ڕاپۆرت: ئارام مەحمود جموجۆڵەكان لەناو پەرلەمانی عێراق بۆ سەر لە نوێ‌ هەڵدانەوەی دۆسیەی كەوتنی (موسڵ) دەستیپێكردووە، كە لەناوەڕاستی 2014دا كەوتە دەست "ڕێكخراوی داعش"، "دواكەوتنی ئەودۆسیەیە بەدرێژایی چەندساڵی ڕابردوو بەهۆی تێوەگلانی كەسایەتی دیارەوە بووە لەو تاوانە" ئەمە قسەی هەندێك پەرلەمانتارە، لەكاتێكدا هەندێك لە سیاسیەكان هۆشداری دەدەن لەبونی جوڵەیەكی ترسناكی ئەندامانی "ڕێكخراوی داعش" لەنزیك شاری موسڵ كە ڕەنگە ببێتە هۆی دوبارەبونەوەی سیناریۆی ساڵی 2014.    سەرچاوەیەك لەپەرلەمانی عێراق تەئكیدكردووە" ماوەی چەند ڕۆژێكە ژمارەیەك پەرلەمانتار دەستیانكردووە بەكۆكردنەوەی ئیمزا و پێشكەشكردنی بەسەرۆكایەتی پەرلەمان بۆ سەر لەنوێ‌ كردنەوەی دۆسیەی كەوتنی موسڵ بەدەستی "داعش" . سەدر دەیەوێت مالیكی بداتە دادگا سەرچاوەكە بەڕۆژنامەی (عەرەبی ئەلجەدید)ی ڕاگەیاندووە" پەرلەمانتارەكان داوای پێكهێنانی لیژنەیەكی پەرلەمانی تایبەت بەو پرسە دەكەن، كە كارەكانی لەماوەیەكی دیاریكراودا بەئەنجام بگەیەنێت" ئاماژەی بەوەشداوە"پەرلەمانتارەكان بەرپرسیارێتیەكە دەخەنە ئەستۆی ئەو سەركردە سیاسی و سەربازییانەی كە لە ساڵی 2104 لەدەسەڵاتدابوون، لەسەرو هەمووشیانەوە (نوری مالیكی) فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكان". یەكێك لەو داواكارییانەی ئەو پەرلەمانتارانە بەنیازن پێشنیازی بكەن" ڕێگەگرتنە لە گەشتكردنی هەموو ئەوانەی ناویان دێت لە دۆسییەی كەوتنی موسڵدا".  بەپێی ئەوزانیارییانەی "درەومیدیا" دەستیكەوتووە، لیستی (سائیرون) كە (موقتەدا سەدر) ڕابەری ڕەوتی سەدر سەرۆكایەتی دەكات و بەدوژمنێكی سەرسەختی (نوری مالیكی) ناسراوە، سەرپەرشتی ئەو جموجۆڵە دەكات و لەخولی پێشوی پەرلەمانی عێراقیشدا هەوڵەكانی چڕكردەوە بۆ لێپێچینەوە لە(مالیكی) لەسەر دۆسیەی كەوتنی موسڵ، بەڵام هەوڵەكانی شكستیهێنا. (ستار ئەلعتابی) پەرلەمانتار لەهاوپەیمانی (سائیرون) لەبەیاننامەیەكدا دەڵێت" ئەنجومەنی نوێنەران لێكۆڵینەوەیەكی گشتگیر دەكات لەدۆسیەی كەوتنی موسڵ، لەپێناو لێپرسینەوە لەكەمتەرخەمەكان بەپێی یاسا". ڕاشیگەیاندووە"دۆسیەی كەوتنی موسڵ جارێكی دێتەوە بەر باس و كەمتەرخەمەكان دەدرێن بەدادگا و هەندێك لەكەسایەتییە دیارەكان بوونە هۆی پشتگوێخستنی دۆسیەی كەوتنی موسڵ وپەراوێزخستنی بۆ ماوەی چەندین ساڵ، وەك ئاماژەیەك بۆ (نوری مالیكی) و ژماریەك لەسەركردە سیاسی و ئەمنیەكانی نزیك لە ناوبراو. ئەو پەرلەمانتارە ئاماژەی بەوەشداوە" هاوپەیمانی سائیرون دۆسیەی كەوتنی موسڵ و دۆسیەی گەندەڵی دەكاتە ئەولەویەتی كارەكانی لەپەرلەمان و كارە دەكات بۆ بەدادگای گەیاندنی ئەوانەی تێوەگلاون بەبێ‌ جیاوازی، بۆ ئەوەی سزای خۆیان وەربگرن". شەڕی پۆستە نەك كەوتنی موسڵ (سەعد مەتڵەبی) سەركردە لە (دەوڵەتی یاسا) بەڕۆژنامەكەی ڕاگەیاندووە" وروژاندنی دۆسیەی موسڵ لەم كاتەدا هەولێكە بۆ بە ئامانجگرتنی (مالیكی) كە هاوكاتە لە گەڵ دەنگۆی وەرگرتنی پۆستی جێگری سەرۆك كۆمار" تەئكیدیشی كردووە" ئەوەی قسەی لەبارەوە دەكرێت زیاتر پەیوەستە بەپۆست وەك لەوەی پەیوەندی بە دۆسیەی كەوتنی موسڵەوە هەبێت". وتوشەیەتی" ئەوەی پەیوەستە بەوكەوتنی موسڵ، لیژنەیەك پێكهێنرا و ڕاپۆرتێكی لەبارەی كەوتنی شارەكە نوسی، هەندێك لەوانەی تێوەگلابون درانە دادگا و هەندێك لەئەفسەرەكانیش بەشێوەیەكی غیابی فەرمانی لەسێدارەدانیان بۆ دەركرا".  هەر لەو باسەدا (دڵدار زێباری) ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای (نەینەوا) ڕایگەیاندووە" هۆكارگەلێك لەپشت كەوتنی موسڵەوە بوون لەساڵی 2014دا، لەنێوانیاندا ناكۆكییە سیاسیەكان و بەربڵاوی گەندەڵی لەدەزگاكانی دەوڵەت" (زێباری) بەهەمان سەرچاوەی وتووە" هەندێك لەهێزە سیاسیەكان پێشتر و ئێستاش چارەنوسی موسڵیان بەدەستەوەیە و هەموو شتێك دەكەن لەپێناو بەدیهێنانی بەرژوەندییەكانیان". ترس هەیە داعش موسڵ بگرێتەوە  ئەم پێشهاتانە لەكاتێكدایە، هەندێك لەسیاسیەكان هۆشداری دەدەن لە ئەگەری دووبارەبونەوەی سیناریۆی كەوتنی (موسڵ)، ئەگەر دۆخی ئەمنیی لەسەر سنوری عێراق_سوریا كۆنتڕۆڵ نەكرێت.  (حاكم زاملی) سەرۆكی پێشوی لیژنەی ئاسایش و بەرگری لەپەرلەمانی عێراق، لەبەیاننامەیەكدا داوا لە(عادل عەبدولمەهدی) دەكات" بەدواداچوون بۆ دۆسیەی سنور لەگەڵ سوریا بكات تا ڕوداوی كەوتنی موسڵ دوبارە نەبێتەوە،  هاوكات دواشی كردووە" لیژنەیەكی تایبەت پێكبهێنرێت لەسەركردەو ئەفسەرو پسپۆڕانی بواری ئەمنیی بۆ داڕشتنی پلانێكی ئەمنی و چارەسەكردنی بونی "داعش" لە ناوچەی (ئەلبوكەمال)ی هاوسنوری عێراق"، ئاماژەی بەبونی جوڵەیەكی مەترسیداری ئەندامەكانی "ڕێكخراوی داعش" داوە لەناوچەكانی باشوری خۆرئاوای موسڵ، ئاماژەی بەوەشداوە: ئەوەی لەو ناوچانەی دەگوزەرێت هاوشێوەی ئەو ڕوداوانەیە كە ڕێگەی خۆشكرد بۆ كەوتنی شاری موسڵ بەدەستی داعش لەناوەڕاستی ساڵی 2014دا".

( درەو میدیا): وەزارەتی دەرەوەی عێراق باڵیۆزخانەی ئەمریكا بە پێشێلكردنی عورفە دبلۆماسییەكان تۆمەتبار دەكات و دەستوەردان لەكاروباری ناوخۆیی وڵاتیش ڕەتدەكاتەوە.    (ئەحمەد مەحجوب) وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی عێراق لەبەیاننامەیەكدا، كە وینەیەكی دەست "درەومیدیا" كەوتووە ڕایدەگەیەنێت، وەزارەتەكەیان بەیاننامەكەی باڵیۆزخانەی ئەمریكای لەبەغداد بەرچاوكەتووە، كە تایبەتە بە "جێبەجێكردنی سزا ئەمریكییە تاكلایەنەكان دژی كۆماری ئیسلامی ئێرانی هاوسێمان". دەشڵێت"بەشی دووەمی بەیاننامەكە عورفە دبلۆماسییەكان و ڕێزگرتنی سەروەری هاوبەشی وڵاتی وەك بنەمایەكی چەسپاو لەیاسایی نێودەوڵەتی تێپەڕاندووەو، عێراق دەستوەردان لەكاروبارە ناوخۆییەكانی ڕەتدەكاتەوە، بەتایبەت ئەوپرسانەی پەیوەستن بەچاكسازی ئاسایشی ناوخۆ و دۆخی هێزە ئەمنیەكانی عێراق كە ژێر دەسەڵاتی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران و فەرماندەی هێزە چەكدارەكاندان".  مەحجوب لەبەشێكی تری بەیاننامەكەدا، داوا دەكات باڵیۆزخانەی ئەمریكا ئەو لێدوانانە بسڕێتەوە كە لە لەگەڵ ڕیسا و عورفە نێودەوڵەكانیاندا یەكناگرنەوەو خۆشیان بەدور بگرن لەدووبارە كردنەوەی لەئایندەدا.    چوارشەممەی ڕابردوو، باڵیۆزخانەی ئەمریكا لەعێراق لەبەیاننامەكدا ڕایگەیاند: لەگەڵ ئەوەی شەش ڕۆژ ماوە وەك وادەی كۆتایی سەپاندنی سزاكان، ئەوە شەشەم داواكارییە بۆ ئەوەی رژێمی ئێران تا وەك وڵاتێكی ئاسایی مامەڵە بكات" پێویستە لەسەر رژێمی ئێران ڕێز لەسەروەری حكومەتی عێراق بگرێت، ڕێگەبدات بەداماڵینی چەكی ملیشیا تائیفییەكان و هەڵوەشاندنەوەیان و سەرلەنوێ‌ تێكەڵكردنەوەیان".   

ڕاپۆرت: ئارام مەحمود لەدوو ڕۆژی ڕابردودا و لەپێشهاتێكی تەمومژاوی و بێوێنەدا، هەزاران تۆن سامانی ماسی لەپارێزگای (بابل) كەدەكەوێتە ناوەڕاستی عێراق و خواروی بەغدادی پایتەخت، دووچاری لە"ناوچونی بەكۆمەڵ بوون" دیمەنەكانی ئەو ڕوداوە ڕوبەڕێكی فراوانی تۆڕە كۆمەڵایەتیە عێراقییەكانی داپۆشیوە. بەپێی ئەو گرتە ڤیدیۆییانەی لە میدیا عێراقییەكان و تۆڕە كۆمەڵایەتیەكان بڵاوكراونەتەوە، سەدان هەزار ماسی بەكۆمەڵ لە ناوچون و لەكەناراوەكان سەر ئاو كەوتوون، وێڕای ئەوەی بڕێكی زۆریش كراون بەژێر گڵەوە.  لە فوراتەوە پەڕیوەتەوە بۆ دیجلە لەكاتێكدا ئەو پێشهاتە، لەحاڵەتێكی تایبەت بەناوچەیەكەیەوە بەرەو بەدیاردە بوون دەچێت و بۆ پارێزگاكانی باشور دەكشێت، هەندێك سەرچاوە باس لەبوونی "دەستی نادیار" دەكەن، لە لەناوچونی ئەو سامانە نیشتمانیە گرنگە.     لە"ناوچونی بەكۆمەڵ"ی سامانی ماسی، سەرەتا لەقەزای (موسەیەب)ی سەربە پارێزگای (دیالە) سەریهەڵداوە و، خاوەنی حەوزەكانی ماسی سەریان سوڕماوە لە لەناوچونی ماسییەكانیان بەشێوەیەكی كتوپڕ، وەك میدیا عێراقییەكان دەڵێن.   لەكۆتایی هەفتەی ڕابردودا، پۆلیسی (بابل) هاوردەكردنی ماسی زیند و بەستوی بۆ پارێزگاكە قەدەغەكرد، ئەوەش دوای لەناوچونی ماسیەكی زۆر لەقەزای (موسەیەب)، هاوكات پارێزگاری (موسەننا)ش، تاكاتێكی نادیار هاوردەكردنی ماسی بەستوی بۆ پارێزگاكە ڕاگرت. دوای بڵاوبونەوەی ئەو "نەخۆشیە نادیارە" كە لەڕوباری (فورات) لەپارێزگای (بابل) بڵاوبۆتەوە، گوازراوەتەوە بۆ ڕوباری دیجلە و گەیشتۆتە پارێزگای (واست) و هەمان دیمەن دووبارە بۆتەوە. كشتوكاڵ و سەرچاوە ئاوییەكان لێدوانی دژ بەیەك دەدەن وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەكانی عێراق ئەمڕۆ لەبەیاننامەیەكدا ڕەتیكردۆتەوە"دابەزینی ئاستی ئاو هۆكاری لەناوچەنی بەكۆمەڵی ماسییەكان بێت"  ڕاشیگەیاندووە" ئاستی ئاو لەو ناوچانەی نەخۆشییەكەی تیادا بڵاوبۆتەوە لەساڵانی ڕابردوو بەرزترە و بەكوالێیتەكی باشتریش بەهۆی بارینی باران و بەرزبونەوەی ئاستی ئاو لەكاتی گونجاوی خۆیدا". ئەوە لەكاتێكدایە ڕۆژی پێنج شەممەی ڕابردوو، بریكاری هونەری وەزارەتی كشتوكاڵ، هۆكاری لەناوچونی ماسی لەڕوباری فورات لەقەزای (موسەیەب) لەباكوری پارێزگای (بابل) بۆ نزمبونەوەی ئاستی ئاو گەڕاندەوە، ڕاشیگەیاند: وێڕایی كێشەی شوێنەكانی بەخێوكردنی ماسی، پاشەڕۆ و خۆراكەكانیشیان لەناو ڕوبارەكە شیبۆتەوەو تێكچووەو ماسییەكانی ژەهراویكردووە.  بەوتەی بەرپرسەكەی وەزارەتی كشتوكاڵ"دیاردەی لەناوچونی ماسی بەو بڕە زۆرە دووەم جارە ڕودەدات، ئەوەش دوای ئەوەی جاری یەكەم لەناوچەی (جەدید ئەلشەت) لەپارێزگای (دیالە) و لەناوچەی (تارمیە) لەباكوری بەغداد. هاوكات بەرپرسێكی تر لەوەزارەتی كشتوكاڵ بۆ میدیا عێراقییەكانی ئاشكراكردووە" لێكۆڵینەوە زانستیەكانیان دەریدەخات، ماسییەكان بەكۆمەڵ و لەیەك كاتدا دووچاری نەخۆشیەكی گوازراوە بوون، كە بەدەگمەن ماسی لەعێراق توشی ئەو نەخۆشییە دەبێت بەتایبەت لەم وەرزەدا. پۆلیس و سیاسیەكان گومانیان هەیە پۆلیسی عێراق گومانی هەیە ئەو ڕوداوە تاوانكاری بێت، هەندێك لەبەخێوكەرانی ماسی لەلێكۆڵینەوەكاندا باسیان لەوە كردووە كە ڕوبەڕوی "ئیبتیزار" بونەتەوە لەپێناوی پێدانی "سەرانە" و دوای ئەوەی زۆرێكیان ڕەتیانكردۆتەوە دووچاری ئەو "كارەسات"ە، بوون. بەشێك لەخاوەنی حەوزەكانی بەخێوكردنی ماسی ئاماژە بە لەناوچونی سەدان تۆن لەماسیەكانیان دەكەن بەهۆكارێك كەتائێستا نازانن چییە، هەندێكیان ماسییە لەناوچوەكانیان كردووە بەژێر گڵەوە تا نەخۆشیەكە بڵاونەبێتەوە، هەندێكی تریشیان لەئاوەكان بەجێیانهێشتون، بەوتەی هەندێك سەرچاوەش" هەندێكی تر لەخاوەن حەوزەكان هەوڵیانداوە، دوای كۆكردنەوەیان لەئامێری ساردكەرەوەی تایبەت، لەبازاڕەكان بیانفرۆشن".  (خەڵەف عەبدولسەمەد)سەرۆكی كوتلەی دەوڵەتی یاسا لەپەرلەمانی عێراق لەلێدوانیكی ڕۆژنامەوانیدا دەڵێت" مەترسی هەبونی دەستی نادیار هەیە كە ئابوری عێراقی كردۆتە ئامانج و خۆی لە سامانی ماسیدا دەبینێتەوە، كە پێشكەوتنێكی بەرچاوی بەخۆوە بینیوە لەڕووی پڕكردنی بازاڕی ناوخۆیی بەماسی".  مەترسی ئەوەشی نەشاردۆتەوە كاریگەری خراپ لەسەر تەندروسی هاوڵاتیان دانێت لەڕێی خواردنی ئەو ماسییانە و داواشی لەلایەنە پەیوەندیدارەكان كردووە پشكنینی پێویست ئەنجامبدەن و ئەنجامی لێكۆڵینەوەكان ئاشكرابكەن.  

(درەو میدیا): فارس بەكوع وتەبێژی دەستەی لێپرسینەوە‌و دادپەروەری لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا ئاشكرایكرد، سبەینێ ناوی ئەو وەزیرانە ئاشكرا دەكرێت كە رێشوێنەكانی تایبەت بە ریشەكێشی بەعس دەیانگرێتەوە. بەكوع وتی: هەفتەی رابردوو نوسراوێكمان لەلایەن ئەنجومەنی نوێنەرانەوە بەدەستگەیشتووە كە لیستی ناوی 22 وەزیرە بەمەبەستی وردبینیكردن لە دۆسیەكانیاندا. دەستەی لێپرسینەوە‌و دادپەروەری دەستەیەكی سەربەخۆیە‌و كاری ئەم دەستەیە ریشەكێشكردنی حزبی بەعسی لەناوچووی عێراقە لە دەزگاكانی دەوڵەتی نوێی عێراقدا، واتە ئەگەر هەریەكێك لە وەزیرەكانی كابینەی نوێی حكومەت كە عادل عەبدولمەهدی سەرۆكایەتی دەكات، تۆمەتبار بكرێن بە بەعسیبوون، لە كابینەكە دوردەخرێنەوە. بڕیارە سبەینێ ئەنجومەنی دەستەی لێپرسینەوە‌و دادپەروەری كۆدەبێتەوە‌و بڕیاری كۆتایی خۆی لەبارەی وەزیرەكانی كابینەی نوێی حكومەتەوە بدات.  ئەنجومەنی دەستەی لێپرسینەوە‌و دادپەروەری لە (6) كەس پێكدێت، بۆ بڕیاردان لەسەر دۆسیەی وەزیرەكان دەبێت نیسابی یاسایی  ئەنجومەنەكە تەواو ببێت.

(درەو میدیا): وەزارەتی نەوتی عێراق بڕی هەناردەی نەوت و داهاتەكەی بۆ مانگی تشرینی یەكەمی راگەیاند و بە بەراورد بە مانگەكانی رابردوو هەناردە و داهاتی نەوت زیادیكردووە. بەپێی راگەیەنراوی وەزارەتی نەوتی عێراق، مانگی تشرینی یەكەمی رابردوو عێراق (107 ملیۆن و 530 هەزارو 8) بەرمیل نەوتی هەناردەی دەرەوە كردووە". تێكڕای هەناردەی نەوتی مانگی رابردوو لە رۆژێكدا گەیشتوەتە (3 ملیۆن و 469 هەزار) بەرمیل و تێكڕای نرخی نەوت بۆ هەر بەرمیلێكی لەو مانگەدا بە (74.912) دۆلار فرۆشتووە. داهاتی هەناردەی نەوتی عێراق لە مانگی رابردوودا گەیشتوەتە (8 ملیار و 55 ملیۆن و 257 هەزار) دۆلار بووە،   مانگی ئەیلولی رابردوو كە كۆی داهاتی نەوت ( 7 ملیار و 900 ملیۆن) دۆلار بووە.

ڕاپۆرت: ئارام مەحمود لەدوای پێكهێنانی هەر حكومەتێكی نوێ لەعێراق، ناوەندە سەربازی و ئەمنیەكان و وەزارەتە مەدەنیەكان، مەترسی هەڵمەتی گۆڕانكاری  بەرۆكیان دەگرێت، بەتایبەت پلەكانی بەڕێوەبەری گشتی و بریكاری وەزیر و ڕاوێژكار، بەڵام ئەمجارە مەترسییەكان فراوانترن، لەدەستدانی پۆستی سەرۆك وەزیران و دەرچونی لەدەستی (حزبی دەعوە)، دوای (13) ساڵ لەحوكمكردنی عێراق، مەترسی بەخوریكردنی ڕیسەكەی و لەبەریەك هەڵوەشاندنەوەی ئەو ژێرخانە تۆكمەیەی لێدەكرێت كە بەدرێژایی ساڵانی ڕابردوو لەناو دامەزراوەكانی دەوڵەتدا چاندویەتی.  عەبدلمەهدی گۆڕانكاری گشتگیر دەكات (عادل عەبدولمەهدی) سەرۆك وەزیرانی نوێی عێراق پلانی هەیە بۆ ئەنجامدانی گۆڕانكارییەكی گشتگیر لەناو دامەزراوەكانی حكومەت، بە دامەزراوە سەربازی و ئەمنیی و دەزگای هەواڵگری نیشتیمانیشەوە، پلانەكەی عەبدلمەهدی گۆڕینی ئەو سەرۆك بەش و بەڕێوەبەرە گشتی و بریكاری وەزیر و ڕاوێژكارانە دەگرێتەوە كە زیاتر لەچوار ساڵیان لەپۆستەكانیادا بەسەربردووە، یان تۆمەتی گەندەڵیان لەسەرە یاخود لەبواری پسپۆڕی خۆیاندا كارناكەن. گۆڕانكارییەكان فەرماندی لیوا و فەوج و فیرقەو هێزە تایبەتەكانیش دەگرێتەوە، هاوكات فەرماندەی هێزەكانی پۆلیس لەشاری بەغداد و پارێزگاكانی تریش دەگرێتەوە، ئەوەش لەڕێی لەكارخستنی هەندێكیان و گواستنەوەی هەندێكی تریان یاخود ڕەوانەكردنیان بۆ فەرمانگەی جەنگاوەرە دێرینەكان یان بۆ خانەنشینی،  ئەمە بەقسەی بەرپرسانی نوێ‌ لەحكومەتی عێراق كە بۆ ڕۆژنامەی (عەرەبی ئەلجەدید) قسەیان كردووە. گۆڕانكارییەكان 4 هەزار پلەی وەزیفی دەگرێتەوە  بەپێی ئەو زانیارییانەی بەرپرسانی نوێی حكومەتی عێراق ئاشكرایان كردووە، زۆرینەی ئەوانەی دەكرێنە ئامانج لەگۆڕانكارییەكان بنكەی سەرەكی (حزبی دەعوە)ن، هەنگاوەكانی (عەبدولمەدی)ش لەلایەن هێزە شیعیەكانەوە دەستخۆشی لێدەكرێت، بەتایبەت لەلایەن (ڕەوتی سەدر و ڕێكخراوی بەدر و ڕەوتی حیكمە)، بەوپێیەی (حزبی دەعوە) پۆست و وەزیفە گرنكەكانی لەزۆرینەی وەزارەتەكانی عێراق قۆرخكردووە و ئەنجامنەدانی كودەتایەك یان گۆڕانكارییەك لەهاوكێشەكانی ئێستا لەو پۆستانە، مانای وایە چونە دەرەوەی (دەعوە) لەلوتكەی دەسەڵات كاریگەریكی گەورەی نابێت بەهۆی بونی بنكەیەكی جێبەجێكرنی بەهێزی لەناو دامەزراوەكانی حكومەتدا.    بەشێكی تری ئەو زانیارییانەی باسدەكرێن، گۆڕانكاری گرنگن كە ڕەنگە ئەنجومەنی باڵای دادوەری بگرێتەوە، بەتایبەت سەرۆكەكەی (مەدحەت مەحمود) كە تۆمەتبارە بە لایەنداریكردنی (نوری مالیكی) سەرۆك وەزیرانی پێشوتری عێراق. گۆڕانكارییەكان بەیەكجار ناكرێن سەرچاوە نزیكەكان لە موقتەدا سەدر  ڕابەڕی ڕەوتی سەدر دەڵێن، نزیكەی 4 هەزار پلەی وەزیفی لەسەرۆكی بەشەوە بۆ بەڕیوەبەری گشتی و بریكاری وەزیر و ڕاوێژكار و فەرماندەی لیوا و هێزە ئەمنی و سەربازییەكان پرۆسەی گۆڕانكاری دەیانگرێتەوە، بەڵام بەشێوەیەكی لەسەرخۆ و پلەبەندی، نەك بەیەكجار ، هاوكات دەستەی دەستپاكیش بەشدار دەبێت لەگۆڕانكارییەكان، چونكە نزیكەی لە80% ئەوانەی دەگۆڕدرێن تۆمەتبارن بەئەنجامدانی گەندەڵی و دەوڵەمەندبونی خێرا و سەرپێچی یاسایی وەك دامەزراندنی كەسە نزیكەكانی خۆیان لەو دامەزراوانەی كاری تیادا دەكەن.    عەبادی جورئەتی گۆڕانكاری نەبوو (عەلی سەعدی) ئەندامی حزبی شیوعی بەڕۆژنامەكەی ڕاگەیاندووە" بڕگەی چاكسازی كەعەبدلمەهدی خستویەتیە سەرشانی خۆی، چاكسازی پەیكەری كارگێری بەشێوەیەكی گشتی لەعێراق دەگرێتەوە و جوڵاندنی (مۆمیاكراوەكان) كە لەلوتكەی دەسەڵاتی جێبەجێكردنن لەوەزارەتەكان و دامەزراوە خزمەتگوزراییەكان و سیادییەكان، هەروەها فەرماندەكانی سوپا و پۆلیس ئەوانەی بەرپرس بون لەكەوتنی شارەكانی عێراق" ڕونیشیكردوەتەوە"بەشێكی زۆریان بۆ سەردەمی (بۆڵ برێمەر) حاكمی مەدەنی ئەمریكی دەگەڕێنەوە كەتائێستا نەگۆڕاون" تەئكیدیشی كردووە"یەكێك لەناكۆییەكان لەگەڵ سەرۆك وەزیرانی پێشو حەیدەر عەبادی، سەبارەت بەوخاڵە بوو، لاوازبو لەڕوبەڕوبونەوەیدا، دەیزانی لە 60% ی ئەگەر زیاتر نەبێت لەوگەندەڵییە ئیداری و دواكەوتوییە گشتیەیەی لەعێراق هەیە بەهۆی ئەو بەرپرسانەوەیە، كە ڕەوانەی خانەنشینی نەكران یان نەگوازرانەوە و لێێچینەوەیان لەگەڵ نەكرا، بەوپێیەی لەسەر حزبی دەعوە حساب بوون.  

(درەو میدیا): بەپێی دواین ریزبەندی، پاسپۆرتی عێراقی لەڕووی خراپییەوە لە پلەی پێش كۆتایی وڵاتانی جیهاندایە. سایتی "پاسپۆرت ئیندێكس" ریزبەندییەكی نوێی پاسپۆرتی لەسەر ئاستی جیهان بڵاوكردەوە، بەپێی ئەو ریزبەندییە پاسپۆرتی عێراق لە كۆتایی لیستەكەدایە‌و تەنیا لە پێش پاسپۆرتی ئەفغانییەوە. هەڵگری پاسپۆرتی عێراقی بەبێ ڤیزا تەنیا دەتوانێت بۆ (7) وڵات گەشت بكات‌و لەبەرامبەردا (164) وڵات رێگەنادەن هاوڵاتیانی عێراقی بەبێ ڤیزای پێشوەخت گەشت بۆ وڵاتەكانیان بكەن. لەبەرامبەردا سەنگاپورە خاوەنی باشترین پاسپۆرتە لەسەر ئاستی جیهانە‌و لەگەڵ ئەڵمانیا لەیەك پلەدان، لەدوای ئەوانیش دانیمارك‌و سوید دێت.

راپۆرتی: ئارام مەحمود لەهەفتەی یەكەمی سەرۆكایەتیكردنی حكومەتەكەیدا، كۆمەڵێك ئاستەنگی گەورە بەرۆكی (عادل عەبدولمەهدی) دەگرن، لەگەڵ ئەوەی لەدواین دانیشتنی پەرلەمانی عێراقدا لەكۆی (22) وەزارەت تەنها (14) كاندیدی بۆ تێپەڕندرا، پێش یەكلاكردنەوەی چارەنوسی (8) وەزارەتی تری كابینەكەی كە ئەوانیش ناكۆكییەكی قوڵیان لەسەرە، تادێت دەنگی ڕەخنە و ناڕەزایی لەسەر بەشێك لەو وەزیرانەشی كە متمانەیان پێدراوە بەرزترو زیاتر دەبن، بەهۆی ئەوەی ژمارەیەكیان تۆمەتی ئەندامبوون لە حزبی بەعسی هەڵوەشاوەیان دەدرێتەپاڵ كە ڕێوشوێنەكانی (لێپرسینەوەو دادپەروەری) دەیانگرێتەوە، لەگەڵ كۆمەڵێك تۆمەتی تر كە ئاڕاستەیان دەكرێت"ئەوەش سەرەتایەكی دڵخۆشكەر نیە بۆ حكومەتێك كە شەقام چاوەڕوانیی و هیوای گەوری پیادا هەڵواسیوە" وەك هەندێك لە ئاگایانی دۆخى عێراق دەڵێن.   كێشەی وەزارەتە پڕنەكراوەكان كێشەو بێبەختی (عەبدلمەهدی) تەنها لەو چەند وەزیرەدا كورتنەبووەتەوە كە تۆمەتیان ئاڕاستەدەكرێت، بەڵكو ژمارەیەك لەناوی ئەو كاندیدانەشی كە بۆ (8) وەزارەتە پڕنەكراوەكە پێداگریان لەسەر دەكات، حاڵَیان لەو چەند وەزیرە باشتر نیە كە متمانەیان وەرگرتووەو تۆمەتیان ئاڕاستەدەكرێت، بەوهۆیەشەوە ململانێیەكی توند هاتوەتەئاراوەو پێناچێت لە دانیشتنی ڕۆژی 6ی مانگی داهاتوودا كە بڕیارە سەرۆك وەزیران جارێكی تر ناوەكانیان پێشكەشی پەرلەمان بكات، هەروا بەئاسانی متمانەیان پێبدرێت. بەپێی دواین زانیارییەكان، تائێستا گفتوگۆكانی عەبدلمەهدی لەگەڵ كوتلە سیاسیيە جیاوازەكان هیچ ئەنجامێكی نەبووە، هاوپەیمانی (بونیاتنان) كە سەربازگەكەی (نوری مالیكی-هادی عامری)یە، پێداگری لەسەر كاندیدكردنی (فالح فەیاز) دەكات بۆ وەزارەتی ناوخۆو، سەدرییەكانیش ڕەتیدەكەنەوە، هاوكات (ئەسما سالم)یش، كە خوشكی (ریان كلدانی) سەركردەی گروپی چەكداری (بابلیون)ە، سەدرییەكان و سوننەكان بەتوندی ڕەتیدەكەنەوە وەزارەتی داد وەربگرێت، بەپاساوی ئەوەی "تەمەنێكی كەمی هەیەو ساڵی 2005 كۆلیژی یاسای تەواوكردووە، لەپێكهاتەی (كریستیان)یشە، لەكاتێكدا وەزارەتی داد پێویستی بە دادوەرێكی پسپۆڕو بەتەمەن هەیە، وێڕای ئەوەی  زۆربەی ئەو یاسایانەی وەزارەتی داد لێی بەرپرسیارە یاسای ئیسلامین". ناوەندە ئەدەبی و ڕۆشنبیرییەكانیش كاندیدكردنی (حەسن ئەلروبێعی) كاندیدی كوتلەی (عەسائبی ئەهلی حەق) بۆ وەزارەتی ڕۆشنبیری ڕەتدەكەنەوەو، دەڵێن لەگەڵ ئەوەی هەڵگری بڕوانامەی دكتۆرایە بەڵام بەشێك نیە لەناوەندی ڕۆشنبیری، وێڕای ئەوەی "كاندیدی گروپێكی چەكدارە، كە ئەوەش بۆخۆی جێگەی مشتومڕێكی زۆرەو كۆكردنەوەیان لەیەك سەبەتەدا كارێكی قورسە".  سوننەكان ئەزمونی كورد دووبارە دەكەنەوە (وەزارەتی بەرگریی)، یەكێكی ترە لەو وەزارەتانەی كە لەناو سوننەكان ناكۆكی توندی لەسەرەو، ئەگەر تا 6ی مانگی داهاتوو ڕێككەوتن نەكرێت، یەكیك لە ئەگەرەكان ئەوەیە هەردوو كوتلەكە ( بونیاتنان)و (چاكسازی و ئاوەدانكردنەوە) بەدوو كاندیدی جیا بچنە دانیشتنی پەرلەمان بۆ هەڵبژاردنی كاندیدێكیان بۆ ئەو وەزارەتە، وەك ئەوەی (یەكیتی نیشتمانی كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستان) بۆ یەكلاكردنەوەی پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق گرتیانەبەر. (ئەحمەد جەربا) پەرلەمانتاری هاوپەیمانی (میحوەری نیشتمانی) بەڕۆژنامەی شەرقلئەوسەتی ڕاگەیاندووە"سوننەكان دوو كاندیدیان هەیە بۆ وەزارەتی بەرگری ئەوانیش (هیشام ئەلدەراجی) كاندیدی هاوپەیمانی (میحوەری نیشتمانی)و (فەیسەڵ جەربا)یە كە سەرۆك وەزیران دەیەوێت وەك كاندیدی (ئیئیتلافی وەتەنیە)ی ئەیاد عەلاوی و هەندێك هێزی تری سوننە كە دیارترینیان (ساڵح موتڵەگ)ە، پێشنیازی بكات. ڕونیشكردوەتەوە، "تائێستا ئەو ناكۆكییە لەناو كوتلە سونییەكان یەكلانەكراوەتەوە.. كێشەكە ئەوەیە عەبدولمەهدی بەنیازە وەك ئەوەی چەند ڕۆژێك لەمەوپێش ڕایگەیاند، هەمان ئەو ناوانە پێشكەش بە پەرلەمان بكات كە ناكۆكی لەسەر هەندێكیان هەیە". هاوپەیمانی فەتح هەڕەشە دەكات هەر لەو چوارچێوەیەدا، (عەبدولەمیر ئەلدبی) سەركردە لە هاوپەیمانی (فەتح) لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاندو" لەدانیشتنی داهاتووی پەرلەماندا كاندیدی ئەو وەزارەتانە متمانەیان پێدەدرێت كە لەدانیشتنی پێشوودا پەسەند نەكران"، تەئكیدیشی كرد"هاوپەیمانێتیيەكەی ڕێگە بەدەستوەردانی كوتلەی (سائیرون و حیكمە) نادات بەربەست بۆ تێپەڕاندنی (8) وەزارەتەكە دروستبكەن" هۆكاری ڕەتكردنەوەی كاندیدی وەزارەتەكانیشی بۆ كێشەی شەخسی هاوپەیمانی سائیرون لەگەڵ كاندیدی وەزارەتی خوێندنی باڵا و ڕۆشنبیری گێڕاوەتەوە، بەوپێیەی پێشتر سەربە ڕەوتی سەدر بوون".

 ئا: نامیق رەسوڵ  بەدەستهێنانی پۆستێكی حكومیی لە عێراقدا باشترین و خێراترین دەروازەیە بۆ گەیشتن بە پەرلەمان، نە پێویستی بە بڕینی پلە حزبییەكانە و نە خەرجییەكی زۆریشی دەوێت. ئەم ئەزمونە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقدا كە 12ی ئایاری رابردوو بەڕێوەچوو، زیاتر لە 10 بەرپرسی حكومیی تاقیانكردەوە و لە رێگەیەوە كورسی پەرلەمانیان بەدەستهێنا. خۆكاندیدكردن لە رێگەی پۆستێكی حكومیی و دەسەڵاتی جێبەجێكردنەوە ئازادی زیاتر بە كاندید بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمان دەبەخشێت تا ئاراستەی سیاسی خۆی هەڵبژێرێت و خۆی لە باجی ئینتیمابوون بۆ حزبە گەورەكان رزگاربكات. لەو هەڵبژاردنەدا چەند بەرپرسێكی حكومیی زۆرترین دەنگیان لەسەر ئاستی پارێزگاكانیان بەدەستهێنا: •     (جەبار لعێبی) وەزیری نەوتی كابینەكەی عەبادی لە پارێزگای (بەسرە) زیاتر لە 28 هەزار دەنگی بەدەستهێنا، •    (كازم فنجان حەمامی)ی وەزیری گواستنەوە لە هەمان پارێزگا زیاتر لە هەشت هەزار دەنگی بەدەستهێنا و ئەوەش بەس بوو بۆئەوەی دوای لەدەستچوونی پۆستی وەزارەتەكەی، كورسییەك لە پەرلەمان مسۆگەربكەن.  هەرچەندە ئەو دوو وەزیرە بۆ وەرگرتنی پۆستە وزارییەكانیان كاندیدی ئەنجومەنی باڵای ئیسلامی بوون، بەڵام لە هەڵبژاردنی پەرلەماندا ئاراستەی سیاسیی خۆیان گۆڕی ( لعێبی) هاوپەیمانی نەسری  هەڵبژارد و (حەمامی)یش دەوڵەتی یاسا. بەدەستهێنانی كورسی پەرلەمان بۆ كەسێك كە پێش هەڵبژاردن پۆستی حكومیی هەبێت، بە پلەی یەكەم پەیوەستە بە كاریگەری پۆستەكە و توانای لە كۆنترۆڵكردنی سەرچاوە داراییەكان و فەرمانە ئیدارییەكان كە پەیوەندیان بە بەرژەوەندی زۆرترین چینی كۆمەڵگەوە هەیە. رێگای بەدەستهێنانی كورسی پەرلەمان، تەنها بۆ پۆستە وزارییەكان ئاسان نەبوون بەڵكو بەڕێوەبەرە گشتییەكانیش پشكیان بەركەوت، " عەباس یابر" بەڕێوەبەری كارەبای (واست) بە بەدەستهێنانی نزیكەی حەوت هەزار دەنگی پارێزگاكەی، كورسییەكی پەرلەمانی مسۆگەر كرد، هەرچەندە لەلایەن ئەنجومەنی پارێزگاوە لە پۆستەكەی دوورخرابوەوە. پارێزگاری پارێزگاكانیش هەرچەندە ئەداو خراپی خزمەتگوزاریی پارێزگاكانیان لە یەكەوە نزیكە، بەڵام زۆرترین كورسی پەرلەمانیان لە هەڵبژاردنی 2018 دا بەدەستهێنا، بە جۆرێك (9) پارێزگار سەركەوتن بۆ پەرلەمان و لەو ژمارەیەش شەشیان پێشتر ئەندامی پەرلەمان نەبوون، ئەوانیش بریتی بوون لە: -    ئەسعەد عیدانی : پارێزگاری بەسرە -    مەحمود مەلا تەڵاڵ : پارێزگای واست -    سادق مەدلول: پارێزگاری بابل -    عەتوان عەتوانی: پارێزگاری بەغدا -    ئەحمەد جبوری : پارێزگاری سەڵاحەدین -    راكان سەعید جبوری: پارێزگاری كەركوك بانگەوازەكان بۆ دوورخستنەوەی دامەزراوەی سەربازی لە سیاسەت و نەبووە رێگر لەبەردەم فەرماندە سەربازییەكان بۆئەوەی نەچنە كێبركێی هەڵبژاردنەوە،  یەكێك لەوانە فەرماندەی هێزە ئەمنییەكانی ناوچەی سەوزی بەغدا فەریق روكن (محەمەد رەزا ئال حەیدەر)ە كە دوای لەسەركارلابردنی بەهۆی چونە ناوەی خۆپیشاندەران بۆ ناوچەی سەوز ساڵی 2016 لە چوارچێوەی لیستی هاوپەیمانی (سائیرون) بەشداری هەڵبژاردنی كرد و بە 16 هەزار و 780 دەنگ كورسییەكەی پەرلەمانی مسۆگەر كرد. هەروەها عەمید (سەعران ئەعاجیبی) فەرماندەی پۆلیسی پارێزگای موسەنناس بە 25 هەزار دەنگ كورسییەكی پەرلەمانی بەدەستهێنا، ڕەنگە (فالح فەیاز) سەرۆكی دەستەی حەشدی شەعبی و ڕاوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی دیارترین نمونەی خۆكاندیدكردنی بەرپرسانی ئەمنیی عێراق بێت كە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقدا نەك هەرخۆی بەڵكو  بەلیستێك (لیستی عەتا) لە چوارچێوەی (ئیئتیلافی نەسر) ی (حەدیدەر عەبادی)دا بەشداری هەڵبژاردنی كرد چەند كورسیەكی پەرلەمانی مسۆگەركرد ودواتریش چووە پاڵ هاوپەیمانێتییەكەی (مالیكی و عامری). سەرچاوە: درەومیدیا+ ماڵپەڕی " NAS"  

ڕاپۆرت: ئارام مەحمود كەمتر لە (10) ڕۆژ لەبەردەم عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراقدایە بۆ پڕكردنەوەی وەزارەتە بەتاڵەكانی حكومەتەكەی كە ژمارەیان 8 وەزارەتە، حزبەكان لەجموجۆڵی بەردەوامدان بۆ بەدەستهێنانی، (پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان) شەڕێكی توند دەكەن لەسەر بەدەستهێنانی وەزارەتی (كۆچ و كۆچبەران)، كاندیدی پارتی بۆ ئەو پۆستە (نەوزاد هادی)یە و كاندیدی یەكێتیش(خالید شوانی)یە، كوتلەی(عەتا)یش، كە لەچوارچێوەی هاوپەیمانی (بونیاتنان)دایە بەسەرۆكایەتی (هادی عامری) لەشەڕێكی توندایە بۆ وەرگرتنی وەزارەتی ناوخۆ بۆ (فالح فەیاز)ی سەرۆكی كوتلەكە، گروپی چەكداری (بابلیون) كە لەچوارچێوەی دەستەی حەشدی شەعبیدایە لەگەڵ حزبی (فەزیلە) ململانێیەكی توندیانە لەسەر وەزارەتی (داد)، وەزارەتی (ڕۆشنبیر)یش، وێڕایی ئەوەی پەرلەمان لەدواین دانیشتنیدا كاندیدەكەی كوتلەی (عەسائب)ی ڕەتكردەوە، بەڵام تائێستا بێهیوا نەبوون و شەڕدەكەن بۆ بەدەستهێنانی ئەو وەزارەتە، (ئیئتیلافی وەتەنیە)ی (ئەیاد عەلاوی ) یش، وەزارەتی بەرگی بەمافی خۆی دەزانێت.  عەبدولمەهدی سەرقاڵی سازاندنی قەوارەكانە    "حزبە دیارەكان بەردەوامن لەسەر یاریكردن لەسەر وەتەری پشكێنە بۆ بەدەستهێنانی وەزارەتە پڕنەكراوەكان لەحكومەتەكەی عەبدولمەهدی، ئەویش سەرقاڵی یەكلاكردنەوەی دۆسیەی تەواوفقاتی سیاسی و یەكخستنی ڕوئیا و بۆچونی قەوارە سیاسیە ناكۆكەكانە" ئەمە قسەی سەرچاوەیەكی نزیكە لەنوسینگەی سەرۆك وەزیرانی عێراق كە بۆ ڕۆژنامەی (عەرەبی ئەلجەدید)ی قەتەری كردووە و ئاماژەی بەوەشداوە" كێشەی ئێستا عەبدولمەهدی یاخیبوون نیە لەپشكێنە، بەڵكو چۆنیەتی تەوافوقە لەنێوان قەوارە سیاسیەكان بۆ ڕێكسختنی میكانیزمی پشكێنە لەنێوانیاندا" بەهۆی بوونی تێبینی لەنێوان ئەوپێكهاتەیەی پشتیوانی عەبدولمەهدی دەكەن كە ئەوانیش (سائیرون و فەتح)ن.  سەرچاوەكە ڕاشیگەیاندووە" یەكلاكردنەوەی دۆسیەی دیارترین وەزارەتەكان (دادو ناوخۆ و بەرگریی) لەسەر ڕادەی سەركەوتنی سەرۆكی حكومەت وەستاوە لەگەیشتن بەتەوافوق لەنێو كوتلە سیاسەكان" وەزارەتەكانی تریش لەڕێی پشكێنەیەكی ڕێكخراوتر لەپێشو و ڕێككەوتن لەسەر كاندیدی تەوافوقی بۆیان، یەكلادەكرێنەوە. ململانێی فەتح و سائیرون مەترسی جدییە لەسەر حكومەت ململانێیەكی توند و ئاشكرا لەنێوان هاوپەیمانی (فەتح) بەسەرۆكایەتی (هادی عامری) و هاوپەیمانی (سائیرون) بەسەرۆكایەتی (موقتەدا سەدر) سەریهەڵداوە، بەتایبەت دوای ڕەتكردنەوەی كاندیدەكانی كوتلەی (بونیاتنان) بۆ وەزارەتەكانی ناوخۆ و بەرگریی و ڕۆشنبیری لەلایەن هاوپەیمانی (سائیرون)ەوە. ئەندامێكی هاوپەیمانی (فەتح) دەڵیت، "حكومەتی نوێ‌ لەسەر بنەمای لێكگەیشتن لەگەڵ هاوپەیمانی (سائیرون) پێكهاتووە"تەئكیدیشی كردووە"ئەولێكگەیشتانە بەمەرجی دەستنەبردن بۆ پشكی هەردوولا لەوەزارەتەكان ئەنجامدراوە". پەرلەمانتارەكەی (فەتح) كەناوی خۆی ئاشكرانەكردووە، بەڕۆژنامەكەی ڕاگەیاندووە" هاوپەیمانی (فەتح) و باقی پێكهاتەكانی تری كوتلەی (بونیاتنان) سەریان سوڕماوە لەڕەتكردنەوەی كاندیدەكانیان بۆ وەزارەتەكانی ناوخۆ و بەگریی و ڕۆشنبیریلەلایەن سائیرنەوە"   ئاماژەی بەپێداگری كوتلەكەشیان كردووە لەسەر كاندیدكردنی (فالح فەیاز) بۆ وەزارەتی ناوخۆ و (حەسەن ئەلروبێعی) (كاندیدی عەسائب) بۆ وەزارەتی ڕۆشنبیری. ڕاشیگەیاندووە: هاوپەیمانێتیەكەیان چاوەڕوانی دانیشتنی دهاتووی پەرلەمان دەكات بۆ زانینی چارەنوسی كاندیدەكانی و دوای ئەوە بڕیارێكی گونجاو دەدات كە شایستەی پێهاتەكان بێت. پێداگری ناچاری لەگەڵ ئەوەی وادەردەكەوێت عەبدولمەهدی پێداگریدەكات لەسەر ناوی ئەو كاندیدانەی لەدواین دانیشتنی پەرلەمانی عێراقدا بۆ وەزارەتە پڕنەكراوەكان پێشكەشی كردن و متمانەیان پێنەدرا، بەڵام ڕای بەهێز ئەوەیە، سەرۆك وەزیران ئازادی تەواوی نەبووە لەدەستنیشانكردنی كاندیدی وەزارەتەكان و پێداگرییەكەشی لەپێناو نەگەڕانەوەیەتی بۆ چوارگۆشەی یەكەم و  ترسی جدیەتی لەقوڵبونەوەی كێشەكان و لێكترازانی قەوارە سیاسیەكان بەتایبەت (سائیرون و فەتح) كەپشتیوانی سەرەكی حكومەتەكەین و لەسەر هەندێك لەكاندیدەكان بەتایبەت وەزارەتی ناوخۆ ناكۆكی توندیان هەیە. پێشتر زۆربەی كوتلە سیاسیەكان بەڕوكەش ڕایانگەیاند، ئازادی تەوا دەدەن بەعادل عەبدولمەهدی بۆ دەستنیشانكردنی تیمی وزاری كابینەكەی، بەڵام دواتر دەركەوت لەپشتی پەردەوە شەڕیكی توند لەسەر تەواوی پۆستی وەزارەتەكان كراوە، كە تائیستاش بەردەوامە بەتایبەت لەسەر ئەو وەزارەتانەی پڕنەكراوەنەتەوە.       

راپۆرتی: ئارام مەحمود  لەكاتێكدا عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق پۆستی جێگری سەرۆك وەزیرانی ڕەتكردۆتەوەو ئەو بەرپرسیارێتیەی بەدوو وەزیری (نەوت و دارایی) كابینەكەی سپاردووە، هەندێك لەو كوتلە سیاسیانەی چاویان لەوەیە كەسایەتیەكانیان پۆستی جێگری سەرۆك كۆمار وەربگرێت، دەستیانگرتووە بەو بڕیارەی دادگای فیدراڵی كە پێشتر دەریكرد لەبارەی نادەستوری بوونی بڕیارەكەی حەیدەر عەبادی تایبەت بەهەڵوەشاندنەوەی پۆستی جێگرانی سەرۆك كۆمار لەمانگی ئابی ساڵی 2015دا.  هاوكات لەگەڵ بەردەوامبونی مشتومڕەكان سەبارەت بەهەردوو پۆستی وەزارەتی (بەرگری و ناوخۆ) كە عەبدولمەهدی سەرپەرشتیان دەكات تا ئەو كاتەی كوتلە سیاسیەكان یەكلایدەكەنەوە، شەڕی جێگرانی سەرۆك كۆمار تائێستا بەشێوەیەكی بێدەنگ لەنێوان شیعە و سوننەو توركمان وەك پێكهاتەی سێیەمی عێراق بەڕێوەدەچێت. دانانی جێگر لەدەستی سەرۆك كۆماردایە ئەحمەد عەبادی ڕاوێژكاری یاسایی پێیوایە" هیچ پەیوەندییەك لەنێوان پرسی پێكهێنانی حكومەت و پۆستی جێگرانی سەرۆك كۆماردا نیە، چونكە ئەو پۆستە بەدەر لە ژمارەی ئەو كەسایەتیانەی وەریدەگرن، لەدەسەڵاتی سەرۆك وەزیراندا نیە"  ئەوڕاوێژكارە یاساییە بەڕۆژنامەی "شەرقلئەوسەت"ی ڕاگەیاندووە،  پۆستی جێگرانی سەرۆك كۆمار بەتەنها لەدەسەڵاتی سەرۆك كۆماردایە و بەپێی یاسای ژمارە یەكی ساڵی۲٠۱۱ی جێگرانی سەرۆك كۆمار ڕێكخراوە، سەرۆک کۆمار جێگرێك یان زیاتر بۆخۆی هەڵدەبژێرێت بەمەرجێك زیاتر نەبێت لە سێ‌ جێگر و ناوی كاندیدەكانیش پێشکەش بەپەرلەمانی عێراق دەكرێت بۆ پەسەندكردنی بەزۆرینەی ڕەها.  تائێستا سەرۆكایەتی كۆماری عێراق هیچ ئاماژەیەكی پیشاننەداوە، کە(بەرهەم ساڵح) سەرۆك كۆماری عێراق بەنیازبێت بەمنزیكانە هەڵبژاردنی جێگرەكانی ڕابگەیەنێت، بەوتەی سەرچاوەیەکی ئاگادار، سەرۆك كۆمار  چاوەڕوانی تەوافوقاتی كوتلە سیاسەكانە لەسەر پۆستە لەكاتێكدا بەپێی یاسا لەدەسەڵاتی خۆیدایە.  توركمان بەنیازی وەرگرتنی جێگرێكە ڕۆژنامەی (شەرقلئەوت) لەزاری ئەو سەرچاوەیەوە بڵاویكردۆتەوە" مادەم پۆستی جێگری سەرۆك كۆمار لەسەر بنەمای پێكهاتە دابەشدەكرێت، لەبەر ئەوە سەرۆك كۆمار چاوەڕوانی كاندیدی كوتلەكان دەكات بۆ ئەو پۆستە لەگەڵ بەهەند وەرگرتنی ئەوەی ئەمجارە خواستێك هەیە پۆستی جێگری دووەم یان سێیەمی سەرۆك كۆمار بدرێت بەتوركمان بەوپێیەی نەتەوەی سێیەمی عێراقن" ئاماژەی بەوەشكردووە"بڕیارەكەی دادگای فیدڕاڵی كە كاتی خۆی بڕیارەكانی عەبادی هەڵوەشاندەوە بەپاڵشتێكی بەهێزی كوتلەكان دادەنرێت بۆ دەستگرن بە پۆستی جێگرانی سەرۆك كۆمار وێڕایی ڕەتكردنەوەی لەلایەن مەرجەعەتی نەجەف بۆ فرە پۆستی كەهیچ دەسەڵاتێكی نیە وێڕایی بەهەدەردانی ماڵی گشتی. شیعەكان زیاد لەكاندیدێكیان هەیە سەعدی مەتڵەبی سەركردە لەدەوڵەتی یاسا ڕایگەیاندووە، شیعەكان ناكۆكییەكان نیە لەسەر وەرگرتنی بۆ پۆستی جێگری سەرۆك كۆماری عێراق بۆ ئەم خولەش، ئەوە لەكاتێكدایە زیاد لەسەرچاوەیەكی ئاگادار ئاماژە بەبونی ململانێیەكی توند دەكەن لەنێوان (نوری مالیكی، هادی عامری) لەنێو پێكهاتەی شیعە بۆ پۆستی جێگری سەرۆك كۆمار، هاوكات ناوی (فالح فەیاز)یش دەهێنرێت وەك یەكێك لەكاندیدەكان بۆ ئەو پۆستە، ئەگەر پۆستی وەزیری ناوخۆ وەرنەگرێت. ململانێی سوننەكان زۆر توندە  سوننەكان، وەك سەركردەیەكی ئەو پێكهاتەیە بە(شەرقلئەوسەت)ی ڕاگەیاندوە، ململانێیەكی توندو ئاشكرا لەنێوانیاندا هەیە لەسەر پۆستی جێگری سەرۆك كۆمار ئەگەر ڕێككەوتن كرا لەسەر ئەوەی سەرۆك كۆمار زیاد لەجێگرێكی هەبێت، بەگوێرەی سەرچاوەكە هەریەک لە( ساڵح موتڵەگ و خەمیس خەنجەر و ئوسامە نوجێفی و جەمال كەربولی) كێبڕكێ‌ لەسەر بەدەستهێنانی ئەو پۆستەدەكەن.  لای خۆیەوە، (حەسەن تۆران) پەرلەمانتار و سەرۆكی بەرەی توركمانی بە هەمان سەرچاوەی ڕاگەیاندووە"كاردەكەن بۆ ئەوەی پۆستی جێگری سەرۆك كۆماریان پێبدرێت وەك ئیستحقاقێكی نەتەوەیی توركمان بەوپێیەی سێیەم نەتەوەی عێراقن دوایی عەرەب و كورد". ئاماژەی بەوەشداوە" سەرۆك كۆمار و سەركردە سیاسیەكان پشتیوانی ئەو بیرۆكەیە دەكەن بەتایبەت كە توركمان هیچ وەزارەتێكیان لەحكومەتی نوێ وەرنەگرتووە‌.   

( درەو میدیا): ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق پرۆژە یاسای بودجەی گشتی 2019ی پەسەندكرد و رەوانەی پەرلەمانی عێراقی كرد بۆ گفتوگۆكردن و پەسەندكردنی. بە گوێرەی رەشنوسێکی پرۆژەكە، كۆی خەرجییە داراییەكان لە پرۆژە یاسای بودجەدا گەیشتوەتە 128.4 ترلیۆن دیناری عێراقی " 108 ملیار دۆلار" و 22.8 ترلیۆن دینار كورتهێنانی هەیە كە دەكاتە نزیكەی 19 ملیار دۆلار و ئاماژە بەوەشدراوە كە ئەو كورتهێنانە لە جیاوازی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت لە هەناردەی 2019 دا پڕدەكرێتەوە. هەروەها پرۆژە یاسای بودجە بە تێكڕای هەناردەكردنی 3 ملیۆن و 880 ملیۆن بەرمیل رۆژانە خەمڵێنراوە و لەو بڕەش 250 هەزار بەرمیلی نەوتی هەرێمی كوردستان و نرخی یەك بەرمیل نەوتیش بە 56 دۆلار دیاریكراوە. دەربارەی پشكی هەرێمی كوردستانیش لە پرۆژە یاسای بودجەی گشتی 2019دا كەمكراوەتەوە بۆ 12.6% كە لە بودجەی ساڵانی رابردوودا 17% بوو.

( درەو میدیا): ژەنەراڵ دەیڤد پێترایۆس بەڕێوەبەری پێشووی ئاژانسی هەواڵگری ئەمریكا " CIA " و فەرماندەی پێشووتری هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق رایدەگەیەنێت بەشێك لەوانەی ئێستا ئەندامی پەرلەمانی عێراقن لەسەردەم ئەودا لە زینداندا بوون. پێترایۆس لە میانی بەشداریكردنیدا لە كۆڕبەندی دیالۆگی مەنامە وتی:" چەك ئێستا لە عێراقدا زۆرینەی لە دەستی دەوڵەتدا نییە و ئەوەش مایەی هەڵوەستە لەسەركردنە". وتیشی:" ئێستا لە پەرلەمانی عێراقدا كەسانێك هەن كاتێك من فەرماندەی هێزەكانی ئەمریكا بووم لە عێراق، ئەوان لە زینداندا بوون و ئەوەش مایەی گومان و نیگەرانییە". ئاماژەیبەوەشدا ئەو سزایانەی كە سەرەتای نۆڤێمبەری داهاتوو بەسەر ئێراندا دەسەپێندرێن جیاواز دەبن و وادەردەكەوێت كە ئیدارەی ئێستای ئەمریكا هیچ سازشێك بۆ ئێران نەكات، كە ئیدارەی پێشوو كردی و پێویستە لەسەر كۆمپانیاكان لە نێوان ئەمریكا و ئێراندا یەكێكیان هەڵبژێرن.

(درەو میدیا): عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق هەردوو وەزارەتی ناوخۆ و بەرگری لەژێر سەرپەرشتی خۆیدا دەهێڵێتەوە تا ئەو كاتەی كوتلە سیاسییەكان كاندیدی ئەو دوو وەزارەتە یەكلایی دەكەنەوە، ئەوەش هەنگاوێكە چاودێرانی سیاسی بەڕەنگدانەوەی قوڵی ئەو قەیرانە سیاسییەی وەسفدەكەن كە بەرۆكی عێراقی گرتووە.   بەپێی فەرمانێكی دیوانی عەبدولمەهدی خۆدی خۆی بەوەكالەت ئەو دوو وەزارەتە بەڕێوەدەبات، لە یەكەم كۆنگرەی ڕۆژنامەوانیشدا دوای وەرگرتنی متمانە بە كابینەی حكومەتەكەی ڕایگەیاند: هیچ گۆڕانكارییەك لە ناوی ئەو كاندیدانە ناكات كە پێشكەشی پەرلەمانی كردووە بۆ ئەو وەزارەتانەی تائێستا متمانەیان پێنەدراوە (خوێندنی باڵا ، ڕۆشنبیری، پەروەردە، داد، پلاندانان، كۆچ و كۆچبەران) بەوەش تۆپەكەی هەڵداوەتەوە ناو گۆڕەپانی كوتلە سیاسییەكان بۆ یەكلایكردنەوەی ئەو پرسە، بە تایبەت ئێستا لە پێگەیەكی بەهێزتردایە دوای وەرگرتنی متمانە لە پەرلەمان و نەمانی وادەیەكی دەستوری  لێی بترسێت. محەمەد كەربولی، پەرلەمانتاری عێراق و سەركردە لە هاوپەیمانی میحوەری نیشتمانی سوننەكان كە لە چوارچێوەی كوتلەی (بونیاتنان)دان، بە ڕۆژنامەی (شەرقلئەوسەت)ی ڕاگەیاندووە"پۆستی وەزیری بەرگریی ئێمە بڕیاری لەبارەوە دەدەین, چونكە ئەو پۆستە یەكەم پشكی پێكهاتەیە و ئەوەش وادەكات سەركردەكانی ئەو پێكهاتەیە ڕێككەوتنی لەسەربكەن كە نوێنەرایەتی ئەو پێكهاتەیە دەكەن لە پەرلەمان لەڕێی ئەو كورسیانەی بەدەستیهێناوە، دووەمیش، لەبەرئەوەی كاندیدكردنی كەسێك بۆ ئەو پۆستە دەكەوێتە ئەستۆی ئەوان نەك كەسێكی تر، ئەویش كەسایەتیەكی سەركردەو سەربازێكی دێرینە" دەشڵێت"هیچ ناوێكی تر بۆ ئەو پۆستە تێناپەڕێت، لە ئێستا بەدواشەوە قبوڵی ناكەین كاری دەوڵەت بەوەكالەت بەردەوامبێت بە پاساوی نەبوونی ڕێككەوتن و سازان". ڕۆژنامەكە لە زاری سەرچاوەیەكی ئاگادارەوە ئەوەشی ئاشكراكردووە"ناكۆكی لەنێوان هەردوو كوتلەی بونیاتنان و چاكسازی هێشتا بەردەوامە سەبارەت بە "فالح فەیاز" كاندیدی وەزیری ناوخۆ كە عەبدولمەهدی نەیتوانی لەناو پەرلەمان تێیپەڕێنێ‌ بەهۆی بوونی ڤیتۆی موقتەدا سەدر لەسەری، سەرچاوەكە ئاماژەی بەوەشداوە فالح فەیاز كاندیدی كوتلەی بونیاتنانە، بە تایبەت فەتح كە لەلایەن هادی عامرییەوە سەركردایەتی دەكرێت و سورە لەسەر وەرگرتنی ئەو پۆستە لەلایەن فەیازەوە، لە كاتێكدا سەدریش پێداگری لەسەر ڕەتكردنەوەی دەكات بێئەوەی هۆكارەكەی ئاشكرابكات، لە حاڵەتی بەردەوامی ناكۆكییەكانیش لەسەر پۆستی وەزیری ناوخۆ لەنێوان هاوپەیمانی فەتح و سائیرون، ئەوا ئەو تەوافوقەی بووە هۆی هێنانە پێشەوەی عادل عەبدولمەهدی وەك كاندیدی پەسەندكراو بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران هەڕەشەی پارچەبوونی لەسەرە. 

( درەو میدیا):   ئەمڕۆ پێنجشەممە، ڕێورەسمی ڕادەستكردن و وەرگرتنی وەزارەتەكانی حكومەت بە ئامادەبونی عادل عەبدلمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق و حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی پێشوو بەڕێوەچوو. هەر ئەمڕۆش ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بە سەرۆکایەتی عادل عەبدولمەهدی یەکەمین کۆبوونەوەی لە دەرەوەی ناوچەی سەوز ئەنجامدا. درەنگانێكی شەوی ڕابردووكابینەی نوێی حكومەتی عێراق بەسەرۆكایەتی عادل عەبدولمەهدی لەلایەن پەرلەمانەوە متمانەی پێدراو ناوی 14 وەزیری كابینەكەی پەسەندكران.