوانی مەدەنی  ۱٣٤. مهدی قادر / م. زانكۆ  ۱٣٥. بێستون هەورامی / مامۆستایانی حزبی شیوعی ١٣٦. بێستون شهید جبار / چالاكوانی مەدەنی ۱۳۷. دلشاد بالەكی / رۆژنامه نووس و چالاكوانی مەدەنی 138. فەرامۆش ملا نجم / ئەفسەری هـاتووچــۆ 139. تۆفیق علی حمە بۆر/ مامۆستا  

(درەو میدیا): دوو ساڵ لەمەوبەر پارتی دیموكراتی كوردستان ئەدهەم بارزانی ناردە سلێمانی بەو هیوایەی بەستەڵەكی دەنگ و پێگەی جەماوەریی خۆی لەو شارە بتوێنێتەوە.  ئەدهەم بارزانی رۆژی 25 مانگی پێنجی 2016 وەكو بەرپرسی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی لە سلێمانی و سنوری هەڵەبجە دەستبەكاربوو، ئەو یەكەمین پیاوی بنەماڵەی بارزانی بوو لە شاری سلێمانی نیشتەجێ ببێت. لەكاتی دەستبەكاربوونی هەندێك رەخنەیان لە پارت  دەگرت بەوەی متمانەی بە پارتییەكانی سلێمانی نییە و كەسایەتییەكی بنەماڵەی ناردووە بۆ گرتنەدەستی كاروباری حزب لەو ناوچەیە، لەبەرامبەردا هەندێكی تر بۆچونیان وابوو ناردنی ئەدهەم بارزانی دەریدەخات پارتی بە چاوی بایەخەوە تەماشای سلێمانی دەكات بۆیە كەسێكی نزیك لە مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتەكەی ناردووەتە سلێمانی. هاتنی ئەدهەم بارزانی بۆ سلێمانی لەكاتێكدا بوو، لەدوای روداوەكانی 17ی شوبات پێگەی پارتی لەڕووی جەماوەریییەوە لەناوچەكە گورزی كوشندەی بەركەوتبوو. ئەدهەم بارزانی وەك خۆی دەیوت هاتبوو پارتی لەگەڵ سلێمانی ئاشت بكاتەوە و كۆتایی بەو چەقبەستوییە بهێنێت كە لە رێژەی دەنگی پارتی هەیە لە سنورەكە كە هەڵبژاردن لەدوای هەڵبژاردن هیچ گەشەكردنێكی بەخۆوە نەدەبینی. لە یەكەمین هەڵبژاردنی پەرلەمانیدا لە كوردستان كە ساڵی 1992 بەڕێوەچوو، پارتی دیموكراتی كوردستان لە سلێمانی (92 هەزار و 449) دەنگی بەدەستهێنا، دوای 13 ساڵ پارتی لەبری ئەوەی ژمارەی دەنگەكانی گەشە بكات، لە هەڵبژاردنی ساڵی 2005دا ژمارەی دەنگەكانی نزیكەی (900) دەنگ كەمیكرد و بوو بە (91 هەزارو 578) دەنگ. زنجیرەی پاشەكشێی دەنگەكانی پارتی لە سنوری سلیمانی بەردەوام بوو، لە هەڵبژاردنی ساڵی 2010 دا رێژەكە زیاتر كەمیكردو بوو بە (82 هەزارو 121) دەنگ. بەڵام بۆ جاری یەكەم لە هەڵبژاردنی ساڵی 2014دا دەنگەكانی پارتی هەندێك بوژایەوە بوو بە (86 هەزارو 655) دەنگ، ئەم رێژەیە هێشتا پارتی نەگەیاندە مایەكەی خۆی لە یەكەم هەڵبژاردنی كوردستاندا كە ژمارەكەی (92 هەزار و 449) دەنگ بوو، بەڵام بەبەراود بە هەڵبژاردنی 2010 هەندێك گەشەكردنی بەخۆوە بینی. هاتنی ئەدهەم بارزانی بۆ سلێمانی بەتەواوەتی پێچەوانەی پێشبینی پارتییەكان و سەركردایەتی حزبەكان شكایەوە، لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاری ئەنجومەنی نوێنەرانی دەنگەكانی پارتی بەبەراورد بە هەڵبژاردنی ساڵی 2014 نزیكەی بەرێژەی نیوە كەمیكرد و لە (86 هەزارو 655) دەنگەوە بوو بە (48 هەزارو 820) دەنگ واتە (37 هەزارو 835) دەنگ كەمیكرد. پارتی دیموكراتی كوردستان لەسەرەتای راگەیاندنی ئەنجامی بەرایی هەڵبژاردن، ئەنجامەكانی سلێمانی رەتكردە و راگەیاند ساختەكاری بەرفراوان لە پرسەكەدا كراوە، بەڵام دواتر بێدەنگی لێكرد. هەرچۆنێك بێت ئەو پاشەكشێ گەورەیەی دەنگەكانی پارتی لە سنوری سلێمانی كە لە هەڵبژاردنی 12ی ئایار رویدا، بەشێكی بەرپرسیارێتییەكەی دەكەوێتە ئەستۆی ئەدهەم بارزانی وەكو بەرپرسی یەكەمی ئەو حزبە لە سنورەكە، رەنگە بەشەكەی تری بۆ سیاسەتەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان بگەڕێتەوە بەتایبەتی بڕیاردان لەسەر ریفراندۆم و سوتانی ئەو كارتە گرنگە، كە كاردانەوەی زۆری بەدوای خۆیدا هێنا بە تایبەتی لە سنوری سلێمانی وەكو یەكێك لە پارێزگا بزێوەكانی هەرێمی كوردستان لەڕوی رایگشتییەوە. ئەدهەم بارزانی كوڕی شێخ عوسمان شێخ ئەحمەدی بارزانە و لەدایكبوی ساڵی (1962)ە،  ئامۆزای مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستانە و ساڵی 1988 حزبێكی بەناوی (حزبوڵای شۆڕشگێڕی كورد) پێكهێنا و یارمەتی لە ئێران وەردەگرت، بەڵام دواتر پارتەكەی هەڵوەشاندەوە و چوە ریزی پارتی دیموكراتی كوردستان و ماوەیەك ئەندامی پەرلەمانی كوردستان بووە.

ئەو شەش كاندیدەی یەكێتی كامەن كە ساختەكاریان بۆكرا؟ راپۆرتی شیكاری: محەمەد رەئوف تەواوی خشتەی سندوقەكانی پارێزگای سلێمانی لەبەردەستی " درەو میدیا"یە،ئۆفیسی سلێمانی كۆمسیۆن خستویەتیە بەردەستی لایەنەكان  رەسمیەو هی كۆمسیۆن خۆیەتی  كاتێك لێكدانەوە بۆ دەنگەكانی ناویان دەكەیت بە ئاسانی بۆت دەردەكەوێت كە لە تەواوی سندوقەكاندا ناوی شەش كاندیدی 162 ی یەكێتی كاندیدی ژمارە( 1 ، 5 ، 10 ، 21 ، 31 ، 34 )  دەنگەكانیان دووبارە بووەتەوە لە سندوقەكاندا و دەنگیان بۆ زیادكراوە كە ئامێرەكان پرۆگرامكراون، ئەو شەش كاندیدە دەنگیان هەبوو بێت لەو سندوقانە یان نا ، ژمارەی دەنگی خۆیان بۆ نوسراوە، لەهەر سندوقێكدا بە تێكڕا 40 دەنگ بۆ ئەو كاندیدانە زیادكراوە بەپێی سندوقەكان، لە كۆی پارێزگای سلێمانی بۆ ئەو شەش كاندیدە ( 118 هەزار و 720 ) دەنگیان بۆ زیادكراوە، تەنها لە دووبارەی ( باركۆدی) فۆرمی دەنگدانەكە كە لەلایەن ئۆفیسی سلێمانی كۆمسیۆنەوە خراوەتە بەردەستی لایەنەكان، جگە لە شێوازەكانی دیكەی ساختەكاری. چی رویدا لە 12ی ئایاردا؟  ئەوەی لە ئەنجامی هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا رویدا بۆ لایەنە ناڕازییەكانی هەرێمی كوردستان شۆكێكی گەورە بوو، شۆكێك كە نەیاندەزانی چۆن و بەچی رێگەیەك ساختەكاریان بەرامبەر كراوە؟،  بەڵام لەدوای وەرگرتنەوەی هارد دیسكی دەنگەكان لە رۆژی 25/5/2018 ئینجا لایەنەكان بۆیان روون بۆوە چۆن ساختەكاریان لێكراوە. دوای پێدانەوەی هارد دیسكەكان لەلایەن كۆمسیۆنەوە بە لایەنەكان، لایەنەكان كەوتنە كنە و پشكنینی دەنگەكانی پارێزگای سلێمانی، سەرەتا نائومێدبوون دوای ئەوەی بۆیان دەركەوت هیچ كێشەیەك لە ژمارەی دەنگ و شریت و كۆپی وەرەقەی دەنگی سندوقەكاندا نەبوو، بەڵام دوایی تەركیزخستنە سەر دەنگەكانی یەكێتی و سەیركردنی باركۆدی فۆرمی دەنگدانەكە، ئیدی فێڵەكەیان دۆزیەوە، كە ( باركۆدی) دەنگەكان دووبارەی زۆری تێدایە و دەبێت هەر دەنگەدەرێك باریكۆدی خۆی هەبێت و نابێت لە تەواوی عێراقدا ئەو باركۆدانە دووبارەی تیا بێت، چونكە هەر هاوڵاتیەك باركۆدی خۆی هەیە، بەڵام لە سندوقێكدا كە بە تێكڕا 40 بۆ 50 باركۆدی فۆرمی دووبارەی تێدایە، دواتر چوار لایەنە ناڕازیەكە ( گۆڕان ، كۆمەڵ ، یەكگرتوو ، هاوپەیمانی ) هەوڵەكانیان چڕكردەوە و چەندین تیمیان پێكهێنا و ئەوەی پێی گەیشتن بەڵگەیەكی حاشا هەڵنەگربوو بەم شێوەیە بوو:. لە رۆژی دەنگداندا ئەو ئەنجامەی بە میمۆری نێردراوە بۆ ناوەندی نیشتمانی كۆمسیۆن لە بەغداد تەنها دەنگی شریتەكان بووە و لە سندوقەكاندا كارتی دەنگدانەكان كەمتر بووە یاخود هەر نەبووە، لەدوای راگەیاندنی ئەنجامی دەنگەكان لەلایەن كۆمسیۆنەوە و گەڕانەوەی هارد دیسكەكە لە بەغداوە بۆ سلێمانی، لە سلێمانی بۆ ماوەی 2 رۆژ دواخرا تیایدا شریتی ئەنجامی دەنگدانەكە ئاساییە لەبەرئەوەی ئامێرەكان پرۆگرام كراون و لە ئەنجامەكەدا دەنگەكان بۆ ئەو شەش كاندیدە دانراوە، كە شریتی ئەنجامەكە بەراورد كراوە بە كارتی ناو سندوقەكان بە شێوەیەك زۆر زۆر بووە جیاوازییەكە پڕنەكراوەتەوە بۆیە هاتوون فۆرمی دەنگدانەكانیان كۆپی كردووە و سندوقەكانیان پێ پڕكردوەتەوە، بیریان لەوە نەكردوەتەوە كە لەگەڵ كۆپیكردنی كارتەكان باركۆدەكەش كۆپی دەكرێت و دووبارە دەبێت، بۆیە 90%ی سندوقەكان باركۆدی فۆرمی دەنگدانەكانیان دووبارەی تیابووە، بەم شێوەیە: بە تێكڕا بەپێی ئەو ئەنجامەی لایەنە ناڕازییەكان پێی گەیشتوون و جیایانكردوەتەوە لەهەر سندوقێكدا بە تێكڕا ( 40 دەنگ) بۆ شەش كاندیدی دیاریكراوی یەكێتی زیادكراوە، بۆ نمونە لە بنكەی دەنگدانی پیرەمێرد ( 126404 لە وێستگەی ژمارە 04 ) هەریەك لە كاندیدەكانی ( 1 ، 5 ، 10 ، 21، 31 ، 34 ) بۆ هەریەكەیان ( 8 ) دەنگیان بۆ زیادكراوە، لە بنكەی دەنگدانی كەمال كوردی  ( 226109 لە وێستگەی ژمارە 05 ) هەریەك لە كاندیدەكانی ( 1 ، 5 ، 10 ، 21، 31 ، 34 ) بۆ هەریەكەیان ( 10 ) دەنگیان بۆ زیادكراوە. لە بنكەی دەنگدانی شەهید جەمال تاهیر  ( 226101 لە وێستگەی ژمارە 02 ) هەریەك لە كاندیدەكانی ( 1 ، 5 ، 10 ، 31 ) بۆ هەریەكەیان ( 10 ) دەنگ و كاندیدەكانی ( 21 ، 34 ) هەریەكی ( 9 ) دەنگیان بۆ زیادكراوە.. بەم شێوەیە تەواوی وێستگە و بنكەكانی دەنگدان لە پارێزگای سلێمانی باركۆدەكان دووبارەن و دەنگەكانیان بۆ ئەو شەش كاندیدە زیادكردووە، بەپێی هارد دیسكی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان ئۆفیسی سلێمانی.   بەم شێوازە بۆ سەرجەم ئەو سندوقەكان ئەو شەش كاندیدە دەنگیان بۆ زیادكراوە، كۆی سندوقەكانی دەنگدان لە پارێزگای سلێمانی لە ( 3118 ) سندوق پێكهاتووە، بەڵام لەكۆی سندوقەكان نزیكەی ( 150 سندوقی) دەنگی بۆ زیاد نەكراوە و ئاسایی بووە واتا (2968 ) سندوق دەنگ بۆ ئەو شەش كاندیدەی یەكێتی زیاد كراوە، كە بە تێكڕا هەر سندوقێك ( 40 ) دەنگی بۆ زیادكراوە، كۆی گشتی ئەو دەنگانەی بۆ ئەو شەش كاندیدە و دیارە یەكێتیش زیادكراوە دەكاتە ( 118 هەزارو 720 ) دەنگ زیادكراوە. بەپێی ئەو زیانیاریانەی " درەو میدیا " دەستی كەوتووە، یەكێك لەو لایەنە ناڕازییانە كە تانەی لە دەنگەكان داوە، وردبینی بۆ تەنها ( 65 ) سندوقی دەنگدان كردووە  ( 2646 ) دەنگ بۆ ئەو شەش كاندیدە زیادكراوە كە هەر سندوقێك بە تێكڕا ( 40 دەنگ )ی بەردەكەوێت، كە بە تێكڕا لە ( 118 هەزار و 720 دەنگ ) بۆ ئەو شەش كاندیدەی یەكێتی زیادكراوە.  لایەنێكی تری ناڕازی كە وردبینی بۆ  ( 82 ) سندوقی دەنگدان كردووە،  تەواوی دەنگ و كارتەكانی ناوی  ( 3457 ) باركۆدی فۆرمی دەنگدانی دووبارەی تێدابووە، دەنگی دووبارە بۆ ئەو شەش كاندیدە زیادكراوە، كە هەر سندوقێك بە تێكڕا ( 42 ) دەنگی بەردەكەوێت كۆی ئەو دەنگانەی بۆ ئەو شەش كاندیدەی یەكێتی زیادكراوە ( 124 هەزارو 656 ) دەنگ بووە. لە پارێزگای سلێمانی یەكێتی نیشتمانی كوردستان ( 267442 ) دەنگی بەدەستهێناوە، ئەگەر ئەو ژمارە زیادكراوەی لێدەربكرێت دەكاتە (142786) دەنگی بۆ دەمێنێتەوە، ئەمە تەنها لە باركۆدی دووبارەی كارتەكان، ئەمە سەرەرای رێگەكانی دیكەی ساختەكاری لە دەنگدانی تایبەت و لە دروستكردنی كارت، كە بەپێی ئەو زانیاریانەی دەستی " درەو میدیا " كەوتووە تەنها لە پارێزگای سلێمانی ( 104 هەزار ) كارتی دەنگدان دروستكراوە بۆ ساختەكاری.  بەو پێیەش بەپێی زانیارییەكان یەكێتی نیشتمانی كوردستان لە پارێزگای سلێمانی نزیكەی ( 90 هەزار دەنگی ) بەدەستهێناوە، باڵیۆزی توركیا لای یەكێك لەلایەنە سیاسییەكان رایگەیاندبوو، بەپێی زانیاری ئەوان یەكێتی لە سلێمانی تەنها ( 90 هەزار ) دەنگی بەدەستهێناوە و ئەوی دیكەی بۆ زیادكراوە، بەو پێیەش نزیكەی ( 177 هەزار ) دەنگ بۆ یەكێتی نیشتمانی كوردستان زیادكراوە، كە دەنگی لایەنەكانی دیكەیە، بەپێی دەنگی راستەقینەی خۆی بێت یەكێتی تەنها سێ كاندیدی لە سلێمانی دەرچووە كە یەكێكیان بە كۆتا بووە. لە داهاتوودا وردتر دەنگی راستەقینەی لایەنەكانی دیكە بڵاودەكەینەوە.    ئەو شەش كاندیدەی ساختەكارییان بۆ كراوە  بەپێی ئەو خشتەیەی لەبەردەستی " درەو میدیایە" ئۆفیسی سلێمانی كۆمسیۆن خستویەتیە بەردەستی لایەنەكان واتا خشتەكە رەسمیەو هی كۆمسیۆن خۆیەتی. لە تەواوی سندوقەكانی پارێزگای سلێمانی دەنگ بۆ تەنها شەش كاندیدی یەكێتی زیادكراوە كە ئەوانیش  پێكهاتوون لە كاندیدەكانی ژمارە ( 1 ، 5 ، 10 ، 21، 31 ، 34 ) كە بەپێی ئەنجامەكانی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان ئەو شەش كانیددیە بریتین لە  كاندیدی ژمارە ( 1 ) : جوان ئیحسان كە ( 28157 ) دەنگی بەدەستهێناوە  كاندیدی ژمارە ( 5 ) :  بڵێسە جەبار فەرمان كە ( 26941 ) دەنگی بەدەستهێناوە كاندیدی ژمارە ( 10 ) : بەختیار جەبار عەلی كە ( 20827 ) دەنگی بەدەستهێناوە كاندیدی ژمارە ( 21 ) : ئارەزوو مەحمود  كە ( 18608 ) دەنگی بەدەستهێناوە  كاندیدی ژمارە ( 31 ) : حەسەن ئالی كە ( 18751 ) دەنگی بەدەستهێناوە  كاندیدی ژمارە ( 34 ) : تەها حەمە ئەمین كە ( 16527 ) دەنگی بەدەستهێناوە  واتا ئەو شەش كاندیدەی كە دەنگەكانیان دووبارەن لە باركۆدی سندوقەكانی دەنگدان  هەر شەشیان دەرچوون، بەڵام لەو 8 كاندیدەی یەكێتی كە لە سلێمانی دەرچوون ناوی ( د. میران محەمەد و شیروان میرزا ) ناویان دووبارە نیە لە باركۆدی سندوقەكان واتا بەم شێوازەی ساختەكاریی ساختەكارییان بۆ نەكراوە، بەڵام نازانرێت بە شێوازی تر ساختەكاریان بۆ كراوە یان نا؟. كێشەكە تەنها لەوەدانیە كە ساختەكاری بەرامبەر لایەنەكانی تر كراوە بەڵكو یەكێتی ساختەكاری بەرامبەر بە كاندیدەكانی خۆشی كردووەو ئەو شەش كاندیدە ناوەكانیان پرۆگرام كراوەو لە سندوقەكاندا دەنگیان هەبوبێ یان نا ئامێری ئەلكترۆنیەكە دەنگی بۆ ئەو شەش كاندیدە نوسیوە، هەربۆیە كاندیدی تەنها یەك گروپی دیاریكراوی ناو یەكێتی دەرچونەو گروپەكانی تری ناو یەكێتی بە كۆتاش كاندیدیان دەرنەچووە، كە هەندێك لە سەركردەكانی یەكێتی كە ئەنجامەكە دەرچووە توشی شۆك بوون، چونكە ئاگاداری ئەو كارە نەبوون.     

گفتوگۆی رۆژنامه‌وانی: نیاز عه‌بدوڵڵا عه‌تا سه‌راوی ئه‌ندامی ئه‌نجوومه‌نی ناوه‌ندی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان و فه‌رمانده‌ی سه‌ربازی پێشووی ئه‌و حیزبه‌ وه‌ك كه‌سێكی نزیك له‌ خانه‌واده‌ی تاڵه‌بانی و نزیك له‌ نەوشیروان مسته‌فا ناسراوه‌، له‌ ناكۆكی سیاسی نێوان ئه‌و دوو حیزبه‌شدا زۆرجار له‌ لایه‌ن خانه‌واده‌ی تاڵه‌بانییه‌وه‌ نێوەندگیری ئه‌و دوو لایه‌نه‌ی پێسپێردراوه‌. (دره‌و میدیا) له‌ گفتوگۆیه‌كی رۆژنامه‌وانی له‌گه‌ڵ ناوبراودا هه‌وڵه‌كان بۆ گه‌یشتنه‌ رێككه‌وتنی نێوان پارتی و یه‌كێتی ده‌خاته‌ به‌ر باس و رووداوی "هێرش بۆسه‌ر مه‌كۆی سه‌ره‌كی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان" تاوتوێ ده‌كاته‌وه‌.  دره‌و میدیا: له‌ شه‌وی هێرشه‌كه‌ی شیخ جه‌عفه‌ر بۆ سه‌ر بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان له‌‌ 12ی ئایار، تۆ بۆچی به‌ چه‌ك و پاسه‌وانه‌كانته‌وه‌ له‌ مه‌كۆی سه‌ره‌كی گۆڕان بووی؟ عه‌تا سه‌راوی: سه‌ره‌تا ئه‌مه‌ویت ئه‌وه‌ راست بكه‌مه‌وه‌ شیخ جه‌عفه‌ر هێرشی نه‌كرده‌ سه‌ر مه‌كۆی سه‌ره‌كی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان. من به‌ رێككه‌وت كاتژمێر 9:25 ی شه‌و له‌گه‌ڵ نما ته‌له‌فۆنم كرد له‌ كاتی قسه‌كردنمان له‌گه‌ڵی گوێم له‌ ته‌قه‌یه‌كی زۆر بوو. ئه‌و كات له‌ ماڵی هاوڕێیه‌كم بووم له‌ نزیك‌ گرده‌كه، پرسیارم لێكرد، وتم ئه‌وه‌ چییه‌؟ وتی هاتنه‌ سه‌رمان. ئاخیر رۆژی هه‌ڵبژاردن بوو، پێشمه‌رگه‌كانم له‌ شاره‌زووره‌وه‌ هاتبوونه‌وه،‌ یه‌كسه‌ر به‌ پێشمه‌رگه‌كان و چه‌كه‌وه‌ چوومه‌ ئه‌وێ بۆ به‌رگری له‌ مه‌زاری كاك نه‌وشێروان و كوڕه‌كانی كاك نەوشیروان. من له‌ رابردووش نه‌مشاردۆته‌وه‌ ئيلتیزاماتێكی ئه‌خلاقی و كۆمه‌ڵایه‌تیمان له‌گه‌ڵ به‌ڕێز كاك نه‌وشێروان هه‌بووه‌. به‌ ئێستاشه‌وه‌ من له‌ 2006وه‌ له‌ وازهێنانی كاك نه‌وشیروانه‌وه‌ تاوه‌كو 2009 و جیابوونه‌وه‌ی له‌ یه‌كیتی، یه‌ك رێچكه‌ و یه‌ك رێباز و یه‌ك مه‌بده‌ئم هه‌بووه‌، باوه‌ڕم به‌وه‌ هه‌بووه‌ ئه‌بێ هه‌ر یەكبگرینەوە له‌گه‌ڵ گۆڕان و سووربووم له‌سه‌ر ئه‌وه.‌ ئێستاش له‌سه‌ر باوكیان و مه‌زاری كاك نه‌وشێروان، وه‌ك چۆن له‌سه‌ر مه‌زاری مام جه‌لال و یه‌كیتی نیشتیمانی خۆم به‌كوشت ئه‌ده‌م ئاواش له‌سه‌ر خانه‌واده‌ی كاك نه‌وشیروان و كاك نه‌وشێروان خۆم به‌ كوشت ئه‌ده‌م. به‌داخه‌وه‌ كاك جه‌عفه‌ر ته‌له‌فۆنی له‌گه‌ڵ كاك قادری حاجی عه‌لی كردبوو له‌سه‌ر گواستنه‌وه‌ی سندوقه‌كانی ده‌نگدان و ئه‌نجامه‌كانی هه‌ڵبژاردن هه‌ڵه‌ تێگه‌یشتن له‌نێوانیان هه‌ردووكیان دروستبوو،‌ زۆر كه‌س لێدوان ئه‌ده‌ن له‌ لای گۆڕان و یه‌كێتی كه‌ له‌ ئه‌لفه‌وه‌ تا یای ته‌نانه‌ت هه‌ندێكیان تا 1:30 شه‌و هه‌ر ئاگایان له‌ هیچ نه‌بووه‌ و هه‌ر خۆیان ئه‌كەن به‌ پاڵه‌وان. كاتێك من له‌گه‌ڵ پێشمه‌رگه‌كان و كاك حه‌سه‌نی مام ساڵح بووم و چوومه‌ ماڵی كاك نه‌وشێروان، كاك قادری حاجی عه‌لی له‌ ژووره‌كه‌ی بوو ته‌له‌فۆنه‌كه‌ی هێشتا به‌ گوێچكه‌یه‌وه‌ بوو و له‌ گه‌رمه‌ی ته‌قه‌كان ئێمه‌ له‌وێ بووین، تا نیو سه‌عات دوای ئه‌وه‌ش جگه‌ له‌ چه‌ند كارمه‌ندێك و هه‌وڵسوڕاوی گۆڕان له‌و ناوه‌بوون یه‌ك به‌رپرسی حیزبی له‌وێ نه‌بوو. له‌ ده‌ره‌نجامی موناقه‌شه‌ و شه‌ڕه‌ قسه‌ی كاك جه‌عفه‌ر و كاك قادر، كاك قادر به‌ منی وت ته‌قه‌كان به‌ر وێنه‌كه‌ی كاك نه‌وشێروان و مه‌كۆی سه‌ره‌كی كه‌وتوون، وتی له‌گه‌ڵ شێخ جه‌عفه‌ر ده‌نگه‌ ده‌نگمان بووه‌ و ئه‌و جنێوی داوه‌ و منیش جنێوم داوه‌ و وتوومه‌ ئه‌گه‌ر پیاوی وه‌ره‌ بۆ ئێره‌ له‌ گرده‌كه‌م و ئه‌ویش هاتووه‌. ئه‌مه‌ ده‌قی قسه‌ی كاك قادر بوو و شێخ جه‌عفه‌ریش هه‌ر وای وت، ده‌ره‌نجام ئه‌مه‌ شتێكی به‌رنامه‌ بۆداڕێژراوی یه‌كێتی و گۆڕان نه‌بوو، دوو هاوڕێ به‌شه‌ڕ هاتوون ئه‌و كاره‌ساته‌ی لێكه‌وته‌وه‌. وه‌ك چۆن له‌سه‌ر مه‌زاری مام جه‌لال خۆم به‌ كوشت ئه‌ده‌م، ئاواش له‌سه‌ر خانه‌واده‌ی كاك نه‌وشیروان خۆم به‌ كوشت ئه‌ده‌م  دره‌و میدیا: تۆ سه‌ره‌تا وتت شێخ جه‌عفه‌ر هێرشی نه‌كرده‌ سه‌ر مه‌كۆی گۆڕان، ئه‌گه‌ر شێخ جه‌عفه‌ر هێرشه‌كه‌ی نه‌كردووه‌ كێ له‌ یه‌كیتی كردوویه‌تی؟ عه‌تا سه‌راوی: به‌ڵی شێخ جه‌عفه‌ر بوو، به‌ڵام ئه‌مه‌ به‌ به‌رنامه‌ نه‌بووه‌ نه‌ له‌ لای كاك قادر و نه‌ له‌ لای كاك جه‌عفه‌ر. له‌ قسه‌ كردن له‌گه‌ڵ یه‌ك به‌شه‌ڕ هاتوون ئه‌و پێیوتووه‌ من له‌ گرده‌كه‌م ئه‌گه‌ر پیاوی وه‌ر ئێره‌، ئه‌ویش وتوویه‌تی واهاتم. ئه‌وانیش ته‌قه‌یان له‌ پاسه‌وانه‌كانی كاك جه‌عفه‌ر كرد له‌به‌رده‌م باره‌گای سه‌ره‌كی گۆڕان، به‌داخه‌وه‌ نه‌ئه‌بوو ئه‌وه‌ روویبدایه. تا دوای نیو سه‌عات ئێمه‌ له‌وێ ماینه‌وه‌ و كاك قادر و چیا و نما ئاگادارن، نه‌شمان ئه‌زانی ته‌ره‌ف كێیه‌. دوای ئه‌وه‌ كاك عومه‌ری سه‌ید عه‌لی و كاك عوسمانی حاجی مه‌حمود و ئارامی شێخ محه‌مه‌د و هوشیار عه‌بدوڵڵا و، زۆرێك له‌و براده‌رانه‌ مامۆستا جه‌مالی حاجی محه‌مه‌د دوای دوو سه‌عات بۆ 45 ده‌قه‌ هاتوونه‌ته‌ ئه‌وێ. كه‌متر له‌ سه‌عاتێك دوای ئه‌وه‌ له‌گه‌ڵ حاكم قادر و له‌گه‌ڵ زۆربه‌ی براده‌ره‌كانی خۆمان قسه‌م كردووه‌، ده‌ره‌نجام گه‌یشتینه‌ ئه‌وه‌ی كه‌ دۆخه‌كه‌ ئارام بكه‌ینه‌وه‌ و راگه‌یاندنیان واز له‌وه‌ بهینێت كه‌ بانگه‌واز بكات خه‌ڵك بێنێت بۆ گرده‌كه‌ و توانیمان هه‌ڤاڵانی خۆمان كاك عومه‌ری سه‌ید عه‌لی و كاك عوسمانی حاجی مه‌حمود و مامۆستا جه‌مال له‌گه‌ڵ هێرۆ خان و كاك حاكم قادر و كاك عیماد بگه‌یه‌نینه‌ یه‌ك و شته‌كه‌ كۆتایی بێ و كۆتایی پێهات.  دره‌و میدیا: بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان به‌تۆمه‌تی ساخته‌كارییه‌كانی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان له‌ هه‌ڵبژاردن به‌ فه‌رمی به‌یاننامه‌ی راگه‌یاند، بۆچی تۆ ئه‌مه‌ به‌ شه‌ڕی نێوان دوو كه‌س ئه‌خه‌یته‌ روو؟  عه‌تا سه‌راوی: من ئێستاش ئه‌ڵێم به‌داخه‌وه‌ ئه‌مه‌یان كرد به‌ وه‌زعی ئه‌لبیسه‌كه‌. به‌داخه‌وه‌ گۆڕان و ئه‌و پێنج حیزبه‌ی تریش دۆخه‌كه‌یان والێكرد شه‌ڕه‌كه‌یان كرد به‌ شه‌ڕی یه‌كێتی و ئه‌و هێزه‌ ئۆپۆزسیۆنانه‌، وه‌كو ئه‌وه‌ی له‌ دهۆك و هه‌ولێر و موسڵ شامی شه‌ریف بێت و هیچ رووینه‌دابێت. به‌شێكیان چوونه‌ پاڵ توركمان و عه‌ره‌به‌كان له‌ كه‌ركوك دژ به‌ یه‌كێتی، ئه‌مه‌ كاره‌ساته‌ ئێمه‌ تێی كه‌وتووین، من به‌ش به‌ حاڵی خۆم وه‌كو یه‌كێتییه‌ك ئه‌گه‌ر یه‌كێتییه‌كان و گۆڕانه‌كان به‌ كاك به‌رهه‌میشه‌وه‌، ئه‌گه‌ر مام جه‌لال ناس یان كاك نه‌وشێروان ناس و گۆڕان ناس بن ئه‌بێ یه‌كێتی و گۆڕان و كاك به‌رهه‌م یه‌ك بگرینه‌وه‌ ئه‌مه‌ چاره‌سه‌ری كێشه‌كه‌ ئه‌كات، له‌م وڵاته‌ ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ نه‌بێ ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن له‌ عێراق هه‌ڵبووه‌شێته‌وه‌ شه‌ڕێكی خوێناوی له‌ زۆنی سه‌وز له‌ نێوان ئه‌م هێزانه‌ دروست ئه‌بێ و باجه‌كه‌شی زۆر زۆر قورسه‌. دره‌و میدیا: ئه‌م ناكۆكییه‌ی نێوان هێزه‌ سیاسییه‌كان له‌گه‌ڵ ئێوه‌ و پارتی، چه‌نده‌ ئێوه‌ هانده‌دات بۆ به‌ستنی هاوپه‌یمانێتییه‌كی نوێ به‌ئامانجی كاركردن له‌ به‌غداد؟ عه‌تا سه‌راوی: كورد ئه‌بێ هه‌موومان بتوانین هاوپه‌یمانییه‌كمان هه‌بێت و یه‌ك به‌ره‌مان هه‌بێت له‌ عێراق، به‌ڵام من به‌ش به‌حاڵی خۆم پێمباشه‌ یه‌كێتی له‌گه‌ڵ هێزه‌كانی ئۆپۆزسیۆن كه‌ لێره‌ن له‌گه‌ڵ ئه‌وان پێكبێت كه‌ یانزه‌ كورسییان هه‌یه‌، مه‌رجی پێكهاتنمان له‌گه‌ڵ پارتیش پێكهاتن بێ له‌گه‌ڵ گۆڕان و هاوپه‌یمانی بۆ دیموكراسی و دادپه‌روه‌ری و هێزه‌كانی تر له‌ لایه‌نه‌ ئیسلامییه‌كان. ئه‌مه‌ ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت بۆ دەستكەوتی نه‌ته‌وه‌یی و نیشتیمانی بچینه‌ به‌غداد، ئه‌گه‌ر بۆ ده‌سكه‌وتی حیزبیش بێت به‌داخه‌وه‌ پێموایه‌ ئێمه‌ و پارتی رێككه‌وتنی سه‌رۆكی هه‌رێم بۆ ئه‌وان و سه‌رۆكی عێراق بۆ ئێمه‌‌ دووباره‌بكه‌ینه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌كی گه‌وره‌یه‌. دره‌و میدیا: ئایا هه‌وڵی كرده‌یی هه‌یه‌ بۆ به‌ستنی ئه‌و هاوپه‌یمانێتییه‌ له‌نێوان ئێوه‌ و پارتی؟ ئاماژه‌كانی گه‌یشتنه‌ رێككه‌وتن ده‌ركه‌وتوون؟ عه‌تا سه‌راوی: به‌ڵی له‌ هه‌ردوولا هه‌یه‌. پارتی ئه‌و بڕوایه‌یان هه‌یه‌ یه‌كێتی له‌گه‌ڵ گۆڕان و كاك به‌رهه‌م دوور بكه‌وێته‌وه،‌ بۆیه‌ من به‌ش به‌حاڵی خۆم به‌ ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنی عێراق خۆشحاڵ نیم، ئه‌وه‌ی من ئه‌یبینم ئه‌و حكومه‌ته‌ی له‌ ئاینده‌ی عێراق دروست ئه‌بێت ئه‌گه‌ر ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن له‌ عێراق هه‌ڵبووه‌شێته‌وه‌ ئه‌وا عێراق به‌ره‌و هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ ئه‌ڕوات، ئه‌گه‌ر حكومه‌تیش پێكبێت به‌ڕاستی حكومه‌تێك نابێت له‌ ئاستی پێویست و خواستی خه‌ڵكی عێراق و كوردستان بێت.  ئه‌گه‌ر ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن له‌ عێراق هه‌ڵبووه‌شێته‌وه‌ شه‌ڕێكی خوێناوی له‌ زۆنی سه‌وز دروست ئه‌بێ دره‌و میدیا: له‌سه‌ره‌تاوه پارتی دیموكرات له‌ رێگای وته‌بێژی حیزبه‌كه‌ی‌ یه‌كێتی تۆمه‌تباركرد به‌ ئه‌نجامدانی ساخته‌كاری ئه‌لیكترۆنی له‌ پارێزگای سلێمانی، ئێوه‌ چۆن هاوپه‌یمانی له‌گه‌ڵ هێزێك ده‌به‌ستن كه‌ وه‌ك ساخته‌كار ده‌تانبینێت؟ عه‌تا سه‌راوی: بریا یه‌كێتی ئه‌وه‌نده‌ ئیمكانییه‌تمان هه‌بوایه‌ كه‌ بمانتوانیایه‌ كۆنتڕۆڵی كۆمسیۆنی باڵای هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق بكه‌ین، ئه‌مه‌ بوختانێكی گه‌وره‌یه‌. ئێمه‌ سێ كورسی ده‌نگمان كه‌می كردووه‌، ئه‌گه‌ر یه‌كێتی ته‌زویری بكردایه‌ ئه‌بوو ئێمه‌ 25 بۆ 30 كورسیمان بهێنایه‌ نه‌ك سێ كورسی دابه‌زین. ئه‌مه‌ جگه‌ له‌ بوختانێك و جگه‌ له‌وه‌ی به‌هاوكاری و پشتیوانی حیزبی و ئیعلامی و مه‌عنه‌وی پارتی و هه‌ندێ هێزی لایه‌نی ئیسلامی و هه‌ندێ لایه‌نی سلێمانی ویستیان گه‌له‌كۆمه‌یه‌ك له‌ یه‌كێتی بكه‌ن، پێیان وابوو یه‌كێتی له‌ ئه‌رزئه‌ده‌ن. به‌ڵام چاوه‌ڕوانی ئه‌وه‌یان نه‌ئه‌كرد یه‌كێتی به‌و هه‌موو فشار و گه‌له‌كۆمه‌یه‌ی له‌سه‌رییه‌تی و له‌ سه‌رۆكی پارتییه‌وه‌ تا دێته‌ خوار بۆ داپۆشینی 25ی ئه‌یلول كه‌ سه‌رو بنی زمانی شكستی خوارد له‌ ریفراندۆم، یه‌كێتی تۆمه‌تبار ئه‌كات به‌وه‌ی له‌ 16ی ئۆكتۆبه‌ر خیانه‌تی كردووه‌، به‌ هه‌موویان ئه‌یانویست یه‌كێتی به‌چۆكدا بهێنن به‌ڵام یه‌كێتی خۆی گرت و قاعیده‌ی جه‌ماوه‌ی توانی وا بكات كه‌مترین زه‌ره‌ر بكات به‌ سێ كورسی.  ئێمه‌ به‌ سێ كورسی پاشه‌كشه‌مان كردووه‌ نه‌ك ئه‌وه‌ی سه‌ركه‌وتنی گه‌وره‌مان به‌ده‌ستهێنابێت. من هیچ خۆشحاڵ نیم به‌و ئه‌نجامه‌ و ئومێدمان وابوو كورسی زیاتر به‌ده‌ستبهێنین، به‌ڵام ئه‌وانه‌ی خه‌ونیان وابوو كه‌وتنی یه‌كێتی ببینن نه‌یانتوانی.                          ‌              ‌     

(درەو میدیا): نزیكەی 20 رۆژی تێپەڕێووە بەسەر بەڕێوەچونی پرۆسەی هەڵبژاردن لە عێراق، هێشتا ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنەكە جێگیر نەبووە، كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان ئەنجامی دەنگدان لە (1021) وێستگە هەڵوەشاندوەتەوە بەهۆی سەرپێچیكردنی مەرجەكانی هەڵبژاردن. سەرباری ئەو وێستگانەی كۆمسیۆن خۆی ئەنجامەكانی هەڵوەشاندوەتەوە، ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقیش بڕیارێكی دەركرد بۆ ئەژماركردنەوەی دەنگی رێژەی 10%ی سندوقەكان و هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامی دەنگدانی دەرەوە و ئاوارەكان. ئەگەر ئەو رێوشوێنانەی گیراوەتەبەر بگەنە ئەنجامی كۆتایی، ئەنجامی هەڵبژاردنەكەی 12ی ئایار گۆڕانكاری بەسەردا دێت و رەنگە هەندێك كاندیدی دەرچوو سەرنەكەون بۆ پەرلەمان و دەنگی هەندێك لیست و قەوارەش زیاد بكات. ئەو وێستگانەی دەنگدان كە لە ناوخۆی وڵات هەڵوەشێندراونەتەوە:   ئەو وێستگانەی دەنگدان كە لە دەرەوەی وڵات هەڵوەشێندراونەتەوە: ژمارەی دەنگدەران لە دەرەوەی وڵات دەگاتە (179329) دەنگدەر، نزیكەی (20) كاندید بەهۆی دەنگدانی دەرەوە سەركەوتوون بۆ پەرلەمان، ئەگەر ئەنجامی دەنگدانی دەرەوە هەڵوەشێندرێتەوە، ئەو (20) كەسە زەرەرمەند دەبن. سەرچاوەی زانیاریەكان/ سۆمەریە نیوز   

بەڵێن ئیسماعیل ئەندامی ژووری هەڵبژاردنی بزوتنەوەی گۆڕان بە " درەومدیا"ی راگەیاند، ئەمرۆ لە بەغداد تانەكانمان لە ئەنجامی هەڵبژاردنی 12ی ئایار رادەستی ئەنجومەنی كۆمسیاران كرد لە بارەگای كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان لە  بەغداد. وتیشی لە دەستەی دادوەری كۆمسیۆن بۆ تانەكانی هەڵبژاردن پێیان راگەیاندین دەبێت تانەكان رادەستی كۆمسیۆن بكرێت و كۆمسیۆنیش دەیداتە دەست دەستی دادوەری تایبەت بە خۆی. 

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت تەنها مانگێك ماوە بۆ تەواوبونی ویلایەتەكەی، دوای چوارساڵ بێدەنگی دواجار فوئاد مەعسوم سەرۆك كۆماری عێراق بێدەنگی شكاند. سەرۆك كۆماری عێراق ئەمشەو لە دوو نوسراودا بە ئاشكرا دژایەتی خۆی بۆ هەر جۆرە لێكۆڵینەوەیەك لە گومانەكانی ساختەكاری لە پرۆسەی هەڵبژاردنە پەرلەمانییەكەی 12ی ئایار راگەیاند. لە نوسراوی یەكەمدا فوئاد مەعسوم دژایەتی خۆی بۆ بڕیارەكەی ئەنجومەنی نوێنەران راگەیاند كە داوای ئەژماركردنەوەی رێژەی 10%ی دەنگەكان و هەڵوەشانەوەی ئەنجامی هەڵبژاردنی دەرەوەی وڵات و دەنگی ئاوارەكان دەكات. فوئاد مەعسوم دەڵێ بڕیارەكەی ئەنجومەنی نوێنەران نادەستورییە و لە دەستوردا دەسەڵاتی هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامی هەڵبژاردن بە پەرلەمان نەدراوە. لە نوسراوی دووەمیشدا كە ئاڕاستەی دادگای فیدراڵی كردووە، بە ناڕاستەوخۆ دژایەتی خۆی بۆ كاری ئەو لیژنەیە نیشان دەدات كە ئەنجومەنی وەزیران پێكیهێناوە بۆ لێكۆڵینەوە لە ساختەكارییەكانی پرۆسەی هەڵبژاردن و بە هەمان شێوە پێكهێنانی ئەو لیژنەیەش بە "نادەستوری" دەزانێت. بەپێی دەستوری عێراق سەرۆك كۆمار دەبێت "شەونخونی بكات بۆ پارێزەگاریكردن لە دەستور"، رەنگە نوسراوەكانی سەرۆك كۆمار لەژێر ئەم ناونیشانەدا نوسرابێت، بەڵام لەماوەی چوار ساڵی سەرۆكایەتییەكەیدا چەندینجاری تر دەستور پێشێلكراوە و ئەو بێدەنگ بووە. هەر بەپێی دەستوری عێراق دەبێت سەرۆك كۆمار بێلایەنی خۆی لەنێوان لایەنە سیاسییەكان بپارێزێت، فوئاد مەعسوم بە دەركردنی ئەو دوو نوسراوە هێندەی وەك پارێزەری ئەو لایەنانە دەركەوت كە دژایەتی دووبارە ئەژماركردنەوەی دەنگەكان دەكەن هێندە وەكو پارێزەری دەستور خۆی نمایش نەكرد. نوسراوەكانی فوئاد مەعسوم دوای چەند كاتژمێرێك هات لە كۆبونەوەی لەگەڵ سێ جێگرەكەی (نوری مالیكی – ئەیاد عەلاوی- ئوسامە نوجێفی)، سێ جێگر كە تاڕادەیەك هەرسێكیان نیگەرانن لە ئەنجامەكانی هەڵبژاردن. ئەوەی جێگەی سەرەنجە راگەیەندراوی سەرۆكایەتی كۆمار لەبارەی كۆبونەوەی سەرۆك كۆمار و سێ جێگرەكەی باسی لەوەدەكرد، لە كۆبونەوەكەدا جەختكراوە لەسەر " پێویستی رێزگرتن لە ئیرادەی راستەقینەی دەنگدەران و گرتنەبەری هەموو رێوشوێنێكی پێویست بۆ پارێزگاریكردن لە سەلامەتی پرۆسەی دیموكراتی و پاراستنی بەرژەوەندییە نیشتمانییە باڵاكانی وڵات". لە چوار ساڵی رابردوودا فوئاد مەعسوم بە بەهانەی ئەوەی بەپێی دەستور دەبێت ئەو بێلایەن بێت لە زۆربەی پرسە هەستیارەكاندا خۆی پاراستووە و هیچ قسەیەكی ئەوتۆی نەكردووە، بەڵام ئێستا كە زۆرێك لە لایەنە بەشدارەكانی هەڵبژاردنی 12ی ئایار نیگەرانن لە ئەنجامی هەڵبژاردنەكە و دەڵێن ساختەكاری كراوە، ئەو بێلایەنی خۆی لەدەستدەدات و لەبری دۆزینەوەی رێگەی دەستوری و یاسایی بۆ لێكۆڵینەوە لە گومانەكانی ساختەكاری، رێگە نادەستورییەكان دیاری دەكات. حزبەكەی فوئاد مەعسوم (یەكێتی نیشتمانی كوردستان) یەكێكە لەو حزبە بەشدارانەی هەڵبژاردنەكەی 12ی ئایار كە زۆرترین پەنجەی تۆمەتی ساختەكاری بۆ درێژ دەكرێت، ئەم تۆمەتانەش تەنیا لەلایەن لایەنە كوردییەكانی هەرێمی كوردستانەوە نییە، لایەنە توركمان و عەرەبەكانی كەركوكیش بەهەمان شێوە تۆمەتی ساختەكردنی ئەنجامی هەڵبژاردن دەدەنە پاڵ یەكێتی، رەنگە ئەمە هۆكارێكی تر بێت فوئاد مەعسومی ناچاركردبێت بێلایەنی لەدەستبدات و بكەوێتە سەنگەری بەرگری لە حزبەكەی. فوئاد مەعسوم كە وەكو نوێنەری كورد لەسەر كورسی یەكێك لە بەرزترین پۆستەكانی بەغداد دانیشتووە، چاوەڕوان دەكرا لە پرسی ریفراندۆمدا رۆڵی گەورە و یەكلاكەرەوە ببینێت، بەڵام ئەو خۆی پاراست بە لێدوانێك هەردوولا بەغداد و هەولێری رازیكرد، ئەو لەبارەی ریفراندۆمەوە وتی: ریفراندۆم دەستورییە، بەڵام جیابونەوە لە عێراق نادەستورییە. دوای ریفراندۆم و گەڕانەوەی سوپای عێراق بۆ ناوچە جێناكۆكەكان یان ئەوەی ناوی لێنراوە رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر، بەهەمان شێوە فوئاد مەعسوم خۆی پاراست و هیچ قسەیەكی ئەوتۆ و كاریگەری لەسەر بارودۆخەكە نەكرد. نوسراوەكانی فوئاد مەعسوم دوای چەند كاتژمێرێك هات لە بانگەوازی فراكسیۆنی حزبەكەی لە پەرلەمانی عێراق كە بە ئاشكرا داوایان لێكرد بێدەنگی بشكێنێت و رێوشوێن بگرێتەبەر دژی بڕیارەكەی ئەنجومەنی نوێنەران بۆ هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامی هەڵبژاردن. نوسراوەكانی فوئاد مەعسوم لەبارەی پرسی ساختەكاری و هەوڵدان بۆ رێگریكردن لە رێوشوێنەكانی پەرلەمان و حكومەت رەنگە هیچ شتێك نەبێت جگە لە رازیكردنی حزبەكەی بەتایبەتی بەكاتێكدا قسەوباس هەیە بیەوێت بۆ ویلایەتی دووەمی سەرۆكایەتی خۆی كاندید بكاتەوە.