(درەو میديا):  لەدوای دەستپێكردنی ژماردنەوەی دەستيی دەنگەكان لە پارێزگای كەركوك، یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەرِووی سیاسی و ئەمنی و جەماوەریيەوە شڵەژاوە. (درەو میدیا) زیانیویەتی، لە دوێنێوە یەكێتی كۆمیتە و رێكخراوەكانی مامۆستایان و لایەنگرانی ئاگاداركردوەتەوە كە ئامادەبن، بۆ خۆپیشاندانی جەماوەری لە حاڵەتی درستبوونی گۆڕانكاریی لە كورسی و ئەنجامی  دەنگەكانی هەڵبژاردندا. پرۆسەی جیاكردنەوەی دەستيی دەنگەكانی پارێزگای كەركوك، لە یەكەم رۆژدا تەنها 24 سندوقی قەزای داقوق لە بنكەی قوتابخانەكانی (ئاشتی، پێشەوا، زمناكۆ، ئیمام حسێن ) كە هەر بنكەیەك شەش وێستگەیە و كۆی گشتی 24 وێستگە دەنكەكانی بە دەستيی ئەژماركراونەتەوە.  بەوتەی وتەبێژی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی نیشتمانی كوردستان" دەنگەكانی یەكێتی لە كەركوك و داقوق بەرێژەی 50% زیادیكردووە"، ئاسۆ مامەند لێپرسراوی مەڵبەندی كەركوكی یەكێتیش بە ( pukmedia ) ی راگەیادووە كە ” لە هەژماركردنەوەی دەستيی دەنگەكان لە كەركوك، یەكێتی دەنگەكانی زیادیكردووە، بە جۆرێك لە داقوق یەكێتی رێژەی 50%ی دەنگەكانی زیادیكردوە.” لەبەرامبەردا بەرەری توركمانی دەڵێ ژمارەی دەنگەكان لەو سندوقانەی جیاكراونەتەوە بەڕێژەی 50% جیاوازی هەیە، بەرپرسی هەڵبژاردنەكانی بەرەی توركمانی وتی: لە هەژماركردنەوەی ئەمڕۆی دەنگەكاندا، ئەنجامەكانی بەڕێژەی زیاتر لە 50%  جیاوازن لەگەڵ ئەو ئەنجامانەی راگەیەندرابوون". ئەحمەد رەمزی كوپەرلو بە سۆمەریە نیوزی راگەیاند، رۆژی یەكەم تەنها " 24 سندوق كراونەتەوە كە تایبەت بوون بە ناوچەی داقوق، بەڵام لەو وێستگانەی دەنگەكانیان جیاكراونەتەوە سندوقێكی بنكەی ئیمام حسێن لە قەزای داقوق كراوەتەوە، پێشتر 219 دەنگی ئەلكترۆنی تێدا بووە كە بۆ بەرژەوەندی حیزبێك بووە، بەڵام پاش ئەوەی دەنگەكانی بەدەست ژمێردراونەتەوە، دەركەوتوە ئەو حزبە تەنیا 70 دەنگی هەیە. واتە لەیەك سندوقدا لە داقوق، 149 دەنگ جیاوازی بووە و بەرێژەی 68% دەنگەكان زياد ئەژماركراون. لە پارێزگای كەركوك لە كۆی نزیكەی (2800) سندوق زیاتر لە (400) سندوقی سكاڵای لەسەرە، كە هەر سندوقێك نزیكەی (350) بۆ (400) دەنگی تێدایە، بەوەش نزیكەی (14) بۆ (15) هەزار دەنگ سكاڵای لەسەرە. بەپێی بڕیارەكانی دادگای فیدراڵی ئەگەر لەو سندوقانەی ئەژماردەكرێنەوە ئەنجامەكان بەرێژەی 25% بن بەبەراورد بەئەنجامی پێشوو، ئەوا تەواوی دەنگی سندوقەكانی ئەو پارێزگایە ئەژمار دەكرێنەوە، خۆ ئەگەر لەتەواوی سندوقەكانی ئەو پارێزگایەش جیاوازی هەبێت لە ئەنجامی هەڵبژاردنەكەو ساختەكاری هەبێت، ئەوا ئەنجامی دەنگدانی ئەو پارێزگایە هەڵدەوەشێتەوە. ترسی یەكێتی لە ئەژماركردنەوەی دەستيی دەنگەكانی كەركوك لەوێوە سەرچاوە دەگرێت، كە ئەگەر جیاوازی لە ئەنجامی دەنگەكاندا هەبێت، ئەوا گومان لەسەر تەواوی پرۆسەی هەڵبژاردنی كەركوك دروستدەكات، بەوەش گومانەكان لە كەركوكەوە دەگوازرێنەوە بۆ پارێزگای سلێمانی و پارێزگاكانی دیكەی هەرێم، ئەمەش زیانی زۆر بە سومعەی یەكێتی دەگەیەنێت، بۆیە یەكێتی فشاری زۆری دروستكردووەو كارتی نەتەوەیی و نیشتیمانی لەبەرامبەر حزبە كوردیيەكان بەكاردەهێنێت و تۆمەتی خیانەت دەداتە پاڵیان، ئەمە وایكردووە هەندێك لە لایەنە كوردییەكان بەنیازن چاودێرەكانن لە پرۆسەكە بكشێننەوە. لە راگەیەنراوێكدا هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری ئاماژە بەوە دەكات "پەیوەندیمان بەو پرۆسەی هەژماركردن و جیاكردنەوەی دەنگەكانەوە نیە كە بڕیارە لە كەركوك دەستپێبكات و نوێنەری خۆمان وەك بریكار و چاودێر رەوانەی پرۆسەكە ناكەین" لە هەمانكاتدا حزبەكانی دیكەش لە گفتوگۆی كشانەوەی چاودێر و بریكارەكانیانن لە پرۆسەی جیاكردنەوەی دەنگەكان.  بەڵام هاوژین عومەر، بەرپرسی ناوەندی هەڵبژاردنی كۆمەڵی ئیسلامی پێی وایە لە حاڵەتی گەڕاندنەوەی دەنگەكانی كەركوك كەمترین دەنگ بۆ عەرەب و توركمانەكان دەڕوات و زۆرینەی بۆ لیستە كورديیەكان دەبێت. ئێستا یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەلایەك هەڕەشە دەكات و لەلایەكیش دەڵێت دەنگەكانمان زیاد دەكات، لەلایەك دەڵێت بێمنەتن لە ئەژماركردنەوەی دەستيی دەنگەكان و لەلایەكیش دەڵێت ئەوە موئامەرەیە، بۆیە هەموو ئەگەرەكان بەو ئاراستەیەن كە بەهۆی ئەوەی حزب دەستی بە سندوقەكانی كەركوك نەگەیشتووە گۆڕانكارییان تێدا بكات، ئەگەر هەیە جیاوازی لە ئەنجامەكاندا هەبێتبێت و گۆڕانكاری لە دەنگ و كورسیيەكاندا روبدات. ئەمە لەلایەك دەنگ و كورسی یەكێتی لەو پارێزگایە كەمدەكات و لەلایەكی ترەوە یەكێتی بەشێوەیەكی فەرمی دەخاتە لیستی "ساختەكارەكان"ەوە، كە ئەمەش زیان بە سومعەی ئەو حزبە دەگەیەنێت.

(درەو میدیا): مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان رێككەوتن لەسەر ناردنی وەفدێكی هاوبەش بۆ بەغدا بۆ دانوستانكردن لەسەر پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی عێراق. بە گوێرەی زانیارییەكان، مەكتەبی سیاسیی هەردوو حزب، رێككەوتوون لەسەر پێكهێنانی لیژنەیەكی هاوبەش بۆ ئامادەكردنی  كارنامەیەك كە لەسەر بنەمای ئەوە دانوستان لەگەڵ لایەنە عێراقییەكاندا بكەن بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێ. هەروەها یەكێتی و پارتی رێككەوتن لەسەر ئەوەی كە بەبێ‌ هەماهەنگی یەكتر هیچ هەڵوێستێك نەگرنبەر و هیچ هەنگاوێك و دانوستانێك لە بەغدا ئەنجامنەدەن و هەردوولا هەڵوێستەكانیان یەكبخەن بۆ پاراستنی مافەكانی هەرێمی كوردستان بە گوێرەی دەستوری هەمیشەیی عێراق.  

دامەزراوەی میدیای "درەو" ئاگاداری هەموو لایەك دەكاتەوە كە لە یەكی تەمموزەوە بەڕێز " سەردار قادر" دەستبەرداری خاوەن ئیمتیازی دامەزراوەكە بووە و لێرەوە وەك سەرنوسەر و دەستەی نوسەرانی دامەزراوەی میدیای " درەو " سوپاسی بەڕێزی دەكەین كە لە ماوەی رابردوودا خاوەن ئیمتیاز بووە و سپۆنسەری دارایی دامەزراوەكە بووە. هاوكات رایدەگەیەنین، ستافی دامەزراوەی  میدیایی  " درەو" بەردەوام دەبێت لەسەر ئامانجەكانی كە بریتییە لە: 1-    بەرجەستەكردنی مۆدیلێكی نوێی كاری میدیایی ئەهلی و سەربەخۆ و ئازاد. 2-    بەرەوپێشبردنی بنەماكانی دیموكراسییەت بە مەبەستی پێشكەشكردنی كاری رۆژنامەوانی بابەتیانەو  سەربەخۆ و پیشەیی، لە پێناو دروستكردنی گوتاری عەقڵانی و دۆزینەوەی رایەڵەی هاوبەشیكردنی كار بۆ بەرجەستەكردنی ئاشتەوایی و بەیەكەوەژیانی ئاینی و سیاسی و كۆمەڵایەتی.  3-    چاودێریكردنی پرۆسەی سیاسی و حوكمڕانی وەك ئەركێكی بنەمایی دەسەڵاتی میدیا. دامەزراوەی میدیایی "درەو "  

(درەو میدیا): رۆژی دووشەممەی داهاتوو نۆی تەمموز بە فەرمی سیستمی سەرۆكایەتی لە توركیا دەچێتە بواری جێبەجێكردنەوە. بە گوێرەی میدیاكانی توركیا، رۆژی دووشەممە كاتژمێر 16:00 بە كاتی ناوخۆی توركیا مەراسیمی سوێندخواردنی دەستوری لە پەرلەمانی توركیا بەڕێوەدەچێت و رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆمار لە بەردەم پەرلەماندا سوێندی دەستوری دەخوات و پاشان لە كۆمەڵگەی سەرۆكایەتی لە ئەنكەرەی پایتەخت مەراسیمێك بۆ دەستپێكردنی جێبەجێكردنی سیستمی سەرۆكایەتی رێكدەخرێت. هەروەها ئەمڕۆ چوارشەممە رۆژنامەی فەرمیی توركیا مەرسومێكی تایبەتی بۆ یاسای ژمارەی "477 " بڵاوكردەوە كە چەند هەموارێكی تایبەت بە سیستمی سەرۆكایەتی  لە خۆگرتووە. بە گوێرەی مەرسومەكە و بە حوكمی یاسا دەسەڵاتەكانی سەرۆك وەزیران كە لە چەند یاسایەكدا هاتوون، دەدرێنە سەرۆكی وڵات، دوای جێبەجێكردنی سیستمی سەرۆكایەتی كە پۆستی سەرۆك وەزیران هەڵوەشێندراوەتەوە.      

(درەو میدیا): دوانیوەڕۆی شەممە 30 حوەزەیران، رۆدی جولیانی راوێژكاری یاسایی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بەمتمانەیەكی زۆرەوە لە بەردەم كۆنگرەی ساڵانەی ئۆپۆزسیۆنی ئێران لە پاریس بە ئامادەبووانی راگەیاند كە كۆتاییهاتنی رژێمی ئێران  و پێشبینی ئەوەشی كرد كە رژێمی تاران لە ماوەی یەك ساڵدا بڕوخێت. باڵیۆزی پێشووی ئەمریكا لە نەتەوە یەكگرتووەكان، جۆن بۆڵتۆن، پێش ئەوەی وەك راوێژكاری ئاسایشی نەتەوەیی لە كۆشكی سپی دەستبەكاربێت وتی"  نابێت رێگە بە مەلاكان بدرێت ئاهەنگی جەژنی 40 ساڵەی رژێمەكەیان بگێڕن" كە ئەو یادە ساڵی 2019 دەكات، ئەوەش بە وتەی چاودێران بەواتای ئەوە دێت كە قسەكەی رۆدی جولیانی لە بۆشاییەوە نەهاتووە، بەڵكو پشت بە بوونی پلانێكی ئەمریكی دەبەستێت كە ئامانج لێی رووخاندنی رژێمی ئێرانە. لە كۆنگرەكەدا كە حزب و رێكخراوە ئۆپۆزسیۆنەكانی ئێران و جەیان كەسایەتی خۆرئاوایی و ئۆپۆزسیۆنی ئێران جولیانی بە بێ‌ دوودڵی وتی:" كشانەوەی ویلایەتە یەكگرتووەكان لە رێككەوتنە ئەتۆمییەكەی ئێران، كە سەپاندنی گەمارۆ و سزاكانی ئێرانیشی لەگەڵدا بوو، ئامانج لێی خنكاندنی رژێمی دیكتاتۆری ئێرانە". كۆنگرەكەی پاریس ساڵانە لەلایەن " رێكخراوی موجاهدینی خەلق"ی ئۆپۆزسیۆنی ئێرانەوە لە پاریس رێكدەخرێت و چالاكییەكانی چەند رۆژێك دەخایەنێت و كۆنگرەكەی ئەمساڵیش لەلایەن چەندین كەسایەتی گرنگ و وڵاتانەوە  پشتیوانی لێكرا، ئەوەش بە رای چاودێران ئارەزوویەكی جدی خۆرئاوا بۆ رووخاندنی رژێمی ئێران نیشاندەدات. واشنتۆن چەندین جار لەسەر زاری " مایك پۆمپیۆ" وەزیری دەرەوە  رایگەیاندووە كە ویلایەتە یەكگرتووەكان هیچ ئۆپەراسیۆنێكی سەربازیی بۆ رووخاندنی رژێمی ئێران ئەنجام نادات، بەڵام لە هەمان كاتیشدا جەختیكردوەتەوە كە پشتیوانی لەهەر جوڵەیەكی ئاشتیانە و دیموكراتیانە دەكات كە ئامانج لێی گۆڕانكاریی بێت لە ئێراندا. راستەوخۆ دوای كردنەوەی كۆنگرەكەی پاریس، نزیكەی 50 سەرۆك شارەوانی فەرەنسا چوونە سەر ستەیج و سەرۆكی شارەوانی پاریس ئان هیدالگۆ بەناوی ئەوانە پشتیوانی خۆی بۆ ئۆپۆزسیۆنی ئێران  راگەیاند " لە هەوڵیدا بۆ روخاندنی رژێمی ئێران و دیكتاتۆریەتی ئاینی كە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و پایتەختەكانمان لە خۆرئاوا بە تیرۆر تێكدەدات". مریەم رەجەویی سەرۆكی رێكخراوی موجاهدینی خەلق و ئەنجومەنی نیشتمانیی بەرگری ئێران لە كۆنگرەكەدا وتی:" ئاماژەكانی گۆڕانكاری و روخانی رژێمی لە ئێران دەستیپێكردووە و ئێستا رژێم لە لاوازترین دۆخیدایە". رەجەوی داواشی لە ئێرانییەكان كرد پانتایی خۆپیشاندانەكانیان لە ناو ئێراندا بەرفراوان بكەن، تا رژێم دەڕوخێت و وتی:" پرۆگرامی موشەكی و پشتیوانكردنی تیرۆر و دەستوەردان لە كاروباری وڵاتانی تر هۆكاری تەواوەتین بۆ سزادانی رژێمی ئێران". كۆنگرەكە چەندین پەیامی سیاسی لەخۆگرتبوو، دیارترینیان پشتیوانی روون و ئاشكرای ئەمریكابوو بۆ كەسایەتە ئۆپۆزسیۆنەكانی ئێران و لەو بارەیەوە چاودێری سیاسی محەمەد توهامی بۆ " رەسیف 22 " دەڵێت:" ئامادەبووونی ژمارەیەكی زۆر لە كەسایەتی دیاری ئەمریكی لە كۆنگرەكەدا بەواتای ئەوە دێت كە ویلایەتە یەكگرتووەكان هەنگاوی كرداریی بە ئامانجی گۆڕینی رژێم لە تاران دەستپێكردووە". دەشڵێت:" گەورەترین ئاماژە بۆئەوە ئەوەیە كە واشنتۆن هەرگیز پێشوازی لە رێكخراوی موجاهدینی خەلق نەكردووە لە واشنتۆن لە سەردەمی ئیدارەی باراك ئۆبامادا، هەروەها لە لیستی تیرۆریشدا بوو، بەڵام ئێستا بایەخیان پێدەدرێت و پشتگیری دەكرێن و رێگەیان پێدەدرێت كۆنگرەی گرنگ لە وڵاتانی گەورەی جیهان رێكبخەن، ئەوەش ئارەزووی ئیدارەی ترەمپ  نیشاندەدات بۆ كۆكردنەوەی هێزەكانی ئۆپۆزسیۆنی ئێران بە ئامانجی رووخاندنی رژێمی ئێران." وتەكانی جولیانی لە كۆنگرەكەی پاریسدا كە دروشمی " ئێرانی ئازاد ... ئەڵتەرناتیڤە"ی هەڵگرتبوو، دوای چەند رۆژێك دێت لە راگەیاندنی پشتیوانی مایك پۆمپیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریكا بۆ خۆپیشاندانی هاوڵاتیانی ئێران كەبەهۆی قەیرانی ئابورییەوە دژی حكومەتی وڵاتەكەیان رژانە سەر شەقامەكان. " ئازادی بەڕێوەیە" جولیانی تاكە كەسایەتی دیاری ئەمریكا نەبوو، كە بەشداری كۆنگرەكەی پاریس بوو، بەڵكو سەرۆكی پێشووی كۆنگرێكی ئەمریكا و راوێژكاری ستراتیژی دۆناڵد ترەمپ " نیوت گینگریچ"یش ئامادەبوو و جەختیكردەوە تاگە رێگە بۆ سەقامگیری لە ناوچەكدا گۆڕینتی دیكتاتۆریەت بێت بە دیموكراتیەت و وتی :" پێویستە ئەوە ئامانجمان بێت". هەرچەندە كە گینگریچ جەختیكردەوە كە بەناوی ئیدارەی ئەمریكاوە قسەناكات، بەڵام پێشبینیكرد ئیدارەی ترەمپ زۆر خۆشحاڵ بێت ئەگەر رژێمی ئێران بگۆڕدرێت. هەروەها چەند سیناتۆرێكی كۆنگرێسی ئەمریكا پشتیوانیان بۆ كۆنگرەكەی پاریسی ئۆپۆزسیۆنی ئێران راگەیاند، یەكێك لەوانە شیلا جاكسۆن بوو كە گرتەیەمكی ڤیدیۆییدا بۆ هاوڵاتیانی ئێران دەڵێت:" پشتیوانی لە كۆماری ئێرانی عەلمانی و دیموكراتی نائەتۆمیی دەكەم". دەشڵێت ": گۆڕینی دیموكراتی لە ئێران لە بەردەستدایە و رژێمی ئێران نەك تەنها لە ژمارەیەكی زۆر قەیراندا نغرۆ بووە، بەڵكو كۆمەڵێكی زۆری ئازادیخواز لە ئێران هەن و من باوەڕم وایە كە ئازادی بەڕێوەیە". هەروەها لە كۆنگرەكەدا  گرتەیەكی ڤیدیۆیی كۆنگرێسمانی ویلایەتی كالیفۆرنیا " جودی چۆ" نمایشكرا و تێیدا رایگەیاند لەگەڵ ئێرانییەكاندایە لە خەباتیان لە پێناوی ئازادی و دیموكراتی و مافەكانی مرۆڤ لە ئێراندا و جەختیشیكردەوە كە پشتیوانی لە ئێرانێكی ئازاد و دیموكراتی دەكات كە كار لەگەڵ ئەمریكا و وڵاتانی تر دەكات بۆ بونیادنانی  جیهانێكی زیاتر سەقامگیر، نەك ئەو جیهانەی كە پشتیوانی تیرۆر دەكاتن یان خراپەكاری بەرامبەر گەلەكەی دەكات. هەڵوێستی ئێران حكومەتی ئێران لەدژی كۆنگرەكەی پاریس هاتەدەنگ و بە فەرمیی ناڕەزایەتی خۆی گەیاندە حكومەتی فەرەنسا، كە رێگەی بە موجاهدینی خەلق داوە لەسەر خاكی ئەو وڵاتە كۆنگرە ببەستێت. لە كۆبوونەوەیدا لەگەڵ مۆریس گۆردۆ ئەمینداری گشتی وەزارەتی دەرەوەی فەرەنسا، عەباس عێراقچی یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئێران هەفتەی رابردوو داوای لە پاریس كرد هەموو چالاكییەكانی موجاهدین لەو وڵاتە قەدەغەبكات. موسا ئەفشار، بەرپرسی راگەیاندنی عەرەبی لە لیژنەی كاروباری دەرەوەی ئەنجومەنی نیشتمانی ئۆپۆزسیۆنی ئێران لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەنوسان وتی:" رژێمی ئێران فشارە سیاسیی و دیپلۆماتییەكانی لەسەر فەرەنسا زیادتركرد بۆئەوەی رێگە بە بەستنی كۆنگرەكە نەدات، بەڵام حكومەتی فەرەنسا رەتیكردەوە  بە پاساوی ئەوەی چالاكییەكانی ئۆپۆزسیۆنی ئێران لەسەر خاكی فەرەنسا لە چوارچێوەی یاساكانی فەرەنسادا بەڕێوەدەچن.

راپۆرتی: عەبدولڕەحمان رەزگەیی ئەمڕۆدا باشوری کوردستان لە سەخترین دۆخی ئابووری دایە، ئەوە جگە لەوەی تەواوی سێکتەرەکانی ئاوەدانکردنەوە و خزمەتگوزاری پەکیان کەوتووە، لە ھەمان کاتدا حکومەت ناتوانێت بڕەموچەی پێویستیش بدات بە موچەخۆران، سەرباری ئەو قەرازانەی کە لەسەریەتی، لە وەڵامی بێموچەیی و خراپی دۆخی گوزەرانی خەڵکیشدا حکومەت بەغدا بە بڕینی بەشە بودجەی ھەرێم تاوانباردەکات و ھۆکارەکە بۆ ئەوە دەگێڕێتەوە کە بەغدا لە مانگی 5 ساڵی 2014 وە بەشە بودجەی ھەرێمی بڕیوە، بیانووی حکومەتی مەرکەزیش بۆ بڕینی بوجە فرۆشتنی نەوتە بە شێوەی سەربەخۆ لەلایەن حکومەتی ھەرێم و بێ ئاگاداری بەغدا. زیادەڕەوی نیە ئەگەر بڵێین یەکێک لە ھەڵەترین بڕیارەکانی  سەرانی کورد لە باشور بریتی بوو لە فرۆشتنی نەوت بەشێوەی سەربەخۆ و نە گەڕانەوە بۆ حکومەتی بەغدا، لە 23 ی 5 ساڵی 2014 وە (ئاشتی ھەورامی) وەزیری سامانە سروشتیەکانی حکەمەتی ھەرێم لە لێدوانێکیدا بۆ ئاژانسی (Reuters) دەڵێت:- ئیتر بەبێ گەڕانەوە بۆ حکومەتی عێڕاق و ڕێخراوی فرۆشتنی نەوتی عێڕاق (State Oil Marketing Organization (SOMO)) نەوتی کەرکوک و ھەرێم دەفرۆشین لە ڕێگەی بۆڕی نەوتی کەرکوک - جەیھانەوە، دوای ئەوەش بەغدا بەشە بوجەی ھەرێمی بڕی. زۆر ھەڵدەگرێت ئەگەر لە ھەموو ڕویەکەوە زیانەکانی بڕیاری فرۆشتنی نەوت لەلایەن ھەرێمەوە ھەڵبسەنگێنین، لە زیادکردنی بواردان بۆ احتیکار و بیانوودان بە حکومەتی مەرکەزی بۆ بڕینی بودجەی ھەرێم و ھەرزانفرۆشکردنی نەوت، بەڵام لێرە ئێمە زۆرتر فۆکس دەخەینەسەر ھەرزانفرۆشکردنی نەوت بە تورکیا لەلایەن ھەرێمەوە. ھەرێمی کوردستان چونکە دەوڵەت نیە ناتوانێت بە نرخی وڵاتێکی سەربەخۆ نەوت لە بازاڕەکانی جیھان بفرۆشێت، زۆرینەی سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن ئەگەر وڵاتێک ستاتۆیەکی سەربەخۆی نەبێت ئەوا ھەر بەرمیلێک بە کەمتر لە 8 ھەشت دۆلار دەفرۆشێت لە بازاڕەکانی جیھان بە بەروارد بە وڵاتێکی سەربەخۆ، بەڵام بەرپرسانی ھەرێم ئەوە ڕەتدەکەنەوە و دەڵێن ھەرێم بە کەمتر لە 11 دۆلار نەوتەکەی دەفرۆشێت، لە ھەردوو حاڵەتەکەدا لە ساڵی 2014 وە زیانی چەند ملیار دۆلارێک بەر ئابووری ھەرێم و عێڕاق کەوتوە، لە کاتێکدا ئەگەر ھەرێم بڕیاری سەربەخۆی فرۆشتنی نەدابا نە بەغدا بیانووی بڕینی بودجەی ھەرێمی ھەبوو، نە داھاتی نەوتیش ئاوا نا شەفاف دەبوو، نە بەو ڕێژەیەش زیان بەر ئابووری عێڕاق و ھەرێم دەکەوت بە ھۆی ھەرزانفرۆشکردنی نەوتەوە کە لە خوارەوە باسی دەکەین.  لێرەدا دەتوانین دوو شیکاری بۆ فرۆشتنی نەوتی ھەرێم بکەین:- یەکەم/ ئەگەر بە کەمتر لە 11 یازدە دۆلار فرۆشرابێت بەم شێوەیەیە:- لە 23 ی 5 ساڵی 2014 وە ھەرێم بۆ ماوەی 7 مانگ بەشێوەی سەربەخۆ نەوتی فرۆشتووە و بەپێی سەرجەم ڕاپۆرتەکانی وەزارەتی سامانە سروشتیەکان ھەرێم مانگانە بە بەردەوامی 650000 (650000bbd) شەش سەدو پەنجا ھەزار بەرمیل ھەناردە دەکات لە ھەر ڕۆژێکدا، بەو پێیە لە 7 حەوت مانگدا کە دەکاتە 210 ڕۆژ حکومەت 136,500,000  سەد و سیو شەش ملیۆن و پێنج سەد ھەزار بەرمیل نەوتی ھەناردە کردوە و ھەر بەرمیلێکیش بە 11 یازدە دۆلار کەمتر فرۆشراوە کە بە بڕەکەی دەکاتە 1,501,500,000 یەک ملیار و پێنج سەد و یەک ملیۆن و پێنج سەد ھەزار دۆلار کەمتر لە بازاڕەکانی جیھان. لە ھەردوو ساڵی 2015 و 2016 دا کە دەکاتە 720 حەوت سەدو بیست ڕۆژ ڕۆژانە 650000 شەش سەدوو پەنجا ھەزار بەرمیل ھەناردە کراوە کە لەو دوو ساڵەدا دەکاتە 468,000,000 چوارسەدو شەست و ھەشت ھەزار بەرمیل و بەکەمتر لە 11 یازدە دۆلار دەکاتە بڕی 5,148,000,000 پێنج ملیار و سەدو چل و ھەشت ھەزار دۆلار کەمتر لە بازاڕەکانی جیھان. لە 10مانگ و 15 ڕۆژی ساڵی 2017 دا واتا تا 16  ی October کە دەکاتە  315 سێ سەد وپازدە ڕۆژ ، ھەرێم ڕۆژانە 650000 ھەزار بەرمیل نەوتی ھەناردە کردووە، ئەوا دەکاتە 204,750,000 دوو سەدو چوار ملیۆن  و حەوت سەدو پەنجا ھەزار بەرمیل، بە کەمتر لە 11 دۆلار لە بازاڕەکانی جیھان فرۆشراوە دەکاتە 2,252,250,000  دوو ملیار و دوو سەدو پەنجا و دوو ملیۆن دووسەدوو پەنجا ھەزار دۆلار.  کۆی گشتی دەکات( 8,901,750,000)  ھەشت ملیارو نۆسەدو یەک ملیۆن و حەوت سەدو پەنجا ھەزار دۆلار  دووەم/ ئەگەر بە کەمتر لە  8 ھەشت دۆلار فرۆشرابێت بەم شێوەیەیە:- لە ماوەی حەوت مانگی ساڵی 2014 دا حکومەت 136,500,000 سەدو سیو شەش ملیۆن و پێنج سەد ھەزار بەرمیل نەوتى ھەناردە کردووە، بەکەمتر لە 8 ھەشت دۆلار، ئەوا بە بڕی 1,092,000,000 یەک ملیار و نەودو دوو ملیۆن کەمتر فرۆشراوە. لە ھەردوو ساڵی 2015 و 2016 دا 468,000,000 چوارسەدوو شەست و ھەشت ھەزار بەرمیل ھەناردەکراوە بە کەمتر لە 8 دۆلار دەکاتە  3,744,000,000 سێ ملیار و حەوت سەدو چل و چوار ملیۆن دۆلار. لە 10 مانگ و 15 ڕۆژی ساڵی 2017 دا، حکومەت 204,750,000 دوو سەدو چوارملیۆن حەوت سەد و پەنجا ھەزار بەرمیل نەوتی ھەناردەکردووە، کە دەکاتە 1,638,000,000 یەک ملیار و شەش سەدو سی و ھەشت ملیۆن دۆلار کەمتر لە بازاڕەکانی جیھان.  کۆی گشتی دەکاتە( 6,474,000,000  ) شەش ملیار و چوارسەد و حەفتاو چوار ملیۆن دۆلار) لە دوای 16 ی October یشەوە بەپێی لێدوانێکی وتەبێژی حکومەتی ھەرێم (سەفین دزەیی) بۆ کەناڵی Kurdsat News ھەناردەی نەوتی ھەرێم کەمبۆتەوە بۆ 300000 سێ سەد ھەزار بەرمیل لە ڕۆژێکدا، بەو پێیە بێت مانگانە ھەرێم 9,000,000 نۆ ملیۆن بەرمیل نەوت ھەناردە دەکات، کە بەکەمتر لە 11 دۆلار دەیفرۆشێت کە لە ھەر مانگێکدا 99,000,000 نەودو نۆ ملیۆن دۆلار کەمتر لە بازاڕەکانی جیھان دەیفرۆشێت و بە بەردەوامی مانگانە زیانی نەوەد و نۆ ملیۆن دۆلار زیان بە ئابوری ھەرێم دەگات. ئەوەی جێگای ئاماژەیە ئەوەیە کە حاڵەتی یەکەم ڕاستبێت یان دووەم ئەوا لە ھەر بەرمیلێک 11 دۆلار نایەتەوە ناو خەزێنەی حکومەت، واتە ئەگەر ھەرێم بە 8 دۆلار بیفرۆشێت یان بە 11 دۆلار، ئەوا لەھەر بەرمیلێک 11 دۆلار کەمتر دێتەوە ناو خەزێنەی حکومەت.

درەو میدیا:  "پەیوەندیمان بەو پرۆسەی هەژماركردن و جیاكردنەوەی دەنگەكانەوە نیە كە بڕیارە لە كەركوك دەستپێبكات و نوێنەری خۆمان وەك بریكار و چاودێر رەوانەی پرۆسەكە ناكەین" ئەمە بەشێكە لە راگەیەنراوی ئەمرۆی هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری كە هاوكات لەگەڵ دەستپێكردنی ئەژماركردنەوەی دەستی دەنگەكانی پارێزگای كەركوك دەریانكردووە، ئەگەرچی هاوپەیمانی ئاماژە بەوە دەكات" بە لەبەرچاوگرتنی تایبەتمەندی كەركوك و هەستیاری بارودۆخەكە و بەتەنگەوەهاتنی پرسە نەتەوەیی و كۆمەڵایەتییەكان بەباشمان نەزانی سكاڵا لەسەر سندووقەكانی دەنگدان تۆماربكەین " بەڵام پێشتر هاوپەیمانی زۆر توندبوو لەسەر ساختەكاریەكان و هەوڵەكان بۆ ئەژماركردنەوەی دەستی لە هەرێمی كوردستان بە ناوچە جێناكۆكەكانیشەوە، كە لە راگەیەنراوی هاوبەشی چوار حزبەكە (بزوتنەوەی گۆڕان , هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری , كۆمەڵی ئیسلامی ,یەكگرتووی ئیسلامی) كە شەوی 12ی ئایاری 2018 بڵاوكراوەتەوە ئاماژە بە دوو خاڵكراوە ئەوانیش:  1- كۆی پرۆسەی هەڵبژاردنەكان و ئەنجامەكانی رەتدەكەینەوەو پابەند نابین بە ئەنجامەكانەوە. 2- داوای دوبارەكردنەوەی پرۆسەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە هەرێمی كوردستان بە كەركوك و ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم دەكەین   ئەم هەنگاوی هاوپەیمانی بە پاشەكشە لێكدەدرێتەوە لە هەوڵدان بۆ ئاشكراكردنی دەنگە " دزراوەكان" بە وتەی لێدوان و بڵاوكراوەی شەش حزبە ناڕازیەكە، د. محەمەد عەلی ئەندامی جڤاتی نیشتیمانی بزووتنەوەی گۆڕان لە نوسینێكدا لە ئاكاونتی تایبەتی خۆی راگەیەنراوەكەی هاوپەیمانی "بە شەرعیەتدان بە ساختەكاری لێكدەداتەوە"و پێیوایە ئەو راگەیەنراوە "خراپترین ڕاگەیەنراوی ھاوپەیمانی بۆ دیموكراتی و دادپەروەریە" هۆكارەكەشی بۆ چەند خاڵێك دەگەڕێنێتەوە ئەوانیش:  یەكەم: ئەم ھەڵوێستە شەرعیەتدانە بەتەزویری كەركوك.  دوەم: بون بەبەشێك لەو گوتارە كوردایەتیە ساختەی پارتی و یەكێتی. سێیەم: كەركوك بە بەرنامەی سیاسی سەركەتو و خزمەتكردن دەبێت بە كوردستانی نەك بەتەزویر!  چوارەم: ناكرێت لە پارێزگایەك دژی تەزویربیت و لەپارێزگایەكی تر لەگەڵیبیت.  پێنجەم: تەنانەت لەوە نەگەیت كە یەكێتی تەزویری بۆ خۆی كردوە لە كەركوك نەك بۆ كورد. ئەگینا بۆ ھەرشەش كاندیدە كوردە دەرچوەكانی كەركوك یەكێتین! شەشەم: ھاوپەیمانی و كۆمەڵ و گۆڕان یەك لیستبون لەكەركوك (لیستی نیشتمان)، پێكەوە وتویانە: لە كەركوكیش تەزویركراوە. ئەرێ برادەران ئەمە پشتكردن نیە لە كۆمەڵ و گۆڕان و پێشینەیەكی خراپ و بێ متمانەییەك نابێت بۆ كاری پێكەوەیی لەداھاتودا..؟! بەڵام ئەو راگەیەنراوەی هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری بۆ چەند هۆكارێك دەگەڕێتەوە لەوانە: 1-    هەڕەشەو فشارە بەردەوامە ئاشكراو نهێنیەكانی بەرپرسانی  یەكێتی نیشتیمانی كوردستان  كە چەند جارێك رایانگەیاندووە كە دەستكاریكردنی كورسیەكانیان قبوڵناكەن. یەكێتی تەركیزی زۆری لەسەر دەنگەكانی كەركوكە بەو پێیەی سندوقەكانی كەركوك لەژێر دەستی یەكێتیدا نەبووەو یەكێتی ترسی هەیە" ئەو ساختەكاریەی لەو شارە كردوویەتی ئاشكرا ببێت و كورسیەكانی كەمبكات" كە چەندین جار حزبە توركمان و عەرەب و كوردیەكانیش ئاماژەیان بە ساختەكاری گەورە كردووە لە شاری كەركوك. 2-    هاوپەیمانی بۆی دەركەتووە كە گۆڕانكاری لە كورسی و دەنگەكانی كەركوك روودەدات بۆیە، بەر لەوەی یەكێتی كاردانەوەی هەبێت هاوپەیمانی بێبەری بوونی خۆی رادەگەیەنێت. 3-    ترسی هاوپەیمانی لە تەخوینكردن، بەتایبەت ئیعلامی یەكێتی زۆر كار لەسەر ئەوە دەكات، كە كەمكردنی كورسیەكانیان و بردنیان بۆ حزبە عەرەبی و توركمانیەكان خیانەتە لە شاری كەركوك. 4-    یەكەم كاردانەوەی هاوپەیمانی بەرامبەر بە حزبە ناڕازیەكان و بێئومێد بوونیان لە كاری هاوبەش، كە هاوپەیمانی زۆر بە جدی داوای هاوپەیمانی و كاری هاوبەشی لە گۆڕان كرد بەڵام گۆڕان بەو گەرمیە نەچووە پێشەوەو هاوپەیمانی نەكرد.  ئەمە لە كاتێكدایە ئەرشەد ساڵحی سەرۆكی بەرەی توركمانیی لە پەیجی رەسمی خۆی بڵاویكردۆتەوە كە " دوای دەستكردن بە كردنەوەی سندوقە سكاڵالەسەر تۆماركراوەكان و بەراوردكردنی ژمارەیی بەراورد لەنێوان باڕكۆد و لێكۆڵینەوەی ئەلیكترۆنیی جیاوازییەكی گەورە لە ئەنجامەكاندا دەردەكەوێت. بەڵام ئاسۆ مامەند بەرپرسی بەڵبەندی كەركوكی یەكێتی رایگەیاندووە" لە هەژماركردنەوەی دەنگەكان بە دەست رێژەی دەنگەكانی یەكێتی زیادی كردووە، بە جۆرێك لە داقوق یەكێتی رێژەی لە 50 % دەنگەكانی زیادی كردووە" 

گفتوگۆی رۆژنامەوانی: درەو میدیا عەبدوڵای كوێخا موبارەك ئەندامی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی  گۆڕان نائومێدی خۆی لە ئەنجامی ئەژماركردنەوەی دەستی دەنگەكانی هەڵبژاردنی 12ی ئایار دەردەبڕێت و نایشارێتەوە كە ئێستا " هیچ ئومێدێكی بە ئەنجامەكانی نەماوە" و "چۆن لەسەرەتاوە تەزویرەكە كراوە و بۆیان رێكخستووە لەسەر ئاستی حكومەتی عێراقی و رەنگە ئێران و ئەوانەشی تیابووبێت، پێم وایە ئێستاش بۆیان چارەسەر دەكەن  و ناهێڵن ئاشكرا بێت" عەبدوڵای كوێخا موبارەك  گفتوگۆیەكی رۆژنامەوانیدا لەگەڵ " درەو میدیا" راشكاوانە باس لە كێشەكانی ناوخۆی بزوتنەوەی گۆڕان دەكات و دەڵێت" برادەرێك هەیە كە لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندایە و خۆشمان ویستووە و كردومانە بە رەقەمێكی گەورە گەنج و رۆشنبیریشە، هەوڵی ئەو مامۆستایەی كوڕەكان ئەوەیە كە هەرچۆنێك بێت ئەو سەركردانەی ناو بزوتنەوەی گۆڕان و ئەوانەی لەگەڵ كاك نەوشیروان بزوتنەوەی گۆڕانیان دروست كردووە، بە پاڵپشتی هەندێك هاوڕێی گەنج ئەو سەركردانە لەناو بزوتنەوەی گۆڕان وەدەربنێت و تموحی ئەوەی هەیە ببێت بەرەقەمی یەكەم لەناو بزوتنەوەكەدا و مامۆستایایەكی تریان هەیە بەڵام بەراستی ئەم مامۆستایە لەسەر بنەمای عەقڵێكی كۆن و پیلانگێڕی و ماڵداری ئیش بۆ ئەو كوڕانە ئەكات"  عەبدوڵای كوێخا موبارەك نایشارێتەوە كە چەند شوێنێكی گرنگ هەیە لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا  لەژێر دەسەڵاتی جڤاتی نیشتمانیدا نیە" میدیای گۆڕان ، دارایی گۆڕان، پەیوەندیە دیپلۆماسیەكانی گۆڕان ، ئەو سێ شوێنە قبوڵیان نیە و لەژێر دەسەڵاتی ئێمەدا نیە"  سەبارەت بەو قسانەی لەسەر كوڕەكانی نەوشیروان مستەفا دەكرێن، عەبدوڵای كوێخا موبارەك دەڵێت"  بەڕوون و ئاشكرا ئەمەوێت بڵێم كوڕەكانی كاك نەوشیروان كە ئێستا قسەیان لەسەر دەكرێت لە میدیا كانەوە، خۆیان باشن و لە هیچ شتێك نەگلاون خاڵی رەشیان لەسەر نیە بەڵام مامۆستای خراپیان هەیە" ئەو ئەندامەی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان دەشپرسێت"  خێرە ئێمە یان هەر هەڵسوڕاوێكی دیكەی گۆڕان لە شەڕ و هەڕەشەكانی سەر گۆڕاندا خاوەنی گۆڕان بین ، بەڵام لەدارایی و سەروەتەكەی خاوەنی نەبین "  ئەمەش دەقی گفتوگۆكەی " درەو میدیایە" لەگەڵ عەبدوڵای كوێخا موبارەك، ئەندامی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان: درەو میدیا: هیچ ئومێدێكتان ماوە بە ژماردنەوەی دەستی دەنگەكان كە پێشتر ئومێدی زۆرتان پێی هەبووە؟  عەبدوڵا كوێخا موبارەك: نەخێر ، پێشتر ئومێدمان هەبووە، لەبەر ئەوەی ئێمە لە پارێزگای سلێمانی سەدو قسور باركۆدی دووبارە هەبووە، ئێمە گەشبین بووین, بەڵام كاتێك دادگای فیدراڵی بڕیارەكەی دەركرد هەر ئەو رۆژە دەنگی ئاوارە و تایبەت پێنەوپەڕۆ كرا، تەزویرە زۆرەكە لەوێدا بوو هەر لەو كاتەشدا كە وترا تەنها ئەو سندوقانە دەژمێردرێنەوە كە سكاڵایان لەسەرە, بەڵام ئێمە سكاڵامان لەسەر ئەوە بوو كە لە هەموو وێستگەیەك باركۆدی دووبارەیان هەیە، ئەوە نائومێدیكردین، بۆیە ئەو كاتیش وتم ئەمە تەنها خۆ هەڵخەڵاتاندنەو هیچ سودێكی نیە و من قەناعەتم نیە هیچ گۆڕانكارییەكی گەورە ببێت، چۆن لە سەرەتاوە تەزویرەكە كراوە و بۆیان رێكخستووە لەسەر ئاستی حكومەتی عێراقی و رەنگە ئێران و ئەوانەشی تیابووبێت، پێم وایە ئێستاش بۆیان چارەسەردەكەن ناهێڵن ئاشكرابێت. درەو میدیا: ئێوە هەڵوێستی چیتان دەبێت ئەگەر هیچ گۆڕانكارییەك نەبوو لە ئەنجامی ژماردنەوەی دەستی دەنگەكان؟ عەبدوڵا كوێخا موبارەك: ئەگەر توانامان هەبێت نابێت بێدەنگ بین، هەڵوێستیش رەنگە قورس بێت لە كاتێكدا پلانەكە لە ئاستێكی نێودەوڵەتی بێت، بەڵام بێدەنگیش نابین. درەو میدیا: لەدوای 12ی ئایار و هێرش بۆسەر گردی زەرگەتە پەیوەندیەكانتان لەگەڵ یەكێتی پچڕاندووە، هەربەردەوام ئەبن، یان هەوڵی ئاساییكردنەوەی دەدەن؟ عەبدوڵا كوێخا موبارەك: وەك بزوتنەوەی گۆڕان پەیوەندییەكانمان هەڵپەساردووە و پچڕاندووە و بەڵام هەندێك پەیوەندی هەر دەمێنێت لەسەر ئاستی تاك چونكە سەركردەكانی یەكێتی و گۆڕان پەیوەندیەكی مێژوویان هەبووە لە شاخ و لە شار، ئاساییە هەندێك پەیوەندی هەر دەمێنێت، بەڵام لەسەر ئاستی سیاسی بزوتنەوەی گۆڕان پەیوەندیەكانمان پچڕاوە، مەسەلە ئەوەش نیە كە ئێمە بیانوو بۆ یەكێتی دێنێنەوە تەنها ئەوەیە ئێمە دەڵێین ئەوەی ئێوە كردتان كارێكی ناڕەوا و نایاسایی و بێرێزی بوو بەرامبەر بە گۆڕان دەبێت  یەكێتی ئامادەبن بچنە بەردەم دادگا و داوای لێبوردن بكەن بەڵام تا ئێستا یەكێتی ئەو هەنگاوەی نەناوە، بۆیە ئێمە سوردەبین لەسەر هەڵوێستی خۆمان. عەبدوڵا كوێخا موبارەك: بەروون و ئاشكرا ئەمەوێت بڵێم كوڕەكانی كاك نەوشیروان كە ئێستا قسەیان لەسەر دەكرێت لە میدیا كانەوە، خۆیان باشن و لە هیچ شتێك نەگلاون خاڵی رەشیان لەسەر نیە بەڵام مامۆستای خراپیان هەیە. درەو میدیا: یەكێتی نەك داوای لێبوردن ناكات تەنانەت وتویانە پێویستە یارمەتیە داراییەكانی گۆڕانیش ببڕدرێت؟ عەبدوڵا كوێخا موبارەك: ئێمە یارمەتی داراییمان لە یەكێتیەوە نیە, ئەو تۆمەتە بڵاودەبێتەوە، جگە لەو كاتەی كە رێككەوتنی نێوان گۆڕان و یەكێتی كرا كە ئەو كات رەوانشاد كاك نەوشیروان ، تەنانەت لەو كاتەدا دەنگۆكە بەو شێوەیە بوو كە ئێمە ئەم دوو لایەنە ببینەوە بەیەك، بۆیە لەو كاتەدا شتێك وەك هاوكاری  و هەدیەیەك وەرگیرا، بەڵام هیچ هاوكاریەك لە یەكێتیەوە نیە و ئەوە تەنها دەنگۆیە، ئەوان چییان توانی بێت كردوویانە بەرامبەرمان. درەو میدیا: واتا تەنها لە كاتی رێككەوتنەكەی نێوان یەكێتی و گۆڕان ئەو هاوكاریە كراوە و ئێستا ناكرێت؟ عەبدوڵا كوێخا موبارەك: نا بەهیچ شێوەیەك ئەو كاتەش كاك نەوشیروان خۆی مابوو، ئەگەر هەڵە نەبم 500 ملیۆن دینار وەكو هەدیەیەك دراوە بە بزوتنەوەی گۆڕان، تەنانەت ئەو كاتیش بەشێك لە گۆڕان وتویانە با رەتی بكەینەوە، بەڵام بەشێكیان وتویانە بۆ ئەوەی تەشەنوج دروست نەكات پێویستە وەری بگرین چونكە ئێمە تا ئاستی یەكگرتنەوە رێككەوتنەكەمان كردووە. عەبدوڵا كوێخا موبارەك:  دوو كەس كە مامۆستای كوڕەكانن، یەكیان بە عەقڵی ماڵداری و میراتگیری مامەڵە دەكات كە لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕاندا ناگونجێت، ئەوی تریان كە گەنجە و رۆشنبیرە بە تموحی ئەوە سیاسەت دەكات و ئەو كوڕانە هەڵدەخەڵەتێنێ، كە خۆی ببێت بەڕەقەم، ئەگەر ئەم سەركردانەی لەناو گۆڕاندان بمێنن ئەو نابێت بەرەقەم. درەو میدیا: واتا ئەو هاوكارییە یەكجار بووە مانگانە نەبووە؟  عەبدوڵا كوێخا موبارەك: نا بەهیچ شێوەیەك. درەو میدیا: لەگەڵ پارتیدا پەیوەندیتان چۆنە ئێستا هیچ پەیوەندیەكتان هەیە؟ عەبدوڵا كوێخا موبارەك:  ئەگەر راستگۆ بم  لەگەڵتا نەخێر لەگەڵ پارتی و یەكێتی هیچ پەیوەندییەكمان نییە، هەرچەندە من وەك خۆم قەناعەتم وایە ئەگەر دوو لایەن تا ئاستی شەڕیش لە نێوانیاندا هەبێت دەبێت وەفد و گفتوگۆ هەبێت لە نێوانیاندا، بەلایەنی باش یان خراپ ناكرێت گفتوگۆ بپچڕێنرێت، بەڵام ئێمە هەموو شتێكمان پچڕاندووە لەگەڵ یەكدی. درەو میدیا: دەنگۆی دروستكردنی هێز لەناو بزوتنەوەی گۆڕان هەبووە ئێوە هەڵوێستان چیە؟ عەبدوڵا كوێخا موبارەك: من ئەو كاتیش هەڵوێستم وابووە كە نەك هێزی چەكدار بەرەسمی وەك هێزەكانی 70 ی یەكێتی و 80 ی پارتی دروست بكرێت، بەڵام رەئی خۆم وابووە كە ئەو هەڵسوڕاوو لایەنگرانەی گۆڕان كە چەكیان هەیە وەكو هێزی خۆبەخش رێكبخرێنەوە، نەك چەكی قورس و ئەسڵەحەیان هەبێت، بەڵكو لیستیان هەبێت و   ئاگاداربن و پەیوەندی پتەویان هەبێت بۆ هەر حاڵەتێكی زەرور، هەرچەندە من هەنگاوێكیشم بۆ ئەوە ناوە, بەڵام ئەمە هیچ رەسمیاتێكی نیە لەبەرئەوەی ئێمە، چونكە ئێمە ئەگەر بمانەوێ هێز دروست بكەین یەكەم هەنگاو دەبێت كۆنگرە ببەستین، لەبەرئەوەی لەدەستوری ناوخۆی گۆڕاندا ئێمە لایەنێكی مەدەنی بێ چەكین دەبێت ئەو خاڵە چاكبكەین.  عەبدوڵا كوێخا موبارەك: ئێمە وەكو جڤاتی نیشتمانی و خانەی راپەڕاندن، میدیای گۆڕان ، دارایی گۆڕان، پەیوەندیە دیپلۆماسیەكانی گۆڕان لەژێر دەسەڵاتی ئێمەدا نیە، ئەو سێ شوێنە قبوڵیان نیە لەژێر دەسەڵاتی ئێمەدا بن درەو میدیا:  ئێستا دۆخی بزوتنەوەی گۆڕان چۆنە، كاری لەپێشینەتان چی دەبێت؟ عەبدوڵا كوێخا موبارەك: ئێمە ئێستا دەمانەوێت خۆمان رێكبخەینەوە ئینجا هەنگاوی تر بنێین، كێشەشمان هەیە.. درەو میدیا: كێشەكانتان چۆنن؟ عەبدوڵا كوێخا موبارەك: ئەوەی بڵاودەكرێتەوە زۆرینەی ناڕاستە، ئەمەوێت ئەوەش بڵێن من لە هیچ بەرەیەكی ململانێدا نیم لەناو گۆڕاندا، كێشەكانی ناو بزوتنەوەی گۆڕان كە پێشتریش لەسەردەمی كاك نەوشیرواندا راستگۆیانە وتوومە كێشەكان بەم شێوەیەیە: ئێمە وەكو جڤاتی نیشتمانی و خانەی راپەڕاندن، چەند شوێنێكی گرنگ هەیە لەژێر دەسەڵاتی ئێمەدا نیە، میدیای گۆڕان ، دارایی گۆڕان، پەیوەندیە دیپلۆماسیەكانی گۆڕان لەژێر دەسەڵاتی ئێمەدا نیە، ئەو سێ شوێنە قبوڵیان نیە لەژێر دەسەڵاتی ئێمەدا بن، دەڵێن خانەی راپەڕاندن سستە بەڵێ سستە بەڵام سستكراوە و لە هەندێك شوێندا دەسەڵاتیان نیە، ناشیانەوێت ئەو راستیە بڵێن، ئەوەیان پێ قبوڵە كە خەڵكی پێیان دەڵێت، بەڵام خانەی راپەڕاندن ئاسانە بەنوسراویش پێم داون و لە جڤاتیش باسمكردووە كە دەكرێت دوو كەسی گەنج بێت كەسێكی ئافرەت بێت و سێ كەسی خەڵكی تێكۆشەرو بە ئەزمونەكە بێت، سەبارەت بە رێكخەری گشتیش بزوتنەوەی گۆڕان بە شێوەیەك دارێژراوە كە رێكخەری گشتی و خانەی راپەڕاندن هیچ دەسەڵاتێكیان نیە، رێكخەری گشتی كە ئێستا ئەو هەموو دەنگە دەنگەی لەسەرە ئەمەوێت ئەوە بەبیر بێنمەوە كە كاك نەوشیروان خۆشی مابوو دوو جار خەریك بوو هێرش بكرێتە سەر گردەكە كاك نەوشیروان خۆی مابوو لە حكومەت و پەرەلەمان دەركراین، كاك نەوشیروان خۆی مابوو كە تەزویری زەبەلاحمان لێكرا، هەر خۆشی مابوو ئێمە نەمانتوانی د. هەڤاڵ ئەبوبەكر دابنێین، ئەوانە ئێستاو كاتی خۆشی هەروابوون، ئەمە پەیوەندی بە رێكخەرو  ناوخۆمانەوە نیە پەیوەندی بە بەرامبەرەكەوە هەیە. سەبارەت بەو شوێنانەی كە بەدەست خانەی راپەڕاندن و جڤاتی نیشتمانیەوە نیە، كۆمپانیای وشە بزوتنەوەی گۆڕان دەباتەرێوە, كاتی خۆی كاك نەوشیروان، بزوتنەوەی گۆڕانی دامەزراند ئێمە ئەو پرسیارەمان لێكردووە، بەرێز كاك نەوشیروان تۆ بزوتنەوەی گۆڕان چۆن ئەبەیت بەڕێوە كە ئێمە ئەكەوینە دوات، وتویەتی بەم كۆمپانیای وشەیە، ئێستا دوای نەمانی خۆی كۆمپانیای وشە دارایی بزوتنەوەی گۆڕانە، ئەم داراییە بەراستیەكەی با ئێمە راستگۆ بین، رون نیە چەندی دەستدەكەوێت، وە چەندیی دەدات بە گۆڕان  تەنانەت میدیا بەناوی بزوتنەوەی گۆڕانەوەیە پارەكەی لەلایەن ژووری كارگێڕی بزوتنەوەی گۆڕانەوە بۆی خەرج ناكرێت و لەلایەكی ترەوە بۆی خەرج دەكرێت، بەڕاستی ئەمە ناكرێت، ئەمە لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕاندا یەك ناگرێتەوە و گۆڕان دەبێت بە سیستەم بڕواتبەرێوە. عەبدوڵای كوێخا موبارەك: قەناعەتم نیە هیچ گۆڕانكارییەكی گەورە ببێت لە ئەنجامی ژماردنەوەی دەنگەكان، چۆن لە سەرەتاوە تەزویرەكە كراوە و بۆیان رێكخستووە، ئێستاش بۆیان چارەسەردەكەن ناهێڵن ئاشكرابێت. درەو میدیا: دەوترێت جڤاتی نیشتمانی گەورەترین دەسەڵاتە لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا، بۆچی ئەم كێشانە یەكلاناكاتەوە؟ عەبدوڵا كوێخا موبارەك: لە راستیدا ئێمە لەیەك شتدا دەسەڵاتمان نیە ئەویش ئەجێندای كۆبوونەوەكانە كە ئەجێندای كۆبوونەوەكان بەدەست ئێمە نیە، ئەگەر هەموو ئەندامانی جڤاتیش لەسەر ئەجێندایەك قسەیان هەبێت، ئەمەش رەنگە خەلەل بێت، رەنگە پێویست بێت كە لەم چەند رۆژەدا كۆببینەوە بۆ ئەوەی بپرسین دارایی گۆڕان لەكوێیە؟ بەڵام ئەم ئەجێندایە لای ئێمە نیە كەلات نەبوو چی دەكەیت؟ درەو میدیا: دانانی ئەجێندای كۆبونەوەكانی جڤات لای كێیە؟  عەبدوڵا كوێخا موبارەك: ئەوە دەبێت  ئەو پرسیارە لە سكرتێری جڤاتی نیشتمانی گۆڕان بكەیت، ئەو لەگەڵ چەند برادەرێكی تردا ئەجێندا دادەنێن ئەوان ئەزانن، زۆربابەت هەبووە پێویست بووە كۆبونەوەی لەسەر بكەین بەڵام كاتێك ئێمە بۆمان نەخرێتە ئەجێندای كۆبونەوەوە لە كوێ كۆبونەوە بكەین و چی بكەین، ئەمە كێشەی ئێمەیە.  درەو میدیا: دارایی و میدیا  وپەیوەندی دیپلۆماسی لای جڤات نەبێت، ئەمە دەوڵەت نیە لەناو دەوڵەتدا؟ عەبدوڵا كوێخا موبارەك: بەروون و ئاشكرا ئەمەوێت بڵێم كوڕەكانی كاك نەوشیروان كە ئێستا قسەیان لەسەر دەكرێت لە میدیا كانەوە، خۆیان باشن و لە هیچ شتێك نەگلاون خاڵی رەشیان لەسەر نیە بەڵام مامۆستای خراپیان هەیە. درەو میدیا: ئەو مامۆستایانە هەر لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا نین؟ عەبدوڵا كوێخا موبارەك: بەڵی هەر لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندان و رەنگە بۆ بڵاوكردنەوە شیاو نەبێت ئەگەرنا ناوەكانیشیان دەڵێم , بەڵام برادەرێك هەیە كە لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندایە و خۆشمان ویستووە و كردومانە بە رەقەمێكی گەورە, گەنج و رۆشنبیریشە، هەوڵی ئەو مامۆستایەی كوڕەكان ئەوەیە كە هەرچۆنێك بێت ئەو سەركردانەی ناو بزوتنەوەی گۆڕان و ئەوانەی لەگەڵ كاك نەوشیروان گۆڕانیان دروست كردووە، بە پاڵپشتی هەندێك هاوڕێی گەنج ئەو سەركردانە لەناو بزوتنەوەی گۆڕان وەدەربنێت و تموحی ئەوەیە ببێت بەرەقەمی یەكەم لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا، مامۆستایایەكی تریشیان هەیە, بەڵام بەراستی ئەم مامۆستایە لەسەر بنەمای عەقڵێكی كۆن و پیلانگێڕی و ماڵداری ئیش بۆ ئەو كوڕانە ئەكات، ئەگەرنا میراتگری نیە ئێمە خۆمان دژی میرات گیرین،  كۆمپانیای وشە بۆ كوڕەكانی نەوشیروان مستەفا چۆنە بۆ من و هەر هەڵسَوڕاوێكی تری گۆڕانیش وایە، گۆڕەكەی كاك نەوشیروان ماڵەكەی  و دارایی و  سەروەتەكەی بەهی خۆم ئەزانم، چونكە من كەوتومەتە دوای ئەو بزوتنەوەیەی كە ئەو دروستی كردووە بەو سەروەت و بەرنامەیەی كە خۆی دروستی كردووە، خێرە ئێمە یان هەر هەڵسوڕاوێكی دیكەی گۆڕان لە شەڕ و ململانێی گۆڕاندا خاوەنی گۆڕان بین, بەڵام لە دارایی و سەروەتەكەی خاوەنی نەبین . درەو میدیا: كەواتا پێت وایە ئەو كەسانە لەبەر بەرژەوەندی خۆیان كوڕەكان بەو ئاراستەیەدا دەبەن؟  عەبدوڵا كوێخا موبارەك: بە دڵنیاییەوە، ئەو دە پانزە بیست كەسە كە دوایان كەوتوون دوو كەسیان مامۆستایانن، یەكیان بە عەقڵی ماڵداری و میراتگیری مامەڵە دەكات كە لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕاندا ناگونجێت، ئەوی تریان كە گەنجە و رۆشنبیرە بە تموحی ئەوە سیاسەت دەكات و ئەو كوڕانە هەڵدەخەڵەتێنێ، كە خۆی ببێت بەڕەقەم، ئەگەر ئەم سەركردانەی لەناو گۆڕاندان بمێنن ئەو نابێت بەرەقەم. درەو میدیا: كەواتا گۆڕان بەم بارودۆخەوە دەتوانێت بچێتە هەڵبژاردنی داهاتووەوە و سەركەوتوو بێت تیایدا؟ عەبدوڵا كوێخا موبارەك: نا نەخێر من كە ئەم قسانە دەكەم ئەمەوێت ئەوە بڵێم، من بە پێشنیاز و نوسراو داومە بە جڤاتی نیشتمانی و لەناو كۆبونەوەی جڤاتیشدا بە راشكاوی ئەمانەم وتووە، لەم رۆژانەشدا بەنامە پێم ووتون كە دەبێت باس لەم بابەتانە بكرێت، بەڵام كە جارێك دوان سیان وەڵام نەدرایتەوە خۆ نابێت دابنیشیت، بۆیە دەبێت بە راشكاوی ئەم قسانە بكەم بۆ ئەوەی خەڵكی گۆڕان بەلارێدا نەچن، كە گرفتەكە نە خانەی راپەڕاندنە نە رێكخەری گشتی نە جڤاتی نیشتمانی، بەڵكو گرفتەكە ئەوەیە ئێمە بێدەنگ بین بەڵام بێدەنگ نابین. درەو میدیا: بێدەنگی ناوخۆ هۆكاری ئەوە نیە خەڵكی لەدەرەوە باسی كێشەكان دەكات؟ عەبدوڵا كوێخا موبارەك: ئێمە قسەمان كردووە و نوسراویشمان داوە، بەڵام وەك باسم كرد هەندێك گەنج لەبەرامبەر بەرژەوەندی خۆیان دەیانەوێت سەركردەكان دەرپەرێنن، لەبەرامبەریشدا هەندێك كەس دوای ئەو سەركردانە كەوتوون و بەراستی لە نیازی ئەوان نەگەیشتوون و دەیانەوێت دووبەرەكی دروست بكەن.   

( درەو میدیا): دەسەڵاتدارانی مالیزیا ئەمڕۆ سێی تەمموزی 2018 رایانگەیاند نەجیب عەبدولڕەزاق سەرۆك وەزیرانی پێشووی وڵات دەستگیركراوە و چاوەڕوان دەكرێت سبەی بە رەسمی لە دادگا تۆمەتی گەندەڵیی ئاراستە بكرێت. رەزاق تۆمەتباردەكرێت بە دزینی 700 ملیۆن دۆلار لە یەكێك لە سندوقەكانی وەبەرهێنانی دەوڵەت لە ساڵی 2015دا، ئەو سندوقە بەبەهای 6.5 ملیار دۆلار وەبەرهێنانی بەڕێوەبردووەو كۆی پارەكەش دزراوە. لە ساڵی 1957ەوە و دوای سەربەخۆیی، هاوپەیمانی پاریزان لە مالیزیا دەسەڵاتی بەدەستەوە بووە، بەڵام بەهۆی دەنگۆی گەندەڵیی و كێشەی ئابورییەوە زیانێكی زۆر بەر پێگەكەی كەوتووە و مەهاتیر محەمەد دوای وەرگرتنەوەی پۆستی سەرۆك وەزیرانن رایگەیاند لێكۆڵینەوەیەكی گشتگیر دەكرێت لە گەندەڵی و لە نێویشیاندا ئەوەی پەیوەستە بە دزینی پارەی سندوقی وەبەرهێنانی دەوڵەتەوە. رەزاق تۆمەتباردەكرێت بە دزینی 700 ملیۆن دۆلار لە یەكێك لە سندوقەكانی وەبەرهێنانی دەوڵەت لە ساڵی 2015دا، ئەو سندوقە بەبەهای 6.5 ملیار دۆلار وەبەرهێنانی بەڕێوەبردووەو كۆی پارەكەش دزراوە. كێشەكە تەمموزی 2016 داواكاری گشتی ئەمریكا داوای لە دادگا كرد چەند ئوسوڵێكی دارایی بەبەهای یەك ملیار دۆلار بلۆك بكات، بە پاساوی ئەەوەی لە سندوقی وەبەرهێنانی سەر بە حكومەتی مالیزیا دەزراوە كە بە   " 1MBD" ناسراوە، ئەم سندوقە لەلایەن نەجیب رەزاقەوە ساڵی 2009 بۆ پەرەپێدان و گەشەكردنی ئابوری دانراوە بۆئەوەی كوالالامپۆری پایتەخت ببێتە ناوەندێكی چالاكی دارایی جیهانیی. نەجیب رەزاق كێیە؟ نەجیب رەزاق لە سێی نیسانی 2009ەوە تاكو شكستهێنانی لە هەڵبژاردنی ئایاری رابردوو سەرۆك وەزیرانی مالیزیا بوو، رەزاق سەربە خێزانێكی ئەرستۆكراتییە كە مێژوویەكی دووردرێژی لە بواری كاری سیاسیدا هەیە، ئەو كوڕە گەورەی تۆن عەبدولڕەزاق، دووەم سەرۆك وەزیرانی مالیزیایە دوای سەربەخۆیی كە رۆڵێكی گرنگی گێڕا بۆئەوەی مالیزیا ساڵی 1957 سەربەخۆیی وەربگرێت و لە بەریتانیا رزگاری بێت، هەروەها حسێنی مامی سێیەم سەرۆك وەزیران وڵات بووە دوای سەربەخۆیی. نەجیب ناوی تەواوی محەمەد نەجیب عەبدولڕەزاقە و ساڵی 1953 لەدایكبووە، و سەرۆكی هاوپەیمانی بەرەی نیشتمانیی راستڕەو بوو، ئەو هاوپەیمانێتییەی كە لە لە ئایاری 2013ەوە دەسەڵاتدارە لە مالیزیا، رەزاق لە بەریتانیا خوێندوویەتی و ساڵی 1974 بڕوانامەی دكتۆرای لە ئابوری پیشەسازیی لە زانكۆی نۆتینگهام بەدەستهێناوە و پاشان هەمان ساڵ گەڕاوەتەوە بۆ مالیزیا و لە كۆمپانیای نەوتی پترۆناس دەستی بەكاركردن كردووە. رەزاق لە دەرگای پەرلەمانەوە چووە جیهانی سیاسەتەوە، كاتێك لە تەمەنی 23 ساڵیدا بووە ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی مالیزیا لە شوێنی باوكی كە بەشێوەیەكی كتوپڕ كۆچی دواییكرد، پاشان چەند پۆستێكی لە حكومەتدا وەرگرت، لەوانەش وەزیری پەروەردە، پەیوەندیی و دارایی و بەرگری و ساڵی 2004 لە حكومەتی عەبدوڵا بەدەویدا بووە جێگری سەرۆكی حكومەت و پاشان ساڵی 2009 دوای دەستلەكاركێشانەوەی بووە سەرۆك وەزیران. لە 2008دا هاوپەیمانی پاریزان " هاوپەیمانی بەرەی نیشتمانی" دوولەسەر سێی كورسییەكانی لە پەرلەمان لەدەستدا و بۆ یەكەمجار لە دوای سەربەخۆیی مالیزیاوە زۆرینەی پەرلەمانیی لەدەستدا. رەزاق ساڵی 2016 پەنای بۆ یاساكانی نەهێشتنی تیرۆر برد بۆ دەستگیركردنی ئەو كەسانەی كە داوای دەستكاریی یاسای هەڵبژاردنەكانیان دەكرد و لە چەند ساڵی دوایی دەسەڵاتیشیدا چەندین كەسی بەبێ‌ بڕیاری دادگا دەستگیركرد و دوا یاساشی پێش مانگێك پێش لەدەستدانی دەسەڵات بەناوی" یاسای دژایەتیكردنی بڵاوكردنەوەی هەواڵی درۆ" دەركرد. نەجیب عەبدولڕەزاق لەوكاتەوەی كە بووە سەرۆك وەزیران سەركردایەتی پارتی " یەكێتی رێكخراوی نیشتمانیی مالیزیا) دەكات. لەگەڵ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیراندا، بەڵێنی ئەوەیدا كە سیاسەتی زیاتر كراوە لە بواری سیاسیدا پیادەبكات، بەڵام لە جێبەجێكردنی ئەو بەڵێنانەی شكستیهێنا، هەروەها ژمارەیەك یاساشی دەركرد بۆ بێدەنگكردنی نەیارەكان و قایلكردنی جەماوەرە حزبییەكەی كە زیاتر لە نێو زۆرینەی مالاویی موسوڵماندایە و ساڵی 2016 پەنای بۆ یاساكانی نەهێشتنی تیرۆر برد بۆ دەستگیركردنی ئەو كەسانەی كە داوای دەستكاریی یاسای هەڵبژاردنەكانیان دەكرد و لە چەند ساڵی دوایی دەسەڵاتیشیدا چەندین كەسی بەبێ‌ بڕیاری دادگا دەستگیركرد و دوا یاساشی پێش مانگێك پێش لەدەستدانی دەسەڵات بەناوی" یاسای دژایەتیكردنی بڵاوكردنەوەی هەواڵی درۆ" دەركرد. لە بواری ئابوریشدا نەجیب عەبدولڕەزاق سیاسەتی ئابوری كراوەی پەیڕەوكرد و پشتگیری حكومیی كەمكردەوە دەرگای بەرووی وەبەرهێنانی بیانییدا كردەوە. رەزاق 681 ملیۆن دۆلاری لە خانەوادەی فەرمانڕوای سعودیە وەرگرتووە و لەو بارەیەوە رایگەیاندووە كە ئەوەی بە دیاری لەلایەن شا عەبدوڵاوە وەرگرتووە و دواتر گەڕاندویەتییەوە بۆ سعودیە و دوای لێكۆڵینەوەش لەو دۆسیەیە داواكاری گشتی مالیزیا جەختیكردەوە كە ئەو كارە هیچ پێشێلكاریی و گەندەڵییەكی تێدا نییە. لەمیانی دەسەڵاتی خۆیدا رەزاق لەسەر سێ‌ كەیسی گەندەڵی لەلایەن دەستەی نەهێشتنی گەندەڵییەوە لێكۆڵینەوەی لەگەڵدا كرا و لە هەمووشیاندا بێ‌ تاوان بوو، ئەو كات داواكاری گشتی مالیزیا رایگەیاند كە هیچ سەرپێچییەكی یاسایی و تاوانی نەكردووە. لەمیانی دەسەڵاتی خۆیدا رەزاق لەسەر سێ‌ كەیسی گەندەڵی لەلایەن دەستەی نەهێشتنی گەندەڵییەوە لێكۆڵینەوەی لەگەڵدا كرا و لە هەمووشیاندا بێ‌ تاوان بوو، ئەو كات داواكاری گشتی مالیزیا رایگەیاند كە هیچ سەرپێچییەكی یاسایی و تاوانی نەكردووە. ئێستا نەجیب رەزاق دوای شكستهێنانی لەدەسەڵات و گەڕانەوەی مەهاتیر محەمەد بۆ دەسەڵات دەستگیركراوە و جگە لە دزینی پارەی سندوقی وەبەرهێنانن لەسەر گەندەڵیی لە پرۆسەی كڕینی دوو ژێر درەیایی لە فەرەنسا ساڵی 2002 لێكۆڵینەوەی لەگەڵدا دەكرێت، هەروەها یەكێك لە یاریدەدەرانیشی تۆمەتبارە بە كوشتنی فەرمانبەرێكی  مەنگۆلی كە ساڵی 2006 لە نوسینگەی رەزاق كاریدەكرد. پۆلیسی مالیزیا: بەهای ئەو كەلوپەلانەی لەناو شەش ماڵی نەجیب عەبدولڕەزاق سەرۆک وەزیرانی پێشوو، هاوسەرەكەی دەستیان بەسەردا گیراوە كە تۆمەتبارە بە گەندەڵی نزیكەی 270 ملیۆن دۆلارە. لە چەند رۆژی رابردووشدا پۆلیسی مالیزیا رایگەیاند بەهای ئەو كەلوپەلانەی لەناو شەش ماڵی نەجیب عەبدولڕەزاق سەرۆک وەزیرانی پێشوو، هاوسەرەكەی دەستیان بەسەردا گیراوە كە تۆمەتبارە بە گەندەڵی نزیكەی 270 ملیۆن دۆلارە. ئامار سینگ بەرپرسی لێكۆڵینەوەی تایبەت بە تاوانە بازرگانییەكان لە پۆلیسی مالیزیا، رایگەیاند ئەفسەران و كارمەندانی بانكەكان زیاتر لە یەك مانگی سەرقاڵی جیاكردنەوە و ئاماری ئەو كەلوپەلانە بوون كە بە گەورەترین پرۆسەی دەسبەراگرتن لە مێژوویی مالیزیادا وەسفیكرد. بە گوێرەی پۆلیسی مالیزیا لە ماڵاكانی نەجیب عەبدولرەزاقدا 12 هەزار پارچە خشڵ و زیاتر لە 400 كاتژمێری دەستی و 560 جانتای دەستی دەستیان بەسەردا گیراوە.    

( درەو میدیا): بۆ دابەشكردنی مووچەی مانگی نیسانی وەزارەتی پەروەردە و وەزارەتەكانی تر، حكومەتی هەرێمی چاوەڕوانی پارەی بەغدایە. ئەمڕۆ 3سێی تەمموز وەزارەتی دارایی حكومەتی هەرێمی كوردستان خشتەی دابەشكردنی موچەی مانگی نیسانی 2018ی وەزارەتەكانی راگەیاند. بە گوێرەی ئەو راگەیەنراوەی كە بەڕێوەبەرایەتی راگەیاندن و پەیوەندییەكانی وەزارەتی دارایی و ئابووری بڵاویكردوەتەوە دابەشكردنی موچە تاوەكو رۆژی 16ی ئەم مانگە بەردەوام دەبێت و بەمشێوەیە موچەی وەزارەتەكان دەدرێت: چوارشەممە 4-7-2018: دیوان و لیواكانی وەزارەتی پێشمەرگە پێنجشەممە 5-7-2018: یەكەكانی 70 و 80ی وەزارەتی پێشمەرگە یەكشەممە 8-7-2018: زێرەڤانی و هێزی ئامادە دووشەممە 9-7-2018: 1.وەزارەتی تەندروستی 2.وەزارەتی دارایی و ئابووری سێشممە 10-7-2018: ئەنجوومەنی ئاسایش چوارشەممە 11-7-2018: دەزگای ئاسایش پێنجشەممە 12-7-2018: 1.وەزارەتی شەهیدان و ئەنفالكراون 2.كەسوكاری شەهیدان و ئەنفالكراوان و زیندانیانی سیاسی 3.وەزارەتی داد 4.ئەنجوومەنی دادوەری 5. وەزارەتی كارەبا یەكشەممە 15-7-2018: 1.وەزارەتی شارەوانی 2.وەزارەتی گواستنەوەو گەیاندن 3.وەزارەتی پلاندانان 4.وەزارەتی سامانە سروشتییەكان 5.دیوانی چاودێری دارایی 6.دەستەی مافی مرۆڤ 7.دەستەی ناوچەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم 8.دەستەی ژینگە 9.دەستەی وەبەرهێنان 10دەستەی دەستپاكی 11.كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن و راپرسی 12.دەزگای مین دووشەممە 16-7-2018: 1.وەزارەتی ئەوقاف 2.وەزارەتی كشتوكاڵ 3.وەزارەتی پیشەسازی و بازرگانی 4.وەزارەتی رۆشنبیری 5. وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە وەزارەتی پەروەردە كە لە لیستی مانگی پێشوودا یەكەمین وەزارەت بوو بۆ وەرگرتنی موچە لەگەڵ  وەزارەتی خوێندنی باڵا و كار و كاروباری كۆمەڵایەتی لەم لیستەی  نوێیەی موچەی مانگی نیساندا دانەنراون، ئەوەش ناڕەزایەتی بەرفراوانی مامۆستایانی لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكاندا لێكەوتەوە. دوای ئەو ناڕەزایەتییە وەزارەتی دارایی و ئابووری یەوە لە رونکردنەوەیەکدا بۆ رای گشتی و مامۆستایان دەڵێت:" لە سەرەتای راگەیاندنی سیستمی نوێی دابەشكردنی مووچە ئەوە راگەیاندرا كە بنەمایی ئەم سیستمە لە سەر دوو بڕە پارەیە، ئەوانیش 378 ملیار دیناری داهاتی فرۆشتنی نەوتی هەرێمی كوردستان و لەگەڵ 317 ملیار دینارەیە كە بەغداد دەینێرێت، بۆیە مانگانە مووچە لەكاتی خۆی دابەشدەكرێت بە دوو لیست، لە لیستی دووەم لەگەڵ گەیشتنی بڕە پارەكەی بەغدا یەكەم وەزارەت، وەزارەتی پەروەردە دەبێت".  تائێستا پارەی تاقیكردنەوەكان نەدراوە تاقیكردنەوەكانی خولی یەکەمی قۆناغی ئامادەیی و نۆی بنەڕەتی ساڵی 2018ی هەرێمی كوردستان رۆژی 27ی ئایاری رابردوو دەستیپێكرد و رۆژی 10 حوەزیران كۆتایی هات و ئەنجامەكانیش راگەیەندران، بەڵام تا ئێستا پارەی پاداشتی بەڕێوەبەر و یاریدەدەر و چاودێر و كارگوزارەكانی هۆڵەكانی تاقیكردنەوە نەدراوە. بەڕێوەبەری هۆڵێكی قۆناغی ئامادەیی لە پەروەردەی سلێمانی كە بۆ " درەو میدیا" قسەیكرد رایگەیاند مامەڵەی پارەی پاداشتی چاودێر و خەرجیی هۆڵەكانی تاقیكردنەوەیان پێشكەشی پەروەردە كردووە و وردبینی كراوە و پێیان ڕاگەیەنراوەن ئێستا پارە لە بەردەستدا نییە، هەر كاتێك پارە هەبوو دابەشیدەكەن. لەلایەن خۆشیەوە سامان سیوەیلی وتەبێژی وەزارەتی پەروەردەی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە پەڕەی تایبەتی خۆی لە فەیس بووك وەك رای تایبەتی خۆی نوسیویەتی" پاساوەكەی وەزارەتی دارایی سەبارەت بەدواخستنی موچەی مامۆستایان، پاساوێكی بێ بنەما و نالۆژیكانەیە، سوكایەتیە بەئیرادەی بەرزی مامۆستایان، نابێت قبوڵ بكرێت"    

(درەو میدیا): لەسەر سكاڵایەكی سیروان گەردی, كادری پارتی دیموكراتی كوردستان و سەرپەرشتیاری تۆڕی هەماهەنگی رێكخراوەكان، رێگە بە تەڤگەری ئازادی كوردستان نادرێت بەشداری هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بكات. سەرچاوەیەك لە كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن و راپرسیی هەرێمی كوردستان بە " درەو میدیا"ی راگەیاند لەلایەن ئەو دادگایەی كە ئەنجومەنی دادوەریی هەرێمی كوردستان بۆ هەڵبژاردنی كوردستان پێكیهێناوە، بەشداریكردنی تەڤگەری ئازای كۆمەڵگای كوردستان لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستاندا رەتكراوەتەوە". ئەو سەرچاوەیە ئاشكراشیكرد دادگاكەی ئەنجومەنی دادوەریی هەرێمی كوردستان لەسەر سكاڵایەكی سیروان ئیدریس ئەبوبەكر " سیروان گەردی" سەرپەرشتیاری تۆڕی هەماهەنگی رێكخراوەكان بڕیاریداوە كە بەشداری تەڤگەری ئازای رەتبكرێتەوە". لە لێدوانێكیدا بۆ " درەو میدیا" سیروان گەردی رایگەیاند وەك تۆڕی هەماهەنگگی رێكخراوەكان سكاڵایان لەسەر تەڤگەری ئازادی تۆماركردووە و سكاڵاكەشیان لەسەر دوو خاڵە، یەكەمیان ئەوەیە تەڤگەری ئازادی مۆڵەتی یاسایی بە حكومەتی هەرێم وەرنەگرتووە و دووەمیش پەیوەندی بە فۆرمی ژمارە 102 ەوە هەیە كە تایبەتە بە وەرگرتنی ئیمزای 500 كەس. تەڤگەری ئازادی كۆمەڵگای كوردستان كە نزیكە لە پارتی كرێكارانی كوردستان " پەكەكە"ەوە لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاری پەرلەمانی عێراقدا لەگەڵ جوڵانەوەی نەوەی نوێدا هاوپەیمانی كرد و بە گوێرەی ئەو ئەنجامانەی كە تائێستا لەلایەن دادگای فیدراڵی عێراقەوە پەسەندنەكراون، ژنە كاندیدێكی تەڤگەر سەركەوتنی بەدەستهێناوە و كورسییەكی پەرلەمانی عێراقی مسۆگەركردووە.   سیروان گەردی سەرپەرشتیاری تۆڕی هەماهەنگی رێكخراوەكان  فۆتۆ- فەیسبوكی سیروان گەردی  

راپۆرتی: محەمەد رەئوف " ئێستا وەزارەتی كارەبا 2700 مێگاوات كارەبا بەرهەم دەهێنێت بەڵام خواستی بەكارهێنانی كارەبا بۆ 4500 مێگاوات بەرزبووەتەوە بەم بڕە كارەبایەش دەتوانرێت 12 كاتژمێر كارەبا بۆ هاوڵاتیان دابین بكرێت" ئەمە رونكردنەوەی وەزارەتی كارەبای حكومەتی هەرێمە كە داوا لەهاوڵاتیانی دەكەن هاوكاریان بن لە كەمكردنەوەی زیاد بەكارهێنانی كارەبا. كێشەی بەردەوامی كارەبا بە كەمكردنەوەی بەكارهێنانی ئامێرەكانی كارەبا لەلایەن هاوڵاتیانەوە چارەسەر نابێت، چونكە جەوهەری كێشەكە پەیوەستە بە حكومەتی هەرێمی كوردستان و نەبوونی پلانی ستراتیژی بۆ چارەسەری كێشەی كارەبا، كە لە ئێستادا بەشێكی زۆری یەكەكانی وێستگەكانی كارەبا لەكار كەوتوون بەهۆی دابیننەكردنی سوتەمەنی بۆیان، كە بەپێی رونكردنەوەیەكی عەلی حەمە ساڵح ئەندامی لیژنەی نەوتی غازی پەرلەمانی كوردستان" بە هۆی دابیننەكردنی سوتەمەنی ٦٠٪ وێستگەكانی بەرهەمهێنانی كارەبا كە ١٨ یەكەی ١٢٥ مێگاواتیە كارناكات" عەلی حەمە ساڵح رونكردنەوەی زیاتر دەدات"  ١٠ یەكەی بەرهەمهێنانی كارەبای كۆمپانیای ماس كارناكات،كە توانای بەرهەمهێنانی ١٢٥٠ مێگاوات كارەبای هەیە، ٤یەكەی بەرهەمهێنانی كارەبای بازیان كە توانای بەرهەمهێنانی ٥٠٠ مێگاوات كارەبای هەیە، تەنیا یەك دانەیان بۆ كەركوك كاردەكات، حكومەتی هەرێم سوتەمەنی بۆ دابینناكات، ٤ یەكەی بەرهەمهێنانی كارەبا لە كەڵەك بەهۆی دابیننەكردنی سوتەمەنی كارناكات كە توانای بەرهەمهێنانی ٥٠٠ مێگاوات كەرەبای هەیە، بەشێكی بۆ موسڵ كاردەكات"    حكومەت ماڵ ئاوایی نەكرد 10 ساڵ تێپەردەبێت بەسەر وتە بەناوبانگەكەی بەرپرسێكی ئەم وڵاتە كە وتی(ئەگەر تا ساڵێكی تر كێشەی كارەبا چارەسەر نەكرێت پێویستە ئەم حكومەتە ماڵئاوایی بكات و بروات ) ئەم وتەیە لە ساڵی 2008 دا وتراوە ئێستا 2015 یەو 7 ساڵ بەسەر ئەو وتە بەناوبانگەدا تێپەریوەو كارەبا لەوسا خراپترەو حكومەتیش وەك خۆی ماوەو نیازی نیە ماڵئاوایی بكات ، كێشەو قەیرانی كارەبا بۆ نەبوونی پلانی ستراتیژی روونی حكومەت دەگەرێتەوە بۆ كارەبا بەو پێیەی حكومەت ساڵانە ( 4 ملیار و 500 ملیۆن  دۆلار) بە كارەبا دەدات و كێشەی كارەباش چارەسەر نەكراوە، لە كاتێكدا تەنها بەو پارەیە دەتوانێت زیاتر لە 9 وێستگەی كارەبایی 500 مێگاواتی پێ دابمەزرێنێت كە دەكاتە ( 4500 مێگاوات) كارەبا كە بەتەواوی بەشی پێداویستی هاوڵاتیان دەكات، لە كاتێكدا ئێستا رەوشی كارەبا زۆر خراپە و هیچ ئاسۆیەكیش نیە بۆ چارەسەری یەكجارەكی، ئەمە لە كاتێكدایە هاوڵاتیانیش بە چوار رێگە پارەی كارەبا دەدەن، پارەی كارەبای ماڵەكەی راستەوخۆ دەیدات پارەی مۆلیدە راستەوخۆ دەیدات، پارەی كڕینی كارەبا كە حكومەت دەیدا لە داهاتی گشتیەو لە بەشی هاوڵاتیانە، پارەی گازئۆیل و غاز بۆ وێستگەكان لە پارەی گشتیە و لە بەشی هاوڵاتیانەو حكومەت دەیدا ئێستاش كە كارەبا لە قەیرانێكی گەورەدایە كە بەشێكی كێشەكە بۆ نەبوونی سوتەمەنی بۆ وێستگەكان دەگەرێتەوە.   هاوڵاتی و كارەبا  بەردەوام خواستی هاوڵاتیان بۆ كارەبا زیاد دەكات و لەبەرامبەریشدا حكومەت وەك خۆی بەبێ پلان و دەستەوەستانە لە ئاستی كێشەكەدا،  بەپێی راپۆرتی وەزاری كارەبا كە لە 29/12/2014 لەبەردەم پەرلەمانی كوردستان خوێندیەوە  لە ئێستادا ( 1 ملیۆن و 149 هەزار و 790 )بەشداربووی كارەبا هەیە و  گەشەی خواست لەسەر كارەبای هەرێم ( 15.2% )ەوە كە لەسەر ئاستی جیهانی گەشەی كارەبا لە ( 4% بۆ 6% ) زیاتر نییە، لە ئێستاشدا ژمارەی بەشداربوان زۆر زیادی كردووە. ئەگەر پارێزگای سلێمانی وەك نمونە وەربگرین ساڵی 2010 كە ( 378 هەزارو 250 ) بەشداربووی كارەبا هەبووە بەڵام تا 31/12/2011 ئەو ژمارەیە دەبێت بە ( 418 هەزارو 744 ) بەشداربووی كارەبا ، واتا ( 40 هەزارو 494 ) بەشداربوو زیادی كردووە لە یەك ساڵدا ، ‏ هاوكات هاوبەشانی كارەبا  لەڕێكەوتی (31-12-2012)دا بووە بە ( 458 هەزارو 421 ) واتا ( 40 هەزار ) هاوبەشی كارەبا زیادی كردووەو لەڕێكەوتی (31-12-2013) بووە بە ( 497 هەزارو 951 ) بە هەمان شێوە نزیكەی ( 40 هەزار ) هاوبەشی كارەبا زیادی كردووە، لە ساڵی 2014شدا زیاتر لە ( 40 هەزار ) هاوبەشی كارەبا زیادی كردووە، واتا لەماوەی 5 ساڵدا 2010 بۆ 2015 زیاتر لە ( 200 هەزار ) هاوبەشی كارەبا زیادی كردووە.  ئەمەلە كاتێكدایە كە وەزارەتی كارەبا ساڵانە نزیكەی 250 ملیار دینار داهاتی هەیە، بەڵام بەهۆی قەیرانی داراییەوە كەمتر هاولاتیان پارەی كارەبایان داوە،  كە لە ساڵی 2014 داداهاتی كارەبای هەرێمی كوردستان ( 232 ملیارو 176 ملیۆن دینار)  بووە. هەروەها ( 249 ملیارو   899 ملیۆن) دیناری لە قەرزە كە ( 136 ملیۆن و 849 ملیۆن) دینار قەرز لای هاووڵاتیانە و ( 113 ملیارو 50 ملیۆن )دیناریش قەرزە لەلای دەزگاكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان. بەرهەمهێنانی كارەبا  لە ئێستادا خواستی هاولاتیانی هەرێم بۆ كارەبا لە ئێستادا ( 4500 بۆ 5000 مێگاواتە ) بەڵام  ئاستی بەرهەمهێنانی كارەبا تەنها ( 2700 مێگاواتە) بەو پێیەش ( 1800 مێگاوات ) كورتهێنان هەیە، لە ئێستادا سێ ویستگەی كارەبای سەرەكی كە هەر یەكەیان ( 1000 مێگاوات) كارەبا دەدات، جگە لە چەند وێستگەیەكی دیكە ،  كۆمپانیای ( ماس )ی ئەحمەد ئیسماعیل لە هەولێر و سلێمانی و دهۆك، هەرەیەكەی 8 یەكەیە هەر یەكەیەك 125 مێگاوات كارەبا بەرهەمدێنێت، كە لە ئێستادا 10 یەكەی كارناكات، واتا 1250 میگاواتی لەكاركەوتووە، ئەم یەكانە بەشێكی گۆراوە بۆ غازی سروشتی بەلام  ( 12 یەكەی) بە گاز ئۆییل كار دەكەن كە هەر لیترێكی ( 1100 دینار ) لەسەر حكومەت دەكەوێت، كە هەر یەكەیەك لە شەو رۆژێكدا نزیكەی ( 1 ملیۆن لیتر ) گاز ئویلی دەوێت، واتا هەر یەكەیەك شەو رۆژێك بایی ( 1 ملیار و 100 ملیۆن دینار ) گاز ئۆیلی دەوێت كە مانگانە ( 33 ملیار و ) ساڵانە ( 396 ملیار) دیناری دەوێت، كە دەكاتە ( 330 ملیۆن دۆلار ) بەو پێیەش تەنها ئەو 12 یەكەیەی كە بە گاز ئۆیل كاردەكەن ساڵانە تەنها پارەی گاز ئۆیلەكەیان نزیكەی ( 3 ملیارو 960 ملیۆن دۆلارە)، سەرەرای ئەم گاز ئۆیلەی كە حكومەت بۆ ویستگەكانی كارەبای كەرتی تایبەتی ( ماس )ی ئەحمەد ئیسماعیلی دابین دەكات، حكومەت كارەبا بە (  3 بۆ 3.2 سەنت )بۆ هەر ( كیلۆوات ئەوەرێك) لەو كۆمپانیایە دەكڕێتەوە، واتا بە خەرجی ئەو گاز ئۆیل و غازەی كە حكومەت بۆ كۆمپانیاكەی دابین دەكات لەگەڵ پارەی كڕینی كارەباكە، ساڵانە حكومەت بایی نزیكەی ( 4 ملیارو 500 ملیۆن دۆلار) لە كارەبادا خەرج دەكات، ئەمە لە كاتێكدایە كە وێستگەیەكی ( 500 مێگاواتی ) بە ( 500 ملیۆن ) دینار دادەنرێت واتا هەر مێگاواتێك بە نزیكەی ( یەك ملیۆن دۆلاری) تێدەچێت، واتا حكومەتی هەرێم ئەو پارەیەی كە بۆ یەك ساڵی كارەبا خەرجی دەكات و دەیكڕێت لە كۆمپانیای كەرتی تایبەت، دەتوانێت ساڵانە ( 9 وێستگەی كارەبایی 500 مێگاواتی ) پێ دابمەزرێنێت، سەرەرای ئەوەی وەزارەتی كارەبا ئەو بودجەیەی بۆ موچەو بەكاربردنی كارەبا خەرجدەكرێت لە بودجەی 2013 دا ( 573 ملیار و 525 ملیۆن دینار)ەو ژمارەی فەرمانبەرانیشی ( 17 هەزارو  686 ) فەرمانبەرن.    كڕینی كارەبا  سەرەرای ئەو پارەیەی حكومەتی هەرێم لە بەرهەمهێنان و كڕین كارەبای ناوخۆیی خەرجی دەكات و بڕەكەی نزیكەی ( 4 ملیارو 500 ملیۆن دۆلار) دەكەوێت لەسەر حكومەت، كە حكومەت دەیتوانی خۆی تەنها بەو پارەیەی ساڵانە لە كارەبادا خەرجی دەكات وێستگەی كارەبای دابمەزرانایەو ئێستا هەم قەیرانی كارەبای چارەسەر دەركردو هەم دەشبوە خاوەنی وێستگەی كارەبا، هاوكات لەگەل كرینی ئەو كارەبایەدا لە ناوخۆ بەشێك لە كارەبا لە توركیا و ئێران دەكرێت، كە  هەرێم ( 130 میگاوات )كارەبا لە توركیا دەكڕێت بە ( 9 سەنت بۆ هەر كیلۆ واتێك ئەوەرێك ) و بڕی 19 میگاوات لە ئیران دەكریت ( بە 7 سەنت) بۆ هەر كیلۆ وات كاتژمیر، لە كاتێكدا حكومەتی هەرێم لەناوخۆدا بە (  3 بۆ 3.2 سەند )بۆ هەر ( كیلۆوات ئەوەرێك) لەو كۆمپانی ئەحمەد ئیسماعیل دەكڕێتەوە، لەگەڵ ئەو خەرجیانەی لە غازو گاز ئۆیلدا خەرجی دەكات  بۆ هەر كیلۆ واتێك ئەوەرێك ( 28  سەنتی ) تیدەچێت، بەو پێیەش ئەگەر حكومەت لە ئێران و توركیا كارەبا بكڕێت ساڵانە زیاتر لە 3 ملیار دۆلاری بۆ دەگەڕێتەوەو دەتوانێت 24 كاتژمێریش كارەبا بداتە هاوڵاتیان .    بە داهاتی كارەبا كێشەی كارەبا چارەسەر دەبێت حكومەتی هەرێمی كوردستان پلانی ستراتیژی وردی نەبووە بۆ چارەسەری قەیرانی كارەبا، بەو پێیەی ئەو پارەیەی كە لە كەرتی كارەبادا خەرجی كردووەو بە داهاتی كارەبا بە ئاسانی دەیتوانی كێشەی كارەبا چارەسەر بكات،  بۆ نمونە ساڵانە نزیكەی ( 4 ملیارو 500 ملیۆن دۆلار ) تەنها بۆ خەرجی سوتەمەنی وێستگەكانە جگە لە كڕینی كارەبا، كە دەتوانرێت بەو پارەیە نزیكەی 9 وێستگەی 500 مێگاواتی دابمەزرێت كە دەكاتە ( 4500 مێگاوات ) كارەبا، ئەمە سەرەرای ئەو خەرجی و داهاتەی ساڵانەیەی كارەبا خۆی دەتوانێت كێشەی كارەبا چارەسەر بكات، كە پێویستی بە نزیكەی ( 3 وێستگەی 500 مێگاواتی هەیە) بەو پێەی داهاتی وەزارەتی كارەبا لە 2014 دا (232 ملیارو 176 ملیۆن دینار) بووە، لە 2013 داهاتی وەزارەتی كارەبا ( 250 ملیار دینار) بووە، داهاتی وەزارەتی كارەبا لە ساڵی 2012 بە (182ملیارد) دینارەو لە 2011 دا 151 ملیار دینار و ، ساڵی 2010 بری (131 ) ملیار بووەو ساڵی 2009 بری ( 69 ) ملیار دیناربووە. كە هەمووی پێكەوە دەكاتە ( 1 ترلیۆن و 15 ملیار و 176 ) ملیۆن دینار، كە تەنها داهاتی ئەو 5 ساڵە بەشی درووستكردنی دوو وێستگە دەكات، ئەمە سەرەرای ئەوەی تەنها لە نێوان ساڵانی ( 2009  بۆ 2011 ) زیاتر لە ( یەك ترلیۆن و 333 ملیار دینار ) داهاتی وەزارەتی كارەباو بری ئەو بودجەیە بووە كە بۆ وەزارەتی كارەبای هەرێم تەرخانكراوە، ئەمە سەرەرای ئەوەی حكومەت چەندین ملیار دیناری بەهەدەرداراوە، تەنا بەو برە بودجەیەی بۆ بەخشین خەرجكراواوە لە 2012( 630 ملیار ) دەتوانرا وێستگەیەكی ( 500 ) مێگاواتی پێدابمەزرایە ، سەرەرای ئەوەی لە ساڵی 2011 شدا بری (536 ملیارو 962 ملیۆن ) دیناری بۆ بەخشین  خەرجكردووە، پێشتریش لە ساڵی 2008 دا بری ( 748 ملیارو 238 ملیۆن ) دیناری بۆ بەخشین خەرج كردووە ، هاوكات لە سالی 2011 دا بری(463 ملیار  و 748 ملیۆن دینار )ی بۆ كریی كارەبای دامەزراوەكانی حكومەت خەرج كردووە كە دەتوانرا ، واتا بەو پارانەی كە دیاریكراوە بۆ بەخشین دەتوانرا ساڵانە وێستگەیەكی 500 مێگاواتی پێدابمەزرێت.        

(درەو میدیا): لە رێوشوێنێكی ئەمنیی تونددا، جیاكردنەوەی دەستیی دەنگەكانی هەڵبژاردەی پەرلەمانی عێراق بەیانی ئەمڕۆ سێشەمممە سێی تەمموز لە كەركوك دەستیپێكرد. پرۆسەكە لە لایەن تیمێك لە دادوەرانەوە بەڕێوەدەچێت كە ئەنجومەنی باڵای دادوەری دیاریكردوون و لاینە سیاسییەكانیش دوو چاودێریان بۆ شوێنی جیاكردنەوەی دەنگەكان رەوانەكردووە و چاودێری پرۆسەكە دەكەن. ئەحمەد رەمزی بەرپرسی فەرمانگەی هەڵبژاردەی بەرەی توركمانی لە لێدوانێكیدا بۆ سایتی " سۆمەریە نیوز" رایگەیاند  جیاكردنەوەی دەستی دەنگەكان زیاتر لە 500 سندوقی دەنگدان دەگرێتەوە و 186 سندوقیان ئەنجامەكانی رەوانەی بەغدا نەكراون. بە گوێرەی بڕیاری دادگای فیدراڵی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان، تەنها دەنگی ئەو سندوقانە بەدەستی دەژمێردرێنەوە كە سكاڵایان لەسەر تۆماركراوە.  

(درەو میدیا): ژەنەراڵ غوڵام رەزا جەلالی، سەرۆكی دەزگای بەرگری شارستانی ئێران، ئیسرائیل تۆمەتباردەكات بە دەستكاریكردنی كەشوهەوا و رایدەگەیەنێت تەلئەبیب لە پشتی ئەو وشكەساڵییەوەیە كە لە ئێران هەیە بەهۆی ئەوەی هەورەكانی سەر ئاسمانی ئێران دەدزێت. جەلالی لە لێدوانێكیدا كە رۆژنامەی " دەیلی  مەیل"ی بەریتانیی بڵاویكردەوە دەڵێت:" گۆڕانكاری كەشوهەوار لە ئێران گومانی لەسەر دروستبووە و دەستوەدرانی بیانی رۆڵی هەیە لە گۆڕانكاری كەشوهەودا". جەلالی جەختدەكاتەوە كە ئیسرائیل و وڵاتێكی تری ناوچەكە كە ناوی نەهێناوە، تیمی هاوبەشیان هەیە كاردەكەن بۆئەوەی ئەو هەورانەی كە دەچنە سەر ئاسمانی ئێران بارانیان نەبێت. جەلالی بۆ پشتڕاستكردنەوەی لێدوانەكەشی پشتی بە روپێوییەك بەستووە كە دەریدەخات هەموو ناوچە شاخاوییەكانی نێوان ئەفغانستان و دەریای ناوەڕاست بەفر دایپۆشیون جگە لە چیاكانی ئێران نەبێت. لایخۆشیەوە سەرۆكی دەستەی كەشناسی ئێران ئەحمەد فازیفی ، گاڵتەی بە قسەكانی جەلی دێت و دەڵێت: لەوانەیە ژەنەراڵ بەڵگەنامەی هەبێت كە من نەیزانم، بەڵام بە گوێرەی بنەماكانی زانیاری كەشناسی، هیچ وڵاتێك ناتوانێت بەفر یان هەور بدزێت". فازیفی دەشڵێت:" ئێران ماوەیەكی دوورودرێژە بەدەست شەپۆلێكی وشكەساڵییەوە دەناڵێنێت، ئەوەش ئاراستیەكی جیهانییە و تەنها لەسەر ئێران پیادە نابێت و ئەو جۆرە بیرۆكانە هیچ لە كێشەكانمان چارەسەر ناكەن". ساڵی 2011ش مەحمود ئەحمەدی نەژاد لە لێدوانێكیدا هەمان تۆمەتی ژەنەراڵ جەلالی راگەیاند و چەند وڵاتێكی خۆرئاوای تۆمەتباركرد بەوەی رێگە دەگرن لەو هەورانەی كە بارانیان هەڵگرتووە بێنە ئاسمانی ئێران و ئەحمەدی نەژاد رایگەیاند پلان بۆ وشكەساڵی لە ئێران دانراوە و وڵاتانی ئەوروپا ئامێری تایبەت بە كاردەهێنن بۆئەوەی هەوەركان ناچاربكەن هەرچی بارانە لە كیشوەری ئەوروپا بیبارێنن.    

وەرگێڕانی: نامیق رەسوڵ دێرسیم داغ ئەو كچە كوردەی كە تەمەنی 22 بەهارە، كورسییەكی لە پەرلەمانی توركیا بەدەستهێنا و بووە گەنجترین ژنە پەرلەمانتار لە مێژووی توركیای نوێدا. دێرسیم داغ كاندیدی پارتی دیموكراتی گەلان " هەدەپە" بوو لە شاری ئامەدی باكوری كوردستان و وەك نوێنەری لاوان و كچانی شارەكە لە هەڵبژاردنی 24ی حوەزیرانی پەرلەمانی توركیادا سەركەوتنی بەدەستهێناو بووە پەرلەمانتار. منداڵیی ئاوارەیی دێرسیم لە یەكێك لە شارۆچكەكانی شاری ئامەدی باكوری كوردستان لە دایك و باوكێكی كورد ساڵی 1996 لەدایكبووە، و 11 خوشك و برای هەیە و لە خێزانێكی هەژاردا پەروەردە بووە و دایكی ژنی ماڵەوەیە و باوكیشی جوتیار بووە سەرقاڵی كشتوكاڵ بووە. دێرسیم لە لێدوانێكیدا بۆ بەشی عەرەبی سایتی " بی بی سی " وتی:" ساڵی  وەك هەر خێزانێكی سیاسی كوردی ناوچەكە 1996 لە شارۆچكەكەمان ئاوارەبووین، ئەو كات من تەمەنم تەنها پێنج مانگ بوو". خێزانەكەی دەرسیم لە زێدی خۆیان هەڵدەكەنرێن و لە گەڕەكێكی میللی ناوچەی ئاسنلەر لە ئیستانبوڵ  دەگیرسێنەوە و لە سفرەوە دەست بە ژیان دەكاتەوە و لەو بارەیەوە دێرسیم دەڵێت:" سەرەتا قۆناغی منداڵیم ئاسان نەبوو، هیچ هاوڕێیەكم نەبوو، چونكە زمانی توركیم نەدەزانی، بەڵام دواتر دوا بەسەربردنی چەند ساڵێك لە قوتابخانە ژیانم باشتربوو".                               داغ لە نێوان دایك و باوكیدا كە دڵخۆشن بە سەركەوتنی بۆ پەرلەمان ژیانی سیاسی دێرسیم داغ خەونی بەوەدەبینی كە ببێتە پزیشكی دەرونی یان رۆژنامەنووس، بەڵام دوای چوونە ناو بزوتنەوەی سیاسیی كوردەوە لە تەمەنێكی زوودا و لە قۆناغی ئامادەییدا، بڕیاردەدات ئەدەبی كوردی بخوێنێت، كە هەر لەمنداڵییەوە لە فێربوونی بێبەشكرابوو" هەرچەندە ئەوە سەرەتایترین مافی مرۆڤە" لە هەموو كۆمەڵگەكاندا ، بەوتەی دێرسیم. دێرسیم داغ لە حوەزیرانی 2018 بەشی كوردی لە زانكۆی ماردین تەواودەكات، و دوای چەند هەفتەیەك لە تەواوكردنی زانكۆ لە شاری ئامەد كورسییەكی پەرلەمانی توركیا بەدەستدەهێنێت. دێرسیم بە بیروبۆچوونەكانی پارتی دیموكراتی گەلان كاریگەر دەبێت كە بەلای ئەوەوە تەنها دەنگی كورد نییە، بەڵكو" دەنگی هەموو چینە ستەملێكرا و چەوسێنراوەكانە لە هەموو توركیا". دێرسیم داغ دەڵێت:" واهەستدەكەن لەناو ئەو حزبەدا لە دایكبووم، خێزانەكەم سیاسییە، من لە نەوەدەكاندا گەورەبووم، ئەو ماوەیەی گوندە كوردییەكان دەستوێنران و ئاوارەدەكران و سیاسەتمەداران راودوودەنران، ئەو ماوەیە لە قورسترین ئەو ساڵانە بوون پێیدا تێپەڕین وەك خێزان، وەك گەلێك كە داوا لە دەوڵەت دەكات دانبنێت بە مافە نەتەوەییەكانیدا". لە وەڵامی ئەوەی كە ناترسێت رووبەڕووی هەمان چارەنوسی ژمارەیەك پەرلەمانتار ی حزبەكەی بێتەوە كە دەستگیركراون وتی:" لە هیچ رێوشوێنێك ناترسم كە وەك پەرلەمانتارێكی كورد رووبەڕووی دەبمەوە، چونكە باوەڕم بە پرسی گەلەكەم هەیە، خاوەن ماف لە هیچ شتێك ناترسێت، هەموو ئەوەی دەیكەین لە پێناوی بەدیهێنانی یەكسانی و دادپەروەرییە لە نێوان هاوڵاتیاندا لە هەموو  توركیادا". ئێستا زیاتر لە دە پەرلەمانتاری پارتەكەی دێرسیم داغ " هەدەپە" لە سەرووشیانەوە هاوسەرۆكانی پێشووی پارتەكە سەلاحەدین دەمیرتاش و فیگەن یۆكسەكداغ لە دوای كودەتا شكستخواردووەكەی ساڵی 2016ی توركیاوە لە زینداندان.                                                  لە ئاهەنگی سەركەوتنی هەدەپە لە ئامەد پەرلەمان دەكەینە كۆشكی زانست دێرسیم داغ هۆكاری چوون ناو جیهانی سیاسەتەوە لە تەمەنێكی زوودا رووندەكاتەوە و دەڵێت:" چەوساندنەوەی سیاسی، پاڵنەرێكی بوو بۆمن بۆئەوەی بیرلەوە بكەمەوە بچمە ناو سیاسەتەوە"، دەشڵێت:" نەبوونی نوێنەرانی چینی گەنجان لە پەرلەمان و كەمی ئەو ژنانەی كە دەتوانن نوێنەرایەتی ژن بكەن ، یەكێك بوون لە و هۆكارانەی كە وایكرد بیربكەمەوە لە رۆیشتن بەو رێگایە قورسەدا". دێرسیم داغ ئاماژەبەوەشدەكات كە پرسیاری زۆر لە مێشكیدایە دەربارەی مافەكانی نەوەی نوێ‌ و ژن، لە پاڵ پرسە بنەڕەتییەكەیدا كە ئەوبش مافەكانی گەلی كوردە لە توركیا. سەبارەت بە تواناكانی بۆ سەركەوتن لە داواكارییەكانی گەنجان و ژنان لەلایەك و پرسی كورد لە لایەكی ترەوە دەڵێت:"من  بەهێزم، هێزەكەم لە گەلەكەمەوە بەدەستدەهێنم، لەو دەنگانەی هەڵیانبژاردووم، بە تەئكید لەگەڵیاندا كۆدەبمەوە و پرسە و كێشەكانمانیان لەگەڵدا تاوتوێدەكەین و گوێ لە پێشنیاز و داواكارییەكانیان دەگرم، چونكە من دەنگی ئەوانم لە پەرلەمان، هەموو ئەوەی لە پەرلەمان دەیخەمەڕوو، لەسەر بنەمای داواكاری و پێشنیارەكانی ئەوان دەبێت". ئەو كچە تەمەن 20 ساڵانە بە حەماسێكی زۆرەوە دەشڵێت:" بەڵێ‌ دەتوانم شتێك بكەم و رۆڵی ژیان دەگۆڕین لەسەر بنچینەی ئەو چارەسەرانەی كە ئێمەی گەنجان بە گونجاوی دەزانین، بەڵێ‌ پەرلەمان دەكەینە كۆشكێك بۆ زانستی كوڕان و كچانی گەنج".                                                  داغ لە میانی بانگەشەی هەڵبژاردندا " بە گەنجی دەستمان پێكرد و نوێگەری بەدی دەهێنین" دێرسیم بەردەوام دەبێت لەسەر قسەكانی و دەڵێت:" دەڵێن ژن نیوەی كۆمەڵگایە، كەواتە پێویستە نیوەی پەرلەمانتاران ژن بن، خاوەن بڕیارەكان لەم راستییەدا لە كوێدان". پەرلەمانتارە گەنجەكەی پارتی دیموكراتی گەلان ، وەسفی پارتەكەی دەكات بەوەی كە تاكە پارتە لە توركیا بنەمای یەكسانی و هاوتایی لە نێوان ژن و پیاو جیبَەجێ‌ دەكات لە هەموو پۆستەكان و بەرپرسیارێتییەكاندا لە سەرۆكایەتی پارتەكەوە تا بچوكترین پێكهاتەی. دێرسیم داغ باوەڕی بە تواناكانی هەیە بۆ دروستكردنی گۆڕانكاری و بەدیهێنانی هەنگاوە ئەرێنییەكانی بۆ چینی گەنجان و ژنان و دەڵێت:" بە گەنجی دەستمان پێكرد و ویست و خواستی گەنجان جێبەجێدەكەین". دەشڵێت:" لەبەرئەوەی دەتوانین كێشەكانمان وەسفبكەین و ناویان بنێین، كەواتە دەشتوانین بە ویستی خۆمان چارەسەریان بۆ بدۆزینەوە و پێویستمان بە پیاوان نیە لە بری ئێمە بڕیار بدەین چونكە خۆمان ئامادەین و هەین". داغ هیواخوازیشە هەموو ژنانی جیهان و خۆرهەڵاتی ناوەڕاست بە تایبەت بیر لە هەوڵدان بۆ گەیشتن بە ناوەندی بڕیار بكەنەوە و سازشنەكەن لەسەر مافەكانیان و رێگەنەدەن كەس لە جیاتی ئەوان و منداڵەكانیان بڕیار بدات". سەرچاوە: بەشی عەرەبی ماڵپەڕی " بی بی سی "