راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- نامیق رەسوڵ- محەمەد رەئوف بەهۆی روداوی نقومبوونی كەڵەكە گەشتیارییەكەی موسڵەوە، پارتی دیموكراتی كوردستان پۆستێكی باڵای لە پارێزگای نەینەوا لەدەستدا، بەرزبوونەوەی ئاستی ئاوی روباری دیجلە تەنیا سەرنشینەكانی كەڵەكەكەی لەگەڵ خۆی نەبرد، پارێزگارو جێگرەكانیشی راماڵی. رۆژی پێنج شەممەی رابردوو خەڵكی عێراق شایەتحاڵی مەرگەساتێكی تر بوون، كەڵەكێكی گەشتیاری لەناو روباری دیجلە لە موسڵ نقوم بوو، بەهۆیەوە زیاتر (100) كەس خنكان، كە زۆربەیان ژن‌و منداڵ بوون. بەپێی دواین ئاماری فەرمی، كەڵەكەكە لەكاتی روداوەكەدا زیاتر لە (219) كەسی لەسەربووە، تائێستا تەرمی (97) كەس دۆزراوەتەوەو (55) كەس رزگاركراون، (67) كەسیش بێسەروشوێنن. موسڵ كە نازناوەكەی "ام الربیعین- دایكی دوو بەهار"ە، سەرەتای وەرزی بەهاری ئەمساڵی بە رووداوێكی كارەساتبار دەستپێكرد، ئەمە لەكاتێكدایە هێشتا خەڵكی ناوچەكە شۆكی "داعش" بەرینەداون. روداوی نقومبوونی كەڵەكە گەشتیارییەكە، جارێكی تر موسڵی كردەوە بە مانشێتی میدیاكانی جیهان، سایتی گۆگڵ بە نیشانەیەكی رەش، پرسەنامەی بۆ خەڵكی موسڵ راگەیاند. زیاتر لە ساڵێك‌و هەشت مانگە موسڵ لەدەستی چەكدارانی "داعش" رزگاركراوە، خەڵكی شارەكە نیگەرانن لە خراپی خزمەتگوزارییەكان، بەڵێنەكانیش بۆ ئاوەدانكردنەوەی شارەكە دوای وێرانبوونی لە شەڕەكانی "داعش"دا، هێشتا شتێكی ئەوتۆیان لێ سەوز نەبووە. روداوی نقومبوونی كەڵەكەكە، جارێكی تر كەیسی ئاوەدانكردنەوەی موسڵی هێنایە پێشەوە، دوای روداوەكە عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق‌و بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆمارو محەمەد حەلبوسی سەرۆكی پەرلەمان سەردانی شارەكەیان كرد.   لادانی پارێزگارو جێگرەكانی لە یەكەم هەنگاوی كردەیدا لەدوای روداوی نقومبوونی كەڵەكەكەوە، ئەنجومەتی پارێزگای نەینەوا كۆبوەوە‌و بەزۆرینەی دەنگ پارێزگارو جێگرەكانی دورخستەوە، دوای ئەوەش عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق نوسراوی لەكارخستنی پارێزگاری نەینەواو دوو جێگرەكەی ئاڕاستەی سەرۆكی پەرلەمان كرد.  لە نوسراوەكەیدا، عەبدولمەهدی پارێزگارو جێگرەكانی پارێزگاری نەینەوای تۆمەتباركردووە بە "كەمتەرخەمی لە كارو بەرپرسیارێتی‌و بەهەدەردانی پارەو ئیسغلالكردنی پۆستەكانیان". هاوكات عەبدولمەهدی دەسەڵاتەكانی (نەوفەل عاكوب) پارێزگاری نەینەوای ڕادەستی لیژنەیەك كرد‌و بڕیاریدا: * بە پێكهێنانی لیژنەیەك بۆ بەڕێوەبردنی كاروباری پارێزگای نەینەوا، لیژنەكە پێكهاتووە لە (سەرۆكی زانكۆی نەینەوا، فەرماندەی ئۆپەراسیۆنەكانی نەینەوا، فەرماندەی پۆلیسی نەینەوا). * قەرەبوكردنەوەی زیانلێكەوتووانی نقومبوونی كەڵەكەكە. * پەلكردن لە لێكۆڵینەوەو سزادانی كەمتەرخەمەكان لادانی پارێزگارو جێگرەكانی، دەرگای لەسەر ململانێیەكی سیاسی نوێ لە موسڵ كردەوە‌و پڕكردنەوەی ئەو پۆستانە لە داهاتوودا جارێكی تر مشتومڕ دروستدەكاتەوە. كێ بەرپرسیارە ؟ روداوی نقومبوونی كەڵەكەكە لە ئاوی روباری دیجلەدا لە پاركی (جەزیرەی ئوم رەبیعەین) رویدا كە ناوچەیەكی گەشتیارییە لەناوەڕاستی روباردا‌و دەكەوێتە ناوچەی غاباتی موسڵەوە. لێكۆڵینەوە سەرەتاییەكان دەڵێن، خاوەنەكانی ئەو پاركە گەشتیارییە بۆ دەستكەوتنی داهاتێكی زیاتر، ژمارەیەكی زۆر خەڵكی لە كەڵەكەكە باركردووە، ئەوەش بوەتەهۆی نقومبوونی. خێرایی ئاوی روباری دیجلە، هۆكاری سەرەكی بوو بۆ ئەوەی ژمارەیەكی زۆر لە سەرنشینەكانی كەڵەكەكە بخنكێن. روداوی نقومبوونی كەڵەكەكە دوای رۆژێك هات لە ئاگادارییەك كە وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەكان بڵاویكردەوە‌و تێیدا هۆشداری دابوو بە هاوڵاتیان لەبارەی بەرزبونەوەی ئاستی ئاوی روبارەكە بەهۆی  كردنەوەی دەرگاكانی بەنداوی موسڵ (دەكەوێتە باكوری شارەكەوە). زۆرینەی خەڵكی موسڵ پەنجەی تۆمەت لەو روداوەدا بۆ ئەو وەبەرهێنەرە رادەكێشن كە پرۆژەی پاركە گەشتیارییەكەی بەدەستەوەیە، بەهۆی ئەوەی گوێی بە بانگەوازەكەی وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەكان نەداوە لەبارەی بەرزبونەوەی ئاستی ئاوی روبارەكە. لیوا نەجم جبوری فەرماندەی ئۆپراسیۆنەكانی نەینەوا رایگەیاند، لەسەر روداوی نقومبوونی كەڵەكەكە، (16) كەس دەستگیركراون، بەڵام ناو و ناسنامەی دەستگیركراوەكانی ئاشكرانەكرد. رۆژی هەینی نەوفەل عاكوب پارێزگاری نەینەوا ئاشكرایكرد، خاوەنی پاركە گەشتیارییەكە ئێستا لە دهۆكە‌و هەواڵ هەیە گەشتی توركیای كردووە. عاكوب وتی:" خاوەنی ئەو پاركە پێشتر لەسەر گرانی نرخەكان بانگهێشتی پارێزگا كراوە‌و بانگەشەی ئەوەی كردووە كە ئەو سەربە عەسائبی ئەهل حەقە". بەپێی قسەی پارێزگاری لەكارلابراو، خاوەنی پاركەكە سێ هێندەی توانای خۆی خەڵكی سواری كەڵەكەكە كردووە، كەڵەكەكە توانای هەڵگرتنی 45 بۆ 50 كەسی هەبووە.   عاكوب كێیە ! روداوی نقومبوونی كەڵەكەكە بەپلەی یەكەم بە زیانی (نەوفەل عاكوب) پارێزگاری نەینەوا‌و دوو جێگرەكەی كۆتایی هات، كە یەكێك لە جێگرەكانی ناوی (عەبدولقادر شەنگالی)یە‌و سەربە پارتی دیموكراتی كوردستانە، جێگری دووەمیش ناوی (حەسەن عەلاف)ە‌و سەربە حزبی ئیسلامی عێراقییە.  رۆژی 5ی تشرینی یەكەمی ساڵی 2015 كە ئەوكات هێشتا شاری موسل    َ لەژێر دەستی چەكدارانی "داعش"دا بوو، لە ناحییەی (ئەلقوش) ئەنجومەنی پارێزگای نەینەوا كۆبوەوە بۆ هەڵبژاردنی پارێزگارێكی نوێ لە شوێنی ئەسیل نوجێفی كە پێشتر تۆمەتباركرابوو بە گەندەڵی. لە كۆبونەوەكەی (ئەلقوش)دا، ئەنجومەنی پارێزگای نەینەوا بەزۆرینەی دەنگ (نەوفەل عاكوب)ی وەكو پارێزگاری نوێ هەڵبژارد، عاكوب كە سەربە فراكسیۆنی (هاوپەیمانی نەهزەی عەرەبی) بوو، بەر لە هەڵبژاردنی وەكو پارێزگار، سەرۆكی لیژنەی یاسایی بوو لەناو ئەنجومەنی پارێزگا. عاكوب ناوی تەواوەتی (نەوفەل حەمادی سوڵتان عاكوب ئەحمەدی)یە، لەدایكبووی ساڵی (1964)ە، لە زانكۆی موسڵ بڕوانامەی بەكالۆریۆسی لە یاسادا وەرگرتووە، هاوكات بڕوانامەی دیپلۆمی هەیە لە بواری كارگێڕی‌و ئابوریدا. بەر لە روخانی رژێمی پێشووی عێراق لە ساڵی 2003دا، عاكوب ماوەیەك بەڕێوەبەری ناحیەی گیارە بووە، ماوەیەكیش بەڕێوەبەری ناحیەی حەمام عەلیل بووە، پاشان بووە بە بەڕێوەبەری ناحیەی فایدە‌و دواتر پۆستی بریكاری قایمقامی تلكێفی وەرگرتووە، دواجار بووە بە قایمقامی قەزای حەزر. سەیروسەمەرەكانی عاكوب ! ئەم پیاوە بەمدواییە چەندینجار بوو بە باس‌و خواستی میدیا عێراقییەكان، ئەو لەسەرەتاوە كە وەكو پارێزگار هەڵبژێردرا، تۆمەتباركرا بەوەی یەكێك لەو كەسانە بووە كە تێوەگلاوە لە رادەستكردنی شاری موسڵ بە چەكدارانی "داعش"، باسلەوەشدەكرا برایەكی بەیعەتی بە رێكخراوی "داعش" كردووە. عاكوب لەماوەی رابردوودا لە پۆستی پارێزگاری نەینەوادا هەندێك مامەڵەی كردووە كە لە میدیاكاندا كاردانەوەی لێكەوتوەتەوە. دواین مامەڵەی عاكوب كە بەتەواوەتی خەڵكی موسڵی توڕەكرد، دیمەنێكی ئەو بوو دوای روداوی نقومبوونی كەڵەكەكە، كە لەپشت عادل عەبدولمەهدی راوەستاوە‌و پێكدەكەنێت، بەبێ گوێدانە هەستی ئەو خەڵكەی كە كەسوكاریان لە روبارەكەدا خنكاوە. دوای كارەساتەكەی روباری دیجلە، مەرجەعیەتی شیعەكان لە نەجەف، لەڕێگەی نوێنەرەكەی خۆیەوە داوایكرد ئەو كەسانەی كەمتەرخەمبوون لەو روداوەدا دەستلەكاریكێشنەوە، نەوفەل عاكوب لەیەكەم كاردانەوەدا وەڵامی مەرجەعیەتی دایەوە‌و وتی:" من سوننیم‌و مەرجەعیەت شیعەیە، بۆیە پابەند نابم بە بانگەوازەكەیان بۆ دەستلەكاركێشانەوەم، قسەی مەرجەعیەتی شیعە تەنیا لە پارێزگاكانی باشور جێبەجێ دەبێت". دوای ئەم لێدوانە زۆری نەخایاند، عاكوب بەیاننامەیەكی بڵاوكردەوە‌و تێیدا رایگەیاند" بەهۆی ئەو فشارە زۆرەی كە لەم چەند رۆژەدا لەسەرمە، لەو دیدارەمدا لەگەڵ یەكێك لە كەناڵەكان كردومە، سەركەوتوو نەبووم لە قسەكردندا، ئەگەر مەرجەعیەت داوای دەستلەكاركێشانەوەم لێ بكات، یەك سات راناوەستم‌و رێز لە مەرجەعیەت ئەگرم". عاكوب لەماوەی رابردوودا بەردەوام كامێرامانێكی لەگەڵ خۆیدا دەگێڕا‌و دواتر دیمەنی چالاكییەكانی بۆ رایگشتی بڵاودەكردەوە، یەكێك لە چالاكییەكانی كە ناڕەزایەتی بەرفراوانی لەسەر ئاستی عێراق لێكەوتەوە، سوكایەتیكردنی بوو بە مامۆستایەك كە دەوترا ئەو مامۆستایە لە خوێندكارەكانی داوە. دیمەنێكی تری پارێزگار بڵاوبوەوە كە سەردانی فەرمانگەكانی موسڵ دەكات‌و زۆر بەتوندی سەرزەنشتی فەرمانبەران دەكات، ئەو بەشێوەیەكی توند مامەڵەی لەگەڵ خەڵكی موسڵ دەكرد كە خۆیان لە بنەڕەتەوە بەهۆی توندڕەوی چەكدارانی "داعش"ەوە زۆربەیان شارەكەیان بەجێهێشتبوو. بەمدواییە دەركەوتنێكی تری نەوفەل عاكوب لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان بووە مایەی گاڵتەجاری، ئەو لەسەردانیدا بۆ یەكێك لە نەخۆشخانەكان، ئەو زەرفەی (كەپ شوز) لەسەر كردبوو، كە دەبێت لە نەخۆشخانەدا بۆ پاراستنی پاكوخاوێنی لە پێ بكرێت.

(درەو میدیا): ریشە درێژەكەی كورتكردوەتەوە‌و رەنگی پێستی گۆڕیوە، ئەمە دواین زانیارییە لەبارەی ئەبوبەكر بەغدادی رێبەری رێكخراوی "داعش". دواین پێگەی رێكخراوی "داعش" لە ناوچەكە لەسەروبەندی كۆنترۆڵكردنی تەواوەتیدایە، ئەبوبەكر بەغدادی رێبەری رێكخراوەكە تائێستا بێسەروشوێنە. (ئیبراهیم عەواد بەدری) ناوی راستەقینەی ئەبوبەكر بەغدادییە، ئەم رۆژانە دامودەزگا ئەمنییەكان سەرقاڵی دۆزینەوەی ئەو پیاوەن كە ساڵی 2014 لە پڕێكدا دەستی بەسەر روبەڕێكی بەرفراوانی خاكی سوریا‌و عێراقدا گرت‌و "خەلافەتی ئیسلامی" لەو ناوچانەدا راگەیاند. دواین پێگەی رێكخراوەكەی بەغدادی ناوچەی "باغۆز" بوو لە سوریا، شەڕڤانانی كورد ئێستا بەشێكی زۆری ناوچەكەیان كۆنترۆڵكردووە‌و چەكدارانی "داعش" پەیتا پەیتا خۆیان رادەست دەكەن، بەڵام رێبەرەكەیان بێسەروشوێنە. ئەبوبەكر بەغدادی كە رێكخراوەكەی بوو بەهۆی وێرانبوونی دوو شاری گەورەی مێژوویی، موسڵ لە عێراق‌و حەلەب لە سوریا، یەكەم دەركەوتنی لە مانگی تەموزی ساڵی 2014دا بوو لە مزگەوتی گەورەی شاری موسڵ، لەو كاتەوە تائێستا هیچ وێنەیەكی نەبینراوە. لەدوای یەكەم دەركەوتنیەوە، ئاژانسەكانی هەواڵ زیاتر لە (18) جار هەواڵی كوژرانی بەغدادییان بڵاوكردوەتەوە، بەڵام هێشتا هیچ هەواڵێكی ئەوتۆ لەبارەی چارەنوسییەوە نازانرێت.   "بەغدادی لە باغۆز نییە" بەپێی راپۆرتێك كە ئەمڕۆ رۆژنامەی (العربی الجدید)ی قەتەری بڵاویكردوەتەوە، پێشبینی دەكرێت بەغدادی جارێكی تر لە سوریاوە گەڕابێتەوە بۆ ناو خاكی عێراق بەدیاریكراویش بۆ بیابانی خۆرئاوا لە سنوری پارێزگای ئەنبار، یاخود هەندێك ناوچەی دورە دەستی سنوری ئەو پارێزگایە. رۆژنامەكە لە زاری سەرچاوەیەكی بەرپرسەوە لەناو دەزگای ئاسایشی نیشتمانی عێراقەوە باسلەوەدەكات" ئەبوبەكر بەغدادی لە باغۆز نییە، بەڵام بەرلەوەی شەڕڤانانی كورد هێرش بكەن، چەندینجار سەردانی باغۆزی كردووە". سەرچاوەكە ئاماژەی بەوەكردووە، بەپێی ئەو زانیارییانەی كە لەبەردەستی دەزگای ئاسایشی نیشتمانی عێراقدان، بەغدادی لە ناوچەیەكی تری سوریادایە‌و چەندینجار هەوڵیداوە بێتە ناو عێراقەوە، بەڵام هێزی ئاسمانی هاوپەیمانان‌و بڵاوبونەوەی هێزەكانی حەشدی شەعبی لەسەر سنور، ناچاریان كردووە بگەڕێتەوە بۆ ناو سوریا. ئەو بەرپرسە ئەمنییەی عێراق دەڵێ" سەختە باوەڕ بەوەبكرێت بەغدادی گەڕاوەتەوە ناو عێراق، ئەو هێشتا لەناو خاكی سوریادایە".   روخساری خۆی گۆڕێوە ! بەپێی قسەی ئەو سەرچاوە ئەمنییەی عێراق، بەغدادی روخساری خۆی گۆڕێوە، ریشە درێژەكەی كورتكردوەتەوە‌و رەنگی پێستی سور كردووە‌و لەدوو ساڵی رابردوودا بەهۆی ئەوەی كەم جوڵاوە، كێشی زیادی كردووە‌و قەڵەو بووە، زۆربەی جار بۆ هاتوچۆكردن ئۆتۆمبیلی ئاسایی بەكاردەهێنێت، زۆرجار بە ئۆتۆمبیلی كرێ لە گەڕەكێكەوە بۆ گەڕەكێكی تر هاتوچۆ دەكات‌و هیچ كاروانێكی سەربازی لەگەڵدا نییە، بەڵام پاسەوانەكانی بە جلوبەرگی ئاساییەوە كە لە جلوبەرگی چەكدارانی "داعش" ناچێت، پاسەوانی دەكەن.   روسیا دەڵێ كوژراوە سەرچاوەكە باسی لەوەكردووە، هێشتا دەزگای هەواڵگری روسیا سورە لەسەر ئەوەی بەغدادی بەدەستی هێزەكانی روسیا كوژراوە، بەڵام رێكخراوی "داعش" دان بەو قسەیەدا نانێت، هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژ بە "داعش"یش كە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا سەرۆكایەتی دەكات دەڵێ" بەغدادی بەشێوەیەكی سەخت بریندارە".   سنور ئارامە ؟ بەرپرسە ئەمنییەكەی عێراق دەڵێ" داعش جوگرافیای عێراق دەزانێت، چونكە زۆرینەی سەركردەكانی ئەو رێكخراوە عێراقین، لە ناوچەكانی بیابانی ئەنباردا ئەو تونێلانە دەزانن كە هێشتا ئاشكرانەكراون، رێكخراوەكە تونێلی گەورەی هەیە كە بەستراونەتەوە بە سنورەوە‌و پاشان دەگەنە ناو خاكی سوریا، لەگەڵ ئەوەشدا ئەگەری هاتنەناوەوەی بەغدادی بۆ قوڵایی خاكی عێراق هێشتا ئەگەرێكی لاوازە، بەڵام ئەگەرێكی زۆر لاوازیش نییە، چونكە بیابانی ئەنبار چەندین ناوچەی ئامادەی تێدایە كە بیشارێتەوە". عەمید روكن یەحیا رەسوڵ وتەبێژی فەرماندەیی ئۆپراسیۆنە هاوبەشەكانی عێراق قسەی بۆ رۆژنامەكە كردووە‌و دەڵێ" بابەتی بوونی داعش لە عێراق‌و سوریا‌و باغۆز كۆتایی هاتووە، هیچ زانیارییەكی وردمان لەبەردەستدا نییە سەبارەت بە تاوانبار ئیبراهیم بەدری، نازانین ئایا جارێكی تر پەنای بۆ عێراق هێناوەتەوە یاخود هێشتا لەناو سوریادایە". یەحیا رەسوڵ باسی لەوەكردووە، سنوری نێوان عێراق‌و سوریا زیاتر لە 600 كیلۆمەترە، هەندێك كەلێنی بچوك لەو هێڵە سنورییەدا هەیە، بەڵام چاودێری ئەمنیی سنورەكە بەردەوامە لەلایەن هێزە عێراقییەكانەوە". راجع عیساوی كە بەرپرسێكی خۆجێیی پارێزگای ئەنبارە قسەی پێچەوانە دەكات‌و دەڵێ" سنوری نێوان عێراق‌و سوریا هێشتا بەتەواوەتی ئارام نییە، بەغدادی‌و ئەو تیرۆرستانەی تر كە هێشتا لەگەڵیدا ماون، دەتوانن تێپەڕن‌و بگەنە بیابانی ئەنبار، بەتایبەتیش لەكاتێكدا ئەو ناوچەیە خۆی لە بنەڕەتەوە تیرۆرستانی تێدا بووە‌و هێزە عێراقییەكان نەگەیشتونەتە ئەو ناوچانە، كە ئەشكەوت‌و حەشارگە‌و تونێلی تێدایە، لەم ماوانەی دوایدا تێبینی هەڵاتنی چەكدارانی داعشمان كردووە لە عێراقەوە بۆ سوریاو بەپێچەوانەشەوە.

راپۆرتی: نامیق رەسوڵ موقتەدا سەدر، رابەری رەوتی سەدر كە ماوەی چوار مانگە لە گۆڕەپانی سیاسی عێراق دووركەوتووەوە سەرقاڵی ئامادەكردنی پرۆژەیەكی نوێیە، كە بەوتەی چەند سەرچاوەیەك پرۆژە نوێكەی سەدر كۆتایی بە حكومەتەكەی عادل عەبدولمەهدی دەهێنێت‌و رەنگە حەدەر عەبادی بگەڕێنێتەوە دەسەڵات. دوا پەیامی سەدر " رێككەوتن كرا كە مۆڵەتی ساڵێك بدرێت بە عەبدولمەهدی بۆئەوەی سەركەوتنی خۆی لەبەردەم خودا‌و گەلدا بسەلمێنێت و هەنگاوی خێرا‌و جدی بنێت بە ئاراستەی بونیادنانی عێراق لەسەر چەند بنەمایەكی دروست، كە سەرۆك وەزیرانی پێشووتر هەوڵی بۆدا، یان بەتەواوەتی سەركەوتوو دەبێت یان گەلی هەمووی لێی رادەپەڕێت". ئەمەی سەرەوە دوا هەڵوێستی موقتەدا سەدر، رێبەری رەوتی سەدر و هاوپەیمانی سائرون بوو بەرامبەر بە كابینەی نوێی حكومەتی عێراق و عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیران، لەدوای ئەم هەڵوێستەوە سەدر ماوەی نزیكەی چوار مانگە بە تەواوەتی لە گۆڕەپانی سیاسیدا دیارنەماوەو هیچ بەیاننامەیەك یان چاوپێكەوتنێكی رۆژنامەوانی ئەنجامنەداوە‌و هیچ سەرنجێكیشی لە رێكەی تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەرەوە بڵاونەكردوەتەوە كە بەردەوام سەرنج و تێبینییەكانی دەربارەی پرۆسەی سیاسی عێراق دەخستەڕوو. سەرچاوەیەكی نزیك لە رێبەری رەوتی سەدر، رۆژی سێشەممە 19ی ئازار ناوەرۆكی نامەیەكی ئاشكراكرد كە بە جەعفەر سەدری ئامۆزایدا ئاراستەی هێزە سیاسییەكانی كردووە. بەوتەی ئەو سەرچاوەیە سەدر زۆر لە ئەدای عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیران و حكومەتەكەی توڕەیە ‌و رایگەیاندووە كە عەبدولمەهدی شكستخواردووە‌و تائێستا هیچ شتێكی پێشكەشنەكردووە‌و بەمزوانە دەكەوێت. دەربارەی دیدار‌و كۆبوونەوەكانی جەعفەر سەدر لەگەڵ سەركردە سیاسییەكانی عێراق سەرچاوەكە ئاشكرایكردووە كە " جەعفەر سەدر وەك نێردراوی موقتەدا سەدر ئەو دیدار‌و كۆبوونەوانەی ئەنجامداوەو نامەیەكی ئاشكرا‌و روونی سەدری پێ گەیاندون و جەختیكردوەتەوە كە حكومەتەكەی عەبدولمەهدی بەمزوانە دەڕوخێت ئەگەر بەردەوام بێت لە شكستەكانی". هاوكات سایتی " ئیرەم نیوز" ئیمارانی لە راپۆرتێكیدا ئاشكرایكرد موقتەدا سەدر كە ماوەی چوار مانگە لە گۆڕەپانی سیاسی عێراق دووركەوتوەتەوە ئامادەكاریی دەكات بۆ پرۆژەیەكی نوێ كە رەنگە ببێتە هۆی كۆتاییهێنان بە حكومەتەكەی عەبدولمەهدی لەرێگەی خۆپیشاندانی جەماوەرییەوە. لە چاوپێكەوتنێكی تەلەفزیۆنیشدا، بەها ئەعرەجی یەكێك لە سەركردەكانی پێشووتی رەوتی سەدر و جێگری پێشووی سەرۆك وەزیران، رایگەیاند: موقتەدا سەدر پرۆژەیەكی دژ بە حكومەتەكەی عادل عەبدولمەهدی دەخاتەڕوو، حەیدەر عەبادی دەگەڕێتەوە دەسەڵات.  ئەعرەجی وتی:" دۆخی تەندروستی موقتەدا سەدر زۆر باشە، دەرنەكەوتنی لە شانۆی سیاسی، لە دایكبوونی پرۆژەیەكی سیاسی گەورەی لێدەكەوێتەوە". بەوتەی ئەعرەجی، سەد پرۆژەیەكی چاكسازیی دژ بە حكومەتەكەی عادل عەبدولمەهدی پێشكەش دەكات و رەنگە ئەو حكومەتە ساڵێك تەواو نەكات. ئاماژەیبەوەشدا جموجوڵە سیاسییەكانی ئەم چەند رۆژەی جەعفەر سەدر پەیامی گرنگی بۆ هێزە سیاسییەكان تێدایە و رەنگی حەیدەر عەبادی پۆستی سەرۆك وەزیران بگرێتەوە دەست. ئەعرەجی لە درێژەی وتەكانیدا ئاماژەیبەوەشدا كە دانانی عادل عەبدولمەهدی بە سەرۆك وەزیران، بە رەزامەندی سەدر نەبووە‌و ئێران زۆر سودی لە حكومەتەكەی عەبدولمەهدی بینوە. جەعفەر سەدر.. ئەندازیاری پرۆژە نوێكە هاوكات لەگەڵ ئەو پەرەسەندنانەی سەرەوەدا، جەعفەر محەمەد باقر سەدر كوڕی دامەزرێنەری حزبی دەعوە جارێكی تر دەركەوتەوە لە رێگەی كۆبوونەوەی لەگەڵ حەیدەر عەبادی، سەرۆكی هاوپەیمانی نەسر و محەمەد حەلبوسی سەرۆكی پەرلەمان‌و هادی عامری سەرۆكی هاوپەیمانی فەتح. جەعفەر سەدر، تاكە كوڕی مەرجەعی ئاینی كۆچكردووە محەمەد باقر سەدرە كە ساڵی 1957 حزبی دەعوەی ئیسلامی دامەزراند، هەروەها ئامۆزای موقتەدا سەدریشە. بەوتەی بەها ئەعرەجی، جەعفەر سەدر قسەی لەگەڵ سەركردە سیاسییەكاندا كردووە دەربارەی سروشتی پرۆژە نوێكەی موقتەدا سەدر بۆئەوەی  هەڵوێست و كاردانەوەیان بزانێت. کوبوونەوەی جەعفەر سەدر لەگەڵ حەیدەر عەبادی

 ( درەو میدیا): لێدوانێكی عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق، دەربارەی سەرچاوەی سەرەكی هاتنە ناوەی مادە هۆشبەرەكان بۆ عێراق مشتومڕێكی زۆری لە نێو عێراق و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكاندا لێدەكەوێتەوە. عەبدولمەهدی رۆژی چوارشەممە لە كۆنگرەی رۆژنامەوانی هەفتانەیدا وتی:" مادە هۆشبەرەكان دیاریدەیەكی گەورەیە و هەوڵدەدرێت بەرفراوان بكرێت، لە ئەرجەنتینەوە دێتە عرسالی سوریا و لەوشێەوە دێتە ناو عێ{اق و لە ناو عێراقیشدا تۆڕ بۆ بڵاوبوونەوەی دروستدەكات". ئەم قسەیەی عەبدولمەهدی لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكاندا رووبەڕووی رەخنەی زۆر بووەوە و زۆر كەس وای لێكدەدەنەوە كە سەرۆك وەزیرانی عێراق بەو لێدوانەی دەیەوێت بابەتی هێنانەوەی مادە هۆشبەرەكان لە ئێرانەوە پەردەپۆش بكات. ئەوانەی رەخنەیان لە عەبدولمەهدی گرتووە باوەڕیان وایە كە دیاریكردنی ئەرجەنتین زیادەڕوی زۆری تێدایە بەهۆی دووری نێوان عێراق و ئەو وڵاتە. بەشداربوویەكی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان نوسیویەتی:" دووری نێوان عێراق و ئەرجەنتین 8000 میلە و چەندین وڵات كەوتوەتە نێوانیانەوە، بەڵام دووری نێوان ئەفغانستان وەك گەورەترین وڵاتی بەرهەمهێنەری مادە هۆشبەرەكان 790 میلە و تەنها ئێرانیش لە نێوان عێراق و ئەفغانستاندایە". هەندێكی تر ئاماژەیان بەوەداوە كە لێدوانەكەی عەبدولمەهدی دەربارەی سەرچاوەی هاتنی مادەی هۆشبەرەكان، ناكۆكە لەگەڵ لێدوانی پێشووی بەرپرسە ئەمنییەكان دەربارەی هاتنە ناوەوەی مادە هۆشبەرەكان بۆ عێراق.  

درەو میدیا:  -    بودجەی تەندروستی ( 3 ترلیۆن و 290 ملیار دینار) -    بودجەی كڕینی دەرمان ( 1 ترلیۆن و 500 ملیار دینار)  -    پشكی تاكی عێراق لە تەندروستی ( 125 هەزار دینار) -    بودجەی بەكاربردنی تەندروستی( 2 ترلیۆن و 900 ملیار دینار) -    بودجەی وەبەرهێنان بۆ تەندرووستی( 351 ملیار دینار)  -    ژمارەی كارمەندانی تەندروستی ( 99 هەزارو 630 )  -    

( درەو میدیا): كورد و سوننە لەگەڵ مانەوەی هێزەكانی ئەمریكادان لە عێراق و شیعەش دژیەتی و هێزە شیعەكان دەیانەوێت هەوڵەكانیان چڕبكەنەوە و لە پەرلەمانەوە كۆتایی بە مانەوە‌و هەژموونی هێزە بیانییەكان بەگشتی و هێزەكانی ئەمریكا بە تایبەتی بهێنن. سەرچاوەیەی سیاسی باڵا رایگەیاند، لە كۆبوونەوەی سەركردە سیاسییەكان و نوێنەری قەوارەكانی  عێراقدا كە بە بانگهێشتی بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق لە كۆشكی سەلام بەڕێوەچوو، هیچ رێككەوتنێك لەسەر چوونە دەرەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق نەكراوە. ئەو سەرچاوەیە كە خۆی یەكێك بووە لە بەشداربوانی كۆبوونەوەكە لە لێدوانێكیدا بۆ سایتی " غەد پرێس" وتی:" نوری مالیكی سەرۆكی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا مانەوەی هێزەكانی ئەمریكای لە عێراق رەتكردەوە و هەڕەشەیەكی ئەمریكای رەتكردەوە كە لە كۆبوونەوەكدا باسكرا بەوەی دەرچوونی هێزەكانی ئەمریكا كاریگەری زۆر خراپی لەسەر عێراق دەبێت". ئاشكراشیكرد زۆرینەی هێزە سیاسییەكانی سوننە و كورد لەگەڵ مانەوەی هێزەكانی ئەمریكادان لە عێراق و هێزە سیاسییەكانی شیعەش ئاماژەیان بەوەدا كە لەرێگەی دەركردنی یاسایەوە یان رووبەڕووبوونەوەی سەربازییەوە هێزەكانی ئەمریكا ناچاردەكەن لە عێراق بچنە دەرەوە. بەوتەی ئەو سەرچاوەیە لە كۆبوونەوەكەی كۆشكی سەلامدا رێككەوتنكراوە كە بە لێكتێگەیشتنێكی سیاسی و بە رێككەوتن متمانە بە كاندیدی وەزارەتە بەتاڵەكانی كابینەی ئێستای حكومەت بدرێت و رێژەی یاسای پەرلەمان تێكنەدرێت و پشێوی لە پەرلەماندا نەنرێتەوە.

درەو میدیا:  وەزارەتی نەوتی عێراق لە بەیاننامەیەكدا ڕایگەیاند" بەپێی ئاماری سەرەتایی كۆمپانیای بە بازاڕكردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ) بڕی هەناردەكراوی نەوتی خاو لە مانگی شوباتی 2019 دا   (١٠١)ملیۆن و (387)هەزارو (615) بەرمیل و بە بەهای زیاتر لە (٦) ملیارو (167) ملیۆن و (815) دۆلار، "تێكڕای نرخی بەرمیلیك نەوت بە (60.834)دۆلار فرۆشراوە" ئاماژەی بەوەشداوە"بڕی نەوتی خاوی هەناردەكراو لە مانگی شویات لە كێڵگە نەوتییەكانی ناوەڕاست و باشور گەیشتوەتە زیاتر لە (99)ملیۆن و (120)هەزارو (6) بەرمیل و لە كێڵگە نەوتیەكانی كەركوكیش بڕی ( 1 ) ملیۆن و ( 753 ) هەزارو ( 373 ) بەرمیل هەناردەكراوە .    

( درەو میدیا): ئەیاد عەلاوی، سەرۆكی هاوپەیمانی "وەتەنیە" پێكهێنانی قەوارەیەكی سیاسی نوێی بەناوی " مینبەری عێراقی" راگەیاند. عەلاوی لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا وتی:" حزبێكی نوێ‌ پێكناهێنین، بەڵكو قەوارەیەكە هیوادارە رۆڵێكی كارا بگێڕێت لە نێو سەندیكا و رێكخراوەكانی لاوان و گەنجان و بنكەیەكی جەماوەریی فراوانیشی هەیە". عەلاوی جەختیشیكردەوە "دەیانەوێت قەوارەكەیان چینێكی بەرفراوانی سەندیكا و رێكخراوەكانی لاوان و كەسایەتییە كاراكانی كە رۆڵیان لە پرۆسەی سیاسیدا هەبووە لەخۆبگرێت بەو مەرجەی دەستبەداری هەموو جۆرە ئینتیماییەكی  بێنێت و ئەو رێبازەش ئەنجامی باشی بۆ عێراق دەبێت". دەربارەی دۆخی عێراق عەلاوی رایگەیاند: عێراق بەرەو ئاراستەی مەترسیدار دەچێت و لە پشێویدایە و ناوچەكە و جیهانیش دابەشبوون و سەرەتای جیهانێكی نوێ‌ دەركەوتووە و ناوچەكە لە بەردەم وێرانكاریی زیاتردایە.  هەروەها وتیشی:" 80%ی گەلی عێراق بایكۆتی هەڵبژاردنی ئەمدواییەیان كرد و دەستەبژێری ئێستای سیاسی 5%ی پێكناهێنن". لە كۆتایی قسەكانیدا عەلاوی هۆشداریدا لەوەی كە رووبەڕووبوونەوەی نەوەی سێیەمی تیرۆر زۆر لە قاعیدەە و داعش مەترسیدارتر دەبێت و ئاشكراشیكرد داعشی نوێ بەشێوەی ئاشكراو روون شێوەو روخساری دەركەوتووە.

(درەو میدیا): یاری ئەلیكترۆنی (PUBG) بەكارهێنەرانی بەشێوەیەك لە عێراق زیادیكردووە، لە چەندین لاوە داوا لە حكومەتی عێراق كراوە ئەو یارییە قەدەغە بكات. لە نوێترین پەرەسەندندا كێشەی پۆبجی گەیشتوەتە ناو ریزەكانی سوپای عێراق، فەرماندەكانی سوپا دەناڵێنن بەدەست سەرقاڵبوونی سەربازەكانیان بە یاری پۆبجییەوە لەكاتی دەوام‌و پاسەوانیكردندا. ئەمە وایكردووە فەرماندەكانی سوپا سزا بەسەر ئەو سەربازانەدا بسەپێنن كە ئەو یارییە ئەلیكترۆنییە دەكەن، بەپێی راپۆرتێك كە رۆژنامەی (عەرەبی جەدید)ی قەتەری بڵاویكردوەتەوە، ئێستا لەناو سوپادا داواكاری هەیە بۆ ئەوەی بەیەكجاری یاری پۆبجی لە هێزە ئەمنییەكان قەدەغە بكرێت‌و وەزارەتی بەرگری لە سەروبەندی توندكردنەوەی رێوشوێنەكاندایە لەناو دامەزراوەی سەربازی لەبارەی ئەو یارییەوە. ئەفسەرێكی سوپای عێراق بە رۆژنامە قەتەرییەكەی وتووە:" سەرقاڵبوونی سەربازەكان بە یاریكردن‌و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان لەڕێگەی تەلەفۆنەكانیانەوە بەتایبەتیش یاری پۆبجی لەكاتی پاسەوانیكردنی شەوانەدا یاخود ئۆپەراسیۆنەكانی رۆژدا، كێشەی زۆری دروستكردووە". ئەفسەرەكە باسلەوەدەكات، ژمارەیەكی زۆر لە سەربازانی سوپای عێراق ئالودەی یاری پۆبجی بوون، بۆیە زۆرێك لە ئەفسەرەكان ئەو سەربازانەی كە بەهۆی یاری پۆبجییەوە كەمتەرخەمی دەكەن، سزا دەدەن، لەنمونەی زیندانكردنیان یاخود مۆڵەتی پشوویان پێنادەن. بەڵام وەكو ئەفسەرەكە دەڵێ، ئەم جۆرە سزادانانە نەبووەتە هۆی ریشەكێشكردنی تەواوەتی یاری پۆبجی لەناو سەربازاندا. مەترسی سەرقاڵبوونی هێزە ئەمنییەكان بە یاری پۆبجییەوە گەیشتووەتە ئاستێك، داوا بكرێت لەناو دامەزراوە ئەمنییەكاندا موبایل لە كارمەندان بسەنرێت. سەربازانی سوپای عێراقی بەهانەیان هەیە بۆ یاریكردن بە موبایلەكانیان، ئەوان دەڵێن" كەشوهەوای ناو سەربازگەكانیان زۆر بێزاركەرە، بۆیە بەدوای شتێكدا دەگەڕێن كە خۆیانی پێوە سەرقاڵ بكەن". لە چەند رۆژی رابردوودا لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی عێراق ڤیدیۆی سەربازێك بڵاوبوەوە كە لەكاتی پاسەوانیكردنیدا یاری پۆبجی دەكات‌و كاتێك ئەفسەرەكەی پێی دەزانی ناچاری دەكات موبایلەكەی بشكێنێ.  

( درەو میدیا): چەند سەرچاوەیەكی بازرگانی وردە لە عێراق رایدەگەیەنن، گروپەكانی حەشدی شەعبی سەربە ئێران، بازاڕی بازرگانی ئاسنە شكاوی پاشماوەی جەنگی دژ بە داعشیان كۆنترۆڵكردووە. بە گوێرەی راپۆرتێكی ئاژانسی رۆیتەرز، لە شاری موسڵ هێزەكانی حەشدی شەعبی ئۆتۆمبیل و چەك و تانكەری شكاو ئاسنە شكاوی باڵاخانەكان لە بازرگانە ناوخۆییەكان دەكڕنەوەو رەوانەی هەرێمی كوردستانی دەكەن و لەو رێگەیەوە چەندین ملیۆن دۆلاریان دەستدەكەوێت و ئەو بازرگانیە بوەتە سەرچاوەیەكی باشی داهات بۆ ئەو گروپانە. خاوەن گۆڕەپانێكی كۆكردنەوەی ئاسنە شكاو لە موسڵ كە قسەی بۆ ئاژانسی رۆیتەرز كردووە ئاشكرایكردووە كە یەك تۆن ئاسنە شكاو بە 100 هەزار دیناری عێراقی " 84 دۆلاری ئەمریكی" دەكڕن و بە 110 هەزار دینار دەیفرۆشنەوە و هێزەكانی حەشدی شەعبی یان ئەو بازرگانانەی كە كاریان بۆ دەكەت یەك تۆن لەو ئاسنە شكاوە لە هەرێمی كوردستان بە 200 دۆلار دەفرۆشنەوە. راشیدەگەیەنێت گۆڕەپانەكەی لەلایەن هێزەكانی حەشدی شەعبییەوە كۆنترۆڵكراوە و بەزۆر ناچاركراوە كە بە هەرزان ئاسنە شكاویان پێ بفرۆشێت. بە گوێرەی راپۆرتەكەی " رۆیتەرز" لە پارێزگاەی ئەنباریش بەوتەی شۆفێران و بازرگانەكان، هێزەكانی حەشدی شەعبی ژمارەیەكی زۆر ئۆتۆمبیلی شكاوی پاشماوەی جەنگیان لە نزیم رێگەی فەلوجە كۆكردوەتەوە و لە رێگەی چەند بازرگانێكەوە یان چەند كۆمپانیایەكی سەربەخۆیانەوە ئەو وردە ئاسنە رەوانەی هەرێمی كوردستان و بەسرە دەكەن. لە دوای كۆتاییهاتنی جەنگی دژ بە داعشەوە چەندین ملیۆن تۆن پارچە ئاسن كۆكراوەنەتەوە، محەمەد كیكۆ كە كارگەیەكی تواندنەوەی ئاسن لە هەولێر بەڕێوەدەبات، دەڵێت رۆژانە 300 بۆ 400 تۆن لە ئاسنە شكاوی موسڵ دەكڕن و ئاشكراشیدەكات كە ئێستا تۆنی بە 150 بۆ 160 دۆلار دەكڕن.

( درەو میدیا): عادل عەبدولمەهدی، سەرۆك وەزیرانی عێراق رایدەگەیەنێت: رێگە بە گۆڕینی دۆخی ئێستای كەركوك نادات و جەختیشدەكاتەوە دۆسیەی ئەمنیی كەركوك جگە لە هێزەكانی حكومەتی فیدراڵی رادەستی هیچ هێزێك ناكات. ئەمڕۆ چوارشەممە، خالید مەفرەجی، پەرلەمانتاری عەرەبی كەركوك بە یاوەری ئەرشەد ساڵحی پەرلەمانتاری توركمان و سەرۆكی بەرەی توركمانی لەگەڵ عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق كۆبوونەوە. دوای كۆبوونەوەكە مەفرەجی لە پۆستێكیدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك نوسیویەتی:"لە كۆبوونەوەماندا كەمێك پێش ئێستا لەگەڵ سەرۆك وەزیران عادل عەبدولمەهدی "جەختیكردەوە لەسەر ناڕاستی هەموو ئەو هەواڵانەی كە ئاماژە بەوەدەدەن هێزێكی هاوبەشی سوپای عێراق و پێشمەرگە لە كەركوك پێكدەهێنرێت و رایگەیاند رێگە بە گۆڕینی دۆخی ئێستای پارێزگاكە نادات و روونیشیكردەوە هیچ هێزێك جگە لە هێزەكانی حكومەتی فیدراڵی دۆسیەیە ئەمنی كەركوكیان رادەستناكرێت". ئەم واتەی مەفرەجی لە كاتێكدایە چەند رۆژێكە باس لە گەڕانەوەی هێزی پێشمەرگە دەكرێت بۆ پارێزگای كەركوك و ناوچەكانی مادەی 140 كە لە 16ی ئۆكتۆبەرەوە پێشمەرگە پاشەكشێی لێكرد.

( درەو میدیا): پاتریك شاناهان، وەزیری بەرگری ئەمریكا بەوەكالەت بە سەردانێكی رانەگەیەندراو گەیشتە بەغدای پایتەختی عێراق و پرسی مانەوەی هێزەكانی ئەمریكا تەوەرەی سەرەكی كۆبوونەوەكانی دەبێت لەگەڵ بەرپرسانی بەغدا. سەرچاوەیەكی ئاگادار بە رۆژنامەی " ئەلعەرەبی جەدید"ی قەتەری راگەیاند وەزیری بەرگری ئەمریكا لەگەڵ عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیران كۆدەبێتەوە و پرسی مانەوەی سەربازانی ئەمریكا و هاوكاری نێوان واشنتۆن و بەغدا لە بواری ئاسایشدا تاوتوێدەكەن. سەردانی وەزیری بەرگری ئەمریكا بۆ عێراق لە كاتێكدایە كە چەند هێزێكی سیاسی عێراق لە هەوڵدان لەرێگەی پەرلەمانەوە پرسی دەركردنی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق یەكلا بكەنەوە. هادی عامری یەكێك لە سەركردەكانی حەشدی شەعبی و هاوپەیمانی " بونیاتنان" دوای كۆبوونەوەیان لەگەڵ هاوپەیمانی " چاكسازی" لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا وتی:" مانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق، پێویستە بە بڕیاری پەرلەمان بێت". جەختیشیكردەوە كە لە پەرلەماندا هەڵوێستی روون و ئاشكرایان دەربارەی هێزە بیانییەكان دەبێت.  

 (درەو میدیا): رێژەی 75%ی دەرمانی كەرتی تایبەت لە عێراق بە كوالیتی كۆنترۆڵدا تێنەپەڕیوە‌و پێش بەكارهێنانی پشكنینی بۆ نەكراوە، ئەمە بەپێی دانپێدانانی وەزیری تەندروستی عێراق. بەهای بەكاربردنی دەرمان لە ساڵێكدا لە عێراق دەگاتە (3 ملیار‌و 300 ملیۆن) دۆلار، پیشەسازی دەرمان یەكێكە لە پیشەسازییە ستراتیژییەكان‌و پاڵپشتیكاری ئابوری وڵات، لە عێراق هەندێك كارگە هەن كە دەرمان بەرهەمدەهێنن، ئەم كارگانە ئەو جۆرە دەرمانانە بەرهەم دەهێنن كە بەبێ گەڕانەوە بۆ داهێنەرەكانیان دەتوانن لە بازاردا بیفرۆشن، واتە ماوەی یاسایی خاوەندارێتی داهێنان بۆ داهێنەرەكانیان تەواوە بووە كە 12 ساڵە. خەرجی هەر تاكێك بۆ كڕینی دەرمان بەهای تێكڕای بەكاربردنی دەرمان لە ساڵێكدا بۆ هەر تاكێكی عێراقی دەگاتە (94) دۆلار. بەر لە ساڵی 2003و روخانی رژێمی پێشووی عێراق، وەزارەتی تەندروستی بەرپرس بوو لە هاوردەكردنی دەرمان لە دەرەوە، بەڵام لەدوای 2003وە رێگە بە كۆمپانیا تایبەتەكان‌و نوسینگە زانستییەكانیش درا دەرمان هاوردە بكەن. ئێستا (13 هەزارو 45) جۆر دەرمان لە وەزارەتی تەندروستی عێراق تۆماركراون، لەم رێژەیە (382) جۆریان دروستكراوی ناوخۆین، واتە رێژەی 28.4%ی كۆی دەرمان لە عێراق لەناوخۆی وڵاتدا دروستدەكرێت، لەبەرامبەردا (963) جۆر دەرمان لە دەرەوە هاوردە دەكرێت، واتە 71.6%ی كۆی دەرمان لە عێراق هاوردەكراوە. زیانەكانی دەرمانی ساختە •    مردنی نەخۆش •    دوچاربوون بە نەخۆشی درێژخایەن •    كاریگەری دەرونی بۆچی پشكنین بۆ دەرمان ناكرێت؟ •    بوونی ژمارەیەكی زۆر لە كارگەی دروستكردنی دەرمان لە ناوخۆی وڵات •    كۆنترۆڵنەكردنی پرۆسەی تۆماركردنی دەرمان‌و كۆمپانیاكانی دەرمان •    بوونی گیروگرفت لە كۆنترۆڵكردنی سنورو هاوردەكردنی دەرمان •    بوونی گرفت لە سیستم‌و یاساو رێوشوێن‌و رێنماییەكان لەڕووی یاسادانان‌و جێبەجێكردنەوە •    نەبوونی توانای پشكنینی هاوتایی بایۆلۆژی بۆ هەموو دەرمانەكان  بەراوردكارییەك ! بەپێی زانیارییەكان، كارگە ناوخۆییەكانی عێراق تەنیا رێژەی 7%ی پێداویستی ناوخۆیی دەرمان پڕدەكەنەوە، ئەمە لەكاتێكدایە لە وڵاتێكی وەكو ئێران، بەرهەمهێنانی ناوخۆیی رێژەی 97%ی پێداویستی ناوخۆ پڕدەكاتەوە، لە ئوردن 70%ی پێداویستی دەرمان لە ناوخۆ بەرهەم دەهێنرێت، لە میسر‌و سوریا 93%ی دەرمان بەرهەمی ناوخۆییە.  سەرچاوەی زانیارییەكان: سۆمەریەنیوز

(درەو میدیا): لە شانۆگەرییەكدا كە لە شانۆی نیشتمانی شاری كەربەلا نمایشكرا، بینەرانی شانۆگەرییەكە هێرشیانكردەسەر ئەو ئەكتەرەی كە رۆڵی عومەری كوڕی خەتاب خەلیفەی دووەمی موسوڵمانانی دەگێڕا. ساتی تەقینەوەی روداوەكە، ئەوكاتەبوو، ئەو ئەكتەرەی كە رۆڵی عومەری كوڕی خەتابی دەگێڕێت، دەچێتەسەر ماڵی فاتیمەی كچی پێغەمبەری ئیسلام‌و دەرگای ماڵەكەی‌و دەستی فاتیمە دەشكێنێت، بەڵام عەلی كوڕی ئەبو تالب بێدەنگە لەو هێرشەی كە عومەر دەیكاتەسەر فاتیمەی هاوسەری. ئامادەبوانی شانۆگەرییەكە هێرشیانكردەسەر ئەو ئەكتەرەی كە رۆڵی عومەری كوڕی خەتابی دەگێڕا، بەپێی هەواڵی هەندێك لە میدیاكانی عێراق، ئەو ئەكتەرە برینداربووە‌و رەوانەی نەخۆشخانە كراوە. ڤیدیۆی روداوەكە لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی عێراق بڵاوبوەتەوە، وەك لە ڤیدیۆكەدا دەردەكەوێت ئەو ئەكتەرەی كە رۆڵی عەلی كوڕی ئەبو تالب دەگێڕێت، لەكاتی پەلاماردانی عومەردا داوا لە خەڵك دەكات هێورببنەوە. روداوەكە قسەوباسی زۆری بەدوای خۆیدا هێناوە، هەندێك داوا دەكەن رێز لە ئازادی هونەر‌و رەخنەی هونەری بگیرێت، هەندێكی تر ئیدانەی كارە شانۆییەكە دەكەن‌و دەڵێن شانۆكە دەستی بۆ پیرۆزییەكان بردووە‌و سوكایەتی بە ئیمامەكان كردووە. كەربەلا زۆرینەی دانیشتوانەكەی شیعەمەزهەبن، شارەكە یەكێكە لە سیبولەكانی شیعە لەسەر ئاستی جیهان. ئەم رووداوە دوای ئەوەدێت رۆژی شەممەی رابردوو لە كەربەلا ژمارەیەك چەكدار تەقەیان لە چالاكوان‌و رۆماننوس (عەلا مەشزوب) كرد‌و كوشتیان، ئەو رۆماننوسە بەوە ناسرابوو بەردەوام رەخنەی لە دەستوەردانی دەرەكی لە كاروباری ناوخۆی عێراق‌و رۆڵی پیاوانی ئاینی دەگرت. لە خوارەوە كلیك بكە بۆ بینینی ڤیدیۆكە:

 ( درەو میدیا): عەمر موسا، ئەمینداری پێشووتری كۆكاری عەرەبی وردەكاریی كۆبوونەوەیەكی لەگەڵ سەددام حسێن پێش ساڵی 2003 و  هەوڵی تیرۆركردنی لە عێراق دەگێڕێتەوە. موسا لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ رۆژنامەی " ئیندیپێندنتی" عەرەبی بەریتانی دەڵێت:" كاتێك لە عێراق بووم، هەڕەشەی زۆرم بۆ تیرۆركردن و دەستدرێژیكردنە سەرم بەدەست گەیشت، بەڵام نەگەیشتە ئاستی هەوڵی پراكتیكی بۆ تیرۆركردن و منیش زۆر بایەخم پێنەدا و بەردەوامیش پارێزگاریم لێدەكرا و زۆرینەی هەڕەشەكانیش لە عێراقەوە بوون". موسا ئاشكراشیدەكات كە لەمیانی سەردانەكانیدا بۆ عێراق هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستان، ئەركی پارێزگاریكردنیان لەئەستۆگرتووە و پاراستویانە. دانوستانی پرسی ئەتۆمیی موسا لە میانی چاوپێكەوتنەكەیدا دەڵێت:" لە ساڵی 2001ەوە سەرقاڵی ئەوە بووم لە وەزیری دەرەوەی میسرەوە بچە پۆستە تازەكەم وەك ئەمینداری گشتی كۆكاری وڵاتانی عەرەب و بە دیاریكراوی حوەزیرانی 2001 و هاوڕێەیتی و دۆستایەتی دوورودرێژم لەگەڵ كوفی ئەنان سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان هەبووە". موسا بەردەوام دەبێت لە قسەكانی و دەڵێت:" بەردەوام پەیوەندیم بە ئەنانەوە دەكرد و ئەو كاتەدا پێم راگەیاند كە وەك ئەمینداری گشتی كۆكاری عەرەبی سەردانی 22 دەوڵەتی ئەندام دەكەم و عێراق دواهەمین وێستگەی سەردانەكەم دەبێت و گەیشتینە ئەوەی كە من نامەیەكی ئەنان بگەیەنمە عێراق". موسا لە درێژەی گێڕانەوەكەیدا دەڵێت:" بە تونس دەستم بە سەردانەكەم كرد و پاشان وڵاتانی خۆرئاوا و خۆرهەڵاتی عەرەبی و پێش گەیشتن بە دوا وێستگەی گەشتەكەم كە عێراق بوون لە نیویۆرك سەردانی كوفی ئەنانم كرد و پێم وت بە باشی دەزانم نامەیەكی بگەیەنمە سەددام حسێن، دەربارەی پرسی چاودێرە نێودەوڵەتییەكان و هەوڵدان بۆ چەكی ئەتۆمیی". موسا جەختدەكاتەوە:" رۆژی 19ی كانوونی دووەمی 2002 نامەكەی ئەنانم گەیاندە سەدادم حسێن و پێم وت كە بابەتی توانا ئەتۆمییەكان و چاودێرەكان بنچینەی ناكۆكی تۆیە لەگەڵ نەتەوە یەكگرتوەكان، ئەمەش كارێكە پێویستە گرنگی پێبدرێت و بەهەند وەربگیرێت، ئاسا پرۆژەی ئەتۆمیت هەیە؟ پێی وتم: نەخێر، پاشان لەسەر داوای خۆی دووجار پرسیارەكەم لێكردەوە و ئەویش هەر هەمان وەڵامی دایەوە، ئەحمەد بن حلی كە ئەوكات یاریدەدەری ئەمینداری كۆكاری عەرەبی بوو لەو دیدارەدا لەگەڵمدا بوو، بە شۆخییەوە پرسیاری لێكردم كە بۆچی دووجار هەمان ئەو پرسیارەم كردەوە، دەتەوێت لەناومان بەریت؟ وتەم جەنابی باڵیۆز، دەبێت لە وەڵامەكەی دڵنیاببمەوە چونكە دۆخەكە لەدژی عێراق زۆر هەستیارە". پاشان موسا دەڵێت:" پرسیم لە سەددام حسێن، كەواتە بۆچی گەڕانەوەی چاودێری نێودەوڵەتییەكان رەتدەكەیتەوە؟ پێی وتم لەبەرئەوەی هەموویان سەر بە هەواڵگری ئەمریكا " سی ئای ئەی" ین، پێم وت كەواتە ئەگەر لە رێگەی دانوستانی نێوان تۆو نەتەوە یەكگرتووەكانەوە ئەوە چارەسەربكرێت و گەرەنتی دیاریكراو دەربارەی چاودێرە نێودەوڵەتییەكان بكرێت، ئەویش وتی: ئەو كاتە رێگر نیم" دوای چاوپێكەوتنەوە موسا لە درێژەی قسەكانیدا دوای چاوپێكەوتنەكەی سەددام دەڵێت:" دوای كۆبوونەوەكە چووم بۆ دیداری شا عەبدوڵای دووەم پاشای ئوردن بەوپێیەی كە سەرۆكی لوتكەی عەرەبی بوو، راپۆرتێكم دەربارەی ئەوەی روویدا پێشكەشكرد و پاشان چاومكەوت بە كوفی ئەنان بۆئەوەی وردەكاری كۆبوونەوەكەی سەددامی بۆ باس بكەم، پێی وتم كە ئەوە قسەیەكی گرنگە، پێویستە لەگەڵ ئەمریكییەكاندا گفتوگۆی لەسەر بكەین، هەروەها گفتوگۆم لەگەڵ كۆڵن پاوڵ وەزیری ئەوكاتەی دەرەوەی ئەمریكا كرد و ئاگادارم كردەوە لەوەی روویداوە، بەڵام وەڵامی پاوڵ زۆر شۆكهێن بوو چونكە وتی:" سەدام حسێن گاڵتەی بە تۆ و كوفی ئەنان كردووە و پێتان پێكەنیوە، سەددام چەكی ئەتۆمیی هەیە، لەگەڵ ئەوەشدا بەهۆی دیدارەكەی منەوە لەگەڵ سەددامدا دانوستانی سەركەوتوو لە نێوان نەتەوە یەكگرتووەكان و سەددام حسێندا بەڕێوەچوو، بەڵام بەداخەوە بڕیاری شەڕەكە كە درابوو، تەنها مەسەلەی كات بوو، ئەوەی روویدا، روویدا".