( درەو میدیا): ئیقباڵ مورادی، چالاکوانی سیاسیی ڕۆژهەڵاتی کوردستان، لە سنوری شارۆچکەی پێنجوێن تیرۆرکرا و تەرمەکەی دۆزرایەوە. بە گوێرەی هەواڵێكی " رۆژنیوز" بەرەبەیانی ئەمڕۆ چوارشەممە تەرمی ئیقبال مورادی لە سنوری شارۆچکەی پێنجوێنی سەربە پارێزگای سلێمانی دۆزراوەتەوە. بەپێی ئەو زانیارییانەی بە دەست ئاژانسی هەواڵی فورات گەیشتوون، ئێقباڵ مورادی لەلایەن کەسانێکەوە لە پێنجوێن رفێنرابوو. دوای چەند کاتژمێرێک لە رفاندنەکەی لە نزیک کاتژمێر ٢٣:٣٠ لە چەمی ئاڵیاوای پێنجوێن تەرمەکەی دۆزراوەتەوە. بە وتەی ئەو کەسانەی تەرمەکەی ئەو چالاکوانەیان بینیوە، شوێنەواری ٣ گولـلە بە جەستەیەوە بووە. ئیقبال مورادی، چالاکوانی سیاسیی و ئەندامی کۆمەڵەی مافی مرۆڤی کوردستانە و خەڵکی ڕۆژهەڵاتی کوردستانە، بەڵام بەهۆی فشارەکانی ئێرانەوە، ماوەی چەند ساڵێکە لە شارۆچکەی پێنجوێن نیشەجێ بووە و باوکی زانیاری مورادی و مامی لوقمانی مورادییە، کە دوو گیراویی سیاسیی کوردن لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان و سزای لە سێدارەدانیان بەسەردا سەپێندراوە.    

(درەو میدیا): " پارتی لە سلێمانی هێزی سێیەمە چونكە لە ئەژماركردنەوەی دەستی دەنگەكاندا لەدوای بزوتنەوەی گۆڕان كە ( 6220 ) دەنگ و یەكێتی ( 5495 ) دەنگی بەدەستهێناوەو پارتی 3001 دەنگی بەدەستهێناوەو نەوەی نوێ 3000 دەنگ و كۆمەڵ 2420 دەنگ و  هاوپەیمانی 1836 دەنگ و یەكگرتوو 1716 دەنگ و دەنگیان بەدەستهێناوە" ئەمە وتەی ئەدهەم بارزانی سەرۆكی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتیە لە سلێمانی كە لە پەیامی ماڵئاواییدا ئاماژەی بۆكردووە. ئەدهەم بارزانی لەو پەیامەیدا بە چەند خشتەیەك ئەنجامی دەستی دەنگەكانی پارێزگای سلێمانی خستوەتەروو"  لە كۆی 62 سندوقی جیاكراوە لە پارێزگای سلێمانی، پارتی بە ئەژماری دەستی 1804 دەنگی بەدەستهێناوە، بەڵام بە ئەلكترۆنی 1136 دەنگی بۆ ئەژماركراوە واتا تەنها لەو 62 سندوقە 668 دەنگی پارتی كەمكراوەتەوە، ئەگەر (٣١٨٧) سندوقەكەی تر هەژمار بكرێت چی ڕوو ئەدات .؟؟"  ئەدهەم بارزانی زۆر بەروونی ئاماژە بەوە دەكات" ڕووە ڕاستەقینەكەی ئەم دڵنیابوونەی ئێمە لە ڕۆژانی ( ٩ و ١٠-٧-٢٠١٨ ) لە كاتی هەژماركردنی دەنگەكان ( بەدەستی) لەم سنورە بە ڕوون و ئاشكرا دیاركەوت كە لە نیوە زیاتری دەنگی پارتی لەم سنورە كەمكراوەتەو‌ە لە ڕێگای ئەلیكترۆنییەوە ، و پارتی لە سەرووی (١٠٠٠٠٠) سەد هەزارەوە دەنگی بەدەست هێناوە"  ئەدهەم بارزانی چەند نمونەیەك دەهێنێتەوە"  لە قوتابخانەی ( سەیدسادق) لە قەزای سەیدسادق لە بنكەی ژمارە (١٢٨١٠١) لە ویستگەی ژمارە (٤) بە ئەلیكترۆنی (٩) دەنگ بۆ پارتی هەژمار كراوە، بەڵام لە هەژماركردنەوەی دەستی دەنگەكاندا پارتی لەو سندوقە (٧٤) دەنگی بدەستهێناوە، ئەم كەمكردنەوە عەمدیە دەربڕی ئەو غەدرەیە لە دەنگی پارتییەكان كرا لەم سنورە و دەیان وێستگەی دیكەش ئامارەكانیان لەبەردەستە كە هەمووی بە ڕێژەیەكی زۆر بەرچاو دەنگی پارتی واتە لیستی (١٨٤) ی تێدا كەمكراوەتەوە، ئەم ئەنجامە لە كۆی (٦٢) سندوقە بەدەست هاتووە و ئەگەر (٣١٨٧) سندوقەكەی تر هەژماربكرێن چی ڕوو ئەدات ؟ "   ئەدهەم بارزانی لە پەیجی رەسمی خۆی بە چەند خشتەیەك رونیكردوەتەوە  https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1762737463773588&id=151159734931377  

(درەو میدیا): عەبدوڵای كوێخا موبارەك ئەندامی جڤاتی نیشتمانی و باژێروانی مەكۆی چەمچەماڵی بزوتنەوەی گۆڕان،  نامەی دەست لەكاركێشانەوەی خستوەتە بەردەم ڕێكخەری گشتی و جڤاتی نیشتمانی گۆڕان. لە نامەكەدا كە "درەو میدیا" لە سەرچاوەیەكی تایبەتەوە دەستی كەوتووە و بەرواری 14/7/2018 ی بەسەرەوەیە رایگەیاندووە" " ئەمویست بەتەواوی دەست لەگۆڕان هەڵبگرم، چونكە ئیوە بێباكن لەوەی گۆڕان بەرەو چی هەڵدێرێك دەڕوات, بێباكن لەهەوڵ و قوربانیدانی سەدان هەزار گۆرانخواز بۆ سەرخستنی گۆڕان تەنانەت بێباكن لە فرمێسك ڕشتن و داواكاری ئێستای جەماوەر و دۆستاننی گۆڕانیش بۆ چارسەر كردنی ئەم دۆخەی ناوخۆی گۆڕان، بەڵام بەهۆی داواكاری زۆرێك لەهەڵسوڕاوان و گۆڕانخوازان و پشتیوانانی گۆڕان بۆمانەوەم لەگەڵ بزوتنەوەكە نەمتوانی داواكاریەكەیان ڕەت بكەمەوە، بۆیە وەك باژێورانی مەكۆی چەمچەماڵ و ئەندامی جڤاتی نیشتیمانی بزوتنەوەی گۆڕان دەست لەكار دەكێشمەوەو تەنها وەك گۆڕانخوازێك دەمێنمەوە" دەقی نامەی دەستلەكاركێشانەوەكەی عەبدوڵای كوێخا موبارەك

 راپۆرتی شیكاری / محەمەد رەئوف  " لە ئۆپەراسیۆنێكی هاوبەشی هێزەكانی پێشمەرگە و هاوپەیمانان لە 15/7/2018 لە چیای قەرەچووغی سنووری مەخموور شەش پێشمەرگە شەهیدبوون" ئەمە دوایین قوربانی هێزەكانی پێشمەرگەیە لە شەڕی دژ بە داعش كە لە نێوان 10ی حزەیرانی 2014 تا 16ی ئۆكتۆبەری 2018 هێزی پێشمەرگەی كوردستان ( 1824 شەهید و زیاتر لە 10 هەزار بریندارو 62 ون بووی هەیە). لە ئێستادا جموجوڵی داعش لە ناوچە جێناكۆكەكان بەتەواوی هەستی پێدەكرێت و رۆژ لەدوای رۆژیش هێرش و پەلامارەكانیان لە باشوری كەركوك و مەخمور و دوزخورماتوو ناوچەكانی دیالە زیاتر دەبێت.كە رەنگە دەرئەنجامەكانی ئەو سەرهەڵدانەوەیەی داعش، بەپرسانی بەغداد ناچار بكات بە گەڕاندنەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ ئەو ناوچانە.  دەركەوتن و هەستانەوەی داعش لەو ناوچانە بۆ چەند هۆكارێك دەگەڕێتەوە لەوانە:. یەكەم/ پاكنەكردنەوەی تەواوەتی ئەو ناوچە لە چەكدارانی داعش لە ساتی ئازادكردنی حەوجەو ناوچە دوورە دەستەكانی دەرەوەی شارەكان و بەشێكی زۆری چەكدارانی داعش چونە ناوچە چۆڵەكان دووەم/ نەبوونی خزمەتگوزاریەكان سەرهەڵدانی ناڕەزاییەتیەكان لە حكومەت و  بەتایبەتیش لەدوای رزگاركردنی ئەو ناوچانە تا ئەمرۆِش بە وێرانی ماونەتەوە. سێیەم/ ناكۆكی لە بەرێوەبەردنی ئەو ناوچانەو نەبوونی هەماهەنگی و ناكۆكی لە نێوان پێشمەرگەو سوپای عێراق. چوارەم/ بوونی حەشدی شەعبی و هێزە شیعیەكان لەو ناوچانە، ناكۆكی تائیفی بەتایبەت ئەو ناوچانە زۆرینەی سونە مەزهەبن و هەست بە چەوسانەوە دەكەن بەدەستی هێزو گروپە شیعیەكان. پێنجەم/ سەرهەڵدانی خۆپیشاندان و ناڕەزاییەكانی باشورو كشانەوەی بەشێك لە هێزەكانی ئەو ناوچانە بۆ باشور. بۆیە ئەگەرەكانی سەرهەڵدانەوەی داعش لە ناوچەكە زۆرە، ئەم بارودۆخەی عێراق لە رووی نەبوونی خزمەتگوزاری و قەیرانی سیاسی دوای هەڵبژاردنی 12ی ئایار، ژینگەیەكی لەباری بۆ سەرهەڵدانەوەی داعش درووستكردووە، كە رۆژێ لە نزیك خانەقین و رۆژێك لە جەبارەو قەرەتەپەو رۆژێك لە خواروی دووزخورماتوو رۆژێك لە حەویجەو باشوری كەركوك و رۆژێكیش لە چیاكانی مەخمور سەردەردەهێنن. داعش پێشمەرگە بەرەو ناوچە جێناكۆكەكان كێش دەكات لەدوای ریفراندۆم و روداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەرەوە هێزی پێشمەرگە لە ناوچە جێناكۆكەكان نەمان و لەجێی ئەوان سوپای عێراق و گروپە شیعەكانی حەشدی شەعبی لەو ناوچانەدا بڵاوكرانەوە، كە لە ماوەی 9 مانگی رابردوودا ئەو هێزانە نەیانتوانیوە ئەمنیەتی ئەو ناوچانە بپارێزن، سەرەرای ئەوەی لەرووی خزمەتگوزاریشەوە لەو پەری خراپیدابوون، هەوڵی زۆردرا بۆ ئەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ ئەو ناوچانە بگەڕێنرێنەوە، بەڵام بەهۆی ململانێی سیاسیەوە ئەو هەنگاوە نەنرا. لە ماوەی نێوان 2014 بۆ 2017 هێزی پێشمەرگە لەو ناوچانە زیاتر لە 1800 شەهید و 10 هەزار برینداری دا، بەڵام رێگەیان پێنەدرا بگەڕێنەوە ئەو ناوچانە لەبەر ئەوەی ئەو ناوچانە لە "دەستوری عێراقدا بە ناوچەی جێناكۆك ناودەبرێن و چارەسەرەكەشی لە مادەی 140 ی دەستوردا هاتووە"  بەڵام لە ئێستاداو بەهۆی خۆپیشاندان و ناڕەزاییەكانی باشوری عێراق و قەیرانی سیاسی لە عێراق بەهۆی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانەوەو خراپی دۆخی ئەمنی و گوزەرانی ئەو ناوچانە، ئەگەری سەرهەڵدانەوەی داعش زۆرە، بۆیە چاوەڕەوان دەكرێت بەهۆی فشاری بەردەوامی هاوپەیمانانیشەوە، حكومەتی عێراق ناچار بێت، بۆ پاراستنی ئەمنیەتی ئەو ناوچانە پەنا بۆ هێزی پێشمەرگە بەرێت و هێزی پێشمەرگە بگەرێتەوە ئەو ناوچانە، كە پێشتر بە درێژایی هەزارو 50 كیلۆمەتر ئەو ناوچانە لەژێر كۆنترۆڵی هێزی پێشمەرگەدا بووە.    یەكەم/ داعش چۆن دامەزرا رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام، كەلە ساڵی 2013 دامەزراوە، رەگو رێشەی لە چەند رێكخراوێكی توندرەوەوە سەرچاوەی گرتووەو لەدوای روخانی رژێمی بەعس لە نیسانی 2003 و هەڵوەشاندنەوەی سوپای عێراق، گروپە توندڕەوەكان سودیان لەو بۆشاییە ئەمنیە و رووبەرووبونەوەی ئەمریكا وەك داگیركەر بینی، لە سەرەتای ساڵی 2004 رێكخراوێك بەناوی تەوحید و جیهات لە عێراق دامەزراوە و چەندین كردەوەی توندووتیژی ئەنجامدا، بەڵام ئەم رێكخراوە لە ئۆكتۆبەری 2004 ناوی خۆی بۆ‌ "تەنزیمی قیادەی جیهاد لە بیلادی ڕافیدەین" گۆڕی كە بە باڵی عیراقی ئەلقاعیدە ناسرا. دواتر ئەم رێكخراوە لە 15‪/‬10‪/‬2006  خۆی بە ناوی (دەوڵەتی عێراقی ئیسلامی) ناساند، لە كۆمەڵێك رێكخراو پێكهاتووە. دیارترینیان(رێكخراوی قاعیدە لە وڵاتی رافیدەین)، كە ئەبو موسعەب زەرقاوی رابەرایەتیی دەكرد، هەروەها (ئەنجومەنی شوورای موجاهیدین لە عێراق) و (جوند ئەلسەحابە)، كە ئەم رێكخراوە بەعقوبەی بۆ خۆی كردووەتە پایتەختی دەوڵەتی عێراق و ئەبو عومەری بەغدادیی كردووەتە ئەمیری خۆی،  بەڵام ئەبو موسعەب زەرقاوی لە 7ی تەمموزی 2006، لە دووری هەشت كیلۆمەتر لە باكووری شاری بەعقوبە بە دەستی سوپای ئەمریكا ‌كوژرا، سەرۆكایەتی دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراق لەلایەن ئەبو عومەر بەغدادی و ئەبو حەمزە موهاجر (ئەبو ئەیوب میسری)ەوە بەڕێوە دەبرا. ئەبو عومەر و ئەبو حەمزە لە ساڵی 2010 و لە هێرشێكی هاوبەشی سوپای عیراق و هێزەكانی ئەمریكا لە بەغداد ‌كوژران، دوای كوژرانی ئەوان ئەبوبەكر بەغدادی بە ئەمیری دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراق هەڵبژێردرا, (ئەبو بەكری بەغدادی ناوی تەواوی ئیبراهیم عەواد ئیبراهیم بەدریەو خەڵكی شاری سامەڕای سەربە پارێزگای سەلاحەدینە، ئەبو بەكری بەغدادی ئەمیری دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق وشام هەڵگری بروانامەی بەكالۆریۆس وماستەرو دكتۆرایە لە زانكۆی ئیسلامی بەغداد و دكتۆراكەی لە یاسای ئیسلامی هێناوە پێش پەیوەندی كردنی بە قاعیدەوە ئیمامی مزگەوتی ئیمام ئەحمەدی كوڕی حەنبەل بوە لە سامەڕاو بە دكتۆر ئەبو دوعا ناسراو بوە، پێش پەیوەندی كردنی بە قاعیدەوە ئەمیری شەرعی سوپای ئەهلی سوننە وجەماعە بوە كە لەناوچەكانی سامەراو دیالەو سەلاحەدین بەربڵاوبون وپاشتر پەیوەندی كردوە بە مەجلیسی شورای موجاهیدین. لە 2010 دا و ولەدوای كوژرانی ئەبو عومەری بەغدادی وئەبو ئەیوبی میسری وەك ئەمیری دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق دیاری كراو لە ساڵی 2013دا  ناوی دەوڵەتەكەی لە دەوڵەتی ئیسلامی عێراقەوە گۆری بۆ دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق وشام و لە 29/6/2014 بووە خەلیفەی موسلمانان )  لە دوای خۆپیشاندان و شۆرشی هاولاتیان دژی دەسەڵاتی ئەسەد لە 2011دا، ئەو وڵاتە بووە گۆڕەپانی گروپ و رێكخراوە توندرەوەكان دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراقیش بە وردی بەدواداچوونی بۆ رووداوەكانی ناوخۆی سوریا دەكرد. لە دیارترین گروپە توندرەوەكانی سورای كەلە كۆتاییەكانی 2011 دا ( بەرەی نوسرە) لە گۆرەپانەكەدا بوو، بەرەی نوسرە زادەی بیركردنەوە و هەنگاوەكانی دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراقە، ئەبو موحەمەد جەولانی وەك ئەمیری بەرەی نوسرە دەستنیشاكرا. گروپێكی چەكداریی بچوكی ئیسلامی لە سوریا و لوبنان بوون و دەوڵەتی ئیسلامییان لە عیراق پێكهێنا. ناوبانگ و گەشەی خێرای بەرەی نوسرە سەركردایەتی دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراق نیگەران كرد، هەربۆیە پێشنیازی یەكگرتن كرا بەڵام ئەمیری بەرەی نوسرە رەتی كردەوە، دواتر بەشێكی بەرچاو لە بەرەی نوسرە لایەنگری لە داواكەی ئەمیری دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق دەكەن، دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراق و شام (داعش)ی لێدەكەوێتەوە، لە نیسانی 2013دا داعش بە شێوەی فەرمی دادەمەزرێت، لەژێر سەركردایەتی ئەوببەكر بەغدادی هاوكات ئەبوبەكر عومەر قەحتانی وەك ئەمیری داعش لە شام دەستنیشانكرا. سەرەتای كانونی یەكەمی یەكەمی  2014 توندتربوونەوەی ناكۆكییەكانی نێوان سوننەكانی عیراق و حكومەتی مالكی، دەرفەتێكی باشی بۆ داعش رەخساند، دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراق و شام كۆنتڕۆڵی فەلوجە و بەشێك لە رومادی كرد و هێزەكانی سوپای عیراقی ناچار بە پاشەكشە كرد. دواتریش سنوری كارە خۆكوژی و تەقینەوەكانی فراونتركردو لە دیارترین كارە تیرۆریستیەكانیشی ( تەقینەوەكانی بەردەم ئاساییشی هەولێر، كوشتنی اەبو خالیدی سوری نوێنەری قاعیدە لە سوریا، تەقینەوەی باڵیۆزی ئێران لە بەیروت، تەقینەوەی بەردەم وەزارەتی دادی عێراق، شكاندنی زیندانی ئەبوغرێب، كوشتن و گوللەبارانكردنی بە سەدان هاوڵاتی مەدەنی )  دووەم/ ئامانجەكانی داعش درووست بوونی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام بۆ بەدیهێنانی چەندین ئامانجە وەك ئەوەی خۆیان ئاماژەی پێدەكەن: 1-    بونیادنانەوەی خەلافەتی ئیسلامی 2-    بەجێگەیاندنی جیهاد لە جیهاندا پێشیان وایە تەنها بە جیهادكردن بەسەر كافراندا سەردەكەون. 3-    رێگری كردن لە درووستكردنی كەنیسەی مەسیحیەكان و روخاندنیان . 4-    درووستكردنی دەوڵەتی ئیسلامی لەسەر هەرزەویەك كە دەستی بەسەردا دەگرن. 5-    جیهادكردن لەگەڵ نزیكترین دوژمن نەك لەگەڵ دوژمنە دورەكاندا پێیان وایە دەسەڵاتدارە موسڵمانەكان دوژمنی نزیكن و سوڤیەت و ئەمریكا لە دوژمنە دورەكانن. 6-     حەلالكردنی دەسەلاتدارە موسڵمانەكان لەگەل هەموو ئەوانەی كە دژایەتی داعش دەكەن. 7-    سەندنی جزیەو لە هەموو ئەو كەمەنەتەوەییە ناموسلمانەكان.  لە گرنگترین فەرمانەكانی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام كە خۆیان بەرەسمی رایان گەیاندووە : 1-    لەگەڵ بیستنی بانگ دەبێت دەرگای دوكان و كۆگاكان دابخرین و بچن بۆ نوێژی مزگەوت. 2-    70 جەڵد لەو كەسە دەدرێت كە وشەی ( داعش ) بەكار بێنێ، دەبێت بڵێت دەوڵەتی ئیسلامی. 3-    هەموو رازانەوەو جوانكاریەكی ژنان قەدەغەیەو دەبێت جل و بەرگی ئیسلامی بپۆشن كە نیقابە. 4-    نابێت هیچ جلو بەرگێكی ژنان لە دوكان و كۆگاكان دابنرێت.  5-    هەموو دوكانێكی دروونی جلو بەرگی ژنان دادەخرێت ئەگەر پیاو بیبات بەرێوە. 6-    ژنان قەدەغەیە سەردانی پزیشكی پیاو بكەن دەبێت تەنها سەردانی پزیشكی ژنان بكەن. 7-    قەدەغەكردنی لە كێشانی جگەرەو نێرگەلە. 8-    داخستنی سەرتاشخانەكان و قەدەغەكردنی كورتكردنەوەی قژی پیاوان. 9-    قەدەغەكردنی داهێنانی قژی كوران و هەر جۆرە مادەیەك بۆ قژی پیاوان. 10-    رێگریكردن لە هەر میكیاجكردنێكی ژنان ئەگەر لەژێ نیقابیشەوە بێت.   سێیەم/ ژمارەی چەكدارانی داعش لە پێش كەوتنی موسڵ و رەقەو لە دوای فراوانبوونی دەسەلاتی داعش لە عێراق و سوریا ژمارەی چەكدارانی داعش رووی لە زیادبوون كرد، بەپێی ئاماری تەلەفزیۆنی فەرەنسی لە 2015 دا داعش لە عێراق ( 10 هەزار ) چەكدارو لە سوریاش ( 7 هەزار) چەكداری هەبووە واتا كۆی  گشتی ( 17000 ) چەكداری هەبووە، بەڵام لە ئێستادا ئەو ژمارەیە زۆر كەمبۆتەوە. چوارەم/ سنوری دەسەڵاتی داعش ئەگەرچی لە ئێستادا لە عێراق سنوری دیاریكراوی نیە و لە سوریا هەندێك ناوچەی بەدەستەوە ماوە بەڵام پێشتر لە 2017 تا 2017 داعش دەستی گرتبوو بەسەر بەشێك لە خاكی سوریا و عێراق و لە هەوڵیشدابوو بۆ دەستگرتن بەسەر بەشێك لە خاكی وڵاتی لوبناندا. یەكەم/ عێراق لە 10/6/2014 داعش لە هێرشێكدا توانی شاری موسڵ كونترۆڵبكات و هێدی هێدی دەسەڵاتەكانی فراوانكردو دواتر پارێزگای سەلاحەدین و بەشێك لە پارێزگای دیالەو ئەنباری كەوتە ژێر دەست، لە دوای رووداوەكانی شەنگالیش تەواوی پارێزگای نەینەوای كەوتە ژێر دەستی داعش. پارێزگای نەینەوا كە رووبەرەكەی ( 32هەزارو 308 ) كیلۆمەتر چوارگۆشەیەو نزیكەی ( 30 هەزار ) كیلۆمەتری لەژێ دەسەڵاتی داعشدابوو ژمارەی دانیشتوانی نزیكەی ( 3 ملیۆن و 500 هەزار ) كەسە. پارێزگای سەڵاحەدین كە رووبەرەكەی ( 24363 ) كیلۆمەتر چوارگۆشەوە هەیە جگە لە شاری سامەرا ( 4504 ) كیلۆمەتر چوارگۆشەو لەدەستی سوپای عێراقدایەو  قەزای دوزخورماتوو كە ( 4019)كیلۆمەتر چوارگۆشەیە لەدەستی هێزی پێشمەرگەدابوو، بەو پێیەش نزیكەی ( 15 هەزار ) كیلۆمەتر دوجا لەو پارێزگایە لەژێر دەسەلاتی داعش بوو. كە ژمارەی دانیشتوانی ئەو ناوچانەی ژێر دەسەلاتی داعش زیاتر لە ( 700 هەزار ) كەس بوو.   سەبارەت بە پارێزگای دیالەش كە روبەرەكەی ( 17685 ) كم2 بەشێك لە ناحێكانی سەعدیەو جەلەولا و عوزیمی ئەو پارێزگایەی لەژێر دەست بوو كە نزیكەی ( 4 هەزار ) كیلۆمەترە و ژمارەی دانیشتوانیشی بە نزیكەی ( 200 هەزار ) كەس ئەژمار دەكرێت .  لە پارێزگای ئەنباریش كە رووبەرەكەی ( 138 هەزارو 500 ) كیلۆمەتر دوجایە  زیاتر لەژێر دەسەلاتی هۆزەكاندایە بەڵام بەشێكی لەژێر كۆنترۆلی داعشدابوو بە نزیكەی ( 20 هەزار كیلۆمەتر)، ژمارەی دانیشتوانی بە نزیكەی ( 150 هەزار ) كەس مەزندە دەكرێت، دواتر تەواوی ئەو پارێزگایەی كەوتە ژێر دەستی داعش. لە پارێزگای كەركوكیش كە ( 9 هەزار و 659) كیلۆمەتر دوجایە  قەزای حەویجەو ناحێكانی رەشاد و ریاز و زابی لەژێر دەستدای داعشدا بوو رووبەرەكەی زیاتر لە ( 4 هەزار ) كیلۆمەترەو ژمارەی دانیشتوانی ئەو ناوچانەش بە ( 400 هەزار ) كەس دادەنرێت . بەو پێیەش كۆی ئەو خاكەی كە لەژێر دەسەڵاتی داعشدا بوو لە عێراق زیاتر لە ( 73 هەزار ) كیلۆمەتر دوجا كە دەكاتە ( 16.7% ) كۆی خاكی عێراق، كە نزیكەی دوو ئەوەندەی خاكی هەرێمی كوردستانە كە ( 41هەزارو 939 ) كیلۆمەترەو ( 9.7%)ی كۆی خاكی عێراقە.  هاوكات ژمارەی دانیشتوانی ئەو ناوچانەی لەژێر دەسەلاتی داعشدا بوون لە عێراق بە نزیكەی ( 4 ملیۆن و 950 هەزار) كەس مەزەندە دەكرا، كە هێندەی دانیشتوانی هەرێمی كوردستان دەبوو. دووەم/ سوریا  داعش لە پێش  هاتنیان بۆ عێراق دەستیان بەسەر بەشێكی زۆری خاكی سوریای نزیك سنوری عێراق گرتبوو، بەپێی وتەی بەرێوەبەری روانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤ داعش لە ( 35% )ی خاكی سوریای لەژێر دەستدابوو، بەو پێیەش كە روبەری گشتی سوریا ( 185 هەزارو 475 ) كیلۆمەتر چوارگۆشەیە، بۆیە دەبێت داعش ( 64 هەزار و 916 ) كیلۆمەتر خاكی سوریای لەژێر دەستدا بووبێت.  سنوری دەسەڵاتی داعش لە كە لە باكوری سوریایە لە رۆژ ئاوای سنوری عێراقەوە دەستی پێدەكردو درێژ دەبوەوە بۆ پارێزگای رەقەو دێرزور و بۆ جەرابلوس لە باكوری حەلەب درێژ دەبێتەوە بۆ باكوری ئەدلیب لە سنوری توركیا .  پارێزگای رەقە كە روبەرەكەی ( 19 هەزارو 616 ) كیلۆمەتر چوار گۆشەیەو ژمارەی دانیشتوانی زیاتر لە ( یەك ملیۆن) كەسەو لەژێر دەستی داعدا بووە . پارێزگای دێرزور كە روبەرەكەی ( 33 هەزارو 60 ) كیلۆمەتر چوارگۆشەیە و لە ( 18% ) ی كۆی رووبەرەی سوریایە، ژمارەی دانیشتوانی زیاتر لە ( یەك ملیۆن و 500 هەزار ) كەسە.  بەشێكی زۆری پارێزگای حەلەبیش لەژێر دەستی داعشدا بوو كە رووبەركەی ( 18 هەزارو 482 ) كیلۆمەتر چوارگۆشەیەو كە نزیكەی ( 10 هەزار ) كیلۆمەتری لەژێر كۆنترۆلی داعشدا بوو . ژمارەی دانیشتوانیشی نزیكەی ( 6 ملیۆن كەس دەبێت و نزیكەی ( 2 ملیۆن) ی لەژێر دەستی داعشدابووە. ئەمە سەرەرای چەند ناوچەیەكی دیكە لە شارو پارێزگاكانی دیكەی سوریا لەژێر كۆنترۆلی داعشدابوو، بەو پێیەش رووبەری ژێر كۆنترۆڵی داعش لە سوریا نزیكەی ( 64 هەزار ) كیلۆمەتر چواركۆشەیەو ژمارەی دانیشتوانی ژێر دەسەڵاتی داعش بە ( 5 ملیۆن ) كەس مەزەندە دەكرا. پێنجەم/ سنوری خەلافەتەكەی داعش سنوری دەسەڵاتی داعش لە ناوەراست و باكوری رۆژئاوای عێراقەوە درێژ دەبووە تا رۆژهەڵات و باكوری رۆژئاوای سوریا، كە كۆی روبەری سنوری دەسەڵاتی داعش لە عێراق ( 73 هەزار ) كم2 و لە سوریا ( 64 هەزار ) كم2 دەكاتە ( 137 هەزار ) كیلۆمەتر دوجا، هاوكات ژمارەی دانیشتوانی سنوری دەسەڵاتی داعش لە عێراق ( 4 ملیۆن و 500 هەزار ) كەس و لە سوریا ( 5 ملیۆن ) كەسە دەكاتە ( 9 ملیۆن و 500 هەزار ) كەس دەبوو . واتا سنوری دەسەڵاتی داعش لە رووی روبەرو ژمارەی دانیشتوانەوە چەندی جار زیاتر بوو  لە كوەیت كە روبەرەكەی ( 17 هەزارو 820 ) كم2 و دانیشتوانەكە ( 3 ملیۆن و 719 هەزار ) كەسە ، وڵاتی قەتەر روبەرەكەی ( 11 هەزارو 437 ) كم2 و دانیشتوانەكەی ( 1 ملیۆن و 853 هەزار ) كەسە، لوبنان روبەرەكەی ( 10 هەزارو 452 ) كم2 و دانیشتوانەكەی نزیكەی ( 5 ملیۆن ) كەسە . بەو پێیەش رووبەری دەسەڵاتی داعش كە  ( 137 هەزار ) كیلۆمەتر دوجا، زیاتر لە ( 12 ) جار لە رووبەری قەتەر زیاتر بووەو ژمارەی دانیشتوانی دەسەڵاتی داعش كە ( 9 ملیۆن و 950 هەزار ) كەسە و ( 5 ) ئەوەندەی ژمارەی دانیشتوانی قەتەرە كە ( 1 ملیۆن و 853 ) كەسە.بەڵام لە ئێستادا  داعش هەموو ئەو روبەرو دەسەڵاتەی لە دەستداوە و دەیەوێت بە سود وەرگرتن لە بارودۆخی خراپی ناوچەكە بەدەستی بهێنێتەوە    

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت خۆپیشاندان و ناڕەزایەتی شارەكانی باشوری عێراق تەنیا حكومەتی بەغدادی بەخۆیەوە سەرقاڵنەكردووە، حكومەت و پەرلەمانی كوەیتیشی دوودڵ كردووە. سبەینێ لە بینای پەرلەمانی كوەیت كۆبونەوەیەكی گرنگ لەنێوان پەرلەمانتاران و بەرپرسانی حكومەتی كوەیت بەڕێوەدەچێت بۆ تاوتوێكردنی دۆخی عێراق. مەرزوق غانم سەرۆكی ئەنجومەنی ئوممەی كوەیت (پەرلەمان) رایگەیاند، لە كۆبونەوەكەدا پەرلەمانتاران پرسیار لە بەرپرسانی حكومەت دەكەن سەبارەت بە ئاستی ئامادەكارییەكان بۆ ئەگەری رودانی هەر روداویك لە عێراق. چەند رۆژێكە دەسەڵاتدارانی كوەیت هێزە ئەمنییەكانی وڵاتیان خستوەتە حاڵەتی ئامادەباشییەوە بەهۆی خۆپیشاندان لە شارەكانی باشوری عێراق. دوێنێ شێخ سوباح ئەحمەد سوباح میری كوەیت بە تەلەفۆن لەگەڵ حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەبارەی دۆخی عێراق و پەیوەندییەكانی نێوان هەردوو وڵات قسەی كرد. بۆچی كوەیت نیگەرانە لە خۆپیشاندانەكانی عێراق و ترسی هەیە لە تێكچونی بارودۆخی عێراق ؟ كورتەیەكی مێژوویی لەبارەی كوەیتەوە كوەیت وڵاتێكە دەكەوێتە ناوچەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، بەدیاریكراوی لە گۆشەی باكوری خۆرئاوای ناوچەی كەنداوی عەرەبیدا هەڵكەوتووە، لە باكور و خۆرئاوای كوەیتدا، عێراق  هەیە، لە باشوریشەوە سعودیە هاوسێیەتی. روبەری كوەیت دەگاتە (17.818) كیلۆمەتر چوارگۆشە، بەگوێرەی ئاماری ساڵی 2014 ژمارەی دانیشتوانی كوەیت نزیكەی (4 ملیۆن) كەسە. وشەی كوەیت سەرچاوەكەی دەگەڕێتەوە بۆ زاراوەی "كوت" كە بەزمانی عەرەبی بە واتای "الحصن- القلعە" دێت واتا " پەناگە یاخود قەڵا". شاری كوەیتی پایتەخت لە ساڵی (1613) دروستكراوە، بنەماڵەی (ئال سوباح) كە لقێكن لە هۆزەكانی "العتوب" لەم وڵاتەدا دەسەڵاتیان گرتوەتەدەست. لە سەرەتای دروستبونی ئەم وڵاتەوە، سەرچاوەی بژێوی زۆربەی خەڵكی كوەیت گەڕان بووە بەدوای "مرواری"دا لەناو دەریا، هەروەها ناوچەكەش سەرەرێگای بازرگانی دەریایی نێوان هیند و نیمچە دورگەی عەرەب بووە، ئەمەش وایكردووە كوەیت ببێت بە ناوچەیەكی بازرگانی گرنگ. تاوەكو ساڵی 1946 گەڕان بەدوای مرواریدا سەرچاوەی سەرەكی ئابوری كوەیت بووە، بەڵام لەو ساڵەوە ئیتر سەردەمی نەوت دەستیپێكردو و كوەیت یەكەم باری نەوتی هەناردەی دەرەوە كرد. یەكەم پەیوەندی نێوان عێراق و كوەیت لەسەردەمی دەسەڵاتی عوسمانیدا ئەمارەتی كوەیت بەسەربەخۆیی مایەوە تاوەكو ساڵی 1870، لەو ساڵەدا مەدحەت پاشا والی عوسمانییەكان لە بەغداد نازناوی "قایمقامی" بە حاكمی كوەیت بەخشی و لەڕووی ئیدارییەوە كوەیتی بەستەوە بە ئەمارەتی بەغدادەوە، ئەوكاتە بەسرە بەشێك نەبوو لە ئەمارەتی بەغداد، دەوڵەتێكیش بە ناوی "عێراق" بوونی نەبوو. لە پاڵ ئەم بڕیارەدا بەردەوام دەسەڵاتدارانی عوسمانی بەڵێنیان بە حاكمەكانی كوەیت دەدا سەربەخۆییان بۆ فەراهەم بكەن، لەو سەردەمەدا عوسمانییەكان جگە لە ئاڵا، هیچ ئیدارەیەكی مەدەنی و بنكەی سەربازییان لە كوەیت نەبوو، تەنانەت هیچ كوەیتییەكیش لە سوپای عوسمانیدا سەربازی نەكرد، ئەم دۆخە وەكو خۆی مایەوە تاوەكو سەردەمی دەسەڵاتی شێخ موبارەك سوباح (1896-1915). لەسەردەمی دەسەڵاتی شێخ موبارەك سوباح، كوەیت كەوتە ژێر چاودێری بەریتانیاوە، رۆژی 19ی یۆنیۆ/ حوزەیران 1961 كوەیت سەربەخۆیی تەواوەتی وەرگرت. عەبدولكەریم قاسم و سەربەخۆیی كوەیت دوای كەمتر لە هەفتەیەك لە راگەیاندنی سەربەخۆیی، عەبدولكەریم قاسم سەرۆك وەزیرانی عێراق لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا لە بەغداد داوایكرد كوەیت بخرێتەسەر عێراق. دوو رۆژ بەر لە كۆنگرە رۆژنامەوانییەكەی عەبدولكەریم قاسم، كوەیت داواكارییەكی پێشكەشی كۆمكاری وڵاتانی عەرەب كردبوو بەمەبەستی وەرگرتنی وەكو ئەندام لە كۆمكارەكە، رۆژی 4ی تەموز كۆمكاری عەرەبی كۆبوەوە بۆ بڕیاردان لەسەر داواكەی كوەیت، بەڵام لە یەكەم كۆبونەوەدا كۆمكار نەیتوانی بڕیار بدات و پرسەكەی دواخست تا ئەوكاتەی ئەمینداری گشتی رێكخراوەكە لەبارەی پرسی سەربەخۆیی كوەیتەوە لەگەڵ وڵاتە پەیوەندیدارەكاندا قسە دەكات. رۆژی 20ی تەموز كۆمكاری عەرەبی بڕیارێكی دەركرد بۆ وەرگرتنی كوەیت لە رێكخراوەكە، كوەیت داوای لە بەریتانیا كرد هێزەكانی لە وڵاتەكەی بكێشێتەوە و لەبری هێزی بەریتانی هێزێكى وڵاتانی كۆماری عەرەبی یەكگرتوو (میسرو سوریا) و ئوردن و سودان لە كوەیت جێگیركران. دوای ئەو بڕیارەی كۆمكاری عەرەبی، عێراق پەیوەندییە دیپلۆماسییەكانی لەگەڵ لوبنان و تونس و ئوردن و ئێران و ئەمریكا و ژاپۆن راگرت، ئەوەش بەهۆی ئەوەی دانیان بەسەربەخۆیی كوەیتدا نا. كێشەكە بەردەوام بوو تاوەكو كوژرانی عەبدولكەریم قاسم لە كودەتای ساڵی 1963، ئیتر دوای ئەو رووداوە هێزە عەرەبییەكانیش لە كوەیت كشانەوە. رۆژی 4ی ئۆكتۆبەری (1963) عێراق بەشێوەیەكی فەرمی دانی بە سەربەخۆیی كوەیت و ئەو سنورەشدا نا كە لەنێوان هەردوو وڵات هەیە. داگیركردنی كوەیت ساڵی 1991 دوای پەلاماری سوپای پێشووی عێراق بۆسەر كوەیت و داگیركردنی، دواتر كردنە دەرەوەی لەلایەن سوپای هاوپەیمانی نێودەوڵەتییەوە، ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی لیژنەیەكی پێكهێنا بۆ دیاریكردنی سنوری نێوان كوەیت و عێراق، عێراق پابەندبونی خۆی بە بڕیارەكانی لیژنەكەوە راگەیاند، ساڵی 1993 لیژنەكە بڕیاری ژمارە (833)ی كۆتایی لەبارەی سنورەوە راگەیاند، كوەیت دانی نا بە بڕیارەكەدا، عێراقیش ساڵی 1994 پابەندبونی خۆی بە بڕیارەكەوە نیشاندا. كێشەی سنور بۆ یەكەمجار لە ساڵی (1913) لەسەردەمی عوسمانییەكاندا سنوری نێوان كوەیت و عێراقی ئێستا دیاریكراوە، ئەوەش لە چوارچێوەی پەیماننامەی (ئەنگلۆ- عوسمانیدا) كە رێككەوتنی نێوان بەریتانیا و دەوڵەتی عوسمانی بوو. عوسمانییەكان بەگوێرەی ئەو پەیماننامەیە دانیان بەسەربەخۆیی كوەیت و دیاریكردنی سنوردا نا، ماددەی حەوتی پەیماننامەكە، سنوری نێوان هەردوو وڵاتی بە هێڵێك دیاریكرد كە لە " دەروازەی خور زوبێرەوە دەستپێدەكات و بەشێوەیەكی راستەوخۆ دەڕوات بۆ باشوری ئوم قەسر و سەفوان و جەبەل سنام تا دەگاتە وادی باتن". دوای جەنگی یەكەمی جیهان و شكستهێنانی دەوڵەتی عوسمانی، بەریتانیا دەستی بەسەر زەوییەكانی عوسمانیدا گرت لە عێراق، ئەوكات شێخ ئەحمەد جابر سوباح میری كوەیت لە مانگی ئەپرێلی (1923) داوای لە سێر برسی كوكس نوێنەری بەریتانیا لە عێراق كرد دان بەو سنورەدا بنێت كە بەپێی پەیماننامەی "ئەنگلۆ- عوسمانی" لەنێوان عێراق و كوەیت دیاریكراوە، نوێنەری بەریتانیا دانی بە سنورەكەدا نا. لە 21ی یۆلیۆی (1932) نوری سەعید سەرۆك وەزیرانی عێراق بە هەمانشێوە دانی نا بە سنوری نێوان هەردوو وڵاتدا. كێشەی نەوت دوای دۆزینەوەی نەوت كێشەیەكی نوێ بۆ ناكۆكییەكانی نێوان عێراق و كوەیت زیادی كرد، ئەوەش كێشەی ئەو بیرە نەوتانە بوو كە دەكەونە سنوری نێوان هەردوو وڵاتەوە. لە سنوری نێوان هەردوو وڵات ژمارەیەك گێلگەی نەوت هەیە، گرنگترین ئەو بیرە نەوتانەی كە دەكەونە ناو خاكی كوەیتەوە لەسەر سنوری عێراق بریتین لە: •    كێلگەی رەوزەتەین •    كێلگەی بحرە •    كێلگەی سابریە بەهەمان شێوە لە باشوری عێراق لە سنوری كوەیت لەناو خاكی عێراقدا ژمارەیەك كێلگەی نەوت هەن كە بریتین لە: •    زوبێر •    قورنە •    جەزیرە مەجنون كێلگەیەكی نەوتیش هەیە كە لەسەر سنورە و لەنێوان هەردوو وڵاتدا هاوبەشە، كوەیت بەشەكەی ئەو كێڵگەیەی لای خۆی ناوناوە "رەتقە"، عێراقیش بەشەكەی خۆی لە كێلگە نەوتەكە ناوناوە "رومێلە". جگە لە رومێڵە بەمدواییانە ژمارەیەك كێڵگەی نەوتی نوێ لەسەر سنوری هەردوو وڵات دۆزراونەتەوە، ئەم كێلگە گەورەترین یەدەگی نەوتیان تێدایە لەسەر ئاستی جیهان، بەڵام ئەگەر چارەنوسیان یەكلا نەكرێتەوە دور نییە لە هەر ساتێكدا جەنگ لەنێوان هەردوو وڵاتدا بتەقێننەوە. ساڵی 1990 كاتێك سەددام حسێن سەرۆكی پێشووی عێراق بڕیاریدا هێرش بكاتەسەر كوەیت، یەكێك لە بەهانەكانی بۆ ئەو جەنگە ئەوە بوو گوایە "كوەیت لەڕێگەی لێدانی بیرێكی ئاسۆییەوە نەوتی عێراق دەدزێت". قەرەبوكردنەوەی زیانەكان پەیوەندی نێوان عێراق و كوەیت كە خۆی لە بنەڕەتەوە جۆرێك لە ناجێگری تێدابوو، پەلاماردانی كوەیت لەلایەن سەددام حسێنەوە هێندەی تر دۆخەكەی ئاڵۆزكرد.  پەلاماردانی كوەیت وایكرد نەتەوە یەكگرتووەكان عێراق بخاتە ژێر سزاكانی بەندی حەوتی پەیماننامەی رێكخراوەكەوە. بەپێی ئەو بەندە بڕیاردرا عێراق لە پارەی فرۆشی نەوت زیاتر لە (52 ملیار) دۆلار قەرەبووی زیانەكانی جەنگی كوەیت بدات بە سندوقێكی تایبەت بە نەتەوە یەكگرتووەكان، لەم بڕە پارەیەش (39 ملیار) دۆلاری بە كوەیت دەدرێت.  دوای روخانی رژێمەكەی سەددام دوای روخانی رژێمەكەی سەددام لە ساڵی 2003، دەسەڵاتدارانی عێراق كەوتنە ژێر قەرزێكی زۆری داگیركردنی كوەیت، بەپێی بڕیاری نەتەوە یەكگرتووەكان دەبوو قەرەبوی ئەو زیانانە بكەنەوە كە بەهۆی پەلاماری سوپای سەددامەوە بەر كوەیت كەوتووە. دەسەڵاتدارانی كوەیت سەرباری ئەوەی یەكەمین كەس بوون پیرۆزبایی روخانی رژێمی سەدامیان كرد، بەڵام هەر زوو هەستیان بە مەترسی دۆخی نوێی عێراق كرد، عێراقێك كە لەدوای سەددامەوە پڕبوو بوو لە گروپ و میلیشیای چەكدار. دەسەڵاتدارانی كوەیت لەدوای روخانی سەددامەوە هەوڵیاندا بە هەر نرخێك بێت پەیوەندییەكان لەگەڵ عێراق ئاسایی بكەنەوە. دوای گفتوگۆ و دانوستانێكی بەردەوام لەگەڵ كوەیت و نەتەوە یەكگرتووەكان، دواجار رۆژی 9/12/2017 ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی بەندی حەوتی لەسەر عێراق هەڵگرت. هەڵگرتنی بەندی حەوت لەسەر عێراق دوای ئەوەهات عێراق پابەندبونی خۆی بە بڕیارەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان نیشاندا بۆ پێدانەوەی پارەی قەرەبووی داگیركردنی كوەیت. ساڵی 2014 عێراق تەنیا بڕی (4 ملیار و 600 ملیۆن) دۆلار پارەی قەرەبوی لەسەر مابوو كە بیداتەوە بەكوەیت، بەڵام بەهۆی قەیرانی دارایی و دابەزینی نرخی نەوتەوە، پێدانی پارەكە بە رێككەوتنی هەردولا راگیرا. لایەنی عێراقی پێشنیازی كرد لەبری پێدانەوەی پارەی قەرەبوو، لەچوارچێوەی رێككەوتنێكدا غازی سروشتی بە كوەیت بفرۆشێت، بەڵام ئەم هەوڵە سەرنەكەوت. قەرزەكان كوەیت لەسەر عێراق سەرباری پارەی قەرەبوو، عێراق بڕی (13 ملیار و 200 ملیۆن) دۆلار قەرزی سەردەمی سەددام حسێنی لەسەرە و دەبێت ئەم پارەیەش بە كوەیت بداتەوە، بەپێی زانیارییەكان ئەم قەرزە پارەی ئەو نەوتەیە كە لەسەردەمی جەنگی عێراق- ئێراندا كوەیت بۆ عێراقی فرۆشتووە. بەندەری موبارەك یەكێكی تر لە بابەتە جێناكۆكەكان لە نێوان عێراق و كوەیت بریتییە لە پرۆژەیەك كە كوەیت دەستیكردووە بە بنیادنانی، ئەوەش پرۆژەی دروستكردنی "بەندەری موبارەك"ە لە سنوری ئاویی عێراقدا. بڕیاری دەسەڵاتدارانی كوەیت بۆ دروستكردنی ئەم بەندەرە، ساڵی 2011 لە عێراق كاردانەوەی زۆری بەدوای خۆیدا هێنا، بەگوێرەی قسەی لێپرسراوانی عێراقی، دروستكردنی ئەو بەندەرە دەبێتەهۆی كوشتنی بەندەرەكانی عیراق لە فاو، لەڕووی ئابورییەوە ئەو بەندەرە دۆخی بژێوی خەڵكی بەسرە وێران دەكات و سەرباری ئەوەش بەندەرەكە دەكەوێتە ئەو سنوریە ئاوییەی كە بەپێی بڕیاری (833)ی نەتەوە یەكگرتووەكان لەنێوان هەردوو وڵات دیاریكراوە. مانگی نیسانی 2011 كوەیت بەردی بناغەی بەندەرە نوێیەكەی دانا و بڕیارە ساڵی 2019 بەندەرەكە بكرێتەوە، دەسەڵاتدارانی كوەیت ئامادەیی خۆیان نیشانداوە لەبارەی مەترسییەكانی ئەو بەندەرەوە گوێ بۆ لیژنە هونەرییەكانی عێراق بگرن، بەڵام ئامادەنین پرۆژەكە رابگرن و دەڵێن بەندەرەكە لەسەر خاكی خۆیان جێبەجێ دەكەن و كەس مافی نییە سەروەری ولاتەكەیان پێشێل بكات. ئەمە دۆسیەیەكی گەرمی ترە لەنێوان عێراق و كوەیت كە دەكرێت لە هەر ساتێكدا بتەقێتەوە، بەسرە كە ئێستا سەرچاوەی خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییە، ساڵی 2011 بەهەمان شێوەی خۆپیشاندانی تێدا كرا، بەڵام خۆپیشاندانی ئەوكات دژ بە دەسەڵاتدارانی كوەیت و دروستكردنی بەندەری موبارەك بوو. چەند دۆسیەیەكی تر كوەیتییە بێسەروشوێنەكانی جەنگی دووەمی كەنداو و ئەرشیفی نیشتیمانی كوەیت دوو دۆسیەی ترن كە بەپێی بڕیاری نێودەوڵەتی دەبێت دەسەڵاتدارانی عێراق چارەنوسیان یەكلابكەنەوە. عێراق بابەندبونی خۆی بە دیاریكردنی چارەنوسی هەردوو دۆسیەكە نیشانداوە، بەڵام هێشتا هیچ پێشكەوتنێكی ئەوتۆ لەوبارەیەوە روینەداوە. هەر لەسەردەمی جەنگی كەنداو و پەلاماری سوپای عێراق بۆسەر كوەیت، رژێمی پێشووی عێراق دەستی بەسەر (17) فڕۆكەی هێڵی ئاسمانی كوەیتیدا گرت، هێڵی ئاسمانی كوەیت لە بەریتانیا سكاڵای لەدژی عێراق تۆماركرد و داوای بڕی (ملیارێك و 200 ملیۆن) دۆلار قەرەبووی ئەو فڕۆكانەی لە عێراق كرد. ئەم دواسیەیە مایەوە و دوای روخانی رژێمی پێشووی عێراق بوو بە مەترسی لەسەر هێڵی ئاسمانی عێراق. سەرەتای ساڵی 2013 عێراق و كوەیت رێككەوتن لەسەر چارەسەری كێشەكە و عێراق بڕی (500 ملیۆن) دۆلار قەرەبوی بە كوەیت دا. مانگی دووی 2013 دوای 20 ساڵ دابڕان یەكەم فڕۆكەی نەفەری هەڵگری عێراقی بەرەو كوەیت گەشتی كرد. كوەیت بۆچی نیگەرانە ؟ دەسەڵاتدارانی كوەیت لەدوای روخانی رژێمی سەددام حسێنەوە سەرباری بەڕێوەچونی پرۆسەكە بەشێوەیەكی هێواش، توانیان زۆربەی دۆسیە جێناكۆكەكان لەگەڵ عێراقی دراوسێدا چارەسەر بكەن، هەر تێكچونێكی بارودۆخی سیاسی عێراق رەنگە جارێكی تر ئاڵۆزی لە پەیوەندییەكانی هەردوو وڵات دروستبكاتەوە. كوەیتییەكان یادوەری ناخۆشیان هەیە لە پەلاماری سوپای عێراق بۆسەر وڵاتەكەیان، بۆیە بە هەستیارییەوە لە دۆخی سیاسی ئێستای عێراق و خۆپیشاندانەكان دەڕوانن.  

درەو میدیا:  كۆمیسیۆنی هەڵبژاردن و راپرسی هەرێمی كوردستان، تیروپشك بۆ ناوی لیست و قەوارە و هاوپەیمانییەكان ئەنجامدا، كە بەشدارن لە پرۆسەی هەڵبژاردنی 30ی ئەیلولی داهاتوی پەرلەمانی كوردستان  ژمارەی قەوارە سیاسییەكان بۆ كورسی گشتی :. یەكێتی نیشتمانی كوردستان: 105 پارتی دیموكراتی كوردستان: 183  حیزبی شیوعی كوردستان - عێراق ( ئازادی): 164 هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری: 172 پارتی پارێزگارانی كوردستان: 156 هاوپەیمانی سەردەم: 127 كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان: 194 هاوپەیمانی بەرەو ئیسڵاح: 119 بزووتنەوەی گۆڕان: 148 جووڵانەوەی نەوەی نوێ: 134 ژمارەی قەوارە سیاسییەكان تایبەتە بە پێكهاتەی توركمان :  پارتی گەشەپێدانی توركمانی: 215  بزووتنەوەی برووسكەی توركمانی: 246 توركمانی هەولێر: 267  پارتی چاكسازیی توركمانی: 258 لیستی توركمانی دیموكراتی: 203 لیستی بەرەی توركمانی عێراقی: 272 هاوپەیمانی توركمانی هەولێر: 239 لیستی مللەت: 224 ژمارەی قەوارە سیاسییەكان لە قۆناخی سێیەم كە تایبەتە بە كلدان و سریان و ئاشوورییەكان:  حیزبی ئەبنا‌و النهرین: 317  لیستی دیموكراتی مەسیحی: 384 لیستی رافیدەین: 306 هاوپەیمانی یەكێتی نەتەوەیی: 368 ئەنجوومەنی گەلی كلدانی ئاشووریی: 344 ژمارەی قەوارە سیاسییەكان لە قۆناخی چوارەم كە تایبەتە بە تاكی ئەرمەن :  قەوارەی تاكی ئەرمەن ( ئارام بزۆ حەمۆ): 452 قەوارەی تاكی ئەرمەن ( نەوبار سیپان ئەنوەر): 408  قەوارەی تاكی ئەرمەن ( ئەدگار هاكوب بتروس): 423 قەوارەی تاكی ئەرمەن ( موراد ماودرۆس): 476 قەوارەی تاكی ئەرمەن ( یروانت نیسان): 489  قەوارەی تاكی ئەرمەن (فاهی كەمال): 497  

سەرەنجام  هەڵبژاردەی فەرەنسا بووە خاوەنی جامی جیهانی 2018 هەڵبژاردەی فەرەنسا لە یاریی کۆتایی جامی جیهانی، توانی بە چوار گۆڵ لە بەرامبەر دوو گۆڵی هەڵبژاردەی کرواتیا، یارییەکە بباتەوە و ببێتە پاڵەوانی جامی جیهانی رووسیا 2018.

(درەو میدیا): سبەینێ لە هەولێر مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كۆدەبنەوە. عەلی حسێن بەرپرسی نوسینگەی پەیوەندییە نیشتیمانی و عێراقییەكانی پارتی لە بەیاننامەیەكدا ئاشكرایكرد، ئامانج لە كۆبونەوەكە ئامادەكردنی رەشنوسی پرۆژەیەكی سیاسی هاوبەشە لەنێوان هەردوو حزب بۆ گفتوگۆكردن لەگەڵ لایەنە عێراقییەكان لەبارەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لە عێراق. عەلی حسێن ئاماژەی بەوەكرد، پارتی و یەكێتی رێككەوتون لەسەر ئەوەی بە وەفد و بەرنامەیەكی هاوبەش دانوستان لەگەڵ لایەنە عێراقییەكان بكەن و هەردوولا هەوڵ بۆ دۆزینەوەی میكانیزمێك دەدەن كە رێگربێت لە پێشێلكردنی رێككەوتننامەكان. پێناچێت پارتی و یەكێتی هیچ یەكێك لە پارتە سیاسییەكانی تری هەرێمی كوردستان بانگهێشت بكەن بۆ ناو پرۆژە هاوبەشەكەیان بەتایبەتیش لەكاتێكدا كە ئەنجامی ژماردنەوەی دەستیی دەنگەكان هیچ گۆڕانكارییەكی لە ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی 12ی ئایار دروست نەكرد.  

(درەو میدیا): خۆپیشاندەران لە پارێزگای میسان بینای قایمقامیەت و ماڵی قایمقامی شارەكەیان سوتاند. عەلی عەلاق بەڕێوەبەری راگەیاندنی تەندروستی پارێزگای میسان لە لێدوانێكدا ئاشكرایكرد، ژمارەیەك خۆپیشاندەری توڕە ئەمڕۆ بینای قایمقامیەت و ماڵی قایمقامیان سوتاندووە. عەلاق رایگەیاند، نەخۆشخانەكانی پارێزگای میسان ئەمڕۆ پێشوازییان لە 23 برینداری خۆپیشاندانەكان كردووە كە 6 كەسیان گوللەیان بەركەوتووە.  

 (درەو میدیا): "هەڵوەشاندنەوەی سیستمی سەرۆكایەتی لە هەرێمی كوردستان و گۆڕینی بۆ سیستمێكی پەرلەمانی كە تێیدا سەرۆك وەزیران بەرپرس بێت لەبەردەم پەرلەماندا" ئەمە بەندێكی رێككەوتنی مەسعود بارزانییە لەگەڵ نوری مالیكی و هادی عامریدا. بەپێی راپۆرتێكی رۆژنامەی شەرقولئەوسەت، سەردانی ئەمدواییەی وەفدی هاوبەشی ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا بە سەرۆكایەتی نوری مالیكی و هاوپەیمانی فەتح بە سەرۆكایەتی هادی عامری بۆ هەولێر، بەشێوەیەكی پێشبینی نەكراو نزیكبونەوەی لەنێوان پارتی دیموكراتی كوردستان و دەوڵەتی یاسا دروستكردووە. رۆژنامەكە لەزاری سەرچاوەیەكەوە ئاماژەی بەوەكردووە، مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان ئامادەیی خۆی نیشانداوە بۆ هەڵدانەوەی لاپەڕەی رابردوو لەگەڵ نوری مالیكی بەتایبەتی لێكەوتەكانی پاش ریفراندۆمی هەرێمی كوردستان. سەرچاوەكە باسی لەوە كردووە، لە كۆبونەوەیدا لەگەڵ وەفدی هاوبەشی دەوڵەتی یاسا و فەتح، مەسعود بارزانی توڕەیی خۆی نیشانداوە لەو رێوشوێنانەی كە حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق دوای 16ی ئۆكتۆبەر گرتویەتیەبەر بۆ دەستگرتن بەسەر كەركوك و ناوچە جێناكۆكەكاندا" ئەمە بەبۆچونی ئەو سەرچاوەیە وادەكات "نزیكبونەوەی بارزانی بۆ پێكهێنانی كوتلەی گەورە لەگەڵ حەیدەر عەبادی بەدوور بزانرێت". هەر بەپێی قسەی سەرچاوەكەی رۆژنامەی شەرقولئەوسەت، لەنێوان مەسعود بارزانی و وەفدی دەوڵەتی یاسادا رێككەوتن كراوە، وەكو بەشێك لە پێداویستییەكانی قۆناغی ئایندە" سیستمی سەرۆكایەتی لە هەرێمی كوردستان هەڵوەشێندرێتەوە و سیستمەكە بگۆڕدرێت بە سیستمێكی پەرلەمانی كە تێیدا سەرۆك وەزیران بەرپرس بێت لەبەردەم پەرلەمانی كوردستان".  

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت بۆ حەوتەمین رۆژ خۆپیشاندان و ناڕەزایەتی لە شارەكانی عێراق دژی خراپی خزمەتگوزارییەكان و بێكاری بەردوامە. بەیانی ئەمڕۆ خۆپیشاندەرانی ناڕازی گەمارۆی بینای پارێزگای بەسرەیان دا، هێزە ئەمنییەكان بۆ بڵاوەپێكردنیان تەقەیان كرد، بەهۆیەوە (7) خۆپیشاندەر برینداربوون. بەسرە سەرچاوەی رێژەی 95%ی هەناردەی نەوتی عێراقە، بەهۆی خۆپیشاندانەوە ئێستا ئەو سەرچاوە گرنگەی داهات كەوتوەتە مەترسییەوە، بەڵام بەپێی قسەی لێپرسراوانی خۆجێیی بەسرە، خۆپیشاندانەكان كاریگەری لەسەر وەبەرهێنانی نەوت دروستنەكردووە. بەهۆی راگرتنی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان لەلایەن دەسەڵاتدارانی عێراقەوی وردەكاری روداوەكانی ئەمڕۆ نازانرێت، بەڵام بەگوێرەی راپۆرتە رۆژنامەوانییەكان لە پارێزگای موسەننا ئەمڕۆ خۆپیشاندەران بارەگای حزبی دەعوە و فەزیلە و رەوتی حیكمەیان سوتاندووە. لە پارێزگای دیوانیەش خۆپیشاندەران گەمارۆی بینای پارێزگایان داوە و بەهۆی تەقەی هێزە ئەمنییەكانەوە (10) كەس برینداربوون. فەرماندەی پۆلیسی نەجەف دورخرایەوە لە نوێترین پەرەسەندندا، قاسم ئەعرەجی وەزیری ناوخۆی عێراق بڕیاریدا بە دورخستنەوەی فەرماندەی پۆلیسی شاری نەجەف. بەگوێرەی زانیارییەكان، وەزیری ناوخۆی عێراق لیوا عەلا غەریبی داناوە لە شوێنی فەرماندە لابراوەكە و رایسپاردووە بە وەرگرتنی دۆسیەی ئەمنی پارێزگاكە. عەبادی حەوت بڕیاری دەركرد لە هەوڵێكی نوێدا بۆ ئاسایكردنەوەی بارودۆخەكە، حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی ماوەتەواوبونی عێراق حەوت بڕیاری دەركرد بۆ وەڵامدانەوەی داواكاری خۆپیشاندەران. بەپێی قسەی سەرچاوەكان بڕیارەكانی عەبادی بریتین لە: 1- سێ ترلیۆن و ٥٠٠ملیار دینار بۆ بەسرە تەرخاندەكرێت و پارەكە بۆ باشكردنی كەرتی ئاو و تۆڕی كارەبا و كەرتی تەندروستی خەرج دەكرێت. 2- وەبەرهێنان لەو پارێزگایانە فراوان و خێرا دەكرێن، بەتایبەت لە بواری نیشتەجێبوون و پەروەردە و خزمەتگوزاریەكاندا. 3- بەپێی سیستمێكی دادپەروەرانە و دوور لە مەحسوبیەت و مەنسوبیەت هەلی دامەزراندن بۆ بێكارەكان دەڕەخسێنرێت. 4- ئاوی زیاتر بۆ پارێزگاكانی بەسرە و زی قار و موسەننا و دیوانیە بەردەدرێتەوە. 5- هەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی فڕۆكەخانەی نەجەف. 6- دەبێت كەرتی كارەبا چاك بكرێت و كێشەكانی چارەسەر بكرێن.  7- كردنەوەی دەرگای دامەزراندنی فەرمانبەران، ئەوەش وەك هەوڵێك بۆ چارەسەركردنی قەیرانی بێكاری. كوەیت هۆشداری دەدات لەسەر ئاستی دەرەوە، لە یەكەم كاردانەوەدا بەهۆی خۆپیشاندانەكانی عێراقەوە، كوەیت حاڵەتی ئامادەباشی راگەیاند. عێراق دەكەوێتە باكوری كوەیت و سنوری ئاوی و وشكانی لەنێوان هەردوو وڵاتدا هەیە. هاوكات باڵیۆزخانەی كوەیت لە بەغداد رۆژی شەممە داوای لەو هاوڵاتیانەی وڵاتەكەی كرد كە لە عێراق نیشتەجێن خۆیان لە رێگە وشكانییەكان و ئەو شوێنانەی بەدوربگرن كە خەڵك تێیاندا كۆدەبێتەوە. ئەمە لەكاتێكدایە حكومەتی عێراق لە دوێنێوە لەهەموو ناوچەكانی باشوری وڵات قەدەغەی هاتوچۆی راگەیاندووە. توركیا: خۆتان لە ناڕەزایەتییەكان بەدوربگرن وەزارەتی دەرەوەی توركیاش بەیاننامەیەكی لەبارەی خۆپیشاندانەكانی عێراق بڵاوكردەوە و تێیدا داوای لە هاوڵاتیانی وڵاتەكەی لە عێراق كرد خۆیان لەو ناوچانە بەدوربگرن كە خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییان تێیدایە. گەشتە ئاسمانییەكانی نەجەف راگیران تەلەفزیۆنی ئێران ئاشكرایكرد، ئاڕاستەی گەشتە ئاسمانییەكانی ئێران لە نەجەفەوە دەگوازێتەوە بەرەو بەغدادی پایتەخت. رەزا جەعفەرزادە وتەبێژی رێكخراوی فڕۆكەوانی مەدەنی ئێران وتی: بەهۆی كێشەوە لە فڕۆكەخانەی نەجەف، فڕۆكە ئێرانییەكان سەرنشینەكانیان بۆ بەغداد دەگوازنەوە. ئەم بڕیارەی ئێران دوای ئەوەدێت سەدان خۆپیشاندەر لە نەجەف چونە ناو فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی شارەكەیانەوە وەكو ناڕەزایەتی دژی خراپی گوزەران و خزمەتگوزارییەكان لە شارەكەیاندا. هاوكات كۆمپانیای (فلای دوبەی) بۆ ماوەی هەفتەیەك گەشتە ئاسمانییەكانی بۆ فڕۆكەخانەی نەجەف راگرت. كۆمپانیای هێڵی ئاسمانی شاهانەی ئوردنیش بۆ كاتێكی نادیار گەشتە ئاسمانییەكانی لە عەممانی پایتەختەوە بۆ شاری نەجەف راگرت.  

(درەو میدیا): دواجار لەژێر فشاری خۆپیشاندەران حكومەتی عێراق حەوت بڕیاری لەبەرژەوەندی خۆپیشاندەران دەركرد، ئەویش دوای كۆبونەوەی  حەیدەر عەبادی، سەرۆك وەزیرانی عیراق لەگەڵ نوێنەری خۆپیشاندەران و هۆزەكانی پارێزگاكانی باشووری عیراق. لە گرنگترین ئەو بڕیارانەی حكومەتی عێراق دای لەبەرژەوەندی خۆپیشاندەران: 1-    سێ ترلیۆن و ٥٠٠ملیار دینار بۆ بەسرە تەرخاندەكرێت و پارەكە بۆ باشكردنی كەرتی ئاو و تۆڕی كارەبا و كەرتی تەندروستی خەرج دەكرێت. 2-    وەبەرهێنان لەو پارێزگایانە فراوان و خێرا دەكرێن، بەتایبەت لە بواری نیشتەجێبوون و پەروەردە و خزمەتگوزاریەكاندا. 3-     بەپێی سیستمێكی دادپەروەرانە و دوور لە مەحسوبیەت و مەنسوبیەت هەلی دامەزراندن بۆ بێكارەكان دەڕەخسێنرێت. 4-    ئاوی زیاتر بۆ پارێزگاكانی بەسرە و زی قار و موسەننا و دیوانیە بەردەدرێتەوە. 5-     هەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی فرۆكەخانەی نەجەف. 6-    دەبێت كەرتی كارەبا چاك بكرێت و كێشەكانی چارەسەر بكرێن  7-    كردنەوەی دەرگای دامەزراندنی فەرمانبەران، ئەوەش وەك هەوڵێك بۆ چارەسەركردنی قەیرانی بێكاری.    

درەو میدیا:  " ئەمڕۆ خەڵكی عێراق لە زۆربەی شار و شارۆچكەكانی ناوەڕاست و باشوور لە بەغداد و نەجەف و كەربەلا و بەسرە خۆپیشاندان و ناڕەزایی ئەنجام دەدەن و داوای مافەسەرەتاییەكانی خۆیان دەكەن، ‎ئێمە لە بزوتنەوەی گۆڕان وەك چۆن بەردەوام لە بەرەی خەڵكدا بووین، پشتگیری تەواوی خۆپیشاندانی مەدەنیانە و ئاشتییانەی هاوڵاتیان دەكەین" ئەمە بەشێكە لە راگەیەنراوی بزووتنەوەی گۆڕان سەبارەت بە خۆپیشاندان و ناڕەزاییەكانی باشور و ناوەڕاتی عێراق. لە راگەیەنراوەكەی بزووتنەوەی گۆڕاندا هاتووە" بەتوندی ئیدانەی هەر هەڵسوكەوتێكی ناشارستانی دەكەین كە زیان بە بەرژەوەندی گشتی و موڵكی دەوڵەت بگەێنێ، شكاندن و تاڵانكردن وسوتاندنی موڵكی گشتی و موڵكی تایبەتی هاوڵاتیان و لایەنە سیاسیەكان ، جگە لەوەی كەلتورێكی ناشرینە، ئەویش شێوازێكی تری گەندەڵییە" دەقی راگەیەنراوەكە: راگەیەندراوێك لە بزوتنەوەی گۆڕان سەبارەت بە خۆپیشاندانەكانی ناوەڕاست و باشوری عیراق  ‎سەرەڕای هەموو قەیرانە سیاسی و ئەمنی و یاساییەكان ، ئەمڕۆ گەلانی عێراق بەدەست نەبونی خزمەتگوزارییەوە دەناڵێنن هەر لە نەبونی ئاو و كارەبا و خراپی دۆخی تەندروستی تا دەگاتە  هەژاری و بێكاری وداڕمانی ژێرخانی ئابوری، ئەمەش لە لایەك دەرئەنجامی تەشەنە كردنی گەندەڵیە، لە كۆی جومگەكانی حكومڕانییدا، لە لایەكی ترەوە نەبونی ئیرادەو خەمێكی نیشتیمانیە بۆ چارەسەركردنیان، كە تەنها هاوڵاتیان باجەكەی دەدەن.ئەمڕۆ خەڵكی عێراق لە زۆربەی شار و شارۆچكەكانی ناوەڕاست و باشوور لە بەغداد و نەجەف و كەربەلا و بەسرە خۆپیشاندان و ناڕەزایی ئەنجام دەدەن و داوای مافەسەرەتاییەكانی خۆیان دەكەن. ‎ئێمە لە بزوتنەوەی گۆڕان وەك چۆن بەردەوام لە بەرەی خەڵكدا بووین، پشتگیری تەواوی خۆپیشاندانی مەدەنیانە و ئاشتییانەی هاوڵاتیان دەكەین و داواكارین حكومەتبەزوترین كات بەدەنگ داواكارییەكانی خۆپیشاندەرانەوە بچێت و كار بۆ دابینكردنیان بكات و گەندەڵكاران و بەرپرسە كەم تەرخەمەكان بەسزا بگەیەنێت.  لە هەمان كاتدا بەتوندی ئیدانەی هەر هەڵسوكەوتێكی ناشارستانی دەكەین كە زیان بە بەرژەوەندی گشتی و موڵكی دەوڵەت بگەێنێ، شكاندن و تاڵانكردن وسوتاندنی موڵكی گشتی و موڵكی تایبەتی هاوڵاتیان و لایەنە سیاسیەكان ، جگە لەوەی كەلتورێكی ناشرینە، ئەویش شێوازێكی تری گەندەڵییە. ‎هەروەها بزوتنەوەی گۆڕان داوادەكات هەموو لایەنە سیاسیەكان و حكومەتی عێراق پابەند بن بە بڕیارەكانی ئەنجومەنی نوینەران و دادگای فیدڕالی سەبارەت بە بژاردنەوەی تەواوی دەنگەكان و هەڵوەشاندنەوەی ساختەكارییەكان لە سەرجەم پارێزگاكان، لە پێناو ڕێزگرتن لە دەنگی ڕاستەقینەی خەڵك و گەڕاندنەوەی شكۆ بۆ دەستور و یاسا كارپێكراوەكان، پێمانوایە جێبەجێ نەكردنی ئەو بڕیارانە كێشەكان ئاڵۆزتر دەكات و قەیرانەكانیش قوڵتردەكاتەوە. ‎بزوتنەوەی گۆڕان ١٤/٧/٢٠١٨  

لەدوای خۆپیشاندانەكانی باشوری عێراق بۆ باشكردنی ئاوو كارەبا و خزمەتگوزاریەكان، حكومەتی عێراق لەبەرامبەر فراواننەبوونی خۆپیشاندانەكان و گواستنەوەی بۆ بەغدادی پایتەخت، هیڵەكانی ئێنتەرنێتی لە بەغداو باشوری عێراق راگرت و تۆڕی كۆمەڵایەتی قەیس بوكیشی لە سەرتاسەری عێراق راگرت. ئێوارەی دوێنی و ئەمرۆش كۆبونەوەی ئەنجومەنی وەزیران و ئەنجومەنی ئاساییشی نیشتیمانی عێراق كۆبونەوەو تیایدا بۆ رێگریكردن لە فراوانبوونی خۆپیشاندانەكان بڕیاری راگرتنی هێڵەكانی ئێنتەری دەركرد.   خۆپیشاندان و ناڕەزایی هاوڵاتیانی كوردستان شارەكانی باشوری عێراقی گرتۆتەوەو سەرەتاش لە شاری بەسرەوە دەستی پێكرد و شەوی رابردوو میسان و نەجەف و زیقار و بەغداشی گرتەوەو بارەگای زۆرینەی حزبە سیاسیەكانیان لە میسان سوتاند و لە نەجەفیش چونە ناو فرۆكەخانەی نەجەفەوە .  

درەو میدیا:   "، خەڵكی عێراق لە بەسرەوە تا زاخۆ، دەناڵێنێ لەژێر سایەی دەسەڵاتی پێڕێك لە تاڵانچی و تاوانباری هەلپەرست، كە كۆی كۆمەڵگای عێراقیان بە گشت پێكهاتەكانەوە، داماڵیوە لە بچووكترین ڕووبەری ئارامیی و بەختەوەریی!" ئەمە پەیامی بەرەی خەڵكە كە لەبەیاننامەیەكدا رایانگەیاندووە، لە پەیامەكەی بەرەی خەڵكدا ئاماژە بەوە شكراوە  ئەو دەسەڵاتە" كۆی كۆمەڵگای عێراقیان بە گشت پێكهاتەكانەوە، داماڵیوە لە بچووكترین ڕووبەری ئارامیی و بەختەوەریی! لەم سۆنگەیەوە خەڵك هەموو مافێكی بەدەستە بۆ دژوەستانەوە و بەرگریی كردن لە دۆخی ژیان و كەرامەتی خۆی، ئەم دژوەستانەوەیەش تا پاكژكردنەوەی دەسەڵات لە تاڵانچی و دەڵاڵەكانی سیاسەت بووەتە ئەرك و پێویستیی"  لە پەیامەكەیاندا بەرەی خەڵكدا هاتووە" تەقینەوەی جەماوەریی هەڕەمەكیی و بێئامانج و نیگا ناخوازێ، بەڵكو دەبێت نارەزاییەكان بە ئامانجی ڕوون و بە دیدگای گێڕانەوەی ماف و دادگەریی و ژیانی شایستە بۆ گشت تاكێكی كۆمەڵگا، بە جووڵە بكەوێ، لەم جۆرە لە خۆپیشاندان و ناڕەزایی و شۆڕشدا، دەبێت تەنها ئەنجامدەرانی تاڵان و تاوان بكرێنە ئامانجی پاكسازیی و لێپرسنەوە" پەیامەكەشیان ئاراستەی خەڵكی كوردستان دەكەن و دەڵێن" لەم دۆخ و ساتەدا (بەرەی خەڵك) ئاگاداری گشت ئەندام و پاڵپشتێكی ئامانجەكانی دەكا، بە وریاییەوە ئامادەبن بۆ پێشهاتەكان و ئەگەرەكان بۆ دژوەستانەوەی تاوانباران، لە گشت كووچە و كۆڵانێكی شارەكانی هەرێم، كراوەیە لەلایەن خەڵكی ستەملێكراوی هەرێمی كوردستانەوە! " دەقی پەیامەكە پەیامی "بەرەی خەڵك" بۆ خۆپیشاندانی هاوڵاتیانی عێراق       ئاشكرایە، خەڵكی عێراق لە بەسرەوە تا زاخۆ، دەناڵێنێ لەژێر سایەی دەسەڵاتی پێڕێك لە تاڵانچی و تاوانباری هەلپەرست، كە كۆی كۆمەڵگای عێراقیان بە گشت پێكهاتەكانەوە، داماڵیوە لە بچووكترین ڕووبەری ئارامیی و بەختەوەریی! لەم سۆنگەیەوە خەڵك هەموو مافێكی بەدەستە بۆ دژوەستانەوە و بەرگریی كردن لە دۆخی ژیان و كەرامەتی خۆی، ئەم دژوەستانەوەیەش تا پاكژكردنەوەی دەسەڵات لە تاڵانچی و دەڵاڵەكانی سیاسەت بووەتە ئەرك و پێویستیی. هەر ئەم هاواریی نادادیی و چەوساندنەوەی مرۆڤە كە ئێستا لە باشووری عێراق خەڵكی لە گشت چین و توێژەكان هێناوەتە شەقام و ڕێ بە تاڵانكردنی خاكەكەیان دەگرن.        "بەرەی خەڵك" بەردەوام لەگەڵ وەها جووڵانەوەیەكی جەماوەرییە كە بە دەستی خۆی مافەكانی بسەنێتەوە بێ بەلارێدا بردن و سواربوونی ئازارەكانی خەڵك لەلایەن حیزبگەلی بێفەڕ و پاڵەوانەكانی سەر شاشەوە و  كردنی كۆششیی خەڵك، بە دەستكەوتی سیاسی بۆ خۆیان و حیزب و بنەماڵەكانیان. لە ٢٠٠٣ەوە حزبی عێراقی بە عەرەب و كورد و پێكاتەكانی ترەوە بە تێكڕای مەزهەب و ئایدۆلۆژیا و ڕەنگەوە، لەبری بونیادنانەوەی عێراق بە لێشاوی پەترۆ-دۆلار، خۆیان لە خەزێنەی مۆڵی دانیشتوانی عێراق دیەوە و بە حكومەت و پەرلەمان و دیموكراسیەتی دەمامكدارەوە، كەوتنە تاڵان و كڕاندەنەوەی لاشەی كۆمەڵگا لە گشت كووچەكەی ئەم وڵاتەدا، كە بەردەوام خوێنی لێ دەچۆڕی، ئەوانیش بە ئێستاشەوە شاگەشكەی دزین!        بۆ خەڵكی كوردستان (كە سەد هێندە ئەركە و مافیشی بەدەستە بۆ ڕاماڵین و دادگایكردنی سەرانی تاڵانیی)، دەبێ وێنای ئەو سات و ڕۆژە بكەن كە كۆی تاوانبارانی ٢٧ساڵ دەسەڵاتی ستەم و تاڵان، لەبەر هروژمی تووڕەیی و ئازار و كوێرەوەریی و بە خەساردانی تەمەن و خەونەكانیان، بە چۆكدا بێن و لە دادگای گەل و مێژوودا... سزای هاوئاستی تاوانەكانیان بدرێن.      "بەرەی خەڵك" تەقینەوەی جەماوەریی هەڕەمەكیی و بێئامانج و نیگا ناخوازێ، بەڵكو دەبێت نارەزاییەكان بە ئامانجی ڕوون و بە دیدگای گێڕانەوەی ماف و دادگەریی و ژیانی شایستە بۆ گشت تاكێكی كۆمەڵگا، بە جووڵە بكەوێ، لەم جۆرە لە خۆپیشاندان و ناڕەزایی و شۆڕشدا، دەبێت تەنها ئەنجامدەرانی تاڵان و تاوان بكرێنە ئامانجی پاكسازیی و لێپرسنەوە، دەستبردن بۆ دامەزراوە خزمەتگوزاریی و پەیوەندیدار بە هەڵسوڕاندنی كاروباری كۆمەڵگاوە بكرێتە هێڵی سوور. كرۆكی پەیامی بەرەی خەڵك ئەوەیە هەموو كردەیەك بە كەڵكی خەڵك و زیانی تاوانباران دەستپێبكا و كۆتایی بێت... ئەگینا هەر كردەیەكی دەسكردی تری ئامانجدار بۆ سوودی لایەنێكی تری بێگانە یان خۆماڵی، شۆڕش نییە و لێدانی زیاترە لە دۆخی خراپی ئێستای هاوڵاتیان.       لەم دۆخ و ساتەدا (بەرەی خەڵك) ئاگاداری گشت ئەندام و پاڵپشتێكی ئامانجەكانی دەكا، بە وریاییەوە ئامادەبن بۆ پێشهاتەكان و ئەگەرەكان بۆ دژوەستانەوەی تاوانباران، لە گشت كووچە و كۆڵانێكی شارەكانی هەرێم، كراوەیە لەلایەن خەڵكی ستەملێكراوی هەرێمی كوردستانەوە!                                                         بەرەی خەڵك -  ١٤ی تەمووزی ٢٠١