(1).jpg)
وەرگێڕان و ئامادەكردنی: نامیق رەسوڵ كریستیانۆ رۆناڵدۆ، یاریزانی بەناوبانگی پرتوگالی، چەندین ملیۆن كەسی لە سەرتاسەری جیهاندا شۆككرد ئەوەش، دوای بڕیاری بەجێهێشتنی یانەی ریاڵ مەدرید و چونە یانەی یۆڤانتۆسی ئیتالیی، بەڵام كارە خێرخوازییەكانی ئەو یاریزانە مەزنە زیاتر مایەی شۆكە وەك لە بەجێهێشتنی سانتیاگۆ بێرنابیۆ. بە گوێرەی رۆژنامەی " سەن"ی بەریتانیی، رۆناڵدۆی گۆڵكاریی مێژوویی خولی پاڵەوانەكانی ئەوروپا، بەشێكی زۆر لەو داهاتەی بەدەستدەهێنێت لە كاری خێرخوازیدا خەرجیدەكات. رۆژنامەكە 16 چیرۆكی دەربارەی كارە خێرخوازییەكانی رۆناڵدۆ ئاماژەپێداوە كە وادەكات هەستبكەین ئەو یاریزانە خاوەنی دڵێكی ئێجگار گەورەیە و هاوكاری هەموو لایەك دەكات: 1- رۆناڵدۆ ئەو پێڵاوە ئاڵتونییەی، كە ساڵی 2011 دوای تۆماركردنی 40 گۆڵ لەگەڵ ریاڵ مەدرید بەدەستیهێنا، بە بڕی 1.2 ملیۆن پاوەن فرۆشت بۆ بونیادنانی چەند خوێندنگەیەك لە كەرتی غەززە. 2- بڕی 530 هەزار پاوەنی كە بەهای خەڵاتی تۆپی ئاڵتونیی ساڵی 2013 بووە، بەخشییە دامەزراوەی " Make-A-Wish " كە تایبەتە بە بەدواداچوون بۆ ئەوە منداڵانەی بەدەست ئەو نەخۆشیانەوە دەناڵێنن كە هیواكانیان دەكوژێت. 3- رۆناڵدۆ پێگە و ناوبانگی خۆی بەكارهێناوە بۆئەوەی ببێتە باڵیۆزی سێ رێكخراوی خێرخوازی گەورە، كە ئەوانیش رێكخراوی فریاكەوتنی منداڵ و یونیسێف و وۆرلد ڤیجنە و ساڵی 2014 لە كاتی ئاهەنگێڕانی بەبۆنەی ردنەوەی تۆپی ئاڵتونییەوە، باسی لەو كەسانە كرد كە بەدەست نەخۆشی شێرپەنجەی خوێنەوە دەناڵێنن و ساڵی رابردووش نامەیەكی بۆ منداڵانی سوریا نوسی و بە پاڵەوانی راستەقینە وەسفیكردن و بڕێك پارەشی لە رێگەی رێكخراوی نێودەوڵەتی فریاكەوتنی منداڵانەوە بەخشی كە ئامادە نەبوو بڕەكە ئاشكرابكات. 4- ساڵی 2013 بەهۆی هەڵبژاردنی لە پێكهاتەی گشتتیدا 100 هەزار یۆرۆی لە یەكێتی ئەوروپا بەدەستهێنا، كۆی پارەكەی بەخشیەوە رێكخراوی خاچی سوور، لە ساڵی بردنەوەی نازناوی خولی یانەپاڵەوانەكانی ئەوروپا بۆ جاری دەیەم، 450 هەزار پاوەنی بەدەستهێناو بەخشییە سێ رێكخراوی خێرخوازی. 5- كریستیانۆ رۆناڵدۆ زۆر خوێن دەبەخشێت، ئەوەش وایكردووە كە هیچ تاتۆیەك لەسەر جەستەی دانەنێت، جارێك دەربارەی ئەوە وتی :" هەمووان دەتوانیت لە رێگەی بەخشینی خوێنەوە جیاوازی دورست بكەین، یەكجار خوێن بەخشین لەكاتی فریاكەوتندا سود بە سێ كەس دەگەیەنێت"، جارێكیش " دڕكە پەتك"ی بە كەسێك بەخشیوە. 6- چەندین ملیۆن پاوەنی بەخشیوەتە قوربانییەكانی رووداوە سروشتییەكان و لە ساڵی 2015 بڕێكی پارەی زۆری بەخشیە هەوڵە فریاگوزارییەكانی ئەو بومەلەرزەیەی كە لە نیپاڵی دا و دەوترێت ئەو بڕە گەیشتوەتە پێنج ملیۆن پاوەن. 7- هاوكاریكردنی سەنتەرێكی چارەسەركردنی نەخۆشی شێرپەنجەی مەمك، ئەوەش لە كاتێكدا بوو كە ساڵی 2007 دایكی لەو نەخۆشییە رزگاریی بوو، دوای ئەوە رۆناڵدۆ بڕیاریدا بڕی 120 هەزار پاوەن ببەخشێتە ئەو سەنتەرە. 8- بەشداریكرد لە بەدیهێنتنی خواستی منداڵێك لە بەیروتی پایتەختی لوبان، دوای كوژرانی باوكی لەلایەن تیرۆریستانەوە، منداڵەكە بانگهێشتكرا بۆ بینینی رۆناڵدۆ. 9- دیداری لەگەڵ منداڵیكی تەمەن نۆ ساڵاندا سازكرد كە تووشی نەخۆشی شێربەنجە ببوو، ساڵی 2009 شۆفێرێكی ناردە ئەو هۆتیلەی كە خێزانی منداڵەكەی تێدابوو، میوانداری كردن. 10- لە ناو یاریگادا زۆر بە ئامانج دەگیرێت لەلایەن هاندەرانەوە بۆئەوەی وێنەی لەگەڵدا بگیرێت، كریستیانۆ بەوە بەناوبانگە كە رۆژێك لە رۆژان داواكاری هیچ هاندەرێكی لە نێو یاریگادا رەتنەكردوەتەوە. 11- ساڵی 2014 دایكی منداڵێكی شیرەخۆرەی 10 مانگ، داوای لە رۆناڵدۆ كرد درێسەكەی پێبەبەخشێت بەهۆی ئەوەی منداڵەكەی دووچاری نەخۆشییەكی سەخت بوو، دوای بیستنی ئەو چیرۆكە رۆناڵدۆ 55 هەزار پاوەنی بۆ ئەنجامدانی نەشتەرگەریی پێ بەخشی. 12- لە یارییەكی دۆستانەدا لە بۆرنمۆس، رۆناڵدۆ دەستی منداڵێكی تەمەن 11 ساڵانی بەناوی چارلی شكاند، دواتر درێسەكەی بە ئیمزای خۆیەوە پێ بەخشی، و لەمدواییەشدا لە كاتی راهێنانەكانی تیپەكەیدا پێش یاری كۆتایی بەرامبەر لیڤەرپوڵ، میدیاكارێكی پێكا، دواتر درێسەكەی خۆی پێ بەخشی. 13- دەتوانرێت كریستیانۆ رۆناڵدۆ بە باشترین هاوڕێ دابنرێتن لە ساڵی 2015دا ، دوورگەیەكی تایبەتی بەخشیە " خۆرخێ مێندێزی" هاوڕیێ و بەڕێوەبەری كارەكانی بەبۆنەی هاوسەرگیرییەوە كە بەهاكەی 40 ملیۆن یۆرۆیە. 14- ساڵی 2016 بانگهێشتنی ئەفسانە " رینجەرز فێرناندۆ ریكسین"ی كرد بۆئەوەی لە یاری كۆتایی خولی یانە پاڵەوانەكانی ئەوروپادا ئامادەبێت، ئەوەش دوای ئەوەی دەستنیشانكرا كە ریكسین تووشی نەخۆشییەكی كتوپڕ بووە لە جوڵەی دەخات. 15- رۆناڵدۆ باشترین هاوڕێ بووە لە تیپەكەیدا، هەمیشە دیاری و خەڵاتی پێشكەشی هاوڕێكانی كردووە، و جارێك كاتژمێری بەخشییە سەرجەم یاریزان و فەرمانبەرانی یانەی شاهانە كە بەهای هەر كاتژمێرێك 5 هەزار پاوەن بوو. 16- رۆناڵدۆ زۆر بایەخ و گرنگی بە براگەورەكەی دەدات و هاوكاریكرد بۆئەوەی لە ئالودەبوونی لە خواردنەوە كحولییەكان رزگاریبێت، وەكو باوكی كە ساڵی 2004 كۆچی دواییكرد. سەرچاوە: kooora.com
.gif)
(درەو میدیا): داهاتی شەش مانگی یەكەمی ئەمساڵی نەوتی عێراق بەرزبوەتەوە بۆ 40.35 ملیار دۆلار، بە بەراورد بە داهاتی نیوەی یەكەمی ساڵی رابردوو كە 27.64 ملیار دۆلار بووە. جەبار لعێبی، وەزیری نەوتی عێراق لە بەیاننامەیەكدا كە لە سایتی فەرمیی وەزارەتی نەوت بڵاوكراوەتەوە روونیكردوتەوە ، هەناردەی نەوتی خاوی عێراق لە شەش مانگی یەكەمی ئەمساڵدا 625.19 ملیۆن بەرمیل بووە، بەرامبەر بە 592.44 بەرمیل لە شەش مانگی یەكەمی ساڵی رابردوو. لعێبی ئاشكراشیكرد تێكڕای نرخی فرۆشتنی نەوت بۆ مانگی حوەزیرانی ئەمساڵ بەرزبوەتەوە بۆ 69.322 دۆلار، بەرامبەر بە 42.067 دۆلار بۆ هەر بەرمیلێك لە مانگی حوزەیرانی ساڵی رابردوو. وەزیری نەوتی عێراق ئاماژەیبەوەشداوە زیادبوونی داهاتی نەوتی عێراق رۆڵی دەبێت لە پڕكردنەوەی كورتهێنانی بودجەی ئەمساڵی عێراق.
.gif)
گفتوگۆی رۆژنامه‌وانی: نیاز عه‌بدولڵا یاسای ژماره 4ی ساڵی 2017ی لێبوردنی گشتی، له بڕگه‌ی 4ی مادده‌ی 9ی یاساكه‌دا هاتووه "به‌رتیل و ئیختیلاس و ئه‌و تاوانانه‌ی به سامانی گشتی په‌یوه‌ستن و تاوانه‌كانی گه‌نده‌ڵی هاتوو له مادده‌ی (یه‌كه‌م/بڕگه‌ی حه‌وته‌م) و مادده‌ی 14 و مادده‌ی 15ی یاسای ده‌سته‌ی ده‌ستپاكی ژماره 3ی ساڵی 2011ی هه‌مواركراو" لێبوردنی گشتی نایگرێته‌وه. به‌ڵام دادگای ته‌مییزی كوردستان مادده‌ی 340ی یاسای سزادانی عێراقی ژماره 111ی ساڵی 1969ی خسته ناو ئه‌و دۆسیانه‌ی لێبوردنی گشتی ده‌یانگرێته‌وه. بۆیه (دره‌و میدیا) له گفتوگۆیه‌كی رۆژنامه‌وانی له‌گه‌ڵ دكتۆر ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر سه‌رۆكی ده‌سته‌ی ده‌ستپاكی هه‌رێمی كوردستان، تاوتوێی رێكاره‌كانی ده‌ركردنی دۆسییه‌كانی گه‌نده‌ڵی له لێبوردنی گشتی و رێكاره‌كانی دادگا و پارێزبه‌ندی یاسایی و حیزبی كرد بۆ مامه‌ڵه‌كرد له‌گه‌ڵ دۆسیه‌كانی گه‌نده‌ڵی. دره‌و میدیا: ئێوه له ده‌سته‌ی ده‌ستپاكی یاسا و بڕیاره‌كانی لێبوردنی گشتی چۆن ده‌بینن؟ ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر: زۆر هه‌وڵماندا ئه‌و لێبوردنی گشتییه ده‌رنه‌چێت، چونكه دیارده‌یه‌كی خراپه و یه‌كێكه له خاڵه لاوازه‌كان بۆ سه‌روه‌ر نه‌بوونی یاسا له هه‌رێمی كوردستان كه چه‌ند ساڵ جارێك به یاسا ده‌رده‌چێت. هه‌وڵه‌كه‌مان له رێگریكردن له ده‌رچوونی یاساكه سه‌ری نه‌گرت، به‌ڵام هه‌وڵماندا دۆسیه‌كانی تایبه‌ت به گه‌نده‌ڵی به ده‌ربكرێن له یاساكه و لێبوردنی گشتی نه‌یانگرێته‌وه. به‌كرده‌یی په‌رله‌مانی كوردستان وه‌ڵامی ئه‌و داوایه‌‌ی ئێمه‌یان دایه‌وه و وه‌ك ئه‌وه‌ی چۆن له یاسای ده‌ستپاكیدا هاتووه لێبوردنی گشتی ئه‌و دۆسیانه‌ی نه‌گرته‌وه. دره‌و میدیا: كه یاساكه رێگری له لێبوردنی گشتی بۆ دۆسییه‌كانی گه‌نده‌ڵی ده‌كات، بۆچی دادگای ته‌مییزی كوردستان- ده‌سته‌ی سزایی، لێبوردنی بۆ دۆسییه‌كانی گه‌نده‌ڵی له وه‌زیفه گشتییه‌كان ده‌ركرد؟ ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر: له ناوه‌ڕاستی مانگی دووی ئه‌م ساڵ سه‌یرمان كرد بڕیارێكی دادگای ته‌مییزی كوردستان ده‌رچووه كه مادده‌ی 340ی سزادانی عێراقی كه تایبه‌ته به ئه‌ركه‌كانی وه‌زیفه‌ی گشتی و گه‌یاندنی زیانی به ئه‌نقه‌ست به وه‌زیفه‌ی گشتی، خراوه‌ته چوارچێوه‌ی بڕیاره‌كانی لێبوردنی گشتی. ئێمه په‌نامان بۆ پهرلهمان و لیژنه‌ی یاسایی برد چونكه لیژنه‌ی یاسایی خۆیان رۆڵی سه‌ره‌كییان له داڕشتنی یاساكه هه‌بووه، بۆئه‌وه‌ی بزانین ته‌فسیری ئه‌وانیش چییه، خۆشبه‌ختانه ته‌فسیری ئه‌وان له رێگای سه‌رۆكایه‌تی پهرلهمان هاته‌وه و درایه‌وه ئه‌نجوومه‌نی دادوه‌ری، به‌وه‌ی ئه‌و مادده‌یه لێبووردنی گشتی نایگرێته‌وه. دواتریش هه‌وڵماندا له رێگای لیژنه‌ی راستكردنه‌وه‌ی ئه‌و بڕیاره‌ی دادگای ته‌مییز كه یه‌كێكه له ئامرازه‌كانی تانه‌دان له بڕیاری دادگای ته‌مییز، ئه‌و ئه‌و بڕیاره راگیرا و دوای گفتوگۆ و نووسینی لائیحه‌یه‌كی یاسایی بڕیاره‌كه‌ی پێشووی خۆی راستكرده‌وه و جارێكی تر مادده‌ی 340 خرایه‌وه ناو ئه‌و ماددانه‌ی لێبوردنی گشتی نایگرێته‌وه. سه‌رۆكی ده‌سته‌ی ده‌ستپاكی هه‌رێم: نه‌بوونی یاسای بودجه یه‌كێكه له خاڵه لاوازه‌كانی حوكمڕانی چوار ساڵی رابردووی كابینه‌ی هه‌شت دره‌و میدیا: ژماره‌ی دۆسییه‌كان و قه‌باره‌ی له ده‌ستچوونی ماددی گه‌نده‌ڵییه‌كان چه‌ند ده‌بوون ئه‌گه‌ر لێبوردنی گشتی له‌و دۆسیانه ره‌چاوبكرایه؟ ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر: به ره‌چاوكردنی لێبوردنی گشتی بۆ مادده‌ی 340ی یاسای سزادانی عێراقی له هه‌رێم مه‌ترسی هه‌بوو نزیكه‌ی 38 كه‌یسی گه‌نده‌ڵی دابخرێن، ئێستا ئه‌و مه‌ترسیانه نه‌ماوه و هه‌ندێك له‌و كه‌یسانه له قۆناغی دادگایی كردنن و هه‌ندێكیشیان لێكۆڵینه‌وه كردن تیایاندا ته‌واو نه‌بووه. به‌پێی قه‌باره‌ی گه‌نده‌ڵییه‌كه ئه‌گه‌ر ئه‌م دۆسیانه ئه‌گه‌ر لێبوردنی گشتییان بۆ ده‌ربچوایه به ملیاره‌ها دینار زیان به بودجه‌ی گشتی ده‌كه‌وت. رێژه‌ی ئه‌و پاره‌یه‌ی گه‌نده‌ڵیشی تیادا ده‌كرێت له وه‌زیفه گشتییه‌كان، قه‌باره‌ی ئه‌و به‌هه‌ده‌ردانه هه‌ر چه‌ند بێت دواجار هه‌ر گه‌نده‌ڵییه. دره‌و میدیا: نه‌بوونی یاسای بودجه له هه‌رێمی كوردستان چه‌ند بۆته به‌ربه‌ست له‌به‌رده‌م قورسكردنی كاره‌كانی ئێوه و نادیاری سه‌رچاوه‌كانی دارایی؟ ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر: یاسای بودجه له هه‌ر وڵاتێك یه‌كێكه له بنه‌ماكانی شه‌فافییه‌ت، كه ده‌بێ دارایی گشتی له رێگای یاسای بودجه‌ی گشتییه‌وه كه له پهرلهمان په‌سند ده‌كرێت هه‌بێت، ئه‌وه كاری هه‌موو ده‌زگاكان ئاسانتر ده‌كات به رادده‌یه‌ك كه ده‌زانن هه‌ر وه‌زاره‌تێك و سێكته‌رێك چه‌ند پاره‌ی بۆ ته‌رخانكراوه، چۆنیش سه‌رف ده‌كرێت، ئه‌و كات كاره‌كه بۆ دیوانی چاودێری دارایی كه ده‌زگایه‌كی وردبینی كردنه و هاوكات بۆ ده‌سته‌ی ده‌ستپاكییش ئه‌گه‌ر سكاڵایه‌ك هه‌بێ ئاسنتره. نه‌بوونی یاسای بودجه یه‌كێكه له خاڵه لاوازه‌كانی حوكمڕانی چوار ساڵی رابردووی كابینه‌ی هه‌شت، راسته بیانووه‌كه ئه‌وه‌یه داهاتمان مانگانه‌یه به‌ڵام ده‌كرا میزانیه‌یه‌كی ته‌قدیری دابندرایه. دره‌و میدیا: پرۆسه‌ی دادگاییكردنی دۆسیه‌كانی گه‌نده‌ڵی له دادگاكان چۆن به‌ڕێوه ده‌چن؟ ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر: ئێمه كێشه‌مان ئه‌وه‌یه كه‌یسه‌كانی گه‌نده‌ڵی له قۆناغی دادگایی كردن زۆر دواده‌كه‌ون، به تایبه‌ت هه‌ندێك دادگا هه‌یه كه‌یس ساڵ بۆ ساڵ و نیوێك له لایان ده‌مینێته‌وه و ئامرازه‌كانی تانه‌دان له جینایات به سیفه‌تی ته‌مییزی و داد زۆر ده‌مینێته‌وه، كه‌یسمان هه‌یه ماوه‌ی ساڵێكه له دادگای ته‌مییزی كوردستان نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه. بۆیه ئه‌مه وای كردووه یه‌ك لاكردنه‌وه‌ی دۆسیه‌كان قورستر بێت، دیاره ئالییه‌ته‌كان ئالییه‌تی قانونین و قسه‌مان له‌سه‌ر ئالییه‌ته قانونیه‌كه نییه، به‌ڵام له‌به‌رئه‌وه‌ی ئه‌و ده‌زگایانه لۆدێكی زۆری كه‌یسیان له‌سه‌ره به‌داخه‌وه سه‌ره‌ڕای رێنماییه‌كانی خۆشیان به‌ڵام هه‌ندێك جار به ئاسایی مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ كه‌یسه‌كانی گه‌نده‌ڵی ده‌كه‌ن، به‌شێك له كه‌یسه‌كانی گه‌نده‌ڵی به‌تایبه‌ت له پارێزگای هه‌ولێر و دادگای جینایاتی هه‌ولێر تا ئێستا زۆر خه‌مسارد بووه و ئه‌مه وای كردووه ئێمه داوا بكه‌ین بۆ یه‌كلایی كردنه‌وه‌ی یه‌كێك له كه‌یسه‌كان بۆمان بگۆڕن. بۆیه سه‌ره‌تای ئه‌م ساڵ كه دۆسیه‌كانمان راگه‌یاند له سه‌رووی 150 كه‌یس له قۆناغی دادگاییكردن بوون و ئێمه چه‌ند رۆژی داهاتووش داتاكانی تر رائه‌گه‌یه‌نین. هیوامان وابوو ئه‌و شه‌ش مانگه به‌شێكی زۆری كه‌یسه‌كان یه‌كلایی بكرێته‌وه، به‌ڵام به داخه‌وه به‌هۆی زۆری كه‌یسه‌كان و خه‌مساردی له كه‌یسه‌كانی گه‌نده‌ڵی وه‌كو پێویست یه‌كلایی نه‌كراونه‌ته‌وه. سه‌رۆكی ده‌سته‌ی ده‌ستپاكی هه‌رێم:به‌شێك له كه‌یسه‌كانی گه‌نده‌ڵی به‌تایبه‌ت له پارێزگای هه‌ولێر و دادگای جینایاتی هه‌ولێر تا ئێستا زۆر خه‌مسارد بووه دره‌و میدیا: پارێزبه‌ندی یاسایی چه‌ند به‌ربه‌سته له‌به‌رده‌م به‌ڕێوه‌چوونی لێپرسینه‌وه‌ی یاسایی له دۆسیه‌كانی گه‌نده‌ڵی؟ ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر: پارێزبه‌ندی به یاسا ده‌درێت، بۆ نموونه وه‌زیره‌كان بۆ چوونه به‌رده‌م دادگایان پێویست به ره‌زامه‌ندی ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران ده‌كات، په‌ر‌له‌مانتار حه‌سانه‌ی هه‌یه و به‌پێی یاسا ده‌بێ سه‌رۆكایه‌تی پهرلهمان رازی بێت. به‌شێكی زۆر له داموده‌زگاكان هه‌تا سه‌ندیكاكانیش له یاساكانی خۆیان ره‌زامه‌ندی مه‌ركه‌زییان كردۆته مه‌رج له كاتی دادگاییكردنی ئه‌ندامه‌كانیان. بۆ نموونه تۆ ناتوانی له وه‌زاره‌تی ناوخۆ كه‌سێك بانگ بكه‌ی ئه‌گه‌ر وه‌زاره‌تی ناوخۆ رازی نه‌بێت زۆری حه‌سانه و ره‌زامه‌ندی مه‌ركه‌زی خاڵی لاوازی هه‌ر وڵاتێكه كه بییه‌وێت رووبه‌ڕووی گه‌نده‌ڵی ببێته‌وه. سه‌رۆكی ده‌سته‌ی ده‌ستپاكی هه‌رێم: به داخه‌وه به‌هۆی زۆری كه‌یسه‌كان و خه‌مساردی له كه‌یسه‌كانی گه‌نده‌ڵی وه‌كو پێویست یه‌كلایی نه‌كراونه‌ته‌وه دره‌و میدیا: حیزبه‌كان چه‌ند بوونه‌ته پارێزبه‌ندی بۆ به‌رپرسانی حیزبی له دۆسیه‌كانی گه‌نده‌ڵی؟ ئه‌محه‌د ئه‌نوه‌ر: ئه‌وه‌ی حه‌سانه‌ی حیزبییه لایه‌نێكی نایاساییه و لایه‌نێكی سیاسی و واقعییه له مڕۆی هه‌رێم، كه كه‌سێك پۆستێكی سیاسی یان عه‌سكه‌ری هه‌یه، دیاره ئه‌و حاڵه‌تانه‌ش ئه‌وه‌نده زۆر نین وه‌كو كه‌یس له‌لای ئێمه، به‌ڵام ئه‌و حاڵتانه بوونیان هه‌یه و ئێمه هه‌وڵمانداوه و تارادده‌یه‌كی زۆر به‌سه‌ر ئه‌و ئاسته‌نگه زاڵ بووین و له ئاستێكی باش خه‌ڵك هاتۆته به‌رده‌م دادگای لێكۆڵینه‌وه. ئه‌وه‌ش حاڵه‌تێكی باشه، به‌ڵام چه‌ند حاڵتێكیشمان هه‌یه بۆ نموونه خه‌ڵكمان هه‌یه رای كردووه یان له ده‌ره‌وه‌ی وڵاته، خه‌ڵكمان هه‌یه به‌هۆی نادیاری شوێنه‌كه‌ی نه‌مانتوانیوه ته‌بلیغی بكه‌ین. حاڵه‌تی ره‌زامه‌ندی مه‌ركه‌ز و حه‌سانه له كوردستان خاڵێكی لاوازه، چونكه هه‌ر وڵاتێك بییه‌وێت دژایه‌تی گه‌نده‌ڵی بكات ئه‌بێت ئه‌و پارێزبه‌ندییانه له ته‌سكترین چوارچێوه بێت. به تایبه‌تی ته‌سكبكرێته‌وه له ئه‌ندامانی پهرلهمان، چونكه ئه‌ندامانی پهرلهمان خۆیان هه‌ڵبژێردراوی خه‌ڵكن و پێویسته ئه‌وه‌ش رێكارێكی گونجاوی بۆ دابندرێت، كاتێك په‌رله‌مانتارێك دۆسیه‌یه‌كی له‌سه‌ر بێت به‌پێی ئه‌و میكانیزمه رێگر نه‌بێت له‌به‌رده‌م رێكاری یاسایی.
.jpg)
(درەو میدیا): ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی ئەمڕۆ سێشەممە 10ی تەمموز كۆبوونەوەیەكی ئاسایی ئەنجامدا و بڕیاریدا ئەنجومەنی نوێیی شارەوانیی بۆ شار و شارۆچكەكانی پارێزگاكە پێكبهێنێت. دوای كۆبوونەوەكە، ئازاد حەمەئەمین، لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند لە كۆبوونەوەكەدا پرسی پێكهێنانی ئەنجومەنی شارەوانییەكان تاوتوێكراوە و بڕیاری پێویست دراوە بۆ پێكهێنانی ئەنجومەنی نوێ و جەختیشیكردەوە پێویستە لە ماوەی 60 رۆژدا ناوی كاندیدەكانی ئەنجومەنی شارەوانی ناوەندی سلێمانی و قەزاو ناحییەكان پێشكەشی ئەنجومەنی پارێزگا بكرێن بۆئەوەی دەنگیان لەسەر بدرێت و ئەنجومەنی شاروانییەكان پێبكهێنرێن. ئەنجومەنی شارەوانی قەزا و ناحیەكانی سلێمانی ساڵی 2000 ئەنجامدرا و سەرۆك و ئەندامانی ئەنجومەنی شارەوانییەكان بە دەنگدانی راستەوخۆ لەلایەن هاوڵاتیانەوە هەڵبژێدران، بەڵام لەو كاتەوە هیچ هەڵبژاردنێكی ئەنجومەنی شارەوانییەكان بەڕێوەنەچووە و هەموویان لەلایەن حكومەتەوە دامەزرێنراون. هاوكات ئەكرەم شەریف، ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی لە پەیچی خۆی لە تۆڕی كۆمەلایەت فەیسبوك نوسیوێتی: ئە مڕۆ سێشە ممە 10ی تەمموز كاتژمێر ۱٠ی سە ر لە بەیانی ، (٤۷) هەمین كۆبونەوەی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی ئەنجامدراو چەند بابەتێكی گرنگ خرایە بەرباس : ۱ . بڕیاردرا بە رەتكردنەوەی بڕیاری ئەنجومەنی باڵای وەبەرهێنان سەبارەت بە تەملیككردنی عەلوەی نوێی سلێمانی و كۆی تەملیككردنەكانی دیكە ی هاوشێوە ی . ۲.پەسەندكردنی كۆنوسی لیژنەی كاتی ئەنجومەنی پارێزگا سەبارەت بە پێكهێنان و دیاریكردنی كاندیدان لەلایەن پارێزگای سلێمانی و سەرۆكی ئیدارەی ڕاپەرین و گەرمیان بۆ ئەنجومەنی شارەوانییەكان لە سنوری پارێزگای سلێمانی كە لە دوو مانگ زیاتر تێنەپەڕێت. ۳.رونكردنەوەی سەرۆكی ئەنجومەن سەبارەت بە هەڵبژادنەكانی ئەنجومەنی پارێزگاكان و ئەنجومەنی وەزیران وەزیری ناوخۆی ڕاسپاردووە بە ئامادەكردنی ڕاپۆرتێك سەربارەت بە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان ، لە ژێر ڕۆشنایی ەە ردوو یاسای ژمارە ( ۳، ٤) تایبەت بە دەسەڵات و تایبەتمەندی و چۆنیەتی هەڵبژاردنی ئە نجومەنی پارێزگا و قە زا و ناحیە كان . ٤. بڕیاردان لەسەر فراوانكردنی گوندی میرەدێ لە ناحیەی زەرایەن.
( درەو میدیا): لە یەكەم رۆژی دوای سوێندخواردنی دەستوری و راگەیاندنی كابینەی نوێی حكومەتەكەی، رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا چەند بڕیارێكی بۆ پتەوتكردنی دەسەڵاتی لە بواری دەسەڵاتی جێبەجێكردندا دەركرد كە خۆی سیستمی بانكەكان و سیستمی سەرۆكایەتی نوێ و چۆنیەتی دامەزرانی لێپرسراواندا دەبینێتەوە. ئەردۆغان دەسەڵاتی دیاریكردنی بانكی ناوەندیی و جێگرەكانی و ئەندامانی لیژنەی سیاسەتە داراییەكانی بۆ چوار ساڵی داهاتوو بەخۆی بەخشیوە. رۆژنامەی رەسمی توركیا ئەمڕۆ سێشەممە مەرسومێكی سەرۆكایەتی بڵاوكردەوە كە تێیدا بڕیاردراوە كە لەكاتی ئامادەنەبوونی سەرۆك كۆماردا لەبەر هەر هۆكارێك، بەتەمەنترین جێگرن پۆستی سەرۆك كۆمار بە وەكالەت بەڕێوەدەبات، تاهەڵبژاردنی سەرۆكێكی نوێ بۆ وڵات. هەروەها ئەردۆغان مەرسومێكی نوێی دەركردووە بۆ دانانی فەریقی یەكەم یاشار گولەر بە سوپاسالاری توركیا لە جێگەی خولوسی ئاكار كە لە كابینەی نوێی حكومەتدا پۆستی وەزارەتی دەرەوەی رادەستكراوە. هاوكات ئەردۆغان فەریقی یەكەم ئومیت دوندار بە فەرماندەی هێزەی پیادەی زەمینی و فەریق مەتین گۆراك بە سەرۆكی دووەمی ئەركانی گشتی سوپای توركیا دامەزراند.
وەرگێڕانی: نامیق رەسوڵ هەڵبژاردەی تۆپی پێی بەلجیكا و كرواتیا لە مۆندیالی 2018ی روسیادا چەندین هەڵبژاردەی گەورەیان لە مۆندیال دەركرد و خۆیان گەیشتنە قۆناغی نیوەی كۆتایی مۆندیالەكە، بەهای ئەم دەستكەوتە كاتێك زیاتر دەبێت كە رەچاوی ئەوە بكرێت چۆن بەلجیكا و كرواتیا كە یەكێكن لە بچوكترین دوو وڵاتانی جیهان گەیشتنە قۆناغی پێش كۆتایی مۆندیال. ئەگەر هەڵبژاردەی بەلجیكا بتوانێت جامەكە بەدەستبهێنێت، ئەوا دەبێتە بچوكترین دەوڵەت لە رووی رووبەرەوە كە ئەو نازناوە جیهانییە بەدەستدەهێنێت، چونكە روبەڕی ئەو وڵاتەی كیشوەری ئەوروپا لە 30 هەزار كیلۆمەتر چوار گۆشە زیاتر نیە. كرواتیاش كە ژمارەی دانیشتوانەكەی دەگاتە 4.1 ملیۆن كەس، ئەگەر ببێتە پاڵەوانی مۆندیالی روسیان ئەوا دەبێتە بچوكترین وڵات كە نازناوەكە بەدەستدەهێنێت، لەو كاتەوەی كە ئۆرەگوای لە ساڵی 1950 جامی پاڵەوانێتییەكەی بەدەستهێنا. لە نێو ئەو 32 هەڵبژاردەیەی كە بەشداری مۆندیالی روسیای 2018 بوون، ئایسلەندا و ئۆرەگوای و پەنەما ئەو سێ وڵاتەن كە ژمارەی دانیشتوانیان لە كرواتیا كەمترە، بەڵام ئەوان لە قۆناغەكانی پێش كۆتایی ماڵئاواییان لە مۆندیالەكە كرد. لە قۆناغی نیوەی كۆتاییدا وادەردەكەوێت ئەو سەركەوتنە گەورەیەی كە هەڵبژاردەی بەلجیكا و كرواتیا لەم هاوینەدا لە روسیا بەدەستیانهێناوە، دژی ئەو قسەباوەیە كە دەڵێت هەركاتێك رووبەری وڵاتێك فراوان بوو، ژمارەی دانیشتوانەكەشی زۆربوو، ئەوا زۆترین بەهرەمەند تێیدا دەردەكەوێت، بەوەش هەلی بەدەستهێنانی سەركەوتنی لە پاڵەوانێتییە وەرزشییەكاندا زیاددەبێت. ئەگەر بڕوانینە ئەو هەڵبژاردانەی جامی جیهانیان لە مۆندیالەكانی پێشووتردا بەدەستهێناوە، جگە لە ئۆرەگوای، دەبینین زۆربەی ئەو هەڵبژاردانەی هی وڵاتە گەورەكانن لە رووی ژمارەی دانیشتوانەوە: بەرازیل ( 207 ملیۆن كەس) ، ئەڵمانیا ( 83 ملیۆن كەس)، فەرەنسا( 67 ملیۆن كەس)، ئیتالیا (60 ملیۆن كەس)، ئینگلتەرا (53 ملیۆن كەس) ، ئەرجەنتین ( 43 ملیۆن كەس). بەڵام بەلجیكا و كرواتیا ئەم ئاراستەیان پێچەوانە كردەوە و ئەوەش بۆ یەكەمجار نییە، بەلجیكا كە زیاتر لە تۆپی پێ بە شوكولاتە و بیرە و پەتاتە بەناوبانگە، لە مۆندیالی ساڵی 2986دا گەیشتە نیوەی كۆتایی و كەس نەیتوانی رێگەیان لێبگرێت جگە لە هەڵبژاردەی ئەرژەنتین بە سەركردایەتی ئەستێرەی ئەفسانەی هەڵبژاردەكە دیگۆ مارادۆنا، لە مۆندیالی فەرەنسای 1998شدا كرواتیا بە بردنەوەی لە ئەڵمانیا و سەركەوتنی بۆ نیوەی كۆتایی جیهانی شۆككرد و ئەو سەركەوتنە مایەی سەرنج بوو، بە تایبەتی كرواتیا تازە لە جەنگی باڵكان رزگاری ببوو، لە نەوەدەكانی سەدەی رابردوودا. ئۆرەگوای بجوكترین وڵاتە لە رووی دانیشتوانەكە جامی جیهانی بەدەستهێناوە بەلجیكا و كرواتیا چۆن سەركەوتوو بوون؟ بەشێوەیەكی سروشتی، سەركەوتن لە بواری وەرزشدا لە دەوڵەتە بچوكەكان، نوێ نییە و یاریزانی راكردن " یۆسین بۆڵت" دیارترین نمونەیە كە چەندین مەدالیای زێڕی بەدەستهێناوە، هەرچەندە جامایكا ژمارەی دانیشتوانی لە 2.1 ملیۆن كەس تێناپەڕێت، بەڵام لەوە قورستر، ئەو سەركەوتنانە بەدەستبێت لە وەرزشە بە كۆمەڵەكانی وەك تۆپی پێ، بەلجیكا و كراوتیا ئەو سەركەوتنەیان بەدەستهێنا، سەرنج چڕكردنەوە لەسەر ئەو بنەمایانەی هەیانە و قۆستنەوەیان بە شێوەیەكی تەواوەتی. لە حاڵەتی بەلجیكادا ئەو بنەمایانە خۆی لە پارە و جەماوەرێتی تۆپی پێدا دەبینێتەوە و ئەو وڵاتە یەكێكە لە 20 وڵاتە دەوڵەمەندەكەی جیهان و بەلجیكییەكانیش یاری تۆپی پێیان زۆر بە هەند وەرگرتووە، بە گوێرەی داتاكانی یەكێتی ئەوروپا 17 هەزار یانەی تۆپی پێ لە ساڵی 2010دا لە بەلجیكا هەبووە، و ژمارەی ئەندامانی ئەو یانانە گەیشتوەتە 1.35 ملیۆن كەس، واتە 10%ی كۆی ژمارەی دانیشتوان. پەرەپێدانی یاریزانە لاوەكان دوای 20 ساڵ لە دروەشانەوەی هەڵبژاردەی بەلجیكا لە مۆندیالی ساڵی 1986دا، لێپرسراوانی تۆپی پێی ئەو وڵاتە پلانێكیان دانا بۆ گەشەپێدان و پەرەپێدانی بەهرەمەندە لاوەكان لە یانەكانی تۆپی پێدا لەسەرتاسەری وڵاتدا، ئەوەش ئەم هاوینە ئەنجامەكەی بە روونی لە جامی جیهانی 2018دا لە روسا دەركەوت و هەڵبژاردەی بەلجیكا بە " نەوەیەكی ئاڵتونیی"و بە ژمارەیەك یاریزانی بەتوانا و زۆر بەهرەمەند هاتە مەیدان، كە پێشەنگیان ئیدن هازارد و كیڤن دی برۆین و رۆمیلۆ لۆكاكۆیە. لۆكاكۆ كە لە دایك و باوكێكی خەڵكی كۆماری كۆنگۆی دیموكرات لەدایكبوووە، نمونەیەكە بۆ سەركەوتی پرۆگرامی نیشتمانی بۆ هاندانی نەوەی یەكەم و دووەمی كۆچبەران لە بەلجیكا. هەڵبژاردەی بەلجیكا كە بە نیوەی كۆتایی مۆندیالی روسیا رووبەڕووی فەرەنسا دەبێتەوە، ژمارەیەك لە یاریزانانی بە رەچەڵك كۆنگۆیی، مەغریبی، پرتوگالی و كۆسۆڤۆیی لەخۆگرتووە. كرواتیا، هەمان ئەو توانا داراییە بەلجیكای نییە، بەڵام لەسەر بەدەستهێنانی سەركەوت لەپاڵەوانێیتە وەرزشییە گەورەكاندا راهاتووەن لە خولی ئۆڵۆمپیادی 2016دا كرواتیا لە كۆی 207 دەوڵەت پلەی 17یەكی بەدەستهێنا، لە كاتێكدا هەڵبژاردەی بەرازیل كە میوانداری خولەكەی كرد لە پلەی 13 یەمدا هات. لوكا مۆدریچ بربڕەی پشتی یانەی ریاڵ مەدرید و هەڵبژاردەی كرواتیایە وەبەرهێنان لەلایەن دەوڵەتەوە یەكێك لە تیۆرەكان دەڵێت كرواتیا سودی لە وەبەرهێنانی دەوڵەت لە بواری وەرزشدا وەرگرتووە لە یوگوسلاڤیای پێشوودا و ئاستێكی باشی لە راهێنان بە میرات بۆماوەتەوە. " رۆمیۆ گۆزاك" بەڕێوەبەری هونەریی پێشووی یەكێتی تۆپی پێی كرواتیا دەڵێت:" راهێنانێكی زۆر ئاست بەرزمان لە وەرزشەكانی وەك تۆپی پێ، تۆپی دەست، باسكە، تۆپی ئاو هەیە، ئەوەش رۆڵێكی گرنگ دەبینێت لە پێشكەوتنی هونەریی لە وەرزشدا لای ئێمە". هەروەها ئاستی بەشداریكردن لە وەرزشەكاندا زۆر بەرزە، ژمارەی ئەو یاریزانانی تۆپی پێ كە تۆماركراون لە كرواتیا گەیشتوەتە 120 هەزار كەس، واتە 3%ی كۆی ژمارەی دانیشتوان و ئەم رێژەیەش رێژەی بەرازیلی تێپەڕاندووە، كە ژمارەی ئەو یاریزانانەی تۆپی پێ لەو وڵاتە تۆماركراون لەسەدا یەكی كۆی دانیشتوانە، ئەوەش بە گوێرەی داتاكانی یەكێتی تۆپی پێی نێودەوڵەتی " فیفا". لە راستیدا هەڵبژاردەی بەلجیكا و كرواتیا سودیشیان لە ژمارەیەكی زۆر لە ئەستێرەكانی تۆپی پێیان وەرگرتووە كە لە یانە گەورەكانی جیهاندا یاری دەكەن. یاریزانی بیانی 11 یاریزانی هەڵبژاردەی بەلجیكا لە خولی نایابی ئینگلتەرا یاری دەكەن، هەروەها ئەستێرە و كاپتنی هەڵبژاردەكە " لوكا مۆدریچ" بە بڕبڕەی پشتی هێڵی ناوەڕاستی یانەی ریاڵ مەدریدی ئیسپانیی دادەنرێت كە لە چوار ساڵی رابردوودا سێجار جامی یانە پاڵەوانەكانی ئەوروپا " چامپیۆنز لیگ"ی بەدەستهێناوە. هەروەها لیستی هەردوو هەڵبژاردەی بەلجیكا و كرواتیا لە مۆندیالی روسیادا تەنها دوو یاریزانی لەخۆگرتووە كە لە خولی ناوخۆی وڵات یاری دەكەن، كە ئەوەش یەكێك لە هۆكارە سەرەكییەكانی گەیشتنی ئەو دوو هەڵبژاردەیە بە قۆناغی نیوەی كۆتایی مۆندیالی روسیای 2018 نوسینی: فێرناند دوارت/ بی بی سی
.gif)
(درەو میدیا): نوری مالیكی و حەیدەر عەبادی رێككەوتوون لەسەر ئەوەی پارێزگاری بكەن لە هێشتنەوەی پۆستی سەرۆك وەزیران لە دەستی حزبی دەعوەدا. حسێن مالیكی پەرلەمانتاری ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا كە زاوای نوری مالیكییە ئاشكرایكرد" باڵی نوری مالیكی و باڵی حەیدەر عەبادی لەناو حزبی دەعوە رێككەوتون لەسەر دیاریكردنی كاندیدێكی هاوبەش بۆ پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق. بەپێی قسەی حسێن مالیكی كە لێدوانی بۆ سایتی "مەدا" داوە، ئامانجی ئەم رێككەوتنەی نێوان مالیكی و عەبادی هێشتنەوەی پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراقە لە دەستی حزبی دەعوەدا. ئەم رێككەوتنە دوای ئەوەدێت لە چەند رۆژی رابردوودا ژمارەیەك لە سەركردەكانی حزبی دەعوە سەردانی هەردوو باڵی مالیكی و عەبادییان كرد بەمەبەستی لێكنزیكردنەوەی تێڕوانینی هەردوولا لەبارەی پێكهێنانی كوتلەیەكی گەورەی پەرلەمانی یاخود كۆكردنەوەیان لە یەك هاوپەیمانێتیدا. بەگوێرەی قسەی حسێن مالیكی، لە ئەنجامی ئەو دانوستانانەدا، بەر لە دوو رۆژ لە ماڵی عەبدولحەلیم زوهێری یەكێك لە سەركردەكانی حزبی دەعوە، كۆبونەوەیەكی گرنگ لەنێوان سەركردەكانی هەردوو باڵەكەدا سازدراوە و هەریەكە لە نوری مالیكی و حەیدەر عەبادی و هادی عامری ئامادەبوون، كۆبونەوەكە بوەتەهۆی كۆتایهێنان بەو دابڕان و ناكۆكییانەی كە لەنێوان باڵەكەی حزبی دەعوە دروستبووە. "لە كۆبونەوەكەدا مالیكی و عەبادی رێككەوتوون لەسەر میكانیزمی یەكلاكردنەوەی كاندیدێكی هاوبەش بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران، ئەوەش لەرێگەی رێككەوتن یاخود دەنگدان لەسەر كاندیدەكان". ئێوارەی رۆژی یەكشەممە سەركردەكانی حزبی دەعوە كۆبونەوەی دووەمیان كردووە لە ماڵی نوری مالیكی و قسەیان كردووە لەبارەی دواین هەنگاوەكانی پێكهێنانی هاوپەیمانێتی لەنێوان لیستەكانی (فەتح و نەسر و دەوڵەتی یاسا) و دیاریكردنی وادەی راگەیاندنی هاوپەیمانێتییەكە. لە ساڵی 2003 و دوای روخانی رژێمی پێشووەوە، پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق بۆ پێكهاتەی شیعە یەكلابوەتەوە، لەناو لایەنە شیعەكاندا لەدوای روخانی سەددامەوە پۆستی سەرۆك وەزیران بەدەست حزبی دەعوەی ئیسلامییەوە بووە. بەڵام لە هەڵبژاردنی ئەمدواییەی پەرلەمانی عێراق كە رۆژی 12ی ئایار بەڕێوەچوو، حزبی دەعوە جارێكی تر درزی تێكەوت، حەیدەر عەبادی بە لیستێكی جیا بەناوی (هاوپەیمانی نەسر- سەركەوتن) بەشداری هەڵبژاردنی كرد، نوری مالیكیش بە لیستی (دەوڵەتی یاسا). مالیكی لە هەڵبژاردندا 25 كورسی پەرلەمانی نوێی عێراقی بردەوە، حەیدەر عەبادیش 43 كورسی، ئەگەر هەردوو باڵەكە یەكبگرنەوە حزبی دەعوە دەبێت بە خاوەنی 68 كورسی پەرلەمان، ئەمە جگە لە هاوپەیمانی فەتح كە هادی عامری سەرۆكایەتی دەكات كە 47 كورسی لە پەرلەمانی نوێدا مسۆگەر كردووە.
.gif)
درەو میدیا "دەنگەكانی ی.ن.ك لە سلێمانی وەك خۆی ماوەتەوە و كەمی نەكردووە و لایەنە دۆڕاوەكانی هەڵبژاردن خەڵك چەواشە دەكەن" ئەمە وتەی د. بڕیار ڕەشید وتەبێژی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستانە بۆ ماڵپەری دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی. وتەبێژەكەی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی جەخیشی كردۆتەوە كە " دەنگەكانی یەكێتی لە سلێمانی كەمیان نەكردووە" بەڵكو "لایەنە دۆڕاوەكان دەیانەوێت خەڵك چەواشە بكەن و هەوڵدراوە لەدژی یەكێتی دەستكاری دەنگەكان بكرێت" سەبارەت بە چۆنیەتی دەستكاریكردنی سندوقەكانیش وتەبێژی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی دەڵێت: هەوڵ دراوە دژی ی.ن.ك دەستكاری دەنگەكان بكرێت و بەهۆی دەستكاریكردنی قفڵی سەر هەندێك لە سندوقەكان سكاڵامان تۆمار كردووە" ئەو لێدوانەی وتەبێژی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی لەكاتێكدایە بەشێك لە ئەنجامی ژماردنەوەی دەستی دەنگەكان بڵاوكرایەوەو بەراورد كرا بە ئەنجامی ئەلكترۆنی دەركتەوتووە كە جیاوازی زۆر لە ئەنجامی دەنگەكاندا هەیەو لە ژمارەیەك سندوقیش دەنگەكانی یەكێتی بەشێوەیەكی بەرچاو كەمیكردووە.
وەرگێڕان و ئامادەكردنی: نامیق رەسوڵ بڕیارە بەریتانیا كاتژمێر 23:00 بەكاتی گرینیچ رۆژی 29 ئازاری 2019 بە رەسمی ماڵئاوایی لە یەكێتی ئەوروپا بكات، حكومەتی بەریتانیا بە سەرۆكایەتی " تێریزا مەی" سەرۆكی وەزیران و سەرۆكی پارتی پارێزگارانی بەریتانیا ئەركی چۆنیەتی بەجێهێشتنی ئەو رێكخراوەی لە ئەستۆدایە كە زۆرینەی گەلی بەریتانیا لە راپرسییەكدا حوەزیرانی 2016 دەنگیان بۆ دەرچوون لە یەكێتی ئەوروپادا. لە كاتێكدا مەی سەرۆك وەزیران دڵخۆش بوو بەوەی كە ئەنجومەنی وەزیرانەكەی ستراتیژی كشانەوەیان لە یەكێتی ئەوروپادا پەسەندكرد، دوو وەزیری كابینەكەی بەهۆی ناڕەزایەتییان لەبەرامبەر ئەو ستراتیژە دەستیان لەكاركێشایەوە. یەكێك لەو وەزیران دەیڤد دەیڤیز ( 69 ساڵ) وەزیری حكومەتی راسپێدراو بوو بە بەڕێوەبردنی دۆسیەی دەرچوونی بەریتانیا لە یەكێتی ئەوروپا كە بە " برێكزت" ناودەبرێت و ئەو یەكێك لە گرنگترین و قورسترین دۆسیەی لە ئەستۆدا بووە، بەوەش ناسراوە كە زۆر وەلائی بۆ تێریزا مەی هەیە بەڵام بەهۆی قایل نەبوونی بە ستراتیژەكەی مەی دەستی لەكاركێشایەوە. پێویست بوو دەیڤز وەڵامی هەموو ئەو رەخنانە بداتەوە كە دەربارەی دۆسیەكەی ئاراستەی حكومەت دەكران، بەڵام براین ویلەر رۆژنامەنوسی پسپۆر لە كاروباری سیاسی لە بی بی سی دەڵێت دەیڤز " بیركردنەوەیەكی قوڵی نەبوو بۆئەوە ئەو ئەركە هەستیار و ئاڵۆزە لە ئەستۆبگرێت". دەیڤز بە پێشنیاری یەكێتی ئەوروپا لە كانونی دووەمی رابردوودا رازی نەبوو بۆ هێشتنەوەی ئێرلەندای باكور لە یەكێتی گومركی ئەوروپادا، هەروەها رازیش نەبوو مەی دەسەڵاتی زیاتر لە پێویست بە یەكێتی ئەوروپا بدات. حكومەتی بەریتانیا لە شەشی ئەم مانگە رێكکەوت لەسەر پشتیوانیكردن لە تێریزا مەی بۆئەوەی بەردەوام بێت لەسەر پێشنیارەكەی بۆ بونیادنانی " ناوچەیەكی بازرگانی ئازاد لەگەڵ یەكێتی ئەوروپا" دوای دەرچوونی بەریتانیا لە یەكێتییەكە كە لە دەقەكەیدا دەڵێت:"بونیادنانی بنكەی هاوبەش بۆ بەرهەمە كشتوكاڵی و پیشەسازییەكان" وە پێویست بوو لە ئازاری داهاتوودا جێبەجێ بكرێت. حكومەتی بەریتانیا باوەڕی وایە كە رێككەوتنەكە هاوكاری لەندەن دەكات كە پارێزگاری لە ئاڵوگۆڕی شمەك بكات لەگەڵ یەكێتی ئەوروپا بە شێوەیەكی ئاسان و بەبێ پشكنینی گومركی لەسەر سنوری ئێرلەندا، هەموو وەزیرەكان بەم پێشنیارە رازی نەبوون و دەستبەجێ دەیڤد دەیڤز وەزیری كاروباری برێكزت دەستی لەكاركێشایەوە و بەدوای ئەویشدا بۆریس جۆنسۆن هەمان هەنگاوی گرتبەر. دەیڤد دەربارەی تێریزا مەی وتی:" باوەڕم وایە سەرۆك وەزیرانێكی باشە، نامەوێت كەس ئێستا لە پۆستەكەیدا جێگەی بگرێتەوە، هانی هاوڕێكانم نادەم حكومەتەكەی بڕوخێنن، بەڵام ناتوانم بە دڵسۆزییەوە بەرگری لە ستراتیژەكەی بكەم". دوای دەیڤز، سویلا بریفمان كە وەزیری بێ وەزارەتە و یەكێكە لە دیاترین لایەنگرانی دەرچوون لە یەكێتی ئەوروپا و وەزیرێكی تری وەزارەتی كاروباری برێكزت ستیف بەیكەر دەستیان لەكاركێشایەوە. دەیڤز لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ " بی بی سی " وتی:" كارەكەم داواكاری ئەوەی نییە كە زیرەك بم ، یان زۆر بزانم، بەڵام پێویستە هێمن بم". هێنری پۆرتەری رۆژنامەنوسیش دەربارەی دەیڤز دەڵێت:" دەیڤز لە نێو هەموو ئەو سیاسیانەی ناسیومن، خاوەنی غەریزەیەكی سروشتی بوو، بیرێكی قوڵی ئازادی هەبوو". پۆرتەر بە نیگەرانییەوە دەڵێت:" بەڵام پرۆسەی دەرچوون لە یەكێتی ئەوروپا سەرقاڵی كرد و لە پارێزگاریكردن لە بەها دێرینەكانی ئازادیی پەرلەمان دووریخستەوە لەو كاتەوەی پۆستی ئەو وەزارەتەی وەرگرت". دەیڤز ئاماژەبەوەدەكات كە لە كاتێكدا كە لەگەڵ سیاسەتەكانی مەیدا ناكۆكە لە پێشنیازی تایبەت بە پرسی پشتیوانی گومركیدا، بەڵام بە بەرپرسیارێتی بە كۆمەڵ قایل دەبێت، لە نامەی دەستلەكاركێشانەوەكەشیدا دەڵێت:" پێشنیازەكە مەرجە توندەكانی پشتگوێخستووە كە داوامكردبوو، باوەڕم وابوو كە لەسەریان رێككەوتبوین". دوای دەستلەكاركێشانەوەی دەیڤز، تێریزا مەی وەزیری نیشتەجێكردن دۆمەنیك رابی وەك وەزیری نوێی كاروباری برێكزت دیاریكرد، رابیش یەكێكە لە دیارترین ئەوانەی لە راپرسییەكەی 2016د چالاكانە بانگەشەی بۆ دەرچوون لە یەكێتی ئەوروپا دەكرد. جۆنسۆنیش مەی بەجێهێشت دوای رۆژێك لە دەستلەكاركێشانەوەی وەزیری كاروباری برێكزت، بۆریس جۆنسۆن وەزیری دەرەوە و یەكێك لە گەورە لایەنگرانی كشانەوە لە یەكێتی ئەوروپا و خاوەنی بیرۆكەی نەهێشتنەوەی بچوكترین رایاڵە لەگەڵ یەكێتی ئەوروپا دەستی لەكاركێشایەوە. جۆنسۆن دوای راپرسییەكەی 2016 یەكێك بوو لە كاندیدەكانی پارتی پارێزگارانی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران، بەڵام لە دوا ساتەكاندا كشایەوە، دوای ئەوەی هاوڕێكەی وەزیری دادی ئەوكات و ژینگەی ئێستا مایكڵ گۆف پشتی تێكرد و خۆی بۆ سەرۆكی پارتی پارێزگاران كاندیدكرد، بەڵام لە كۆتاییدا بەرامبەر تێریزا مەی سەرۆك وەزیرانی ئێستا شكستهێنا. جۆنسۆن بە لێدوانی سەرنجڕاكێش ناسراوە و ئارەزویشی لە نوكتە و رەخنەی توند هەیە، ئەوەش وایكرد كە خەڵێكی زۆر تووشی شۆك بوون كاتێك بینیان جانتای وەزارەتی دەرەوەی رادەستكرا. یەكێك لە دیارترین لێدوانە سەرنجڕاكێشەكانی ئەوەبوو كە وتی:" رەگ و ریشەی كینیایی سەرۆكی ئەمریكا باراك ئۆباما، وایكردووە رقی لە كەلەپور و مێژووی بەریتانیا بێت". هەروەها جۆنسۆن هیلاری كلینتۆنی كاندیدی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی 2016ی ئەمریكای بە پەستارێكی سادی چواند كە لە نەخۆشخانەیەكی نەخۆشییە دەرونییەكاندا كاردەكات". زمانێكی زبر جۆنسۆن رەخنەی توندی ئاراستەی باراك ئۆباما كرد كە داوای لە بەریتانییەكان كرد لە یەكێتی ئەوروپا بمێننەوە و وتی ویلایەتە یەكگرتووەكان خۆی بەو كۆت و بەندانە رازی نابێت كە یەكێتی ئەوروپا دەیانسەپێنێت، ئەی بۆچی دەیانەوێت ئێمە پێیان رازی بین. لە كاتی هەڵمەتی بانگەشەی دەرچوون لە یەكێتی ئەوروپاشدا جۆنسۆن یەكێتی ئەوروپای واوەسفكرد كە " پرۆژەیەكی سەركردەی نازی ئەدۆڵف هیتلەرە كە هەوڵیدا یەك دەوڵەتی ئەوروپی بونیادبنێت". هەروەها جۆنسۆن لەمیانی دەستوردان و كاری سیاسیدا لەوكاتەوەی كە 2008 وەك سەرۆك شارەوانی لەندەن هەڵبژێدرا بە كاری سەرنجڕاكێش و نمایشكردن ناوبانگی دەركرد و یەكێك لە گرنترین بڕیارەكانی قەدەغەكردنی خواردنەوە كحولییەكان بوو لە ناو هۆكارەكانی هاتوچۆی گشتیدا. جۆنسۆن و پاسكیل هەروەها جگە لەوانە جۆنسۆن بە روخساری و پاسكیلەكەی ناسرابوون پرۆژەیەكی زەبەلاحی بەناوی خۆیەوە بۆ هاندادنی بەكارهێنانی بایسكڵ لە لەندەن خستەڕوو، 90 هەزا كەسی والێكرد بە پایسكیل بچنە سەركار و كاروبارەكانیان جێبەجێ بكەن. جۆنسۆن زۆربەی كات بە پاسكیل دەچووە نوسینگەكەی و چەند جارێكیش لێی دزراوە و دزینی پاسكیلیش یەكێك بوو لە پرسانەی كە لەمیانی سەرۆكایەتیكردنی شارەوانی لەندەندا زۆر بایەخی پێدەدا. بەرەچەڵك تورك جۆنسۆن ساڵی 1964 لە نیویۆرك لەدایكبووە، كاتێك منداڵ بووە دایك و باوكی هاتونەتە بەریتانیا, هەمیشەش شانازی بەوەوە دەكات كە باوكی بەگەز توركە جۆنسۆن لە ئیتۆن کۆلیجی بەناوبانگ خوێندوویەتی و زۆر ئارەزووی لە خوێندنی زمانی ئینگلیزی و ئەدەبی كلاسیكی بووە، هەروەها لە زانكۆی ئۆكسفۆرد ئەدەبی دێرینی خوێندووە و ساڵی 1984 بە سەرۆكی یەكێتی خوێندكاران هەڵبژێدراوە و سەرەتا وەك رۆژنامەنوس لە دەیلی تەلەگراف كاریكردووە و بووتە پەیامنێری لە یەكێتی ئەوروپا و پاشان جێگری بەڕێوەبەر و دواتر ساڵی 1991 بووەتە بەڕێوەبەری رۆژنامەی سپیكتیتۆر. كاركردنی لە بواری رۆژنامەنوسیدا بەناوبانگی كردووە و پێگەیەكی كۆمەڵایەتی پێبەخشوە و دەرگای كاری سیاسی بۆ كردوەتەوە و ساڵی 2001 وەك ئەندام لە ئەنجومەنی گشتی بەریتانیا لەسەر لیستی پارتی پارێزگاران هەڵبژێدراوە. ساڵی 2004 وەك وەزیری دەوڵەت بۆ كاروباری هونەر دیاریكراوە، و دوا ئاشكرابوونی پەیوەندی خۆشەویستی لەگەڵ " پترۆنیلا وایت" ناچاربوو دەست لەكاربكێشێتەوە و ساڵی 2005 گەڕایەوە حكومەت و بووە وەزیری پەروەردە. جۆنسۆن ساڵی 1987 بۆ یەكەمجار هاوسەرگیری لەگەڵ " ئەلیگرا مۆستین ئۆین " كردووە و ساڵی 1993 جیابونەتەوە و هاوسەرگیری لەگەڵ " مارینا ویلەر" ی پارێزەر كردووە و خاوەنی سێ كچن. جۆنسۆن چەندین كتێبی نوسیوە و بەچاپی گەیاندونن لەوانە كتێبێك دەربارەی وینستۆن چەرچڵ سەرۆك وەزیرانی پێشووتری بەریتانیا و كتێبێك دەربارەی مێژووی رۆما و دانەیەكی تر دەربارەی شاری لەندەن. جۆنسۆن و دەرچوون لە یەكێتی ئەوروپا جۆنسۆن كاتێك سەرۆكی شاروانی لەندەن بوو، زیاتر ناوبانگی بەدەستهێنا و ژمارەیەكی زۆر لایەنگر و هەواداری لە دەوری خۆی خڕكردەوە، دوای ئەوەش بووە یەكێك لە سەركردەكانی هەڵمەتی كشانەوە لە یەكێتی ئەوروپا و ژمارەیەكی زۆر لە چاودێران پێشبینیان دەكرد دوای دەستلەكاركێشانەوەی دەیڤد كامێرۆن ببێتە سەرۆكی پارتی پارێزگاران و سەرۆك وەزیران، بەڵام لە بەرامبەریشدا نەیاری زۆری بۆ پەیدابوون كە رەخنەیان لە هەڵوێست و لێدوانە سەرنجڕاكێش و هەستیارەكانی دەگرت و بڕوایان وابوو كە شیاوی ئەوە نییە پۆستێكی باڵای حكومەت وەربگرێت، نیك كلیگ جێگری سەرۆك وەزیرانی حكومەتی پێشووی دەیڤد كامیرۆن لەوەسفیدا دەیوت:" دۆناڵد ترەمپە، بەڵام فەرهەنگێكی زمانی هەڵگرتووە". هەروەها كاتێك سەرۆكی شارەوانی لەندەن بوو، تێریزا مەی رەخنەی لێگرت و بە كەمتوانا لە بواری دانوستاندا وەسفیكرد و وتی ئەوەی لە دانوستانەكانی لەگەڵ ئەڵمانیا بەدەستیهێناوە بریتیە لە ئامێری ئاوڕشێن و من نەمهێشت لە دژی خۆپیشاندەران بەكاریانبهێنێت. جۆنسۆن بەهۆی ناوردییەوە لە گواستنەوەی لێدواندا لە رۆژنامەی تایمز دوورخرایەوە و ساڵی 2004 لە وتەبێژی پارتی پارێزگارانیش لابرا بەهۆی " درۆ" یەكییەوە دەرباری پەیوەندیی لەگەڵ ژناندا، بەڵام ئەم كەموكوڕیانە نەبوونە هۆی تێكدانی داهاتووی سیاسی و توانی رووبەڕووی ئەو گەردەلولانە ببێتەوە كە دەهاتنە سەر رێگەی و بەهۆی زمان پاراوی و رەوانبێژی و توانای لە یاریكردن بە وشەكان و خۆڕزگاركردن لە دۆخە شەرمەزاریی و قورسەكان بەسەر هەموو كۆسپ و تەگەرەكاندا زاڵ بێت. جۆنسۆن و كورد بۆریس جۆنسۆن لەو كاتەوەی كە سەرۆكی شارەوانی لەندەن بوو دواتریش كە بووە وەزیری دەرەوە خۆی بەدۆستی كورد و هەرێمی كوردستان دادەنا و چەندجارێك لەمیانی شەڕی دژی داعشدا سەردانی هەرێمی كوردستانی كردووە و لە هەولێری پایتەخت دەسوڕایەوە و سەردانی سەنگەرەكانی هێزی پێشمەرگەی دەكرد، بەڵام كاتێك پرسی ریفراندۆم لە هەرێمی كوردستان هاتەپێشەوە، جۆنسۆن جەختیكردەوە كە وڵاتەكەی پشتیوانی لە ریفراندۆمەكەی هەرێم ناكات و پشتگیری لە یەكپارچەیی خاكی عێراق و سەروەریی دەكات و كاتێكیش سوپای عێراق و حەشدی شەعبی گەڕانەوە كەركوك و ناوچە دابڕێنراوەكان، كۆمپانیای بریتش پێترۆلیۆمی بەریتانی گرێبەستی لەگەڵ حكومەتی عێراقدا كرد بۆ پەرەپێدانی كێڵگە نەوتییەكانی كەركوك، كە پێشتر بەدەست هەرێمی كوردستانەوە بوون. بەجێهێشتنی حكومەت دوێنێ دووشەممە نۆی تەمموز پێش چەند مانگێك لە دەرچوونی بەریتانیا لە یەكێتی ئەوروپا، جۆنسۆن حكومەتی بەجێهێشت و دەستی لە پۆستی وەزارەتی دەرەوە كێشایەوە و تێریزا مەی سەرۆك وەزیرانیش دەستلەكاركێشانەوەكەی پەسەندكرد و جیریمی هەنتی وەك وەزیری نوێی دەرەوە دیاریكرد. رۆژنامەنوسی كاروباری سیاسی لە بی بی سی " لۆرا كوینزبێگ " دەربارەی دەستلەكاركێشانەوەی جۆنسۆن دەڵێت:" هەڵوێستێكی زۆر قورس و نالەبارە بۆ سەرۆك وەوزیران و ئەگەر هەیە ببێتە قەیرانێكی تەواوەتی" سەرچاوەیەكی ئاگاداریش دەڵێت ئەگەر مەی دەستبەرداری پلانەكەی بۆ كشانەوە لە یەكێتی ئەوروپا نەبێت كە بەمدواییە دایناوە ئەوا یەک یەک وەزیرەكانی دەستلەكاردەكێشنەوە. رۆژنامەنوسەكەی بی بی سی دەشڵێت جۆنسۆن وەزیرێكی ئاسایی نەبوو لە ئەنجومەنی وەزیران، بەڵكو ئەو " ڕوو" یەكی هەڵمەتی برێكزت بوو لە ریفراندۆمەكەی 2016 دا . رۆیشتنی چەندین ئەگەر دەربارەی ئەو ئاڵنگارییەكانە دەوروژێنێت كە رووبەڕووی حكومەت بونەتەوە. لایخۆشیەوە" تۆم واتسۆن" جێگری پارتی كرێكارانی ئۆپۆزسیۆن وتی حكومەت لە حاڵەتی رووخاندایە و ئەمە پشێوییە كە وڵاتی گرتوەتەوە و حكومەت لە جوڵەی تەواوەتی كەوتووە و دابەش بووە و سەرۆك وەزیران ناتوانێت دەرچوونی بەریتانیا لە یەكێتی ئەوروپا جێبەجێ بكات، چونكە هیچ دەسەڵاتێكی نەماوە. سەرۆكی پێشووی پارتی پارێزگارانیش " گرانت شابس" رایگەیاند ئێستا كاتێكی گونجاو نییە بۆ كێبركێ لەسەر سەركردایەتیكردن و هیواخواز بوو ئەوە رووی نەدایە. شابس وتیشی:" كێبركێكە سێ مانگ دەخایەنێت و كاتی تەواوەتیمان نییە بۆ ئەوە، چونكە بەریتانیا لە ئازاری داهاتوو یەكێتی ئەوروپا بەجێدەهێڵێت و هەردوو لا دەخوازن بە هاتنی تشرینی یەكەم بگەنە رێككەوتنی دەرچوون. سەرچاوە: بەشی عەرەبی سایتی بی بی سی
(درەو میدیا): لە رۆژی یەكەمی جیاكردنەوەی دەستی دەنگەكانی پارێزگای سلێمانی، 63 سندوق جیاكردنەوەی دەستیان بۆكرا لە كۆی 188 سندوق كە سكاڵایان لەسەرە، بە پێی زانیارییەكانی " درەو میدیا" كە لەسەرچاوەیەكی رەسمییەوە وەریگرتوون، رێژەی دەنگەكانی یەكێتی 48% بۆ 50%ی كەمیكردووە بە بەراورد بە رابردوو. لە كۆی ئەو 63 سندوقەی كە ئەژماری دەستیان بۆكراوە، 55 سندوقیان كە نزیكەی 11 هەزار دەنگی تیابووە بە وردی بەراورد كراوە بە دەنگەكانی رابردوو كە بەشێوەی ئەلیكترۆنی راگەیەنرابوو، دەركەوتووە كە جیاوازی زۆر هەیە، بە جۆرێك لەو 55 سندوقەی بەراوردكراوە دەنگەكان بەم شێوەیە بوون: - دەنگەكانی یەكێتی لە 4500 دەنگەوە بەرێژەی 39% بوو كەمیكردووە بۆ 2200 دەنگ بەرێژەی 22% واتا 17% كەمیكردووە . - دەنگەكانی بزوتنەوەی گۆڕان لەو 55 سندوقەدا كە 2600 دەنگ بووە پێشتر بەرێژەی 24% ئێستا زیادیكردووە بۆ نزیكەی 4000 دەنگ بەرێژەی 31% واتا رێژەی دەنگەكانی 7% زیادیكردووە. هاوكات بە پێی زانیارییە وردەكانی " درەو میدیا " ئەو گۆڕانكارییەی كە لە دەنگەكاندا روویداوە بەم شێوەیە دابەش بووە بەسەر حزبەكانی تردا : پلەی یەكەم بزوتنەوەی گۆڕان پلەی دووەم نەوەی نوێ پلەی سێیەم كۆمەڵی ئیسلامی پلەی چوارەم پارتی دیموكراتی كوردستان پلەی پێنجەم یەكگرتووی ئیسلامی پلەی شەشەم هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری نمونەی زیادبوون و كەمبوونی چەند سندوقێكی پارێزگای سلێمانی: ناوەندی پێشڕەو ژمارە 126102 وێستگەی ژمارە 1 دەنگەكانی یەكێتی لە 99 دەنگەوە بووە بە 28 واتا 71 دەنگ كەمیكردووە بەرێژەی 71% كەمیكردووە دەنگەكانی گۆران لە 76 دەنگەوە بووە بە 85 دەنگ واتا 9 دەنگ زیادیكردووە دەنگەكانی كۆمەڵ لە 7 دەنگەوە بووە بە 20 دەنگ واتا 13 دەنگ زیادیكردووە دەنگەكانی نەوەی نوێ لە 6 دەنگەوە بووە بە 14 واتا 8 دەنگ زیادیكردووە دەنگەكانی یەكگرتوو لە 7 دەنگەوە بووە بە 19 واتا 12 دەنگ زیادیكردووە دەنگەكانی پارتی لە 11 بووە بە 21 واتا 10 دەنگ زیادیكردووە دەنگەكانی هاوپەیمانی لە 8 دەنگەوە بووە لە 19 دەنگ واتا 11 دەنگ زیادیكردووە ناوەندی ڕۆژهەڵات بنكەی ژمارە 126201 وێستگەی ژمارە ٣ دەنگەكانی یەكێتی لە 89 دەنگەوە بۆ 42 كەمیكردووە واتا 47 دەنگ كەمیكردووە واتا بەرێژەی 53% كەمیكردووە. دەنگەكانی گۆڕان لە 47 دەنگەوە بۆ 66 دەنگ زیادیكردووە 19 دەنگ زیادیكردووە دەنگەكانی كۆمەڵ لە 10 دەنگەوە بۆ 17 دەنگ زیادیكردووە 7 دەنگ زیادیكردووە دەنگەكانی نەوەی نوێ لە 16 دەنگەوە بۆ 21 دەنگ زیادیكردووە 5 دەنگ زیادیكردووە دەنگەكانی هاوپەیمانی لە 9 دەنگەوە بۆ 14 دەنگ زیادیكردووە 5 دەنگ زیادیكردووە دەنگەكانی یەكگرتوو لە 7 دەنگەوە بۆ 12 دەنگ زیادیكردووە 5 دەنگ زیادیكردووە دەنگەكانی پارتی لە 13 دەنگەوە بۆ 22 دەنگ زیادیكردووە واتا 9 دەنگ زیادیكردووە ئەنجامی دەنگەكان بەو شێوەیەی جیاكراوەتەوە تا ئێستا گۆڕانكاریی لە ژمارەی كورسییەكاندا دروست دەكات، بەڵام مەرج نیە بە ژمارەی زۆر، ئەگەر هەوڵی گۆڕین و دەستكاریكردنی دەنگەكان نەدرێت.
( درەو میدیا): رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا، بۆ خولێكی پێنج ساڵی لە سایەتی سیستمی سەرۆكایەتیدا سوێندی دەستوریی خوارد و كابینەی نوێی حكومەتی راگەیاند كە خودی خۆی سەرۆكایەتی دەكات و لە 16 وەزیر و یەك جێگری سەرۆك كۆمار پێكدێت. لە كابینەی نوێی حكومەتدا ئەردۆغان، مەولود چاوشئۆغڵو وەزیری دەرەوە و سولەیمان سۆیلۆی وەزیری ناوخۆی لە پۆستەكانیاندا دانایەوە. هەروەها ئەردۆغان بەرات ئاڵبایراكی زاوای و وەزیری وزەو سەرچاوە سروشتییەكانی كابینەی پێشووی لەم كابینەیەشدا دانایەوە و پۆستی وەزارەتی دارایی و ئابوری پێبەخشی. هەروەها ئەردۆغان پۆستی وەزارەتی بەرگری بە ژەنەراڵ خۆلوسی ئاکار سوپاسالار بەخشی، کە رۆڵی بەرچاوی هەبوو لە شکستپێهێنانی کودەتاکەی تەمموزی رابردوو. كابینەی نوێی حكومەتی توركیا: رەجەب تەیب ئەردۆغان: سەرۆك كۆمار فوئاد ئۆكتای: یاریدەدەری سەرۆك كۆمار مەولود چاوشئۆغڵو : وەزیری دەرەوە بەرات ئاڵبایراك : وەزیری دارایی و ئابوری سولەیمان سۆیلۆ: وەزیری ناوخۆ عەبدوحەمید گوڵ : وەزیری داد خوڵوسی ئاكار: وەزیری بەرگری فاتیح دونماز: وەزیر وزە و سەرچاوە سروشتییەكان موردا كوروم: وەزیری ژینگە و پەرەپێدانی تەلاسازی زیا‌و سەلجوق: وەزیری پەروەردە محەمە قەسابئۆغڵۆ: وەزیری وەرزش و لاوان بەكرباك دەمیرلی: وەزیری كشتوكاڵ و دارستانەكان فەخرەدین قۆجە: وەزیری تەندروستی زەهرا زمرود سەلجوق: وەزیری كارو و خزمەتگوزاریی كۆمەڵایەتی و خێزانی محەمەدئ ئەرسۆی: وەزیری رۆشنبیری و گەشتیاری مستەفا وەرانك: وەزیری پیشەسازی و تەكنۆلۆژیا روخسار بەكجان : وەزیری بازرگانی جاهید توران: وەزیری گواستنەوە و ژێرخان
.gif)
(درەو میدیا): دوای گەڕانەوەی لە دەرەوەی وڵات عومەری سەید عەلی رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان، هەوڵی چارەسەركردنی كێشە ناوخۆییەكانی بزوتنەوەی گۆڕان دەدات، كە ماوەیەكە لەناو خۆی بزوتنەوەكەوە هاتوەتە دەرەوە و سایت و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان و تەنانەت میدیای گۆڕانیشی گرتوەتەوە. لە هەنگاوێكدا رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان سەردانی هەریەك لە قادری حاجی عەلی و عوسمانی حاجی مەحمودی كردووە. بە گوێرەی زانیارییەكانی" درەو میدیا" رۆژەی شەممە 7ی تەموزی 2018، عومەری سەید عەلی بە یاوەری هەریەك لە جەلال جەوهەر و مستەفای سەیدقادر، سەرەتا سەردانی ماڵی عوسمانی حاجی مەحمودی كرد و هەروەها رۆژی 8ی تەموزی 2018 رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان بە یاوەری وەفدێكی خانەی راپەڕاندن سەردانی ماڵی قادری حاجی عەلی كرد، كە لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا سەرپەرشتیاری لیژنەی باڵای هەڵبژاردنی بزوتنەوەی گۆڕان بووە. لە هەردوو سەدانەكەدا رێکخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان، گفتوگۆی چڕ لەسەر كێشە ناوخۆییەكانی بزووتنەوەی گۆڕان كراوە و داوای لە عوسمانی حاجی مەحمود و قادری حاجی عەلی كردووە، كە بێنەوە سەركارەكانی خۆیان و پێكەوە كێشەكان چارەسەربكەن، رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان بەڵێنی چارەسەركردنی كێشەكانی داوەو لە مەترسی بارودۆخەكە و ئاییندەی گۆڕان ئاگاداریكردونەتەوە، بەڵام ئەوان جەختیان لەسەر هەنگاوەكانی پێشووی خۆیان كردوەتەوە بۆ چارەسەری كێشەكان و كە پێشتر بە چەندین رێگە چارەسەرەكەیان خستوەتەروو.
.gif)
(درەو میدیا): هەفتەی داهاتوو فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی كەركوك دەكرێتەوە و گەشتە نێوخۆیی و نێودەوڵەتییەكانی دەستپێدەكات و وەزارەتی گواستنەوەی عێراقیش رەزامەندی لەسەرئەوە دەربڕیوە. راكان جبوری، پارێزگای كەركوك بە وەكالەت لە بەیاننامەیەكدا لە پەیجەكەی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك رایگەیاندووە، دوای كۆبوونەوە لەگەڵ كازف فنجان حەمامی وەزیری گواستنەوەی عێراق و تاوتوێكردنی بایەخی فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی كەركوك بۆ پارێزگاكە، بڕیادرا لە هەفتەی داهاتووەوە گەشتە نێوخۆیی و ئاسمانییەكان لەو فڕۆكەخانەیە دەستپێبكەن. راكان جبوری روونیشیكردوەتەوە كە حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق رەزامەندی دەربڕیوە پرۆژەی فڕۆكەخانەی كەركوك رەوانەی وەبەرهێنان بكرێت. لایخۆشیەوە وەزیری گواستنەوەی عێراق لە كۆبوونەوەكەدا رایگەیاندووە وەزارەتەكە لە دوو هەفتەی داهاتوودا فڕۆكەخانەی كەركوك بەڕووی گەشتە دەرەكییەكان بۆ لوبنان، توركیا و ئێران و گەشتە نێوخۆییەكان بۆ بەغدای پایتەخت و پارێزگاكانی تر دەكاتەوە.
(درەو میدیا): بۆریس جۆنسۆن وەزیری دەرەوەی بەریتانیا دەستی لەكاركێشایەوە، ئەوەش دوای دەستلەكاركێشانەوەی دەیڤد دەیڤز وەزیری كاروباری چونە دەرەوە لە یەكێتی ئەوروپا دووەم وەزیرە لە جكومەتەكەی تێریزا مەی دەست لەكاردەكێشێتەوە. نوسینگەی تێریزا مەی سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا لە بەیاننامەیەكدا وتی:" دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ دەستلەكاركێشانەوەی بۆریس جۆنسۆن وەك وەزیری دەرەوە پەسەندكراوە، و بەمزوانە جێگرەوەكەی رادەگەیەندرێت، سەرۆك وەزیران سوپاسی بۆریس دەكات بۆ كارەكانی". دەستلەكاركێشانەوەی ئەم دوو وەزیرەی حكومەتی بەریتانیا دوای چەند رۆژێك دێت لە پەسەندكردنی ستراتیژی دەرچوون لە یەكێتی ئەوروصپا لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە.
درەو میدیا: تەنها لە پرۆسەی هەڵبژاردنەكان ( بانگەشەو رۆژی ئەنجامدانی هەڵبژاردن) 39 پێشێلكاری بەرامبەر بە 45 رۆژنامەنووسان كراوەو پێشلكاری بەرامبەر بە 3 نوسینگەی راگەیاندن كراوە. بەپێی راپۆرتی تایبەت بە پێشێلكارییەكان بەرامبەر ڕۆژنامەنووسان لە هەرێمی كوردستان لە پڕۆسەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق (12/5/2018) كە لەلایەن لێژنەی داكۆكی لە ئازادی ڕۆژنامەنووسی و مافی ڕۆژنامەنووسانی سەندیكای رۆژنامەنووسان كوردستانەوە بڵاوكراوتەوە ئاماژە بەوە كراوە: وەك هەمیشە لە هەرێمی كوردستاندا لە بانگەشەی هەڵبژاردن و ڕۆژی دەنگداندا ڕۆژنامەنووسان ڕووبەڕووی پێشێلكاری، ڕێگری زۆرو زەوەند دەبنەوە لەلایەن دەزگا ئەمنییەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان، لە شارو شارۆچكەكانی كوردستاندا، بەڵگەش بۆ ئەمە لەكاتی پڕۆسەی هەڵبژاردن بۆ ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە (12/5/2018) جارێكی تر تووندوتیژییەكان بەرۆكی ڕۆژنامەنووسانی گرتەوە و زیاتر لە 39 پێشێلكاری جۆراوجۆر دەرهەق بە 48 ڕۆژنامەنووس ئەنجامدراوە، هەروەها بەپێی ئەو ئامارانەی كۆكراوەتەوە 5 ڕۆژنامەنووس لە ڕەگەزی مێ و 40 ڕۆژنامەنووس لە ڕەگەزی نێر و 3 نووسینگە ڕووبەڕووی پێشێلكاری و دەستدرێژی بوونەتەوە، سەرەڕای ئەوەی چەند بنكەیەك لە سەرجەم شارو شارۆچكەكان بۆ ڕووماڵی ڕۆژنامەنووسان دیاریكرابوو، لەگەڵ بوونی باجی تایبەت بە كۆمسیۆن بۆ ڕێگەپێدان بە ڕووماڵی ڕۆژنامەنووسان بەڵام چەندین پێشێلكاری جۆراوجۆر ڕووبەڕووی ڕۆژنامەنووسان بوەوە لە سەرتاسەری هەرێمی كوردستاندا، ئەم ئامارانە ئەوەمان پێدەڵێن كە هێشتا ئازادی ڕادەربڕین و بەها دیموكراسییەكان لە مەترسیدایە و كاری ڕۆژنامەنووسی مەترسی زۆری لە بەردەمدایە.
.gif)
.png)
.jpg)
.jpg)
