درەو: ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، بودجەی تەرخانكراو بۆ پێشمەرگە كەمدەكاتەوە لە (20) ملیۆن دۆلارەوە بۆ (15) ملیۆن دۆلار كە مانگانە بۆ پاڵپشتیكردنی موچەی (54) هەزار پێشمەرگەی لیوا هاوبەشەكانی وەزارەتی پێشمەرگەیە، بەرپرسێكی باڵای ئەمریكا دەڵێت: وەزارەتی پێشمەرگە چاكسازییەكانی وەك ئەوەی لە لێكتێگەیشتنی 2022 دا هاتووە جێبەجێ نەكردووە. پێگەی ئەلمۆنیتۆری ئەمریكی بڵاویكردووەتەوە: كەمكردنەوەی بودجەی پێشمەرگە لەلایەن ئەمریكایەوە لە كاتێكدایە كە حكومەتی هەرێمی كوردستان خۆی لە لە قەیرانی داراییدایە، بەهۆی ناكۆكییەكانی هەرێم لەگەڵ بەغدا لەسەر بودجە ، ڕاوەستانی هەناردەی نەوت، خەرجی  زیاتر لە ملیۆنێك پەنابەر و ئاوارە كە لە هەرێمی كوردستان نیشتەجێن. بەگوێرەی لێدوانی بەرپرسانی پێشمەرگە كە بۆ (ئەلمۆنیتۆر) قسەی كردووە، ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا ئەو بڕە پارەیەی كە مانگانە خەرجی دەكات بۆ پێدانی مووچەی هێزی پێشمەرگە لە (20) ملیۆن دۆلارەوە بۆ (15) ملیۆن دۆلار كەمكردووەتەوە. كەمكردنەوەكە لە كاتێكدایە كە گرژییە سیاسییە ناوخۆییەكانی نێوان پارتە دەسەڵاتدارەكانی هەرێمی كوردستان بووەتە ئاستەنگ لەبەردەم پرۆسەی چاكسازیی پێشمەرگە. یارمەتییەكەی ئەمریكا بۆ پاڵپشتیكردنی مووچەی نزیكەی (54) هەزار پێشمەرگە بەكاردەهێنرێت كە لەژێر فەرمانی وەزارەتی پێشمەرگەی حكومەتی هەرێمی كوردستاندا كاردەكەن. (100) هەزار پێشمەرگەی دیكەش لەو یەكانەدا خزمەت دەكەن كە ڕاستەوخۆ سەربە پارتی و یەكێتین، نووسینگەی ڕۆژنامەوانی وەزارەتی پێشمەرگە بە ماڵپەڕی ئەلمۆنیتەر-ی ڕاگەیاندووە، بڕینی بوودجەكە لە مانگی تشرینی یەكەمی ٢٠٢٣ەوە كاری پێكردووە بەپێی ئەو یاداشتنامەی لێكتێگەیشتنەی كە لە نێوان ئەمریكا و حكومەتی هەرێم واژۆكراوە. تا ئێستا بە ئاشكرا دان بە كەمكردنەوەكەدا نەنراوە نووسینگەی ڕاگەیاندنی وەزارەتی پێشمەرگە دەڵێت: “هەموو هەوڵێكمان داوە بۆ ڕێكخستنەوەی كاروباری كارگێڕی و نەهێشتنی گەندەڵی و بەفیڕۆدان لە وەزارەتی كاروباری پێشمەرگە.ئامانجی سەرەكیمان چەسپاندن و ڕێكخستنەوەی هێزی پێشمەرگەیە لە چوارچێوەی پرۆسەی چاكسازیدا”، نووسینگەی ڕاگەیاندنی پێشمەرگە وای وت بەرپرسێكی باڵای ئەمریكا بە مۆنیتەری ڕاگەیاندووە، بڕیاری كەمكردنەوەی یارمەتی مانگانە سیاسەتێكی فەرمیی نەبووە. بەڵام وەزارەتی پێشمەرگە تا ئێستا پێوەرەكانی چاكسازی ناوخۆیی كە لە یاداشتنامەی لێكتێگەیشتنی ئەیلولی ٢٠٢٢ لەگەڵ واشنتۆندا هاتووە، جێبەجێ نەكردووە، دوو بەرپرسی ئەمریكی كە نەیانویست ناویان ئاشكرا بكرێت بە مۆنیتۆریان ڕاگەیاندووە. نووسینگەی ڕۆژنامەوانی وەزارەتی پێشمەرگە ڕایگەیاند بەپێی یاداشتەكە، كەمتكردنەوەی یارمەتییەكان "بەردەوام دەبێت". وەزارەتی پێشمەرگە دەڵێت: “بێگومان كەمكردنەوەی هاوكارییەكان كاریگەری ڕاستەوخۆی دەبێت لەسەر پرۆسەی چاكسازی”.ئاماژەی بەوەشكردووە، “بەردەوام دەبین لە پرۆسەی چاكسازی بە ئامانجی دروستكردنی هێزێكی نیشتمانی سەركەوتوو. بەمەرجی ئاشكرانەكردنی ناوی، بەرپرسێكی وەزارەتی پێشمەرگە بە مۆنیتەری ڕاگەیاند، بڕینی یارمەتییەكان بەو مانایەیە كە "ئاسان نابێت" بۆ وەزارەتی پێشمەرگە مووچەی پێشمەرگەكانی ژێر فەرماندەیی خۆی دابین بكات.  

راپۆرتی: درەو 🔻 بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی نەوتی عێراق لە تەواوی ساڵی (2023)دا؛ 🔹 (ملیارێک و 232 ملیۆن و 170 هەزار و 126) بەرمیل نەوتی لە ڕێگەی کۆمپانیای سۆمۆوە فرۆشتووە. 🔹 بە تێکڕای ڕۆژانە (3 ملیۆن و 375 هەزار و 130) بەرمیل نەوت فرۆشراوە. 🔹 تێکڕای بەهای بەرمیلێک نەوتی برێنت لە بازاڕەکانی ئەوروپا (82.46) دۆلار بووە، بەڵام حکومەتی عێراق بەتێکڕا بەرمیلێک نەوتی بە (79.08) دۆلار فرۆشتووە. 🔹 کۆی داهاتی نەوتی عێراق (97 ملیار و 578 ملیۆن و 503 هەزار) دۆلار بووە. 🔹 هەر بەپێی داتاکان لە مانگی شوبات کەمترین بڕی نەوت هەناردەکراوە، لە مانگی ئایار نزمترین نرخی نەوت تۆمار کراوەو لە مانگی حوزەیرانیشدا کەمترین داهات کۆکراوەتەوە. بەڵام لە مانگی ئەیلولدا نرخی نەوتی عێراق گەیشتووە بەرزترین ئاست، هاوکات لە مانگی تشرینی یەکەم لە ڕووی بڕی هەناردەکردن و داهاتەوە ئاستی پێوانەیی تۆمار کردووە. یەکەم: داهات و بڕی نەوتی هەناردەکراوی عێراق لە ساڵی 2023 بەپێی  ئامارەکانی وەزارەتی نەوتی عێراق (وەک لە خشتەی ژمارە (1)دا هاتووە)، کۆمپانیای بەبازاڕکردنی نەوتی عێراق "سۆمۆ" لە (12) مانگی ساڵی (2023)دا بڕی (ملیارێک و 232 ملیۆن و 170 هەزار و 126) بەرمیل نەوتی لە ڕێگەی کۆمپانیای سۆمۆوە فرۆشتووە، واتە بە تێکڕای ڕۆژانەی (3 ملیۆن و 375 هەزار و 130) بەرمیلی فرۆشراو، هەر بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی نەوتی عێراق ئەو بڕە نەوتەی هەناردەکراوە لەو ماوەیەدا بە تێکڕا هەر بەرمیلێکی بە (79.084) دۆلاری ئەمریکی فرۆشراوە. لە کاتێکدا نرخی بەرمیلێک نەوتی برێنت بە تێکڕای ساڵەکە لە بازاڕەکانی جیهان بەهاکەی (82.46) دۆلار بووە، واتە حکومەتی عێراق بەتێکڕا هەر بەرمیلێک لە نەوتەکەی بە (3.38) دۆلار هەرزانتر ساغکردووەتەوە. کۆی داهاتی فرۆشراوی نەوتی عێراق لەماوەی ناوبراودا بریتی بووە لە بڕی (97 ملیار و 578 ملیۆن و 503 هەزار) دۆلار. ئەگەر ئەو ئامارانە وردتر بکەینەوەو بەپێی مانگەکانی ساڵەکە ئاماژەیان پێبدەین، ئەوا داهات و بڕی نەوتی هەناردەکراوی عێراق بەم شێوەیە دەبێت. (بڕوانە چارتەکانی ژمارە (1، 2، 3)) 1.    داهات و بڕی نەوتی هەناردەکراوی عێراق لە مانگی کانونی دووەمی 2023 بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی نەوتی عێراق لە مانگی کانونی دووەمی (2023)دا بڕی (101 ملیۆن و 245 هەزار و 95) بەرمیل نەوتی لە ڕێگەی سۆمۆوە فرۆشتووە، واتە بەتێکڕای ڕۆژانەی (3 ملیۆن و 265 هەزار و 971) بەرمیل، بەپێی ئامارەکان ئەو بڕە نەوتەی هەناردەکراوە بە تێکڕا هەر بەرمیلێکی بە (75.695) دۆلاری ئەمریکی فرۆشراوە، لە کاتێکدا نرخی بەرمیلێک نەوتی برێنت لە بازاڕەکانی جیهان بەهاکەی (82.5) دۆلار بووە، واتە حکومەتی عێراق لە مانگی ناوبراودا بەتێکڕا هەر بەرمیلێک لە نەوتەکەی بە (6.81) دۆلار هەرزانتر ساغکردووەتەوە. بەپێی ئاماری کۆتایی وەزارەتەکەش کۆی داهاتی فرۆشراوی نەوتی عێراق لەماوەی ناوبراودا بریتی بووە لە بڕی (7 ملیار و 663 ملیۆن 788 هەزار) دۆلار. 2.    داهات و بڕی نەوتی هەناردەکراوی عێراق لە مانگی شوباتی 2023 هەر بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی نەوتی عێراق لە مانگی شوباتی (2023) بڕی (92 ملیۆن و 255 هەزار و 610) بەرمیل نەوتی لە ڕێگەی سۆمۆوە فرۆشتووە، _ئەم بڕەش کەمترین بڕی هەناردەی نەوەتە بەراورد بە مانگەکانی دیکەی ساڵی (2023) کە عێراق هەناردەی کردبێت_، واتە بەتێکڕای ڕۆژانەی (3 ملیۆن و 294 هەزار و 843) بەرمیل، بەپێی ئامارەکان ئەو بڕە نەوتەی هەناردەکراوە بە تێکڕا هەر بەرمیلێکی بە (76.556) دۆلاری ئەمریکی فرۆشراوە، لە کاتێکدا نرخی بەرمیلێک نەوتی برێنت لە بازاڕەکانی جیهان بەهاکەی (82.59) دۆلار بووە، واتە حکومەتی عێراق لە مانگی ناوبراودا بەتێکڕا نەوتەکەی بە (6.03) دۆلار هەرزانتر فرۆشتووە. بەپێی ئاماری کۆتایی وەزارەتەکەش کۆی داهاتی فرۆشراوی نەوتی عێراق لەماوەی ناوبراودا بریتی بووە لە بڕی (7 ملیار و 62 ملیۆن و 704 هەزار) دۆلار. کەمترین داهاتی تۆمارکراوی نەوت بووە لە ساڵی (2023)دا. 3.    داهات و بڕی نەوتی هەناردەکراوی عێراق لە مانگی ئازاری 2023 بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی نەوتی عێراق لە مانگی ئازاری (2023) بڕی (100 ملیۆن و 913 هەزار و 27) بەرمیل نەوتی لە ڕێگەی سۆمۆوە فرۆشتووە، واتە بەتێکڕای ڕۆژانەی (3 ملیۆن و 255 هەزار و 259) بەرمیل، بەپێی ئامارەکان ئەو بڕە نەوتەی هەناردەکراوە بە تێکڕا هەر بەرمیلێکی بە (74.385) دۆلاری ئەمریکی فرۆشراوە، لە کاتێکدا نرخی بەرمیلێک نەوتی برێنت لە بازاڕەکانی جیهان بەهاکەی (78.43) دۆلار بووە، واتە حکومەتی عێراق لە مانگی ناوبراودا بەتێکڕا نەوتەکەی بە (4.05) دۆلار هەرزانتر فرۆشتووە. بەپێی ئاماری کۆتایی وەزارەتەکەش کۆی داهاتی فرۆشراوی نەوتی عێراق لەماوەی ناوبراودا بریتی بووە لە بڕی (7 ملیار و 506 ملیۆن و 401 هەزار) دۆلار. 4.    داهات و بڕی نەوتی هەناردەکراوی عێراق لە مانگی نیسانی 2023 پاڵپشت بە ئامارەکانی وەزارەتی نەوتی عێراق لە مانگی نیسانی (2023) بڕی (98 ملیۆن و 634 هەزار و 947) بەرمیل نەوت لە ڕێگەی سۆمۆوە فرۆشراوە، واتە بەتێکڕای ڕۆژانەی (3 ملیۆن و 287 هەزار و 832) بەرمیل، بەپێی ئامارەکان ئەو بڕە نەوتەی هەناردەکراوە بە تێکڕا هەر بەرمیلێکی بە (78.058) دۆلاری ئەمریکی فرۆشراوە، لە کاتێکدا نرخی بەرمیلێک نەوتی برێنت لە بازاڕەکانی جیهان بەهاکەی (84.65) دۆلار بووە، واتە حکومەتی عێراق لە مانگی ناوبراودا بەتێکڕا نەوتەکەی بە (6.58) دۆلار هەرزانتر فرۆشتووە. بەپێی ئاماری کۆتایی وەزارەتەکەش کۆی داهاتی فرۆشراوی نەوتی عێراق لەماوەی ناوبراودا بریتی بووە لە بڕی (7 ملیار و 699 ملیۆن 272 هەزار) دۆلار. 5.    داهات و بڕی نەوتی هەناردەکراوی عێراق لە مانگی ئایاری 2023 بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی نەوتی عێراق لە مانگی ئایاری (2023) بڕی (102 ملیۆن و 463 هەزار و 387) بەرمیل نەوتی لە ڕێگەی سۆمۆوە فرۆشراوە، واتە بەتێکڕای ڕۆژانەی (3 ملیۆن و 305 هەزار و 271) بەرمیل، بەپێی ئامارەکان ئەو بڕە نەوتەی هەناردەکراوە بە تێکڕا هەر بەرمیلێکی بە (71.485) دۆلاری ئەمریکی فرۆشراوە،_ئەمەش کەمترین نرخە کە لە ساڵی (2023)دا نەوتی عێراقی تێدا فرۆشرابێت_ لە کاتێکدا نرخی بەرمیلێک نەوتی برێنت لە بازاڕەکانی جیهان بەهاکەی (75.47) دۆلار بووە، واتە حکومەتی عێراق لە مانگی ناوبراودا بەتێکڕا نەوتەکەی بە (3.99) دۆلار هەرزانتر فرۆشتووە. بەپێی ئاماری کۆتایی وەزارەتەکەش کۆی داهاتی فرۆشراوی نەوتی عێراق لەماوەی ناوبراودا بریتی بووە لە بڕی (7 ملیار و 324 ملیۆن 641 هەزار) دۆلار. 6.    داهات و بڕی نەوتی هەناردەکراوی عێراق لە مانگی حوزەیرانی 2023 پاڵپشت بە ئامارەکانی وەزارەتی نەوتی عێراق لە مانگی حوزەیرانی (2023) بڕی (100 ملیۆن و 59 هەزار و 52) بەرمیل نەوتی لە ڕێگەی سۆمۆوە فرۆشراوە، واتە بەتێکڕای ڕۆژانەی (3 ملیۆن و 335 هەزار و 302) بەرمیل، بەپێی ئامارەکان ئەو بڕە نەوتەی هەناردەکراوە بە تێکڕا هەر بەرمیلێکی بە (71.755) دۆلاری ئەمریکی فرۆشراوە، لە کاتێکدا نرخی بەرمیلێک نەوتی برێنت لە بازاڕەکانی جیهان بەهاکەی (74.84) دۆلار بووە، واتە حکومەتی عێراق لە مانگی ناوبراودا بەتێکڕا نەوتەکەی بە (3.09) دۆلار هەرزانتر فرۆشتووە. بەپێی ئاماری کۆتایی وەزارەتەکەش کۆی داهاتی فرۆشراوی نەوتی عێراق لەماوەی ناوبراودا بریتی بووە لە بڕی (7 ملیار و 179 ملیۆن و 760 هەزار) دۆلار. _ئەم بڕەی داهاتیش بەراورد بر سەرجەم مانگەکانی ساڵی (2023) کەمترین داهاتی تۆمارکراوی نەوت بووە_ 7.    داهات و بڕی نەوتی هەناردەکراوی عێراق لە مانگی تەموزی 2023 لە مانگی تەموزی (2023) عێراق بڕی (106 ملیۆن و 755 هەزار و 169) بەرمیل نەوتی لە ڕێگەی سۆمۆوە فرۆشراوە، واتە بەتێکڕای ڕۆژانەی (3 ملیۆن و 443 هەزار و 715) بەرمیل، بەپێی ئامارەکان ئەو بڕە نەوتەی هەناردەکراوە بە تێکڕا هەر بەرمیلێکی بە (78.033) دۆلاری ئەمریکی فرۆشراوە، لە کاتێکدا نرخی بەرمیلێک نەوتی برێنت لە بازاڕەکانی جیهان بەهاکەی (80.11) دۆلار بووە، واتە حکومەتی عێراق لە مانگی ناوبراودا بەتێکڕا نەوتەکەی بە (2.08) دۆلار هەرزانتر فرۆشتووە. بەپێی ئاماری کۆتایی وەزارەتەکەش کۆی داهاتی فرۆشراوی نەوتی عێراق لەماوەی ناوبراودا بریتی بووە لە بڕی (8 ملیار و 330 ملیۆن و 475 هەزار) دۆلار. 8.    داهات و بڕی نەوتی هەناردەکراوی عێراق لە مانگی ئابی 2023 پاڵپشت بە ئامارەکانی وەزارەتی نەوتی عێراق لە مانگی ئابی (2023) بڕی (106 ملیۆن و 122 هەزار و 679) بەرمیل نەوتی لە ڕێگەی سۆمۆوە فرۆشراوە، واتە بەتێکڕای ڕۆژانەی (3 ملیۆن و 423 هەزار و 312) بەرمیل، بەپێی ئامارەکان ئەو بڕە نەوتەی هەناردەکراوە بە تێکڕا هەر بەرمیلێکی بە (84.787) دۆلاری ئەمریکی فرۆشراوە، لە کاتێکدا نرخی بەرمیلێک نەوتی برێنت لە بازاڕەکانی جیهان بەهاکەی (86.15) دۆلار بووە، واتە حکومەتی عێراق لە مانگی ناوبراودا بەتێکڕا نەوتەکەی بە (1.36) دۆلار هەرزانتر فرۆشتووە. بەپێی ئاماری کۆتایی وەزارەتەکەش کۆی داهاتی فرۆشراوی نەوتی عێراق لەماوەی ناوبراودا بریتی بووە لە بڕی (8 ملیار و 997 ملیۆن و 581 هەزار) دۆلار. 9.    داهات و بڕی نەوتی هەناردەکراوی عێراق لە مانگی ئەیلولی 2023 وەزارەتی نەوتی عێراق لە مانگی ئەیلولی (2023)دا بڕی (103 ملیۆن و 143 هەزار و 199) بەرمیل نەوتی لە ڕێگەی سۆمۆوە فرۆشتووە، واتە بەتێکڕای ڕۆژانەی (3 ملیۆن و 438 هەزار و 107) بەرمیل، بەپێی ئامارەکان ئەو بڕە نەوتەی هەناردەکراوە بە تێکڕا هەر بەرمیلێکی بە (91.353) دۆلاری ئەمریکی فرۆشراوە _ئەم نرخەش بەرزترین نرخی نەوتی تۆمار کراوە لە تەواوی ساڵەکەدا کە عێراق نەوتی خۆی پێ ساغکردووەتەوە_، لە کاتێکدا نرخی بەرمیلێک نەوتی برێنت لە بازاڕەکانی جیهان بەهاکەی (93.72) دۆلار بووە، واتە حکومەتی عێراق لە مانگی ناوبراودا بەتێکڕا نەوتەکەی بە (2.37) دۆلار هەرزانتر فرۆشتووە. بەپێی ئاماری کۆتایی وەزارەتەکەش کۆی داهاتی فرۆشراوی نەوتی عێراق لەماوەی ناوبراودا بریتی بووە لە بڕی (9 ملیار و 422 ملیۆن و 410 هەزار) دۆلار. 10.    داهات و بڕی نەوتی هەناردەکراوی عێراق لە مانگی تشرینی یەکەمی 2023 پاڵپشت بە ئامارەکانی وەزارەتی نەوتی عێراق لە مانگی تشرینی یەکەمی (2023) بڕی (109 ملیۆن و 545 هەزار و 589) بەرمیل نەوتی لە ڕێگەی سۆمۆوە فرۆشراوە _ئەم بڕەش گەورەترین بڕی هەناردەی نەوتی عێراقە بەراورد بە سەرجەم مانگەکانی دیکەی ساڵی (2023)_، واتە بەتێکڕای ڕۆژانەی (3 ملیۆن و 533 هەزار و 729) بەرمیل، بەپێی ئامارەکان ئەو بڕە نەوتەی هەناردەکراوە بە تێکڕا هەر بەرمیلێکی بە (87.578) دۆلاری ئەمریکی فرۆشراوە، لە کاتێکدا نرخی بەرمیلێک نەوتی برێنت لە بازاڕەکانی جیهان بەهاکەی (90.6) دۆلار بووە، واتە حکومەتی عێراق لە مانگی ناوبراودا بەتێکڕا نەوتەکەی بە (3.02) دۆلار هەرزانتر فرۆشتووە. بەپێی ئاماری کۆتایی وەزارەتەکەش کۆی داهاتی فرۆشراوی نەوتی عێراق لە تشرینی یەکەمی ساڵدا بریتی بووە لە بڕی (9 ملیار و 593 ملیۆن و  643 هەزار) دۆلار. _کە تۆمارکردنی بەرزترین ئاستی داهات بووە لە ساڵی (2023)دا_. 11.    داهات و بڕی نەوتی هەناردەکراوی عێراق لە مانگی تشرینی دووەمی 2023 وەزارەتی نەوتی عێراق لە مانگی ئەیلولی (2023)دا بڕی (102 ملیۆن و 975 هەزار و 782) بەرمیل نەوتی لە ڕێگەی سۆمۆوە فرۆشتووە، واتە بەتێکڕای ڕۆژانەی (3 ملیۆن و 432 هەزار و 526) بەرمیل، بەپێی ئامارەکان ئەو بڕە نەوتەی هەناردەکراوە بە تێکڕا هەر بەرمیلێکی بە (82.365) دۆلاری ئەمریکی فرۆشراوە، لە کاتێکدا نرخی بەرمیلێک نەوتی برێنت لە بازاڕەکانی جیهان بەهاکەی (82.76) دۆلار بووە، واتە حکومەتی عێراق لە مانگی ناوبراودا بەتێکڕا نەوتەکەی بە (0.4) دۆلار هەرزانتر فرۆشتووە. بەپێی ئاماری کۆتایی وەزارەتەکەش کۆی داهاتی فرۆشراوی نەوتی عێراق لەماوەی ناوبراودا بریتی بووە لە بڕی (8 ملیار و 481 ملیۆن و 558 هەزار) دۆلار. 12.    داهات و بڕی نەوتی هەناردەکراوی عێراق لە مانگی کانونی یەکەمی 2023 پاڵپشت بە ئامارە سەرەتاییەکانی وەزارەتی نەوتی عێراق لە مانگی کانونی یەکەمی (2023) بڕی (108 ملیۆن و 56 هەزار و 590) بەرمیل نەوتی لە ڕێگەی سۆمۆوە فرۆشراوە، واتە بەتێکڕای ڕۆژانەی (3 ملیۆن و 485 هەزار و 696) بەرمیل، بەپێی ئامارەکان ئەو بڕە نەوتەی هەناردەکراوە بە تێکڕا هەر بەرمیلێکی بە (76.960) دۆلاری ئەمریکی فرۆشراوە، لە کاتێکدا نرخی بەرمیلێک نەوتی برێنت لە بازاڕەکانی جیهان بەهاکەی (77.76) دۆلار بووە، واتە حکومەتی عێراق لە مانگی ناوبراودا بەتێکڕا نەوتەکەی بە (0.8) دۆلار هەرزانتر فرۆشتووە. بەپێی ئاماری کۆتایی وەزارەتەکەش کۆی داهاتی فرۆشراوی نەوتی عێراق لە کانونی یەکەمی ساڵەکەدا بریتی بووە لە بڕی (8 ملیار و 316 ملیۆن) دۆلار. خشتەی ژمارە (1) داهات و بڕی نەوتی هەناردەکراوی عێراق لە ساڵی 2023 چارتی ژمارە (1) چارتی ژمارە (2)   چارتی ژمارە (3) سەرچاوەکان؛ ڕاگەیەندراوەکانی وەزارەتی نەوتی عێراق، دەربارە داهات و هەناردەکردنی نەوت لە ڕێگەی کۆپانیای بەبازاڕکردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ) لە دە مانگی یەکەمی ساڵی 2023، لەم لینکانەی خوارەوە بەردەستن؛ -    وزارة النفط تعلن عن الاحصائية النهائية للصادرات النفطية لشهر كانون الثاني الماضي؛ https://oil.gov.iq/?page=1419 -    وزارة النفط تعلن عن الاحصائية النهائية للصادرات النفطية لشهر شباط الماضي؛ https://oil.gov.iq/?page=1455 -    وزارة النفط تعلن عن الاحصائية النهائية للصادرات النفطية لشهر آذار الماضي؛ https://oil.gov.iq/?page=1480 -    وزارة النفط تعلن عن الاحصائية النهائية للصادرات النفطية لشهر نیسان الماضي؛ https://oil.gov.iq/?page=1527 -    وزارة النفط تعلن عن الاحصائية النهائية للصادرات النفطية لشهر ایار الماضي؛ https://oil.gov.iq/?page=1555 -    وزارة النفط تعلن عن الاحصائية الاولیة للصادرات النفطية لشهر حزيران الماضي؛ https://oil.gov.iq/?page=1597 -    وزارة النفط تعلن عن الاحصائية النهائية للصادرات النفطية لشهر تموز الماضي؛ https://oil.gov.iq/?page=1644 -    وزارة النفط تعلن عن الاحصائية النهائية للصادرات النفطية لشهر اب الماضي؛ https://oil.gov.iq/?page=1695 -    وزارة النفط تعلن عن الاحصائية النهائية للصادرات النفطية لشهر أيلول الماضي؛ https://oil.gov.iq/?page=1754 -    وزارة النفط تعلن عن الاحصائية النهائية للصادرات النفطية لشهر تشرین الاول الماضي؛ https://www.oil.gov.iq/?article=1808 -    وزارة النفط تعلن عن الاحصائية النهائية للصادرات النفطية لشهر تشرین الثاني الماضي؛ https://www.oil.gov.iq/?article=1864 -    وزارة النفط تعلن عن الاحصائية الاولیة للصادرات النفطية لشهر کانون الاول الماضي؛ https://oil.gov.iq/?article=1875  

راپۆرتی: درەو 🔻 لە (9) ساڵی ڕابردوودا، لە هەردوو کابیەنەی هەشتەم و نۆیەمدا؛ 🔹 موچەخۆران لە (108) مانگی ڕابردودا (49) موچەی تەواوو (44)یشیان بە چارەک و لێبڕینەوە وەرگرتووەو (15) موچەشیان پێ نەدراوە، نزیکەی (21 ترلیۆن و 584 ملیار) دیناریان لای حکومەتی هەرێم ماوەتەوە. بەجۆرێک؛ 🔹 کابینەی هەشتەم لە ماوەی (54) مانگدا، تەنها (15) موچەی تەواو و (34) مانگیشی بە کەم و کوڕی و پاشەکەوتەوە خەرجکرد، (5) مانگیشی خەرج نەکردو ناوینا پاشەکەوت. کۆی شایستەی موچەی موچەخۆران لەم کابینەیەدا مایەوە بە (10 ترلیۆن و 597 ملیار و 997 ملیۆن) دینار خەمڵێندرا. 🔹 کابینەی نۆیەمدا (54) مانگی رابردوودا، تەنها (34) مانگیان موچەی تەواوەتی و (10) مانگیشی بە لێبڕینەوە خەرج کردووە، (10) مانگیشی خەرج نەکرد. کۆی شایستەی موچەی موچەخۆران لای کابینەی نۆ بە (10 ترلیۆن و 986 ملیار) دینار دەخەمڵێندرێت. قەبارەی پاشەکەوتی موچەی موچەخۆرانی هەرێم لە کاینەی هەشتەم و نۆیەمی حکومەتی هەرێم لە ماوەی (9) ساڵدا، واتا لە (108) مانگدا، هەردوو کابینەی هەشتەم و نۆیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان، تەنها (49) موچەی تەواویان وەگرتووە، (15) موچەیان پێ نەدراوەو (44) موچەشیان بە چارەک و لێبڕین و بەشێک لە پاشەکەوتەوە بۆ خەرج کراوە. کۆی ئەو بڕە پارەیەی وەک شایستەی دارایی موچەخۆران خەرج نەکراوە، قەبارەکەی گەیشتووە بە (21 ترلیۆن و 583 ملیار و 997 ملیۆن) دینار. بەجۆرێک کابینەی هەشتەمی حکومەتی هەرێم لە ماوەی (54) مانگدا، تەنها (15) مانگیان موچەی تەواوەتی موچە خۆرانی هەرێمی خەرجکردووە، (34) مانگیشی بە کەم و کوڕی و پاشەکەوتەوە کردووە، (5) مانگیشی خەرج نەکردو ناوینا پاشەکەوت. کۆی شایستەی موچەی موچەخۆران لە سەردەمی کابینەی هەشتەم لای حکومەت مایەوە بە (10 ترلیۆن و 597 ملیار و 997 ملیۆن) دینار خەمڵێندرا. هاوکات لە کابینەی نۆیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە (54) مانگی رابردوودا، تەنها (34) مانگیان موچەی تەواوەتی موچە خۆرانی هەرێمی خەرجکردووە، (10) مانگیشی بە کەم و کوڕی و لێبڕین خەرج کردووە، (10) مانگیشی خەرج نەکردووە. کۆی شایستەی موچەی موچەخۆران لە سەردەمی کابینەی هەشتەم لای حکومەت مایەوە بە (10 ترلیۆن و 986 ملیار) دینار دەخەمڵێندێت. بڕوانە خشتەکانی خوارە تایبەت بە شێوازی خەرجکردنی موچە و بڕو قەبارەی قەرزی کەڵەکەبوی موچەخۆران لە سەر حکومەت. خشتەی یەکەم خشتەی دووەم پاشەکەوت و لێبڕین و خەرج نەکردنی موچەی موچەخۆرانی هەرێم لە کابینەی هەشتەم قۆناغی پاشەکەوتی مووچە لە سەردەمی کابینەی هەشتەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان بە سەرۆکایەتی نێچیرڤان بارزانی بەڕێوەچوو، لەماوەی نێوان ساڵانی (2015 - 2018) مووچەخۆران (5) موچەی تەواویان پێنەدراوە (23) مانگیش چارەکە مووچەو (11) مانگیش بەشێک لە موچەی موچەخۆران پاشەکەوت کرا. جگە لە ڕاگرتنی بەرزە موچەی فەرمانبەران. بە جۆرێک لە ماوەی (1/1/2015 – 9/7/2019)؛ •    (4) موچەی مانگەکانی (9، 10، 11، 12)ی ساڵی (2015)ەو یەک موچەی مانگی (12ی 2017) بە رێژەی (100%) پاشەکەوت کران. •    تەواوی ساڵی (2016)ەو (2017) جگە لە مانگی (12)ی ساڵی (2017) چارەکە موچە و (11) مانگی ساڵی (2018) بە پاشەکەوتکردنی بەشێک لە موچە ئەم کابینەیە تەمەنی خۆی بەڕێکرد. •    کۆی شایستەی موچەی موچەخۆران لە سەردەمی کابینەی هەشتەم لای حکومەت مایەوە بە (10 ترلیۆن و 597 ملیار و 997 ملیۆن) دینار خەمڵێندرا. بە مانایەکی دیکە، لە کابینەی هەشتەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ماوەی (54) مانگدا، تەنها (15) مانگیان موچەی تەواوەتی موچە خۆرانی هەرێمی خەرجکردووە، (34) مانگیشی بە کەم و کوڕی و لێبڕین خەرج کردووە، (5) مانگیشی خەرج نەکرد.   پاشەکەوت و لێبڕین و خەرج نەکردنی موچەی موچەخۆرانی هەرێم لە کابینەی نۆیەم لەگەڵ دەستبەکاربوونی کابینەی نۆیەم لە (10/7/2019)ەوە تا کۆتایی ساڵی (2023)، سەبارەت بەو شایستە داراییانەی موچەخۆران کە لە ئەستۆی حکومەتی هەرێمە، تەنها لە کابینەی نۆیەمدا نزیک لە (11 ترلیۆن) دینارە، جگە لە ڕاگرتنی بەرزە موچەی فەرمانبەران. لەم کابینەیەدا موچەی مانگەکانی (4، 5، 6، 7، 8، 11،12ی ساڵی 2020) خەرج نەکرا (9) موچەش بە لێبڕینی (21%) و موچەیەکیش بە لێبڕینی (18%)ەوە لە ساڵانی (2021 - 2022)ی بۆ فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان خەرجکراوەو هاوکات لە ساڵی (2023) موچەی مانگەکانی (10، 11، 12) خەرج نەکرا. کەواتە ئەگەر کۆی خەرجی موچە بە (900 ملیار) دیناری مانگانە بخەمڵێنین _لە دەستپێکی دەستبەکاربوونی کابینەی نۆیەمەوە قەبارەی خەرجی موچە (895 ملیار)بووە، بەڵام بەردەوام خەرجی موچە رووی لە زیادبوون کردووەو بەپێی دواین ئاماری فەرمی وەزارەتی دارایی کە خەرجییەکانی خۆی بۆ شەش مانگی یەکەمی (2023) بڵاوکردەوە بە تێکڕا کۆی خەرجی مانگێکی موچەی موچەخۆران سەرو (941 ملیار) دینابووە_، ئەوا کۆی ئەو شایستە داراییەی موچە خۆران لە کابینەی نۆیەمدا لێیان بڕاوەو بۆیان خەرج نەکراوە بریتیە لە؛ •    (7) مانگ موچەی بڕاو X (900 ملیار) دینار = (6 ترلیۆن 300 ملیار) دینار •    (9) مانگ بە لێبڕینی (21%)  X (189 ملیار) دینار = (1 ترلیۆن 701 ملیار) دینار •    (1) مانگ بە لێبڕینی (18%)  X (162 ملیار) دینار = (162 ملیار) دینار •    موچەی مانگەکانی (10و 11و 12) ساڵی (2023)ی موچەخۆران خەرج نەکرا کە بەرامبەرە بە؛ (3) مانگ موچەی دواکەتوو X (941 ملیار) دینار = (2 ترلیۆن 823 ملیار) دینار. کەواتە کۆی ئەو موچانەی لەکابینەی نۆیەمدا خەرج نەکراوە دەکاتە؛ (6 ترلیۆن 300 ملیار) دینار "7 موچەی تەواو"+ (1 ترلیۆن 701 ملیار) دینار "9 موچە بە لێبڕینی 21%" + (162 ملیار) دینار "1 موچە بە لێبڕینی 18%" + (2 ترلیۆن 823 ملیار) دینار "موچەی (3) مانگی کۆتایی 2023" = (10 ترلیۆن 986 ملیار) دینار. بە مانایەکی دیکە، کابینەی نۆیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە (54) مانگی رابردوودا، تەنها (34) مانگیان موچەی تەواوەتی موچە خۆرانی هەرێمی خەرجکردووە، (10) مانگیشی بە کەم و کوڕی و لێبڕین خەرج کردووە، (10) مانگیشی خەرج نەکردووە.    

   (درەو): 🔻وەزارەتی نەوتی عێراق داهاتی مانگی كانونی یەكەمی نەوتی بڵاوكردەوە: 🔹 داھاتی مانگی رابردووی نەوت گەیشتوەتە (8ملیارو  316 ملیۆن) دۆلار. 🔹 بڕی ھەناردەی نەوت (108 ملیۆن و  056ھەزارو 590) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای ھەناردەی رۆژانەی نەوت ( 3 ملیۆن و 486 ھەزار) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای نرخ گەیشتوەتە زیاتر لە (76.96) دۆلار بۆ ھەر بەرمیلێک.   🔻وەزارەتی نەوتی عێراق داهاتی مانگی تشرینی یەكەم نەوتی بڵاوكردەوە: 🔹 داھاتی مانگی رابردووی نەوت گەیشتوەتە (9ملیارو 669ملیۆن) دۆلار. 🔹 بڕی ھەناردەی نەوت (109 ملیۆن و  545ھەزارو 589) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای ھەناردەی رۆژانەی نەوت ( 3 ملیۆن و 533 ھەزار) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای نرخ گەیشتوەتە زیاتر لە (88.26) دۆلار بۆ ھەر بەرمیلێک.   🔻وەزارەتی نەوتی عێراق داهاتی مانگی ئەیلولی نەوتی بڵاوكردەوە: 🔹 داھاتی مانگی رابردووی نەوت گەیشتوەتە (9ملیارو 494 ملیۆن) دۆلار. 🔹 بڕی ھەناردەی نەوت (103 ملیۆن و  143ھەزارو 199) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای ھەناردەی رۆژانەی نەوت ( 3 ملیۆن و 438ھەزار) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای نرخ گەیشتوەتە زیاتر لە (92) دۆلار بۆ ھەر بەرمیلێک.    🔻وەزارەتی نەوتی عێراق داهاتی مانگی ئابی نەوتی بڵاوكردەوە: 🔹 داھاتی مانگی رابردووی نەوت گەیشتوەتە (8 ملیارو 846ملیۆن) دۆلار. 🔹 بڕی ھەناردەی نەوت (106 ملیۆن و  122ھەزارو 874) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای ھەناردەی رۆژانەی نەوت ( 3 ملیۆن و 423ھەزار) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای نرخ گەیشتوەتە زیاتر لە (83,35) دۆلار بۆ ھەر بەرمیلێک.   🔻وەزارەتی نەوتی عێراق داهاتی مانگی تەمووزی نەوتی بڵاوكردەوە: 🔹 داھاتی مانگی رابردووی نەوت گەیشتوەتە (8 ملیارو 293 ملیۆن) دۆلار. 🔹 بڕی ھەناردەی نەوت (106 ملیۆن و  755 ھەزارو 169 ) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای ھەناردەی رۆژانەی نەوت ( 3 ملیۆن و 444 ھەزار) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای نرخ گەیشتوەتە زیاتر لە (77,69) دۆلار بۆ ھەر بەرمیلێک.    🔻وەزارەتی نەوتی عێراق داهاتی مانگی حوزەیرانی نەوتی بڵاوكردەوە: 🔹 داھاتی مانگی رابردووی نەوت گەیشتوەتە (7 ملیارو 115ملیۆن) دۆلار. 🔹 بڕی ھەناردەی نەوت (100ملیۆن و  59ھەزارو 52) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای ھەناردەی رۆژانەی نەوت ( 3 ملیۆن و 335ھەزار) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای نرخ گەیشتوەتە زیاتر لە (71,11) دۆلار بۆ ھەر بەرمیلێک.   🔻وەزارەتی نەوتی عێراق داهاتی مانگی ئایاری نەوتی بڵاوكردەوە: 🔹 داھاتی مانگی رابردووی نەوت گەیشتوەتە (7 ملیارو 306ملیۆن) دۆلار. 🔹 بڕی ھەناردەی نەوت (102 ملیۆن و 436ھەزارو 387) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای ھەناردەی رۆژانەی نەوت ( 3 ملیۆن و 305ھەزار) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای نرخ گەیشتوەتە زیاتر لە (71,3) دۆلار بۆ ھەر بەرمیلێک.   🔻وەزارەتی نەوتی عێراق داهاتی مانگی  نیسانی نەوتی بڵاوكردەوە: 🔹 داھاتی مانگی رابردووی نەوت گەیشتوەتە (7 ملیارو 796ملیۆن) دۆلار. 🔹 بڕی ھەناردەی نەوت ( 98 ملیۆن و 634 ھەزارو 947) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای ھەناردەی رۆژانەی نەوت ( 3 ملیۆن و  288 ھەزار) بەرمیل بووە. 🔹 تێکڕای نرخ گەیشتوەتە زیاتر لە (79) دۆلار بۆ ھەر بەرمیلێک.

درەو: پێگەی(oil price) راپۆرتێكی رۆژنامەنوسی بواری دارایی (سیمۆن واتكینس) بڵاوكردووەتەوە, بە ناونیشانی (عێراق بەرەو بەدیهێنانی تەواوكاری زیاتر لەگەڵ چین هەنگاو دەنێت) كە ئەمە پوختەكەیەتی: 🔹لەكاتێكدا چین پشتی بە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست بەستووە بۆ دابینكردنی زۆرینەی وزە, عێراق فشاردەكات بۆ فروانكردنی پەیوەندیە بازرگانیەكانی لەگەڵ دووەم گەورەترین ئابوری جیهان و سود وەرگرتن لە تەكنەلۆجیاو وەبەرهێنانەكانی چین, لەسایەی نیشانەكانی پاشەكشێی هەژموونی ئەمریكا لەناوچەكە. 🔹فراوانبونی رۆڵی چین لە عێراق هاوتەریبە بە پرۆژەو دەستكەوت لە بوارە جیاوازەكان بەتایبەت پرۆژە بنەڕەتیەكانی ژێرخان و وەبەرهێنان لەكەرتی پترۆكیمیاوی, ئەوەش پاڵ بە بەغدادوە دەنێت كە بەدوای زیادكردنی داهاتەكانی و پلانەكانی بۆ گەشەسەندن دەگەڕێت,  زیاتر لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا دوربكەوێتەوە. 🔹گەورە سیاسیەكانی عێراق فشاردەكەن لەپێناو چالاككردنی تەواوەتی"رێككەوتنی چوارچێوەی نێوان عێراق و چین" كە لەڕێیەوە ئابوری عێراق بەهێزدەكات. 🔹رێككەوتنەكە, كە ساڵی (2021) واژوكراوە, دەرفەت بۆ چین دەڕەخسێنێت لە تەواوكردنی ستراتیجی دورمەودای كە خۆی لە دەستگرتن بەسەر تەواوی توانا نەوتیە سەرەكیەكانی عێراق دەبینێتەوە لە نەوت و غازو پترۆكیمیاویات, بۆ بەدیهێنانی ئامانجەكانی. 🔹پەكین لە عێراق لەسەرەتای ساڵی (2021) هەمان ستراتیجی سێ‌ تەوەری بەكارهێنا لەباشوری عێراق, كە روسیا لە كۆتایی ساڵی (2017)دا بەكاریهێنا بۆ دەستگرتن بەسەر تەواوی سەرچاوە سەرەكیەكانی نەوت و غازدا. 🔹لە كوردستان كۆمپانیای روسنەفت, بریكاری نەوتی كرمیلن, سەرەتای بڕی (1.5) ملیار دۆلاری پێشوەختەی دا بە حكومەتی كوردستان, لەبەرامبەر گرێبەستێك بۆ هاوردەكردنی نەوت بۆ ماوەی (3_5) ساڵ. 🔹كۆمپانیا روسیەكە (80%) پشكی بەكارخستنی لە (5) ناوچەی سەرەكی نەوت لە كوردستان بەدەستهێنا, هاوشانی وەبەرهێنانی ئاسایی و هاوكاریكردنی تەكنەلۆجی و كەلوپەل. 🔹خاوەندارێتی (60%) هێڵی بۆرییەكانی نەوت كوردستانی بەدەستهێنا كە دەچێتە سەر بەندەری جەیهانی توركی, ئەوەش لەسەر بنەمای پابەندبون بە وەبەرهێنانی بڕی (1.8) ملیار دۆلار بۆ زیادكردنی توانای بەرهەمهێنان بۆ یەك ملیۆن بەرمیلی رۆژانە. 🔹بە بەكارهێنانی هەمان رێسای گەمەی روسیا لە كوردستان, چین لەسەرەتای ساڵی (2021)دا كۆمپانیای (زینهوا ئۆیل) بریكاری دەوڵەت بەكارهێنا, بۆ پەسەندكردنی گرێبەستی هاوردەكردنی نەوت لەگەڵ عێراق, كە پێشوەختە پارەكەی بدرێت بۆ ماوەی (5) ساڵ و بە بەهای (2) ملیار دۆلار. 🔹گفتوگۆكانی نێوان چین و عێراق لەبارەی فراوانكردنی پرۆژەكانی پەكین لە بواری نەوت و غاز لە باشوری وڵات دەستیپێكرد, دەستگرتنی كۆمپانیا چینیەكان بەسەر پرۆسەكانی كنە پشكنین و پێشخستن و چاكردنەوەو ئاسایش تا دەگاتە بەدەستهێنانی رێگەپێدان لە كێڵگەكانی نەوت و غاز لە باشوری عێراق پەرەیسەند, بەتایبەت لەدوای كشانەوەی ویلایەتە یەكگرتووەكان تاكلایانە لە رێكەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ ئێران لە ساڵی (2018). 🔹وەك بەشێك لەرێككەوتنی پێشوتر بۆ ماوەی (25) ساڵ لەگەڵ ئێران, چین بە كرداری لەڕێی بریكارە سیاسی و ئابوری و سەربازییەكانی ئێرانەوە لە عێراق دەستیكردووە  بە وابەستەكردنی لۆجستی, كە عێراقیش لەخۆدەگرێت.   🔹ئەم وابەستەكردنە لۆجستیە تەنها لەبواری هاوكاریكردنی یەكەیەكی یەكگرتوو لەڕێی سەرچاوەیەكی بێشوماری نەوت و غاز لە عێراق و ئێران سود بە چین ناگەیەنێت, بەڵكو شوێن پێیەكی هەمەلایەنەی داوەتێ‌ بۆ دامەزراندنی بوونێكی ئەمنیی لەسەر زەوی لە هەردوو وڵات. 🔹ئەگەری بەكارهێنانی لایەنی سەربازی بۆ چین كراوە دەبێت, بەبێ‌ ئەوەی پێویستی بە گفتوگۆبێت لەگەڵ حكومەتی عێراق كە لەوكاتەدا لەدەسەڵات دەبێت, وەك سەرچاوەیەكی باڵا  رایگەیاندووە, كە بەشێوەیەكی توندتوڵ كاردەكات لەگەڵ وەزارەتی نەوتی عێراق. 🔹چین هەوڵەكانی لەپێناو یەكخستنی عێراق و ئێران راناگرێت لەدەوڵەتێكی بە كرێگیراوی گەورەدا راناگرێت, ئەوە جەوهەری سیاسەتە فراوانخوازییەكانێتی لەسەرانسەری خۆرهەڵاتی ناوەڕاست. 🔹ئێران و عێراق پێگەوە گەورەترین سەرچاوەكانی نەوت و غاز لە جیهان پێكدەهێنن, كە تائێستا زۆرێكی بەكارنەهێنراوە, رەنگە ئەمە ناوچەیەكی تری تری جیهان بكاتە "جیهانی فرە جەمسەر" كە چین رایگەیاندووە, ئەمەی دەوێت. 🔹ئێران و عێراق پێكەوە دڵی مانگی شیعی  پێكدەهێنن كە سوریاو ئوردن و لوبنان و یەمەنیش لەخۆدەگرێت, كە ئەوە (3) خەسڵەتی جیۆسیاسی سەرەكی بۆ چین دەرەخسێنێت: 🔹 دەكرێت بەركاربهێنرێت بۆ چاودێریكردنی ویلایەتە یەكگرتووەكان لەو ناوچانە. 🔹 چەندین رێگای گواستنەوەی راستەوخۆ بۆ ئەوروپا دەستەبەردەكات كە دەكرێت بە ئاشكراو نهێنی بەكاربهێنرێت. 🔹 یەدەگێكی زۆری نەوت و غازی تیادایەو كە دەكرێت چین دەستی پێیبگات بە نرخێكی هەرزان لەڕێی گرێبەستی هاوشێوەی دورمەودا وەك ئەوەی لەگەڵ عێراق و ئێران ئەنجامیداوە.

راپۆرتی: درەو 🔻 دادگای فیدراڵی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق لە گفتوگۆدان بۆ ئەوەی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان هەرێمی كوردستان بكرێت بە (چوار) بازنەی هەڵبژاردن. 🔹 بازنەی پارێزگای هەولێر (34%)ی کورسییە گشتییەکان؛ (34) کورسی و (4) کورسی کۆتاکانی بۆ تەرخان دەکرێت، كۆی گشتی دەبێتە (38) كورسی. 🔹 بازنەی پارێزگای سلێمانی (39%)ی کورسییە گشتییەکان؛ (39) کورسی و (4) کورسی کۆتاکانی بۆ تەرخان دەکرێت، كۆی گشتی دەبێتە (43) كورسی. 🔹 بازنەی پارێزگای هەڵەبجە (2%)ی کورسییە گشتییەکان؛ (2) کورسی گشتی پەرلەمانی کوردستانی بەردەکەوێت، كۆی گشتی دەبێتە (2) كورسی. 🔹 بازنەی پارێزگای دهۆک (25%)ی کورسییە گشتییەکان؛ (25) کورسی و (3) کورسی کۆتاکانی بەردەکەوێت، كۆی گشتی دەبێتە (28) كورسی. دابەشبوونی کوردسییە گشتییەکانی پەرلەمانی کوردستان بەسەر پارێزگاکاندا لە دۆخی (4) بازنەییدا بە گوێرەی ئەو وتوێژانەی لە نێوان کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنی عێراق و دادگای باڵای فیدراڵیدا هەیە، دادگای فیدراڵی داوای لە كۆمسیۆن كردووە هەرێمی كوردستان بكرێتە چوار بازنەی هەڵبژاردن، ئەویش بەپێی مادەی (9) یاسای هەڵبژاردنی هەرێم پێش هەموار، كە داوا دەكات هەرێمی كوردستان بكرێتە چەند ناوچەیەكی هەڵبژاردن كە لە چوار ناوچە كەمتر نەبێت. پێشتر كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق كورسی گشتی و كۆتاكانی هەرێمی كوردستانی دابەشی سێ بازنەی هەڵبژاردن كردو مانگی رابردوو ئاراستەی دادگای فیدراڵی كردووە، بە لە ئێستادا دادگای فیدراڵی جارێكی تر داوای لە كۆمسیۆن كردووە دابەشكارییەكە لەسەر بنەمای (4) بازنە بكات، لە سەر ئاستی بازنەکانی (هەولێر، سلێمانی، هەڵەبجە و دهۆک)، بە پشت بەست بە بنەمای هەمان ئەو داتاو دابەشکارییانەی لە نوسراوێكی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق، کە ژمارە (2551)ی رۆژی (30/11/2023)ی لەسەرەو تێیدا وەڵامی داوایەکی دادگای باڵای فیدراڵی عێراق دەداتەوە، تایبەت بە میکانزمی دابەشکردنی کوردسییەکانی پەرلەمانی کوردستان، تێیدا ژمارەی کورسییە تەرخانکراوەکانی ئەنجومەنی نوێنەرانی کراوە بە پێوەر، هەر لەسەر ئەو بنەمایەی لە نوسراوەکەی کۆمسیۆندا هاتووە پشک و بەرکەوتەی هەر پارێزگا (بازنە)یەک لە (100) کورسییەکەی پەرلەمانی کوردستان بەو شێوەیە دەبێت؛ بازنەی یەکەم؛ پارێزگا هەولێر (34%)ی کورسییە گشتییەکانی پەرلەمانی کوردستان، واتە (34) کورسی گشتی لە لایەل و (2) کورسی کۆتای تورکمان و (2) کورسی کۆتای مەسیحی. بەردەکەوێت. بازنەی دووەم؛ پارێزگا سلێمانی (34% یان 39%)ی کورسییە گشتییەکانی پەرلەمان، واتە  (34 یان 39) کورسی گشتی و (2) کورسی کۆتای تورکمان و (2) کورسی کۆتای مەسیحی، ژمارەی کورسییە گشتییەکان لەسەر دیاریکردنی پشکی پارێزگای هەڵەبجە ڕادەوەستێت کە هۆکارەکەی روندەکەینەوە. بازنەی سێیەم؛ پارێزگا هەڵەبجە، کە دوو سیناریۆ لە ئارادان؛ یەکەم؛ ئەگەر ئەو بنەمایە لەبەرچاو بگیرێت، کە لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق وەک بازنەیەکی هەڵبژاردن مامەڵەی لەگەڵ کرا، سنوری ئیداری (ناوەندی قەزای هەڵەبجە، پێنجوێن، سەیدسادق و شارەزوور)ی دەگرتەوە، ئەوا (7%) و (7) کورسی گشتی پەرلەمانی کوردستانی بەردەکەوێت. پشکی بازنەی سلێمانی بێتە (34) کورسی گشتی. دووەم؛ ئەگەر سنوری ئیداری پارێزگای هەڵەبجە بکرێتە بنەما کە (ناوەندی قەزای هەڵەبجە و ناحیەکانی سیروان، خورماڵ و بیارە) دەگرێتەوە، لەسەر بنەمای ژمارەی دانشتوانی پارێزگاکە، بەپێی داتاکانی دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستانی ساڵی (2020) ئەو سنورە جوگرافییە (5%)ی دانیشتوانی سنوری پارێزگای سلێمانی پێکدەهێنێت و لە کۆی (41) کورسی گشتی تەنها (2) کورسی گشتی پەرلەمانی کوردستانی بەردەکەوێت و پارێزگای سلێمانیش (39) کورسی گشتی بەردەکەوێت. (بڕوانە خشتەی ژمارە (1)) بازنەی چوارەم؛ پارێزگای دهۆک (25%)ی کورسییە گشتییەکانی پەرلەمان، واتە (25) کورسی گشتی و (1) کورسی کۆتای تورکمان و (1) کورسی کۆتای مەسیحی و (1) کورسی کۆتای ئەرمەنی بەردەکەوێت. (بڕوانە خشتەی ژمارە (2)) خشتەی ژمارە (1) خشتەی ژمارە (2) پاشکۆکان سەرچاوەکان -    محەمەد رەئوف، هەڵبژاردن لە کوردستان 1992 – 2021، توێژینەوەیەکی شیکاری بەراوردکارییە، چاپی سێیەم (زیادکراو)، 2023، لاپەڕە 241-259. -    کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن لە عێراق، ئەنجامی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق 2021؛ https://bitly.ws/37ZyG -    درەو میدیا، هەرێمی كوردستان دەكرێتە سێ بازنەی هەڵبژاردن، 2/12/2023؛ https://bitly.ws/37ZyJ -    هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بۆ مانگی پێنجی 2024 دوادەخرێت https://bitly.ws/38dqf    

  ئاماده‌كردنی: هێمن خۆشناو له‌ رۆژانی (22 و 23 كانوونی یه‌كه‌می 2023) گه‌ریلاكانی پارتی كرێكارانی كوردستان  (PKK)‌، له‌ هه‌ردوو ناوچه‌ی (برادۆست و بادینان) هێڕشیان كرده‌ سه‌ر مۆڵگه‌كانی سوپای توركیا. ئه‌م هێڕشه‌ له‌ناو ئۆرگانه‌كانی ده‌وڵه‌ت و ده‌سه‌ڵات، هه‌روه‌ها له‌ناو ئۆپۆزسیۆن و كۆمه‌ڵگای توركیادا گفتوگۆی به‌رفراوانی لێكه‌وتۆته‌وه‌. دووریشنیه‌ له‌ چه‌ند رۆژی داهاتوو ره‌نگدانه‌وه‌ و لێكه‌وته‌كانی له‌ ئاستی ناوچه‌یدا به‌دیار بكه‌ون. له‌م ساڵانه‌ی دوایی ده‌سه‌ڵاتدارانی توركیا له‌ زۆربه‌ی بۆنه‌كاندا جه‌ختیان له‌وه‌ ده‌كرده‌وه‌ كه‌ هێزی چه‌كداری (PKK) تا ئاستێكی به‌رچاو لاواز كراوه‌. ده‌زگای هه‌واڵگری نیشتیمانی (MİT)، وه‌زاره‌تی به‌رگری، وه‌زاره‌تی ناوخۆ و هه‌ندێك جاریش وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌م وڵاته‌ دووپاتیان كردۆته‌وه‌ كه‌ (PKK‌) له‌ قۆناخی په‌كخستن دایه‌، ئه‌مه‌ش وه‌كو سه‌ركه‌وتنێكی بێ وێنه‌ی ده‌سه‌ڵاتی پارتی داد و گه‌شه‌پێدان (AKP) له‌ قه‌ڵه‌م ده‌درا. به‌ڵام كوژرانی 12 سه‌ربازی توركیا و برینداربوونی ژماره‌یه‌كی دیكه‌ (به‌ گوێره‌ی ئاماری وه‌زاره‌تی به‌رگری توركیا) له‌ هه‌ردوو هێڕشه‌كه‌ی برادۆست و بادینان سه‌رله‌نوێ گفتوگۆی لاوازكردن و په‌كخستنی (PKK)‌ زیندوو ده‌كاته‌وه‌. به‌تایبه‌تی ئه‌فسه‌ر و جه‌نه‌ڕاله‌ خانه‌نشینه‌كانی سوپای توركیا له‌ به‌رنامه‌ ته‌له‌فزیۆنه‌كاندا، له‌ رووی ستراتیژی، تاكیكی و سیاسی ره‌خنه‌ له‌ ئۆپاراسیۆنی (چنگ – قفڵ) ده‌گرن كه‌ سوپای توركیا زیاتر له‌ دوو ساڵه‌ له‌ناو خاكی هه‌رێمی كوردستان ده‌ستی پێكردووه‌. سوپای توركیا له‌ به‌هاری ساڵی 2021 به‌ ئامانجی رێگرتن و گه‌ماڕۆدانی ‌ گه‌ریلاكانی (PKK)‌، به‌ قوڵایی جیاواز له‌ناو خاكی هه‌رێمی كوردستان، له‌ ژێر ناوی ئۆپاراسیۆنی (چنگ – قفڵ) ده‌ستی به‌ پڕۆسه‌یه‌كی سه‌ربازی كردووه‌ و چه‌ندین قه‌ڵای سه‌ربازی له‌ شوێنه‌ جیاوازه‌كانی بادینان و ناوچه‌ی برادۆست دروستكردووه‌، كه‌ ئاماژه‌یه‌ به‌ نیازی مانه‌وه‌ بۆ ماوه‌یه‌كی درێژ له‌ناو خاكی هه‌رێمی كوردستاندا. پسپۆرانی بواری سه‌ربازی له‌ توركیا به‌ تایبه‌تی ئه‌وانه‌ی وه‌كو ده‌سه‌ڵات بیرناكه‌نه‌وه‌، ره‌خنه‌ له‌ درێژه‌كێشانی ئه‌م پڕۆسه‌یه‌ و نه‌بوونی ئامانجی دیاریكراوی ئۆپاراسیۆنه‌كان ده‌گرن. هه‌ندێك له‌م پسپۆره‌ سه‌ربازیانه‌ پێیانوایه‌ ئۆپاراسیۆنی (چنگ – قفڵ) له‌ رووی ته‌كتیكی و ستراتیژی هه‌ڵه‌یه‌.   ئه‌فسه‌ری خانه‌نشین (ئۆركون ئۆزه‌لـله‌ر) یه‌كێكه‌ له‌و پسپۆرانه‌ی‌ ره‌خنه‌ له‌ پڕۆسه‌ی (چنگ – قفڵ) ده‌گرێت و له‌مباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێـت:" من چوومه‌ته‌‌ باكووری عێڕاق و تیایدا گه‌ڕاوم. ئه‌م ناوچانه‌ له‌ هه‌ر شوێنێكی دیكه‌ باشتر ده‌ناسم. ئه‌م ئۆپاراسیۆنه‌ چ له‌ رووی ستراتیژی بێت یان ته‌كتیكی هه‌ڵه‌یه‌. خلوسی ئاكار (مه‌به‌ستی وه‌زیری پێشووی به‌رگری توركیایه‌) ئه‌و یه‌كه‌ سه‌ربازیانه‌ی ره‌وانه‌ی ئه‌م ناوچه‌یه‌ كرد، ئێستاش ده‌رد و چه‌رمه‌سه‌ری ده‌كێشین، ئه‌وه‌نده‌ چوونه‌ته‌ ناو قوڵایی ناوچه‌كه‌. له‌گه‌ڵ هاوڕێیانمان له‌ ئه‌ندامانی هێزه‌ چه‌كداره‌كانمان كه‌ له‌وێ گیرساونه‌ته‌وه‌ قسه‌ ده‌كه‌ین. بۆمان باسی ئه‌م راستیانه‌ ده‌كه‌ن. له‌وانه‌یه‌ نه‌توانن ئه‌م راستیانه‌ بۆ فه‌رمانده‌كانیان بدركێنن، یان فه‌رمانده‌كانیان گوێ بۆ ئه‌وان رانه‌گرن". هه‌روه‌ها جه‌نه‌ڕاڵی خانه‌نشین (خه‌لدون سۆلمازتورك) له‌مباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێـت:" له‌ ئۆپاراسیۆنه‌كاندا سه‌رباز شه‌هید ده‌كه‌وێت، به‌ڵام ناكرێت ئۆپاراسیۆنێك دوو ساڵ درێژه‌ بكێشێت، ئه‌مه‌ ئاسایی نیه‌. ئۆپاراسیۆن ماوه‌كه‌ی سنوورداره‌، جوڵه‌یه‌كی سه‌ربازیه‌ بۆ به‌ده‌ستهێنانی چه‌ند ئامانجێك. تا چه‌ندی دیكه‌ ئه‌م ئۆپاراسیۆنه‌ به‌رده‌وام ده‌بێت، چه‌ند شه‌هیدی دیكه‌ ده‌درێت و‌ ئامانج چیه‌؟ ئێوه‌ وه‌كو سوپای توركیا دوای هه‌شت مانگ مانه‌وه‌ له‌ ناوچه‌یه‌كدا ئه‌وه‌نده‌ شه‌هیده‌تان پێشكه‌ش كرد كه‌واته‌ كێشه‌یه‌ك هه‌یه‌؟ سه‌ركه‌وتنی ئۆپاراسیۆنی سه‌ربازی به‌ ژماره‌ی ئه‌و كه‌سانه‌وه‌ به‌ند نیه‌ كه‌ كوشتووتانه‌". مه‌رامه‌ سیاسی و سه‌ربازیه‌كانی توركیا چیه‌ له‌ ئۆپاراسیۆنی (چنگ – قفڵ)‌؟ به‌ گوێره‌ی ده‌سه‌ڵاتدارانی كۆماری توركیا، ئۆپاراسیۆنی (چنگ – قفڵ) له‌ناو خاكی هه‌رێمی كوردستان كه‌ نزیكه‌ی دوو ساڵه‌ درێژه‌ی هه‌یه‌، ته‌نیا ئامانجی سه‌ربازی له‌خۆ ده‌گرێت. به‌ڵام ئه‌وه‌ی توركیا له‌م ئۆپاراسیۆنه‌دا هه‌وڵی بۆ ده‌دات ئامانجی سه‌ربازی تێده‌په‌ڕێنێت و ئامانجی سیاسی نزیك و دوور مه‌وداشی هه‌یه‌. كه‌ به‌ گشتی ده‌كرێت له‌ دوو ره‌هه‌ند بیخه‌ینه‌ڕوو: یه‌كه‌مین: له‌ بواری سه‌ربازیدا شكاندن و سنووردار كردنی هێزی سه‌ربازی (PKK)‌ له‌و شوێنانه‌ی به‌ (ناوچه‌ی پاراستنی میدیا) به‌ناو ده‌كرێت، له‌گه‌ڵ به‌رته‌سكردنه‌وه‌ی مه‌ودای مانۆڕی گه‌ریلاكان‌ و قه‌تیس كردنی جموجۆڵیان. ئامانجی سه‌ره‌كیش له‌مه‌یاندا بچووككردنه‌وه‌ و لاوازكردنی توانای (PKK)یه‌‌ له‌ ئه‌نجامدانی هه‌ر كرده‌یه‌كی سه‌ربازی دژ به‌ سوپای توركیا. توركیا له‌ رێگای ئۆپاراسیۆنی (چنگ – قفڵ) ده‌خوازێت جوگرافیای شاخاوی هه‌رێمی كوردستان له‌سه‌ر سنووره‌كانی تا نزیك سنووره‌كانی ئێران بخاته‌ ژێر هه‌ژموونی خۆیه‌وه‌، هێزه‌كانی (PKK)‌ به‌لانی كه‌م 40 كم له‌ سنووره‌كانی دووربخاته‌وه‌، ئه‌م ته‌نگه‌به‌ر و گه‌رووانه‌ كۆنتڕۆڵ بكات كه‌ گه‌ریلاكانی (PKK) پێیدا ده‌په‌ڕنه‌وه‌ بۆ ناو خاكی توركیا. له‌م رووه‌وه‌ یه‌كه‌كانی سوپای توركیا به‌ تایبه‌تی له‌ رێگای به‌كارهێنانی فڕۆكه‌ بێفڕۆكه‌وانه‌كان مه‌ودایه‌كی گرنگیان بڕیووه‌ و تا ئاستێكی دیار جوڵه‌ی سه‌ربازی (PKK)یان په‌كخستووه‌. دووه‌مین: هه‌بوونی (PKK) له‌ناو خاكی هه‌رێمی كوردستان ده‌رفه‌ت ده‌ڕه‌خسێنێت بۆ توركیا تا مه‌رامه‌ سیاسه‌ نزیك و دوور مه‌وداكانی له‌م ئۆپاڕاسیۆنه‌دا بشارێته‌وه‌. له‌ بنه‌مادا توركیا به‌ دروستكردنی قه‌ڵا و سه‌ربازه‌گه‌ی قایم و مۆدرێن له‌ناو خاكی هه‌رێمی كوردستان كه‌ رۆژانه‌ ژماره‌یان له‌ هه‌ڵكشاندایه‌، هه‌وڵده‌دات هه‌رێمی كوردستان له‌ مه‌ودای نزیك و مام ناوه‌ندا بخاته‌ ژێر كۆنتڕۆڵی خۆیه‌وه‌، دۆخێكی دیفاكتۆش دروست بكات تا له‌ دوور مه‌ودا بتوانێ به‌ هه‌مان شێوه‌ی هه‌رێمی كوردستان كه‌ركووك و موسڵ كۆنتڕۆڵ بكات. تێزه‌ به‌ناو بانگه‌كه‌ی سه‌ركۆماری توركیا (ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان) كه‌ ده‌ڵێت:" یان گه‌وره‌ ده‌بین یان بچووك ده‌بینه‌وه‌!" ئاماژه‌یه‌ به‌ هه‌وڵی توركیا بۆ به‌رفراوانكردنی سنووره‌كانی له‌سه‌ر حسابی خاكی هه‌رێمی كوردستان و عێراق. ئه‌مڕۆشی له‌گه‌ڵدا بێت به‌شێك له‌ خه‌ڵكی تورك جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ هه‌ریه‌ك له‌ شاره‌كانی كه‌ركووك، موسڵ، حه‌له‌ب و هه‌ولێر به‌شێك بوونه‌ له‌ توركیا و رۆژێك دێت ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ سه‌ر توركیا. له‌م سۆنگه‌یه‌وه‌ كاتێك سه‌یری هه‌ڵسوكه‌وتی سوپای توركیا ده‌كه‌ین له‌ هه‌رێمی كوردستان ده‌گه‌ینه‌ ئه‌و راستیه‌ كه‌ ئه‌م سوپایه‌ هه‌بوونی خۆی لێره‌ به‌ كاتی نابینێت، به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ نه‌هاتۆته‌ ناو هه‌رێمی كوردستان بۆ ئه‌وه‌ی بگه‌ڕێته‌وه‌. بۆچی (PKK) هێڕشه‌كانی بۆ ئه‌م ساته‌ وه‌ختانه‌ هه‌ڵگرت؟ له‌ سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی نوێدا (سه‌ده‌ی بیست و یه‌كه‌مین) به‌هۆی ئه‌م گۆڕانكاریانه‌ی له‌ناو په‌كه‌كه‌ ئه‌نجامدران، رۆحی به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ تا راده‌یه‌ك لاواز كه‌وت به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ ساڵانی 1990. دیاره‌ دوو هێڕشه‌كه‌ی ئه‌م دوایه‌ی (PKK له‌ 22 و 23 كانوونی یه‌كه‌می 2023) هه‌وڵێكه‌ بۆ به‌ده‌ستهێنانه‌وه‌ی رۆحی سه‌رده‌می ساڵانی 1990. له‌م چه‌ند گرته‌ ڤیدیۆیه‌ی كه‌ له‌ سۆسیال میدیا بڵاوكراونه‌ته‌وه‌، دووشت به‌دیده‌كرێن. ده‌بینین كه‌ (PKK) پێشوه‌خته‌ له‌ هه‌موو روویه‌كه‌وه‌ ئاماده‌كاریه‌كی باشی له‌ رووی رۆحی و لۆجستیكیه‌وه‌ بۆ ئه‌م دوو هێڕشه كردووه‌،‌ هه‌روه‌ها ده‌شبینین به‌فر و سه‌رما گه‌ریلا ئاسته‌نگ ناكات له‌ گورز وه‌شاندن له‌ ئامانجه‌كانیان. به‌ پـ‍ێچه‌وانه‌ی گه‌ریلا ده‌بینین، له‌ رووی رۆحیه‌وه‌ سه‌ربازانی توركیا له‌ پاشه‌كشه‌دان و رۆحی به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌یان لاوازه‌. له‌وانه‌یه‌ هۆكارێكی ئه‌م ره‌هه‌نده‌ش بێ متمانه‌یی سه‌ربازانی تورك بێت كه‌ له‌سه‌ر خاكێكی داگیركراو، گیرساونه‌ته‌وه‌ و له‌وه‌ تێگه‌یشتبن كه‌ خه‌ڵكی ئه‌م ناوچانه‌ حه‌ز به‌ چاره‌یان ناكه‌ن و نزای باشیان بۆ ناكه‌ن. له‌ هه‌مان كاتدا ده‌گه‌ینه‌ ئه‌م راستیه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر ته‌كنه‌لۆژیای سه‌ربازی پێشكه‌وتوو و ستراتیژی (درۆن) نه‌بێت سوپای توركیا له‌ شه‌ڕكردن له‌ به‌رامبه‌ر (PKK) دا تووشی زه‌حمه‌ت و چه‌ندین كێشه‌ ده‌بێته‌وه‌. هه‌ڵبژاردنی ئه‌م ساته‌وه‌خته‌ش بۆ ئه‌نجامدانی هێڕشه‌كه‌ له‌لایه‌ن (PKK)ﻩوه‌، به‌نده‌ به‌دۆخی كه‌شوهه‌واوه‌، له‌ دۆخی كه‌شوهه‌وا (درۆن و فڕۆكه‌ی جه‌نگی) كه‌ چه‌كی ستراتیژی سوپای توركیایه‌ ناتوانێ ئه‌م رۆڵی كارای خۆی‌ ببینێت و گورزی ورد بوه‌شێنێت. هێڕشه‌كانی (PKK)‌ چ په‌یامێكیان له‌ پشته‌؟! له‌ مێژووی ململانێی چه‌كداری (PKK)‌ له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تی توركیا، به‌ ده‌گمه‌ن نه‌بێت (PKK)‌ له‌ وه‌رزی زستاندا هێڕشی به‌م شێوه‌یه‌ی نه‌كردۆته‌ سه‌ر سوپای توركیا. مه‌گه‌ر سوپای توركیا هێڕشی كردبێت و (PKK)ش به‌رگری له‌خۆی كردبێت. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی نزیكه‌ی دوو ساڵه‌ ده‌وڵه‌تی توركیا له‌م ناوچانه‌ له‌ پێشڕه‌وی دایه‌ و خه‌ریكی قایمكردنی پێگه‌ی خۆیه‌تی، به‌ڵام (PKK)‌ كاردانه‌وه‌یه‌كی به‌ شێوه‌ی ئه‌م دوو هێڕشه‌ی رۆژانی (22 و 23 كانوونی یه‌كه‌می 2023) نیشان نه‌داوه‌. بۆیه‌ ده‌كرێت چه‌ند ئامانج و په‌یامێك له‌ پشت ئه‌م دوو هێڕشه‌ خۆیان حه‌شار دابێت. به‌ر له‌ هه‌رشتێك هه‌ردوو هێڕشه‌كه‌ی (PKK)‌ كه‌ له‌ناو كه‌شوهه‌وایه‌كی به‌فراوای سه‌خت ئه‌نجامدراوه‌، ره‌نگه‌ له‌ رووی ده‌روونیه‌وه‌ په‌یامێك بێت‌ بۆ هه‌واداران و جه‌ماوه‌ره‌كه‌ی. ئه‌م پارته‌ كه‌ بنكه‌یه‌كی جه‌ماوه‌ری به‌هێزی هه‌بوو له‌ باكووری كوردستان و توركیادا‌، له ‌دوای پڕۆسه‌ی شه‌ڕی خه‌نده‌ق (ئه‌م شه‌ڕه‌یه‌ كه‌ PKK‌ له‌ ته‌مموزی 2015 له‌ناو چه‌ند شار و شارۆچكه‌یه‌كی باكووری كوردستان به‌رپای كرد، ده‌وڵه‌تی توركیاش كاردانه‌وه‌ی توندی نیشاندا و چه‌ندین شارۆچكه‌ و گه‌ڕه‌كی ناو شاره‌كانی ته‌ختی زه‌وی كرد) ئه‌م حزبه‌ نه‌یتوانی جه‌ماوه‌ره‌كه‌ی مۆتیڤه‌ بكات له‌ كاتی پێویستدا بیهێنته‌وه‌ سه‌ر شه‌قام، له‌م رووه‌وه‌ زێده‌ڕۆیی نیه‌ ئه‌گه‌ر بڵێین ئه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌ گه‌یشتۆته‌ بنبه‌ست. له‌وانه‌یه‌ ناوه‌ندی بڕیاری (PKK)‌ پێیوابێ كه‌ ئه‌م دوو هێڕشه‌ ده‌بنه‌ سه‌رتایه‌ك بۆ سه‌رله‌نوێ مۆتیڤه‌كردنی جه‌ماوه‌ر و چاڵاككردنه‌وه‌ی شه‌قامی كوردی له‌ باكووری كوردستاندا. هه‌روه‌ها له‌ دوای ده‌ستپێكردنی ئۆاراسیۆنی (چنگ – قفڵ) توانای (PKK)‌ له‌ ئه‌نجامدانی چاڵاكی سه‌ربازی له‌سه‌ر سنووری هه‌رێمی كوردستان و توركیا ته‌واو لاواز بووه‌، هه‌روه‌ها له‌ باكووری كوردستان و ناو توركیاشه‌وه‌ نزیك بۆته‌وه‌‌ له‌ سفر، ئه‌مه‌شیان ئه‌وه‌نده‌ی دیكه‌ جه‌ماوه‌ری ئه‌م حزبه‌ی تووشی متبوون و بێ كاردانه‌وه‌یی كردووه‌‌، ئه‌م دۆخه‌ش له‌گه‌ڵ خۆیدا بێ متمانه‌یی و بۆشایی رۆحی دروست كردووه له‌ باكووری كوردستاندا ‌.ره‌نگه‌ (PKK)‌ بیه‌وێت له‌دوای هێڕشی برادۆست و بادینان بخوازێ په‌یامی مانه‌وه‌ی به‌هێزی گه‌ریلا و توانای ئه‌نجامدانی چاڵاكی به‌ گوێی باكووری كوردستاندا بچرپێنێت. له‌وانه‌یه‌ په‌یامێكی دیكه‌ی (PKK)‌ پێچه‌وانه‌ كردنه‌وه‌ی بانگه‌شه‌كانی سوپای توركیا بێت كه‌ ده‌ڵێـت:" PKK به‌‌ قۆناخی ئه‌و په‌ڕی لاوازی خۆیدا گوزه‌ر ده‌كات" بخوازێت به‌ ده‌سه‌ڵاتی توركیا بڵێ، نه‌وه‌كو لاواز نه‌كه‌وتووم، به‌ڵكو له‌ هه‌موو كاتێك زیاتر خۆم نوێ كردۆته‌وه‌ و مه‌یدانت لێ ده‌خوێنم و گه‌ریلای ئه‌مڕۆ به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ گه‌ریلای سه‌رده‌می پێشتر، به‌ تواناتر و لێهاتووتره‌، له‌ سوود وه‌رگرتن له‌ به‌كارهێنانی ته‌كنیك و چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نیدا. دینامیكه‌ ناوخۆیه‌كانی توركیا جارێكی دیكه‌ ئاڵۆز ده‌بێته‌وه‌! ده‌سه‌ڵاتی پارتی داد و گه‌شه‌پێدان (AKP)، چه‌ند ساڵێكه‌ بانگه‌شه‌ بۆ تێزی (یان گه‌وره‌ ده‌بین یان بچووك ده‌بینه‌وه‌) ده‌كات و كار بۆ گه‌وره‌كردنی سنوور و پێگه‌ی جیۆسیاسی توركیا ده‌كات. به‌ڵام به‌هۆی ئه‌م دۆخه‌ سیاسی و ئابووریه‌ی توركیا به‌هۆی چاره‌سه‌ر نه‌كردنی كێشه‌ی كورد تێیكه‌وتووه‌، ئیتر گه‌وره‌ بوونی توركیا له‌ خه‌ون زیاتر شتێكی دیكه‌ نیه‌. له‌ ئێستادا ده‌وڵه‌ت و ده‌سه‌ڵات به‌ كرده‌وه‌ و بێ دانپێدانان تێزی سه‌ره‌وه‌یان گۆڕیووه‌ بۆ تێزی (بچووك ده‌بینه‌وه‌ یان ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ ده‌یپارێزین؟). یه‌كێك له‌ هۆكاره‌كانی ئه‌م شكسته‌ی سه‌ره‌وه‌ش بێ ئه‌نجامبوونی ئۆپاراسیۆنه‌ سه‌ربازیه‌كانی توركیایه‌ له‌ ماوه‌ی 22 ساڵی رابردوو بۆ له‌ناوبردنی (PKK)‌. بێ ئه‌نجامبوونی سوپای توركیا له‌م ئۆپاراسیۆنانه‌دا زه‌مینه‌ خۆش ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی سیاسه‌تی ناوچه‌یی و نێوده‌وڵه‌تی حكوومه‌تی (AKP) له‌ناوخۆی توركیادا‌ رووبه‌ڕووی ره‌خنه‌ و لێپرسینه‌وه‌ بێته‌وه‌. له‌ دوای هێڕشه‌كانی (PKK)‌ له‌ (22 و 23 كانوونی یه‌كه‌می 2023) پارتی كۆماری گه‌ل (CHP‌) كه‌ له‌ هه‌مان كاتدا پارتی گه‌وره‌ی ئۆپۆزسیۆنیشه‌، ئاماده‌ نه‌بوو هاوشانی فڕاكسیۆنه‌كانی دیكه‌ی ناو په‌رله‌مانی توركیا ئه‌و به‌یاننامه‌یه‌ واژو بكات كه‌ بۆ ئیدانه‌كردنی هێڕشه‌كانی (PKK) و پرسه‌ و سه‌ره‌خۆشی كردن له‌ كه‌سوكاری سه‌ربازه‌ كوژراوه‌كان ئاماده‌ كرابوو‌. ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی‌ (CHP‌)‌ هه‌ر له‌خۆوه‌ نه‌بوو‌. لێدوانه‌كانی (ئوزگور ئۆزه‌ل) سه‌رۆكی (CHP‌)‌ سه‌ره‌نجڕاكێش بوون كه‌ له ‌دوای واژونه‌كردنی به‌یاننامه‌كه‌ی په‌رله‌مانی توركیا خستیه‌ڕوو له‌ وه‌ڵامی پرسیاری رۆژنامه‌نووساندا كاتێك گووتی:" كاتێك هه‌واڵی ئه‌و هه‌موو شه‌هیده‌مان پێگه‌یشت داوامان كرد، وه‌زاره‌تی به‌رگری بێته‌ په‌رله‌مان و زانیاریه‌كان بخاته‌ڕوو. دواتر به‌یاننامه‌ واژو ده‌كه‌ین، یه‌ك هه‌ڵوێستی راده‌گه‌ینین، رێگا ناده‌ین هه‌ڵه‌ و كه‌موكوورتیه‌كان دووباره‌ ببنه‌وه‌. بۆ ئه‌وه‌ی چیتر گوێبیستی هه‌واڵی شه‌هیدبوون نه‌بینه‌وه‌ ده‌بێت به‌یه‌كه‌وه‌ ده‌ستپێشخه‌ر بین. له‌باره‌ی هه‌موو ئه‌مانه‌ ده‌بێت به‌یه‌كه‌وه‌ قسه‌ بكه‌ین". دوورنیه‌ ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی سه‌رۆكی (CHP‌) ‌ و فڕاكسیۆنی پارته‌كه‌ی سه‌رچاوه‌ له‌و زانیاری و كاردانه‌وانه‌‌ بگرێت كه‌ له‌ناو سوپا دژ به‌ ده‌سه‌ڵاتی ئه‌م وڵاته‌ ده‌رده‌كه‌ون. بێگومان وه‌ڵامدانه‌وه‌ی پرسیاره‌كانی (CHP‌)‌ له‌لایه‌ن (AKP)‌ زۆر زه‌حمه‌ته ئه‌گه‌ر مه‌حاڵیش نه‌بێت‌، چونكه‌‌ پرسیاره‌كان په‌رده‌ له‌سه‌ر سیاسه‌تی هه‌ڵه‌ و نا لۆژیكیانه‌ی (AKP) هه‌ڵده‌نه‌وه‌ له‌ باكووری سوریا و هه‌رێمی كوردستاندا. هه‌رچه‌نده‌ میدیای تورك واژو نه‌كردنی به‌یاننامه‌كه‌ی له‌لایه‌ن (CHP‌) نه‌كرده‌ رۆژه‌ڤ، به‌ڵام له‌ تابڵۆ گشتیه‌كه‌یدا ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ هه‌ڵوێسته‌ی پارتی گه‌وره‌ی ئۆپۆزسیۆن ئاماژه‌یه‌ به‌ كێشه‌یه‌كی گه‌وره‌ی كپكراو له‌ناو دامه‌زراوه‌كانی ده‌وڵه‌تدا و له‌ ئه‌گه‌ری دووباره‌ بوونه‌وه‌ی هێڕشی هاوچه‌شنی هێڕشه‌كانی خواكوڕك و بادینان ره‌نگه‌ كێشه‌ كپكراوه‌كه‌ به‌ شێوه‌یه‌كی دیكه‌ خۆی ده‌رخاته‌ ده‌ره‌وه‌. ده‌سه‌ڵات هه‌وڵده‌دات كوژرانی سه‌ربازه‌كان بكاته‌‌ كارتێك له‌ سیاسه‌تی ناوخۆیدا! ده‌سه‌ڵاتی (AKP)‌ له‌ پڕۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌ گشتیه‌كانی توركیا له‌ 14 ئایاری 2023 دا، هێڕشه‌كانی (PKK)‌ و هێڕشه‌كانی كه‌ به‌ناوی ئه‌م حزبه‌ ئه‌نجام درابوو بۆ مه‌رامه‌ سیاسیه‌كانی به‌كارهێنا. دووریشنیه‌ له‌ پڕۆسه‌ی ئاماده‌كاری بۆ هه‌ڵبژاردنی شاره‌وانیه‌كانیشدا كه‌ بڕیاره‌ له‌ 31 ئاداری داهاتوو ئه‌نجام بدرێت هێڕشه‌كانی ئه‌م دوایه‌ی (PKK)‌ به‌ هه‌مان مه‌به‌ست به‌كاربێنێته‌وه‌. له‌ ئێستادا ئاماژه‌كانی ئه‌م لێكدانه‌وه‌یه‌ به‌دیار كه‌وتوون. له‌ رۆژی (25 كانوونی یه‌كه‌می 2023) ئوزگور ئۆزه‌ل سه‌رۆكی (CHP‌) له‌ شاری (مانیسا) به‌شدار بوو له‌ مه‌ڕاسیمی به‌خاك سپاردنی سه‌ربازێك كه‌ له‌ هێڕشی (PKK)‌ گیانی له‌ده‌ستدا بوو، به‌ڵام له‌لایه‌ن كه‌سێك كه‌ خزمی سه‌ربازه‌ كوژراوه‌كه‌ بوو جێنوی پێدرا و به‌ خیانه‌تكردن تۆمه‌تبار كرا. دوورنیه‌ له‌ ماوه‌ی داهاتوودا ئه‌م جۆره‌ رووداوانه‌ زیاتر دووباره‌ ببنه‌وه‌. به‌ هه‌مان شێوه‌ ئه‌گه‌رێكی‌ زۆره‌ پارتی دیموكراتی و یه‌كسانی گه‌لان (DEM) تووشی هه‌مان چاره‌نووس بێته‌وه‌، به‌تایبه‌تی له‌ شاره‌كانی رۆژئاوای توركیا كه‌ مه‌یلی دژه‌ كورد و فاشیزمی نه‌ته‌وه‌په‌رستی تیایدا تونده‌. ده‌سه‌ڵات به‌ هێنانه‌ئارای ئه‌م دۆخه‌ هه‌وڵده‌دات ئه‌گه‌ری هه‌ر رێككه‌وتن و لێكنزیكبوونه‌وه‌یه‌ك له‌ نێوان (CHP‌) ‌ و (DEM) له‌بار به‌رێت و فشاری ده‌روونی له‌سه‌ر ئه‌م دوو لایه‌نه‌ دروست بكات. ئه‌ردۆغان و ده‌سه‌ڵاته‌كه‌ی ده‌بنه‌ هۆكاری بچووك كردنه‌وه‌ی توركیا! ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ، توركیا رووبه‌رووی ده‌بێته‌وه‌ له‌ گۆشه‌گیری نێوده‌وڵه‌تی و ناوچه‌یی، له‌ قه‌یرانی ئابووری و سیاسی، له‌ نه‌بوونی سه‌روه‌ری یاسا و وه‌چه‌رخان له‌ سیسته‌می په‌رله‌مانی و دیموكراسی بۆ سیسته‌می یه‌ك پارتی و تاكه‌ كه‌سی، به‌هۆی به‌رده‌وامی كێشه‌ی كورده‌. ده‌سه‌ڵاتی ئاكه‌په‌ به‌ به‌كارهێنانی توندوتیژی، چه‌ك و ته‌كنه‌لۆژیای پێشكه‌وتوو، به‌ ده‌ستگیركردنی سیاسه‌تمه‌دارانی كورد و قه‌ده‌خه‌كردنی پارته‌ سیاسیه‌كان، نه‌یتوانی كێشه‌ی كورد چاره‌سه‌ر بكات، كه‌ 39 ساڵه‌ بره‌وی پێده‌درێت. ئیتر كێشه‌ی كورد به‌ (كێشه‌ی تیرۆر) پێناسه‌ ناكرێت، چونكه‌ ئه‌م كێشه‌یه‌ چه‌ندین ره‌هه‌ندی قوڵی كۆمه‌ڵایه‌تی و سیاسی هه‌یه‌. ئه‌گه‌ر ئه‌نقه‌ره‌ له‌باره‌ی كێشه‌ی كورد ستراتیژی خۆی له‌سه‌ر چاره‌سه‌ری دانه‌ڕێژێته‌وه‌، ئه‌وه‌ به‌ پێچه‌وانه‌ی تێزی سه‌رككۆماره‌كه‌ی (به‌خۆی بڕیاری خۆ بچووككردنه‌وه‌ی خۆی ده‌دات!)  

درەو: هەڵبژاردنی رێكخەر و ئەندامانی خانەی باپەڕاندن بۆ كاتێكی نادیار دواكەوت، بەهۆی رێكنەكەوتنی سەركردەكانی گۆڕان لەسەر كاندیدێك بۆ رێكخەری گشتی گۆڕان. بڕیاربوو رۆژی 27ی ئەم مانگە دەرگای خۆكاندیدكردن بۆ رێكخەر و ئەندامانی خانەی راپەڕاندنی گۆڕان دابخرێت و ئەمڕۆ (30/12/2023) لە جڤاتی نیشتمانی بزووتنەوەی گۆڕان، رێكخەر و ئەندامانی خانەی راپەڕاندن هەڵبژێردرێت، بەڵام بەهۆی ناكۆكی و رێكنەكەوتنەوە هەڵبژاردنی رێكخەری گشتی  و ئەندامانی خانەی راپەڕاندنی گۆڕان بۆ كاتێكی نادیار دواخرا. زیاتر لە دوو هەفتەیە دەرگای خۆكاندیدكردن بۆ پۆستەكانی رێكخەری گشتیی و خانەی راپەڕاندن كراوەتەوە، دەبوو 27ی ئەم مانگە دەرگای خۆكاندیدكردن دابخرێت، بەڵام تا ئێستاش دانەخرا، (درەو) لەگەڵ چەند سەركردەیەكی گۆڕان قسەی كردووە ، ئەوان باسیان لەوە كرد، ئێستا سەركردەكانی گۆڕان بوونەتە چەند بەرەیەكەوە و لەسەر دیاریكردنی كەسێك بۆ رێكخەری گشتی گۆڕان رێكناكەون، ئەوانەی ئاگاداری وردەكاری پرۆسەكەن و (درەو) قسەی لەگەڵ كردوون، باسلەوە دەكەن، عومەر سەید عەلی فۆرمی خۆكاندیدكردن پڕناكاتەوەو خوازیارە جڤاتی نیشتمانی تەنیا ئەندامانی خانەی راپەڕاندن هەڵبژێرێت و پۆستی رێكخەر بە بەتاڵی بەجێبهێڵێت، بۆئەوەی خۆی بەبێ ركابەر بمێنێتەوەو دیمەنەكە وا دەركەوێت بەناچاری لە پۆستی رێكخەری گشتیدا ماوەتەوەو كەس نەبووە پۆستەكە وەربگرێت. ئەندامانی جڤاتی نیشتمانی هەستیان بەم نیازە پێشوەختەی رێكخەری پێشووی بزوتنەوەكەیان كردووە، بەوهۆیەوە بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، لەكۆی (48) ئەندامی جڤاتی نیشتمانی (38) ئەندامیان ئیمزایان لەسەر نوسراوێك كردووەو داوا دەكەن هەڵبژاردن بە بەبێ هەڵبژاردنی رێكخەر بەڕێوەنەچێت. هەر لەچوارچێوەی هەوڵەكانی بۆ رێگریكردن لە مانەوەی عومەرسەید عەلی لە پۆستی رێكخەردا بەبێ هەڵبژاردن، دوو كەس لە ئەندامانی جڤاتی نیشتمانی فۆرمی خۆكاندیدكردنیان بۆ پۆستی رێكخەری گشتیی پڕكردوەتەوە كە بریتین لە هەریەكە لە ‌(نزار مەحمود)و (وشیار عومەر عەلی)، پڕكردنەوەی فۆرمی خۆكاندیدكردن بۆ پۆستی رێكخەری گشتی لە لایەن ئەو دوو ئەندامەی خانەی راپەڕاندنەوە هێندەی تر كێشەكەی ئاڵۆزكرد بۆیە پرۆسەی هەڵبژاردنی رێكخەری گشتی و خانەی راپەڕاندن بۆ كاتێكی نادیار دواخرا، هەرچەندە هەندێك لە سەركردەكانی نزیك عومەر سەید عەلی باس لەوە دەكەن كە لەسەر داوای كۆمسیۆنی هەڵبژاردن، پرۆسەی هەڵبژاردنی رێكخەر و خانەی راپەڕاندن دواخراوە.   خانەی راپەڕاندن خانەی راپەڕاندنی بزووتنەوەی گۆڕان بەرێكخەری گشتیەوە لە (7) ئەندام پێكدێت ئەوانیش: •    رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان •    سكرتێری كاروباری ژوورەكان •    سكرتێری كاروباری فراكسیۆنەكان •    سكرتێری كاروباری باژێروانەكان •    سكرتێری جڤاتی نیشتمانی •    سكرتێری كاروباری خەڵك •    سەرۆكی جڤاتی گشتی  

درەو: ئامادەكردنی: کاروان باعەدری ئێزدییەكان لە ئەنجومەنی پارێزگای نەینەوا (3) كاندیدیان سەركەوت، كاندیدێكی پارتی، كاندیدێكی یەكێتی، كاندیدێكی كۆتای ئێزدی. دەنگی ئێزدییەكان (63 هەزارو 277) دەنگە. 🔹پارتی: (30,238) دەنگ بەرێژەی ( 48%) 🔹یەكێتی: (13,151) دەنگ بەرێژەی (21%)   دەنگێن ئێزدیان ل جڤاتا پارێزگەها مووسلێ ئامادەكردنی: کاروان باعەدری 🔻دەنگێن ئێزدیان بۆ پارتی: 30238 دەنگ: ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ جمال خدر ال ششو: 6607 دەنگ ئیریڤان مهدی حاجی6517  دەنگ #سەرکەفت محسن نايف3461 دەنگ رشيد حسين3427 دەنگ رفعت سمو 2259 دەنگ هیمن فرج 2251 دەنگ حسن بكر 2002 دەنگ زیاد احمد مجان 1824 دەنگ عادل مروان 1513 دەنگ جمیل سفوك 1443 دەنگ بركات شمو 1193 دەنگ 🔻دەنگێن ئێزدیان بۆ ئێکەتی:13151 دەنگ وسام سالم: 3611.  سەرکەفت سالم شمو:2779 دەنگ دخیل قاسم: 1692 دەنگ ملحم ختاری: 1920 دەنگ نزار خدیدە هسکانی: 1230 دەنگ درویش بیسو هسکانی:1091 دەنگ جمال شمو سليمان: 527 دەنگ قائد الیاس شنگالی: 230 دەنگ هیام خالتی: 71 دەنگ 🔻پارتیا ئازادی و دیموکراتی ئێزدیان(پادێ):3511 قاسم کشکو: 3180 دەنگ دخیل سیدو گرۆ: 122 دەنگ ازاد دوملی: 209 دەنگ ♦️تیبینی پادێ و ئیکەتی د ئیک هەڤپەیمانێ دابوون(اتحاد اهل نینوی) 🔻دەنگێن ئێزدیان بۆ کۆتا ئێزدیان:17377 دەنگ عیدان شڤان کالۆ: 6562 دەنگ #سەرکەفت بزاڤا ئێزدیان  (حركة الايزيدية) :خدیدە خلف:5118 دەنگ حزبا ئیزدی دیموکراتی(الایزدی دیمقراطي): عەلی گرنوص:3159 دەنگ حزبا پێشکەفتنا ئیزدیان(تقدم):ثامر نایف:2538 🔹سەرجەمێ دەنگێن ئێزدیان: 63277 دەنگ - دەنگێن ئێزدیان بۆ پارتی نزیکی: 48% - دەنگێن ئیزدیان بۆ ئێکەتی نزیکی 21 % - دەنگێن ئێزدیان بۆ پادێ نزیکی 5٪ - دەنگین ئیزدیان بۆ کۆتا: 27.% تیبینی؛ بەشەکی کێم ژ کاندیدان ماینە کو ل سەر هندەک ئالیان دا بەلاڤبووینە ژمارەیە زۆر کیم دەنگان ب دەستڤەئیناینە. _______  

(دره‌و): تیمی میدیایی مەسرور بارزانی سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان بۆ یادی چوار ساڵه‌ی ته‌مه‌نی كابینه‌ی نۆیه‌م، زنجیره‌یه‌ك ڤیدیۆی به‌رهه‌م هێناوه‌ كه‌ باس له‌ ده‌ستكه‌وته‌كانی سه‌رۆكی حكومه‌ت ده‌كات.  یه‌كێك له‌و تۆماره‌‌ ڤیدیۆیانه‌ی كه‌ تیمی میدیایی مه‌سرور بارزانی به‌رهه‌می هێناوه‌، تایبه‌ته‌ به‌ كه‌رتی نه‌وت، له‌م ڤیدیۆیه‌دا به‌بێ ئه‌وه‌ی به‌شێوه‌ی راسته‌وخۆ ناوی نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكی كابینه‌كانی پێشووی حكومه‌ت بهێنرێت، باسله‌وه‌ ده‌كرێت" ئەگەر وەک ئەم چوار ساڵە بە پلان و بەرنامە کار بکرایە بۆ سیاسەتی نەوت و شەفافیەت، ئەوا کوردستان لە پێگەیەکی دیکەدا دەبوو". تیمی میدیایی سه‌رۆكی حكومه‌ت ده‌ڵی:" پێشتر مەسرور بارزانی تێبێنی لەسەر گرێبەستە نەوتییەکان هەبووه‌و لەکاتی خۆیدا هۆشداری داوه‌". له‌ به‌شێكی تری ڤیدیۆكه‌دا، وه‌كو ئاماژه‌یه‌ك بۆ ئاشتی هه‌ورامی وه‌زیری پێشووی سامانه‌ سروشتییه‌كان، تیمی مه‌سرور بارزانی ده‌ڵێ‌" پێشتر دەوترا وەزارەتی سامانە سروشتییەکان لە جانتای کەسێکدایە کەس ئاگاداری گرێبەستەکان نیە، مەسرور بارزانی داهاتی نەوتی ئاشکراو شەفافکرد". " مەسرور بارزانی لەم چوارساڵەدا پێداچونەوەی زۆر کرد بە گرێبەستە نەوتییەکان کە پێشتر کرابوون، هەڵمەتی پاکسازی لەناو وەزارەتی سامانە سروشتییەکان دەستپێکرد" ئه‌مه‌ به‌شێكی تره‌ له‌ قسه‌كانی تیمی میدیایی مه‌سرور بارزانی.   

درەو: 🔹یەكێتی : (75,353) دەنگ زیادی كردووە بەرێژەی (92%) 🔹پارتی: (2,740) دەنگ زیادی كردووە بەرێژەی (6%) 🔹نەوەی نوێ: (519) دەنگ زیادی كردووە بەرێژەی (%2)  

درەو: 🔹 كۆی دەنگی یەكێتی: (247,777 ) •    كەركوك: 157,639دەنگ و (5) كورسی •    نەینەوا:  50,606 دەنگ و (2) كورسی •    دیالە: 28,648 دەنگ و (1) كورسی •    سەڵاحەدین: 10,884 دەنگ و (1) كورسی 🔹كۆی دەنگی پارتی: ( 202,535) •    كەركوك: 52,278 دەنگ و (2) كورسی •    نەینەوا: 141,052   دەنگ و (4) كورسی •    دیالە: 7,790 دەنگ و (0) كورسی •    سەڵاحەدین: 1,415دەنگ و (0) كورسی  

راپۆرت: دره‌و هێشتا هیچ گرێبه‌ستێك نه‌كراوه‌ بۆ كڕینی غازی كێڵگه‌ی كۆرمۆر له‌ كۆمپانیای هیلالی ئیماراتی، كڕینی غازی كۆرمۆر به‌واتای دانپێدانان نییه‌ به‌ گرێبه‌سته‌كانی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان، تاوه‌كو سه‌رجه‌م بابه‌ته‌ یاساییه‌كانی تایبه‌ت به‌كه‌رتی نه‌وتی هه‌رێم چاره‌سه‌رنه‌كرێن به‌پێی ئه‌وه‌ی له‌ بڕیاره‌كانی دادگای فیدراڵیدا هاتوون، نه‌وتی كۆرمۆر ناكڕین، ئه‌مانه‌ قسه‌ی سه‌رۆك وه‌زیران و وه‌زیری نه‌وتی عێراقن كه‌ له‌ڕێگای پارێزه‌ره‌كانیانه‌وه‌ له‌به‌رده‌م دادگای فیدراڵیدا گوزارشتیان لێكردووه‌. ورده‌كاری زیاتر له‌م راپۆرته‌دا.  حكومه‌تی فیدراڵ چی ده‌ڵێ؟  له‌وه‌ڵامی ئه‌و سكاڵایه‌ی كه‌ په‌رله‌مانتار (عوده‌ی عه‌واد) سه‌باره‌ت به‌ بڕیاری ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی عێراق بۆ كڕینی غازی كێڵگه‌ی "كۆرمۆر" له‌لایه‌ن وه‌زاره‌تی نه‌وتی عێراقه‌‌وه‌ تۆماری كردبوو، پارێزه‌ری یاسایی محه‌مه‌د شیاع سودانی سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق له‌به‌رده‌م دادگای فیدراڵیدا دوو وه‌ڵامنامه‌ی پێشكه‌شكردووه‌، وه‌ڵامی یه‌كه‌م له‌ رۆژی 13ی ئه‌یلولی ئه‌مساڵ و ئه‌وی تر له‌ 12ی تشرینی یه‌كه‌می ئه‌مساڵدا بووه‌. به‌پێی ئه‌وه‌ی له‌ وه‌ڵامی پارێزه‌ره‌كه‌ی سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراقدا هاتووه‌، ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی فیدراڵ پشتبه‌ست به‌ ده‌سه‌ڵاته‌كانی خۆی كه‌ له‌ مادده‌ی (80)ی ده‌ستوردا هاتووه‌، فه‌رمانی بۆ وه‌زاره‌تی نه‌وت ده‌ركردووه‌ بۆ ئه‌وه‌ی غازی كێڵگه‌ی كۆرمۆر له‌ كۆمپانیای هیلالی ئیماراتی بكڕێت، ئه‌مه‌ش به‌مه‌به‌ستی ئاماده‌كردنی سه‌رچاوه‌ی تری وزه‌ بۆ وێستگه‌كانی كاره‌با، به‌له‌به‌رچاوگرتنی به‌رزبوونه‌وه‌ی پله‌ی گه‌رماو كه‌مبوونه‌وه‌ی كاته‌كانی پێدانی كاره‌با به‌ هاوڵاتیان.  له‌ به‌شێكی تری وه‌ڵامنامه‌كه‌یدا، پارێزه‌ره‌كه‌ی سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق باسی له‌وه‌كردووه‌، گفتوگۆو دانوستان له‌گه‌ڵ كۆمپانیای (هیلال)ی ئیماراتی كه‌ له‌ كێڵگه‌ی كۆرمۆر كارده‌كات، له‌ساڵی 2020وه‌ ده‌ستیپێكردووه‌و پرۆسه‌ی كڕینی غازی كۆرمۆر له‌و كۆمپانیایه‌ كاتێك ده‌ستپێده‌كات كه‌ سه‌رجه‌م بابه‌ته‌ یاساییه‌كان چاره‌سه‌رده‌كرێن، به‌گوێره‌ی ئه‌وه‌ی له‌ بڕیاره‌كانی دادگای فیدراڵیدا هاتوون.  پارێزه‌ری سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق له‌به‌رده‌م دادگادا بۆ به‌رگریكردن له‌ بڕیاره‌كه‌ی حكومه‌ت ده‌ڵێ" بڕیاری حكومه‌ت بۆ كڕینی غازی كۆرمۆر هیچ ئاماژه‌یه‌كی تێدا نییه‌ بۆ دووباره‌ كاركردنه‌وه‌ی به‌و گرێبه‌ستانه‌ی كه‌ حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان كردویه‌تی، ئه‌م گرێبه‌ستانه‌ به‌ر له‌ ده‌رچوونی بڕیاری دادگای فیدراڵی لێكه‌وتی لاوه‌كیان به‌جێهێشتووه‌‌، له‌وانه‌ غازی به‌رهه‌مهێنراو كه‌ بووه‌ به‌ به‌رهه‌مێك بۆ فرۆشتن و ناتوانرێت جارێكی تر بگه‌ڕێندرێته‌وه‌ بۆ كێڵگه‌كه‌، هه‌روه‌ك كڕینی ئه‌م به‌رهه‌مه‌ به‌واتای نیشاندانی ره‌زامه‌ندی نییه‌ له‌سه‌ر گرێبه‌ستی ئیمزاكراو له‌نێوان حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان و كۆمپانیای وه‌به‌رهێن (مه‌به‌ستی كۆمپانیای هیلالی ئیماراتییه‌)، سه‌رباری ئه‌مه‌ بڕیاری دادگای فیدراڵ (ژماره‌ 59ی 2012 و كۆكراوه‌كه‌ی ژماره‌ 110ی 2019) باسی له‌ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ یان به‌رده‌وامبوونی ئه‌و گرێبه‌ستانه‌ نه‌كردووه‌ كه‌ به‌پێی یاسای نه‌وت و غازی هه‌رێمی كوردستان كراون (ئه‌م یاسایه‌ به‌بڕیاری دادگای فیدراڵی هه‌ڵوه‌شێندراوه‌ته‌وه‌)".  وه‌زاره‌تی نه‌وت چی ده‌ڵێ؟ به‌هۆی ئه‌وه‌ی په‌رله‌مانتار عوده‌ی عه‌واد سكاڵای له‌سه‌ر وه‌زاره‌تی نه‌وتیش كردووه‌ له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته، پارێزه‌ری وه‌زاره‌تی نه‌وتیش له‌به‌رده‌م دادگای فیدراڵیدا له‌ رۆژی 15ی تشرینی یه‌كه‌می رابردوودا لائیحه‌یه‌كی پێشكه‌شكردووه‌و ئاماژه‌ی به‌ هه‌مان هۆكاره‌كانی پارێزه‌ره‌كه‌ی سه‌رۆك وه‌زیران كردووه‌ له‌باره‌ی بابه‌تی كڕینی غازی كێڵگه‌ی كۆرمۆر له‌لایه‌ن وه‌زاره‌تی نه‌وته‌وه‌، به‌ڵام هه‌ندێك پاڵنه‌ری تریشی بۆ هۆكاری ده‌ركردنی بڕیاره‌كه‌ باسكردووه‌، له‌وانه‌: •    خه‌رجی كڕینی غازی كۆرمۆر كه‌متره‌ له‌ كڕینی غازی ئێران و ‌زۆرتره‌ له‌ خه‌رجی كڕینی غازی به‌سره‌.  •    تائێستا هیچ گرێبه‌ستێك له‌گه‌ڵ كۆمپانیای هیلالی ئیماراتیدا نه‌كراوه‌ بۆ كڕینی غازی كۆرمۆر. •    رۆڵی وه‌زاره‌تی نه‌وت ته‌نیا له‌ بابه‌تی لۆجستی تایبه‌ت به‌ كاروباری گواستنه‌وه‌و نۆژه‌نكردنه‌وه‌دا كورتده‌بێته‌وه‌، چونكه‌ لایه‌نی تایبه‌تمه‌نده‌ له‌م بابه‌ته‌دا هاوشێوه‌ی هاورده‌كردنی غازی ئێران و، لایه‌نی سودمه‌ند له‌ گرێبه‌ستی پلانبۆدانراو له‌گه‌ڵ كۆمپانیای هیلال، وه‌زاره‌تی كاره‌بایه‌. •    وه‌زاره‌تی نه‌وت هێشتا ده‌یه‌وێت رێوشوێنی یاسایی پێویست بگرێته‌به‌ر بۆ زامنكردنی یاسایبوونی گرێبه‌سته‌كه‌، به‌جۆرێك پێچه‌وانه‌ نه‌بێت له‌گه‌ڵ یاسای به‌ركارو ئه‌و بڕیارانه‌ی كه‌ له‌لایه‌ن دادگاوه‌ ده‌رچوون.  وه‌زاره‌تی دارایی چی ده‌ڵێ ؟ به‌هۆی ئه‌وه‌ی له‌ سكاڵاكه‌ی په‌رله‌مانتار عوده‌ی عه‌واد دا وه‌كو سكاڵا له‌سه‌ر كراو ناوی هێنراوه‌،‌ وه‌زاره‌تی دارایی فیدراڵیش پارێزه‌ری خۆی ناردوه‌ته‌ دادگای فیدراڵی و له‌ لائیحه‌ی خۆیدا باسی له‌وه‌كردووه‌، هیچ بڕه‌ پاره‌یه‌كی له‌ به‌رژه‌وه‌ندی وه‌زاره‌تی نه‌وت پێنه‌دراوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی غازی به‌رهه‌مهێنراوی كێڵگه‌ی كۆرمۆری پێ بكڕێت (له‌ كۆمپانیای هیلالی ئیماراتی له‌چوارچێوه‌ی گروپی كۆمپانیای پێرڵ پترلیۆم كه‌ ئێستا له‌ كێڵگه‌ی كۆرمۆر له‌ هه‌رێمی كوردستان وه‌به‌رهێنان ده‌كات).  پارێزه‌ره‌كه‌ی وه‌زاره‌تی دارایی فیدراڵ ئاماژه‌ی به‌وه‌كردووه‌، وه‌زاره‌تی دارایی هیچ داواكارییه‌كی ئاڕاسته‌ نه‌كراوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بڕه‌ پاره‌یه‌ك له‌ چوارچێوه‌ی یاسای بودجه‌دا دابنێت بۆ كڕینی غاز له‌ كێڵگه‌ی كۆرمۆر.  له‌باره‌ی فرۆشتنی غازی كۆرمۆره‌وه‌ رۆژی 6ی تشرینی دووەمی ئەمساڵ، وەزارەتی نەوتی عێراق ئاشكرایكرد، بۆری گواستنەوەی غازی كێڵگەی "كۆرمۆر"ی بۆ وێستگەی كارەبای كەركوك تەواو كردووە.ئەم هەواڵە بۆ وەزارەتی سامانە سروشتییەكانی هەرێمی كوردستان پێشبینیكراو نەبوو، وەزارەت هەر زوو بێئاگایی خۆی لەم مامەڵەیە راگەیاند، هاوكات بەرپرسانی باڵای یەكێتیی نیشتمانی كوردستانیش وەكو دەسەڵاتدار بەسەر كێڵگەی "كۆرمۆر"، بێئاگایی خۆیان نیشاندا. ئه‌و رۆژه‌ی وه‌زاره‌تی نه‌وتی عێراق ته‌واوكردنی بۆری گواستنه‌وه‌ی غازی كۆرمۆری بۆ وێستگه‌ی كاره‌بای كه‌ركوك راگه‌یاند، پارتی و یه‌كێتیی كۆبونه‌وه‌یان هه‌بوو له‌سه‌ر ئاستی مه‌كته‌بی سیاسی، ئه‌م بابه‌ته‌ هه‌ندێك مشتومڕی  دروستكرد، به‌تایبه‌تیش له‌وه‌دا پارتی گومانی هه‌بوو یه‌كێتیی به‌بێ ئاگاداری وه‌زاره‌تی سامانه‌ سروشتییه‌كان مامه‌ڵه‌ی به‌ تاكه‌ سه‌رچاوه‌ی غازی هه‌رێمی كوردستانه‌وه‌ كردبێت له‌گه‌ڵ حكومه‌تی فیدراڵی عێراقدا.  بەڵام دواتر دەركەوت، وەزارەتی نەوتی عێراق بەگوێرەی بڕیارێكی ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵ بە ژمارە (23392)ی ساڵی 2023، ڕێگه‌ی پێدراوه‌ غازی "كۆرمۆر" له‌ كۆمپانیای (هیلالی) ئیماراتی بكڕێت، كە لە كێڵگەكەدا كاردەكات. عودەی عەواد ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق پێشتر لەسەر ئەم بڕیارەی ئەنجومەنی وەزیران سكاڵای تۆماركردبوو، وادەی بەڕێوەچوونی یەكەمین دانیشتنی دادبینی لەسەر ئەم كەیسە لە دادگای فیدراڵی لە رۆژ 15ی ئۆكتۆبەری رابردوودا بوو.  عودەی سكاڵاكەی لەسەر هەریەكە لە سەرۆك وەزیرانی عێراق‌و وەزیرانی نەوت و دارایی فیدراڵ تۆماركردبوو، داوای لە دادگا كردبوو حوكم بدات بەوەی بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بۆ كڕینی غازی كێڵگەی كۆرمۆر لە كۆمپانیای هیلالی ئیماراتی لەلایەن وەزارەتی نەوتی عێراقەوە، رێوشوێنێكی نادروستە، ئەمەش لەبەر رۆشنایی ئامرازەكانی گرێبەستكردن كە لە ماددەی (3)ی رێنماییەكانی جێبەجێكردنی گرێبەستە حكومییەكان ژمارە (2)ی ساڵی 2014دا هاتووە. رۆژی 4ی ئه‌م مانگه‌ دادگای فیدراڵی ئه‌و سكاڵایه‌ی ره‌تكرده‌وه‌ كه‌ عوده‌ی عه‌واد له‌سه‌ر بڕیاره‌كه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی فیدراڵ سه‌باره‌ت به‌ كڕینی غازی كێڵگه‌ی كۆرمۆر له‌ كۆمپانیای (هیلال)ی ئیماراتی تۆماریكردبوو، ئه‌مه‌ به‌به‌هانه‌ی ئه‌وه‌ی سكاڵاكار (واتا عوده‌ی عه‌واد) هیچ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كی له‌و بابه‌ته‌دا نییه‌  كه‌ سكاڵاكه‌ی له‌سه‌ر تۆماركردووه‌.  غازو ناكۆكیی ! غازی كۆرمۆر یەكێك لەو بابەتانەیە كە لەنێوان پارتی‌و یەكێتیدا كێشەی لەسەرە، سەرەتای ساڵی 2022 نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێم بەشێوەیەكی كتوپڕ گەیشتە ئەنكەرەو ئەردۆغانی سەرۆكی توركیای بینی، ئەردۆغان داوای لێكرد هاوشێوەی نەوت، غازی هەرێم هەناردەی توركیا بكات، نێچیرڤان بارزانی وتی بۆ ئەو مەبەستە قسە لەگەڵ بەرپرسانی عێراق دەكات، لەدوای ئەم سەردانە بوو كە دادگای باڵای فیدراڵی عێراق دوای 10 ساڵ چاوەڕوانی له‌ 15ی شوباتی 2022دا بڕیاری كۆتایی خۆی لەبارەی دۆسیەی نەوتی هەرێم دەركردو یاسای نەوت‌و غازی هەرێمی هەڵوەشاندەوەو كوردستانی پابەندكرد بەوەی نەوت‌و غازەكەی رادەستی حكومەتی عێراق بكات.  لەوكاتەوە ئیتر ستراتیژی پارتی بۆ هەناردەكردنی غازی هەرێم بۆ توركیا دەركەوت، لەبەرامبەر ئەمەدا یەكێتیش ستراتیژێكی پێچەوانەی پەیڕەو كرد كە رادەستكردنی غازەكە بوو بە حكومەتی عێراق. غازی سروشتی بەرهەمهێنراوی هەرێمی كوردستان كێڵگە سەرەكییەكەی لە سنوری دەسەڵاتی یەكێتیدایە كە كێڵگەی (كۆرمۆر)ە. ئەم كێڵگەیە پێداویستی رۆژانەی غازی ماڵان‌و وێستگەكانی كارەبای هەرێمی كوردستان دابین دەكات، لەپاڵ ئەمەدا نەوتی كۆندێنسەیت لەم كێڵگەیەدا بەرهەم دەهێنرێت كە پێداویستی سەرەكی هەناردەی نەوتی هەرێمی كوردستانە‌و ئەم نەوتە كاتێك تێكەڵ بە نەوتی هەناردەكراوی هەرێم دەكرێت كوالیتییەكەی بەرزدەكاتەوە. ڕووبەری ئەم بلۆكە 135 كیلۆمەتری دووجایە، دەكەوێتە خۆرئاوای ناحیەی (قادركەرەم) لە قەزای چەمچەماڵ، تا ساڵی 1976 قادركەرەم سەربە قەزای (خورماتوو) بوو لە پارێزگای كەركوك، لەو ساڵەدا قەزای خورماتوو خرایە سەر پارێزگای سەڵاحەدین، ساڵی 1987 ناحیەی (قادر كەرەم) خرایە سەر قەزای چەمچەماڵ‌و ئێستادا كێڵگەكە لە سنوری ئیداری چەمچەماڵدایە، ئەم كێلگەیە تاوەكو ساڵی 2003و رووخانی رژێمی سەددام لەژێر دەسەڵاتی حكومەتی عێراقدا بوو. سەرەتای دۆزینەوەی ئەم كێڵگەیە دەگەرێتەوە بۆ ساڵی 1928، ئەوكات كۆمپانیای نەوتی ئینگلیز گەڕانێكی سەرەتایی تێدا كردووە‌و بیرێكی لێداوە، بەڵام نەوتی دەرنەهێناوە، ئیتر كاركردن لەم كێڵگەیە راوەستاوە تاوەكو ساڵی 1953 دەست بەكاركردن كراوەتەوە، ئەوكات پشكنەرەكان زیاتر بەدوای نەوتدا گەڕاون، بەڵام بۆیان دەركەوتووە (1.8 ترلیۆن) پێ سێجا گاز لە كێڵگەكەدا هەیە.  لە كۆتای شەڕی ئێران- عێراقدا، دوای چۆڵكردنی ناحیەی قادركەرەم‌و شاڵاوی ئەنفال، حكومەتی عێراق جارێكی تر لەڕێگەی هەردوو كۆمپانیای نەوت‌و غازی باكورەوە دەستیكردوەتەوە بە كاركردن لە كێڵگەی كۆرمۆردا‌و چەند بیرێكی نوێی لێداوە.  لە ساڵی 1990 بەهۆی شەڕی كوەیت‌و گەمارۆی ئابوری سەر عێراقەوە، رژێمی پێشوو كارەكانی خۆی لە كۆرمۆر راگرت. لەدوای رووخانی رژێمی سەددام لە ساڵی 2003دا كێلگەكە كەوتە دەست حكومەتی هەرێمی كوردستان، نیسانی 2007 حكومەتی هەرێم گرێبەستی لەگەڵ هەردوو كۆمپانیای (دانەگاز)و (كریسنت پتریۆلیۆم)ی ئیماراتی ئیمزا كرد، گرێبەستەكە مافی دەرهێنانی نەوت‌و گاز لە هەردوو بلۆكی كۆرمۆرو چەمچەمال بەخشی بەو دوو كۆمپانیایە.  دوای 15 مانگ كاركردن لە ئۆكتۆبەری 2008دا غاز لە كۆرمۆر بەرهەم هێنرا، لەڕێگای بۆرییەكی 24 ئینجی‌و بەدرێژایی 174 كیلۆمەتر غاز گەیەندرایە وێستگەی كارەبای چەمچەماڵ‌و وێستگەی كارەبای هەولێر. لە ساڵی 2009وە هەندێك گۆڕانكاری لە پشكەكانی ئەو كۆمپانیایانەدا روویاندا كە گرێبەستی كۆرمۆریان وەرگرتبوو، بەڵام دواجار كارەكە لای كۆمپانیای (دانەغاز)ی ئیماراتی مایەوە. (دانە غاز) خۆی وەكو گەورەترین كۆمپانیای ناوچەیی تایبەت بە بەرهەمهێنانی غازی سروشی لەناوچەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست دەناسێنێت، ئەم كۆمپانیایە لە دێسەمبەری 2005 دامەزراوە‌و لە بازاڕی دراوی ئەبوزەبی تۆماركراوە، جگە لە هەرێمی كوردستان، لە میسر‌و ئیماراتی عەرەبیش كاردەكات. كێلگەی كۆرمۆر سێ جۆر بەرهەمی هەیە كە بریتین لە: - (غازی سروشتی) كە بە بۆری رەوانەی وێستگەكانی كارەبا دەكرێت لە چەمچەماڵ‌و هەولێر، بەپێی دواین راپۆرتی دانەغاز، ئێستا ئاستی بەرهەمهێنانی ئەم جۆرە لە غاز لە كێڵگەی كۆرمۆر گەیشتوەتە (500) پێ سێجای رۆژانە، ئەمەش بەهۆی پرۆژەیەكی پەرەپێدانەوە كە بەمدواییە كۆمپانیاكە لە كێڵگەكەدا جێبەجێی كردووە.     - (كۆندێنسەیت) كە تێكەڵی نەوتی هەناردەكراوی هەرێم دەكرێت بۆ بەرزكردنەوەی كوالیتییەكەی، بەپێی دواین راپۆرتی داناغاز، بەرهەمی كۆندێنسەیت لە كۆرمۆر ئێستا رۆژانە بۆ (34 هەزارو 300) بەرمیل بەرزبوەتەوە  - غازی شلی ماڵان (LPG) كە پێداویستی غازی ماڵان‌و كارگەكان دابین دەكات، كۆمپانیای دانەغاز ئەم غازە دەفرۆشێت بە كۆمپانیاكانی ناوخۆ، ئێستا كۆمپانیای (ساوس كوردستان) گرێبەستی كڕین‌و گواستەوەی ئەم غازەی بەدەستەوەیە، رۆژانە لە كێڵگەكەدا زیاتر لە (هەزار) تەن غازی شل بەرهەم دەهێنرێت، كۆمپانیای ساوس كوردستان بە تانكەر غازەكە دابەش دەكات بەسەر شارەكانی هەرێمدا بەمجۆرە: - 12 تانكەر غاز بۆ هەولێر - 11 تانكەر بۆ سلێمانی - 7 تانكەر بۆ دهۆك  ساڵی رابردوو بەهۆی ناكۆكییەكانییەوە لەگەڵ پارتی لەبارەی چۆنیەتی حوكمڕانی، یەكێتیی جارێكی تر پرسی جیاكردنەوەی ئیدارەی سلێمانی لە هەولێر هێناوەتە پێشەوە، ئەگەر ئەمە رووبدات‌و كێڵگەی كۆرمۆر هەناردەی خۆی بۆ سنوری دەسەڵاتی پارتی رابگرێت، سنوری پارتی روبەڕووی قەیرانی غازی ماڵان (LPG) دەبێتەوە، هەروەها هەناردەی نەوتی هەرێمیش بەبێ (كۆندێنسەیت)ەكەی كۆرمۆر، كوالیتی دادەبەزێت‌و توشی قەیران دەبێت. كۆرمۆر كارتی بەهێزی دەستی یەكێتییە بۆ فشار لەسەر پارتی،  ساڵی 2022 بافڵ تاڵەبانی سەرۆكی یەكێتی ئاماژە بەم كارتە كرد‌و وتی: كۆندێنسەیتی ئێمە كوالیتی نەوتی هەرێمی بەرزكردوەتەوە، ئەگەر هەناردەی كۆرمۆر رابگرین پارتی زەرەر دەكات.  بەپێچەوانەی نەوتەوە بەگشتی داتاكانی كەرتی غاز لە بەرژەوەندی پارتیدا نین وەكو حزبی حوكمڕانی سەرەكی هەرێمی كوردستان، چونكە:   - یەدەگی غازی سروشتی لە سنوری قەڵەمڕەوی یەكێتیدا بە (18 ترلیۆن‌و 300 ملیار) پێ سێجا دەخەمڵێندرێت. - یەدەگی غازی سروشتی لە سنوری قەڵەمڕەوی پارتیدا كەمترەو بە (300 ملیار) پێ سێجا دەخەمڵێندرێت. ئەم ژمارانە نیشانی دەدەن، لە حاڵەتی دوو ئیدارەیدا غاز كارتی بەهێزی دەستی یەكێتییە، هەروەك چۆن ژمارەكان نیشاندەری ئەوەن نەوت كارتی بەهێزی دەستی پارتییە، چونكە زۆرینەی هەناردەی نەوتی هەرێم لەسنوری پارتی بەرهەم دەهێنرێت‌و كۆنترۆڵی بۆری هەناردەی نەوتی هەرێمی كوردستانیش بۆ توركیا هەر لەژێر كۆنترۆڵی پارتیدایە. بەپێی بەدواداچوونەكانی (درەو)، پارتی‌و یەكێتی لەبارەی چۆنیەتی ئیدارەدانی كەرتی غازەوە بەدیاریكراویش كێڵگەی غازی كۆرمۆر ناكۆكن، پارتی خەونی ئەوەبوو هاوشێوەی نەوت، غازەكەش رەوانەی توركیا‌و دەرەوە بكات، یەكێتیی پرۆژەیەكی تری بۆ غازی كۆرمۆر هەبوو‌، دەیویست كۆمپانیایەك دروست بكات‌و لەرێگەی ئەو كۆمپانیایەوە غازەكە بە بۆری بگوازێتەوە بۆ ماڵان، لەرێگەی ئەم كۆمپانیایەوە ئابوری خۆی بەهێز بكات، یەكێتیی بژاردەیەكی تریشی بۆ غازەكە لەبەردەستدابوو كە رادەستكردنیەتی بە بەغداد لەبەرامبەر ئەوەی حكومەتی عێراق دور لە دەستی پارتی، موچە‌و بودجەی سلێمانی دابین بكات. پارتی و یه‌كێتیی هێشتا ناكۆكییه‌كانیان له‌باره‌ی چۆنیه‌تی به‌رێوه‌بردنی غازی كێڵگه‌ی كۆرمۆر یه‌كلانه‌كردبووه‌وه‌، له‌ 25ی ئازاری ئه‌مساڵدا هه‌نارده‌ی نه‌وتی هه‌رێمی كوردستانیش له‌لایه‌ن توركیاوه‌ راگیراوه‌و تائێستا ده‌ستی پێنه‌كردوه‌ته‌وه‌، ئه‌مه‌ش بوه‌ته‌ هۆی له‌ناوچوونی رێژه‌ی نزیكه‌ی 80%ی تێكڕای داهاته‌كانی حكومه‌تی هه‌رێم و هه‌ولێری ناچاركرد له‌ یاسای بودجه‌ی فیدراڵدا مل بدات بۆ راده‌ستكردنی نه‌وته‌كه‌ی به‌ حكومه‌تی فیدراڵ ته‌نیا له‌پێناو وه‌رگرتنی به‌شی خۆی له‌ بودجه‌ی عێراق.  بۆ خوێندندنه‌وه‌ی ده‌قی بڕیاری دادگای له‌باره‌ی سكاڵاكه‌ی كۆرمۆره‌وه‌، كلیك له‌ (PDF) بكه‌

(دره‌و): ‌‌ دوو كه‌س له‌ ئه‌ندامانی جڤاتی نیشتمانی بزوتنه‌وه‌ی گۆران فۆرمی خۆكاندیدكردنیان بۆ پۆستی رێكخه‌ری گشتیی بزوتنه‌وه‌كه‌یان پڕكردوه‌ته‌وه‌، عومه‌ر سه‌ید عه‌لی ده‌یه‌وێت به‌بێ پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن له‌ پۆستی رێكخه‌ریدا بمێنێته‌وه‌، ده‌بوو دوێنێ ده‌رگای خۆكاندیدكردن دابخرێت، به‌ڵام دانه‌خراوه‌. رۆژی شه‌ممه‌ی هه‌فته‌ی داهاتوو واده‌ی هه‌ڵبژاردنی رێكخه‌رو خانه‌ی راپه‌ڕاندنی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانه‌، بزوتنه‌وه‌كه‌ له‌گه‌ڵ فه‌رمانگه‌ی حزبه‌ سیاسییه‌كانی كۆمسیۆنی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق رۆژی 30 مانگی وه‌كو واده‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ دیاریكردووه‌، به‌ڵام به‌هۆی پشووی سه‌ری ساڵه‌وه‌، ئه‌گه‌ر هه‌یه كۆمسیۆن واده‌كه‌ دوابخات. رێكخه‌ری گشتیی و خانه‌ی راپه‌ڕاندن، به‌گوێره‌ی ده‌ستوری ناوخۆیی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان له‌لایه‌ن جڤاتی نیشتمانییه‌وه‌ هه‌ڵده‌بژێردرێن، ئه‌م جڤاته‌ به‌رزترین ده‌سه‌ڵاتی بڕیاردانه‌ له‌ناو بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانداو ئێستا (48) ئه‌ندامی هه‌یه‌. نزیكه‌ی دوو هه‌فته‌یه‌ ده‌رگای خۆكاندیدكردن بۆ پۆسته‌كانی رێكخه‌ری گشتیی و خانه‌ی راپه‌ڕاندن كراوه‌ته‌وه‌، ده‌بوو دوێنێ ده‌رگای خۆكاندیدكردن دابخرێت، به‌ڵام به‌پێی به‌دواداچوونه‌كانی (دره‌و) تائێستا ده‌رگای خۆكاندیدكردن دانه‌خراوه‌. (دره‌و) لەگەڵ چەند ئەندامێكی جڤاتی نیشتمانی گۆڕان قسەی كردووە ، تائێستا (عومه‌ر سه‌ید عه‌لی) رێكخه‌ری ده‌ستله‌كاركێشاوه‌ی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان فۆرمی خۆكاندیدكردنی بۆ پۆستی رێكخه‌ریی پڕنه‌كردوه‌ته‌وه‌، له‌كاتێكدا به‌پێی ده‌ستوری گۆڕان مافی ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ بۆ خولێكی دوو ساڵی تر، خۆی كاندید بكاته‌وه‌. ئه‌وانه‌ی ئاگاداری ورده‌كاری پرۆسه‌كه‌ن و (دره‌و) قسه‌ی له‌گه‌ڵ كردوون، باسله‌وه‌ ده‌كه‌ن، عومه‌ر سه‌ید عه‌لی فۆرمی خۆكاندیدكردن پڕناكاته‌وه‌و خوازیاره‌ جڤاتی نیشتمانی ته‌نیا ئه‌ندامانی خانه‌ی راپه‌ڕاندن هه‌ڵبژێرێت و پۆستی رێكخه‌ر به‌ به‌تاڵی به‌جێبهێڵێت، بۆئه‌وه‌ی خۆی به‌بێ ركابه‌ر بمێنێته‌وه‌و دیمه‌نه‌كه‌ وا ده‌ركه‌وێت به‌ناچاری له‌ پۆستی رێكخه‌ری گشتیدا ماوه‌ته‌وه‌و كه‌س نه‌بووه‌ پۆسته‌كه‌ وه‌ربگرێت. ئه‌ندامانی جڤاتی نیشتمانی هه‌ستیان به‌م نیازه‌ پێشوه‌خته‌ی رێكخه‌ری پێشووی بزوتنه‌وه‌كه‌یان كردووه‌، به‌وهۆیه‌وه‌ به‌پێی زانیارییه‌كانی (دره‌و)، له‌كۆی (48) ئه‌ندامی جڤاتی نیشتمانی (38) ئه‌ندامیان ئیمزایان له‌سه‌ر نوسراوێك كردووه‌و داوا ده‌كه‌ن هه‌ڵبژاردن به‌ به‌بێ هه‌ڵبژاردنی رێكخه‌ر به‌ڕێوه‌نه‌چێت. هه‌ر له‌چوارچێوه‌ی هه‌وڵه‌كانی بۆ رێگریكردن له‌ مانه‌وه‌ی عومه‌رسه‌ید عه‌لی له‌ پۆستی رێكخه‌ردا به‌بێ هه‌ڵبژاردن، دوو كه‌س له‌ ئه‌ندامانی جڤاتی نیشتمانی فۆرمی خۆكاندیدكردنیان بۆ پۆستی رێكخه‌ری گشتیی پڕكردوه‌ته‌وه‌ كه‌ بریتین له‌ هه‌ریه‌كه‌ له‌ ‌(نزار مه‌حمود)و (وشیار عومه‌ر عه‌لی). خانەی راپەڕاندن خانەی راپەڕاندنی بزووتنەوەی گۆڕان بەرێكخەری گشتیەوە لە (7) ئەندام پێكدێت ئەوانیش: •    رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان •    سكرتێری كاروباری ژوورەكان •    سكرتێری كاروباری فراكسیۆنەكان •    سكرتێری كاروباری باژێروانەكان •    سكرتێری جڤاتی نیشتمانی •    سكرتێری كاروباری خەڵك •    سەرۆكی جڤاتی گشتی       ‌    

درەو: هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بۆ مانگی ئایاری 2024 دوادەخرێت، دادگای فیدراڵی داوای لە كۆمسیۆن كردووە هەرێمی كوردستان بكرێتە چوار بازنەی هەڵبژاردن، ئەویش بەپێی مادەی (9) یاسای هەڵبژاردنی هەرێم پێش هەموار كە داوا دەكات هەرێمی كوردستان بكرێتە چەند ناوچەیەكی هەڵبژاردن كە چوار ناوچە كەمتر نەبێت.   دادگای باڵای فیدراڵی عێراق ئەمڕۆ جارێكیتر دانیشتنەكەی لەبارەی یاسای هەڵبژاردنی هەرێمی كوردستانەوە دواخست بۆ رۆژی 21ی كانونی دووەمی 2024 ئەو كاتیش بڕیار نادات چونكە تا ئێستا كۆتایی نەهێناوە بە دادبینی، واتا ئەگەر لە دانیشتنی رۆژی 21ی كانونی دووەمی 2024 دادبینی كۆتایی پێبهێنێت لە كۆبوونەوەی دواتریدا بڕیار دەدات.   بە پێی بەدواداچوونەكانی (درەو) دادگای فیدراڵی داوای لە كۆمسیۆنى باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق كردووە جارێكی تر دابەشكاری لەسەر بنەمای چوار بازنە بۆ هەرێمی كوردستان بكرێتەوە، بۆیە دانیشتنی دادگا دواخراوە، لەبەر ئەوەی چاوەڕوان دەكرێت كۆمسیۆن لەو وادە كەمەی كە لەبەردەستیدایە نەتوانێت هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بكات لە 25/2/2024 كە نزیكەی (60) رۆژی ماوە، بۆیە چاوەڕوان دەكرێت هەڵبژاردن بۆ مانگی ئایاری 2024 دوابخرێت. یەكێتیی نیشتمانی كوردستان لەرێگەی (زیاد جەبار) سەرۆكی فراكسیۆنی حزبەكەی لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان (ئێستا بەرپرسی مەڵبەندی یەكێتییە لە سلێمانی) سكاڵای لەسەر (5) ماددەی یاسای هەڵبژاردنەكان تۆماركرد. دادگای فیدراڵ عێراق ماوەی (7) مانگە تاوتوێی ئەو سكاڵایە دەكات كە یەكێتیی لەبارەی یاسای هەڵبژاردن تۆماریكردووە، (ئامانج نەجیب شەمعون) سەرۆكی فراكسیۆنی (رافیدەین) لە ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی لەماددەیەكی سكاڵاكەدا لەگەڵ یەكێتیی هاوبەشەو بەشداریكردووە.   دادگای فیدراڵی هەردوو سكاڵاكەی یەكخستووە، سكاڵاكان لەسەر سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان، سەرۆكی هەرێم‌و سەرۆك وەزیرانی هەرێم تۆماركراون. زیاد جەبارو ئامانج نەجیب شەمعون لە سكاڵاكەیاندا داوا لە دادگای فیدراڵی دەكەن حوكم بدات بەوەی ماددەكانی (1-9-15-22-36)ی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان ژمارە (1)ی ساڵی 1992ی هەمواركراو، نادەستورییە، واتا تانەیان لە ماددە هەمواركراوەكانی یاسای هەڵبژاردن داوەو داوا دەكەن دادگا هەموارەكان هەڵبوەشێنێتەوە‌و یاساكە بباتەوە سەر كۆپییە ئەسڵەكەی خۆی. كرۆكی ئەو ماددانەی یاسای هەڵبژاردن كە سكاڵایان لەسەر تۆماركراوە ئەمانەن: ماددەی یەكەم: پەرلەمانی كوردستان-عێراق لە 111 ئەندام پێكدێت. ماددەی نۆیەم: هەرێمی كوردستان- عێراق بەیەك ناوچەی دەنگدان دادەنرێت‌و، دابەشدەكرێت بەسەر چەندە مەركەزێكی دەنگداندا (ئەمە ئەو ماددەیە كە سبەینێ دادگا لەگەڵ كۆمسیۆنی هەڵبژاردن دادبینی لەسەر بەڕێوەدەبات). ماددەی پازدە: بۆ هەرێمی كوردستان، تۆماری دەنگدەران بۆ دەنگدان، بەپێی مەركەزەكانی هەڵبژاردن ئامادە دەكرێن‌و بە ریزبەندی پیتە ئەبجەدییەكان رێكدەخرێن كە پیشەو ناونیشان‌و بەروارو جێگەی لەدایكبوونیان تێدا تۆماركراوە. ئەگەر لەتوانادا نەبوو ئەوە بكرێ، ئەوكاتە دەستەی باڵا بۆی هەیە رێگەیەكی تری لەبارتر بۆ وەدیهێنانی مەبەستی پێویست دیاری بكات. ماددەی بیست‌و دوو: 1-    هەر  كیانێكی سیاسی لە هەرێمی كوردستان- عێراقدا بۆی هەیە لیستێكی تایبەت بەناوی پاڵیوراوەكانی خۆی لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستان- عێراق بكات كە رێژەیەك ئافرەتی تێدا بێت كە لە (30%) كەمتر نەبێت‌و، ناوی پاڵێوراوەكانیش بەشێوەیەك ریزبەندكرابن كە نواندی رێژەی ناوبراوی ئافرەتان لە پەرلەمان زامن بكات، بەمەرجێ ژمارەی باڵێوراوەكان لە هەر لیستێكی هەڵبژاردندا لە (3) پاڵێوراو كەمتر نەبن. 2-    لیستی پاڵێوراوەكان لەماوەی (15) رۆژ لە بەرواری راگەیاندنی وادەی هەڵبژاردن پێشكەش بە سەرۆكی دەستەی باڵا دەكرێت‌و هەموو بەڵگەنامەیەكی پێوە دەلكێنرێ كە لە ماددەی 21دا داواكراون. ماددەی سی‌و شەش: 1-    پێنج كورسی بۆ كلدان ‌و سریان‌و ئاشوری تەرخان دەكرێ پاڵێوراوانی ئەو پێكهاتەیە كێبركێی لەسەر دەكەن. 2-    پێنج كورسی بۆ توركمان تەرخان دەكرێت، پاڵێوراوانی ئەو پێكهاتەیە كێبركێی لەسەر دەكەن. 3-    یەك كورسی بۆ ئەرمەن تەرخان دەكرێت، باڵێوراوانی ئەو پێكهاتەیە كێبركێی لەسەر دەكەن. ئەگەر دادگای فیدراڵی سكاڵاكەی یەكێتیی پەسەند بكات‌و هەموارەكانی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان هەڵوەشێنێتەوە، ئەوا دەبێت بۆ سازدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان پەنا بۆ یاسای (ئەنجومەنی نیشتمانی كوردستانی عێراق) ببرێت، كە یاسای یەكەم هەڵبژاردنە لە هەرێمی كوردستان‌و (سەركردایەتی سیاسی بەرەی كوردستانی) لە رۆژی 4ی نیسانی 1992 پەسەندی كردووە. ئەگەر دادگا هەموارەكانی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان هەڵبوەشێنێتەوە‌و یاساكە بباتەوە سەر ئەسڵەكەی بەر لە هەمواركردن، واتا (یاسای ئەنجومەنی نیشتمانی كوردستان) كە ساڵی 1992 بەرەی كوردستانی دەریكردووە، بەتایبەتی لەو ماددانەی كە یەكێتیی لە دادگای فیدراڵی سكاڵای لەسەر كردوون، هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی كوردستان بەمشێوەیە بەڕێوەدەچێت: ماددەی یەكەم: ژمارەی كورسییەكانی پەرلەمانی كوردستان لە (100) كورسی پێكدێت. لەگەڵ (5) كورسی "كۆتا"ی پێكهاتەی مەسیحی، واتا (5) كورسی "كۆتا"ی پێكهاتەی توركمان هەڵدەوەشێتەوە، ئەمە بەشێك لە حزبە توركمانەكانی نیگەران كردووە.   ماددەی نۆیەم: كوردستانی عێراق دەكرێت بە چەند ناوچەیەكی هەڵبژاردن، بەمەرجێ لە (4) ناوچە كەمتر نەبێت، یەكێتیی دەیەوێت لە رێگەی ئەم ماددەیەوە شێوازی هەڵبژاردن لە یەك بازنەییەوە بگۆڕێت بۆ فرەبازنەیی هاوشێوەی هەڵبژاردنی پێشوەختەی پەرلەمانی عێراق لە ئۆكتۆبەری 2021دا، یەكێتیی‌و هەندێك لەلایەنەكانی تر پێیانوایە ئەوەی وایكردووە پارتی زۆرینەی پەرلەمانی هەبێت، شێوازی یەك بازنەیی هەڵبژاردنە، یەكێتیی پێشتر لە گفتوگۆكانیدا لەگەڵ پارتی جەختی لەسەر شێوازی فرەبازنەیی دەكردەوە، پارتی بەم مەرجە قایل بووە، هەردوولا رێككەوتن كوردستان بكرێت بە چوار بازنەی هەڵبژاردن (هەولێر- سلێمانی- دهۆك- هەڵەبجە)، بەڵام لەسەر دابەشكردنی كورسی "كۆتا"ی پێكهاتەكانی بەسەر بازنەكانی هەڵبژاردن نەگەیشتنە رێككەوتن‌و هەڵوەشاندنەوەی درێژكردنەوەی خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستانیش لەلایەن دادگای فیدراڵییەوە كۆتایی  بە گفتوگۆكان هێناو نەتوانرا یاسای هەڵبژاردن‌و كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی هەرێمی كوردستان هەموار بكرێتەوە. ماددەی پانزە: بۆ هەر ناوچەیەكی هەڵبژاردن خشە بەناوی هەڵبژێرەكان (دەنگدەر)‌و بەپێی ناوچەكانی هەڵبژاردن‌و بەپێی پیتەكانی ئەبجەدی ئامادە دەكرێت، كە پیشەو ناونیشان‌و مێژوو و شوێنی لەدایكبوونیان تێدا تۆمار دەكرێ‌و بە گەلێك دانە دەنێردرێن بۆ لیژنەی ناوچە، ئەگەر ئەمە لەتوانادا نەبوو  بكرێ، ئەوكاتە دەستەی باڵا رێگایەكی دیكەی لەبارتر دیاری دەكات بۆ جێبەجێكردنی ئەوەی پێویستە. ماددەی بیست و دوو: 1-    هەر حزبێك یان توێژێك یان كەمایەتییەكی نەتەوەیی وەك (توركمان، عەرەب، ئاشوری... هتد) بۆی هەیە لیستی تایبەتی بەناوی پاڵیوراوەكانی خۆی لەسەر ئاستی كوردستانی عێراق پێشكەش بكات. 2-    لیستی پاڵیوراوەكان لەماوەی (10) رۆژ لە مێژووی راگەیاندنی وادەی هەڵبژاردن پێشكەش بە سەرۆكی دەستەی باڵا دەكرێت‌و هەموو بەڵگەنامەیەكی پێوە دەلكێنرێ كە لەماددەی بیست‌و یەكەمدا هاتوون. ماددەی سی‌و شەش: 1-    سەرجەمی دەنگەكانی هەڵبژاردن بەسەر ژمارەی كورسییەكانی ئەنجومەندا دابەش دەكرێ بۆ دەرهێنانی تێكڕای هەڵبژاردنەكە (المعدل الانتخابی). 2-    ئەو دەنگانەی كە هەر لیستێك بەدەستی هێنا دابەش دەكرێ بەسەر تێكڕای دەنگی هەڵبژاردنەكە، بۆ دەستنیشانكردنی ژمارەی ئەو كورسییانەی كە لیستی پەیوەندیدار بەدەستی هێناوە، لەگەڵ رەچاوكردنی ئەوەی لەم بڕگەی خوارەوەدا هاتووە. 3-    هەر لیستێك رێژەی 7%ی دەنگەكانی بەدەست نەهێنابێ نوێنەرایەتی لە ئەنجومەندا ناكات‌و دەنگەكانی بەسەر لیستە سەركەوتووەكاندا دابەشدەكرێتەوە بەرێژەی سەركەوتنەكەی. 4-    ئەو كورسییە چۆڵانەی كە لە ئەنجامی وەدەستهێنانی پاشماوەیەك كە ئەگاتە تێكڕایی دەنگی هەڵبژاردن دەخرێتە سەر ئەو لیستانە بەپێی زۆرترین ئەو دەنگانەی كە هێناویانە. دادگای چی دەكات ؟ لە دانیشتنی رۆژی 3ی ئەم مانگەدا، دادگای فیدراڵی داوای لە كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان كردبوو بۆچوونی خۆی بخاتەڕوو لەبارەی ئەوەی ئەگەر هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی كوردستان بەشێوەی فرەبازنە بەڕێوەچوو، چۆن كورسییەكانی پەرلەمانی كوردستان دابەشدەكات بەسەر بازنەكانی هەڵبژاردندا. بەر لەدەستپێكردنی دانیشتنی دادگا، وەڵامی دادگا گەیشتە میدیاكان، بەپێی وەڵامەكە، كۆمسیۆن لەسەر بنەمای یاسای هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران‌و ئەنجومەنی پارێزگاكان ژمارەی (12)ی ساڵی 2018ی هەمواركراو، دەیەوێت هەرێمی كوردستان بكات بە سێ ناوچەی هەڵبژاردن‌و (111) كورسییەكەی پەرلەمان بەمشێوەیە دابەشبكات بەسەر بازنەكانی هەڵبژاردندا:   •     پارێزگای هەولێر: (38) كورسی بەردەكەوێت •      پارێزگای سلێمانی (45) كورسی •      پارێزگای دهۆك (28) كورسی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن (11) كورسییەكەی "كۆتا"ی پێكهاتەكانیشی بەمشێوەیە دابەشكردووە بەسەر بازنەكاندا: •    پارێزگای سلێمانی: (4) كورسی "كۆتا"ی بەردەكەوێت، (2) كورسی توركمان‌و (2) كورسی مەسیحی •     پارێزگای هەولێر: (4) كورسی "كۆتا"ی بەردەكەوێت، (2) كورسی توركمان‌و (2) كورسی مەسیحی •    پارێزگای دهۆك: (3) كورسی "كۆتا"ی پێكهاتەكانی بەردەكەوێت، (1) كورسی توركمان‌و (1) كورسی ئەرمەن‌و (1) كورسی مەسیحی بەپێی بەدواداچوونەكانی (درەو) هۆكاری دواخستنی دانیشتنەكەی دادگای فیدراڵی ئەوەبوە كە دادگا داوای لە كۆمسیۆن كردووە، دابەشكارییە بكاتەوە ئەمجارەیان لەسەر بنەمای چوار بازنە نەك سێ بازنە، لەو حاڵەتەدا پارێزگای هەڵەبجەش دەبێتە بازنەیەكی تر و كورسیەكی لەسەر بنەمای ژمارەی دانیشتوانی پارێزگاكە دەبێت كە لە ئێستادا لە چوارچێوەی پارێزگای سلێمانیەو چاوەڕێ دەكرێت (2-3) لە كورسیەكانی پارێزگای سلێمانی بدرێتە پارێزگای هەڵەبجە. ئەم پرسیاركردنەی دادگا لە كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان وا خوێندنەوەی بۆ دەكرێت، دادگای فیدراڵی بەشە سەرەكییەكەی سكاڵای یەكێتیی لەبارەی یاسای هەڵبژاردن پەسەندكردووەو دەیەوێت هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی كوردستان بكات بە شێوازی فرەبازنەیی و كورسییەكانی پەرلەمانی كوردستان بەسەر بازنەكاندا دابەش  بكات، بڕیارێكی لەم جۆرە بە قازانجی یەكێتیی دەشكێتەوەو وادەكات پارتی نەتوانێت ئەو زۆرینەیە لە پەرلەمان دروستبكات كە لە خولی پێنجەمدا هەیبوو.