( درەو میدیا): رێكخراوی داعش كوژرانی كوڕێكی ئەبوبەكر بەغدادیی سەرۆكی رێكخراوەكەی لە شاری حمسی سوریا راگەیاند. ئاژانسی " ئەعماق" ی سەر بە داعش لە تێلیگرام هەواڵی كوژرانەی كوڕەكەی ئەبوبەكر بەغدادیی بڵاكردەوە و بە ناونیشانی " كاروانی شەهیدان" ئاژانسەكە لەسەر زاری والی ویلایەتی حمسی رێكخراوەكە رایگەیاند " حوزەیفە بەدری" كوڕی ئەبوبكر بەغدادی لە وێستگەی حەرای حمس كوژراوە. هەروەها ئاژانسەكە وێنەیەكی كوڕەكەی ئەبوبەكر بەغدادیشی بڵاوكردەوە كە جلی ئەفغانی لە بەردایە و كڵاشینكۆفێكە بە دەستەوەیە. هەرچەندە رێكخراوی داعش لەمدواییانەدا لە عێراق و سوریا رووبەڕووی شكست بوەتەوە، بەڵام هێشتا چارەنوسی ئەبوبەكر بەغدادی نادیارە و ئەفسەرێكی هەواڵگری عێراق لە لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی رۆیتەرز رایگەیاند دەزگاكەیان شوێنی بەغدادیی دیاریكردووە و بەمزوانە هێرشیدەكەنەسەر. تا ئێستا چەندین جار هەواڵی كوژرانی سەرۆكی رێكخراوی داعش بڵاوكراوەتەوە، بەڵام بە تەواوەتی كوژرانی نەسەلمێنراوە واشنتۆن بڕی 25 ملیۆن دۆلاری وەك خەڵات دیاریكردووە بۆ هەر كەسێك شوێنەكەی ئاشكرا دەكات یان دەیكوژێت. گریمانە دەكرێت كە بەغدادیی لە ژنی یەكەمی چوار منداڵ و لە ژنی دووەمیشی كوڕێكی هەبێت. سەرچاوە: رۆیتەرز، فرانس پرێس  

ئامادەكردنی: نامیق رەسوڵ رەزوان فایدی بە رەگەز جەزائیری ئەو كەسەیە كە دەسەڵاتدارانی فەرەنسا و پۆلیسی ئەو وڵاتەی گیرۆدە كردووە، دوای ئەوەی رۆژی یەكشەممەی رابردوو بۆ دووەمجار لە ماوەی پێنج ساڵدا بە شێوازی پاڵەوانەكانی سینەمای هۆڵیود لە زیندان هەڵات. رەزوان فایدی فەرەنسیی بە رەگەز جەزائیری كە تەمەنی 46 ساڵە، خۆی بە یەكێك لە بەناوبانگترین مافیاكانی فەرەنسا دەناسێنێت و مێژوویەكی دووردرێژی لە تاوان ودزی هەیە لە پاریسی پایتەختی فەرەنسادا. رەزوان فاید رۆژی یەكشەممەی رابردوو، بە هاوكاری چەند كەسێكی چەكدار توانی لە زیندانێكی باكوری پاریس بە هێلیكۆپتەرێك هەڵبێت و وەزارەتی دادی فەرەنساس دان بەوەدا دەنێت كە ئەو زیندانە كەموكوڕی تێدابووە و ئەوەش پرۆسەی هەڵاتنی رەزوان فایدی ئاسان كردووە. هەرچەندە دەسەڵاتدارانی فەرەنسا سێ‌ هەزار پۆلیس و كارمەندی هەواڵگری بڵاوەپێكردووە بۆ دەستگیركردنەوەی، بەڵام هێشتا رەزوان بە زیندوویی لە نێو خاكی فەرەنسادایە، ئەوەش بەوتەی دەزگا هەواڵگرییەكانی فەرەنسا. بە گوێرەی راپۆرتێكی رۆژنامەی " نەهار"ی لوبنانی، رەزوان كە خاوەنی خەیاڵ و فانتازیایەكی كەموێنەیە، بەهۆی تێوەگلانی لە پرۆسەیەكی دزیكردنی شكستخواردوو ساڵی 2010 كە ئەفسەرێكی پۆلیسی فەرەنسای تێدا كوژران سزای 25 ساڵ زیندانیكردنی بەسەردا سەپێندرابوو. رۆژنامەكە ئاشكراشیكردووە كە ئەوە یەكەمجار نەبوو رەزوان فاید لە زیندان هەڵبێت، بەڵكو لە نەوەدەكانی سەدەی رابردووشدا دوای راكردنی لە زیندان سێ‌ ساڵی لە هاتن و چون لە نێوان سویسرا و ئیسرائیل بەسەربردووە بۆئەوەی نەكەوێتە دەست پۆلیس. بەڵام هەڵاتنی رۆژی یەكشەممەی رەزووان لە زیندانێكی باكوری فەرەنسا، زۆر سەرنجڕاكێش و دراماتیكی بوون لە پرۆسەیەكی چەكداریی كە تەنها چەند خولەكێكی خایاند و بەبێ‌ دەستگیركردنی هیچ بارمتەیەك و بێ‌ كوژران و برینداربونی هیچ كەسێك، ژمارەیەك لە ئەندامانی گروپەكەی دەستدەگرن بەسەر هێلیكۆپتەرێكدا و لەناو گۆڕەپانی زیندانەكەدا دەنیشنەوە و رەزوان رزگاردەكەن، گۆڕەپانی زیندانەكە تاكە شوێنە كە بەهۆی ئەوەی بۆ پێشوازیكردن لە میوانە گەورەكان و كەسایەتییە رەسمییەكان تەرخانكراوە تۆڕی دژە تیرۆری تێدا دانەنراوە. وادەردەكەوێت كە هاوكارەكانی رەزوان زۆر بەباشی شارەزای شوێنەكە بوون و لەكاتی گەیشتنیاندا دەستبەجێ‌ بۆمبی دوكەڵیان فڕێداوەتە گۆڕەپانەكە و دەرگایەكی زیندانەكەیان كردوەتەوە و دوو دەرگای تریان شكاندووە و چونەتە ناو هۆڵی زیندانەكەوە لەوێ‌ رەزوان و یەكێك لە براكانی چاوەڕوانیان بوون. " دزە نوسەرەكە" بە گوێرەی راپۆرتەكەی رۆژنامەی " نەهار" رەزوان فاید خاوەنی جەماوەر و رێزێكی زۆرە لە نێو تاوانباران و مافیاكاندا لە ناوچە میللییەكانی فەرەنسادا، هەتا لە نێو دزە پیشەگەرەكانیشدا و پیاوانی پۆلیس نازناوی " دزە نوسەرەكە" یان لێناوە بەهۆی ئەوەی ساڵی 2009 كتێبێكی نوسیوە و تێیدا باس لە ئەزمونی گەشەكردنی دەكات لە كۆڵانە پەراووێزخراو و میللیەكانی پاریسدا، كە تاوان و یاسای دارستان و دەسەڵاتی مافیاكان تێیاندا بڵاوە. رەزوانی دز و تاوانباری نامۆ ناوبانگێكی بەرفراوانتری بەدەستهێنا، كاتێك لە شاشەی زۆربەی تەلەفزیۆنەكانی فەرەنساوە دەركەوت بۆ باسكردنی  كتێبەكەی و ئەزمونی خۆی لە جیهانی تاوانكاریدا  لە نێو پەراوێزخراوەكان و بێ‌ سەرپەرشتانی پاریسدا. رەزوان كە لە دایك و باوكێكی كۆچبەری جەزائیری لەدایكبووە و زۆر كاریگەرە بە سینەما، لە كتێبەكەیدا باس لەوەدەكات كە چۆن هاوشێوەی فیلمێكی سینەمایی دزی لە بانكێك كردووە و چۆن لەسەر شێوازی فیلمی " Reservoir dogs " دزی لە بارهەڵگرەكان كردووە. لە چاوپێكەوتنە تەلەفزیۆنییەكەیدا ئەو دزە شیك پۆشە بانگەشەی ئەوەیكرد كە چیتر ناگەڕێتەوە جیهانی مافیاكان و دزی و تاوان و جەختیشیكردەوە كە داوای لە لێبوردن ناكات لەو تاوانانەی كردونی چونكە ئەوەی رۆی رۆیشت، هەروەها وتیشی كە كارێكی لە بواری بازرگانیدا دەستكەوتووە و ژیانی بۆ كوڕەكەی تەرخاندەكات، بەڵام ئەو بە رێگایەكی زۆر قەناعەتپێكەرانە درۆی كرد، چونكە هەر لە هەمان ساڵدا و بەدیاریكراوی لە 20 ئایاری 2010دا  لە ئوتۆسترادی خێرا خۆی و گروپەكەی دەسترێژی گوللەیان لە كاروانێكی هێزەكانی ئاسایشی فەرەنسا كرد و چەند كەسێكی مەدەنیان برینداركرد، لە نیسانی 2018شدا دادگای بەرایی لەسەر ئەو كردوەیە و هەوڵێكی دزی  كە ئەفسەرێكی پۆلیسی تێدا كوژرا، رەوزانی تاوانبار كرد. هەروەها ساڵی 2017ش دووجار سزای بەسەردا سەپاند، سزای 10 ساڵ زیندانیكردن بەهۆی هەڵاتنی لە زیندانی لیل لە ساڵی 2013 ەو سزای 18 ساڵ زیندانیكردن بەهۆی هێرشكردنەسەر بارهەڵگرێك لە بادو كالیە لە ساڵی 2011دا و ئەویش تانەی لە هەردوو بڕیارەكەی دادگا دا. لە 13ی نیسانی 2013 رەزوان دوای لە نیو كاتژمێردا دوای گرتنی چوار پاسەوان و بەكارهێنانیان وەك قەڵغانی مرۆیی لە زیندانی لیل سكیدان هەڵات و پێنج دەرگای تەقاندەوە پێش ئەوەی بگگاتە ئۆتۆمبیلێك كە چاوەڕوانی دەكرد و هەڵاتنەكەی چەند هەفتەیەكی خایاند. یەكێك لەو پاسەوانانەی كە لە نزیكەوە لە زینداندا رەزوانی ناسیوە دەڵێت لە یەكێك لە گۆشەكانی مێشكیدا رەزوان هەرگیز دەستبەرداری بیرۆكەی هەڵاتن بۆ جیهانی ئازادی و تاوان نەبووە، لە پشت رەفتارەكانی ئەم كەسەوە كە زۆر عاقڵ دەردەكەوێت، هەمیشە گەمە و پلانە جەهەننەمییەكان خۆیان حەشارداوە. هەروەها یەكێك بە شارەزایانی پزیشكی دەروونیی فەرەنسا لە یەكێك لە دادگاییكردنەكانیی رەزواندا ساڵی 2016 وتی كە رەزوان " دڕەندەیەكی كۆمەڵایەتی" یە و سیفاتە كەسییەكان و سیحر زیرەكی و ئازایەتی و كاریگەریی بۆ كۆنترۆڵكردنی كەسانی تر بەكاردەهێنێت ئەوە دەستكەوتنی ئەوەی دەیەوێت و ئارەزووی دەكات. سەرچاوە: رۆژنامەی نەهار  

(درەو میدیا): رۆژی دووشەممەی داهاتوو نۆی تەمموز بە فەرمی سیستمی سەرۆكایەتی لە توركیا دەچێتە بواری جێبەجێكردنەوە. بە گوێرەی میدیاكانی توركیا، رۆژی دووشەممە كاتژمێر 16:00 بە كاتی ناوخۆی توركیا مەراسیمی سوێندخواردنی دەستوری لە پەرلەمانی توركیا بەڕێوەدەچێت و رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆمار لە بەردەم پەرلەماندا سوێندی دەستوری دەخوات و پاشان لە كۆمەڵگەی سەرۆكایەتی لە ئەنكەرەی پایتەخت مەراسیمێك بۆ دەستپێكردنی جێبەجێكردنی سیستمی سەرۆكایەتی رێكدەخرێت. هەروەها ئەمڕۆ چوارشەممە رۆژنامەی فەرمیی توركیا مەرسومێكی تایبەتی بۆ یاسای ژمارەی "477 " بڵاوكردەوە كە چەند هەموارێكی تایبەت بە سیستمی سەرۆكایەتی  لە خۆگرتووە. بە گوێرەی مەرسومەكە و بە حوكمی یاسا دەسەڵاتەكانی سەرۆك وەزیران كە لە چەند یاسایەكدا هاتوون، دەدرێنە سەرۆكی وڵات، دوای جێبەجێكردنی سیستمی سەرۆكایەتی كە پۆستی سەرۆك وەزیران هەڵوەشێندراوەتەوە.      

(درەو میدیا): دوانیوەڕۆی شەممە 30 حوەزەیران، رۆدی جولیانی راوێژكاری یاسایی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بەمتمانەیەكی زۆرەوە لە بەردەم كۆنگرەی ساڵانەی ئۆپۆزسیۆنی ئێران لە پاریس بە ئامادەبووانی راگەیاند كە كۆتاییهاتنی رژێمی ئێران  و پێشبینی ئەوەشی كرد كە رژێمی تاران لە ماوەی یەك ساڵدا بڕوخێت. باڵیۆزی پێشووی ئەمریكا لە نەتەوە یەكگرتووەكان، جۆن بۆڵتۆن، پێش ئەوەی وەك راوێژكاری ئاسایشی نەتەوەیی لە كۆشكی سپی دەستبەكاربێت وتی"  نابێت رێگە بە مەلاكان بدرێت ئاهەنگی جەژنی 40 ساڵەی رژێمەكەیان بگێڕن" كە ئەو یادە ساڵی 2019 دەكات، ئەوەش بە وتەی چاودێران بەواتای ئەوە دێت كە قسەكەی رۆدی جولیانی لە بۆشاییەوە نەهاتووە، بەڵكو پشت بە بوونی پلانێكی ئەمریكی دەبەستێت كە ئامانج لێی رووخاندنی رژێمی ئێرانە. لە كۆنگرەكەدا كە حزب و رێكخراوە ئۆپۆزسیۆنەكانی ئێران و جەیان كەسایەتی خۆرئاوایی و ئۆپۆزسیۆنی ئێران جولیانی بە بێ‌ دوودڵی وتی:" كشانەوەی ویلایەتە یەكگرتووەكان لە رێككەوتنە ئەتۆمییەكەی ئێران، كە سەپاندنی گەمارۆ و سزاكانی ئێرانیشی لەگەڵدا بوو، ئامانج لێی خنكاندنی رژێمی دیكتاتۆری ئێرانە". كۆنگرەكەی پاریس ساڵانە لەلایەن " رێكخراوی موجاهدینی خەلق"ی ئۆپۆزسیۆنی ئێرانەوە لە پاریس رێكدەخرێت و چالاكییەكانی چەند رۆژێك دەخایەنێت و كۆنگرەكەی ئەمساڵیش لەلایەن چەندین كەسایەتی گرنگ و وڵاتانەوە  پشتیوانی لێكرا، ئەوەش بە رای چاودێران ئارەزوویەكی جدی خۆرئاوا بۆ رووخاندنی رژێمی ئێران نیشاندەدات. واشنتۆن چەندین جار لەسەر زاری " مایك پۆمپیۆ" وەزیری دەرەوە  رایگەیاندووە كە ویلایەتە یەكگرتووەكان هیچ ئۆپەراسیۆنێكی سەربازیی بۆ رووخاندنی رژێمی ئێران ئەنجام نادات، بەڵام لە هەمان كاتیشدا جەختیكردوەتەوە كە پشتیوانی لەهەر جوڵەیەكی ئاشتیانە و دیموكراتیانە دەكات كە ئامانج لێی گۆڕانكاریی بێت لە ئێراندا. راستەوخۆ دوای كردنەوەی كۆنگرەكەی پاریس، نزیكەی 50 سەرۆك شارەوانی فەرەنسا چوونە سەر ستەیج و سەرۆكی شارەوانی پاریس ئان هیدالگۆ بەناوی ئەوانە پشتیوانی خۆی بۆ ئۆپۆزسیۆنی ئێران  راگەیاند " لە هەوڵیدا بۆ روخاندنی رژێمی ئێران و دیكتاتۆریەتی ئاینی كە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و پایتەختەكانمان لە خۆرئاوا بە تیرۆر تێكدەدات". مریەم رەجەویی سەرۆكی رێكخراوی موجاهدینی خەلق و ئەنجومەنی نیشتمانیی بەرگری ئێران لە كۆنگرەكەدا وتی:" ئاماژەكانی گۆڕانكاری و روخانی رژێمی لە ئێران دەستیپێكردووە و ئێستا رژێم لە لاوازترین دۆخیدایە". رەجەوی داواشی لە ئێرانییەكان كرد پانتایی خۆپیشاندانەكانیان لە ناو ئێراندا بەرفراوان بكەن، تا رژێم دەڕوخێت و وتی:" پرۆگرامی موشەكی و پشتیوانكردنی تیرۆر و دەستوەردان لە كاروباری وڵاتانی تر هۆكاری تەواوەتین بۆ سزادانی رژێمی ئێران". كۆنگرەكە چەندین پەیامی سیاسی لەخۆگرتبوو، دیارترینیان پشتیوانی روون و ئاشكرای ئەمریكابوو بۆ كەسایەتە ئۆپۆزسیۆنەكانی ئێران و لەو بارەیەوە چاودێری سیاسی محەمەد توهامی بۆ " رەسیف 22 " دەڵێت:" ئامادەبووونی ژمارەیەكی زۆر لە كەسایەتی دیاری ئەمریكی لە كۆنگرەكەدا بەواتای ئەوە دێت كە ویلایەتە یەكگرتووەكان هەنگاوی كرداریی بە ئامانجی گۆڕینی رژێم لە تاران دەستپێكردووە". دەشڵێت:" گەورەترین ئاماژە بۆئەوە ئەوەیە كە واشنتۆن هەرگیز پێشوازی لە رێكخراوی موجاهدینی خەلق نەكردووە لە واشنتۆن لە سەردەمی ئیدارەی باراك ئۆبامادا، هەروەها لە لیستی تیرۆریشدا بوو، بەڵام ئێستا بایەخیان پێدەدرێت و پشتگیری دەكرێن و رێگەیان پێدەدرێت كۆنگرەی گرنگ لە وڵاتانی گەورەی جیهان رێكبخەن، ئەوەش ئارەزووی ئیدارەی ترەمپ  نیشاندەدات بۆ كۆكردنەوەی هێزەكانی ئۆپۆزسیۆنی ئێران بە ئامانجی رووخاندنی رژێمی ئێران." وتەكانی جولیانی لە كۆنگرەكەی پاریسدا كە دروشمی " ئێرانی ئازاد ... ئەڵتەرناتیڤە"ی هەڵگرتبوو، دوای چەند رۆژێك دێت لە راگەیاندنی پشتیوانی مایك پۆمپیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریكا بۆ خۆپیشاندانی هاوڵاتیانی ئێران كەبەهۆی قەیرانی ئابورییەوە دژی حكومەتی وڵاتەكەیان رژانە سەر شەقامەكان. " ئازادی بەڕێوەیە" جولیانی تاكە كەسایەتی دیاری ئەمریكا نەبوو، كە بەشداری كۆنگرەكەی پاریس بوو، بەڵكو سەرۆكی پێشووی كۆنگرێكی ئەمریكا و راوێژكاری ستراتیژی دۆناڵد ترەمپ " نیوت گینگریچ"یش ئامادەبوو و جەختیكردەوە تاگە رێگە بۆ سەقامگیری لە ناوچەكدا گۆڕینتی دیكتاتۆریەت بێت بە دیموكراتیەت و وتی :" پێویستە ئەوە ئامانجمان بێت". هەرچەندە كە گینگریچ جەختیكردەوە كە بەناوی ئیدارەی ئەمریكاوە قسەناكات، بەڵام پێشبینیكرد ئیدارەی ترەمپ زۆر خۆشحاڵ بێت ئەگەر رژێمی ئێران بگۆڕدرێت. هەروەها چەند سیناتۆرێكی كۆنگرێسی ئەمریكا پشتیوانیان بۆ كۆنگرەكەی پاریسی ئۆپۆزسیۆنی ئێران راگەیاند، یەكێك لەوانە شیلا جاكسۆن بوو كە گرتەیەمكی ڤیدیۆییدا بۆ هاوڵاتیانی ئێران دەڵێت:" پشتیوانی لە كۆماری ئێرانی عەلمانی و دیموكراتی نائەتۆمیی دەكەم". دەشڵێت ": گۆڕینی دیموكراتی لە ئێران لە بەردەستدایە و رژێمی ئێران نەك تەنها لە ژمارەیەكی زۆر قەیراندا نغرۆ بووە، بەڵكو كۆمەڵێكی زۆری ئازادیخواز لە ئێران هەن و من باوەڕم وایە كە ئازادی بەڕێوەیە". هەروەها لە كۆنگرەكەدا  گرتەیەكی ڤیدیۆیی كۆنگرێسمانی ویلایەتی كالیفۆرنیا " جودی چۆ" نمایشكرا و تێیدا رایگەیاند لەگەڵ ئێرانییەكاندایە لە خەباتیان لە پێناوی ئازادی و دیموكراتی و مافەكانی مرۆڤ لە ئێراندا و جەختیشیكردەوە كە پشتیوانی لە ئێرانێكی ئازاد و دیموكراتی دەكات كە كار لەگەڵ ئەمریكا و وڵاتانی تر دەكات بۆ بونیادنانی  جیهانێكی زیاتر سەقامگیر، نەك ئەو جیهانەی كە پشتیوانی تیرۆر دەكاتن یان خراپەكاری بەرامبەر گەلەكەی دەكات. هەڵوێستی ئێران حكومەتی ئێران لەدژی كۆنگرەكەی پاریس هاتەدەنگ و بە فەرمیی ناڕەزایەتی خۆی گەیاندە حكومەتی فەرەنسا، كە رێگەی بە موجاهدینی خەلق داوە لەسەر خاكی ئەو وڵاتە كۆنگرە ببەستێت. لە كۆبوونەوەیدا لەگەڵ مۆریس گۆردۆ ئەمینداری گشتی وەزارەتی دەرەوەی فەرەنسا، عەباس عێراقچی یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئێران هەفتەی رابردوو داوای لە پاریس كرد هەموو چالاكییەكانی موجاهدین لەو وڵاتە قەدەغەبكات. موسا ئەفشار، بەرپرسی راگەیاندنی عەرەبی لە لیژنەی كاروباری دەرەوەی ئەنجومەنی نیشتمانی ئۆپۆزسیۆنی ئێران لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەنوسان وتی:" رژێمی ئێران فشارە سیاسیی و دیپلۆماتییەكانی لەسەر فەرەنسا زیادتركرد بۆئەوەی رێگە بە بەستنی كۆنگرەكە نەدات، بەڵام حكومەتی فەرەنسا رەتیكردەوە  بە پاساوی ئەوەی چالاكییەكانی ئۆپۆزسیۆنی ئێران لەسەر خاكی فەرەنسا لە چوارچێوەی یاساكانی فەرەنسادا بەڕێوەدەچن.

( درەو میدیا): دەسەڵاتدارانی مالیزیا ئەمڕۆ سێی تەمموزی 2018 رایانگەیاند نەجیب عەبدولڕەزاق سەرۆك وەزیرانی پێشووی وڵات دەستگیركراوە و چاوەڕوان دەكرێت سبەی بە رەسمی لە دادگا تۆمەتی گەندەڵیی ئاراستە بكرێت. رەزاق تۆمەتباردەكرێت بە دزینی 700 ملیۆن دۆلار لە یەكێك لە سندوقەكانی وەبەرهێنانی دەوڵەت لە ساڵی 2015دا، ئەو سندوقە بەبەهای 6.5 ملیار دۆلار وەبەرهێنانی بەڕێوەبردووەو كۆی پارەكەش دزراوە. لە ساڵی 1957ەوە و دوای سەربەخۆیی، هاوپەیمانی پاریزان لە مالیزیا دەسەڵاتی بەدەستەوە بووە، بەڵام بەهۆی دەنگۆی گەندەڵیی و كێشەی ئابورییەوە زیانێكی زۆر بەر پێگەكەی كەوتووە و مەهاتیر محەمەد دوای وەرگرتنەوەی پۆستی سەرۆك وەزیرانن رایگەیاند لێكۆڵینەوەیەكی گشتگیر دەكرێت لە گەندەڵی و لە نێویشیاندا ئەوەی پەیوەستە بە دزینی پارەی سندوقی وەبەرهێنانی دەوڵەتەوە. رەزاق تۆمەتباردەكرێت بە دزینی 700 ملیۆن دۆلار لە یەكێك لە سندوقەكانی وەبەرهێنانی دەوڵەت لە ساڵی 2015دا، ئەو سندوقە بەبەهای 6.5 ملیار دۆلار وەبەرهێنانی بەڕێوەبردووەو كۆی پارەكەش دزراوە. كێشەكە تەمموزی 2016 داواكاری گشتی ئەمریكا داوای لە دادگا كرد چەند ئوسوڵێكی دارایی بەبەهای یەك ملیار دۆلار بلۆك بكات، بە پاساوی ئەەوەی لە سندوقی وەبەرهێنانی سەر بە حكومەتی مالیزیا دەزراوە كە بە   " 1MBD" ناسراوە، ئەم سندوقە لەلایەن نەجیب رەزاقەوە ساڵی 2009 بۆ پەرەپێدان و گەشەكردنی ئابوری دانراوە بۆئەوەی كوالالامپۆری پایتەخت ببێتە ناوەندێكی چالاكی دارایی جیهانیی. نەجیب رەزاق كێیە؟ نەجیب رەزاق لە سێی نیسانی 2009ەوە تاكو شكستهێنانی لە هەڵبژاردنی ئایاری رابردوو سەرۆك وەزیرانی مالیزیا بوو، رەزاق سەربە خێزانێكی ئەرستۆكراتییە كە مێژوویەكی دووردرێژی لە بواری كاری سیاسیدا هەیە، ئەو كوڕە گەورەی تۆن عەبدولڕەزاق، دووەم سەرۆك وەزیرانی مالیزیایە دوای سەربەخۆیی كە رۆڵێكی گرنگی گێڕا بۆئەوەی مالیزیا ساڵی 1957 سەربەخۆیی وەربگرێت و لە بەریتانیا رزگاری بێت، هەروەها حسێنی مامی سێیەم سەرۆك وەزیران وڵات بووە دوای سەربەخۆیی. نەجیب ناوی تەواوی محەمەد نەجیب عەبدولڕەزاقە و ساڵی 1953 لەدایكبووە، و سەرۆكی هاوپەیمانی بەرەی نیشتمانیی راستڕەو بوو، ئەو هاوپەیمانێتییەی كە لە لە ئایاری 2013ەوە دەسەڵاتدارە لە مالیزیا، رەزاق لە بەریتانیا خوێندوویەتی و ساڵی 1974 بڕوانامەی دكتۆرای لە ئابوری پیشەسازیی لە زانكۆی نۆتینگهام بەدەستهێناوە و پاشان هەمان ساڵ گەڕاوەتەوە بۆ مالیزیا و لە كۆمپانیای نەوتی پترۆناس دەستی بەكاركردن كردووە. رەزاق لە دەرگای پەرلەمانەوە چووە جیهانی سیاسەتەوە، كاتێك لە تەمەنی 23 ساڵیدا بووە ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی مالیزیا لە شوێنی باوكی كە بەشێوەیەكی كتوپڕ كۆچی دواییكرد، پاشان چەند پۆستێكی لە حكومەتدا وەرگرت، لەوانەش وەزیری پەروەردە، پەیوەندیی و دارایی و بەرگری و ساڵی 2004 لە حكومەتی عەبدوڵا بەدەویدا بووە جێگری سەرۆكی حكومەت و پاشان ساڵی 2009 دوای دەستلەكاركێشانەوەی بووە سەرۆك وەزیران. لە 2008دا هاوپەیمانی پاریزان " هاوپەیمانی بەرەی نیشتمانی" دوولەسەر سێی كورسییەكانی لە پەرلەمان لەدەستدا و بۆ یەكەمجار لە دوای سەربەخۆیی مالیزیاوە زۆرینەی پەرلەمانیی لەدەستدا. رەزاق ساڵی 2016 پەنای بۆ یاساكانی نەهێشتنی تیرۆر برد بۆ دەستگیركردنی ئەو كەسانەی كە داوای دەستكاریی یاسای هەڵبژاردنەكانیان دەكرد و لە چەند ساڵی دوایی دەسەڵاتیشیدا چەندین كەسی بەبێ‌ بڕیاری دادگا دەستگیركرد و دوا یاساشی پێش مانگێك پێش لەدەستدانی دەسەڵات بەناوی" یاسای دژایەتیكردنی بڵاوكردنەوەی هەواڵی درۆ" دەركرد. نەجیب عەبدولڕەزاق لەوكاتەوەی كە بووە سەرۆك وەزیران سەركردایەتی پارتی " یەكێتی رێكخراوی نیشتمانیی مالیزیا) دەكات. لەگەڵ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیراندا، بەڵێنی ئەوەیدا كە سیاسەتی زیاتر كراوە لە بواری سیاسیدا پیادەبكات، بەڵام لە جێبەجێكردنی ئەو بەڵێنانەی شكستیهێنا، هەروەها ژمارەیەك یاساشی دەركرد بۆ بێدەنگكردنی نەیارەكان و قایلكردنی جەماوەرە حزبییەكەی كە زیاتر لە نێو زۆرینەی مالاویی موسوڵماندایە و ساڵی 2016 پەنای بۆ یاساكانی نەهێشتنی تیرۆر برد بۆ دەستگیركردنی ئەو كەسانەی كە داوای دەستكاریی یاسای هەڵبژاردنەكانیان دەكرد و لە چەند ساڵی دوایی دەسەڵاتیشیدا چەندین كەسی بەبێ‌ بڕیاری دادگا دەستگیركرد و دوا یاساشی پێش مانگێك پێش لەدەستدانی دەسەڵات بەناوی" یاسای دژایەتیكردنی بڵاوكردنەوەی هەواڵی درۆ" دەركرد. لە بواری ئابوریشدا نەجیب عەبدولڕەزاق سیاسەتی ئابوری كراوەی پەیڕەوكرد و پشتگیری حكومیی كەمكردەوە دەرگای بەرووی وەبەرهێنانی بیانییدا كردەوە. رەزاق 681 ملیۆن دۆلاری لە خانەوادەی فەرمانڕوای سعودیە وەرگرتووە و لەو بارەیەوە رایگەیاندووە كە ئەوەی بە دیاری لەلایەن شا عەبدوڵاوە وەرگرتووە و دواتر گەڕاندویەتییەوە بۆ سعودیە و دوای لێكۆڵینەوەش لەو دۆسیەیە داواكاری گشتی مالیزیا جەختیكردەوە كە ئەو كارە هیچ پێشێلكاریی و گەندەڵییەكی تێدا نییە. لەمیانی دەسەڵاتی خۆیدا رەزاق لەسەر سێ‌ كەیسی گەندەڵی لەلایەن دەستەی نەهێشتنی گەندەڵییەوە لێكۆڵینەوەی لەگەڵدا كرا و لە هەمووشیاندا بێ‌ تاوان بوو، ئەو كات داواكاری گشتی مالیزیا رایگەیاند كە هیچ سەرپێچییەكی یاسایی و تاوانی نەكردووە. لەمیانی دەسەڵاتی خۆیدا رەزاق لەسەر سێ‌ كەیسی گەندەڵی لەلایەن دەستەی نەهێشتنی گەندەڵییەوە لێكۆڵینەوەی لەگەڵدا كرا و لە هەمووشیاندا بێ‌ تاوان بوو، ئەو كات داواكاری گشتی مالیزیا رایگەیاند كە هیچ سەرپێچییەكی یاسایی و تاوانی نەكردووە. ئێستا نەجیب رەزاق دوای شكستهێنانی لەدەسەڵات و گەڕانەوەی مەهاتیر محەمەد بۆ دەسەڵات دەستگیركراوە و جگە لە دزینی پارەی سندوقی وەبەرهێنانن لەسەر گەندەڵیی لە پرۆسەی كڕینی دوو ژێر درەیایی لە فەرەنسا ساڵی 2002 لێكۆڵینەوەی لەگەڵدا دەكرێت، هەروەها یەكێك لە یاریدەدەرانیشی تۆمەتبارە بە كوشتنی فەرمانبەرێكی  مەنگۆلی كە ساڵی 2006 لە نوسینگەی رەزاق كاریدەكرد. پۆلیسی مالیزیا: بەهای ئەو كەلوپەلانەی لەناو شەش ماڵی نەجیب عەبدولڕەزاق سەرۆک وەزیرانی پێشوو، هاوسەرەكەی دەستیان بەسەردا گیراوە كە تۆمەتبارە بە گەندەڵی نزیكەی 270 ملیۆن دۆلارە. لە چەند رۆژی رابردووشدا پۆلیسی مالیزیا رایگەیاند بەهای ئەو كەلوپەلانەی لەناو شەش ماڵی نەجیب عەبدولڕەزاق سەرۆک وەزیرانی پێشوو، هاوسەرەكەی دەستیان بەسەردا گیراوە كە تۆمەتبارە بە گەندەڵی نزیكەی 270 ملیۆن دۆلارە. ئامار سینگ بەرپرسی لێكۆڵینەوەی تایبەت بە تاوانە بازرگانییەكان لە پۆلیسی مالیزیا، رایگەیاند ئەفسەران و كارمەندانی بانكەكان زیاتر لە یەك مانگی سەرقاڵی جیاكردنەوە و ئاماری ئەو كەلوپەلانە بوون كە بە گەورەترین پرۆسەی دەسبەراگرتن لە مێژوویی مالیزیادا وەسفیكرد. بە گوێرەی پۆلیسی مالیزیا لە ماڵاكانی نەجیب عەبدولرەزاقدا 12 هەزار پارچە خشڵ و زیاتر لە 400 كاتژمێری دەستی و 560 جانتای دەستی دەستیان بەسەردا گیراوە.    

(درەو میدیا): ژەنەراڵ غوڵام رەزا جەلالی، سەرۆكی دەزگای بەرگری شارستانی ئێران، ئیسرائیل تۆمەتباردەكات بە دەستكاریكردنی كەشوهەوا و رایدەگەیەنێت تەلئەبیب لە پشتی ئەو وشكەساڵییەوەیە كە لە ئێران هەیە بەهۆی ئەوەی هەورەكانی سەر ئاسمانی ئێران دەدزێت. جەلالی لە لێدوانێكیدا كە رۆژنامەی " دەیلی  مەیل"ی بەریتانیی بڵاویكردەوە دەڵێت:" گۆڕانكاری كەشوهەوار لە ئێران گومانی لەسەر دروستبووە و دەستوەدرانی بیانی رۆڵی هەیە لە گۆڕانكاری كەشوهەودا". جەلالی جەختدەكاتەوە كە ئیسرائیل و وڵاتێكی تری ناوچەكە كە ناوی نەهێناوە، تیمی هاوبەشیان هەیە كاردەكەن بۆئەوەی ئەو هەورانەی كە دەچنە سەر ئاسمانی ئێران بارانیان نەبێت. جەلالی بۆ پشتڕاستكردنەوەی لێدوانەكەشی پشتی بە روپێوییەك بەستووە كە دەریدەخات هەموو ناوچە شاخاوییەكانی نێوان ئەفغانستان و دەریای ناوەڕاست بەفر دایپۆشیون جگە لە چیاكانی ئێران نەبێت. لایخۆشیەوە سەرۆكی دەستەی كەشناسی ئێران ئەحمەد فازیفی ، گاڵتەی بە قسەكانی جەلی دێت و دەڵێت: لەوانەیە ژەنەراڵ بەڵگەنامەی هەبێت كە من نەیزانم، بەڵام بە گوێرەی بنەماكانی زانیاری كەشناسی، هیچ وڵاتێك ناتوانێت بەفر یان هەور بدزێت". فازیفی دەشڵێت:" ئێران ماوەیەكی دوورودرێژە بەدەست شەپۆلێكی وشكەساڵییەوە دەناڵێنێت، ئەوەش ئاراستیەكی جیهانییە و تەنها لەسەر ئێران پیادە نابێت و ئەو جۆرە بیرۆكانە هیچ لە كێشەكانمان چارەسەر ناكەن". ساڵی 2011ش مەحمود ئەحمەدی نەژاد لە لێدوانێكیدا هەمان تۆمەتی ژەنەراڵ جەلالی راگەیاند و چەند وڵاتێكی خۆرئاوای تۆمەتباركرد بەوەی رێگە دەگرن لەو هەورانەی كە بارانیان هەڵگرتووە بێنە ئاسمانی ئێران و ئەحمەدی نەژاد رایگەیاند پلان بۆ وشكەساڵی لە ئێران دانراوە و وڵاتانی ئەوروپا ئامێری تایبەت بە كاردەهێنن بۆئەوەی هەوەركان ناچاربكەن هەرچی بارانە لە كیشوەری ئەوروپا بیبارێنن.    

(درەو میدیا): 32 هەڵبژاردەی تۆپی پێی وڵاتانی جیهان بەشداری مۆندیالی روسیای 2018 دەكەن  و كە ئێستا لە قۆناغی دووەمی پاڵەوانێتییەكەدایە و تا ئێستا نیوەی زیاتری هەڵبژاردەكان ماڵئاواییان لە مۆندیال كردووە، هەڵبژاردەكانی تۆپی پێ هەر یەكێكیان نازناوێك یان زیاتریان هەیە كە لێرەدا پێی ئاشنا دەبین: •    هەڵبژاردەی بەرازیل:  خاونی چەند نازناوێكە لەوانە: -    سیلیسا كە بەواتای هەڵبژێدراو دێت. -    سەماكارانی سامبا: كە لە سەمای سامباوە سەرچاوەی گرتووە كە لە بەرازیل سەمایەكی بەناوبانگە و ساڵانە فێستیڤاڵی گەورەی بۆ سازدەكرێت. -    ئۆری ڤێردی (auriverde)، بە واتای ئاڵتونیی و سەوز دێت. -    كانارینها (canarinha): لە باڵندەی كەنارییەوە وەرگیراوە، و مەبەست لێی رەنگی زەردی درێسی هەڵبژاردەی بەرازیلە. •    هەڵبژاردەی ئەرجەنتین: -    سەماكارانی تانگۆ: لە سەمای تانگۆی بەناوبانگی ئەرجەنتینەوە وەرگیراوە. -    لۆس جۆشۆس (los goushos ) : بە واتای شوانی مانگا دێت. -    لا ئەلبی سیلیستی) la albiceleste (: بەواتای هەردوو رەنگی سپی و شینی ئاسمانی دێت كە رەنگی درێسی هەڵبژاردەكەیە. •    هەڵبژاردەی ئیسپانیا: -    لا روخا (la roja)  : بەواتای سوور دێت كە مەبەست لێی رەنگی درێسی هەڵبژاردەكەیە. -    ماتادۆری ئیسپانیی: ئەم ناوە بۆ یاری زۆرانبازی " گا" دەگەڕێتەوە یەكێكە لە وەرزە بەناوبانگەكانی ئەو وڵاتە. •    هەڵبژاردەی ئەڵمانیا: -    ناسیونال مانشافت : كە بە زمانی ئەڵمانیی بە واتای هەڵبژاردەی نیشتمانی دێت. -    ماكینەكانی ئەڵمانیا: ئەم نازناوە لە هێزی پیشەسازی ئەڵمانیا و بەهێزی ئاستی هەڵبژاردەكەوە سەرچاوەیگرتووە. •    هەڵبژاردەی فەرەنسا: -    كەڵەشێرەكانی فەرەنسا: كەڵەشێر لۆگۆی رەسمی یەكێتی تۆپی پێی فەرەنسا و هەڵبژاردەكەشە و فەرەنسییەكان لە سەدەی 14ەوە وەك سیبموڵێك بۆ هەستانەوە بەكاریدەهێنن. •    هەڵبژاردەی بەریتانیا: -    هەڵبژاردەی سێ‌ ئەسپەكە: ئەم نازناوە بۆئەو لۆگۆیە دەگەڕێتەوە كە لە بەریتانیا لە هەموو بوارەكاندا بەكارهێنراوە و دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی ریچارد قلب الاسد. •    هەڵبژاردەی ئۆرەگوای: -    سیلیستی: كە بە زمانی ئیسپانیی بە مانی رەنگی شینی ئاسمانی دێت كە لەسەر ئاڵای وڵاتەكە و درێسی هەڵبژاردەكە رەنگی داوەتەوە. •    هەڵبژاردەی پرتوگال: -    بەرازیلی ئەوروپا: ئەوەش بۆ توانا و لێهاتوویی یاریزانانی هەڵبژاردەكە دەگەڕێتەوە كە لە شێوازی یاریكردن هەڵبژاردەی بەرازیلەوە نزیكە. •    هەڵبژاردەی مەكسیك: -    لۆس مۆنیتۆس  (los monitos): بە واتای دەستی بچوك دێت. -    (el tri) بە واتای سێ‌ رەنگی درێسی هەڵبژاردەكە دێت. •    هەڵبژاردەی ژاپۆن: -    سامورای: وەك ئاماژەیەك بۆ جەنگاوەرە دێرینەكانی ژاپۆن. •    هەڵبژاردەی سویسرا: -    لا ناتی كە بە زمانی فەرەنسی بەواتای " تیپی نیشتمانی" دێت   •    هەڵبژاردەی كرواتیا: -    بە " ڤاترینی" ناوەدەبرێت كە بە زمانی كرواتیی بە واتای درەوشاوە دێت.    

(درەو میدیا): منداڵێكی بەلجیكی بەناوی " لۆران سیمۆنز"  كە تەمەن هەشت ساڵە قۆناغی ئامادەیی تەواوكردووە و پرۆگرامی خوێندنی شەش ساڵی بە یەك ساڵ و نیو تەواوكردووە. بە وتەی باوك و دایكی لۆران لە تاقیكردنەوەی ئاستی زیرەكیدا رێژەی لە سەدا 145ی بەدەستهێنا و بڕوانامەی قۆناغی ئامادەیی وەرگرتووە، كە كەسانی ئاسایی لە تەمەنی 18 ساڵیدا ئەو قۆناغە دەبڕن. لۆران لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ رادیۆی " ئاڕ تی بی ئێف"ی بەلجیكی كە زۆر هۆگری وانەی ماتماتیكە ، چونكە وانەیەكی بەرفراوانە و ئامار و ئەندازە و جەبر لەخۆدەگرێت. لۆران كە لە باوكێكی بەلجیكی و دایكێكی هۆڵەندیی لە دایكبووە، دوای بەسەربردنیدوو مانگی پشووی هاوین پەیوەندی بە زانكۆوە دەكات و باوكی دەڵێت:" كوڕەكەم لە یاریكردن لەگەڵ منداڵانی تردا رووبەرووی ئاستەنگ دەبێتەوە، وەك منداڵانی تر زۆر بایەخ بە یاریكردن نادات". دەشڵێت:" لۆران بیری لەوە دەكردەوە ببێتە بە پزیشكی نەشتەرگەر یان كەشتیوانی گەردونی، بەڵام ئێستا بیرلەوەدەكاتەوە كە بچێتە بواری تەكنۆلۆژیای زانیاری و كۆمپیوتەرەوە." لە كۆتایی چاوپێكەوتنەكەدا باوكی لۆران دەڵێت:" ئەگەر لۆران بڕیاربدات بەیانی ببێتە دارتاشێك، ئەوا بەلای ئێمەوە گرنگ نیە، هەتا ئەو دڵخۆش بێت". سەرچاوە: بی بی سی  

(درەو میدیا): دەسەڵاتدارانی فەرەنسا رایانگەیاند دزی بەناوبانگ " رەزوان فاید" بە هێلیكۆپتەرێك لە گرتوخانەیەكی پاریسی پایتەخت هەڵاتووە. بە گوێرەی هەواڵێکی سایتی " بی بی سی " سێ‌ لە هاوكارەكانی فاید كە چەكیان پێبووە بە هێلیكۆپتەرێك لە گۆڕەپانی زیندانی " سین ئەی مارن"  نیشتونەتەوە و فایدیان رزگاركردووە. رەزوان فاید یەكێكە لە تاوانبارە بەناوبانگەكان لە فەرەنسا و بە تۆمەتی ئەنجامدانی چەند تاوانێكی دزیكردن بە زەبری چەك سزای 25 ساڵ زیندانیكردنی بەسەردا سەپێندرابوو. ئەمە یەكەمجار نییە كە فاید لە زینداندا هەڵبێت و ساڵی 2013ش دوای نیو كاتژمێر لە گەیشتنی بە گرتوخانەیەكی باكوری فەرەنسا، دوای بەبارمتەگرتنی چوار بەرپرسی گرتوخانەكە و بەكارهێنانیان وەك پەرژینی مرۆیی و شكاندنی ژمارەیەك دەرگای گرتوخانەكە هەڵات.  

ئامادەكردنی: نامیق رەسوڵ بردنەوەی جامی جیهانی تۆپی پێ بێ‌ گومان هیوا و ئومێد و ویستی هەموو یاریزانێكی تۆپی پێیە لەسەرتاسەری جیهاندا، ئەوەش بەهۆی ئەوەی هەر یاریزانێك ئەو جامە گرانبەها و بەناوبانگە بەرزبكاتەوە، دەبێتە خاوەنی پێگەیەك لە هەموو ژیانیدا. یاریەكانی جامی جیهانی تۆپی پێی " مۆندیال" هەر چوار ساڵێك بەڕێوەدەچێت و عاشقانی ئەو یاریە چاوەڕوانن كێ‌ ئەو نازناوە بەدەستدەهێنێت، كە 32 باشترین هەڵبژاردەی جیهان كێبركێی بەدەستهێنانی دەكەن. لە رابردوودا یاریزانانی تۆپی پێ هەموو هەوڵێكیان دەخستەگەڕ بۆ ئەوەی بگەنە یارییەكانی كۆتایی مۆندیال لە پێناوی بەرزكردنەوەی ناوی خۆیان وڵاتەكەیان، بەڵام لەگەڵ بەرەوپێشچوونی یارییەكە و تێكەڵاوبووونی لەگەڵ جیهانی دارایی و بزنسدا ئامانجەكانی تیپەكان زیاتربوون، وبە تەنها دەركەوتن و بەشداریكردن لە پاڵەوانێتییەكەدا بە واتای دەستكەوتنی دەستكەوتێكی مادی زۆر دێت. 21 ەمین پاڵەوانێتی جامی جیهانی بە چاودێری یەكێتی نێودەوڵەتی تۆپی پێ " فیفا" رۆژی 14ی حوزەیرانی داهاتوو لە روسیا دەستیپێكرد و تا 15ی تەموز بەردەوام دەبێت. لەم راپۆرتەدا ئەو خەڵاتە داراییانە دەخەینەڕوو كە فیفا بۆ ئەو 32 هەڵبژاردەیەكی دیاریكردووە كە بەشداری مۆندیالی روسیا دەكەن، كە بەراورد بە مۆندیالی 2014 بڕی خەڵاتەكان زیاتر كراون. خەڵاتە داراییەكانی جامی جیهانی 2018 و چۆنێتی دابەشكردنی تشرینی یەكەمی رابردوو یەكێتی تۆپی پێی نێودەوڵەتی " فیفا" رایگەیاند بڕی 400 ملیۆن دۆلاری ئەمریكی تەرخانكردووە بۆ خەڵاتە داراییەكانی ئەو 32 هەڵبژاردەیەكی بەشداری مۆندیالی روسیا دەكەن و بەمشێوەیە دابەشدەكرێت: •    هەر هەڵبژاردەیەكی تۆپی پێ كە بەشداری خولی كۆمەڵەكانی پاڵەوانێتییەكە دەكات بڕی 9.5 ملیۆن دۆلاری ئەمریكی وەردەگرێت، 1.5 ملیۆن دۆلار تێچووی خۆئامادەكردنە بۆ پاڵەوانێتییەكە و 8 ملیۆن دۆلاریش بۆ بەشداریكردنیەتی لە گەڕی یەكەمی پاڵەوانێتییەكە، ئەم بڕە پارەیەش بە سەركەوتن بۆ خولەكانی داهاتوو زیادەكات. •    هەر هەڵبژاردەیەك بگاتە قۆناغی 16ی پاڵەوانێتییەكە 12 ملیۆن دۆلاری ئەمریكی وەردەگرێت. •    هەر هەڵبژاردەیەك گەیشتە قۆناغی چارەكی كۆتایی 16 ملیۆن دۆلاری تر وەردەگرێت. •    ئەو دوو هەڵبژاردەیەكی لە چوار گۆشەی زێڕینی پاڵەوانێتییەكە دەكرێنە دەرەوە، یاری پلەی سێیەم و چوارەم دەكەن و ئەو هەڵبژاردەیەی پلەی سێیەم بەدەستدەهێنێت 24 ملیۆن دۆلار وەردەگرێت و هەڵبژاردەی پلە چواریش 22 ملیۆن دۆلار وەردەگرێت. •    ئەو دوو هەڵبژاردەیەی دەگەنە یاری كۆتایی بڕی 66 ملیۆن دۆلاریان بۆ تەرخانكراوە، ئەو هەڵبژاردەی جامەكە دەباتەوە 38 ملیۆن دۆلار وەردەگرێت و هەڵبژاردەی دووەمیش 28 ملیۆن دۆلاری پێ دەدرێت.  

(درەو میدیا): ئەمڕۆ شەممە یارییەكانی قۆناغی 16ی جامی جیهانی تۆپی پێی 2018ی روسیا دەستپێدەكات و ئە خولە چوار رۆژ دەخایەنێت و هەشت یاری لە خۆدەگرێت كە لە حەوت شاری روسیا بەڕێوەدەچن. لە یاری دەستپێكی ئەم قۆناغەدا، هەڵبژاردەی تۆپی پێی ئەرجەنتین و هەڵبژاردەی فەرەنسا لە یاریگای شاری کازان رووبەڕووی یەكدەبنەوە و ئێوارەش هەردوو هەڵبژاردەی ئۆرەگوای و پرتوگال لە شاری سۆچی یاری دەكەن. رۆژی یەكشەممەش دوو یاری بەڕێوەدەچێت، سەرەتا هەڵبژاردەی روسیای خانەخوێی مۆندیال و هەڵبژاردەی ئیسپانیا لە مۆسكۆی پایتەخت كێبركێی دەكەن بۆ بەدەستهێنانی بلیتی قۆناغی داهاتوو، پاشان هەڵبژاردەی كرواتیا و دانیمارك لە شاری نۆفگۆرد  رووبەڕوودەبنەوە. رۆژی دووشەممەش هەڵبژاردەی بەرازیل و مەكسیك لە شاری سامارا بەیەكدەگەن و دواتر هەڵبژاردەی بەلجیكا و ژاپۆنیش لە شاری رۆستۆڤ یاریدەكەن. لە دوا رۆژی قۆناغی شانزەدا هەڵبژاردەی سوید و سویسرا لە ساری شان پیترسبۆرگ رووبەڕووی یەك دەبنەوە و دوای ئەوە لە دوا یاری قۆناغەكەدا هەڵبژاردەی كۆڵۆمبیا و ئینگلتەرا لە مۆسكۆی پایتەخت یاریدەكەن و دوو رۆژ پشوو دەبێت و پاشان قۆناغی هەشت دەستپێدەكات. گۆڕانكاری نوێ‌ بڕیارە یارییەكانی قۆناغی شانزە بە یاسای نوێی تایبەت بە گۆڕینی یاریزانەكان بۆ یەكەمجار لە مێژوودا بەڕێوەبچن و رێگە بە هەردوو تیپ دەدرێت لەكاتی گەیشتنی یارییەكە بە كاتی زیادكراو گۆڕانكاری چوارەم بكەن، واتە لە جیاتی سێ‌ گۆڕینی سێ‌ یاریزان، رێگەیان پێدەدرێت یاریزانێكی تریش ئاڵو گۆڕ بكەن. ئاماری قۆناغی گروپەكان لە قۆناغی یەكەمی مۆندیالی روسیادا كە بە قۆناغی گروپەكان ناودەبرێت ، 122 گۆڵ تۆماركراوە و 349 پاسی دروستیش دراوە و داوەركانیش 158 كارتی زەردیان بە یاریزانان داوە.  

وەرگێڕانی: نامیق رەسوڵ- فازل حەمەڕەفعەت كاتێك باس لەو هۆكارانە دەكرێت كە بونەتە هۆی هەڵگیرسانی جەنگەكان، یەكسەر هۆكاری لۆژیكی بە مێشكتدا دێت، وەكو ململانێی لەسەر سامان و داگیركردنی خاك و یان ئازادكردنی یاخود تەنانەت گەڕان بەدوای نەمری و ناوبانگدا، لە پشت ئەم هۆكارانەوە چەندین شیكردنەوەی پڕ گرێوگۆڵ دەبینین، كە لەگەڵ ئەو كوشتار و برینداربوون و زیانە مادییە زۆرانەدا دەگونجێت كە جەنگ لەدوای خۆی بەجێی دەهێڵێت، بەڵام كاتێك تەماشای كتێبەكانی مێژوو دەكەین توشی سەرسوڕمان دەبین بەو هەموو جەنگەی كە هۆكاری رودانیان دەكرێت بە پڕوپوچ وەسفبكرێت. 1: جەنگی "گوێی جەنگینز": خاڵی سەرەتای ئەم جەنگە دەگەڕێتەوە بۆ ئەو كاتەی كە هێزەكانی ئیسپانیا سااڵی 1731 كاپتنی كەشتییەكی ئینگلیزییان دەستگیركرد بە ناوی كاپتن "جەنگینز" و سوكایەتییەكان پێكرد و بەشێوەیەكی توندوتیژ هەڵسوكەوتیان لەگەڵ كرد تا ئەو ئاستتەی فەرماندەیەكی ئیسپانی گوێی "جەنگینز"ی بڕی و پێی وت: پادشای ئینگلتەراش هەمان چارەنوسی دەبێت ئەگەر بێتە ناوچەی كاریبی یاخود بازرگانی بكات لەو ناوچانەی كە موڵكی ئیسپانیان. دوای ئازادكردنی "جەنگینز" گوێچكە بڕاوەكەی لە كوپێك خواردنەوەی كحولیدا هەڵگرت و گەڕایەوە بۆ ئینگلتەرا و رۆیشت بۆ لای پادشا جۆری دووەم ئاگاداری بكات لەو گوێیەی كە بڕیویانە، بەڵام پادشا لە سەرەتاوە بایەخی پێنەدا، ئەمە وایكرد "جەنگینز" پەنا بۆ بڵاوكردنەوەی چیرۆكەكەی ببات لە یەكێك لە گۆڤارە بەناوبانگەكان و بەردەوامیش بە گوێ بڕاوەكەیەوە بە قاوەخانەكاندا دەگەڕا و چیرۆكەكەی دەگێڕایەوە. دواجار لە ساڵی 1738 سەركەوتوو بوو لەوەی سكاڵایەك بخاتە بەردەم ئەنجومەنی گشتی بەریتانیا، ئەو بەریتانیانەی كە دیمەنی گوێی وروژاندبونی، گوێیان بۆ گرت، داوا لە ئیسپانیا كرا داوای لێبوردن لەو كارە بكات كە كردویەتی، بەڵام هیچ وەڵامێك نەبوو، لە 23ی ئۆكتۆبەری 1739 ئەو جەنگە هەڵگیرسا كە ناوی لێنرا جەنگی "گوێی جەنگینز"، دوای دەستپێكردنی جەنگەكە پەرەیسەند بۆ جەنگی نێوان دوو هاوپەیمانێتی نەك تەنیا دوو دەوڵەت، نەمسا و فەرەنسا و هەندێك لە وڵاتانی تر بەشدارییان لە جەنگەكەدا كرد، ئەمە وای كرد خەڵكانی پسپۆڕ بە شوێن هۆكاری راستەقینەی جەنگەكەدا بگەڕێن كە دوو هاوپەیمانی گەورەی بەشەڕدا، جەنگەكەش بە ئیمزاكردنی رێككەوتنێك بە ناوی "ئیكس لا شابل" لە ساڵی 1748 كۆتایی هات. 2- جەنگی باڵندەی ئیمو: ئەم جەنگە لەنێوان مرۆڤەكاندا نەبوو، لەنێوان مرۆڤ و ئاژەڵەكاندا بوو، لە نۆڤێمبەر/ تشرینی دووەمی ساڵی 1932 باڵندەی "ئیمۆ" لە شێوەیەك لە ئوسترالیا بڵاوبوەوە كە لە كۆنترۆڵ دەرچوو، ژمارەیان گەیشتە نزیكەی (20 هەزار) باڵندە، لە بیابانی ئوسترالیا بڵاوبونەوە و بەروبومی كشتوكاڵیان لەناودەبرد، ئەمە وایكرد سوپای ئوسترالیا هێزێكی چەكدار بنێرێت بۆ لەناوبردنیان. بەڵام كارەكە ئاسان نەبوو، باڵندەكان سەركەوتوو بوون لە نیشاندانی نەرمییەكی زۆر لەبەرامبەر چەكەكانیان، سەرباری كوژرانی (2 هەزارو 500) باڵندە، بەڵام زۆرینەیان رزگاریان بوو و هەڵاتنی لە دەستی سەربازە چەكدارەكان، دوای هەفتەیەك بەردەوانی جەنگەكە، فەرماندەی هێزە چەكدارەكە بێئومێد بوو لە لەناوبردنی باڵندەكان و بڕیاری كشانەوەی دا. 3-  جەنگی سەگێكی سەرلێشێواو: دوای تەواوبونی جەنگی جیهانی یەكەم، پەیوەندییەكانی نێوان یۆنان و بولگاریا زۆر ئاڵۆزبوو، كەشوهەواكە لەباربوو بۆ نوێبونەوەی جەنگ لە نێوانیاندا ئەگەر هۆكارێك هەبێت، ئەو هۆكارەش لە رۆژی 22ی ئۆكتۆبەر/ تشرینی یەكەمی 1925 رویدا كاتێك یەكێك لە سەربازانی یۆنانی شوێن سەگە هەڵاتوەكەی كەوت كە سنوری بولگاریای بڕی، سەربازەكە بەردەوام بوو لە راونانی سەگەكە ئەمە وایكرد بە تەقەی پاسەوانی سنوری بولگاریا بكوژرێت. ئەم روداوە هێزەكانی یۆنانی وروژاند و رۆژی دواتر جەنگیان لەدژی بولگاریان دەستپێكرد و ژمارەیەك گوندیان داگیركرد، لە سەروبەندی بۆردومانكردنی شاری "بیتریچ" بوون، بەڵام كۆمەڵەی نەتەوەكان دەستوەردانی كرد و ئیدانەی هێرشەكەی كرد، و لیژنەیەكی نێودەوڵەتیشی پێكهێنا بۆ دانوستان، سەركەوتوو بوو لە راگرتنی شەڕ، ئەمەش دوای ئەوەی 52 كەس كوژران. 4- جەنگی تۆپی پێ‌: ئەم جەنگە لە نێوان هندۆراس و سلڤادۆردا بەرپابووو، ناكرێت تەنها یاری تۆپی پێ بە هۆكاری سەرەكی هەڵگیرسانی ئەم شەڕە دابنرێت،کارەکە زۆر لەوە دژوارترە و رەگ و ریشەی قەیرانی نێو ئەو دوو وڵاتە بۆ شەستەكانی سەدەی رابردوو دەگەڕێتەوە، كاتێك حكومەتی هندۆراس تاپۆكردنی زەویی لە هاوڵاتیانی سلڤادۆر قەدەغەكرد و هاوڵاتیانی سلڤادۆریی دەركرد و پەیوەندییە دیپلۆماتییەكانیشی لەگەڵ وڵاتەكەیاندا پچڕاند، بەڵام تیروپشكی یارییەكانی پاڵاوتنی جامی جیهانی ساڵی 1970 تیپی هەردوو وڵاتی رووبەڕوووی یەك كردەوە لە یارییەكی یەكلاكەرەوەدا و سلڤادۆر یارییەكەی بردەوە و بۆ تەواوكردنی پاڵاوتنەكان سەركەوت، لەگەڵ كۆتاییهاتنی یارییەكە هەردوو دەوڵەت هێزەكانیان لەسەر سنور جێگیركرد و جەنگ بە پێشێلكردنی ئاسمانی سلڤادۆر لەلایەن فڕۆكەیەكی هندۆراسەوە دەستیپێكرد, فڕۆكەكە بنكەیەكی سەربازی بۆردومانكرد و سوپای سلڤادۆریش بەرپەرچی دایەوە، دوای پێنج رۆژ لە شەڕ هێزەكانی هندۆراس گەورەترین شاری سلڤادۆریان بۆردومانكرد، بەڵام هەوڵە نێودەوڵەتییەكان و هەوڵەكانی لیژنەی تایبەت بە رێكخراوی وڵاتانی ئەمریكای باشوور سەركەوتووبوون لە راگرتنی جەنگەكەدا. 5- جەنگی خواردن: هۆكاری هەڵگیرسانی ئەم جەنگە بۆئەوە دەگەڕێتەوە ، دوكانێكی خواردەمەنی كە خاوەنەكەی هاوڵاتییەكی فەرەنسیی بوو لە شاری مەكسیكۆ بەهۆی سەرهەڵدانی پشێوی ئاژاوەوە لە ساڵی 1828 تاڵانكرا، خاوەنەكەی داوای قەرەبووی لە دەسەڵاتدارانی مەكسیك كرد، بەڵام سكاڵا و داواكارییەكەی پێشتگوێخرا، بەوەش خاوەنەكەی ناچاربوو داوای هاوكاری لە حكومەتی فەرەنسا بكات، ماوەیەكی زۆر هیچ وەڵامێكی وەرنەگرتەوە، هەتا " لویس فیلیپ"شای فەرەنسا هاتەسەرخت و توڕە بووە لەوەی كە مەكسیك لە قەرەبووكردنەوەیدا شكستیهێناوە و ئەوەش وایكرد داوا لە شای مەكسیك بكات بڕی 600 هەزار پیزۆ وەك قەرەبوو بداتە خاوەنی دوكان خواردەمەنییەكە بەهۆی ئەو زیانانەی لێی كەتووە، كاتێك مەكسیك رەتیكردەوە قەرەبووەكە بدات، شای فەرەنسا جەنگی راگەیاند و جەنگەكە لە تشرینی یەكەمی 1838 دەستیپێكرد و لە ئازاری 1839 كۆتایی هات، دوای ناوبژیوانی حكومەتی بەریتانیا و ئیمزاكردنی رێككەوتنی ئاشتی لە نێوان هەردوو وڵاتدا، كە یەكێك لە بەندەكانی حكومەتی مەكسیكی پابەند كرد ئەو بڕە پارەیە وەك قەرەبوو بداتە خاوەن دوكانەكە. 6- جەنگی سەتڵەكە: ئەم جەنگە ساڵی 1328 لە نێوان دوو شاری سەربەخۆی ئەو كاتەی ئیتالیا بەرپابوو، كە ئەوانیش شاری مۆدینا و بۆڵۆنیا بوون، سەرەتا فیرقەیەك لە سەربازانی مۆدینا هێرشیانكردە سەر شاری بۆڵۆنیا و سەتڵێكی دارینی گەورەیان دزی و هێنایانە شارەكەیان، ئەوەش دانیشتوانی بۆڵۆنیای توڕەكرد و بە سوكایەتیكردن پێیان لە قەڵەمیاندا و ئەو هەڵوێستەش بووەهۆی بەرپابوونی جەنگ لە نێوان هەردوو شارەكەدا و شەڕەكە 12 ساڵی خایاند، سەرەڕای ئەوەی جەنگەكە ئەو ماوە دوورودرێژەی خایاندن بەڵام بۆڵۆنیان نەیتوانی سەتڵەكە بەدەستبهێنێتەوە و هەتا ئەمڕۆش ئەو سەتڵە بە تاوەری زەنگەكەوە لە مۆدینا هەڵوەسراوە. 7- جەنگی پاراگوای:  سەرۆكی پاراگوای " فرانسیسكۆ سۆلانۆ لۆپێز" زۆر بە سەركردەی سەربازی فەرەنسا ناپلیۆن پۆناپارت سەرسامبوو، هەمیشە هەوڵیدەدا لە هەموو بوارەكانی ژیانیدا لاسایی بكاتەوە، یەكێك لەو لایەنانەش ئازایەتی ناپلیۆن و زۆر شەڕكردنی بوو، لەبەرئەوە لۆپێز ساڵی 1864 جەنگی لەدژی سێ‌ دراوسێی وڵاتەكەی، ئەرجەنتین، و بەرازیل و ئۆرەگوای راگەیاند و ئەنجامەكەشی زۆر كارەساتبار بوو، بە گوێرەی خەمڵاندنەكان لەو جەنگەدا 90%ی پیاوانی پاراگوای گیانیان لەدەستدا، و كۆی قوربانییەكان گەیشتە 400 هەزار كوژراو لە هەردوو لایەنی شەڕ و لە كۆتاییدا هیچ چارەسەرێك بۆ وەستاندنی شەڕەكە نەبوو، جگە لە تیرۆركردنی سەرۆكە گەمژەكە نەبێت لە ساڵی 1870دا. سەرچاوە: هاڤینگتۆن پۆست عەرەبی    

(درەو میدیا): شیردان شاكیری و گرانیت چاكا دوو یاریزانی هەڵبژاردەی تۆپی پێی سویسران و بەرەگەز خەڵكی كۆسۆڤۆن، ئەم دوو یاریزانە لە یاری هەڵبژاردەی سویسرادا  لە مۆندیالی روسیا بەرامبەر بە هەڵبژاردەی سویسرا دوو گۆڵیان تۆماركرد و بە هێمای ئەلبانیا ئاهەنگیان گێڕا و ئەوەش حكومەتی سربیای توڕەو نیگەران كرد. یارییەكەی هەڵبژاردەی  سویسرا و سربیا رۆژی هەینی رابردوو بەڕێوەچوو، هەڵبژاردەی سربیا بە گۆڵێك پێشكەوت، بەڵام دواتر سویسرا ئەنجامەكەی هەڵگێڕایەوە لە خولەكانی كۆتاییدا بە ئەنجامی 2-1 یارییەكەی بردەوە، شیردان شاكیری یاریزانی بەرەگەز كۆسۆڤۆیی   گۆڵی بردنەوەی تۆماركرد و بەرەو هاندەرانی سربیا رۆیشت و هەردوو دەستی بە پێچەوانەی یەكرتەوە لەسەر سەنگی دانا و نیشانەی " هەڵۆی دووسەر" نیشانەی ئەلبانیا دروستكرد و پێش ئەویش چاكای هاوڕێی كە گۆڵی یەكەمی تۆماركرد و هەمان رەفتاریكرد. لە بەرامبەر ئەو كارەی ئەو دوو یاریزانە یەكێتی تۆپی پێی نێودەوڵەتی " فیفا" بڕیاریدا هەریەك لە شاكیری و چاكا بە بڕی 10 هەزار فرەنكی سویسری " 10 هەزار دۆلار" و هاوڕێكەیان و كاپتنی هەڵبژاردەی تۆپی پێی سویسرا شتیڤان لیختشتاینەر بە بڕی پێنج هەزار دۆلار غەرامەبكات. دوای ئەم بڕیارەی فیفا، لە كۆسۆڤۆ هاوسۆزی و پشتیوانی زۆر بۆ ئەو یاریزانانە دەبڕدا و سایتێكی ئەلیكترۆنی بۆ كۆكردنەوەی كۆمەك و هاوكاری بۆیان دانرا و لەماوەی 24 كاتژمێردا 12 هەزار یۆرۆ كۆكرایەوە. بایرام حەسانی وەزیری بازرگانی و پیشەسازی كۆسۆڤۆ یەكەمین كەس بوو بە موچەی مانگێكی ( 1500 یۆرۆ) بەشداری كۆكردنەوەی هاوكاری كرد بۆ ئەو سێ‌ یاریزانە و لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەكانی كۆسۆڤۆ وتی:" ئەوان تەنها لەسەر ئەوەی رەگ و ریشەی خۆیان لە بیر نەكردووە سزادراون، ئەوان ئەوەیان لە بیر نەكردووە كە لە كوێوە هاتوون، بە پارە قەرەبووی ئەو خۆشیە ناكرێتەوە كە چاكا و شاكیری بە ئاهەنگێڕان لەگەڵ دروشمی هەڵۆ بۆ ئێمەیان هێنا". شاكیری ساڵی 1991 لە كۆسۆڤۆ لەدایكبووە، لە تەمەنی یەك ساڵیدا لەگەڵ خێزانەكەیدا چووتە سویسرا، چاكاش ساڵی 1992 لە خێزانێكی كۆسۆڤۆیی لە سویسرا لەدایكبووە، و براكەی تولانت دوای یاریكردنی بۆ هەڵبژاردەی سویسرای خوار تەمەن 21 ساڵ چووە ریزی هەڵبژاردەی تۆپی پێی ئەلبانیاوە. كۆسۆڤۆ دەكەوێتە باكوری ئەلبانیا و زۆرینەی دانیشتوانەكەی موسوڵمانن، ساڵی 1998 هەڵمەتی جیابوونەوەی لە سربیا دەستپێكرد و سربیاش هەوڵەكانی سەربەخۆیی بە هێز سەركوتكرد، ئەوەش پەیمانی ناتۆی ناچاركرد لە ئازاری 1998 دەستوەردان بكات و هێرشی ئاسمانی بكاتە سەر بەلگرادی پایتەختی سربیا و دوای 78 رۆژ حكومەتی سربیا هێزەكانی لە كۆسۆڤۆ كشاندەوە. لە ساڵی 2008 كۆسۆڤۆ سەربەخۆیی وەرگرت و بووە ئەندامی رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان، بەڵام تا ئێستا لە لایەن سربیا و پێنج وڵاتی یەكێتی ئەوروپا روسیا و چینەوە دانی پێدانەنراوە.  

 (درەو میدیا): سیستمی سەرۆكایەتی لە توركیا بە سەرۆكایەتی رەجەب تەیب ئەردۆغان دەچێتە بواری جێبەجێكردنەوە و كابینەی نوێی حكومەتی توركیا گۆڕانكاری بەسەردا دێت. بە گوێرەی راپۆرتێكی سایتی " turkpress" كابینەی نوێی حكومەتی توركیا لە 14 وەزارەت پێكدێت و لەبەرامبەر كەمكردنەوەی وەزارەتەكاندا چەند دەست و ئەنجومەن و نوسینگەیەكی نوێ پێكدەهێنرێت. پەیكەری سیستمی سەرۆكایەتی توركیا لە 16 وەزارەت و 4 نوسینگە و نۆ دەستە و هەشت ئەنجومەن و سەرۆكایەتی پێكدێت. رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆمار جێگرەكانی و وەزیرەكانی حكومەتەكەی لە دەرەوەی پەرلەمان دیاریدەكات و رێوشوێنی كاری سیستمی سەرۆكایەتی بەمشێوەیەیە: •     چوار نوسینگە  پێكدەهێرنێت كە ئەمانەن: نوسینگەی دارایی، نوسینگەی سەرچاوە مرۆییەكان، نوسینگەی تەكنۆلۆژیا و نوسینگەی وەبەرهێنان، هەرچوار نوسینگەكە راستەوخۆ پەیوەستن بە سەرۆك كۆمارەوە و رۆڵی گرنگ دەگێڕن لە بوارەكانی وەبەرهێنان و بودجە و سەرچاوە مرۆییەكان، هەروەها راوێژكارەكانی ئێستا رەجەب تەیب ئەردۆغانیش كە ژمارەیان 36 راوێژكارە لەگەڵ چەندین كەسی تردا لەم چوار نوسینگەیەدا كاردەكەن. •    نۆ دەستەش دادەمەزرێنرێن و راستەوخۆ سەربە سەرۆكایەتی كۆمار دەبن و ئەركەكانیان بریتییە لە پێشكەشكردنی پێشنیاز لە بوارەكانی زانست، تەندروستی، پەروەردە و فێركردن، خۆراك و ئابوری ، ئاسایش و سیاسەتی دەرەوە و داڕشتنی سیاسەت و ستراتیژی دوورمەودا، یەكێم لە دەستەكان دەستەی ستراتیژی و بودجەیە كە لە نزیكەوە چاودێری بودجە دەكات و بەدواداچوون بۆ كاریگەری بڕیارە ئابورییەكانی بانكی ناوەندی و دەسەڵاتە باڵاكان دەكات لەسەر بودجەی گشتی وڵات. •    گرنگترین ئەو ئەنجومەنانەشی كە لە سیستمی سەرۆكایەتی توركیادا دادەمەزرێنرێن، ئەنجومەنی سیاسیەتی ئابورییە كە وەك دەستەیەكی ئابوری بەهێز پێشنیاز و ستراتیژی خۆی راستەوخۆ پێشكەشی سەرۆك كۆمار دەكات. هەروەها ئەنجومەنی ئاسایش و سیاسەتەكانی دەرەوەش دادەمەزرێنرێت كە ئەركی داڕشتنی سیاسەتی نوێیە بۆ بەرەوپێشبردن و بەرزركردنەوەی ئاستی توركیا لە نێوەندە نێودەوڵەتییەكاندا.

(درەو میدیا): دوای پێشكەشكردنی ئاستێكی خراپ، هەڵبژاردەی تۆپی پێی ئەڵمانیا پاڵەوانی مۆندیالی رابردوو، دوای دۆڕاندنی بە هەڵبژاردەی كۆریای باشوور ( 2- 0 ) ماڵئاوایی لە مۆندیالی 2018ی روسیا كرد. ئەو شكست هاندەرانی ئەڵمانیای تووشی شۆك كرد، چونكە لە ماوەی 80 ساڵدا ئەوە یەكەمجارە هەڵبژاردەی مانشافت كە چوارجار جامی جیهانیی بردوەتەوە لە قۆناغی یەكەمی مۆندیال بكرێتە دەرەوە و بەوەش ئەڵمانیا شكستیهێنا لەوەی هاوشێوەی هەڵبژاردەی ئیتالیا و بەرازیل بچێتە لیستی ئەو هەڵبژاردانەی سەركەوتووبوون لە پارێزگاریكردن لە نازناوی جامی جیهانیی. لە دوای كۆتایی هاتنی یارییەكەی ئەڵمانیا و كۆریای باشوور، هاندەرانی ئەڵمانیا جامی توڕەیی خۆیان بە مەسعود ئۆزێل یاریزانی هەڵبژاردەكەیان رشت. ئۆزێل لە كاتێكدا بەڕێوەبوو بۆ ژووری خۆگۆڕینی یاریزانەكان لەلایەن چەند هاندەرێكی توڕەوە  هێرشیكرایەسەر و ئەویش وەڵامیدانەوە. چەند شایەدحاڵێك بە رۆژنامەی " بێڵد" یان راگەیاند كاتێك ئۆزێل بەرەو ژووری خۆگۆڕین دەڕۆیشت، درێسەكەی هەڵداوە بۆ جەماوەری ئەڵمانیا، بەڵام پاشان بە توڕەییەوە گەڕاوەتەوە بووە بە شەڕەقسەی لەگەڵ هاندەراندا و دواتر راهێنەری گۆڵپارێزەكان ئەندی كۆپكە دۆخەكەی هێوركردوەتەوە. جەماوەری ئەڵمانیا لە پێش دەستپێكردنی یارییەكانی مۆندیالەوە لە مەسعود ئۆزێل و ئیلكای گۆندۆگان توڕەن بەهۆی كۆبوونەوەیان لە لەندەن لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان و داوایانكرد لە هەڵبژاردەی ئەڵمانیا دووربخرێنەوە. جگە لە هاندەران، لەلایەن ئەستێرەكانی پێشووی تۆپی پێی ئەڵمانیاوە مەسعود ئۆزێل رووبەڕووی رەخنە بووەوە بە تایبەتیش دوای پێشكەشكردنی ئاستێكی نزم لە یارییەكانی مۆندیالی روسیادا. ماریۆ بازلەر یاریزانی پێشووی بایرن میونشن و هەڵبژاردەی ئەڵمانیا  لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەی " گاردیان" ی بەریتانیی  لە ئاماژەیدا بۆ خراپی ئاستی ئۆزیل وتی:" ئۆزێل نیشانەكانی بۆقی مردووی لەسەر دەركەوتبوو". هەروەها  ستیڤان ئیفنبێرگ كاپتنی یانەی بایرن میونشن كە بەشداری مۆندیالی 1994ی كردووە لەگەڵ هەڵبژاردەی ئەڵمانیا جەختیكردەوە كە پێویست بوو ئۆزێل و گۆندۆگان دوای كۆبوونەوەیان لەگەڵ سەرۆكی توركیا لە لەندەن لە هەڵبژاردە ئەڵمانیا دووربخرایانەتەوە. هەروەها لۆتەر ماتیۆس كاپتنی هەڵبژاردەی ئەڵمانیا لە 1900دا رەخنەی ئاراستەی مەسعود ئۆزێل كرد و وتی:" كاتێك دەبینم ئۆزێل دەچێتە ناو یاریگا، واهەستدەكەم كە خۆشحاڵ نییە بە پۆشینی درێسی هەڵبژاردەی نیشتمانی، وەكو ئەوە دەردەكەوێت كە هەر لە بنەڕەتدا نەیەوێت بەشداری بكات". لۆف بەرپرسیارێتی لە ئەستۆ دەگرێت دوای ئەو شكستتە گەورەیەی هەڵبژاردەی ئەڵمانیا، یواخیم لۆف راهێنەری هەڵبژاردەكە بە خێرایی دوای كۆتاییهاتنی یاریكە بەرپرسیارێتی شكستەكەی لە ئەستۆگرت و بەدووریشی زانی لەم كاتەدا باس لە چارەنوسی خۆی لەگەڵ هەڵبژاردنەكەدا بكات، بەڵام ئۆلیڤەر بێهۆف یاریدەدەری راهێنەری و بەڕێوەبەری وەرزشی هەڵبژاردەی مانشافت وتی" لە ئێستاوە چاو بە هەموو شتێكدا دەخشێنرێتەوە، هەموو شتێك، تێگەیشتم كە راهێنەر و ئەستێرە گەورەكانی مانشافت و هەموو وردەكارییەكان دەگرێتەوە." هەر لەسەهەمان پرس تۆنی كروز یاریزانی هێڵی ناوەڕاستی هەڵبژاردەكە وتی:" تۆپی پێی ئەڵمانیا لە بەردەم گۆڕانكاریی تەواوەتیدایە". تۆماس هۆمڵزی یاریزانیش كە یەكێك بوو لە یاریزانە ئاست بەرزەكانی مۆندیالی رابردوو، یەكەمجار بەرپرسیارێتی شكستەكەی خستە ئەستۆی خۆی بەهۆی ئەوەی لە خولەكی 85 یارییەكەداسەركەوتوو نەبوو هەژاندنی تۆڕی گۆڵی كۆریای باشوور. مانوێل نۆیەری كاپتن و گۆڵپارێزی هەڵبژاردەی ئەڵمانیا وتی:" شایستەی ئەوە نەبووین، پێویستە بە روون و ئاشكرا بڵێین كە ئێمە بەرپرسین لەوەی روویدا، كارێكی زۆر تۆقێنەر بوو، مایەی بەزەییە." نۆیەر وتیشی: ئەگەر بۆ قۆناغی داهاتوش سەربكەوتینایە، ئەوا لە كۆتاییمان پێدەهات و لە یاری دواتردا شكستماندەهێنا".