نیاز عه‌بدوڵڵا له‌ دادگای به‌رایی هه‌ولێر یه‌كه‌م دانیشتنی دادگاییكردنی سكاڵا له‌سه‌رتۆماركراو دكتۆر شایان عه‌سكه‌ری به‌ئاماده‌بوونی پارێزه‌ری سكاڵاكار سه‌نگه‌ر باڵه‌كی به‌ڕێوه‌چوو، به‌ڵام له‌سه‌ر داوای سكاڵالێكراو دانیشتنه‌كه‌ بۆ 35 رۆژی تر دواخرا و دادگاییكردنه‌كه‌ش ناڕه‌زایی لێكه‌وته‌وه‌. به‌هۆی تۆماركردنی سكاڵای یاسایی دژ به‌ دكتۆر شایان له‌ لایه‌ن دوو له‌ هێرشكاره‌كانی سه‌ر خۆپیشانده‌رانی مانگی ئازار له‌ هه‌ولێر و داواكردنی بڕی 200 ملیۆن دیناری عێراقی، ئه‌مڕۆ 21ی ئایار یه‌كه‌م دانیشتنی دادگاییكردنه‌كه به‌ڕێوه‌چوو كه‌ تایبه‌ت بوو به‌ سكاڵای سه‌نگه‌ر باڵه‌كی یه‌كیك له‌ ده‌ستدرێژیكاره‌كانی سه‌ر دكتۆر شایان له‌ خۆپیشاندانه‌كان، به‌ڵام له‌ ماوه‌ی دانیشتنه‌كدا له‌سه‌ر داوای سكاڵالێكراو دانیشتنه‌كه‌ بۆ 25ی حوزه‌یران واتا 35 رۆژی تر دواخرا.  دكتۆر شایان به‌ (دره‌و میدیا)ی وت "داوای دواخستنی دانیشتنه‌كه‌م كرد چونكه‌ وه‌كاله‌تم بۆ هیچ پارێزه‌رێك نه‌كردبۆوه‌ و پارێزه‌رم نه‌بوو، بۆیه‌ به‌ بڕیاری دادوه‌ر دانیشتنه‌كه‌‌ بۆ 25ی حوزه‌یران دواخرا".  له‌باره‌ی به‌ڕێوه‌چوونی دانیشتنی یه‌كه‌می سكاڵای دووه‌م كه‌ له‌لایه‌ن هێرشكار ناسح مه‌حمود تۆماركراوه‌، وتی "بڕیاره‌ 1ی ته‌ممووز دانیشتنه‌كه‌ به‌ڕێوه‌ بچێت".  رۆژی 25ی ئازاری 2018 به‌هۆی بڵاوكردنه‌وه‌ی گرته‌ ڤیدیۆیه‌كه‌وه‌ له‌ژماره‌ی تایبه‌تی خۆی له‌ تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی فه‌یسبوك، دكتۆر شایان عه‌سكه‌ری به‌ڵگه‌ی چه‌ك هه‌ڵگرتن و ده‌ستدریژی دوو له‌هێزه‌ ئه‌منییه‌ جل مه‌ده‌نییه‌كانی بڵاوكرده‌وه‌ كه‌ ده‌ستدرێژی و رێگرییان كردبووه‌ سه‌ر ناوبراو، بڵاوكردنه‌وه‌ی ڤیدیۆكه‌ به‌دوای خۆیدا كاردانه‌وه‌ی میدیایی و رێكخراوه‌كانی كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نی دژ به‌و دوو كه‌سه‌ جل مه‌ده‌نییه‌ دروستكرد. به‌ڵام رۆژی 17ی ئایار پێڕاگه‌یاندنی ئاماده‌بوون له‌به‌رده‌م دادگای به‌رایی به‌هۆی بوونی دوو سكاڵای یاسایی ده‌گه‌یه‌ندرێته‌ شوینی كاری دكتۆر شایان عه‌سكه‌ری له‌ نه‌خۆشخانه‌ی نانه‌كه‌لی هه‌ولێر، كه‌ له‌ سكاڵاكاندا به‌ تۆمه‌تی ناوزڕاندن هه‌ر یه‌ك له‌ سه‌نگه‌ر باڵه‌كی و ناسح مه‌حمود داوای قه‌ره‌بووی ماددی به‌ بڕی 100 ملیۆن دینار واتا 200 ملیۆن دینار بۆ هه‌ردووكیان ده‌كه‌ن. ئه‌مڕۆ دژ به‌ به‌ڕێوه‌چوونی پرۆسه‌ی دادگاییكردنی دكتۆر شایان له‌ شاری هه‌ولێر، ئه‌نجوومه‌نی مامۆستایانی ناڕازی دژ به‌ تۆماركردنی سكاڵاكان و به‌ڕێوه‌چوونی پرۆسه‌ی دادگاییكردنه‌كه‌ رایانگه‌یاند "له‌بری ئه‌وه‌ی داوای لێبوردن له‌ دكتۆره‌ شایان بكه‌ن كه‌ رۆژانه‌ تیماری نه‌خۆشانی شێرپه‌نجه‌ ده‌كات له‌ نه‌خۆشخانه‌ی نانه‌كه‌لی شاری هه‌ولێر هه‌ستاون سكاڵایان له‌سه‌ر تۆماركردووه‌". ئه‌نجوومه‌نی مامۆستایان پێیان وایه‌ "ئه‌م دادگاییه‌ نادادگه‌رانه‌یه‌ و جۆرێكه‌ له‌ سزای كه‌سانی ئازادیخواز و به‌توندی ئیدانه‌ی ده‌كه‌ین و داوا له‌ دادوه‌ره‌ به‌ڕێزه‌كان ده‌كه‌ین سه‌ربه‌خۆیی خۆیان و دادگا بپارێزن". له‌ كاردانه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تییه‌كانی سكاڵاكانی دژ به‌و پزیشكه‌ پسپۆڕه‌ی نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌ له‌ نه‌خۆشخانه‌ی نانه‌كه‌لی هه‌ولێر، 639 پزیشكی ژن له‌ گرووپی خانمه‌ پزیشكه‌كانی كوردستان ئه‌مڕۆ 21ی ئایار به‌یاننامه‌یه‌كی ناڕه‌زاییان بڵاوكرده‌وه‌ و پشتیوانی ته‌واوی خۆیان بۆ ناوبراو راگه‌یاند و وتیان "به‌ تووندی ریسوای ئه‌م كاره‌ دزێوه‌ ده‌كه‌ین و داوا نه‌ك له‌ داموده‌زگا یاسایی و شه‌رعییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان ده‌كه‌ین، به‌ڵكو داوا له‌ هه‌موو ده‌نگێكی ئازادیخواز و له‌ناو هه‌موو لایه‌نه‌ سیاسییه‌كان ده‌كه‌ین دژی ئه‌م كاره‌ ناشرینه‌ هه‌ڵوێست وه‌ربگرن و له‌ رێگه‌ی خۆیانه‌وه‌ فشار بخه‌نه‌ سه‌ر دادگا بۆ ده‌ستبه‌جێ راگرتنی ئه‌م سكاڵا نابه‌جێیه‌". گرووپی خانمه‌ پزیشكه‌كان ئومێدیان به‌ دادگا هه‌یه‌ و وتوویانه‌ "ئێمه‌ ئومێدی گه‌وره‌مان به‌ دادگا و داموده‌زگا یاساییه‌كانی حكومه‌تی هه‌رێم هه‌یه‌ كه‌ نه‌چێته‌ ژێرباری ئه‌م گه‌مه‌ ناشرینه‌وه‌". پێشتر دكتۆر شایان عه‌سكه‌ری به‌ (دره‌و میدیا)ی راگه‌یاند "خۆپیشاندانی مه‌ده‌نیم كردووه،‌ نه‌چه‌كی سووك یان قورسم پی نه‌بووه‌ و هه‌تا جنێویشم نه‌داوه‌ و هیچ سووكایه‌تییه‌كم به‌ كه‌س نه‌كردووه‌ ئێستا له‌سه‌رچی من سزا بدرێم نازانم، ناشزانم ئه‌وان مه‌به‌ستیان شه‌خسی خۆمه‌ یان ده‌یانه‌وێت خه‌ڵكی تر له‌ رێگای منه‌وه‌ بترسێنن". وتیشی "ده‌چمه‌ به‌رده‌م دادگا و تا دوا رێكاری یاسایی به‌رگری له‌ مافی ره‌وای خۆم ده‌كه‌م".

راپۆرتی شیكاری: محەمەد رەئوف  " مێژوو خۆی دووبارە ئەكاتەوە" ئەمە ئەو قسە باوەیە كە بەشێك لە هاوڵاتیان باوەڕیان پێیەتی و بەشێكیش رەتی دەكەنەوە بەڵام رەنگە بۆ پرۆسەكانی هەڵبژاردن لە هەرێمی كوردستان قسەیەكی درووست بێت، ئەگەر بەراوردێك بكرێت لە نێوان یەكەم پۆسەی هەڵبژاردن لە كوردستان ( 1992 ) و دوایین پرۆسەی هەڵبژاردن ( 2018 ) . خاڵی كۆكرەرەوەی نێوان یەكەم هەڵبژاردن و دوایین هەڵبژاردن لە كوردستان یەك وشەیە ئەویش ( ساختەكاری) كە بۆتە مۆتەكە بەسەر هەموو پرۆسەكانی هەڵبژاردن لە نێوان ئەو دوو مێژووەدا، بە فۆرم و شێوازی جیاوازەوە. لە یەكەم پرۆسەی هەڵبژاردندا دەنگی دووبارەو ناسنامەی ساختەو بەزۆر دەنگ پێگۆڕین و پركردنی سندوقەكان سیمای یەكەم پرۆسەی هەڵبژاردن بوو، بە نمونە لە پارێزگای دهۆك ( 178 هەزار ) كەس مافی دەنگدانی هەبووە بەڵام ( 198 هەزار)  كەس دەنگیدا بەرێژەی ( 111%)، ئەم رێژی لە 111% یە جارێكی تریش لە پرۆسەی ریفراندۆمی 2017 دووبارە بووەوە. بەڵام لە دوایین پرۆسەی هەڵبژاردندا لە 2018 پێشكەوتنی ئامێرەكانی دەنگدان تیایدا، سیمای ساختەكاری گۆڕی لە دەنگی مردوو دوبارەو سندوقپڕكردنەوە بۆ ساختەكاری ئەلكترۆنی كە لەم پرۆسەیەدا هێزەكان ئاماژەی بۆ دەكەن. یەكەم/ ساختەكاریی لە هەڵبژاردنەكانی كوردستاندا پرۆسەی هەڵبژاردن، وەك پایەیەكی گرنگی دیموكراسی لە وڵاتە تازە پێگەیشتووەكاندا، بەڵام بەردەوام لەو كۆمەڵگایانەدا حیزبی حاكم، یاخود هێزە دەستڕۆیشتووەكان لە رێی ساختەكاریی و تەزویرەوە دەنگی هاوڵاتیان لەبەرژەوەندی خۆیان ساختە دەكەن، لە هەرێمی كوردستانیش پرسی تەزویر و ساختەكاریی لە هەڵبژاردنەكاندا بووەتە پرسێكی جیدیی و كاریگەری لەسەر پرۆسەی هەڵبژاردن و نەخشەی سیاسی هێزەكان لە هەرێمی كوردستان و عێراق دروستكردووە، ئەگەرچی پرۆسەی هەڵبژاردن لە كوردستاندا بۆ ساڵی 1992 دەگەڕێتەوە، بەڵام لە عێراقدا تەزویر و ساختەكاری مێژوویەكی درێژی هەیە (لە یەكەم پرۆسەی هەڵبژاردندا كەلە ساڵی 1923 ئەنجامدرا بەریتانییەكان لە بەرژەوەندی پێكهاتەی سوننە تەزویر و ساختەكارییانكرد، بەو پێیەی لە عێراقدا پێكهاتەی شیعە زیاتربوون و بەریتانییەكانیش لەگەڵ سەرخستنی پێكهاتەی سوننە بوون، دواتریش لە هەڵبژاردنی 1933دا جەودەت روكابی سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی عێراق لە بەرژەوەندی خۆی تەزویریكرد، هاوكات جەمیل مەدفەعی لە هەڵبژاردنی 1937 و نوری سەعید لە هەڵبژاردنی 1939 لەبەرژەوەندی خۆیان تەزویریانكرد).  لە هەڵبژاردنە سەرەتاییەكانی عێراقدا، كارەكتەرە سیاسییەكان هێزی سەربازیی و ناوخۆییان لەو بوارەدا بەكارهێناوە، لەبەرئەوەی لەو سەردەمەدا وەزارەتی ناوخۆ سەرپەرشتی هەڵبژاردنەكانی دەكرد و هەرئەویش سندوقەكانی هەڵبژاردنی دەگواستەوە، لەو ساتەشدا هەڵبژاردن چەند رۆژێكی دەخایاند و هیچ جۆرە چاودێرییەكی ناوخۆیی و نێودەوڵەتیش نەبووە، بۆیە تەزویر و ساختەكاریی بووە نەریتێكی باوی پارت و كەسایەتییە دەسەڵاتدارەكان و لە سەرجەم هەڵبژاردنەكانی عێراقدا لەبەرژەوەندی حیزبی حاكم و دەسەڵاتدار ساختەكاریی كراوە و كاریگەریی گەورەشی لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردنەكان هەبووە. دووەم/ ساختەكاریی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی 1992 دەگۆڕێت ئەزموونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە هەرێمی كوردستان بۆ یەكەمجار لە ساڵی 1992 كراوە و ئەزمو‌ونێكی تا ئاستێك سەركەوتوو نەبوو، چ لە رووی بوونی ساختەكاریی زۆرەوە، چ لە رووی ئەوەی سندووقەكانی هەڵبژاردن، لەبری ئەوەی ببێتە ناوەندی یەكلاكردنەوەی كێشە و قەیرانەكان، بووە هۆی لێكدابرانی هێز و لایەنەكان، لە یەكەم هەڵبژاردندا، كە بڕیاربوو لە 17/5/1992 بەڕێوەبچێت، دوو رۆژ دواخرا لەو كاتەدا وترا مەرەكەبی هەڵبژاردنەكان لەلایەن هێزێكەوە ساختەكراوە و مەرەكەبی خراپ هێنراوە بۆیە هەڵبژاردن دواخرا. بەپێی ئەو نامە و راگەیەنراو و بەڵگەنامانەی بڵاوكراونەتەوە، لە هەڵبژاردنی 19/5/1992دا بە جۆرەها شێوە ساختەكاریی و تەزویر لەلایەن هێز و لایەنەكانەوە كراوە، لەگەڵ ئەوەی بەپێی پێوەرە نێودەوڵەتییەكان لێكۆڵینەوە لەهەر بنكە و ناوەندێكی دەنگداندا دەكرێت، كە رێژەی دەنگدان تێیدا لە (85%) زیاتر بێت، (هەر وێستگەیەكی دەنگدان رێژەی دەنگدانی (85%) زیاتر بوو دەچێتە تەحقیق... جگە لەمە لە هەر ناوچەیەك رێژەی دەنگی (85%) زیاتر بێت دەچێتە تەحقیق، كە ئەمانە پێوەری نێودەوڵەتین). بەڵام بەپێی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان، كە لەلایەن لیژنەی باڵای هەڵبژاردنەكانەوە راگەیەنرا، لە پارێزگای دهۆك، كە (178000) كەس مافی دەنگدانیان هەبووە، بەڵام لەو پارێزگایە (198352) دەنگیانداوە، واتا رێژەی دەنگدان (111.4%) بەو پێیەش ئەگەر رێژەی دەنگدان، كە لە سلێمانی (77.6%) ئاسایی بو‌وە و بەپێی ستانداردی نێودەوڵەتی، ئەگەر رێژەی دەنگدان لە پارێزگای دهۆك (100%)یش ئەژمار بكرێت ئەوا (20352) دەنگ زیاد دراوە و ساختەكارییەكە رێژەكەی دەكاتە (11.4%)، هەرچەندە بەپێی پاشكۆی وتارێكی نەوشیروان مستەفا ئەمین بەناوی (حیزب و حوكم: ئەزمو‌ونی كوردستان) ئاماژە بەوە دەكات، كە رێژەی دەنگدان لە پارێزگای دهۆك (124%) بووە بەو پێیەی ئەگەر لەو پارێزگایە لە (100%)ی دەنگدەران دەنگیان دابێت ئەوا نزیكەی (45000) زیاتر دەنگیانداوە بەو پێیەی ئەو پارێزگایە (223000) دەنگیانداوە). بەوپێیەش ئەو تەزویرەیكراوە، ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی گۆڕی، چونكە لە هەڵبژاردنەكەدا پارتی دیموكراتی كوردستان (437879) دەنگی بەدەستهێنا بەڕێژەی (45.05%) و یەكێتی نیشتیمانی كوردستان (423833) دەنگی بەدەستهێنا بەڕێژەی (43.6%) ئەگەر ئەو رێژە دەنگە زیادەیەی دهۆكی لێدەركرێت (20352) دەنگی زیاد لە (100%) ی دەنگدانە ئەوا دەنگی پارتی دەبێتە (437879 - 20352 = 417527) دەنگ بەو پێیەش كۆی گشتیی دەنگدان دەبێتە (951601) واتا یەكێتی نیشتیمانی كوردستان دەبێتە هێزی یەكەم و رێژەی دەنگەكانی دەبێتە (44.5%) و پارتی دیموكراتی كوردستانیش رێژەی دەنگەكانی دەبێتە (43.9%) و هێزی دووەمی كوردستان.  هاوكات بەپێی زۆرێك لە سكاڵا و نامە و بروسكەی لایەنە سیاسییەكان، باس لە دەستتێوەردان و دەنگیدانی دووبارە دەكەن، لەگەڵ ئەوەی لیژنەی باڵای هەڵبژاردن هۆشیاریدا لە بەسزاگەیاندنی هەر كەسێك كە هەوڵی ساختەكاریی بدات، دوای جیاكردنەوەی دەنگەكان بۆ دەستەی باڵای هەڵبژاردنەكان دەركەوت، كە لە هەردوو بنكەی (17) لە دهۆك و بنكەی (6) لە هەولێردا ساختەكاریی كراوە، بەو پێەی لە بنكەی (17)ی دهۆك (قوتابخانەی پێشكەفتن) ژمارەی دەنگەكانی ئەو بنكەیە بە (7994) دەنگ ئەژمار كراوە، بەڵام دوای بژاردنەوەیان دەركەوت دەنگی ئەو بنكەیە تەنها (1994) واتا (6000) دەنگ لەو بنكەیە زیاد ئەژماركرابوو، بۆیە لەو بنكەیەدا (6000) دەنگی پارتی دیموكراتی كوردستان سڕایەوە، بەوپێیەی بۆ لیژنەی باڵا دەركەوت لەو بنكەیەدا ساختەكاریی كراوە. لە بنكەی (6) ی هەولێریش، دوای ئەوەی بۆ دەستەی باڵا دەركەوت كە ساختەكاریی لەو بنكەیەدا كراوە و لە جارێك زیاتر دەنگدراوە، بۆیە دەنگی ئەو بنكەیە رەتكرایەوە بەو پێیەش (3540) دەنگی پارتی سڕایەوە لەگەڵ (15) دەنگی سۆسیالست و (1) دەنگی پارتی گەل و (17) دەنگی شیوعی و (18) دەنگی ئیسلامیی و (151) دەنگی یەكێتی، بەمەش كاریگەری بەسەر ئەنجامە كۆتاییەكانی هەڵبژاردندا هات دەنگەكانی یەكێتی بووە (423682) و تا (423833 – 4151 = 423682) دەنگەكانی پارتیش بووە (428339) بەوپێیەی (437879 – 69540 = 428339 ) بەم پێیە رێژەی دەنگەكان بووە پەنجا بە پەنجا بۆ هەردوو حیزبە سەرەكییەكە). هەوڵی دەرهێنانی هەزاران ناسنامە دراوە لەبەرژەوەندی لایەنەكان بۆئەوەی كاریگەری لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردن دروست بكرێت، بۆ نمو‌ونە لە بروسكەیەكدا كە لە رۆژی 18/5/1992 بۆ ئەمیر حەوێزی سەرۆكی دەستەی باڵای هەڵبژاردنەكانی ناردووە، جەلال تاڵەبانی، سكرتێری یەكێتی ئاماژەی بە چەندین ساختەكاریی و فێڵ كردووە، لە بروسكەكەدا ئاماژەی بەوەداوە، كە پارتی 1000 كەسی خۆی هێناوەتەوە لە ئێرانەوە كەچی دەنگدان بۆ ئەوان دواخراوە بە بڕیاری سەركردایەتی. لە بەیاننامەیەكیشدا، كە لە 19 /5/1992 بڵاوكراوەتەوە و لەبەشەكانی پێشتردا خستو‌ومانەتە روو، د. مەحمود عوسمان ئاماژە بەوە دەكات، كە ساختەكاریی زۆر كراوە و بەهۆی ئەوەی مەرەكەبەكە بە ئاسانی لێكراوەتەوە بەچەندین جۆری ناسنامە دەنگدراوە و كەسی وا هەبووە (10) جار دەنگیداوە، پێشیوایە ساختەكاریی زۆر كراوە، بۆیە هەڵبژاردنێكی بێگەرد و نەزاهەت نەبووە و زیانی بە قۆناغی دیموكراتی و پەرلەمانی گەلی كورد گەیاندووە. لە بەیاننامەی سەرجەم حیزبەكاندا ئاماژە بە نیگەرانی كراوە سەبارەت بە ساختەكاریی زۆری هەڵبژاردنەكان و بێگەرد نەبوونیان، لە بەیاننامەیەكی هاوبەشدا هەریەك لە حیزبەكانی (حسك، پاسۆك، حیزبی شیوعی، پارتی گەل، پ.د.ك) هاتووە، كە ئەم هەڵبژاردنە بە شێوەیەكی گشتی ناڕێك و ناپوختە لەبەر چەند دەستتێوەردانێك و چەند هەڵەیەكی تەكنیكی، كە بوونە هۆی دروستكردنی كەش و هەوای تەزویر و لادان لە یاسای هەڵبژاردن چ بەهۆی خۆفەرزكردن و بەسەر جەماوەر و چ بەهۆی فڕۆفێڵی نابەجێیانە). سێیەم/ ساختەكاریی لە هەڵبژاردنەكانی 2005دا ساختەكاریی و پێشێلكاریی لە هەڵبژاردنەكانەكانی هەرێمی كوردستان لە 2005 دا كراوە و ئەویش بەپێی بەلًگەنامەكانی بەرپرسانی هەردوولا، لە بڵاوكردنەوەی كۆمەڵێك بەڵگەنامەدا بەناوی (پرۆسەی پێكهێنانی سەرۆكایەتی هەرێم)، كە نەوشیروان مستەفا لە 8/7/2013 دا بڵاویكردەوە، بەرپرسە باڵاكانی هەردوولا بە روونی ئاماژە بە بوونی ساختەكاریی دەكەن، لە بڵاوكراوەكانی نەوشیروان مستەفا هاتووە: كە بەهۆی تەزویرەوە لە هەڵبژاردنەكانی 2005 دا لە قەزای سۆران كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان هەندێك لە سندووقەكانی ئەو قەزایەی پوچەڵكردەوە و مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكارتی كوردستان نامەیەكی ناڕەزایی بۆ حسێن هنداوی سەرۆكی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان نارد.  هەر لە بڵاوكراوەكەدا، نەوشیروان مستەفا ئاماژەی بەوەكردووە، لەبەرئەوەی یەكێتی (20 هەزار) دەنگی زیاتر لە پارتی هاوپەیمانەكانی هێنا، مەسعود بارزانی ئەمەی بە تەزویر لەقەڵەمدا، هەربۆیە لە نامەیەكدا بۆ جەلال تاڵەبانی، سكرتێری یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لە رۆژی 1/2/2005 دا تیایدا ئاماژە بە چەند خاڵێك دەكات، لە خاڵە سلبییەكاندا باس لە كۆمەڵێك رێگری دەكات لەوانە بارزانی گلەیی دەكات و دەنوسێت لەسەر سندووقەكان رێگە نەدراوە ئەوانەی نەخوێندەوارن بە كەسی نزیكی خۆیان رەئی خۆیان بنووسن، بەڵكو كادیرەكانی سەر سندوقەكانی بە كەیفی خۆیان نو‌وسیویان، بەڵام لە خاڵی شەشەمدا بەروونی باسی تەزویر و خروقات دەكات و دەنو‌وسێت (هەندێك خروقات یەكجار زۆر زەقن و پینە ناكرێن وەك ژمارەی زیادی دەنگ، كە بە دەها هەزار زیاترە لەوەی كە تۆمار كراوە و مەعلوم بووە پێشتر ئەو شوێنە ژمارەی دەنگدەری چەندە). بارزانی لە نامەكەدا ئاماژە بەوەش دەكات كە ناكرێت ئەو تەزویرە زۆرانەی كراون لە هەرلایەك قبوڵ بكرێن و ئەمانە ببنە ئەساس بۆ ئاییندە، بۆیە پێویستە لیژنەیەك لێكۆڵینەوە لەو تەزویرانە بكات كە ژمارەی دەنگدەر زیادكراوە. بەڵام لە نامەكەی بارزانیدا دەركەوێت، كە هەردوولا واتا یەكێتی و پارتی هەریەكە و خروقات و تەزویری بۆ بەرژەوەندی حیزبی خۆیان كردووە، چونكە لە خاڵی پێنجەمی نامەكەیدا بۆ تاڵەبانی، بارزانی نو‌وسیویەتی (شكایەتی یەكجار زۆر لەسەر رەفتاری برادەرانی یەكێتی پێمانگەیشتووە بێگومان رەنگە هەمان شكایەت لەسەر پارتیش بەدەست جەنابت گەیشتبن)..(بڕوانە پاشكۆی ژمارە 15 نامەكەی بارزانی بۆ تاڵەبانی).  چوارەم/ ساختەكاریی لە هەڵبژاردنی 2010 لە هەڵبژاردنەكانی 25 / 7/ 2009دا هێز و لایەنە سیاسییەكان و چاودێرانی نێودەوڵەتیی تێبینیی و سەرنجی زۆریان لەسەر هەڵبژاردنەكان هەبوو، قاسم عەبودی، ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان، رایگەیاند: بەهۆی بوونی سكاڵا لەسەر ژمارەیەكی زۆری وێستگەكانی دەنگدان و دواتر خوێندنەوە و هەڵسەنگاندنی سكاڵان بڕیارماندا بە رەتكردنەوەی دەنگی (40) وێستگەی هەڵبژاردن. حەمدیە حوسێنی، ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان، لە كاتی راگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی 2009 لە بەرواری 7/8/2009 رایگەیاند، نزیكەی (700) سكاڵا تۆماركراون، كە (42)یان سكاڵای سوورن و سكاڵا لەسەر نزیكەی (300) وێستگەی دەنگدان تۆماركراوە.  سەبارەت بە تێڕوانینی رۆژنامەنووسان و چاودێرانی نێودەوڵەتیش، گۆڤاری ئیكۆنۆمیستی بەریتانیا لە راپۆرتێكی بڵاویكردەوە، لە هەڵبژاردنی پەرلەمان و سەرۆكی هەرێمدا ساختەكاریی لە ناوچەی ژێر دەسەڵاتی پارتی زۆر كراوە و هەندێك كەس پتر لە 20 جار دەنگیانداوە. پێنجەم/ ساختەكاریی لە هەڵبژاردنی 2014 زۆرێك لە پرۆسەكانی هەڵبژاردن لەهەرێمی كوردستان، بۆتە هۆی جێگەی گومانی چاودێران و بەشێك لەلایەنە سیاسییەكان، لە 30/4/2014دا، هەرێمی كوردستان و عێراق دوو هەڵبژاردنی بەخۆوە بینی، ئەوانیش( هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان) زۆرترین گومان و نیگەرانی بەشێك لەلایەن لە تەزویر و ساختەكاری بوو لە ئەنجومەنی پارێزگاكان و هەوڵدان بۆ گۆڕینی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان. ئەو گومانانە بەتایبەتی لە شوێنی كۆكردنەوە و جیاكردنەوەی دەنگەكان بوو لە ( ئەلبیسەكەی ) شاری سلێمانی بوو، هەریەك لە ( بزووتنەوەی گۆڕان، یەكگرتووی ئیسلامیی كوردستان، كۆمەڵی ئیسلامیی كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستان) لە شاری سلێمانی لە 3/4/2014 دا، راگەیەنراوێكی هاوبەش بڵاودەكەنەوە، لەسەر مەترسیی ساختەكاری لە هەڵبژاردن، لە راگەیەنراوەكەیاندا، داوا لە هەموو لایەنە پەیوەندیدارەكان دەكەن، وشیارانە مامەڵە بكەن و رێگربن لە دەستتێوەردانی هەندێ لایەنی حیزبی و سەربازی كە لێرەولەوێ لە دەوروبەری بنكەكانی دەنگداندا لە دەرەوەی رێنماییەكانی كۆمسیۆن كار دەكەن و لە هەوڵدان بۆ ساختەكردن. لە راگەیەنراوەكەدا هاتووە: "هەوڵێكێك لە ئارادایە بۆ ساختەكردن، كە لە چەندین شوێن رێی لێگیراوە، داواكارین لە بریكارەكانمان لەسەر سندووقەكانی دەنگدان، چاودێرە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەكان، رۆڵیان هەبێت لە چاودێریكردنی پرۆسەكە بە گشتی و بە تایبەتی لە كاتی ژماردنی دەنگەكان و گواستنەوەیان بۆ بنكەكانی جیاكردنەوە و ژماردنی دەنگەكان، بە مەبەستی مسۆگەركردنی هەڵبژاردنێكی پاك و بێگەرد". لە راگەیەنراوەكەدا، چوار لایەنەكە هۆشداری دەدەن، "بۆ هەموو ئەوانەی كە ساختەكاری دەكەن، یان بەشداریی تێدا دەكەن، یان ئاسانكاریی بۆ دەكەن و هەموو كەموكورتیی پرۆسەكە دەخەینە ئەستۆی بەڕێوەبەری ئۆفیسی سلێمانی كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان، چونكە ئێمە ماوەیەك پێش ئێستا كۆمیسیۆنمان ئاگاداركردووەتەوە و پێمانوایە بەڕێوبەری لقی سلێمانی لە ئاستی ئەم بەرپرسیاریەتییەدا نەبووە".  گومانی لایەنەكان بۆ دەستكاریكردنی دەنگی لایەنەكان لە بنكەی جیاكردنەوەی دەنگەكان لە ئەلبیسەكە زیاتر دەبێت، گوتەبێژی هەڵبژاردنەكانی كۆمەڵی ئیسلامی لە سلێمانی دەڵێ زیاتر لە 2 هەزار دەنگمان لە سلێمانی كەمكراوەتەوە بۆ لایەنێكی سیاسی، "فۆرمی 902 دەستكاریكراوە و بەو دەستكارییەش ئەنجامەكان گۆڕاون، هەروەك چۆن بەشێك لە ساختەكارییەكانیش لە كاتی هەڵبژاردندا كراون، بۆیە 2 سكاڵامان تۆماركردووە، یەكێك لە سلێمانی و یەكێكیش لە هەولێر، بەچەند شێوەیەك بەڵگەمان پێشكەشكردووە و بەڵگەكانی ئێمە و گۆڕان و یەكگرتوو و پارتی هەمووی لەیەك ناچێ". بەپێی ئەو بەڵگانەی لەلایەن ژووری هەڵبژاردنی بزووتنەوەی گۆڕانەوە خراونەتە روو، دوای ئەوەی بزووتنەوەكە بەدواداچوونی بۆ ئەنجامی دەنگەكان و CDیەكانی كۆمیسیۆن و فۆرمی 902 كردووە، بۆی دەركەوتووە، لەو( 3 هەزار و 256 )وێستگەیەی پارێزگای سلێمانی لە 133 وێستگەدا "ساختەكاری گەورە" كراوە، بەشێوەیەك لەو وێستگانەدا زیاتر لە 14 هەزار دەنگیان كەمكراوەتەوە، هەر بەپێی بەڵگەكانی ژووری هەڵبژاردنی گۆڕان، ( 14 هەزار و 678 )دەنگی گۆڕان براون بۆ یەكێتی و بەو دەنگانەشەوە كە لە 4 لایەنەكەی دیكەوە براون بۆ یەكێتی دەگاتە( 19 هەزار و 968 )دەنگ.  رێكخراوەكانی چاودێری هەڵبژاردنەكانیش ئاماژە بە چەندین پێشێلكاری و ساختەكاری دەكەن لە هەڵبژاردنەكانی 3/4/2014، تۆری‌ سپی‌ بۆ چاودێری هەڵبژاردن، كە ئەركیان چاودێریكردنی هەڵبژاردنەكانبووە  لە شاری‌ هەولێر راپۆرتی لەسەر هەڵبژاردنەكانی (30ی نیسان) بڵاودەكاتەوە و رایدەگەیەنێت، "چەندین پێشێلكاری ئەنجامدراوە". بەرپرسی رێكخراوی ئەجیالی سەلامی چاودێری هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق و ئەنجومەنی پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان رایگەیاندووە:"رێكخراوەكەمان ٧ هەزار و ٣٦ حاڵەتی دەنگدانی بەكۆمەڵی لە پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان تۆماركردووە، جگە لە ٩٣٦ حاڵەتی لەكاركەوتنی ئامێری خوێندنەوەی كارتی ئەلیكترۆنی و پەنجە مۆر و ٣٧ حاڵەتی توندوتیژی پەیوەست بە هەڵبژاردنەوە". ئەمە سەرەڕای پێشێلكاری و ساختەكاری زۆر لە دەنگدانی تایبەتدا كراوە، بەوپێیەی زۆرینەی هێزە ئەمنیەكان بەسەر حیزبە باڵادەستەكاندا دابەشبوون، چاودێرانی هەڵبژاردنەكان رایدەگەیەنن، كە هەوڵی سەرپێچی‌ و "ساختەكاری" لە هەولێر و دهۆك زۆر رێكخراوە و ئەگەر وا بڕوات گومانیان هەیە لە كاتژمێرەكانی كۆتایی دەنگداندا سەرپێچییەكان روو لەزیادبوون بكات، رێكخراوی تەمووز، كە یەكێكە لەو رێكخراوانەی كۆمەڵگەی مەدەنی چاودێری هەڵبژاردن دەكات، لە رپۆرتی یەكەمی خۆیدا لە نیوەرۆی 30/4/2014 بڵاویكردۆتەوە:" بێسەروبەرەیی هەیە لەدەنگدانی تایبەت لە هەولێر، ئامێری خوێندنەوەی كارتی ئەلیكترۆنی دەنگدان زیاد لەجارێك وەستاوە".  شەشەم/ ساختەكاری لە رووی یاساییەوە ساختەكاری، چ لە پرۆسەی هەڵبژاردن و چ لە بوارەكانی دیكەی ژیاندا لە رووی شەرعیی و یاساییەوە، رێگە پێنەدراوە، تەزویر، كە دەستتێوەردانی نایاساییە بەمەبەستی گۆڕینی ئاكامەكانی هەڵبژاردن لە رێگەی مادیی یان مەعنەوییە، راستەوخۆ كاریگەری لەسەر ئاكامەكانی هەڵبژاردن دەكات و شەرعیەتی هەڵبژاردن لەدەستدەدات، لە ماددەی (٢٨٦)ی یاسای سزادانی عێراق ژمارە ١١١ ساڵی ١٩٦٩دا هاتووە، (تزویر هو تغیر الحقیقە بقصد الغش، او ای محرر اخری باحدی الگرق المادیە والمعنویە التی بینها القانون من شانه احداپ الچرر بالمصلحە العامە او بشخص من الاشخاص).  بەو پێیەی تەزویر گۆڕینی رووی راستییەكان و زیان بە بەرژەوەندی گشتیی دەگەیەنێت، لەبەرئەوەی بە تاوان ئەژمار دەكرێت، ئەمە لە كاتێكدایە كە غەشكردن لە ئاینی ئیسلامیشدا بە تاوان و بێبەریكردن لە ئیسلام ناوبراوە، پێغەمبەری خوا محەمەد (د.خ) دەفەرموێتك (من غشنا فلیس منا) ئەو كەسەی غەش بكات لە ئێمە نییە، واتا كەسێك تەزویر بكات بێبەری دەكرێت لە ئیسلام. لە یاسای سزادانی عێراقیدا تەزویر بە (جریمە) تاوان ئەژماركراوە و بەپێی ماددەی (٢٨٩) لە یاسای سزادانی عێراقی ئەو كەسانەی تەزویر و ساختەكاریی دەكەن سزا دەدرێن و سزاكەشی نابێت لە ١٥ساڵ زیاتر بێت (.... حكم خاص یعاقب بالسجن مدە لا تزید علی خمسە عشرە سنە كل من ارتكب تزویرا فی محرر رسمی).  لە هەرێمی كوردستانداك بە چەندین شێوە ساختەكاریی لە هەڵبژاردنەكاندا كراوە و دووبارەشبوونەتەوە لەوانە: 1-    دووبارە دەنگدانی هاوڵاتیانی سەربە پارتەكان بە شێوەیەكی رێكخراو لە زۆربەی هەڵبژاردنەكاندا. 2-    دروستكردنی ناسنامەی ساختە بە مۆرو واژووە و دەنگدان پێی. 3-    بێلایەن نەبوونی چاودێرانی سەرسندووقەكانی دەنگدان. 4-    بەكارهێنانی هێزە سەربازییەكان بەجلی مەدەنییەوە لە هەڵبژاردنەكاندا. 5-    بەڕێوەبردنی كاروباری كۆمسیۆن لە قەزاو ناحییەكان لەلایەن دەسەڵاتی حیزبی باڵادەستی ناوچەكەوە. 6-    دەستتێوەردانی بەرپرسە سەربازییە حیزبییەكان لە هەڵبژاردنەكان. 7-    چاوسو‌وركردنەوە و هەڕەشەی نانبڕینی فەرمانبەران. 8-    پارەبەخشینەوە و كڕینی دەنگی دەنگدەران. حەوتەم/ ساختەكاری لە هەڵبژاردنی 2018  جیاواز لە ساختەكاری لە هەڵبژاردنەكانی رابردوو لەم پرۆسەیەدا ساختەكاری بووە ئەلكترۆنی كە رەنگە ئاسانتر بوبێت لە ساختەكاری لە پرۆسەكانی پێشتر كە تیایدا شەش لایەنی سیاسی لە بەیاننامەیەكدا رایدەگەیەنن كە ساختەكاری كراوەو دەستكاری دەنگەكانیان كراووەو داوایانكرد دەنگەكان بە دسەت بژمێردرێتەوە بەڵام كۆمسیۆن رەتی كردووە بە دەست ئەژماری دەنگەكان بكرێت ئەنجامەكانی تێپەراند.  ساختەكاری لە هەڵبژاردنی 12ی ئایار  بە شێوەیەك كراوە كە لە ئاستی پرۆسەی هەڵبژاردنەكان و بەرێوەچوونی پرۆسەكە، بە شێوەیەكی ئاسایی بەرێوەچووە، بەڵام لە ئامێری دەنگەكان و ناردنی بۆ ناوەندی نیشتیمانی جیاكردنەوەی دەنگەكان لە بەغداد كێشە ساختەكاریەكە كراوەو دەستكاری دەنگەكان كراوە، بەشی زۆری فلاش میمۆریەكان نەگەڕێنراونەتەوە. لەكۆی پارێزگاكانی  عێراق ( 10653 ) فلاش میمۆری دەنگەكان نەگەڕاوەتەوە بۆ ناوەندی نیشتیمانی دەنگەكان لە بەغداد كە زۆرینەی لە پارێزگاكانی هەرێم و ناوچە جێناكۆكەكانە بەم شێوەیە:. پارێزگای هەولێر  دەنگی ( 1071 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای سلێمانی دەنگی ( 779 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای دهۆك   دەنگی ( 609 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای كەركوك   دەنگی ( 1887 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای نەینەوا دەنگی ( 2847 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  بەو پێیەش ساختەكاری گەورە جگە لە موسڵ و ئەنبارر لە هەر چوار پارێزگایەكەی (هەولێر، سلێمانی، كەركووك و. دهۆك ) كراوە  ئەمە سەرەرای ئەوەی بە پێی خشتەیەكی بڵاوكراوەی سەعید كاكەیی ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق، كە لە پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان و ناوچە جێناكۆكەكان جیاوازیەكی زۆر لە نێوان دەنگی راگەیەنراوی  راگەیەنراوو راستەقینەدا هەیەو هێڵی سوری تێپەراندووە. هێڵی سور سەرو 10% و  جگە لە پارێزگای ئەنبار هەموو ئەو پارێزگایانەی لیستی كوردی و كاندیدی لیستە كوردیەكانی تێدایە لە سەرو هێڵی سورەوەن. بەرپرسانی نەوەتی نوێ‌ لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا لە سلێمانی رایانگەیاند، ساختەكاری پارتی لە هەموو پارێزگاكانی عێراقدا دەگاتە ٣٠٥ هەزار دەنگ و یەكێتییش دەگاتە ٣٣٥ هەزار دەنگ. ئاشكراشیانكرد لە كۆی ٥٢ هەزار و ٥٢٢ فلاش میمۆری، ١٠ هەزار و ٦٥٣ فلاش میمۆری نەگەڕێنردراوەتەوە بۆ بەغدا. لە بەشێكی تری كۆنفرانسە رۆژنامەوانییەكەدا، بەرپرسانی نەوەی نوێ‌ رایانگەیاند ژمارەی دەنگەكانیان  لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقدا  كە ١٢ی ئەم مانگە بەڕێوەچوو، دەگاتە ٥٠٩ هەزار دەنگ،  لە كۆی ٦٤٠ هەزار دەنگی ساختە كە یەكێتی و پارتی كردوویانە، نەوەی نوێ ٣٤٤ هەزار دەنگی لێ ساختە كراوە كە ٥٤%ی ساختەكاری كوردستان دەكات. .......................................... سەرچاوەی / هەڵبژاردن لە كوردستان 1992 – 2014 , محەمەد رەئوف، چاپی دووەم، 2018، لا 226 -242 . drive.google.com/file/d/1wNxGN160D5AGfF40dNPSTF1-rGWfNyJK/view

(درەو میدیا): بەپێی زانیاریەكانی " درەو میدیا"  بڕیارە سبەی کاتژمێڕ 3ی پاشنیوەرۆ لە گردی زەرگەتەی شاری سلێمانی برێت مەكگۆرك نوێنەری سەرۆكی ئەمریكا لەگەڵ هەریەك لە ( عومەری سەید عەلی، بەرهەم ساڵح، عەلی باپیر ، سەڵاحەدین بەهادین ) پێكەوە كۆببێتەوە. بەپێی زانیاریەكانی " درەو  میدیا " كۆبونەوەكە بە مەبەستی رازیكردنی ئەو چوارلایەنەیە بۆئەوەی بچنە بەغداد و بەشداربن لە پرۆسەی سیاسی عێراق. هەروەها بەپێی زانیارییەكانی " درەو میدیا " ئەمڕۆ وەفدێكی باڵای ئێران لە سلێمانیە و دوور لە چاوی كامێراكان لەگەڵ حزبە ناڕازییەكان كۆدەبێتەوە بە مەبەستی رازیكردنیان بۆ بەشداریكردن لە پرۆسەی سیاسی عێراق و تێپەڕاندنی بارودۆخەكە، بەو پێیەش تاران و واشنتۆن هاوڕان لەسەر تێپەراندنی دۆخەكە و رازیكردنی لایەنەكان بۆ چونە بەغداد. 

راپۆرتی: نیاز عەبدوڵڵا لە لایەن دوو لە دەستدرێژیكارانی سەر خۆپیشاندەران، لە رێگای تۆماركردنی دوو سكاڵای یاسایی داوای ‌بڕی 200 ملیۆن دیناری عێراقی لە‌ دكتۆر شایان عەسكەری بەشداربووی خۆپیشاندانەكانی مانگی ئازار لە هەولێر دەكرێت. رۆژی 25ی ئازاری 2018 بەهۆی بڵاوكردنەوەی گرتە ڤیدیۆیەكەوە لە ئەکاونتی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك، دكتۆر شایان عەسكەری بەڵگەی چەك هەڵگرتن و دەستدریژی دوو لە هێزە ئەمنییە جل مەدەنییەكانی بڵاوكردەوە، كە دەستدرێژی و رێگرییان كردبووە سەر ناوبراو، بڵاوكردنەوەی ڤیدیۆكە بەدوای خۆیدا كاردانەوەی میدیایی و رێكخراوەكانی كۆمەڵی مەدەنی دژ بەو دوو كەسە جل مەندەنییە دروستكرد. بەڵام رۆژی 17ی ئایار پێڕاگەیاندنی ئامادەبوون لەبەردەم دادگای بەرایی بەهۆی بوونی دوو سكاڵای یاسایی دەگەیەندرێتە شوینی كاری دكتۆر شایان عەسكەری لە نەخۆشخانەی نانەكەلی هەولێر، لەو بارەیەوە دكتۆر شایان بە (درەو میدیا)ی راگەیاند "دوو سكاڵا بە تۆمەتی ناوزڕاندن دژ بە من تۆماركراوە گوایە من ناوی ئەوانم زڕاندووە لەبەرئەوەی لە هەژماری تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوكی خۆم ڤیدیۆكەم بڵاوكردوەتەوە، هەر یەك لە سكاڵاكارەكانیش داوای بڕی 100 ملیۆن دیناری عێراقییان كردووه وەك قەرەبوو كە دەكاتە 200 ملیۆن دینار‌". ئەو پزیشكە پسپۆرەی بواری نەخۆشی شێرپەنجه كە لە نەخۆشخانەی نانەكەلی كاردەكات،‌ لەگەڵ سەدان پزیشك و مامۆستا و هاوڵاتی تری هەولێر رۆژی 25ی ئازار بەشداری خۆپیشاندانەكانی كرد بۆ داواكردنی هەڵوەشاندنەوەی پاشەكەوتی مووچە كە نزیكەی دوو ساڵە حكومەتی هەرێم لە سیستمی پێدانی مووچەدا پەیڕەوی دەكات. بەڵام لە لایەن دوو كەس بە ناوەكانی "سەنگەر عەباس عەبدوڵڵا" ناسراو بە "سەنگەر باڵەكی" كە لە ڤیدیۆكەدا دەردەكەوێت دەمانچەی هەڵگرتووە لەگەڵ "ناسیح مەحمود" كە مۆبایلەكەی دەشكێنێت، هەمان دوو كەسە سكاڵاكارەكەن بە تۆمەتی ناوزڕاندن داوای قەرەبوو دەكەن.   سەبارەت بە ناڕەوایی سكاڵاكانی دژی، دكتۆر شایان وتی "نازانم بۆ دەبێ من تاوانباربم و من چیم كردووە؟ بۆچی دەبێ سزا بدرێم؟ لە كاتێكدا من مافی خۆمە بچمە خۆپیشاندان و ئەوەی ئاگاداربم 25ی مانگ خۆپیشاندانەكە مۆڵەتی هەبووه، ناشزانم بۆچی بەرەوڕووی من هاتن، چونكە من چووم داوای مافێكی رەوای خۆم بەكەم و دەڵێم و مووچەكەم بدەنێ". لەبارەی تۆمەتباركردنی بەناوزڕاندنیش وتی "خۆپیشاندانی مەدەنیم كردووه،‌ نەچەكی سووك یان قورسم پی نەبووە و هەتا جنێویشم نەداوە و هیچ سووكایەتییەكم بە كەس نەكردووە ئێستا لەسەرچی من سزا بدرێم، نازانم، ناشزانم ئەوان مەبەستیان شەخسی خۆمە یان دەیانەوێت خەڵكی تر لە رێگای منەوە بترسێنن". وتیشی "سبەی دەچمە بەردەم دادگا و تا دوا رێكاری یاسایی بەرگری لە مافی رەوای خۆم دەكەم". ئەو پزیشكە ئەوە پشتڕاستدەكاتەوە  ئەوانەی "كە لە ڤیدیۆكە دەرچوون یەكیكیان بە من دەڵێت تۆ درۆ دەكەی، ئەوەی دووەمیش ئەوەیە كە مۆبایلەكە لەدەستم فڕێدەداتە خوارەوە و دەیشكێنێت". بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) هەر یەك لە پارێزەران "غازی حەمید زەنگەنە" و "نزار غەنی عەبدوڵڵا" بەرگری لە هەردوو سكاڵاكارەكە دەكەن، لە بەرامبەریشدا دەیان پارێزەری خۆبەخش لە هەرێمی كوردستان ئامادەییان بۆ بەرگریكردنی یاسایی لە دكتۆر شایان راگەیاندووە.  

( درەو میدیا) : جوڵانەوەی نەوەی نوێ‌ كە شاسوار عەبدولواحید سەرۆكایەتی دەكات و لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقدا چوار كورسی بەدەستهێناوە ساختەكارییەكانی هەڵبژاردنەكەی خستەڕوو. بەرپرسانی نەوەتی نوێ‌ لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا لە سلێمانی رایانگەیاند، ساختەكاری پارتی لە هەموو پارێزگاكانی عێراقدا دەگاتە ٣٠٥ هەزار دەنگ و یەكێتییش دەگاتە ٣٣٥ هەزار دەنگ. ئاشكراشیانكرد لە كۆی ٥٢ هەزار و ٥٢٢ فلاش میمۆری، ١٠ هەزار و ٦٥٣ فلاش میمۆری نەگەڕێنردراوەتەوە بۆ بەغدا. لە بەشێكی تری كۆنفرانسە رۆژنامەوانییەكەدا، بەرپرسانی نەوەی نوێ‌ رایانگەیاند ژمارەی دەنگەكانیان  لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقدا  كە ١٢ی ئەم مانگە بەڕێوەچوو، دەگاتە ٥٠٩ هەزار دەنگ،  لە كۆی ٦٤٠ هەزار دەنگی ساختە كە یەكێتی و پارتی كردوویانە، نەوەی نوێ ٣٤٤ هەزار دەنگی لێ ساختە كراوە كە ٥٤%ی ساختەكاری كوردستان دەكات.  

(درەو میدیا): ئەندامێكی سەركردایەتی كۆمەڵی ئیسلامی ئاشكرایكرد، كۆمەڵی ئیسلامی دان بە ئەنجامی هەڵبژاردنەكەی 12ی ئایاردا نانێت. شوان رابەر ئەندامی سەركردایەتی كۆمەڵی ئیسلامی رایگەیاند، كۆمەڵ دان بەو ئەنجامە فەرمیانەدا نانێت كە كۆمسیۆنی هەڵبژاردن بڵاویكردنەوە. لە لێدوانێكدا بۆ سایتی سۆمەریەنیوز، شوان رابەر ئاماژە بەوەدەكات، ئەو دەنگانەی كۆمەڵی ئیسلامی كە كۆمسیۆن بڵاویكردەوە، دەنگی راستەقینەی كۆمەڵ نییە و ئەنجامێكی شێوێندرا و ساختەكراوی پێشوەختە، كۆمەڵ سورە لەسەر گەڕاندنەوەی دەنگە دزراوەكانی. ئاماژەی بەوەشكردووە، هەموو بژاردەكان لەبەردەم كۆمەڵی ئیسلامیدا كراوەن لەوانە بژاردەی بەشدارینەكردن لە پەرلەمانی عێراق و كشانەوە لە پرۆسەی سیاسی، كۆمەڵ لەبارەی ئەو بژاردانەوە لەگەڵ لایەنە سیاسییەكانی تردا گفتوگۆ دەكات. دوێنێ ئەنجومەنی سیاسی كۆمەڵی ئیسلامی كۆبونەوەی نائاسایی كرد، بەڵام بەیاننامەی كۆتایی ئەو كۆبونەوەیە هیچ ئاماژەیەكی بۆ بایكۆتكردنی پرۆسەی سیاسی نەكردووە، ئەنجومەنی سەركردایەتی حزبەكەش تائێستا كۆنەبوەتەوە.  

(درەو میدیا) پەیمانگەی كوردی بۆ هەڵبژاردن كە رێكخراوێكی ناحكومییە و بارەگاكەی لە شاری سلێمانییە، راپۆرتی خۆی لەبارەی پرۆسەی هەڵبژاردنی تایبەت و گشتی لە پارێزگای سلێمانی بڵاوكردەوە. وەكو خۆی دەڵێت، ئەو رێكخراوە لە رۆژی دەنگداندا چاودێری (418) وێستگەی لەناو بنكەكانی دەنگدان كردووە، ئەوەش لە رێگەی ئامادەكردنی چوار فۆرم بۆ چاودێریەكانی رێكخراوەكە كە فۆرمەكان (48) پرسیاریان لە خۆگرتووە. لە رۆژی دەنگدانی تایبەتدا كە 10-5-2018 بەڕێوەچوو، تیمی چاودێرانی پەیمانگەی كوردی بۆ هەڵبژاردن لە سنوری پارێزگای سلێمانی چاودێری (31) بنكەی دەنگدان كردووە. بەگوێرەی ئەو دەرەنجامەی كە پەیمانگەی كوردی بۆ هەڵبژاردن پێیگەیشتووە"دەنگدانی تایبەت لە سنوری پارێزگای سلێمانی هیچ مەرجێكی هەڵبژاردنی تێدا دەستەبەر نەكراوە و گەڕەلاوژێ بووە و بەبێ سەروبەرترین هەڵبژاردن ئەژمار دەكرێت، لەمەشدا كۆمسیۆن زۆر كەمتەرخەم بووە". هەر بەگوێرەی راپۆرتی پەیمانگەكە، رێژەی 12%ی ئامێرە ئەلیكترۆنییەكانی دەنگدان لە سنوری پارێزگای سلێمانی تا كۆتایی هەڵبژاردن كاریان نەكردووە و لەكاركەوتوون. راپۆرتەكە دەڵێ" پێویست بوو هەر بنكەیەكی دەنگدان سەرپەرشتیاری تەكنیكی هەبێت، بەڵام لە كۆی ئەو 418 وێستگەیەی كە رێكخراوەكە چاودێری كردووە، رێژەی 25%ی بنكەكان سەرپەرشتی تەكنیكیان نەبووە، ئەوانەشی سەرپەرشتیاری تەكنیكیان هەبووە، سەرپەرەشتیارەكانیان شارەزاییەكی ئەوتۆیان نەبووە كە بتوانن ئامێرە ئەلیكترۆنییە لەكاركەوتووەكانی دەنگدان چاك بكەنەوە. راپۆرتەكە ئاماژە بەوەدەكات، رێژەی 96%ی ئەو وێستگانەی كە چاودێرەكانی پەیمانگەی كوردی بۆ هەڵبژاردن چاودێرییان كردووە، تێیاندا بریكاری قەوارە سیاسییەكان سكاڵایان بەرزكردوەتەوە. لە رۆژی دەنگدانی گشتیدا چاودێرەكانی پەیمانگەی كوردی بۆ هەڵبژاردن ئەم پێشێلكارییانەیان تۆماركردووە. •    بردنە ژورەوەی موبایل بۆ ناو وێستگەكانی دەنگدان بە رێژەی 100% بووە. •    رێژەی 85%ی ئەو بنكانەی دەنگدان كە چاودێری كراون، لە كاتژمێر حەوتی بەیانیدا بەڕوی دەنگدەراندا نەكراونەتەوە. •    رێژەی 30%ی ئەو بنكانەی چاودێری كراون، ژمارەی دیاریكراو لە پسوڵەی دەنگدانی باركۆدكراو لەناو وێستگەكاندا نەبووە، كە پێویست بوو لە هەر وێستگەیەكدا 550 دانە هەبێت. •    رێژەی 80%ی ئەو وێستگانەی چاودێری كراون، بەڕێوەبەری وێستگەكان بە بەرچاوی چاودێران و بریكاری قەوارە سیاسییەكانەوە فلاش و فلاشمیمۆری پشتەوەی ئامێرەكانیان نەبەستووە. •    رێژەی 25%ی وێستگەكان، دەنگدەران بەبێ ئامێری دڵنیایی ئەلیكترۆنی دەنگیانداوە. •    رێژەی 85%ی بەڕێوەبەر و كارمەندی وێستگەكان لە ئەرك و كاری خۆیان تێنەگەیشتبوون. •    رێژەی 40%ی بەڕێوەبەری وێستگەكان بەر لەوەی هەر كارێكی تەكنیكی ئەنجام بدەن، چاودێر و بریكارەكانیان ئاگادارنەكردوەتەوە. •    رێژەی 45%ی ئەنجامی ژماردنی دەنگەكان، راستەوخۆ پاش داخستنی هەردوو ئامێرە ئەلیكترۆنییەكە ئەنجامنەدرا •    ناردنی ئەنجامی ئەلیكترۆنی دەنگەكان لەرێگەی ئامێری (VASAT) و لە 60%ی وێستگە چاودێریكراوەكاندا لەكاتی خۆیدا نەبووە و دواكەوتووە •    بەرێژەی 100% كۆپی ئەنجامی دەنگدان لە وێستگەكان لەشێوەی وێنەگرتنەوەی پسوڵەكانی دەنگدانی ناو سندوقەكان بۆ بریكارو چاودێران پرینت نەكراون. •    رێژەی 96%ی ئەو وێستگانەی چاودێری كراون، سكاڵا لەلایەن بریكاری قەوارە سیاسییەكانەوە بەرامبەر بە ئەنجامە ئەلیكترۆنییەكان بەرزكراوەتەوە. •    رێژەی 96%ی بریكاری قەوارە سیاسییەكان ئیمزایان لەسەر ئەنجامە ئەلیكترۆنییەكان وێستگەكان نەكردووە. •    لە هیچ یەكێك لەو وێستگانەی چاودێری كراون، كۆپییەك لە ئەنجامە بەراییەكان لەسەر دیواری دەرەوەی وێستگەكە هەڵنەواسراوە، كە رێژەی كەموكورتییەكە دەگاتە 100%. •    لە ئەنجامی بەراییە ئەلیكترۆنییەكانی وێستگەكاندا، رێژەی 15ی ئەو كاندیدانەی دەنگیان هێناوە، ژمارەكانیان لەناو لیستەكەدا بونی نەبووە

درەو میدیا:   ئەگەرچی كاندیدی ژمارەی ( 2 ) ی پارتی دیموكراتی كوردستان لە سلێمانی لە پلەی یەكەمدا بووەو دەنگی زۆرینەی هێنا، بەڵام كاندیدی ژمارە ( 3) ی لیستەكە دەرچوو،  بەپێی ئەنجامی ئەو خشتەیەی لەبەردەستی درەو میدیایە و لە كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان دەستی كەوتووە، لە ئەنجامی 92%ی دەنگە بەراییەكان  پارتی دیموكراتی كوردستان ( 43866 ) دەنگی بەدەستهێناوە، دانا محەمەد جەزا كاندیدی ژمارە ( 2 ) ی لیستەكە ( 4588 ) دەنگی بەدەستهێناوە و لە پلەی یەكەمدایەو عومەر خدر خدر ( 3880 ) دەنگی بەدەستهێناوەو لە پلەی دووەمدایە، بەڵام دوای ئەوەی كۆمسیۆن ئەنجامی كۆتایی راگەیاند، كاندیدی ژمارە ( 3) ی لیستەكە عومەر خدر خدر دەرچوو كۆی دەنگەكانی ( 4378 ) دەنگە، واتا هێشتا ناگاتە كۆی دەنگەكانی كاندیدی ژمارە ( 2 ) دانا محەمەد جەزا كە ( 4588 ) دەنگی بەدەستهێناوە لە ئەنجامی بەرایی  دەنگدان، كە پارتی ( 43866 ) دەنگی بەدەستهێنابوو بەڵام كۆی دەنگەكانی پارتی لە ئەنجامی كۆتایی  دەبێتە ( 48820 ) دەنگ، واتا (4954 ) دەنگی پارتی زیادی كرد و دەنگەكانی عومەر خدر لە ( 3880 ) وە بووە بە ( 4378) دەنگ و (498 ) دەنگ زیادی كردووە، بەڵام هێشتا ناگاتە دەنگەكانی ئەنجامی بەرایی دانا محەمەد جەزا كە ( 4588 ) دەنگ، واتا ئەگەر دەنگەكانی دانا محەمەد جەزا هیچ زیادیشی نەكردبێت ( 210 ) دەنگ  زیاترە لە دەنگەكانی عومەر خدر ، بۆیە بەهەموو پێوەرێك دانا محەمەد جەزا كاندیدی ژمارە ( 2 )ی لیستی پارتی لە پێشەوەیەو ئەو دەرچووە، بەڵام كۆمسیۆن كاندیدی ژمارە (3)ی دەرچواندووە، كە ئەمەش بۆ دوو خاڵ دەگەرێتەوە یان كۆمسیۆن هەڵەی كردووە، یاخود دەستكاری دەنگەكەی كراوە بەرەزامەندی حزبەكەی. لە پەیامنێكیشیدا دانا محەمەد جەزا لە پەیجی رەسمی خۆی رایگەیاندووە، كە (هەڤاڵانی ئازیزم، دەنگدەرە بەڕێزەكانم، هاوڕێ و خزم و دۆستەكانم، ئەوانەی كە زۆر ماندوبون لەگەڵمدا...ئەزانم چاوەڕێی هەڵوێست یان قسەی منن لەسەر ئەو ئەنجامە چاوەڕوان نەكراوە نادادپەروەرانەیەن كە دوێنێ شەو بڵاو كرایەوە..... قبوڵ بفەرمون پاش كەمێكیتر لێرەدا پەیامی خۆم بلاو ئەكەمەوە.......) بەڵام تا ئێستا هەڵوێستەكەی رانەگەیاندووە. لەلایەن خۆشیەوە  كارزان سەباح كاندیدی ژمارە 16ی پارتی دیموكراتی كوردستان لە سلێمانی لە رونكردنەوەیەكدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیس بووك دەڵێت: "بەھۆی ئەو تەزویرات و دزیی و فزییەوە كراوە دەرئەنجامی ئەو دەنگانەی بلاو كراوەتەوە دەنگی من نییە و بۆ ئەوەش ئاگاداری سەروی خۆم و ھەموولایەكم كردوەتەوە، ئێمەش وەك ھەموو كاندیدەكانی دیكە دوای دەنگە دزراوەكانمان دەكەین، بەتەحەداوە بفەرموون دەنگەكان بەدەست بژمێرنەوە ئەوكاتە راستییەكان بۆ ھەموو لایەك روون دەبێتەو" . بەپێی راگەیاندنی ئەنجامی بەرایی دەنگدان كارزان سەباح ( 865 ) دەنگی بەدەستهێناوە.  هاوكات سامان سیوەیلی كاندیدی ژمارە ( 10 ) ی لیستی پارتی لە سلێمانی لە رونكردنەوەیەكدا دەڵێت " ئەگەرچی كاندیدانی لیستی (١٨٤) لەسنووری پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە و جەماوەر و دەنگدەرانی پارتی دیموكراتی كوردستان نیگەرانیەكی قوڵمان هەیە سەبارەت بەو ئەنجامانەی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان لەعێراق ڕایانگەیاند، بەڵام ئەو پێگە گەورەیەی پارتی دیموكراتی كوردستان بەدەستی هێنایەوە لەم هەڵبژاردنەدا لەو نیگەرانیەی كەمكردینەوە" سامان سیویەیلی بەپێی راگەیاندنی ئەنجامی بەرایی دەنگدان كارزان سەباح ( 1944 ) دەنگی بەدەستهێناوە.  ئەمە لە كاتێكدا كە سەرۆكی لیستی پارتی لە سلێمانی ( رزگار ئەژی گۆران) دەرنەچووەو دەنگەكانی  لە پلەی سێیەمدابووەو ( 3771 ) دەنگی بەدەستهێناوە، لە رونكردنەوەیەكدا لە ئاكاونتی تایبەتی خۆی نوسیویەتی" سه باره ت به ساخته كارییه كان زانیاریی زۆرم له لایه كه به پیویستی نازانم لیره دا باسی بكه م ...كئ له هه فالانیش كورسییه تاقانه كه ی پارتی له سلیمانی برد پیروزی بیت" نیگەرانی كاندیدەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان لە دەنگەكانیان بەهۆی ساختەكاری و یاخود گومان لە دەستكاری كردنی دەنگەكانیان لە ناو لیستەكەدا، لە كاتێكدایە كاندیدی زۆرێك لە لیستەكانی دیكەش هەمان گومانیان بۆ درووست بووە كە سەرەرای تەزویر، لەناو لیستەكەشیاندا دەستكاری دەنگەكانیان كراوە .

(رەو میدیا) بەشیك لەو كاندیدانەی كە لە لیستە عێراقیە عەرەبیەكاندا خۆیان كاندید كرد دەرچوون، كە چاوەڕوان دەكرێتە ئەمە ببێتە نەریت بۆ هەڵبژاردنەكانی داهاتوو بەرێژەیەكی زیاتر بەشداری بكەن و خۆیان كاندید بكەن لەسەر لیستە عێراقیەكان، پێشتر ئەو هەنگاوە هەڵای گەورەی بەدوای خۆیدا هێناو هەندێكیان تۆمەتی خیانەتیان خرایە پاڵ لە نمونەی ئاڵا تاڵەبانی و سروە عەبدولواحید، بەڵام ئێستا عەلی حسێن،  لێپرسراوی پەیوەندییە نیشتیمانییەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان دەڵێت : "سەبارەت بە بوونی كاندیدی حیزبە كوردییەكان لەناو لیستەكانی تر بە تایبەت عەرەبیەكان، شتێكی ئاساییە و زۆریش باشە ئەوە نیشانەی بەهێزی كورد دەردەخات و مانای سیاسەتە و پارتیش ئەو هەنگاوەی گرتۆتە بەر، ئەم لیدوانەی عەلی حسێن كە بۆ سایتی (راچڵەكین) داویەتی، پێچەوانەی هەڵوێستەكانی پێشویانە، بەڵام لەدوای سەركەوتنی ئەو كاندیدانە ئیتر هەڵوێستەكان پێچەوانە بونەتەوە، دیارترین  ئەو كاندیدە كوردانەی دەرچوون:.  1.ئاڵا تاڵەبانی كاندیدی ژمارە  5ی  هاوپەیمانی بەغدادەو ( 2904) دەنگی بەدەستهێناوە، ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی كوردستانە.  2.ئاراس حبیب محمد، كوری سكرتێری پێشووی پارتی دیموكراتی كوردستانە و  كاندیدی ژمارە 4ی ئیئتلافی نەسری عەبادیە و ( 6677) دەنگی بەدەستهێناوەو دەرچووە. 3. ئازاد حەمید شەفی  كاندیدی ژمارە 53 ی  لیستی سائرون، كە لە پارتی دیموكراتی كوردستانە و ( 6629 ) دەنگی بەدەستهێناوە و دەرچووە. 4.د.غاندی كەسنەزانی  كاندیدی ژمارە 10 ی لیستی ئیئتیلافی وەتەنیەی ئەیاد عەلاوی كە ( 6648 ) دەنگی بەدەستهێناوە و دەرچووە.

(درەو میدیا):  حزبەكانی كوردستان پێشبینیان بۆ كورسیيەكانی خۆیان كردبوو، بەپێی لێكدانەوەو بارودۆخی هەرێمی كوردستان، بەڵام جیاوازیەكی زۆر هەیە لە نێوان پێشبینی ئەوان و دەنگەكانیان كە لەلایەن كۆمسیۆنە راگەیەنراوە، جیاوازیەكی ئیجگار زۆر هەیە لە نێوان پێشبنی ئەوان و ئەو دەنگەی بۆیان هاتۆتەوە. یەكەم/ یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان چاوی لە ( 6 كورسی ) بووە بۆ پەرلەمانی عێراق، بەڵام (2 كورسی) بۆ هاتوەتەوە، بە پێی زانیاریيەكانی ( درەو میدیا) یەكگرتوو پێشبینیان كردبوو لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا زیاتر لە ( 6 كورسی) بهێنن، ( 2 كورسی سلێمانی و 1 كورسی هەولێر و 3 كورسی دهۆك) چاویان لە كورسیيەكی كەركوكیش بووە، بەڵام وەك خۆیان دەڵێن بەهۆی ساختەكاری و بردنی دەنگەكانیانەوە كورسییەكان كەمكراوەتەوە بۆ (2 كورسی). یەكگرتوو لە هەڵبژاردنی 2014ی پەرلەمانی عێراق (4 كورسی) هەبوو ( 2 دهۆك و 2 سلێمانی ) لە هەڵبژاردنی 2018 دا تەنها (2 كورسی) بەدەستهێناوە ( 1 دهۆك و 1 سلێمانی). دووەم/ بزوتنەوەی گۆڕان  دەنگی پێشبینیكراوی بزوتنەوەی گۆڕان لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا لانی كەمی ( 9 كورسی) بووە، بەڵام ( 5 كورسی)یان بۆ دانراوە وەك خۆیان دەڵێن بەهۆی ساختەكاری و دەستكاریكردنی دەنگەكانیاینەوە، بەو پێیەی گۆڕان لە كەمترین حاڵەتدا  ( 6 كورسی لە سلێمانی و 2 كورسی لە هەولێر و 1 كورسی  لە كەركوك)بەدەستهێناوە، بەڵام بۆیانكراوە بە (5 كورسی) ، گۆڕان  لە هەڵبژاردنی 2014ی پەرلەمانی عێراق (9 كورسی) هەبوو (7 سلێمانی 2 كورسی هەولێر) لە هەڵبژاردنی 2018 دا تەنها 5 كورسی بەدەستهێناوە ( 1 كورسی هەولێر و 4 كورسی سلێمانی).  سێیەم/ كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان دەنگی پێشبینیكراوی كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان ( 4 كورسی ) بووە، بەڵام وەكو خۆیان دەڵێن بەهۆی ساختەكارییەوە كەمكراوەتەوە بۆ ( 2 ) كورسی، بەو پێیەی ( 2 كورسی سلێمانی و 2 كورسی لە هەولێر) بەدەستهێناوە، لە هەڵبژاردنی 2014 دا ( 3 كورسی) بۆ دانراوە، ( 2 كورسی هەولێر و 1 كورسی سلێمانی). چوارەم/ هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری بە پێی پێشبینیەكانی خۆیان هاوپەیمانی ( 7 كورسی ) بەدەستهێناوە بەمشێوەیە: ( هەولێر 2 كورسی و سلێمانی 4 كورسی و دهۆك 1 كورسی)، بەڵام تەنها ( 2 كورسی) بۆ دانراوە. پێنجەم/ یەكێتی نیشتیمانی بەپێی پێشبینیەكان یەكێتی تەنها ( 3 كورسی لە سلێمانی و 2 كورسی لە هەولێر و 3 كورسی لە كەركوك و 1 كورسی لە دیالە و 1 كورسی لە نەینەوا) بەدەستهێناوە، كە دەكاتە ( 10 كورسی )، بەڵام ئێستا 18 كورسی بەدەستهێناوە. شەشەم/ پارتی دیموكراتی كوردستان پێشبینیەكان بۆ پارتی دیموكراتی كوردستان، ( 2 كورسی لە سلێمانی و 6 كورسی لە هەولێر و 6 كورسی لە دهۆك و 4 كورسی لە نەینەوا)ی بەدەستهێناوە كە دەكاتە ( 18 كورسی ) بەڵام ئێستا 25 كورسی بەدەستهێناوە. كورسییەكانی پەرلەمانی عێراق وەك ئەوە وایە بۆیان دیاری كرابێت، بەو پێیەی ( هاوپەیمانی لە دەڤەری زەرد یەك كورسی بۆ دانراوە لە دەڤەری سەوز یەك كورسی بۆ دانراوە،  یەكگرتوو لە دەڤەری زەرد یەك كورسی بۆ دانراوە لە دەڤەری سەوز یەك كورسی بۆ دانراوە، نەوەی نوێ لە دەڤەری زەرد 2 كورسی بۆ دانراوە لە دەڤەری سەوز 2 كورسی بۆ دانراوە، یەكێتی لە سلێمانی ۸ كورسی  و پارتیش لە هەولێر ۸ كورسی ، یەكێتی لە كەركوك ٦ كورسی و پارتیش لە موسڵ ٦ كورسی) بۆیە دەوترێت ئەم دابەشكارییە بە سوتفە نیە و لە خۆوە نەهاتووە. 

" هاوپەیمانی یەكلابوەتەوە و گۆڕان و كۆمەڵ و یەكگرتوو هێشتا بڕیاریان نەداوە"   لەدوای راگەیاندنی ئەنجامی بەرایی هەڵبژاردنەكانەوە، پرسی بایكۆتی پرۆسەی سیاسی لە بەغداد بوەتە باسی شەش لایەنی سیاسی هەرێمی كوردستان كە گومانیان لە راست و دروستی پرۆسەی هەڵبژاردن هەیە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری بە سەرۆكایەتی د. بەرهەم ساڵح بڕیاری كۆتایی داوە بۆ بایكۆتكردن و پەرلەمانتارە دەرچووەكانی نانێرێت بۆ بەغداد، بەڵام فشاری زۆری ئەمریكی و ئێرانییەكان لەسەر هاوپەیمانیە بۆئەوەی رازیان بكەن بچنە بەغدا . سەرچاوەیەكی ئاگادار لەناو یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان، تائێستا یەكگرتوو یەكلانەبوەتەوە لەسەرئەوەی بایكۆت دەكات یان نوێنەرەكانی دەنێرێتە بەغداد، بەڵام بڕیارە سەركردایەتی ئەو حزبە سبەینێ یەکشەممە كۆببێتەوە. (درەو میدیا) زانیویەتی، تا ئێستا بڕیاری یەكگرتوو ئەوەیە ئەگەر یەك هێزی ناڕازی بایكۆتی بەغداد بكات، یەكگرتوو هێزی دووەم دەبێت بۆ بایكۆت. كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان ئێستا بەسەر دوو ئاڕاستەدا دابەشبووە، بەشێكیان پێیان وایە پێویستە بچنە بەغداد و بەشێكیشی پێیان وایە لەگەڵ بەرەی ناڕازی بن و بایكۆتی بەغداد بكەن. هەرچی بزوتنەوەی گۆڕانە لەگەڵ ئەوەی رای زۆرینە لەگەڵ ئەوەیە بایكۆتی بەغداد بكەن، بەڵام بەشێكی كەمی سەركردەكانی گۆڕان مەیلیان بەلای ئەوەدایە ناكرێت بەغداد بۆ یەكێتی و پارتی جێبهێڵن و بە ئارەزووی خۆیان بڕیار بدەن، ئەوانە لایەنگری ئەوەن بەغداد بایكۆت نەكرێت ئەزمونی سوننەكان دێننەوە بەرچاو كە ساڵی 2005 بایكۆتیان كرد و زیانیان كرد، هەندێكیشیان پێیانوایە بەم دۆخەوە بچنە بەغداد پێگەیەكی لاوازیان دەبێت و دەبنە باشكۆی یەكێتی و پارتی لە بڕیارەكانی بەغداد، بەڵام زۆرینەی بنكە جەماوەرییەكەی گۆڕان لەگەڵ بایكۆتە و چاوەڕوانی كۆبونەوەی جڤاتی نیشتیمانین بۆ بڕیاری كۆتایی لەسەری.    هەرچی جوڵانەوەی نەوەی نوێیە لەسەر زاری شاسوار عەبدولواحدی سەرۆكی جوڵانەكەوە  هەر زوو راگەیەنرا كە دەچنە بەغداد و بایكۆتی ناكەن.  بەڵام تا ئێستا متمانەی تەواوەتی لەنێوان حزبەكاندا دروست نەبووە و هەر كەسە و سەیری بەرژەوەندی خۆی دەكات لەو پرسەدا، بەو واتایەكی تر رووداوەكانی پێشوو كاریگەری لەسەر دروستكردنی كۆدەنگی هەیە و پێویستی بە متمانەی تەواوەتی لایەنەكان هەیە.

راپۆرتی شیكاریی: فازل حەمەڕەفعەت بەپێی چوار سیناریۆی پێشبینیكراو بۆ چۆنیەتی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی عێراق ، ئەگەر لایەنە كوردییەكان بەجیا بچنە ناو دانوستانەكانەوە، پارتی دیموكراتی كوردستان چانسی لە هەموو لایەنەكانی تر زیاترە بۆ بەشداریكردن لە حكومەتی داهاتوو. دواجار دوێنێ شەو كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق كۆتایی بە مشتومڕەكان هێنا و ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی راگەیاند كە تاڕادەیەكی زۆر هاوشێوەی ئەنجامە بەراییەكان بوو. بەپێی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كە رۆژی 12ی ئایار بەڕێوەچوو، لیستی (سائرون) بە سەرۆكایەتی موقتەدا سەدر بوو بە براوەی یەكەمی هەڵبژاردن و  لە كۆی 329 كورسی ئەنجومەنی نویێنەران (54) كورسی بردەوە. دوای راگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردن، ئێستا چوار سیناریۆ هەیە بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی عێراق: سیناریۆی یەكەم پێكهێنانی هاوپەیمانێتی لە نێوان (موقتەدا سەدر- عەمار حەكیم- حەیدەر عەیادی- ئەیاد عەلاوی- ئوسامە نوجێفی- مەسعود بارزانی): •    لیستی سائرون- موقتەدا سەدر: (54 كورسی) •    رەوتی حیكمە- عەمار حەكیم:  (19 كورسی) •    لیستی النصر- حەیدەر عەبادی:  (42 كورسی) •    ئیئتیلافی نیشتمانی- ئەیاد عەلاوی: (21 كورسی) •    هاوپەیمانی بڕیار- ئوسامە نوجێفی:  (12 كورسی) كۆی كورسییەكانیان: 148 كورسی ئەگەر هاوپەیمانێتییەكەی لەم جۆرە پێكبهێنرێت، هێشتا ئەو لایەنانە ناتوانن ژمارەی كورسییەكانیان لە ئەنجومەنی نوێنەران بگەیەننە (50+1) كە پێویستە بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت. ژمارەی كورسییەكانی ئەنجومەنی نوێنەران (329) كورسییە، گەیشتن بە رێژەی (50+1) پێوستی بە (166) كورسییە. لەم حاڵەتەدا دەبێت لایەنەكانی ئەو هاوپەیمانێتییە پەنا بۆ پارتی دیموكراتی كوردستان بە سەرۆكایەتی مەسعود بارزانی ببەن كە (25 كورسی) هەیە، بەمەبەستی تەواوكردنی رێژەی (50+ 1) لە ئەنجومەنی نوێنەران. لە حاڵەتی دروستبونیدا، ئەم هاوپەیمانێتییە لەبارەی كاندیدی پۆستی سەرۆك وەزیرانەوە رەنگە دووچاری هەندێك كێشمەكێش ببێت، چونكە موقتەدا سەدر پێشتر ئاماژەی بەوەكردووە هاوپەیمانێتییەكەی كاندیدی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران دەبێت و هاوكات رەوتی حیكمەی عەمار حەكیمیش وەكو یەكێكی تر لە لایەنە بەشدارەكانی هاوپەیمانێتییە گریمانەكراوەكە كاندیدی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران هەیە و كاندیدەكەش (عەبدولحسێن عەبتان) وەزیری وەرزش و لاوانە. لەم حاڵەتەدا حەیدەر عەبادی سەرۆكی هاوپەیمانی نەسر كە خۆی بۆ ویلایەتی دووەم كاندید دەكاتەوە، دوچاری ئاستەنگ دەبێت. سیناریۆی دووەم هاوپەیمانی نێوان (حەیدەر عەبادی- نوری مالیكی- هادی عامری): •    لیستی النصر- حەیدەر عەبادی/ (42 كورسی) •    ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا- نوری مالیكی/ (26 كورسی) •    هاوپەیمانی فەتح- هادی عامری/ (48 كورسی) كۆی كورسییەكانیان: 116 كورسی ئەم هاوپەیمانێتییە ناتوانێت بەتەنیا بەو سێ لایەنە رێژەی (50+1) لە ئەنجومەنی نوێنەران تەواو بكات، بۆیە پێویستی بە بانگهێشتكردنی ژمارەیەك لایەنی تر هەیە، یەكێك لە ئاستەنگەكانی تری بوونی دوو كاندیدە بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران واتە هەریەكە لە (حەیدەر عەبادی و نوری مالیكی). ناكۆكی نێوان عەبادی و مالیكی هەڕەشەیە لەسەر ئەگەری دروستبونی هاوپەیمانێتییەكی لەم جۆرە، بۆیە پێشبینی ناكرێ ئەم سیناریۆیە سەركەوێت. سیناریۆی سێیەم پێكهێنانی هاوپەیمانی لەنێوان (هادی عامری- نوری مالیكی- یەكێتی نیشتمانی كوردستان). •    هاوپەیمانی فەتح- هادی عامری/ (48 كورسی) •    ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا- نوری مالیكی/ (26 كورسی) •    یەكێتی نیشتمانی كوردستان/ (18 كورسی) ئەم سێ لایەنە بەهەموویانەوە (92) كورسی ئەنجومەنی نوێنەرانیان هەیە و زۆر دورترن لە ئەگەری گەیشتن بە رێژەی (50+1) بۆیە پێویستیان بەوە هەیە ژمارەیەكی زۆرتری لایەنەكان بۆ ناو هاوپەیمانێتییەكەیان كێش بكەن، ئەمەش هەوڵ و كۆششی زۆری دەوێت. سیناریۆی چوارەم ئەگەر هەیە ئێران ئەمجارەش سەركەوتوو بێت لە كاراكردنەوەی هاوپەیمانی نیشتمانی كە زۆرینەی هێز و لایەنە شیعەكانی عێراقی لە خۆدەگرت و لە هەڵبژاردنی رابردوودا كابینەی حكومەتی پێكهێنا. كاراكردنەوەی ئەو هاوپەیمانێتییە پێویستی بە كۆكردنەوەی ئەم لایەنانە هەیە: •    هاوپەیمانی سائرون- موقتەدا سەدر •    هاوپەیمانی فەتح- هادی عامری •    رەوتی حیكمە- عەمار حەكیم •    هاوپەیمانی النصر- حەیدەر عەبادی دروستبوونی ئەم هاوپەیمانێتییە وابەستەیە بە مەرجێكی سەرەكی موقتەدا سەدرەوە كە ئەویش مەرجی دوورخستنەوەی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسای نوری مالیكییە، ئەوەش رەنگە كارێكی سەخت بێت لەبەردەم ئێرانییەكان، بۆیە ئەگەری دروستبونی ئەم هاوپەیمانێتیەش تاڕادەیەك پێشبینی نەكراوە. چۆنیەتی پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراق بە گوێرەی دەستور رۆژی شەممە 12ی ئایار دەنگدەرانی عێراق لە یەكەم هەڵبژاردندا دوای شكستپێهێنانی رێكخراوی داعش چوونە سەر سندوقەكانی دەنگدان، دەنگدانێك كە كاریگەری دەبێت لەسەر هاوسەنگی هێزەكان لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست. دوای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان، بەمشێوەیەكی خوارەوە بە گوێرەی دەستوری عێراق كابینەی نوێی حكومەت پێكدەهێنرێت كە 90 رۆژی بۆ ئەو پرۆسەیە دیاریكردووە: - كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان  شەوی هەینی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی راگەیاند - فوئاد مەعسوم سەرۆك كۆماری عێراق داوا لە پەرلەمانی هەڵبژێدراو دەكات لە ماوەی 15 رۆژ دوای راگەیاندنی ئەنجامەكان كۆببێتەوە. - پەرلەمانتاران لە دانیشتنی یەكەمدا بە سەرۆکایەتی بەتەمەنترین پەرلەمانتاری، سەرۆكی پەرلەمان و دوو جێگرەكەی بە زۆرینەی رەها هەڵدەبژێرن. - پەرلەمان بە كۆی دەنگی دوو لەسەر سێ‌ لە ماوەی 30 رۆژدا دوای دانیشتنی یەكەمی سەرۆك كۆمار هەڵدەبژێرێت. - سەرۆك كۆماری نوێ‌ كاندیدی گەورەترین كوتلەی پەرلەمان رادەسپێرێت بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێ‌. - سەرۆك وەزیران راسپێردراو 30 رۆژی لەبەردەمدایە بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت و خستنەڕووی ناوەكانیان لە پەرلەمان بۆ متمانە پێدانی. - پێویستە پەرلەمان بەرنامەی حكومەت پەسەند بكات و هەر وەزیرێك بەجیا دەنگی لەسەربدرێت و بە زۆرینەی رەها متمانەی پێببەخشرێت. -  ئەگەر سەرۆك وەزیرانی راسپێدراو نەیتوانی لەماوەی 30 رۆژدا كابینەی حكومەت پێكبهێنێت، یان پەرلەمان رەتیكردەوە متمانە بە حكومەت ببەخشێت، ئەوا پێویستە سەرۆك كۆماری كاندیدێكی تر رادەسپێرێت لە ماوەی 15 رۆژدا كابینەی نوێی حكومەت پێكبهێنێت.

بەپێی زانیاریەكانی " درەو میدیا" سبەی یەك شەممە برێت مەكگۆرك نوێنەری سەرۆكی ئەمریكا دێتە سلێمانی بۆ قسەكردن لەسەر ئەنجامەكانی هەڵبژاردن و و رەوینەوەی نیگەرانی بەشێك لەلایەنەكان لە ئەنجامی هەڵبژاردنەكان، كە پێیان وایە ساختەكاری ئەلكترۆنی كراوەو دەستكاری دەنگەكانیان كراوە.  مەكگۆرك لە سەردانەكەی بۆ سلێمانی سیناریۆكانی پێكهێنانی حكومەتی عێراقیش لەگەڵ خۆی دەهێنێت و داوادەكات هێزەكان بەشداری بكەن لە پێكهێنانی حكومەتدا. 

(درەو میدیا): مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان پەیامێكی لەبارەی پرۆسەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران بڵاوكردەوە. لە پەیامەكەدا بارزانی دەڵێت" هەڵبژاردنەكانیش هەندێ نیگەرانی و گومان لە پڕۆسەی هەڵبژاردن و ئەنجامەكانیدا هەیە. بۆ نەهێشتنی گومان و ناڕەزاییەتەكان پێویستە كۆمسیۆنی سەربەخۆی هەڵبژاردنی عێراق هەنگاوی پێویست بنێت. لەبارەی چۆنیەتی بەشداریكردنی كوردیش لە پەرلەمان و حكومەتی داهاتووی عێراق، بارزانی داوا دەكات" لایەنە كوردستانییەكان ئەمجارە لە بەغداد پێكەوە بن و یەكڕیز بن بەرژەوەندیی خەڵكی كوردستان نەكەنە قوربانیی هەندێ دەستكەوتی كاتی و سیاسیی و حزبی". بارزانی ئاماژە بەوەدەكات، ئەوان پێیان باشە بە دیالۆگ لەگەڵ بەغداد بەردەوام بن هەتا دەگەنە ئەنجامێك.   

جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ساڵیادی كۆچی دوایی نەوشیروان مستەفا، رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕاندا رایدەگەیەنێت ئەوەی جورئەت بكات بێرێزی بەرانبەر كاك نەوشیروان و ئادگار و یادەوەریی ئەو بكات، ئەوە بێرێزی بە مام جەلال كردووە. قوباد تاڵەبانی لە پەیامێكیدا دەشڵێت :" چونكە دوانەیەكن هیچ كات لەیەكتر جیا نابنەوە و من وەك كوڕی مام جەلال ئەم یادەی كاكە نەوە و ئەم كۆست كەوتن و پێشهاتانەی دوایی بە دەرفەت دەزانم تا پابەندیی خۆم بە زیندووهێشتنەوەی هەردوو رێبازی مام و كاكە نەوە دووپات بكەمەوە. سەرخستنی ئامانجەكانی مام جەلال و كاك نەوشیروانیش تەنها بە دۆستایەتیی و برایەتیی هەموومان و باش ئیدارەدانی ناكۆكییەكان دێت بە جۆرێك بە قازانجی هەموولایەك و پاراستنی نەگۆڕە مێژوییەكان بگەڕێتەوە. ئەمەش دەقی پەیامەكەیە: ساڵیادی كۆچی كاكە نەوە بە هاتنەوەی ساڵیادی كۆچی دوایی كاك نەوشیروان، جارێكیتر برینەكانمان بۆ سەفەری كتوپڕی ئەو كەڵە سەركردەو روناكبیرو نووسەرەی كورد كولایەوە. ڕەوانشاد هاوڕێی تەمەنی مام جەلال و شەریكی سەروەرییە مێژوییەكانی بوو. هەردووكیان ئەندازیاری زۆر وێستگەی گرنگن لە خەباتی رزگاریخوازیی گەلی كورد و ئێمە بەختەوەرین لە رۆژگارێك ژیاین كە ئەوان رێبەرمان بون و لە نزیكەوە لە كانیاوی بیرو رێبازی ئەوان ئاومان خواردەوە.لە هەموو قۆناغێكی پێكەوەبوونی مام و كاكە نەوەدا دونیای ئێمە هیوایەكی تێدا دروستبۆتەوە، بە پێچەوانەشەوە لە ناكۆكییەكانیشیاندا، كۆمەڵگاكەمان دووچاری پەرتەوازەیی و دڵەخورتێ هاتووە. ئەوان خاوەنی مەشخەڵانی شۆڕشی نوێن و بە گوڵاوی سەرمۆری رێككەوتنی دەباشانیش ئێمەیان بە جێهێشت، لە پێناو گەیشتن بە حكومڕانییەكی دیموكراسییانە و وەلانانی ناكۆكییە نا پێوێستەكان كە چەندین دەیەیە میللەتی ئێمەی شەكەت و ماندوو كردووە.ئێستاش كە ئێمە لەم قۆناغە هەستیارەداین لە هەمووكات زیاتر پێویستمان بە گەڕانەوە هەیە بۆ شوێن پێی ئەم دوو سەركردەیە، ئەوەی جورئەت بكات بێرێزی بەرانبەر كاك نەوشیروان و ئادگار و یادەوەریی ئەو بكات، ئەوە بێرێزی بە مام جەلال كردووە، چونكە ئەو دووانەیە هیچ كات لەیەكتر جیا نابنەوە و من وەك كوڕی مام جەلال ئەم یادەی كاكە نەوەو ئەم كۆست كەوتن و پێشهاتانەی دوایی بە دەرفەت دەزانم تا پابەندیی خۆم بە زیندوو هێشتنەوەی هەردوو رێبازی مام و كاكە نەوە دووپات بكەمەوە. سەرخستنی ئامانجەكانی مام جەلال و كاك نەوشیروانیش تەنها بە دۆستایەتیی و برایەتیی هەموومان و باش ئیدارەدانی ناكۆكییەكان دێت بە جۆرێك بە قازانجی هەموولایەك و پاراستنی نەگۆڕە مێژوییەكان بگەرێتەوەو لە هەمان كاتیشدا یادو یادەوەریی ئەم دوو رێبەرە مەزنە وەك دوو هاورێی خەباتگێڕ بۆ هەمیشە بە زیندوویی بهێڵێتەوە. قوباد تاڵەبانی