(درەو میدیا): رێباز حەملان وەزیری دارایی حكومەتی هەرێمی كوردستان رایگەیاند: لە 2019 دا حكومەتی هەرێم پێنج موچەی دابەشكردووە، سێ موچەی 2018 و 2 موچەی 2019.  •    موچەی مانگی 10 و 11/2018 كە بەپاشەكەوتەوە دابەشكراوە لە موچەی مانگی 1و 2ی ساڵی 2019  •    موچەی مانگی 12/2018 بەبێ پاشەكەوت دابەشكراوە لە موچەی مانگی 3ی 2019  •    موچەی مانگی 1 و 2/2019 لە موچەی مانگی 4 و 5 دابەشكراوە واتا لە 2019 دا پێنج موچە دابەشكراوە •    حكومەتی ناوەند لە مانگی 1ی ساڵی 2019 تا مانگی 5ی 2019 مانگانە بە تێكڕا بڕی ( 453 ملیارو 276 ملیۆن و 986 هەزار دیناری) بۆ هەرێم ناردووە.  لە ساڵی 2019 كۆی خەرجیەكانی حكومەتی هەرێم بەم شێوەیە بووە: •    بڕی پارەی تەمویلكراو بۆ موچە لەلایەن وەزارەتی سامانە سروشتیەكان و هاوپەیمانانەوە بریتی بووە لە ( 1.831.033.835.000 ) یەك ترلیۆن و 831 ملیار و 33 ملیۆن و 835 هەزار دینار •    پارەی حكومەتی ناوەند بریتی بووە لە ( 2.266.399.930.000 ) دوو ترلیۆن و 266 ملیارو 399 ملیۆن و 930 هەزار ) دینار •    كۆی گشتی خەرجكراو بۆ موچە ( 4.097.433.765.000 ) چوار ترلیۆن و 97 ملیارو 433 ملیۆن و 765 هەزار دینار

 (درەو میدیا): عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق رەتیدەكاتەوە لەسەر داوای مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان دەستوەردانی كردبێت بۆ ئازادكردنی نەجمەدین كەریم پارێزگاری پێشووی كەركوك لە لوبنان. نوسینگەی راگەیاندنی سەرۆك وەزیرانی عێراق لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند، سەرەتا فوئاد حسێن وەزیری دارایی لەناو فڕۆكەدا عادل عەدبولمەهدی ئاگاداركردووە لە هەواڵی دەستگیركردنی نەجمەدین كەریم لە بەیروت. دەقی بەیاننامەكەی نوسینگەی سەرۆك وەزیرانی عێراق: سەرۆك وەزیران بەهیچ شێوەیەك دەستوەردانی لە بابەتی ئازادكردنی پارێزگاری پێشووی كەركوكدا نەكردووە هەندێك لە دەزگاكانی راگەیاندن‌و كەناڵی ئاسمانیی ناسراو و سیاسەتمەداران بانگەشەی ئەوە دەكەن گوایە بەڕێز سەرۆك وەزیران دەستوەردانی كردووە بۆ ئازادكردنی بەڕێز نەجمەدین كەریم پارێزگاری پێشووی كەركوك كە لە بەیروت لەلایەن ئینتەرپول دەستگیركراوە. دەستوەردانەكەی بەڕێز سەرۆك وەزیران وەكو وەڵامدانەوە بووە بۆ داواكاری بەڕێز مەسعود بارزانی، دوای پەیوەندییەكی تەلەفۆنی لەنێوانیان، ئەمە وەكو ئەوەی بڵاودەكرێتەوە. ئێمە بەتەواوەتی رەتیدەكەینەوە هیچ جۆرە پەیوەندییەكی تەلەفۆنی لەنێوان بەڕێز سەرۆك وەزیران‌و بەڕێز مەسعود بارزانی رویدابێت لەبارەی ئەو بابەتەوە، چ بەشێوەی راستەوخۆ، چ بەشێوەی نێوەندگیری. جەخت دەكەینەوە كە بەڕێز سەرۆك وەزیران ئاگادارنەكراوە لە دەستگیركردنی پارێزگاری پێشووی كەركوك تاوەكو ئازادكردنی لە رۆژی دواتردا. وە هەرگیز دەستوەردانی لە بابەتەكەدا نەكردووە. بەڕێز فوئاد حسێن وەزیری دارایی ئاگاداری كردووە لەناو فڕۆكەدا لەكاتی گەشتەكەیان لەچوارچێوەی وەفدێكی فەرمیدا بۆ كوەیت لە ئێوارەی رۆژی چوارشەممە 22ی مانگی ئایاری ئێستا، لەروداوەكە ئاگاداری كردووە. لەوكاتەدا بەڕێز سەرۆك وەزیران فەرمانیداوە بە كردنەوەی دۆسیەی لێكۆڵینەوەی فەرمی لەبارەی ئەوەی رودەدات بەمەستی وەرگرتنی هەڵوێستی بەرپرسانەی گونجاو. ئەركی سیاسەتمەدار هەروەكو ئەركی راگەیاندنكار، وردبینیكردنە لە واقیع‌و راستییەكان بەر لە لێدوان‌و قسەی نابەرپرسانە یاخود خستنەڕووی زانیاری چەواشەكارانە بۆ شێواندنی راستییەكان‌و دەستدرێژیكردن بۆسەر دامەزراوەكانی دەوڵەت‌و كەسایەتییەكانی‌و هاوڵاتیان.  پێویستە لەسەر سیاسەتمەداران‌و راگەیاندنكاران بەدوای راستییەكاندا بچن‌و وردبینی بكەن بەرلەوەی حوكم بدەن، لەو زانیارییانە وردببنەوە كە پێیان دەگات، گۆڕەپانەكە پڕبووە لە دزەكردنی زانیار‌و چەواشەكاری كە تەنیا ئامانج لێیان دروستكردنی فیتنەیە نەك شتی تر، لەلای خوداش "فیتنە قورسترە لە كوشتن""فیتنە گەورەترە لە كوشتن". داوا لە سیاسەتمەدار‌و راگەیاندنكارانە دەكەین كە ئەم قسەوباسە ناڕاستەیان بڵاوكردوەتەوە، رەتی بكەنەوە‌و راستییەكە وەكو ئەوەی كە هەیە بۆ رایگشتی بڵاوبكەنەوە. سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیران پارێزگاری لە مافی خۆی دەكات بۆ گرتنەبەری رێوشوێنی یاسایی‌و دادوەری، ئەگەر ئەو بانگەشە درۆینانە رەتنەكرێنەوە‌و راستییەكان بۆ رایگشتی بەشێوەیەكی گونجاو رون نەكرێنەوە. نوسینگەی راگەیاندنی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران 26-ئایار-2019

درەو میدیا:  عەبدولئەمیر ئەلدبی پەرلەمانتاری كوتلەی صادقونی سەر عەسایبی ئەهلی حەق لە پەرلەمانی عێراق دەڵێت: هەموو ئەو قسانەی لەبارەی ئازادكردنی نەجمەدین كەریم و دروستكردنی فشارو بڵاوكردنەوەی وێنەو هەواڵی ناڕاست بڵاودەكرێنەوە لەبارەی ئەوەی گوایە ناوبراو بە سەربەستی لە لوبنان بە ئۆتۆمبیل هاتوچۆ دەكات، هیچ بنەمایەكی ڕاستی تیادانییە، پارێزگاری پێشوی كەركوك دەستگیكراوەو حكومەتی عێراقیش لە ڕێوشوێنەكانی گێڕاندنەوەی و ڕاپێچكردنی بۆ بەردەم دادگا بەردەوامە. دەشڵێت كێشەكەی نەجمەدین كەریم پەیوستە بە دادگاكانی عێراقەوەو هێچ كارێكیش لەدەوەی دادگاكانی عێراق ناكرێت، دەشبێت لە دادگاكانی عێراق دادگاییبكرێت. نەجمەدین كەریم چەند رۆژێكە لە فڕۆكەخانەی بەیروت لە لوبنان دەستگیركراوەو دەست بەسەر پاسپۆرتەكەیدا گیراوە، رۆژنامەی ئەخباری لوبنانی لە ژمارەی رۆژی 25/5/2019 دا راپۆرتێكی لەسەر دەستیگركردنی نەجمەدین كەریم بڵاوكردەوەو رایگەیاند " لە ئێستادا نەجمەدین كەریم  ناتوانێت بچێتە دەرەوەی‌ لوبنان چونكە پاسپۆرتە ئەمریكییەكەی لەلایەن پۆلیسی ئینتەرپولەوە دەستبەسەرەو گەشتكردن بۆ دەرەوەی لوبنانیشی لێ قەدەغەكراوە "  رۆژنامەكە پارێزگاری پێشووی كەركوكی بە"سندوقە رەشەكەی مافیاكانی كوردستان" ناوبردبوو باسی لەوەشكردبوو " كاربەدەستانی هەرێمی كوردستان و هەندێك لایەنی سیاسی عێراق هەوڵەكانیان  چڕكردۆتەوە بۆ ئازادكردنی نەجمەدین كەریم و لەو پێناوەشدا گواستنەوەی پارە لەنێوان هەولێر و بەغدا و بەیروت بەدەیان ملیۆن دۆلار  زیادیكردووە بە ئامانجی رزگاركردنی".

درەو میدیا:  سروە عەبدولواحید و پەرلەمانتاری پێشوی عێراق  و خۆشكی سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ دەڵێت: لێدوانەكانی بەسمە محەمەد سیاسیە نەك مرۆڤایەتی. سروە عەبدولواحید بە درەو میدیای راگەیاند: بەسمە محەمەد نوێنەری ئاساییش و یەكێتی نیشتیمانی كوردستانە لە كۆمسیۆنی مافەكانی مرۆڤی عێراق بە پشكپشكێنەی حزبی لەو كۆمسیۆنە دانراوە. دەشڵێت ئەو زانیاریانەی خستویەتی روو لەسەر سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ و ئەندامانی ئەو جوڵانەوەیە، وورد نیەو دوورە لە راستیەوە، لێدوانەكەی سیاسیە نەك مرۆڤایەتی. بەسمە محەمەد مستەفا، ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی مافەكانی مرۆڤی عێراق سەردانی ئاسایشی سلێمانی كردووەو رایگەیاند "شاسوار عەبدولواحید خۆی داوایكردووە لە زیندانی تاكە كەسیدا بێت‌و مانیشی لە خواردن نەگرتووە‌و دۆخی تەندروستی زۆر باشە"  

(درەو میدیا): ئەندامێكی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی مافەكانی مرۆڤی عێراق سەردانی شاسوار عەبدولواحید‌و دەستگیركراوەكانی تری جوڵانەوەی نەوەی نوێ‌ دەكات لە ئاسایش‌و رایدەگەیەنێت شاسوار عەبدولواحید خۆی داوایكردووە لە زیندانی تاكە كەسیدا بێت‌و مانیشی لە خواردن نەگرتووە‌و دۆخی تەندروستی زۆر باشە. لە بەیاننامەیەكدا كە كۆمسیۆنی مافەكانی مرۆڤی عێراق بڵاویكردوەتەوە ئاماژەبەوەدراوە كە وەك یەكێك لەو ئەركاتەی لە ئەستۆیدایە و بە گوێرەی یاسا كۆمسیۆنەكە بەدواداچوونی بۆ دۆخی شاسوار عەبدولواحید سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ‌ كردووە لەگەڵ ئەو ئەندامانەی تری جوڵانەوەكە كە لە گرتوخانەی ئاسایشی سلێمانیدان. بەیاننامەكە ئاشكراشیكردووە بەسمە محەمەد مستەفا، ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی مافەكانی مرۆڤی عێراق سەردانی ئاسایشی سلێمانی كردوە بۆ ئاگاداربوون لە دۆخی دەستگیركراوەكان‌و هۆكاری دەستگیركردنیان. لە سەردانەكەیدا بەرپرسانی ئاسایشی سلێمانی  بەو ئەندامەی كۆمسیۆنی مافەكانی مرۆڤی عێراقیان رایانگەیاندووە  زیاتر لە سكاڵایەك لەلایەن پەرلەمانتاران‌و خەڵكانی دیكەوە لەسەر سەرۆك‌و ئەندامەكانی تری جوڵانەوەی نەوەی نوێ‌ تۆماركراوە بە تۆمەتی تەشهیر‌و ناوزڕاندن. بەیاننامەكە ئاشكراشیكردووە كە بەسمە محەمەد،  ئەندامی كۆمسیۆنی مافەكانی مرۆڤی عێراق چاوی بە شاسوار عەبدولواحیدو دەستگیركراوەكانی تر كردووە‌و رایانگەیاندووە دۆخی زیندانیان زۆر ئاسایی و سروشتییەوە‌و مامەڵەی مرۆڤانەیان لەگەڵدا دەكرێت‌و بەردەوام كەسوكارەكانیان سەردانیان دەكەن. هەروەها شاسوار عەبدواحید رایگەیاندووە خۆی داوایكردووە لە زیندانی تاكەكەسیدا بێت‌و هەواڵی مانگرتنی لە خواردن دوورە لە راستییەوە‌و وتەی خۆی لەبەردەم دادوەرو بە ئامادەبوونی پارێزەر پێشكەشكردووە.

د. شێركۆ كرمانج  ٤-٤ لە سێ بەشی پێشوتری ئەم زنجیرە وتارە قسەوباسمان لەسەر سیستمی پەرلەمانیی‌و سیستمی سەرۆکایەتیی کرد. ئارگیومێنتی سەرەکی لەو سێ بەشەدا ئەوەبوو کە سیستمی پەرلەمانی گونجاوترە لە سیستمی سەرۆکایەتی بۆ ئەو وڵاتانەی کە تازەبەدیموکراسی گەیشتوون. لەم بەشەدا دوای قسەکردن لەسەر ئەو تەنگژە سیاسیانەی کە ڕووبەڕووی ئەم دوو جۆرە سیستمە سیاسییە دەبنەوە هەوڵدەدەین باس لە گونجاوی‌و نەگونجاوی هەر یەکێک لەو دوو سیستمە سیاسییە بۆ هەرێمی کوردستان بکەین. تەنگژەی سیاسیی لە سیستمی سەرۆکایەتیی تەواو پێچەوانەی سیستمە پەرلەمانییەکان، سیستمە سەرۆکایەتییەکان تەواو تەنگژەئامێزن‌، وەک ئەو کێشە بەردەوامانەی ئۆباما لەگەڵ کۆنگرێس (پەرلەمان)دا هەیبوو یان ئەوەی ئێستا ترەمپ لەگەڵ کۆنگرێسدا هەیەتی. کێشەکانی نێوان سەرۆک لەگەڵ پەرلەماندا سەرچاوەکەی لەوەگرتوە کە هەردوولایان بە جیاو راستەوخۆ لەلایەن خەڵکەوە هەڵدەبژێردرێن‌. ئەوەی کێشەکان زیاتر قوڵدەکاتەوە ئەوەیە کە هەردوولا، سەرۆک‌و پەرلەمان/کۆنگرێس، بەرنامەو پلان‌و سیاسات‌و مانداتای (mandates) جیاو زۆرجار ناکۆک بەیەکیان پێیە. بۆیە سەرۆک زۆرجار بێئومێدو بێزاردەبێت لە پرۆسەی سیاسی‌. دیسانەوە وەک ئەو کێشانەی کە ئۆباما لە پرسی بیمەی تەندروستی‌و یاساکانی چەکداماڵین هاتە پێشی‌و ئەوانەش کە ترمپ لە دروستکردنی دیواری نێوان ئەمریکاو مەکسیک هاتۆتەپێشی نمونەی پشتڕاستکەرەوەن. ئا لەوکاتانە سەرۆک لەوانەیە بێگوێدانە پەرلەمان بڕیاری وا بدات کە هێزی یاسایان هەبێت، وەک ئەوەی لە ئینگلیزی پێیدەگوترێت (rule by decree-law). لادانی سەرۆک لە سیستمی سەرۆکایەتیی نزیک بە نەکردەیە، تەنانەت ئەگەر سەرۆک دوای هەڵبژاردنەکان هیچ پشتیوانییەکی جەماوەری یان پەرلەمانی نەبێت یان ئەوەتا کارێکی نادەستوری ئەنجامبدات، چونکە سەرۆک شەرعیەتی لە خەڵک وەرگرتوە بۆیە پەرلەمان ناتوانێت لەسەر کار لایدات یان داوای هەڵبژاردنی پێشوەخت بکات، وەک پێشتر ئاماژەمانپێکرد مەگەر لە حالەتی تانەلێدان (impeachment). ئەویش زۆرینەیەکی ڕەهای دەوێت بۆیە تاوانبارکردنی سەرۆک یان متمانە لێسەندنەوەی نزیک بە نەکردەیە، وەک لە کەیسی بیل کلینتن‌و مۆنیکا دیمان کە سەرەڕای ئەوەی بەڵگەی تەواو بەدەستەوەبوو کە کلینتن لەگەڵ مۆنیکا لەناو کۆشکی سپی کاری سێکسی ئەنجامدابوو کەچی کۆنگرێس نەیتوانی متمانەی لێبستێنێتەوە. ئەمە لە وڵاتێکی وەک ئەمریکا چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوان پەرلەمان‌و سەرۆک لە سیستمە سەرۆکایەتییەکەیاندا ئاوا سەخت بێت دەبێت لە وڵاتێکی/هەرێمێکی وەک کوردستان ئەم کێشەیە چەند ئاستەم بێت. لەگەڵ قوڵبونەوەی کێشەکان‌و گەیشتنیان بە ئاستی تەنگژە، وەک ئاماژەی پێکرا، ئیدی ئەگەری ئەوە هەیە کە هەم سەرۆک یان ئۆپۆزسیۆن پەنا بۆ هێزە سەربازییەکان ببەن بۆ یەکلاکردنەوەی کێشەکان، یان هێزە سەربازییەکان خۆیان لە پرسەکە هەڵقورتێنن‌و سەرۆک لابدەن‌و پەرلەمان هەڵبوەشێننەوە. بەبنەما لەسەر ئەو لۆجیکەی کە سیستمە سەرۆکایەتییەکانی لەسەر دامەزراوە بەگشتی سەرۆکێکی هەڵبژێردراو ماوەیەکی دیارکراویان هەیە. بۆیە لۆجیکی سەرۆکایەتی مەیلی بەوەدایە کە سەرۆکێک بەرهەمبێنێت کە بەردەوام لەگەڵ پەرلەمان‌و کۆمەڵگەی مەدەنی لە ڕووبەڕووبوونەوەو بەگژیەکداچوونەوەن، وەک ترەمپ و کۆنگرێس لەلایەک‌و ترەمپ‌و کۆمەلگەی مەدەنی‌و میدیا لەلایەکی دیکە. بەگشتیش هەردولا بانگەشەی ئەوە دەکەن کە ئەوان شەرعییەتییان لە خەڵک وەرگرتووە بۆیە ئامادەنین گوێڕایەڵی لە گروپ‌و رێکخراوە بەرگریکەرەکان لە مافەکانی کەمینەکان، چ کەمینەی سیاسی‌و کۆمەڵایەتی بن یان کەمینەی نەتەوەیی‌و ئایینی. ئەم دیاردەیە بە زەقی لە کوردستان لەسەروبەندی ناڕەزاییەکان لەسەر پرۆژەی دەستورو یاسای خۆپیشاندان بەدیدەکران. تەنگژەی سیاسی لە سیستمی پەرلەمانی ئەم کێشانەی لەسەرەوە لە پەیوەند بە سیستمی سەرۆکایەتی باسیلێکرا زۆر کەمتر ڕووبەرڕووی سەرۆکی حکومەت‌و پەرلەمان لە سیستمە پەرلەمانییەکان دەبنەوە. ئەمەش بۆئەوە دەگەڕێتەوە کە لە سیستمی پەرلەمانی سەرۆک وەزیران نوێنەرایەتی ئەو حیزبە یان ئەو ئیئتیلافە دەکات کە زۆرینەی پەرلەمانی پێکدێنن بۆیە بۆ تێپەڕکردنی بڕیارو یاساکان ململانێکان ئەگەر دروستیشبن ناگەن بە بنبەست. پوختەی هەر چوار بەشی ئەم زنجیرە وتارە بەبنەما لەسەر ئەم شیکردنەوانەی سەرەوە دەتوانین بڵێین کە هەڵبژاردنی سیستمی سەرۆکایەتی بۆ ئەو وڵات‌و گەلانەی کە لە سیستمێکی پاشایەتیی-سوڵتانیی یان تۆتالیتێری/دکتاتۆریی تازە رزگاریان بووەو دەیانەویت بەرەو دیموکراسی بچن ئەوا هەڵبژارندن‌و پەیڕەوکردنی سیستمی سەرۆکایەتی لەبەرئەوەی فەزاکانی ئازادی کەمدەکاتەوەو سیستەمێکی کێشەئامێزەو تەگەرە لەپێش کۆمەڵگەی مەدەنی دروستدەکات‌و تەنگ بە فرەحیزبی هەڵدەچنێت‌و ئەگەری کودەتا زیاددەکات‌ هەڵەیەکی کوشندەیە. جۆرجیاو بولگاریا دوو نمونەی دیارن لەم پەیوەندەدا، جۆرجیا دوای رزگاربوون لە دەسەڵاتی یەکێتی سۆڤییەت سیستمی سەرۆکایەتی هەڵبژارد ئەمەش بۆ ئەو دەوڵەتە بوو بە یەکێک لە هۆکارەکانی گەشەنەکردنی کۆمەڵگای مەدەنی‌و رۆیشتنی ئەم وڵاتە بۆ ئاقارەکانی تاکڕەوی. هاوکات بولگاریا دوای رزگاربوونی لە سیستمە تۆتالیتارییە کۆمۆنیستەکە سیستمی پەرلەمانی هەڵبژارد ئەمەش گەشەیەی کۆمەڵگای مەدەنی‌و دیموکرسی لێکەوتەوە بەتایبەت ئەگەر بەراوردبکرێت بە جۆرجیا، ئەمە ئەگەر قسە لەسەر ئەو شەڕە ناوخۆیی‌و ئاژاوەو ناسەقامگیریانە نەکەین کە ساڵانێک دوای رزگاربوون جۆرجیا پێیداتێپەڕی.   بەشی ( 3-4 ) http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=3852 بەشی ( 2-4 )  http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=3784&fbclid=IwAR3nv1RpR04pPORK7OqAQT1ZNFYQxD8gKyJhtVZPGbPQQLtGBb5_f2zq9lk بەشی ( 1-4 ) http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=3762&fbclid=IwAR1dCsvvcoH8W67gMmM9aYh63-ZqMVC16qTsU2DhH3n3lwBzhm60NIsfpkw 

(درەو میدیا):  ناوهێنانی مەسعود بارزانی  لە راگەیەنراوی لیژنەی  ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێم بە ( سەرۆك بارزانی ) ناكۆكی دەخاتە نێوان ئەندامانی ئەو لیژنەیەی پەرلەمانی كوردستان و دوو راگەیەنراوی دیكەی بەدوای خۆیدا هێنا. لیژنەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم لە پەرلەمانی كوردستان رۆژی 23/5/2019 راگیەنراوێكی سەبارەت بە بارودۆخی كەركوك و ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێم بڵاوكردەوە، لە راگەیەنراوەكەدا باسی رۆڵی مەسعود بارزانی كراوە لە چارەسەری ئەو كێشەیەدا " لیژنەكەمان لیژنەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم لە پەرلەمانی كوردستان بەزوویی هاتینە سەر خەت و لێكۆڵینەوەمان لەم هەنگاوە مەترسیدارە كردووە بە هیمەتی حەكیمانەی جەنابی سەرۆك بارزانی كە هەر زوو بە دەنگیانەوە هاتووە"  ئەم راگەیەنراوە لەلایەن جێگرو بڕیاردەری لیژنەكەوە رەتكرایەوەو لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەیان بەوەكردووە " ئێمەوەكو جێگری سەرۆك و بڕیاردەری لیژنە بێئاگاین لەم ڕاگەیەندراوە" كە هەریەك لە جەمال هەروتی جێگری سەرۆكی لیژنە ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێم و مەلا ناسر بڕیار دەری لیژنەكەوە بڵاوكراوەتەوە ئاماژە بەوەكراوە "لەدەستپێكەوە تا ئێستا، هەوڵی جددی و ویستێكی ئەرێنی هەبووە بەئاڕاستەی چارەسەركردنی كێشەكان لەدەرەوەی هەموو حزب و قەوارەو كەسایەتییە سیاسی و مەعنەوییەكان؛ بەپێچەوانەوە، ئەم پرسە پەیوەستبووه ‌بەپەرلەمان و حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی ناوەندییەوە، و هەموو ناوهێنانێك لەدەرەوەی ئەم سێ دامەزراوەفەرمییە، بێ بنەمایەو دەچێتەچوارچێوەی موزایەداتی سیاسییەوە" سیروان بابان ئەندامی فراكسیۆنی نەوەی نوێ و ئەندامی لیژنەكە راگەیەنراوەكە بە حزبی دادەنێت و  لە راگەیەنراوێكدا دەڵێت" بەداخەوە دوێنێ شەو بەناوی لیژنەكەمانەوە لالەیەن سەرۆكی لیژنەوە بەبێ رەزامەندی زۆرینەی ئەندامانی لیژنەكەمان بەیاننامەیەكی حیزبی ئامێزیان بلاوكردەوە لەناویدا سوپاسی سەرۆكی پارتێكی دیاریكراو دەكەن" دەقی راگەیەندراوەكەی لیژنەی ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێم لەپەرلەمانی كوردستان: راگەیەندراوێك لە لیژنەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم لە پەرلەمانی كوردستان دوای ئەوەی هێرشێكی نەخشە بۆ داڕێژراو بۆ سەر كێڵگە كشتوكاڵییەكانی خانەقین و دوبز و گوندەكانی سەر بە ناحیەی سەرگەڕانی پارێزگای كەركووك ئەنجامدرا، لیژنەكەمان لیژنەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم لە پەرلەمانی كوردستان بەزوویی هاتینە سەر خەت و لێكۆڵینەوەمان لەم هەنگاوە مەترسیدارە كردووە بە هیمەتی حەكیمانەی جەنابی سەرۆك بارزانی كە هەر زوو بە دەنگیانەوە هاتووە بەدانیشتنی لیژنەكەمان لەگەڵ جوتیارانی ئەو گوندانە و بەرزكردنەوەی ڕاپۆرتمان بۆ لایەنە پەیوەندیدارەكان توانرا ڕێگە لەو پلانە بگیرێت و بەفەرمانێك ئێستا ڕێگە دەدرێت ئەو جوتیارانە كاری دروێنەی خۆیان بكەن. ئێمە وەك چۆن سەرەتا بەڵێنمان پێدان تەواوی هەوڵەكانمان دەخەینە گەڕ كە ئەم كێشەیە بەزوویی چارەسەر بكەین بەڵێنی ئەوەشیان پێدەدەین بەزوویی لەڕێگەی یاساوە مافەكانیان بپارێزرێن... لێرەشەوە سوپاسی فراكسیۆنە كوردستانییەكانی پەرلەمانی بەغداد دەكەین كەهاوكاری باشمان بوون بەدەم داوای لیژنەكەمانەوە هاتن. لیژنەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم لە پەرلەمانی كوردستان 23ی ئایاری ساڵی 2019 دەقی راگەیەنراوی ئەندامانی یەكێتی لە لیژنەكە   ‎لەڕۆژی ٢٣-٥-٢٠١٩ ڕاگەیێندراوێك لەلیژنەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم لەماڵپەڕی فەرمی، پەرلەمانی كوردستان، بڵاو كراوتەوە لەلایەن سەرۆكی لیژنەی ناوچەكوردستانییەكان لەهەمبەر ڕەوشی خانەقین، دوبز، و گوندەكانی سەر بەناحیەی سەرگەڕانی  پارێزگای كەركوك.  ‎لێرەوە ئەم ڕوونكردنەوەیە بۆ ڕای گشتی ڕادەگەیەنین، كەئەم بۆچونە دیراسەنەكراو و هەڵوەستەنەكراوە، و تەنها ڕاو و بۆچونی سەرۆكی لیژنەو ئەندامانی فراكسیۆنەكەیەتی؛ ئێمەوەكو جێگری سەرۆك و بڕیاردەری لیژنە بێئاگاین لەم ڕاگەیەندراوە. ‎لێرەشەوە ڕایدەگەیەنین كەلەسەرەتای دروستبوونی ئەم كێشەیەوەـ كەدەستێكی تێكدەر و ویستێكی مەترسیدار زیان دەگەیێنێت بەبەرژەوەندی جوتیار و هاووڵاتییانی ناوچەكە بەگشتی لەلایەن داعش و عەرەبە هاوردەكانەوەـ ئێمە وەكو لیژنەی ناوچەكوردستانییەكان، خەمخۆرییان بووین و كێشەكانمان بەدروستی گەیاندووەتەلایەنەپەیوەندیدارەكان بەپرسەكە.  ‎لەدەستپێكەوە تا ئێستا، هەوڵی جددی و ویستێكی ئەرێنی هەبووە بەئاڕاستەی چارەسەركردنی كێشەكان لەدەرەوەی هەموو حزب و قەوارەو كەسایەتییە سیاسی و مەعنەوییەكان؛ بەپێچەوانەوە، ئەم پرسە پەیوەستبووه ‌بەپەرلەمان و حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی ناوەندییەوە، و هەموو ناوهێنانێك لەدەرەوەی ئەم سێ دامەزراوەفەرمییە، بێ بنەمایەو دەچێتەچوارچێوەی موزایەداتی سیاسییەوە.  ‎بۆیه ‌هەموو هەوڵێكی بەلاڕێدابەر ڕەتدەكەینەوه، و ڕایدەگەیەنین كەپاراستنی ژیان و بژێوی هاووڵاتییان و زامنكردنی سەقامگیری سیاسی و ئابووری، جێگەی هیچ جۆره ‌موزایەدەیەكی تێدا نابێتەوه؛ داواكارین ئەم جۆره ‌هەوڵە بێ بەرهەمانه ‌نەبنەڕێگر لەبەردەم كاری پێكەوەیی و دۆزینەوەی چارەسەری گونجاو بۆ كێشەی هاووڵاتییان. جەمال هەروتی /جێگری سەرۆكی لیژنە ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێم مەلا ناسر بڕیار دەری لیژنە   دەقی راگەیەنراوی سیروان بابان پەرلەمانتاری نەوەی نوێ پەرلەمان و لیژنەكانی مولكی هیچ حیزبێك نین.. من وەك ئەندامی لیژنەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم لەپەرلەمانی كوردستان، چ بەتەنهاو بەهاوبەشی لەگەل گشت ئەندامانی ئەو لیژنەیە كارمان كردووە بۆ ئەوەی بەدەم كێشەی هاوولاتیانمانەوە بچین و هاوكاریان بین. ئەو كێشانەی كەلەئەنجامی ئەو بارە نالەبارەی دوای ریفراندۆم و شانزەی ئۆكتۆبەر هاتونەتە ئاراوە. هاولاتیانی كورد لەو ناوچانە توشی چەندین ناڕەحەتی بونەتەوەو ژیان و گوزەرانیان كەوتوەتە ژێر هەڕەشەی تەعریبكردنەوە. لەم دواییشدا كار گەیشتە ئەوەی كە نەتوانن دەغل و دانیان كەمولكی باوو باپیرانیانە دروێنە بكەن.  ئەو هەولانەی كەوەك لیژنەو هەروەها وەك پەرلەمانتار داومانە، ناچێتە بالانسی هیچ لایەنێكەوە. بەداخەوە دوێنێ شەو بەناوی لیژنەكەمانەوە لالەیەن سەرۆكی لیژنەوە بەبێ رەزامەندی زۆرینەی ئەندامانی لیژنەكەمان بەیاننامەیەكی حیزبی ئامێزیان بلاوكردەوە لەناویدا سوپاسی سەرۆكی پارتێكی دیاریكراو دەكەن. من هەر ئەوكات و ئێستاش لێرەوە ئەو بەیاننامەیە رەتدەكەمەوە و كاری من لەولیژنەیە پەیوەست دەكەم بەبێلایەنی و پاوان نەكردنی حیزب و كەسایەتیەكانەوە. هەر بۆ زانین، لەهەفتەی رابردوودا چەندین جار بەتاكە بال سەردانی مەیدانیی كەركووك و چەند ناوچەیەكم كردووە و بەهیچ شێوەیەك باسیشم لێوە نەكردووە چونكە ئەوە بەشێكە لەئەركی پەرلەمانتاریم. ئێمە لەپەرلەمان و لەلیژنەكان دەبێت بە ڕۆحی كوردانە كار بكەین نەك بۆ پیاهەلدانی سەركردەكان كەزۆربەیان هۆكاری ئەو بارە نالەبارەی ئێستای شاری كەركووك و ناوچە دابراوەكانن.  سیروان بابان / ئەندامی لیژنەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم لەپەرلەمانی كوردستان، ٢٠١٩/٥/٢٤

درەو میدیا:  " پارێزگاری پێشووی كەركوك.. سندوقە رەشەكەی مافیاكانی كوردستان" ئەمە ناونیشانی ڕۆژنامەی (ئەخباری لوبنانی)یە كە لەژمارەی ئەمڕۆیدا (25/ 5/ 2019 )، ڕاپۆرتێكی ووردی لەسەر كەیسی دەستگیركردنی نەجمەدین كەریم پارێزگاری پێشووی كەركوك لە لوبنان بڵاوكردۆتەوە.  رۆژنامەكە نوسیویەتی " كاربەدەستانی هەرێمی كوردستان و هەندێك لایەنی سیاسی عێراق هەوڵەكانیان  چڕكردۆتەوە بۆ ئازادكردنی نەجمەدین كەریم و لەو پێناوەشدا گواستنەوەی پارە لەنێوان هەولێر و بەغدا و بەیروت بەدەیان ملیۆن دۆلار  زیادیكردووە بە ئامانجی رزگاركردنی".  سەبارەت بەو سكاڵایانەی كەلەسەر پارێزگاری كەركوكەو كە بەپێی راپۆرتەكە " لە ئێستادا نەجمەدین كەریم  ناتوانێت بچێتە دەرەوەی‌ لوبنان چونكە پاسپۆرتە ئەمریكییەكەى لەلایەن پۆلیسی ئینتەرپولەوە دەستبەسەرەو گەشتكردن بۆ دەرەوەی لوبنانیشی لێ قەدەغەكراوە " بریتیە لە ": بەقاچاغبردنی نەوت و دزینی داهاتەكەی، بەكارهێنانی دەسەڵاتی ئەمنی دژی پێكهاتەكانی كەركوك"   رۆژنامەكە ئەوەشی خستۆتە روو كە"  هەولێر هەوڵەكانی چڕكردوەتەوە بۆ ئازادكردنی، سەرەڕای هەوڵی هەندێك لایەنی سیاسی لە بەغدا" ئەوەشی‌ نوسیوە، "بۆیە بەرپرسانی پارتی لەهەوڵی بەردەوامدان بۆ ئازادكردنی، بەڵام بەهۆی ئەوەی ئەوكەسە لەلایەن دادگای فیدراڵییەوە داواكراوە، بۆیە پێناچێت ئەو هەوڵانە سەربگرن". تەنانەت مەسعود بارزانی پەنای بۆ ئەیاد عەلاوی بردووە بۆ ئەو كەیسەو رۆژنامەكە ئاماژەی بەوەكردووە " مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتیش ڕاستەوخۆ داوای لەئەیاد عەلاوی كردوە ڕۆڵی نێوەندگیر ببینێت و بەهۆی پەیوەندییە تایبەتەكانیشی لەگەڵ سەعد حەریری سەرۆك وەزیرانی لوبنان، هەوڵی ئازادكردنی پارێزگاری پێشوی كەركوك چڕبكاتەوە" سەبارەت بە كاریگەری هەوڵەكانی هەولێر بۆ ئازادكردنی نەجمەدین كەریم راپۆرتەكە لە  زاری چەند سەرچاوەیەكی دیبلۆماسی  عێراقییەوە دەڵێت: "بەغدا هەوڵ و فشارەكانی هەولێر بۆ ئازادكردنی نەجمەدین كەریم رەتدەكاتەوە، بەتایبەت بەهۆی ئەوەی پارێزگاری دەستپێلەكاركێشراوە لەلایەن دادگای حكومەتی ناوەندەوە داواكراوە، نەك دادگای هەرێم"    

درەو میدیا:  لە راگەیەنراوێكدا هەردوو فراكسیۆنی  نەوەی نوێ لە ئەنجومەنی نوێنەرانی و پەرلەمانی كوردستان  نێگەرانی خۆیان بەدەستگیركردنی خۆبەخشان و سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێو رایدەگەیەنن و دەڵێن"  لێكەوتەكانی دوای بەیانی ٢١ ی نیسان و دەستگیر كردنی سەرۆكی جوڵانەوەكە و ژمارەیەك لە خۆبەخشانی نەوەی نوێ، دۆسێیەكی بە تەواوی جیاوازە لە رەخنە سیاسییەكانی ئێمە و ئەو بابەتە جێگەی نیگەرانی قووڵی ئێمەیە و لێرەوە پێداگری دەكەین لە سەروەری یاسا و بێتاوانی دەستگیركراوەكان تا دوا بڕیاری دادگا و دابینكردنی ھەموو مافێكی دەستگیركراوەكان لە بینینی پارێزەر و كەسوكار و ھەموو دەستتێوەردانێكی سیاسی لەو دۆسێیە رەتدەكەتنەوە و داوای دادگاییەكی شەفاف و سەربەخۆ و بێلایەن دەكەین" ئەندامانی ئەو دوو فراكسیۆنە كە پێشتر رەخنەی توندیان ئاراستەی سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ دەكرد رایانگەیاندووە" ئامانجی باڵا و سەرەكی ئێمە، وەك ئاراستەیەكی سیاسی جیاواز و وەفادار بەو دید و بنەمایانەی ھەمیشە بانگەوازمان بۆ كردون، سەركردایەتیكردنی ئۆپۆزیسیۆنە بۆ كێبركێی سیاسیی لەگەڵ حیزبەكانی دەسەڵات و كۆتاییھێنان بە ستەمكاری دەسەڵاتی كوردی و حوكمڕانی بنەماڵە" دەقی راگەیەنراوەكە  راگەیەندراوێك بۆ رایگشتی بەڵێ بۆ دادگاییەكی شەفاف و بێلایەن و سەربەخۆ! ‎لێكەوتەكانی بەیانی ھاوبەشی ٢١ ی نیسانی ٢٠١٩ ی ئەنجومەنی باڵا و فراكسیۆنی نەوەی نوێ لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، ھەم چاوەڕوان نەكراو بون و ھەم جێگەی نیگەرانی قووڵی ئێمەیە. لە ئێستادا بە پێویستی دەزانین دیدی خۆمان سەبارەت بە ناكۆكیە سیاسیەكان و دواتر دەستگیركردنی سەرۆك و ژمارەیەك خۆبەخشی نەوەی نوێ بۆ رایگشتی بخەینە روو: یەكەم: بەیانی ٢١ ی نیسان، بۆ ئاگاداركردنەوەی رایگشتی بوو لەو راستییەی كە جوڵانەوەی نەوەی نوێ بەلاڕێدا براوە و لەبری جوڵانەوەیەكی سیاسی سەرتاپا جیاواز، تووشی ھەمان پەتا و نەخۆشی حیزبە تەقلیدیەكان كراوە و بووەتە باندێكی تەنگەبەری خێزانی و لقێكی كۆمپانیا و ئامرازێكی سیاسی بۆ بەرژەوەندی دارایی. ئێمە شانازی دەكەین، وەك بەڵێنمان بە گەلەكەمان داوە، دژی حیزبی بنەماڵە و تێكەڵ كردنی حیزب و بازرگانیین و لەسەر ئەم بنەما سیاسیی و ئەخلاقییە بەردەوام دەبین. دوەەم: لێكەوتەكانی دوای بەیانی ٢١ ی نیسان و دەستگیر كردنی سەرۆكی جوڵانەوەكە و ژمارەیەك لە خۆبەخشانی نەوەی نوێ، دۆسێیەكی بە تەواوی جیاوازە لە رەخنە سیاسییەكانی ئێمە و ئەو بابەتە جێگەی نیگەرانی قووڵی ئێمەیە و لێرەوە پێداگری دەكەین لە سەروەری یاسا و بێتاوانی دەستگیركراوەكان تا دوا بڕیاری دادگا و دابینكردنی ھەموو مافێكی دەستگیركراوەكان لە بینینی پارێزەر و كەسوكار و ھەموو دەستتێوەردانێكی سیاسی لەو دۆسێیە رەتدەكەتنەوە و داوای دادگاییەكی شەفاف و سەربەخۆ و بێلایەن دەكەین. سێھەم: ئامانجی باڵا و سەرەكی ئێمە، وەك ئاراستەیەكی سیاسی جیاواز و وەفادار بەو دید و بنەمایانەی ھەمیشە بانگەوازمان بۆ كردون، سەركردایەتیكردنی ئۆپۆزیسیۆنە بۆ كێبركێی سیاسیی لەگەڵ حیزبەكانی دەسەڵات و كۆتاییھێنان بە ستەمكاری دەسەڵاتی كوردی و حوكمڕانی بنەماڵە. فراكسیۆنی نەوەی نوێ لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق فراكسیۆنی نەوەی نوێ لە پەرلەمانی كوردستان ٢٤ ی ئایاری ٢٠١٩  

(درەو میدیا): سیروان بارزانی 75%ی پشكەكانی كۆمپانیای كۆڕەك بۆ پەیوەندییە تەلەفۆنییەكان دەكڕێتەوە، دوو كۆمپانیای فەرەنسی‌و كوەیتی لە دادگا سكاڵا لە كۆڕەك دەكەن‌و داوای قەرەبوو دەكەن. بەپێی بەڵگەنامەیەك كە سایتی (بلۆمبێرگ) بڵاویكردوەتەوە، دەستەی پەیوەندییەكان‌و راگەیاندنی عێراق، كۆمپانیای "ئۆرانج"ی فەرەنسی لە پشكدارێتی كۆمپانیای "كۆڕەك" كردوەتە دەرەوە‌و پشكەكانی بەخشیوە بە چەند وەبەرهێنێكی لۆكاڵی. بلومبێرگ باسلەوەدەكات، دەستەی پەیوەندییەكان‌و راگەیاندنی عێراق فەرمانێكی ئیداری دەركردووە بۆ حەواڵەكردنی رێژەی 44%ی پشكی كۆمپانیای "ئۆرانج" كە بە هاوبەشی لەگەڵ كۆمپانیای "ئەجیلیتی" كوەیتی لەناو كۆمپانیای كۆڕەك هەیەتی. فەرمانەكەی دەستەی پەیوەندییەكانی عێراق، خاوەندارێتی پشكی كۆمپانیای "ئۆرانج"ی فەرەنسی گواستوەتەوە بۆسەر سێ وەبەرهێنی ناوخۆیی لە هەرێمی كوردستان كە یەكێكیان (سیروان بارزانی) برازای مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستانە. بەپێی قسەی سەرچاوەكە، هەرێمی كوردستان فەرمانەكەی دەستەی راگەیاندنی عێراقی جێبەجێكردووە‌و خاوەندارێتی پشكەكەی گواستوەتەوە بۆسەر پشكی وەبەرهێنەرە ناوخۆییەكان. بە سەندنەوەی پشكی كۆمپانیا فەرەنسییەكە، ئێستا رێژەی 75%ی كۆمپانیای كۆڕەك بە تەنیا پشكی سیروان بارزانییە.  ساڵی 2011 هەردوو كۆمپانیای "ئۆرانج"‌و "ئەجیلیتی" لەڕێگەی وەبەرهێنانی بڕی (810 ملیۆن) دۆلارەوە، پشكێكیان لە كۆمپانیای كۆڕەك كڕی، بەڵام دەستەی پەیوەندییەكان‌و راگەیاندنی عێراق ساڵی 2014 رایگەیاند، ئەو گرێبەستە بۆ كڕینی پشكەكەی كۆڕەك هەڵوەشاوەتەوە، چونكە كۆمپانیا فەرەنسی‌و كوەیتییەكە پابەند نەبوون بە بەڵێنەكانیان بۆ دروستكردنی تونێل‌و دانانی تۆڕەكان. وتەبێژی كۆمپانیا فەرەنسییەكە رایگەیاند:" پشكی ئۆرانج‌و ئەجیلیتی بەشێوەیەكی نایاسایی دەستی بەسەردا گیراوە‌و ئۆرانج بەردەوام دەبێت لەسەر گرتنەبەری هەموو هەنگاوێك بۆ وەرگرتنی قەرەبوو". لەلایەكی ترەوە كۆمپانیای ئەجیلیتی دەڵێ" بەردەوامە لەسەر رێوشوێنە یاساییەكان لە دوبەی‌و نیویۆرك‌و سەنتەری نێودەوڵەتی تایبەت بە یەكلاكردنەوەی ناكۆكییە داراییەكان، بۆ گێڕانەوەی پشكەكەی لە كۆمپانیا عێراقییەكە". لەبەرامبەردا سیروان بارزانی كە یەكێك لە بەهێزترین پیاوانی خاوەنی كار لە عێراق بەرگری لە بڕیارەكەی دەستەی پەیوەندییەكانی عێراق دەكات‌و دەڵێ" دادگاكانی عێراق پیشتوانی بڕیارەكەیان كردووە‌و بەهۆی بڕیارەكەی دەستەی پەیوەندییەكانەوە شانم داوەتەبەر مامەڵەكردن لەگەڵ قەرزەكانی كۆڕەك".  

( درەو میدیا): پەرلەمانتارێكی بزوتنەوەی گۆڕان لە بەغداد لەسەر موچەی موچەخۆرانی هەرێم لە داواكاری گشتی عێراق سكاڵا تۆماردەكات. لە بەیاننامەیەكدا غالب محەمەد پەرلەمانتاری فراكسیۆنی گۆڕان لە پەرلەمانی عێراق وتی:" حكومەتی عێراق تائێستا چوار مووچەی تەواوی 2019ی فەرمانبەرانی هەرێمی كورستانی ناردووەو بەمنزیكانە مووچەی مانگی 5یش دەنیرێت، كەچی تەنیا دوو مووچەی دابەشكردووەو پاری دوو مووچەكەی دیكەی بۆ دانەوەی قەرزی كۆمپانیا و بەڵێندەران بەكارهێناوە، لە كاتێكدا مووچە بابێكی تایبەتەو نابێت و نایاساییە بۆ بابەتی دیكە بەكاربهێنرێت، بەڵكو ئەوە مافی فەرمانبەرانەو دەبێت بدرێت بەوان، بۆیە بەم هۆكارە سكاڵام تۆماركردووە". ئەو پەرلەمانتارەی گۆڕان وتیشی:" بابەتێكی تر كە سكاڵام لەسەر حكومەتی هەرێم تۆماركردووە، گواستنەوەی كەسێكە بەناوی (ئەبوبەكر) لە داواكاری گشتی هەولێرەوە بۆ قەزای خەبات، لەبەر ئەوەی داوای مافی فەرمانبەرانی كردووەو بە حكومەتی وتووە بۆچی مووچەی خەڵك نادەن". لە كۆتایی بەیاننامەكەیدا غالب محەمەد جەخدەكاتەوە كە ئەگەر داواكاری گشتی عێراق لەسەر ئەم دوو پرسە وەڵامی نەبێت و كاری لەسەر نەكات، ئەوا لە دادگای فیدراڵی عێراق سكاڵا لەسەر حكومەتی هەرێمی كوردستان تۆماردەكات. دەقی بەیاننامەكە: بۆ رای گشتی عێراق و هەرێمی كوردستان بۆ هەموو راگەیاندنەكان ئەمڕۆ لە داواكاری گشتی عێراق سكاڵام لەسەر حكومەتی هەرێمی كوردستان تۆماركرد. وەكو ئاگادارن حكومەتی عێراق تائێستا چوار مووچەی تەواوی 2019ی فەرمانبەرانی هەرێمی كورستانی ناردووەو بەمنزیكانە مووچەی مانگی 5یش دەنیرێت، كەچی تەنیا دوو مووچەی دابەشكردووەو پاری دوو مووچەكەی دیكەی بۆ دانەوەی قەرزی كۆمپانیا و بەڵێندەران بەكارهێناوە، لە كاتێكدا مووچە بابێكی تایبەتەو نابێت و نایاساییە بۆ بابەتی دیكە بەكاربهێنرێت، بەڵكو ئەوە مافی فەرمانبەرانەو دەبێت بدرێت بەوان، بۆیە بەم هۆكارە سكاڵام تۆماركردووە. بابەتێكی تر كە سكاڵام لەسەر حكومەتی هەرێم تۆماركردووە، گواستنەوەی كەسێكە بەناوی (ئەبوبەكر) لە داواكاری گشتی هەولێرەوە بۆ قەزای خەبات، لەبەر ئەوەی داوای مافی فەرمانبەرانی كردووەو بە حكومەتی وتووە بۆچی مووچەی خەڵك نادەن. ئەگەر داواكاری گشتی عێراق لەسەر ئەم دوو پرسە وەڵامی نەبێت و كاری لەسەر نەكات، ئەوا لە دادگای فیدراڵی عێراق سكاڵا لەسەر حكومەتی هەرێمی كوردستان تۆماردەكەم. غالب محەمەد عەلی پەرلەمانتاری عێراق 23ی ئایاری 2019  

راپۆرت: BBC وەرگێڕانی: فازل حەمەڕەفعەت هواوی كە دووەم گەورە كۆمپانیای دروستكردنی موبایلی زیرەكە لە جیهاندا، روبەڕووی ئاستەنگ بووەتەوە، ئەمەش دوای ئەوەی گوگڵ رایگەیاند رێگاكانی گەیشتنی بەو پرۆگرامانە كۆتوبەند دەكات، كە بەرهەمی دەهێنێت.  گەشەی ئەم كۆمپانیا چینی-یە لە داهاتوودا وابەستەیە بە ئاستی پشتبەستنی خەڵك بەو پرۆگرامانەی كۆمپانیای زەبەلاحی گوگڵ بەرهەمیان دەهێنێت، كە بە بزوێنەری سێرچ (گەڕان)ە بەناوبانگەكەی ناسراوە، لەنێویاندا یوتیوب‌و نەخشە‌و پۆستی ئەلیكترۆنی (ئیمێڵ). بڕیارەكەی گوگڵ دوای ئەوە هات ئیدارەی دۆناڵد ترەمپی سەرۆك ئەمریكا هواوی خستە لیستی ئەو كۆمپانیایانەی كە بەبێ وەرگرتنی مۆڵەت لە حكومەت، كۆمپانیا ئەمریكییەكان ناتوانن بازرگانی لەگەڵدا بكەن.   ئەم بڕیارەی گوگڵ دەبێتەهۆی كۆتوبەندكردنی كۆمپانیا چینی-یەكە لە دەستڕاگەیشتن بەو ئەپدەیتانەی كە سیستمی ئەندرۆید بەرهەمیان دەهێنێت، هەروەها رێگەی گەیشتنیشی بە "ئەپ ستۆر" كۆتوبەند دەكات كە بە گوگڵ پلەی ناسراوە. پێدەچێت ئەمە كاریگەری دابنێت لەسەر گەشەی خێرای هواوی، كە توانیویەتی لە فرۆشتنی ئامێری تەلەفۆنی زیرەكدا كۆمپانیای ئەپڵ تێپەڕێنێت. ئێستا بەڕێوەبەر‌و كۆمپانیا جێبەجێكارەكان تاوتوێی ئەوە دەكەن ئایا تا چ ئاستێك خەڵك بەرگەی ئەوە دەگرن ئەپلیكەیشنەكانی گوگڵ لەناو موبایلە هواوی-یەكانی دەستیاندا نەبێت، ئەو ئەپلیكەیشنانەی كە بوون بەبەشێكی گرنگ لە ژیانمان.  بایدۆ.. تاكە بزوێنەری سێرچ لە چین گەڕان بۆ زانیاری‌و وەڵامدانەوە گوگڵ دەستیكردووە بە فەراهەمكردنی بزوێنەری سێرچ بۆ زانیارییەكان لە ئینتەرنێتدا، تائێستا ئەمە باشترینی ئەو شتانەیە كە پێشكەشیكردووە. ئەگەر خەڵك لەسەرتاسەری جیهان سێرچ بۆ بابەتێك بكەن لە ئینتەرنێت، رێژەی 89%یان گوگڵ بەكاردەهێنن. كۆمپانیای "نێت ماركێت شیر" دەڵێ دووەم بزوێنەری سێرچ لەڕووی بەكارهێنانەوە، بە ركابەرێكی راستەوخۆی گوگڵ دانانرێت. لە چین رێژەی 8%ی خەڵك ئەو بزوێنەری سێرچە بەكاردەهێنن كە بە (بایدو) ناسراوە، چونكە حكومەت گوگڵی راگرتووە. بۆیە نائامادەگی بزوێنەری سێرچی گوگڵ لە هواویدا تەنیا كاریگەری لەسەر بازاڕی ناوخۆیی نابێت، بەڵام خەڵك ئەگەر ویستیان سێرچ بۆ زانیارییەك بكەن، بەكارهێنانی گۆگڵ بەباشتر دەزانن، ئەمەش دەبێتە هۆی لەقاڵبدانی كڕینی ئامێری هواوی لەلایەن هەندێك لە هاوبەشەكانەوە لەسەر ئاستی جیهان.  تیكتۆك.. ئەو ئەپلیكەیشنەی كە ركابەرێتی یوتیوب دەكات تەماشاكردن لە نزیكەوە گوگڵ لە 2006دا یوتیوبی كڕی، ئاستی سەركەوتنی گەیشتە سنورێك كە لەگەڵیدا ئەركێكی نوێ دەركەوت كە ئەویش یوتیوبەر (بەكارهێنەری یوتیوب)ە. ئەگەر لێهاتویت لە یارییەكانی كۆمپیوتەر‌و، بەكارهێنانی هەندێك لە بابەتەكانی جوانكاری، یاخود ئەژمارێكت هەیە بۆ میوانداریكردنی خەڵك، یاخود قسەكردن لەبارەی كاروباری ژیانەوە، لە كەناڵەكەتەوە لە یوتیوب ملیۆنان خەڵك تەماشات دەكەن‌و دەبیت بە ملیۆنێر. سەرباری سەركەوتنی یوتیوب بەو ئاستەی كە توانیویەتی هەندێك خەڵك بەناوبانگ‌و دەوڵەمەند بكات (گۆڤاری فۆربیس دەڵێ ساڵی رابردوو 10 كەس لە ئەستێرە یەكەمینەكانی زیاتر لە 180 ملیۆن دۆلاریان بەدەستهێناوە)، هێشتا لەو لایەنەوە‌و لە ئەپلیكەیشنی ڤیدیۆكانی ترەوە، روبەڕووی ركابەرێتی بەهێزی گوگڵ دەبێتەوە. لە كۆتایی ساڵی 2018دا، لەڕووی داونلۆدكردنەوە لەلایەن خەڵكەوە لەسەر ئاستی جیهان، ئەپلیكەیشنی "تیكتۆك" پلەی سێیەمی بەدەستهێنا، ئەمە بەپێی قسەی كۆمپانیای "سینسۆر تاوەر" بۆ بازاڕكاری.  تیكتۆك لە ساڵی 2016دا دەركەوت، توانی مانگانە بگات بە 500 ملیۆن بەكارهێنەر لە سەرتاسەری جیهان. كۆمپانیا چینی-یەكە دەستیپێكرد‌و، دواتر لەسەر ئاستی هەموو جیهان ناوبانگی دەركرد. ئەپلیكەیشنەكە تەنیا پارچە ڤیدیۆی كورت نەبێت بڵاوی ناكاتەوە، ركابەری راستەوخۆی ئەپلیكەیشنی ئنستگرامە زیاتر لەوەی ركابەری یوتیوب بێت، بەناوبانگبوونی ئەم ئەپلیكەیشنە دەریدەخات چۆن حەزی خەڵك گۆڕانكاری بەسەردا دێت. ئێستا یوتیوب بوەتە سامانێكی زەبەلاح بۆ گوگڵ، ملیارێك‌و 800 ملیۆن كەس لە جیهان بەكاریدەهێنن، بەڵام ئاستەم نییە ركابەرێتی بكات‌و بەسەریدا سەركەوێت لەڕێگەی ئەپلیكەیشنێكی بچوكترەوە، پێدەچێت رۆڵی لە داهاتوودا كەمببێتەوە.  ئەگەر لەداهاتوودا هواویت كڕی رەنگە چیتر گۆگڵ پلەی تێدا نەبینی زانینی ئاڕاستەكە ئەپلیكەیشنی نەخشە وا ئەژماردەكرێت لە ئاستی گوگڵ خۆیدا بێت- ئەپلیكەیشنێكی پڕ جەماوەرە. هەندێك كەس ئەم سەركەوتنە بۆ شكستی ئەپلیكەیشنی ئەپل بۆ نەخشەكان دەگێڕنەوە كە ركابەرێتی دەكات‌و لە 2012وە دەستیپێكردووە، ئەم ئەپلیكەیشنە روبەڕووی رەخنە بوەتەوە بەهۆی ورد نییە‌و وردەكارییەكان ون دەكات. كێشەی ئەپلیكەیشنی ئەپل گەورە بوو، بەجۆرێك ساڵی رابردوو كۆمپانیاكە پەنای برد دووبارە دامەزراندنەوەی، ئەوەش بەبەكارهێنانی باك ئەپی بەكارهێنەرانی ئەیفۆن خۆیان‌و بەكارهێنانی چەند چارجەری (شاحینە)یەكی بچوك كە ئامێری ئاگاداركردنەوەی پێوە بەستراوە. روپێوییەك كە كۆمپانیای فلۆینت بۆ بازاڕكاری كردویەتی ئاماژە بەوەدەكات رێژەی 69% بەكارهێنەرانی ئایفۆن لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بەكارهێنانی نەخشەكانی گوگڵ بەباشتر دەزانن لە نەخشەكانی ئەپڵ. بەڵام بارودۆخی گۆگڵ لە وڵاتێكەوە بۆ وڵاتێكی تر دەگۆڕێت، ئەگەر هەژمونی ئەو كۆمپانیایەمان لە بواری سێرچدا لەبەرچاوگرت. قەدەغەكردنی هەموو ئەپلیكەیشنەكانی گوگڵ لە چین واتە زیادبوونی ئاستی جەماوەریی ئەپلیكەیشنی بایدۆی ركابەری. دەوترێت 200 ملیۆن كەس ئێستا تایبەتمەندی كارپێكردنی دەنگیی ئەو ئەپلیكەیشنە بەكاردەهێنن. بایدۆ چاوی لەوەیە لە دەرەوەی سنوری چین بڵاوببێتەوە‌و چارەسەرێكیش بە هواوی پێشكەش بكات بتوانێت بەهۆیەوە ئەو بۆشاییە پڕبكاتەوە، كە بەهۆی لەدەستدانی ئەپلیكەیشنەكانی گوگڵەوە بۆی دروست دەبێت.   سەرۆكی كۆمپانیای هواوی دەڵێ كۆمپانیاكەی دەتوانێت بەسەر ئاستەنگەكاندا سەركەوێت جیابونەوە ئێستا بەكارهێنەرانی موبایلی زیرەك دوو سیستمی بنەڕەتی كارپێكردنیان لەبەردەستدایە، یەكێكیان "ئای ئۆ ئێس"ە لە ئامێری ئەپڵدا، ئەوی تر "ئەندرۆید"ە لە ئامێرەكانی تردا، پێدەچێت راگرتنی ئەپلیكەیشنەكانی گوگڵ لە هواوی، بە سیستمی ئەندرۆید-یشەوە، ببێتەهۆی هەڵاتنی سیستمێكی نوێ. سەرۆكی كۆمپانیای هواوی بە میدیاكانی چینی راگەیاند:" مامەڵەی ئێستای سیاسەتمەدارانی ئەمریكا سوكایەتیكردنە بە تواناكانمان". دامەزرێنەری هواوی باوەڕی وایە كۆمپانیاكەی لەتوانایدایە بەبێ گەیشتن بە پرۆگرامەكانی ئەمریكاش، بەردەوام بێت. جێرمی تۆمسۆن جێگری سەرۆكی كۆمپانیاكە لە بەریتانیا وتی:" پلان بۆ رودانی ئەگەری لەو جۆرە دادەنێین، بەڵام تائێستا روینەداوە". ئاماژەی بەوەكرد:" پرۆگرامی هاوتەریبمان هەیە بۆ گەشەپێدانی جێگرەوە.. لەوباوەڕەداین ئەوە كڕیارەكانمان دڵخۆش دەكات". بەكارهێنانی سیستمێكی ركابەر لەلایەن هواوییەوە بەواتای كردنەوەی بوارە لەبەردەم بژاردەی زۆردا، دوور لە ئەپڵ ‌و ئەندرۆید، سەختە بوترێت ئەتوانێت سەركەوتوو بێت لەم كێبركێیەدا. كۆمپانیا چینییەكە دەتوانێت پشت بە پاڵپشتی حكومەت‌و بازاڕی گەورە لۆكاڵییەكەش ببەستێت. هواوی لە فرۆشتنی موبایلدا لە بازاڕدا پێش ئەپڵ كەوتووە گوگڵ هیواخوازە بەردەوام بێت لە پاراستنی بارودۆخی بەهێزی خۆی لە بازاڕی ئامێرەكانی تەلەفۆن‌و بەردەوامبوونی خەڵك لەسەر بەكارهێنانی ئەپلیكەیشنەكانی لەسەر ئاستی جیهان. كۆمپانیای مایكرۆسۆفتی زەبەلاحی ئەمریكی بەو سیستمی كارپێكردنەی كە دروستیكرد، توانی رێژەی 42%ی بازاڕی تەلەفۆن لە ئەمریكا بۆی خۆی ببات، بەڵام راوەستا‌و ئەو سیستمەی راگرت، سەرباری ئەوەی كۆمپانیای زەبەلاحی نۆكیای كڕیبوو، وەكو هەوڵێكی بۆ بڵاوكردنەوەی سیستمێكی فراوانتر. ئەگەر كۆمپانیای هواوی سەربەخۆیی وەرگرت‌و بڕیاریدا گەشە بە سیستمێكی كارپێكردنی تایبەت بەخۆی بدات، گوگڵ هیوادارە دوچاری ئەو چانسە رەشە نەبێتەوە.

د. شێركۆ كرمانج    ٣-٤ لە دوو بەشی پێشوی ئەم زنجیرە وتارەدا دوای ناساندن‌و پێناسەی سیستمی پەرلەمانی‌و سەرۆكایەتی باسمان لە پەیوەندی نێوان جۆری سیستمی حوكم‌و فرەحیزبی‌و ئەگەرەكانی بەدیموكراسیبوون‌و بەدیموكراسیمانەوەو تەنگژەی سیاسیی‌و كودەتای سەربازی كرد. لەم بەشەدا باس لە پرسێكی دیكەی گرنگ لە پەیوەند بە جۆری سیستمی سیاسیی‌و كاریگەری لەسەر گەشەی دیموكراسی لە وڵاتە تازە-بەدیموكراسیبووەكان، وەك كوردستان، دەكەین ئەویش پرسی جێكردنەوەی ئۆپۆزسیۆنە لە سیستمی سیاسیی وڵاتەكە. یەكێك لە هۆكارە هەرە سەرەكییەكانی سستی گەشەی دیموكراسی لە وڵاتە تازە-بەدیموكراسیبووەكان نەبوونی چوارچێوەیەكی دامودەزگایی-یاسایی‌و دابونەرێتی-سیاسییە كە جێگەوڕێگەی كاری ئۆپۆزسیۆن لەناو سیستمە سیاسییەكە رێكبخات. بەڵام پرسیاری گرنگ ئەوەیە داخۆ كامە جۆر لە سیستمی سیاسی، پەرلەمانیی یان سەرۆكایەتیی، چاكترو زیاتر رێگە بە بوونی ئۆپۆزسیۆن لەناو سیستمە سیاسییەكە، نەك لە دەرەوەی، دەدات. لەسەرەتا دەبێت ئەوە بڵێین كە بوونی ئۆپۆزسیۆن بە كۆڵەكەیەكی سەرەكی گەشەی دیموكراسی‌و لێپرسینەوە لە دەسەڵات دادەنرێت. لەڕاستیدا بوونی ئۆپۆزسیۆنێكی بەهێز زامنكەری هەرە سەرەكی راستەڕێكردنی حكومەتە، ئەویش بە ئیلزامكردنی حكومەت بە جێبەجێكردنی ئەو پەیمانانەی لە بانگەشەكانی هەڵبژاردن بە خەڵكی دەدات‌و لێپێچینەوەش لە بڕیارەكان‌و نیشاندانی لایەنە شاردراوەو نێگەتیڤەكانی بەرنامەو بڕیارەكانی حكومەت. بۆیە ئەو سیستمەی كە فەزاكانی كاری ئۆپۆزسیۆن واڵاتردەكات چاكتر خزمەت بە گەشەو سەقامگیری دیموكراسی دەكات‌‌. بۆیە لەكاتی هەڵبژاردنی سیستمی حكومڕانیدا دەبێت بەهەند وەربگیردرێت. بەشی هەرە زۆری توێژەرو ئەكادیمییەكانی جیهان لەو باوەڕەن كە بەڵگەی زۆر لەبەردەستدان پشتیوانی لەو ئارگیومێنتە تیورییە دەكات كە پێیوایە سیستمی پەرلەمانی دیموكراسی فەزاكانی ئازادی بەرفراوانتر دەكات‌و كارئاسانی بۆ وەلانانی ئەو ئاستەنگە كۆمەڵایەتی‌‌و ئابوریانە دەكات كە بوونەتە كۆسپ لەبەردەم دیموكراسییە تازەپێگەیشتووەكان (وەك كوردستان) ‌. لوجە هێلمس (Ludger Helms)، كە پرۆفیسۆری زانستە سیاسییەكانە لە زانكۆی ئینسبروك (Innsbruck) لە نەمسا، لە توێژینەوەیەك كە لە جۆرناڵی (Government and Opposition) لە ٢٠٠٤ بڵاویكردۆتەوە، هاوشێوەی ستێپان‌و سكاچ (بڕوانە بەشەكانی دیكەی ئەم زنیجیرە وتارە) باس لەوەدەكات كە بەگشتی ئەكادیمی‌و توێژەرەكان لەو باوەڕدان كە سیستمی پەرلەمانی دیموكراسی باشتر لە سیستمی سەرۆكایەتی جێگە بە بوونی ئۆپۆزسیۆن دەدات. ئەویش پێیوایە ئۆپۆزسیۆن لە سیستمی پەرلەمانی چاكتر دەتوانێت بەكارەكانی خۆی لە چاودێریكردنی حكومەت‌و جێگیركردنی دیموكراسییەت‌و شەفافییەت‌و لێپرسینەوە هەڵبستێت. لەم بەشەدا باس لەوە دەكەین كە بۆ لە سیستمی پەرلەمانیی، بەبەراورد بە سەرۆكایەتیی، ئۆپۆزسیۆن كاراترو راحەتتر دەتوانێت ئەرك‌و كارەكانی مەیسەر بكات. یەكەم، سەرەتا دەبێت ئەوە بڵێین كە لە سیستمە پەرلەمانییەكان، بەتایبەتی ئەو سیستمانەی لەسەر بنەمای سیستمی وێستمینیستەر (Westminster) دامەزراوان (وەك بەریتانیا، ئوسترالیا، كەنەدا، مالیزیا) ئەوا ئۆپۆزسیۆن بەرەسمی دانیپێنراوەو لەناو پەرلەمان‌و لە دەرەوەی پەرلەماندا بە فەرمی ئەرك‌و كارەكانی خۆی ئەنجامدەدات. ئەم بە فەرمی ناسینە بۆتە مایەی ئەوەی كە لە زۆربەی سیستمە پەرلەمانییەكان ئۆپۆزسیۆن حكومەتی سێبەر پێكبهێنێت. حكومەتێك كە وەك جێگرەوەی حكومەتەكەی دەسەڵات دەبینرێت‌. بوونی حكومەتێكی سێبەری دانپێنراو لە زۆر رووەوە گرنگی هەیە بەڵام لە هەمووی گرنگتر ئەوەیە كە حكومەتەكەی دەسەڵات ئینتیباعێكی لادروست دەبێت كە جێگرەوەی هەیە بۆیە ئەوپەڕی هەوڵەكانی خۆی دەخاتەگەڕ بۆ خزمەتكردنی هاوڵاتیان. هاوكات خەڵكیش‌/دەنگدەرانیش ئەو هەستەیان لادروستدەبێت كە حكومەتەكەی رۆژ ئەزەلی نییەو ئەوان دەتوانن لە هەڵبژاردنی داهاتودا دەنگ بە حكومەتەكەی دیكە بدەن كە خۆی لە سێبەردا وەك بەدیلی حكومەت نیشاندەدات. ئامادەیی‌ ئەو هەموو هەلە لەبەردەست هاوڵاتیاندا كە لە سیستمە پەرلەمانییەكان بوونیان هەیە لە سیستمی سەرۆكایەتی بوونی نییە. خەڵك/دەنگدەران لە سیستمە سەرۆكایەتییەكان (بۆ نمونە: ئەمریكا) تەنیا چەند مانگێك پێش هەڵبژاردنەكان دەزانن كە كاندیدی ئۆپۆزسیۆن بۆ سەرۆكایەتی كێیە. لەوەش خراپتر تا دوای هەڵبژاردنەكان نازانن داخۆ كابینەی حوكم لە كێ پێكدێت چونكە سەرۆك دوای هەڵبژاردن ئیختیاری ئەندامانی كابینە دەكات، كەچی، وەك گوتمان، لە سیستمی پەرلەمانی هاوڵاتی بەردەوام دەزانێت كە كێ لە هەڵبژاردنی داهاتو دەبێت بە سەرۆك وەزیران‌. سەرۆك وەزیرانی چاوەڕوانكراو (سەرۆكی ئۆپۆزسیۆن) دەبێت بەردەوام لەبەرابەر پۆستی هەر وەزیرێك پێش هەڵبژاردنەكان‌و دوای هەڵبژاردنەكان بەردەوام ئەندامانی كابینە چاوەڕوانكراوەكەی لە حكومەتەكەی سێبەردا دەستنیشانكردبێت. دووەم، بێجگە لەمە بوونی حكومەتی سێبەر وەك قوتابخانەیەك وایە بۆ ئەزمون وەرگرتنی ئەندامانی ئۆپۆزسیۆن نەك تەنیا وەك سیاستەوان‌و پەرلەمانتارێك بەڵكو وەك دەوڵەتدار (statesman). لەوەش گرنگتر خەڵك حكومەتە بەدیلەكە پێش هەڵبژاردن دەناسن بۆیە دەزانن داخۆ ئەم حكومەتی سێبەرە شایستەی ئەوەیە دەنگی پێبدرێت یان مانەوەو هێشتنەوەی حكومەتی دەسەڵات. ئەمەش بژاردە/ئیختیار لەبەردەم هاوڵاتیان زیاددەكات. وەزیرەكانی سێبەر كۆمەڵێك تواناو كارامەیی لە قۆناغی لە سێبەربووندا فێردەبن كە زۆر بەكەڵك دەبن لەوكاتانەی كە دێنە دەسەڵات. ئەمەش وادەكات كە حكومەتە نوێیە پێكهاتووەكە بە كۆمەڵێك ئەزموونەوە بچێتە سەركار نەك وەك ئەوەی لە سیستمە سەرۆكایەتییەكاندا پەیڕەودەكرێت چونكە لە سیستمە سەرۆكایەتییەكان حكومەتی سێبەر بوونی نییە. ئەمەش بۆ ئەو عەقڵییەتە دەگەڕێتەوە كە سەرۆك لە سیستمە سەرۆكایەتییەكان لە هەموو دەسەڵاتێك باڵاترەو كەس ناتوانێت ببێتە ركابەری یان سێبەری. سێیەم، لە سیستمە سەرۆكایەتییەكان‌و نیمچە سەرۆكایەتییەكان بە پێچەوانەی سیستمە پەرلەمانییەكان پەرلەمان نەبۆتە سەنتەری سیستمی سیاسی‌و بڕیار‌و گفتۆگۆو بەڵكو ئەوە سەرۆكایەتییە كە هەم چاوی میدیا هەم هاوڵاتیانی لەسەرە. لە دەزگای سەرۆكایەتیش ئۆپۆزسیۆن غایبە چونكە دەزگای سەرۆكایەتی تەنیا لەلایەن حیزب یان ئیئتیلافی دەسەڵاتبەدەستەوە پێكهاتووەو بەڕێوەدەچێت. ئەم حالەتە زۆرجار ئۆپۆزسیۆن توشی بێئومێدی دەكات‌و هەندێكجار وایلێدەكات دەست بۆ ناڕەزایی لەدەرەوەی سیستمی سیاسی ببات ئەمەش زۆرجار كارەساتی گەورەی لێدەكەوێتەوە، وەك لێكترازانی نیشتیمانی. چوارەم، لە سیستمە پەرلەمانییەكان سەرۆكی ئۆپۆزسیۆن بێجگە لە موچەی خۆی وەك ئەندام پەرلەمان ئەوا بە حوكمی مەقامی وەك سەرۆكی ئۆپۆزسیۆن بودجەی تایبەتیشی بۆ تەرخاندەكرێت. لە پاڵ سەرۆكی ئۆپۆزسیۆن ئەندامانی حكومەتی سێبەریش بودجەی تایبەتیان بۆ تەرخاندەكرێت كە بەگشتی خۆی لە بوونی نوسینگەی تایبەتی‌و دابیینكردنی چەند فەرمانبەرێك كە یارمەتی سەرۆكی ئۆپۆزسیۆن‌و حكومەتی سێبەر دەدەن لە ڕاپەڕاندنی كارەكانیان بەتایبەتی كاری بەدواداچوون‌و لێكۆڵینەوەو توێژینەوە. پێنجەم، لە سیستمە پەرلەمانییەكان نەرێتێك هەیە كە پێیدەگوترێت كاتی پرسیار (question time). راستە ئەم نەرێتە بەپێی دەستور لە سیستمە سەرۆكایەتییەكان رەتنەكراوەتەوە بەڵام ئەزمونی گەلان ئەوەمان پێدەڵێن كە تا ئێستا لە هیچ وڵاتێك سەرۆك بانگهێشتی پەرلەمان نەكراوە بۆ لێپرسینەوە لە كارو ئەرك‌و بڕیارەكانی. بەپێچەوانەی ئەمە لە سیستمە پەرلەمانییەكان هەم سەرۆك وەزیران هەم وەزیرەكان هەموو هەفتەیەك، لەو هەفتانەی كە پەرلەمان تێیاندا دادەنیشێت، چەندین سەعات تەرخانكراوە بۆ كاتی پرسیار. كاتی دیاریكراو بۆ كاتی پرسیار لە سیستەمێكی پەرلەمانی بۆ سیستمێكی پەرلەمانیی دەگۆڕێت بەڵام زۆربەی هەرە زۆری ئەو وڵاتانەی كە پەیڕەوی سیستمەكە دەكەن هەفتانە، ئەگەر نەڵێین رۆژانە، كاتیان تەرخانكردوە هەم بۆ ئۆپۆزسیۆن هەم بۆ ئەندامانی دیكەی پەرلەمان بۆ لێپرسینەوە لە سیاسەتەكانی حكومەت، ئەویش بە پرسیاركردن لە سەرۆك وەزیران‌و وەزیرەكان. شەشەم، شتێكی دیكە كە لە سیستمە پەرلەمانییەكاندا بووە بە نەرێت ئەویش تەرخانكردنی كاتی یەكسانە لە میدیاكانی دەوڵەت. بۆنمونە بەپێی چارتەری دەزگای بی بی سی، كە میدیایەكی دەوڵەتییە لە بەریتانیا، هەم لەكاتی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن هەم لەكاتی بانگەشەكردن یان رەخنەگرتن لە سیاسەتێك یان بڕیارێك یان بەرنامەیەكی حكومەت یان ئۆپۆزسیۆن دەبێت هەردوولایەن یەكسانانەو بێلایەنانە لە بی بی سی كاتیان بۆ تەرخانبكرێت. دیارە بە گشتی یان پارتی كرێكاران یان پارتی پارێزگاران لە بەریتانیا لەسەر حوكمن بۆیە كاتی دیاریكراو بۆ حزبەكانی دیكەی پەرلەمان، وەك پارتی لیبرالەكان، بەپێی سەنگیان لە پەرلەمان لە میدیای حكومی بۆ تەرخانكراوە. ئەم نەرێتە لەوانەیە لە سیستمە سەرۆكایەتییەكانیش تا ڕادەیەك ڕەچاوبكرێت بەڵام لە سیستمە پەرلەمانییەكان بووە بە نەرێتێكی سیاسی‌و بەپێی ڕێنماییەكان ڕێكخراوە كە خزمەتێكی گرنگ بە پرسی گەیشتنی دەنگی لایەنەكان بە هاوڵاتیان بە یەكسانی دەكات. ئەمەش خزمەتێكی گەورە بە دیموكراسی دەكات، چونكە دیموكراسی ناكرێت‌و نابێت تەنیا لە دەنگداندا قەتیسبكرێت. حەوتەم، سیستمە پەرلەمانییەكان بە حوكمی ئەوەی كە پەرلەمانیان كردوە بە سەنتەری هەموو جموجۆڵەكانی حكومەت‌و ئۆپۆزسیۆن، هەروەها لەبەرئەوەی ئۆپۆزسیۆن لە سیستمە پەرلەمانییەكان بە فەرمی دانیپێنراوەو لەناو پەرلەماندا مافی زیاتری پێدراوە، بۆیە لەم سیستمە فەزای ململانێ لەنێوان حیزبەكان كراوەترە. لە راستیدا لە سیستمە پەرلەمانییەكانی وەك بەریتانیا‌و ئوسترالیا پەرلەمان سەنتەری هەم یاسادانان هەم بڕیاردانە چونكە وەزیرەكان‌و وەزیرەكانی سێبەر هاوكات وەزیر یان وەزیری سێبەرو ئەندامی پەرلەمانیشن. ئەم خسڵەتەی سیستمە پەرلەمانییەكان گرنگییەكەی لەوەدایە كە بڕیاری گەلێك ناكەوێتە دەست تاكە سەرۆكێكی هەڵبژێردراو وەك ئەوەی لە سیستمە سەرۆكایەتییەكان بەدیدەكرێت. ئەمەش خسڵەتی دەستەجەمعی لە بڕیاردان دەبەخشێت بە سیستمە پەرلەمانییەكان لەبەرابەر بڕیاردانی تاكڕەوانە كە خسڵەتێكی سیستمە سەرۆكایەتییەكانە. هەشتەم، راستی ئەمەی سەرەوە لەوەدایە كە كوتلەی پەرلەمانی حیزبی دەسەڵاتدار لە سیستمە پەرلەمانییەكان دەتوانن سەرۆك وەزیران بگۆڕن‌و یەكێكی دیكەی لە جێگەی دانێن بەڵام سەرۆك لە سیستمە سەرۆكایەتییەكان لەبەرئەوەی شەرعیەتی راستەوخۆ لە خەڵك وەرگرتوە بۆیە هیچ دەسەڵاتێك نەدەتوانێت لێبپرسینەوەی لەگەڵدا بكات نە هیچ كەس‌و دەزگایەكیش دەتوانێت لایببات. سەرۆكی هەڵبژێردراو مەگەر خیانەت بكات‌و ئاشكراببێت یان توشی نەخۆشی نەفسی بێت دەنا هەرچەند ناكاراو تاكڕەو بێت ئەوا بۆ چوار ساڵ حكومی خۆی دەكات‌و هاوڵاتیان‌و پەرلەمانیش‌ ناچارن تا كاتی هەڵبژاردنی داهاتوو چاوەڕێبكەن ئەگەر بیر لە لابردنی بكەنەوە. نۆیەم، لە سیستمە سەرۆكایەتییەكان‌و نیمچە سەرۆكایەتییەكان ئۆپۆزسیۆن نە وەك سیستمە پەرلەمانییەكەی ئەڵمانیا، كە ئۆپۆزسیۆن لە دانانی كارنامەی پەرلەمانی (parliamentary agenda) رۆڵی هەیە، نە وەك سیستمە پەرلەمانییەكەی بەریتانیا، كە ئۆپۆزسیۆن رۆژانی ئۆپۆزسیۆن (opposition days) هەیە، مافی هەیە. غیابی رۆژانی ئۆپۆزسیۆن یان نەبوونی رۆڵ لە دانانی كارنامەی پەرلەمانی بوونی ئۆپۆزسیۆن لە سیستمە سەرۆكایەتییەكان دەكات بە بوونێكی كارتۆنی‌. ئەمەش دژایەتی دەكات لەگەڵ پرنسیپە دیموكراسییەكان. بۆیە دەبینین لە سیستمە سەرۆكایەتییەكان هەندێكجار تەنانەت حیزبە كەمینەكان مافی پێشنیازكردنی پرۆژە یاسایان نییە. لەژێر رۆشنایی ئەم قسەوباسانەی سەرەوە دەتوانین بڵێین كە سیستمی پەرلەمانی باوەشی زۆر ئاواڵاترە لە سیستمی سەرۆكایەتیی بۆ ئۆپۆزسیۆن ئەمەش هەم سەقامگیری سیاسی زامنتردەكات هەم ئاسانكاری بۆ گەشەی دیموكراسی دەكات.

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- نامیق رەسوڵ- محەمەد رەئوف نێچیرڤان بارزانی دوای پشووی جەژنی رەمەزان وەكو سەرۆكی هەرێم دەستبەكاردەبێت، (درەو میدیا) زانیویەتی ئێستا سەرقاڵی ئامادەكردنی تەلارێكی نوێیە بۆ سەرۆكایەتی هەرێم، نێچیرڤان بارزانی دوای 14 ساڵ لە دروستبوونی سەرۆكایەتی هەرێم، ئەو دامەزراوەیە لەسەر "چیای سەری رەش" دەهێنێتە خوارەوە. رۆژی 8ی ئەم مانگە، بەزۆرینەی دەنگی (89) پەرلەمانتار لە كۆی (111) ئەندام، پەرلەمانی كوردستان پرۆژەی پێشنیازی "هەمواری یاسای سەرۆكایەتی هەرێم‌و شێوازی هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێمی كوردستان"ی پەسەندكرد. چوار رۆژ دوای پەسەندكردنی ئەم یاسایە، واتە رۆژی 12ی ئەم مانگە، پەرلەمانی كوردستان بەفەرمی دەرگای خۆپاڵاوتنی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێمی كوردستان كردەوە. رۆژی 15ی ئەم مانگە وادەی یاسایی خۆكاندیدكردن بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم كۆتایی هات، كە بەپێی یاساكە لەناو پەرلەمانی كوردستان هەڵدەبژێردرێت. بەپێی یاسا پەسەندكراوە نوێیەكە، دەبوو دوو رۆژ دوای داخستنی دەرگای خۆپاڵاوتن بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم، سەرۆكایەتی پەرلەمان ناوی ئەو كەسانە بۆ رایگشتی ئاشكرا بكات كە مەرجە یاساییەكانیان تێدا بووە‌و كاندیدبونیان پەسەندكراوە، بەڵام بەهۆی ئەوەی دوو رۆژ پشووی فەرمی هەبوو، پەرلەمان رۆژی 19ی مانگ ناوی كاندیدە پەسەندكراوەكانی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم راگەیاند كە ئەمانەن:  •    نێچیرڤان ئیدریس بارزانی •    ئومێد عەبدولسەلام قادر •    محەمەد حەمەساڵح عومەر •    رێبوار عەزیز مستەفا •    هیوا عەبدوڵا خدر ئەمڕۆ وادەی یاسایی لەبەردەم ئەو كەسانەدا تەواو دەبێت كە ناویان وەكو كاندید پێكەشكردووە‌و سەرۆكایەتی پەرلەمان كاندیدبوونی رەتكردونەتەوە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، تائێستا هیچ تانەیەك لە دادگای تەمیز تۆمارنەكراوە، چونكە تەنیا كاندیدبوونی یەك كەس رەتكراوەتەوە، كە (فەرهاد پیرباڵ)ە‌و ئەویش جگە لە دەربڕینی ناڕەزایەتی لەبەردەم راگەیاندنەكاندا دژ بە بڕیاری دورخستنەوەی، باسی لەوە نەكردووە كە بەشێوەی یاسایی لە دادگای تەمیز تانەی پێشكەش كردبێت. بەگوێرەی رێوشوێنە یاساییەكان، رۆژی 23ی ئەم مانگە، واتە پێنج شەممەی ئەم هەفتەیە دادگای تەمیز بڕیاری كۆتایی خۆی رادەگەیەنێت، بەهۆی ئەوەی هیچ تانەیەك تۆمارنەكراوە، دادگا دوچاری هیچ سەرئێشەیەك نابێتەوە‌و لەوادەی خۆیدا بڕیاری كۆتایی رادەگەیەنێت.  كاندیدێكی بێ ركابەر ! ئێستا بەپێی نوسراو، نێچیرڤان بارزانی جێگری سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان كە كاندیدە بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی داهاتووی هەرێمی كوردستان، (4) ركابەری هەیە، بەڵام لە واقیعدا هیچ یەكێك لەو ركابەرانە ناتوانن ببن بە بەربەست لەبەردەم گەیشتنی نێچیرڤان بارزانی بە كورسی سەرۆكی هەرێم كوردستان، چونكە هیچ یەكێك لەو كاندیدانە نوێنەری لایەنە سیاسییەكان نین‌و بەشێوەی سەربەخۆ چونەتە ناو گەمەكەوە. سەرباری ئەمە، پارتی بە رێككەوتنی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، زۆرینەی رەهای دەنگی لە پەرلەمانی كوردستان بۆ سەرخستنی نێچیرڤان بارزانی مسۆگەركردووە، دەنگی پشتیوانی نێچیرڤان بارزانی ئێستا لەناو پەرلەمان پێكهاتووە لەم دەنگانە:  •    فراكسیۆنی پارتی‌و سۆسیالیست: 46 دەنگ •    فراكسیۆنی یەكێتی: 21 دەنگ •    فراكسیۆنی گۆڕان: 12 دەنگ •    دەنگی كورسی كۆتاكان: 11 دەنگ  بەرپرسانی پارتی دەڵێن نێچیرڤان بارزانی تەنیا كاندیدی پارتی نییە بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم، بەڵكو كاندیدی (بزوتنەوەی گۆڕان‌و یەكێتی نیشتیمانی)شە. بەپێی یاسای كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم‌و شێوازی هەڵبژاردنی سەرۆك تا پەسەندكردنی دەستور، سەرۆكی نوێی هەرێم لەناو پەرلەمان بە "دەنگدانی ئاشكرا"‌و بە "دەنگی زۆرینەی رەها" واتە (دەنگی 56 پەرلەمانتار لە كۆی 111 پەرلەمانتار) هەڵدەبژێردرێت. ئێستا نێچیرڤان بارزانی لەكۆی 111 دەنگی پەرلەمان، نەك تەنیا (56) دەنگ، بەڵكو (90) دەنگی زامن كردووە. جگە لەو لایەنانەی كە پشتیوانی لە هەڵبژاردنی كاندیدەكەی پارتی دەكەن، چوار لایەن لەناو پەرلەمان هەن پشتیوانی كاندیدی پارتی ناكەن‌و بەشێك نین لە رێككەوتنی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، بەڵام هیچ یەكێك لەو لایەنانە كاندیدیان بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم نییە، ئەو لایەنانە بریتین لەمانە: •    جوڵانەوەی نەوەی نوێ: 8 كورسی •    كۆمەڵی ئیسلامی: 7 كورسی •    یەكگرتووی ئیسلامی: 4 كورسی •    حزبی شیوعی: 1 كورسی ئەم لایەنانە لەسەرەتاوە هەندێك گفتوگۆیان كرد بە ئومێدی ئەوەی بتوانن پێكەوە كاندیدێكیان هەبێت بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم، بەڵام دواتر پاشگەزبونەوە، بەپاساوی ئەوەی ئەوان لەبنەڕەتەوە دژی یاسای سەرۆكایەتی هەرێم بوون كە لە پەرلەمان دەنگی لەسەر دراوە.   هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم بەپێی یاسا كارپێكراوەكە، دەبێت لەرۆژی یەكشەممەی داهاتوو كە دەكاتە 26ی ئایار، پەرلەمانی كوردستان لەماوەی (3 رۆژدا) دانیشتنێك سازبدات بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكی نوێی هەرێمی كوردستان. شێوازی هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم بەپێی یاساكە، بە "دەنگدانی ئاشكرا" دەبێت، ئەمە سەرەتا هەندێك مشتومڕی دروستكرد، بەڵام ئێستا ئەو كێشەیە چارەسەركراوە، بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان، لە رۆژی هەڵبژاردنی سەرۆكدا، هەر پێنج كاندیدەكە پێكەوە دەخەنە دەنگدان، كامیان دەنگی زۆرینەی بەدەستهێنا، وەكو سەرۆكی هەرێمی كوردستان ناوی لێدەنرێت. بەگوێرەی ئاماژەكان، نێچیرڤان بارزانی بەئاسانی‌و بەتێكڕایی دەنگی (90) پەرلەمانتار وەكو سەرۆكی هەرێم هەڵدەبژێردرێت، هەندێك لە بەرپرسانی پارتی باسلەوە دەكەن دەنگەكانی دەگاتە (91) دەنگ. لەبەرامبەر ئەمەدا بەرەی نەیاری یاسای سەرۆكایەتی ژمارەیان (20) كورسییە لەناو پەرلەمان، سەرباری ئەوەی ئەم بەرەیە هیچ كاندیدێكی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم نییە، رەنگە تەنانەت بە "نەخێر"یش لەدژی نێچیرڤان بارزانی دەنگ نەدەن‌و لەبری ئەوە هۆڵی پەرلەمان بەجێبهێڵن، چونكە هەندێك لەو لایەنانە نایانەوێت پارتی‌و بەدیاریكراوی نێچیرڤان بارزانی لەخۆیان نیگەران بكەن. لەكاتی دەنگدان لەسەر هەڵبژاردنی سەرۆكی نوێی هەرێمی كوردستان، هیچ یەكێك لەو (5) كەسەی كە خۆیان كاندیدكردووە، لەبەردەم پەرلەمان ئامادە نابن. لە سەری رەشەوە بۆ هەولێر ! بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) ئێستا نێچیرڤان بارزانی كاندیدی پارتی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێمی كوردستان سەرقاڵی ئامادەكردنی تەلاری نوێی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستانە بۆ خۆی‌و هەردوو جێگرەكەی. (درەو میدیا) زانیویەتی، تەلاری نوێی سەرۆكایەتی هەرێم دەكەوێتە ناوەڕاستی شاری هەولێرەوە. واتە دوای 14 ساڵ لە دروستبوونی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان، نێچیرڤان بارزانی بارەگای سەرەكی ئەم دامەزراوەیە لە "سەری رەش"‌و لوتكەی چیایەكەوە دەهێنێتە خوارەوە بۆ ناو شارو نزیك لە خەڵك. سوێندخواردن بەپێی وادەی یاسایی، دەبێت سەرۆكی نوێی هەرێم دوای هەڵبژاردنی لە پەرلەمانی كوردستان، لەماوەی (7) رۆژدا لە مەراسیمێكدا سوێندی یاسایی بخوات‌و دەستبەكار ببێت. پێشبینی دەكرێت، مەراسیمی سوێندخواردن‌و دەستبەكاربوونی نێچیرڤان بارزانی وەكو سەرۆكی نوێی هەرێم بكەوێتە دوای پشووی جەژنی رەمەزانەوە. راسپاردنی مەسرور بارزانی (درەو میدیا) زانیویەتی، نێچیرڤان بارزانی هاوكات لەگەڵ سوێندخواردنیدا وەكو سەرۆكی هەرێم، مەسرور بارزانی ئامۆزای بەفەرمی رادەسپێرێت بە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم. مەسرور بارزانی كە كاندیدی پارتییە بۆ پۆستی سەرۆكی حكومەت، بەپێی یاسا ماوەی (30) رۆژی لەبەردەمدایە كابینەكەی بباتە بەردەم پەرلەمان بەمەبەستی وەرگرتنی متمانە، پێشبینی دەكرێت مەسرور بارزانی زۆر زوتر لەوادەی دیاریكراو ناوی كاندیدی لایەنە بەشدارەكان بۆ پۆستە وزارییەكان بخاتە بەردەم پەرلەمان، بۆ ئەوەی لەدوای دەستبەكاربونی نێچیرڤان بارزانییەوە لە پۆستی سەرۆكی هەرێم، پۆستی سەرۆكی حكومەت بەزویی پڕبكرێتەوە‌و كۆتایی بەوادەی حكومەتی كاربەڕێكەر بهێنرێت.   

راپۆرتی: درەو میدیا هۆشدارییەكان لە ئەگەری تێوەگلاندنی عێراق و بون بە بەشێك لە ململانێكانی نێوان ئەمریكا و ئێران، نەك نەیتوانیوە تارمایی ئەو جەنگە ماڵوێرانكەرە لەسەری دوربخاتەوە، بەڵكو خەریكە لە عێراقەوە فو ئەكرێت بە ئاگردانەكەدا و پشكۆی ململانێكان ئەگەشێنرێتەوە. دوای كەمتر لە هەفتەیەك لە هۆشدارییەكەی واشنتۆن بۆ هاوڵاتییانی نیشتەجێی لە عێراق و كشانەوەی دەستەجێی كارمەندە نا ئەساسییەكانی بەهۆی بونی "هەڕەشەی ڕاستەقینە"، شەوی ڕابردوو لە پێشهاتێكی چاوەڕواننەكراودا، زەنگەكانی ئاگاداركردنەوە بە بونی مەترسی لە ناوچەی سەوزی شاری بەغداد لێیاندا، دوای چەند خولەكێك میدیاكانی عێراق هەواڵی كەوتنەخوارەوەی موشەكێكیان لەنزیك باڵیۆزخانەی ئەمریكا بڵاوكردەوە، كە وەك بەشێك لە چاودێرانی دۆخی عێراق دەڵێن، هێرشێكی لەوشێوەیە بەنزینكردنی ڕاستەوخۆیە بە ئاگری ململانێكانی ئێران و ئەمریكا و گەر تاو بسێنێت، تەڕو و وشك پێكەوە دەسوتنێت. ئەمریكا فشارەكانی چڕدەكاتەوە بەگوێرەی زانیارییەكان دوای كەوتنەخوارەوەی موشەكەكە،  بەرپرسانی ئەمریكا بە چڕی لەگەڵ بەرپرسانی عێراق هاتونەتە سەرخەت و، داوایانكردووە حكومەتی عێراق ڕێوشوێنی توند و بەپەلە بگرێتەبەر بۆ بەرگرتن لە لێكەوتە خراپەكانی ئەو ڕوداوە.   هاوكات بەرپرسانی حكومەتی عێراقیش لەگەڵ بەرپرسانی باڵیۆزخانەی ئەمریكا لەپەیوەندیدابوون بۆ هێوركردنەوەودڵنیاكردنەوەی تیمی دبلۆماتكارانی ئەمریكا بەوەی پارێزراون لەهەر هەڕەشەودەستدرێژییەك، زانیارییەكان ئاماژە بەوەش دەكەن، ئیدارەی ئەمریكا  لەپەیامێكدا كە بۆ باڵیۆزخانەی عێراقی ناردووە لەواشنتۆن، داوای گەرەنتی پاراستنی پاڵیۆزخانەو هاوڵاتییەكانی كردووە لە عێراق.  لەبارەی هێرشەكەشەوە، (بیل ئوربان) وتەبێژی فەرماندەیی ناوەندیی سوپای ئەمریكا لەبەیاننامەیەكدا ڕایگەیاندووە، هێرشە موشەكیەكە هیچ زیانێكی گیانی بەدواوە نەبووە. میدیاكانی عێراق ئاشكرایان كردووە، موشەكەكە دەستكردی ناوخۆییەو لەناوچەكانی خۆرهەڵاتی بەغدادی پایتەختەوە هەڵدراوە، بەپێی لێكۆڵینەوە سەرەتاییە ئەمنیەكانیش، سەكۆی موشەكەكە لە نزیك زانكۆی تەكنۆلۆجی لەخۆرهەڵاتی بەغداد دۆزراوەتەوە، كە ئەوناچەیە بە یەكێك لەناوچە سەرەكییەكانی گروپە چەكدارەكان دادەنرێت.  كاردانەوەكان (هادی عامری) سەرۆكی هاوپەیمانی فەتح لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا داوایكرد دێوەزمەی جەنگ سەرەتا لەعێراق و دواتریش لە ناوچەكە دوربخرێتەوە، وتیشی: ئەگەر شەڕ هەڵبگیرسێت هەموان دەسوتنێت. عامری ئاماژەی بەوەشدا، هیچام لە لایەنەكان جەنگیان ناوێت، ئێران و ئەمریكا جەنگیان ناوێت، ئیسرائیلیشی تۆمەتباركرد بە كێشكردنی ناوچەكە بەرەو جەنگ. هاوكات (موقتەدا سەدر) خۆشكردنی ئاگری شەڕی نێوان ئەمریكا و ئێرانی ڕەتكردەوەو، لە توتێكدا كە لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر بڵاویكردۆتەوە دەڵێت، كێشكردنی عێراق بۆ ئەو جەنگە و كردنی بە گۆڕەپانی ململانێی نێوان ئەمریكا و ئێران ڕەتدەكەنەوە. سەدر داوای هەڵوێستێكی جدی لە گەورە پیاوانی عێراق دەكات بۆ وەستان بەڕووی ئەم جەنگەدا كە وەك خۆی دەڵێت، تەڕو وشك پێكەوە دەسوتتێنێت.   سەدر هۆشداری ئەوەشی داوە، ئەگەر هەڵوێستێكی جدی نەگرنەبەر ئەوا ئەو جەنگە كۆتایی عێراق دەبێت، ڕاشیگەیاندووە، عێراق و گەلەكەی بەرگەی جەنگێكی تر ناگرن.