(درەو میدیا) بەپێی بەپێی ئەنجامی 99%ی دەنگی هەڵبژاردنی 24ی حوزەیرانی 2018 پەرلەمانی توركیا، لە ئەستەنبوڵ هەدەپە لە پلەی سێیەمدایەو 12 كورسی و ( 1,178,118 ) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی ( 12.6%)، هاوكات سەڵاحەدین دەمیرتاش كاندیدی هەدەپە بۆ پۆستی سەرۆكایەتی لە ئەستەنبوڵ (661,679 ) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی ( 7.23%) .  

(درەو میدیا) بەپێی بەپێی ئەنجامی 99%ی دەنگی هەڵبژاردنی 24ی حوزەیرانی 2018 پەرلەمانی توركیا، پارتی داد و گەشە پێدان كە 293 كورسی بەدەستهێناوە، بەڵام(21,099,827 ) دەنگی بەدەستهێناوە، بەرێژەی ( 42.5%) بەڵام لە هەڵبژاردنی 2015 دا   (23.673.541 )دەنگی بەدەستهێنابوو بەرێژەی (49.4%) واتا ژمارەی دەنگەكانی ئەكەپە (2,573,714 ) كەمیكردووە، بەرێژەی ( 7%) كەمیكردووە. لەبەرامبەردا هەدەپە لەم هەڵبژاردنەدا (5,770,068 ) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی ( 11.63%) و لە هەڵبژاردنی 2015 دا (5.145.688 ) دەنگی بەدەستهێنابوو، بەرێژەی ( 10.71%) واتا ژمارەی دەنگەكانی (624,380) زیادیكردووە بەرێژەی نزیكەی ( 1%) زیادیكردووە.   

(درەو میدیا): بن عەلی یەڵدرم سەرۆك وەزیرانی توركیا كورسیی سەرۆك وەزیرانیی لە زیادكردنێكی ئاشكرادا دەفرۆشێت. یەڵدریم دوای دەنگدانی لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیی و كۆماری توركیا لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەنوسان بەڵێنیدا دوای هەڵبژاردنەكەی ئەمڕۆ كورسییەكەی لە زیادكردنێكی ئاشكرادا بفرۆشێت و رایگەیاند ئیتر سیستمی سەرۆكایەی جێبەجێدەكرێت و پۆستی سەرۆك وەزیران هەڵدەوەشێتەوە. بە گوێرەی هەمواری دەستوری توركیا كە دوای ئەم هەڵبژاردنە جێبەجێدەكرێت، سەرۆك كۆماری توركیا دەبێتە سەرۆكی دەسەڵاتی جێبەجێكردن و كابینەی حكومەت پێكدەهێنێت و چەند جێگرێك بۆخۆی دیاریدەكات.    

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت بەیانی ئەمڕۆ خەڵكی توركیا جارێكی تر رویان لە سندوقەكانی دەنگدان كردەوە و لە هەڵبژاردنێكی پێشوەختەدا سەرۆك و پەرلەمانێكی نوێ بۆ وڵاتەكەیان هەڵدەبژێرن. لەم هەڵبژاردنەدا 56 ملیۆن و 322 هەزار و 632 كەس مافی دەنگدانیان هەیە، هەموو دەنگدەرێك دوو كارتی دەنگدان پڕدەكاتەوە كارتێك بۆ سەرۆكایەتی و كارتێك بۆ هەڵبژاردنی كاندیدە بۆ پڕكردنەوەی (600) كورسی پەرلەمان.  لەم هەڵبژاردنەدا رەجەب تەیب ئەردۆغان لەگەڵ (پێنج) كاندیددا ركابەرێتی بردنەوەی پۆستی سەرۆكایەتی كۆمار دەكات، لەناویاندا سەلاحەدین دەمیرتاش كاندیدی پارتی دیموكراتی گەلان (هەدەپە) و موحەڕەم ئینجە كاندیدی پارتی گەلی كۆماری (جەهەپە). پارتی داد و گەشەپێدانی دەسەڵاتدار كە ئەردۆغان سەرۆكایەتی دەكات جگە لە بردنەوەی پۆستی سەرۆك كۆمار، دەیەوێت لەم هەڵبژاردنەددا پارێزگاریش بكات لەو زۆرینەیەی كە لە پەرلەماندا هەیەتی. ئەم هەڵبژاردنە لە ماوەی چەند ساڵی رابردوودا یەكەمین هەڵبژاردنە كە ركابەرێتی تێیدا بەهێز بێت لە بنەڕەتەوە بڕیاربوو مانگی تشرینی دووەمی 2019 بەڕێوەبچێت، بەڵام ئەردۆغان كردی بە هەڵبژاردنێكی پێشوەخت. خەڵكی توركیا لەكاتێكدا روو لە سندوقەكانی دەنگدان دەكەن كە هێشتا ئەو وڵاتە لەژێر یاسای باری نائاسایی بەڕێوەدەچێت كە ئەردۆغان لە دوای كودەتا شكستخواردووەكەی تەموزی 2016 وە سەپاندویەتی. لەدوای هەڵبژاردنی ئەمڕۆوە سیستمی نوێی حوكمڕانی لە توركیا دەچێتە بواری جێبەجێكردنەوە كە سیستمی سەرۆكایەتییە و چیتر پەرلەمان ئەو دەسەڵاتەی نامێنێت. ئەردۆغان و ئینجە چییان بە یەكتر وت ؟ لەم هەڵبژاردنەدا ئەردۆغان رووبەڕوی ركابەرێتی سەختی موحەڕەم ئینجە كاندیدی پارتی گەلی كۆماری (جەهەپە) دەبێتەوە، كۆبونەوە جەماوەرییە گەورەكانی ئینجە نەك هەر لە ناوخۆی توركیا لە دەرەوەش قسەوباسی لەبارەیەوە دەكرێت.  دوێنێ لە دوایەمین رۆژی هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردن لە كۆبونەوەیەكی جەماوەریدا لە شاری ئیستانبوڵ كە لانی كەم دوو ملیۆن كەس ئادەبوون، ئینجە وتی: " توركیا لەژێر ئیدارەی ئەردۆغاندا خەریكە بەرەو حوكمی دەسەڵاتخوازانە دەڕوات". ئینجە كە بە كامپەینە ئاگرینەكانی هەناسەیەكی بۆ گیانی شەكەتی ئۆپۆزسیۆن لە توركیا گەڕاندەوە رایگەیاند" ئەگەر ئەردۆغان سەركەوێت بەردەوام دەبێت لە گوێگرتن لە تەلەفۆنەكانتان. ترس بەردەوام دەبێت. بەڵام ئەگەر ئینجە سەركەوێت دادگاكان سەربەخۆ دەبن". بەپێچەوانەی ئەردۆغانەوە، ئینجە بەڵێنیدا ئەگەر لە هەڵبژاردن سەركەوێت لە پۆستی سەرۆك كۆماردا كەسێكی حزبی نەبێت و واز لە حزبەكەی بهێنێت و لەماوەی 48 كاتژمێردا یاسای باری نائاسایی هەڵگرێت. لەبەرامبەردا لە وتارێكدا رەجەب تەیب ئەردۆغان بە لایەنگرەكانی خۆی وت" ئایا سبەینێ زللەیەكی عوسمانی لە نەیارەكانمان دەدەن ؟". ئەردۆغان موحەڕەم ئینجەی ركابەری كە پێشتر مامۆستا و 16 ساڵ پەرلەمانتار بووە تۆمەتباركرد بەوەی " بەهرەی سەركردایەتیكردنی تێدا نییە". ئەردۆغان وەكو ئاماژەیەك بۆ موحەڕەم ئینجە وتی" ئەوەی كە مامۆستای فیزیا بێت یەك واتای هەیە، ئەمە شتێكی جیاوازە لە ئیدارەدانی وڵات. ئەوەی كە ببیت بە سەرۆك شتێكە كە پێویستی بە شارەزایی هەیە". ئەردۆغان هاوكات بەڵێنی بە لایەنگرەكانی دا ئەگەر لە هەڵبژاردندا سەركەوێت، ژمارەیەك پرۆژەی ژێرخانی گەورە بۆ بەهێزكردنی ئابوری وڵات بنیاددەنێت. پێگەی كورد لە هەڵبژاردنی توركیادا ؟ پارتی دیموكراتی گەلان (هەدەپە) سەرباری سنوری بانگەشەی هەڵبژاردنی بازنەی كوردی تێپەڕاندووە، بەڵام هەروەكو پارتێكی كوردی تەماشا دەكرێت. ئەم پارتە لە هەڵبژاردنی رابردووی توركیادا بۆ جاری یەكەم بەربەستی 10%ی تێپەڕاند و بە (59) كورسی چوە ناو پەرلەمانی توركیا، ئەگەر لەم هەڵبژاردنەدا جارێكی تر بتوانێت بەربەستی 10% تێپەڕێنێت كە راپرسییەكان پێشبینی دەكەن، رەنگە ئەردۆغان زۆرینە لەناو پەرلەمان لەدەستبدات، بەمەش جارێكی پێگەی ئەو پارتە لە گۆڕەپانی سیاسی توركیا بەهێز دەبێتەوە.   پرسی سەرەكی بانگەشەی هەڵبژاردن بۆ هەڵبژاردنی ئەم جارەی توركیا سەرباری دۆزی كورد و پەكەكە، قەیرانی دابەزینی بەهای لیرەی توركی و هەڵاوسانی ئابوری بەرێژەی 11% تەوەری سەرەكی بانگەشەی هەڵبژاردنی كاندیدەكان بوو. ترسی ساختەكاری سەرباری ئەوەی توركیا مێژویەكی هەیە لە بەڕێوەبردنی پرۆسەی هەڵبژاردن، بەڵام هێشتا هەڵبژاردن لەو وڵاتە ترسی ساختەكاری لەسەرە. بۆ هەڵبژاردنی ئەمڕۆ چەند بابەتێك هەن كە ترسیان دروستكردووە لەسەر پرۆسەكە: یەكەم: فشاری دەوڵەت و پارتی دەسەڵاتدار لەسەر دەنگدەران و ترساندنیان بەتایبەتی لە ناوچەكانی باكوری كوردستان كە رەنگە كاریگەری لەسەر ئەنجامەكان هەبێت. دووەم: ترسی دزینی دەنگ و ساختەكردنی ئەگەرێكی مەترسیداری ترە لەسەر پرۆسەكە، بەتایبەتی لەكاتێكدا یاسای نوێی هەڵبژاردنی توركیا رێگە بەوە دەدات ئەو كارتانەی دەنگدانیش ئەژمار بكرێن كە ممۆری ئەنجومەنی هەڵبژاردنەكانیان لەسەر نییە. دەسەڵاتەكانی سەرۆكی نوێی توركیا مانگی نیسانی 2017 لە توركیا ریفراندۆمێك بەڕێوەچوو بۆ بڕیاردان لەسەر گۆڕینی ژمارەیەك مادەی دەستور، ئەردۆغان و لایەنگرەكانی بە جیاوازییەكی كەم ریفراندۆمەكەیان بردەوە و بەپێی ئەو ئەنجامە سیستمی حوكمڕانی توركیا لە پەرلەمانییەوە گۆڕدرا بۆ سەرۆكایەتی، سیستمی نوێی سەرۆكایەتی راستەوخۆ دوای هەڵبژاردنەكەی ئەمڕۆ دەچێتە بواری جێبەجێكردنەوە. بەپێی سیستمی نوێی سەرۆكایەتی توركیا، پۆستی سەرۆك وەزیران نامێنێت و پەرلەمانیش ئەو رۆڵەی كە ئێستا هەیەتی چیتر نامێنێ و هەموو دەسەڵاتەكان لە دەستی سەرۆك كۆماردا كۆدەبێتەوە. سەرۆك كۆمار ئەم دەسەڵاتانەی هەیە: •    دامەزراندنی گەورە دەسەڵاتدارانی وڵات بەشێوەیەكی راستەوخۆ لەلایەن سەرۆكەوە •    دەسەڵاتی دەستوەردان لە سیستمی یاسایی وڵات •    دەسەڵاتی سەپاندنی باری نائاسایی  

(درەو میدیا): چێشتخانەیەكی ئەمریكا، پێشوازی لە سارە ساندەرز سكرتێری رۆژنامەوانیی كۆشكی سپی ناكات و لە چێشتخانەكە دەریدەكات، بەهۆی ئەوەی لەگەڵ دۆناڵد ترەمپدا كاردەكات. ئێوارەی رۆژی هەینی خاوەنی چێشتخانەی " رێد هین " لە شاری لیكسینگتۆن لە ولایەتی ڤێرجینیا داوا لە سارە ساندەرز و خێزانەكەی دەكات دەستبەجێ چێشخانەكەی بەجێبهێڵن. لە كاردانەوەیدا بەرامبەر بەوە ساندەرز لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر نوسیوێتی:" رەفتاری خاوەنی چێشتخانەكە كەسایەتی ئەو زیاتر ئاشكرا دەكات نەك من". لای خۆشیەوە ستیفانی ویلكینسۆن وتی بە بڕوای ئەو سارە ساندەرز بۆ ئیدارەیەكی " نا مرۆیی و نا ئەخلاقی" كاردەكات. ستیفانی كە چێشتخانەكەی 26 كورسی تێدایە و خواردنەكانی راستەوخۆ لە كێڵگەكانەوە دەهێنێت لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەی واشنتۆن پۆست رایگەیاند داوای لە كارمەندەكانی كردوووە كە كە داوا لە وتەبێژەكەی ترەمپ بكەن چێشتخانەكەی بەجێبهێڵێت و ئەوانیش جێبەجێیان كردووە. دەركردنی سكرتێری رۆژنامەوانیی كۆشكی سپی لە چێشتخانەیەك، دووەم رووداوە لەم ماوەیەدا رووبدات و لە چەند رۆژی رابردووشدا كریستین نیلسین وەزیری ئاسایاشی ناوخۆی ئەمریكا لە چێشتخانەیەكی مەكسیكی لە واشنتۆن دی سی رووبەڕووی سوكایەتی پێكردن بووەوە. ئە دوو رووداوە دوای ئەوە دێت كە حكومەت ئەمریكا رووبەرووی فشاری زۆر بوەتەوە، بەهۆی سیاسەتەكانییەوە، بە تایبەتیش جیاكردنەوەی منداڵانی كۆچبەر لە دایك و باوكیان لەسەر سنوری مەكسیك.    

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت ئەمڕۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیی و پەرلەمانیی پێشوەخت لە توركیا بەڕێوەدەچێت و لەدوای ئەم هەڵبژاردنە سیستمی حوكمڕانی لەو وڵاتە بەشێوەیەكی كرداری لە پەرلەمانییەوە دەبێت بە سەرۆكایەتی. ژمارە و رێژەی دەنگدەران بە گوێرەی تۆمارەكانی لیژنەی باڵای هەڵبژاردنەكانی توركیا، (56 ملیۆن و 322 هەزار و 632) كەس مافی دەنگدانیان هەیە لە (180 هەزار) سندوقی دەنگدان لە ناوخۆی وڵات، ژنان رێژەی 50.76%ی دەنگدەرانی ناوخۆی وڵات پێكدەهێنن،هاوكات ژمارەی دەنگدەرانی باكووری كوردستان مافی دەنگدانیان هەیە( 10131 )كەس  10 ملیۆن و 131 هەزار و 239 كەسە و لە( 36365 ) بنكە  36 هەزار و 365 بنكە دەنگدەدەن, ئەمە سەرەرای (3 ملیۆن و 27 هەزارو 328) كەس كە لە دەرەوەی وڵات مافی دەنگدانیان هەبوو، بەڵام 48% یان بەشداری دەنگدانیان كرد كە لە 11 حوەزیرانەوە دەستیپێكرد و 19ی حوەزیران كۆتایی هات. بۆچی هەڵبژاردن لە 24ی حوزەیران بەڕێوەدەچێت ؟ بڕیاربوو ئەم هەڵبژاردنە لە مانگی تشرینی یەكەمی 2019 بەڕێوەبچێت، بەڵام رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا بڕیاریدا هەڵبژاردنی پێشوەخت بەڕێوەبچێت، ئەگەر ئەردۆغان هەڵبژاردنی 24ی مانگ بباتەوە دەتوانێت تاوەكو ساڵی 2030 لە دەسەڵاتدا بمێنێتەوە، ئەنجام هەرچۆنێك بێت ئەم هەڵبژاردنە زەنگی دەستپێكردنی سیستمی سەرۆكایەتییە كە ساڵی رابردوو لە ریفراندۆمێكدا بە زۆرینەیەكی سادە پەسەندكرا. چۆن بڕیاردرا لە بەڕێوەچونی هەڵبژاردنی پێشوەختە ؟ رۆژی 16ی نیسانی 2017 ریفراندۆمی دەستوری لە توركیا بەڕێوەچوو، خەڵكی توركیا دەنگیاندا لەسەر پێشنیازی (18) گۆڕانكاری لە دەستوری توركیادا. هەموارە دەستورییەكە چی دەڵێت ؟ بەپێی هەموارە دەستورییەكە، سیستمی حوكمڕانی توركیا لە پەرلەمانییەوە گۆڕدرا بە سەرۆكایەتییەكی جێبەجێكار، بەجۆرێك پۆستی سەرۆك وەزیران هەڵوەشێندرایەوە، هەر بەگوێرەی ئەو هەموارە دەستورییە كە لەدوای هەڵبژاردنی 24ی مانگەوە دەچێتە بواری جێبەجێكردنەوە، ژمارەی كورسییەكانی پەرلەمانی توركیا لە (550) كورسییەوە بۆ (600) پەرلەمانتار زیاددەكرێت و تەمەنی كاندیدیش لە 25 ساڵییەوە كرا بە 18 ساڵ. پارتی داد و گەشەپێدان چی دەوێت ؟ بەرپرسانی پارتی داد و گەشەپێدانی دەسەڵاتدار (ئاكەپە) كە ئێستا زۆرینەی لەناو پەرلەمانی توركیا هەیە دەڵێن دەیانەوێت لەم هەڵبژاردنەدا لە كۆی (600) كورسی لانی كەم (300) كورسی ببەنەوە، سەرباری ئەمە سەرۆك بۆی هەیە بۆ دوو ویلایەتی لە دەسەڵات بمێنێتەوە كە هەر ویلایەتێك بە (5) ساڵ دیاریكراوە. دەنگدان چۆن بەڕێوەدەچێت ؟ دەنگدەری توركیا كە دەچێتە بەردەم سندوقی دەنگدان دوو كارتی دەنگدانی پێدەدرێت، كارتێك بۆ دەنگدان بە كاندیدەكانی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی و كارتی دووەم بۆ دەنگدان بە كاندیدی پارتەكان بۆ پەرلەمان، دوای دەنگدان هەردوو كارتەكە دەخرێتە ناو زەرفێك و دواتر دەنگدەرەكە دەیخاتە ناو سندوقی دەنگدانەوە. دیارترین كاندیدەكانی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی توركیا بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی توركیا (6) كاندید كێبركێ دەكەن: یەكەم: رەجەب تەیب ئەردۆغان كاندیدی هاوپەیمانی (جەماوەر)ە كە ئەم هاوپەیمانێتییە پێكدێت لە هەردوو پارتی (داد و گەشەپێدان) و (بزوتنەوەی نەتەوەپەرست). دووەم: موحەڕەم ئینجە كاندیدی پارتی گەلی كۆمارییە كە پارتێكی عەلمانییە، ئەم پارتە داوای گەڕانەوەی سیستمی پەرلەمانی دەكات بۆ توركیا. سێیەم: میراڵ ئەكشینار كاندیدی پارتی (چاكە- ئی پارتی)یە، هەندێك كەس نازناوی "ژنە پۆڵاینەكە"یان پێداوە، پێشتر وەزیری ناوخۆ بووە، ماوەیەكیش جێگری سەرۆكی پەرلەمان بووە. چوارەم: سەلاحەدین دەمیرتاش كاندیدی پارتی دیموكراتی گەلان (هەدەپە)یە، سەرباری بانگەوازی پارتەكە بۆ هەموو پێكهاتەكانی توركیا، بەڵام زیاتر وەكو پارتێكی كوردی دەناسرێت، دەمیرتاش ئێستا بەتۆمەتی "پاڵپشتی لە تیرۆر" لە زینداندایە، بەڵام ئەم دەستبەسەركردنەی نەبووە رێگر لەبەردەم خۆكاندیدكردنی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی، چونكە تائێستا دادگا نەیتوانیوە هیچ تۆمەتێكی لەسەر ساغ بكاتەوە. پێنجەم: تەمەل كەرەموڵا ئۆغڵو كاندیدی پارتی سەعادەتە كە پارتێكی پارێزگارە و هەڵگری بیروبۆچونەكانی سەركردەی كۆچكردووە نەجمەدین ئەربەكانە. شەشەم: دۆغۆ برینجاك كاندیدی پارتی نیشتیمانە كە پارتێكی نەتەوەپەرستە پارتە بەشدارەكانی هەڵبژاردن لە پاڵ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا، (11) پارتی سیاسی بەشداری لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی توركیا دەكەن كە بریتین لەم پارتانە:  •    پارتی داد و گەشەپێدان (ئاكەپە) •    پارتی گەلی كۆماری (جەهەپە) •    پارتی نەتەوەپەرەست (مەهەپە) •    پارتی چاكە (ئی پارتی) •    پارتی دیموكراتی گەلان (هەدەپە) •    پارتی سەعادەت •    پارتی یەكێتی مەزن •    پارتی توركیای سەربەخۆ •    پارتی دیموكراتەكان •    پارتی نیشتمان •    پارتی هودا هاوپەیمانێتییەكانی هەڵبژاردن یەكەم: هاوپەیمانی جەماوەر/ گەل ئەم هاوپەیمانێتییە مانگی شوباتی ئەمساڵ پێكهێنرا و  پێكدێت لە هەردوو پارتی (داد و گەشەپێدان)ی دەسەڵاتدار و (پارتی  بزوتنەوەی نەتەوەپەرست- مەهەپە) و (یەكێتی مەزن) و داوای گۆڕینی سیستمی حوكمڕانی توركیا دەكات بۆ سیستمی سەرۆكایەتی. دووەم: هاوپەیمانی میللەت ئەم هاوپەیمانێتییە لە ئایاری ئەمساڵ دروستكرا بەئامانجی روبەروبونەوەی هاوپەیمانێتییەكی پێشوو، پێكدێت لە پارتە ئۆپۆزسیۆنەكان لەوانە (پارتی گەلی كۆماری- جەهەپە) و پارتی (پاكە- ئی پارتی) و (سەعادەت) و پارتی دیموكراتەكان. ئەم هاوپەیمانێتییە جەخت لەسەر جیاكردنەوەی دەسەڵاتەكان و گەڕانەوەی سیستمی پەرلەمانی بۆ توركیا دەكەن. هاوپەیمانی نێوان پارتەكان لەم هەڵبژاردنەدا بۆ یەكەمجار رێگە بە پارتە سیاسییەكان دراوە هاوپەیمانێتی بكەن، ئەمە رێگە بۆ پارتە بچوكەكان خۆش دەكات بۆ چونەناو پەرلەمانەوە، ئەو پارتانە ئەگەر لە چوارچێوەی هاوپەیمانێتیدا كۆببنەوە رەنگە بتوانن بەربەستی 10%ی دەنگەكان ببڕن كە مەرجە بۆ چونەناو پەرلەمانەوە. خولی یەكەمی هەڵبژاردن ئەگەر هەر یەكێك لە كاندیدەكانی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی لە خولی یەكەمدا رێژەی (50+1)ی دەنگەكان بەدەستبهێنێت، راستەوخۆ دەبێتە سەرۆكی كۆماری توركیا، بەڵام ئەگەر هیچ یەكێك لە كاندیدەكان ئەو رێژەیەی دەنگیان بەدەستنەهێنا، دوو كاندید كە زۆرترین دەنگیان هێناوە سەردەكەون بۆ خولی دووەمی هەڵبژاردن و لە خولی دووەمدا ئەوەی زۆرترین دەنگی بەدەستهێنا دەبێتە سەرۆك كۆمار. رۆڵی سەرۆك لە سیستمی نوێدا لە سیستمی سەرۆكایەتی نوێی توركیادا سەرۆك كابینەی حكومەت پێكدەهێنێت و پۆستی سەرۆك وەزیران نامێنێت، ئەگەر ئەردۆغان لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا سەركەوت ناچار نابێت پەنا بۆ پەرلەمان ببات بەمەبەستی كۆكردنەوەی زۆرینە. رۆڵی پەرلەمان لە دوای هەڵبژاردن نەخشەی پەرلەمانی نوێی توركیا بەتەواوەتی جیاواز دەبێت لەو پەرلەمانەی ئێستا هەیە، پەرلەمانی داهاتوو لانی كەم لە (7) پارت پێكدێت كە پێچەوانەی پەرلەمانی ئێستاوە كە (4) پارت لەخۆدەگرێت، بۆیە ئۆپۆزسیۆن لە پەرلەمانی داهاتووی توركیا لە هەموو حاڵەتەكاندا لە پەرلەمانی ئێستا بەهێزتر دەبێت. سەرچاوە: یۆرۆنیوز

(درەو میدیا): كاتژمێر 11ی ئەمشەو بەكاتی توركیا ئەنجامی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیی و پەرلەمانیی توركیا رادەگەیەنرێت. دەنگدانی گشتی بۆ هەڵبژاردنی پێشوەختی سەرۆكایەتی و پەرلەمانیی توركیا كاتژمێر هەشتی بەیانی بەكاتی ناوخۆی توركیا دەستیپێكرد  و كاتژمێر پێنجی ئێوارە كۆتایی دێت و بە گوێرەی لیژنەی باڵای هەڵبژاردنەكانی توركیا سەرەتا جیاكردنەوەی دەنگەكانی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی بەڕێوەدەچێت و پاشان دەنگەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمان جیادەكرێنەوە. سەعدی گوڤەن سەرۆكی لیژنەی باڵای هەڵبژاردنەكانی توركیا لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەنووسان، رایگەیاند لیژنەكە كاردەكات بۆئەوەی پێش نیوەی شەو ئەنجامی هەڵبژاردنەكان رابگەیەنێت. گوڤەن وتیشی بە بڕوای ئەو نزیكەی كاتژمێر 11ی شەو بەكاتی ناوخۆی توركیا ئەنجامەكان رادەگەیەندرێن. گوڤەن رونیشیكردەوە نوێنەرانی پارتە بەشداربووەكانی هەڵبژاردن لە هەموو ناوەندێكی جیاكردنەوەی دەنگەكان ئامادەدەبن و كۆنوسی خۆیان ئامادەدەكەن و رەوانەی لیژنەی باڵای هەڵبژاردنەكان و بارەگای حزبەكانیان دەكەن. ئاماژەیبەوەشدا توركیا تاكە وڵاتە كە رێگە بە هاوڵاتیانیش دەدرێت چاودێری پرۆسەی جیاكردنەوەی دەنگەكان بكەن و وتیشی زیاتر لە 500 چاودێری 49 وڵاتی جیهان بەشدارن لە چاودێریكردنی هەڵبژاردنەكاندا.    

■ گەیلان عەباس دوای پەسەندكردنی لیستی ناوی پاڵێوراوانی پارتە سیاسییەكان بۆ هەڵبژاردنەكانی ٢٤ی حوزەیران لەلایەن دامەزراوەی باڵای هەڵبژاردنەكانەوە دەركەوت (٤٨٠٠) بەربژێری هەشت لیست، لەگەڵ (٦٨)  بەربژێری سەربەخۆ لەسەر ئاستی توركیا كێبركێ دەكەن بۆ بەدەستهێنانی ٦٠٠ كورسی پەرلەمان. بە كۆی گشتیش ژمارەی بەربژێران دەكاتە(٤٨٦٨) كەس.  لەو ژمارەیەش (٣٨٢٣) بەربژێریان پیاون بەرامبەر (٩٧٧) ئافرەتی بەربژێركراو. بەڵام ئەم ژمارەیە لەچاو هەڵبژاردنەكانی رابردودا كەمترە، هاوكات پێگەی ژنان لەنێو زۆربەی لیستەكاندا بەجۆرێكە، كە چانسی سەركەوتنی ژنان بەراورد بە پیاوان زۆر كەمترە.  بەڵام لەم نێوانەدا پارتی دیموكراتی گەلان (هەدەپە) بەراورد بە ٧ لیستەكەی دیكە، خاوەنی زۆرترین بەربژێری ئافرەتە، هاوكات لە ١٩ شاریشدا ژنی كردوەتە سەرۆكی لیستەكەی و لە ریزبەندی یەكەمی لیستەكەیدا دایناون، ئەمەش وادەكات لەنێو لیستی هەدەپەدا چانسی دەرچونی ئافرەتان هاوتای چانسی پیاوان بێت بۆ گەیشتن بە پەرلەمانی توركیا.  بەگوێرەی لیستی كاندیدی پارتەكانی توركیا بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمان كە ڕادەستی دەستەی هەڵبژاردنەكانی توركیا كراون، لەنێو پارتەكاندا هەدەپە لە هەموویان زیاتر جێگەی بۆ ژنان تەرخان كردووە. ئەمەش ژمارەی بەربژێرە ژناكانی نێو لیستە سەرەكیەكانی توركیا: لەلایەكی دیكەوە دانانی ئافرەتان بە سەرۆك لیست لەسەر ئاستی بازنەكانی هەڵبژاردن بەپێی ناوچەكان كاریگەری زۆری دەبێت لەسەر دەنگدەران.  دوبارە لەم ئاستەشدا زۆرینەی پارتەكان كەمترین ئافرەتیان كردوەتە سەرۆكی لیستەكانیان    هەدەپە لە ١٩ شاردا ژنانی سەرۆكی لیستن ژنانی پاڵێوراوی هەدەپە لە ١٩ شاردا لە ریزبەندی یەكەمی لیستەكەیاندان و ئەو ژنە پاڵێوراوانە و شارەكان بریتین لە: تولای هاتیم ئۆغلولار (ئەدەنە)، نەڤین ئای تەكین (ئافۆین قەرەحەسار)، فیلیز كەرەستەچی ئۆغڵو (ئەنقەرەی بازنەی یەك)، نورای توركمەن جانلی (ئەنقەرە بازنەی دوو)، نەسسیبە یۆیلەر (بالكیسیر)، فەلەكناس ئوجا (ئێلح - باتمان)، نازلی چۆبان (چانكری)، شەریفە یڵدرم (دەنیزلی)، پنار ئای تەكین ئۆزگیوچ (ئەرزینجان)، لەیلا گیوڤەن (جۆلەمێرگ)، فاتمە كورتولان (مێرسین)، پەروین بوڵدان (ئیستەنبول بازنەی یەك)، سەرپیل كەمال بای (ئیزمیر بازنەی یەك)، سوڵتان ئۆزجان (موغلا)، گوڵستان كلیچ كۆچ ییت (موش)، چیچەك ئارچ (ساكاریا)، مەدیحە ئۆیا یاگیچ (سەمسور)، مەراڵ دانش بەشتاش (سێرت)، عایشە گیول كافكاس (سنۆپ). لای خۆیانەوە ئەنجومەنی ژنانی هەدەپە رایگەیاندووە  ئێمە لە هەڵبژاردنی ٢٤ی حوزەیراندا چاوەڕێ ئەوەی دەكەین ٣٠ بۆ ٣٥ پەرلەمانتاری ژن رەوانەی پەرلەمان بكەین" هاوكات ئەو شوێنانەی كە هەدەپە زۆرترینی دەنگی تیایاندا هەیە، پاڵێوراوی ژن تیایاندا زیاترە، لە لایەكی ترەوە لیستی هەدەپە بۆ هەڵبژاردنی ٧ی حوزەیران و ١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ لەو شارانەدا كە زۆرترین دەنگی هێنا، زۆرترین پاڵێوراو پەرلەمانتاری ژنی هەبوو. بۆ هەڵبژاردنی ٧ی حوزەیرانی ٢٠١٥ لە ئامەد ١٠ پاڵێوراوی ژن، لە هەڵبژاردنی ١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥شدا هەر لە ئامەد ٩ پاڵێوراوی ژنی هەبوو. یەكێك لە پاڵێوراوەكان (دەرسیم داغ) بوو، كە لە دایكبووی ١٩٩٦ بوو. هەدەپە لە شاری باتمان (ئێلح) بۆ هەڵبژاردنی ٧ی حوزەیرانی ٢٠١٥، ٣ پەرلەمانتاری رەوانەی پەرلەمان كرد، كە ٥ پاڵێوراو ٣ پاڵێوراویان ژن بوون. ریزبەندی یەكەمی لیستەكەی هەدەپە لە باتمان (فەلەكناس ئوجا) بوو. لە مووش (گوڵستان كلچ كۆچ ییت) لە ریزبەندی یەكەمدا بوو. لە سیرت (مەرال دانش بەشتاش) لە ریزبەندی یەكەمدا بوو. لە جۆلەمێرگ (لەیلا گۆڤەن) لە ریزبەندی یەكەمی لیستەكەی هەدەپەدا بوو. جگە لە ژنە پاڵێوراوەكانی ریزبەندی یەكەم، هەدەپە لە هەر دوو هەڵبژاردنی ٧ی حوزەیران و ١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥دا لە شارەكانی ئاگری، باتمان، چەولیگ، بەدلیس، ئامەد، جۆلەمێرگ، ئیدر، قەرس، مێردین، موش، سێرت، رحا، شرنەخ، دەرسیم و واندا، ٥٥ پەرلەمانتاری ژنی رەوانەی پەرلەمانی توركیا كرد. هاوكات لە شارەكانی شرناخ، وان و مێردین كە هەدەپە هەوڵدەدات هەموو كورسییەكان بەدەستبێنێت، ژمارەی كاندیدە ژن و پیاوەكانی هەدەپە یەكسانە. لە هەڵبژاردنی ٧ی حوزەیران و ١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ی توركیا، بەهەمان شێوە ژمارەی ژنەكاندیدەكانی هەدەپە لە هەموو لیستەكانی دیكە زیاتر بوو. هەدەپە لە هەڵبژاردنی ٧ی حوزەیرانی ٢٠١٥ دا ٨٠ پەرلەمانتاری ناردبووە پەرلەمانی توركیا كە ٣٢ پەرلەمانتاریان ژن بوون.  ئەمەش بەرامبەر بوو بە رێژەی ٤٢% فراكسیۆنە پەرلەمانیەكەی. لەكاتێكدا كۆتای ژنان بۆ هەرلیستێكی سەركەوتوو لەپەرلەمانی توركیا بریتییە ١٧%. دواتر لە هەڵبژاردنی ١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥دا هەدەپە ٥٩ پەرلەمانتاری رەوانەی پەرلەمانی توركیا كرد، كە ٢٣ پەرلەمانتاریان ژن بوون. ئەمەش بەرامبەر بوو بەرێژەی ٤٢% فراكسیۆنە پەرلەمانیەكەی هەدەپە.  بەم جۆرە هەدەپە بۆ جاری دووەم ئەو ریكۆردە بەناوی خۆییەوە تۆمار كرد. لەكاتێكدا سێ حزبەكەی دیكە (ئەكەپە، جەهەپە و مەهەپە) بە سیستمی كۆتا ئەفرەتانیان لە نێو فراكسیۆنە پەرلەمانیەكەیاندا جێكردەوە. هەر بۆیە لەم هەڵبژاردنەشدا چاوەروان دەكرێت هەدەپە زۆرترین ئافرەت رەوانەی پەرلەمانی توركیا بكات، بەراورد بە پارتەكانی دیكەی توركیا. * راپۆرتی ژووری توێژینەوەی سیاسی بزوتنەوەی گۆڕان

(درەو میدیا): لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی و پەرلەمانی توركیا(   56322632 ) 56 ملیۆن و 322 هەزار و 632 كەس مافی دەنگدانیان هەیە و لە تەواوی توركیا كە ( 180065 ) 180 هەزار و 65 بنكەی دەنگدان بۆ   دەنگدەران تەرخانكراون. هاوكات ژمارەی دەنگدەرانی باكوری كوردستان مافی دەنگدانیان هەیە( 10131 )كەس  10 ملیۆن و 131 هەزار و 239 كەسە و لە( 36365 ) بنكە  36 هەزار و 365 بنكە دەنگدەدەن.  

(درەو میدیا): پۆلیسی بەرلینی پایتەختی ئەڵمانیا رێز لە پەنابەرێك دەنێت كە دزێكی دەستگیركردووە. پۆلیسی بەرلین لە پەیجی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك رایگەیاند پیاوێك توانیوێتی دزێك دەستگیربكات لەكاتێكدا لە وێستگەیەكی میرۆتدا لە بەرلین هەوڵیداوە مۆبایلی ژنێك بدزێت، بەو هۆیەوە ئەو كەسەیان خەڵات كردووە رێزیان لێگرتووە. پۆلیسی ئەڵمانیا رونیشیكردوەتەوە ئەو پیاوە تەمەن 32 ساڵە شوباتی 2018 ئاگاداری هەوڵی دزێك بووە بۆ دزینی مۆبایلی ژنێك و دەستبەجێ‌ پەلاماری دزەكەی داوە و داوای لە كەسێكی تر كردووە پۆلیس ئاگاداربكاتەوە و پاشان مۆبایلەكە و دزەكەی رادەستی پۆلیس كردوووە. پۆلیسی بەرلین هیچ زانیارییەكی دەربارەی ئەو كەسە ئاشكرانەكردووە، بەڵام وتەبێژی پۆلیسی بەرلین جەختیكردەوە كە خاوەنی رەگەزنامەی سوریایە.  

(درەو میدیا): ریكاردۆ كاروزو لۆمپاردی راهێنەری ئەرژەنتینی رایگەیاند" لیۆنێل میسی بوەتە هۆی دورخستنەوەی حەوت راهێنەر. لۆمپاردی ئاماژەی بەوەكرد" میسی بۆ ئەوەی لە خۆرخێ‌ سامپاولی راهێنەری ئێستا هەڵبژاردەی ئەرژەنتین رزگاری بێت، ئاستێكی خراپ پێشكەش دەكات". وتی: میسی بایەخ بە هیچ شتێك نادات، بە شێوازێكی تەواو پێچەوانەی ئەوە یاریدەكات كە راهێنەر دەیەوێت، هەروەها ئەو هەمیشە دەیەوێت ئەو یاریزانانەی لەگەڵ بن كە خۆشی ئەوێن، نەك یاریزانە باشەكان. لەلایەكی ترەوە ئیمانوێل پیتی یاریزانی پێشووی هەڵبژاردەی فەرەنسا و یانەی بەرشەلۆنە لە لێدوانێكدا بۆ رۆژنامەی "سپۆرت" دەڵێ" میسی لەبری ئەوەی سەری خۆی كز بكات و بڕوات، پێویستە هەست بە شەرمەزاری بكات، كاتێك كارەكان بەشێوەیەكی باش ناڕۆن، ئەو نازانێت چۆن مامەڵە بكات". لەدوای شكستهێنانی هەڵبژاردەی ئەرژەنتین لەبەرامبەر هەڵبژاردەی كرواتیا بە سێ گۆڵی بێبەرامبەر، میسی كاپتنی هەڵبژاردەی ئەرژەنتین روبەڕوی شەپۆلێكی بەرفراوانی رەخنەی چاودێرانی وەرزشی لە ناوخۆ و دەرەوەی وڵاتەكەی بوەتەوە.

(درەو میدیا): سبەی لە ناوخۆی توركیا و باكوری كوردستان، دەنگدان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانیی و سەرۆكایەتی توركیا دەستپێدەكات و نزیكەی 56 ملیۆن كەس مافی دەنگدانیان هەیە. بە گوێرەی نوێترین راپرسی رەجەب تەیب ئەردۆغان كاندیدنی پارتی داد و گەشەپێدان " ئاكەپە" بۆ سەرۆكایەتی توركیا پلەی یەكەم بەدەستدەهێنێت، بەڵام لە كۆی 10 راپرسی ئەردۆغان تەنها سێ‌ راپرسی ئاماژەی بەوەداوە كە ئەردۆغان رێژەی 50%ی دەنگەكان تێدەپەڕێنێت. بە گوێرەی راپرسی " فۆرسایت" ئەردۆغان 50.8%ی دەنگەكان و راپرسی " ماك" 51.5% و راپرسی " ئۆ ئاڕ سی" 53.4%ی دەنگەكان بەدەستدەهێنێت. ئەوەش پێچەوانەی ئەو گەشبینییەیە ككە بەرپرسانی ئاكەپە نیشانی دەدەن. موحەڕەم ئینجە بەڵام سەبارەت بە كاندیدی پارتی گەلی كۆماریی " جەهەپە" موحەڕەم ئینجە  لە كۆی 10 راپرسیی لە 8 راپرسیدا پێشبینیكراوە رێژەی زیاتر لە 25%ی دەنگەكان بەدەستبهێنێت، بەرزترین رێژەی راپرسی دامەزراوەی میدیارە كە ئینجە پێشبینیكردووە 29.9 % بەدەستبهێنێت و نزمترین ئاستیش لە راپرسی دامەزراوەی " ئۆ ئاڕ سی" دا بەدەستیهێناوە كە رێژەی 23.8%ی دەنگەكانە. میراڵ ئەكشینار لە نوێترین 10 راپرسیدا میراڵ ئەكشینار كاندیدی " ئیی پارتی" بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی لە بەرزترین ئاستدا رێژەی 21.2%ی بەدەستهێناوە و لە نزمترینیشدا 8%ی دەنگەكانی بەدەستهێناوە. دەمیرتاش و كورد سەلاحەدین دەمیرتاش كاندیدی پارتی دیموكراتی گەلان" هەدەپە" بۆ سەرۆكایەتی توركیا، لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی  2014دا كێبركێی ئەردۆغانی كرد و 9.8%ی دەنگەكانی بەدەستهێنا، بۆ ئەم هەڵبژاردنەش كە ناوبراو لە زیندانەوە خۆی كاندیدكردووە و وەك كاندیدەكانی تر چانسی بانگەشەی پێنەدراوە، بە گوێرەی راپرسییەكان 9.3 % بەدەستهێناوە. بەشداریكردنی دەمیرتاش لەم هەڵبژاردنەدا تەنها بۆ تۆماركردنی هەڵوێستە، بەڵاك ئەگەر بتوانێت دەنگی ئەو كوردانە رابكێشێت كە لایەنگری ئاكەپەن ئەوا دەتوانێت لە خولی یەكەمی هەڵبژاردنەكەدا گورزێكی توند لە ئەردۆغان بدات. دەربارەی ئەنجامی راپرسییەكان دەربارەی كاندیدی پارتی سەعادەت تەمەل كەرەموڵا ئۆغڵو زۆر جیاوازن،  لە راپرسییەكەدا رێژەی 3%ی دەنگەكانی بەدەستهێناوە كە ئەمەش رێژەیەكی گەورەیە بۆ كاندیدی پارتێكی پارێزگار. سەرچاوە: مۆنتی كارلۆ  

درەو میدیا:  رۆژنامەی شەرقل ئەوسەت لە راپۆرتێكدا بە پشت بەستن بە زانیاریەكانی روانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤ ئاماژەی بەوەكردووە، كە رۆژی پێنج شەممە شاندی باڵای هێزەكانی ئەمریكا سەردانی شاری مەنبەجیانكردووەو دڵنیاییان داوە لەوەی خۆیان حوكمی خۆیان دەكەن.  شاندی فەرماندە سەربازیەكانی  ئەمریكا پێكهاتبوون لە جەنەراڵ جۆزیف ڤۆتێل فەرماندەی گشتی سوپای ناوەندی ئەمەریكا ، و جیمی جیرارد فەرماندەی هێزە تایبەتەكانی ئەمەریكا لە سوریا وعێراق، جۆن رۆد یەكێ لە یاریدەدەرەكانی وەزیری بەرگری ئەمەریكا ، رۆژی پێنجشەمە سەردانی شاری مەنبەجیانكردووەو چاویان بە ئەنجومەنی سەربازی ومەدەنی و بەرپرسانی ئیداری و مەدەنی و نوێنەری لایەنە پەیوەندیدارەكانی شاری مەنبەج كەوتووە.   روانگەی سوری ئەوەشی ئاشكراكردووە كە فەرماندە سەربازیەكانی ئەمریكا جەختیان كردۆتەوە كە  كێ شاری مەنبەجی لەدەستی داعش رزگاركردووە، شارەكە هەر لەژێر كۆنترۆڵی ئەو هێزەشدا دەمێنێتەوە، دڵنیاییان داوە لەوەی كە بەردەوام دەبن لەسەر هاوكاریكردنی شاری مەنبەج و ئەو هێزەی كە حوكمی شارەكە دەكات. لە لایەن خۆشیەوە محەمەد ئەبو عادل فەرماندەی گشتی ئەنجومەنی سەربازی مەنبەج بە ئاژانسی هاوار نیوز  راگەیاندووە: كە لە كۆبونەوەیان لەگەڵ وەفدی باڵای ئەمریكی، وەفدی ئەمریكی پێیان راگەیاندوون كە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە مەنبەج دەمێنێتەوە، لە پێناو سەقامگیریكردنی ئەمنی لە ناوچەكەدا، جەختیشیانكردۆتەوە كە سوپای توركیا نایەتە ناو مەنبەجەوە.     

( درەو میدیا): توركیا رێگە بە ئەندریە هۆنكۆ پەرلەمانتاری چەپی ئۆپۆزسیۆنی ئەڵمانیا نادات بۆ چاودێریكردنی هەڵبژاردنی پەرلەمانیی و سەرۆكایەتی توركیا لەگەڵ تیمێكی رێكخراوی ئاسایش و هاوكاری ئەوروپا بچێتە توركیا. ئەندریە هۆنكۆ لە لێدوانێكیدا بۆ ئاژانسی هەواڵەكانی ئەڵمانیا رایگەیاند باڵیۆزی توركیا لە رێكخراوەكە لە ڤیەننا ئاگاداریكردوەتەوە كە ئەنكەرە قایل نەبووە بچێتە ناو ئەو وڵاتەوە، ئاشكراشیكرد هێشتا دەسەڵاتداراتی ئەڵمانیا بە رەسمی لەو بڕیارە ئاگادارنەكراونەتەوە. هۆنكۆ یەكێك بووە لە و چاودێرانەی لە راپرسییەكەی نیسانی ساڵی رابردوو بۆ هەمواری دەستوری توركیا بەشداریكردووە و ئەوكات رەخنەی لەو پرۆسەیە گرت و رایگەیاند مەرجەكانی دیموكراتیی و دادپەروەریی تێدانەبووە. حكومەتی توركیا ئەو پەرلەمانتارەی ئۆپۆزسیۆنی ئەڵمانیا بە هاوسۆزی بۆ پەكەكە تۆمەتباردەكات و گومانی لە بێ لایەنی بوونی هەیە و وەزیری دەرەوەی توركیا لە ماوەی رابردوودا وێنەكەی ئەو پەرلەمانتارەی بڵاوكردەوە كە لە پشتییەوە ئاڵای پەكەكە هەبوو. لەو بارەیەوە هۆنكۆ تۆمەتەكانی حكومەتی توركیای رەتكردەوە وتی:" مایەی گاڵتەجارییە كە حكومەتی توركیا بە شێوەیەك رەفتاردەكات كە من وەك چاودێرێكی رێكخراوی ئاسایش و هاوكاری ئەوروپا دەچمە توركیا و بانگەشە بۆ پەكەكە دەكەن، ئەوە دەمارگیری حكومەتی توركیا سەبارەت بە هەڵبژاردنەكان نیشاندەدات".  

(درەو میدیا): رەنگە وێنەی لیۆنێل میسی یاریزانی هەڵبژاردەی تۆپی پێی ئەرجەنتین، لە كاتێكدا كە بە غەمباری بەرەو ژووری خۆگۆڕین دەڕوات دوای ئەو شكستە گەورەیەی لەسەر دەستی كرواتیا دووچاری ئەرجەنتین بوو،  ببێتە یەكێك لە دیاترین وێنەكانی جامی جیهانی 2018 لە روسیا.. ئەوە دووەم یاریی بوو كە تێیدا " باشترین یاریزانی جیهان بۆ پێنج جار" نەیتوانی گۆڵێك تۆماربكات، یان هاوكاری تیپەكەی بكات بۆ تۆماركردنی گۆڵ یان بردنەوە، بەڵكو لە یاریی یەكەمی تیپەكەشدا بەرامبەر هەڵبژاردەی ئایسلەنداە كە بە یەكسانبوونی بێ‌ گۆڵ كۆتایی هات لێدانێكی سزای بە فیڕۆدا. ئێستا هەڵبژاردەی ئەرجەنتین دوای ئەو ئەنجامە خراپانەی لەبەردەم هەڕەشەی دووەم ماڵئاواییكردندایە لە مۆندیال لە قۆناغی كۆمەڵەكاندا لە پاڵەوانێتی 2002 و یەكەم دەركەوتنی میسی لە جامی جیهانیدا. میسی تەمەن 30 ساڵ لەرووی عەمەلییەوە هەلێكی تری لەبەردەمدایە بۆئەوەی لە مۆندیالی داهاتوو 2022 بەشداری بكات، بەڵام بەرای ژمارەیەكی زۆر لە رەخنەگران، رەنگە مۆندیالی روسیا دوا هەلی میسی بێت بۆئەوەی جامی پاڵەوانێتییە بباتەوە و بگەڕێتەوە ئەرجەنتین، میسی تائێستا لەگەڵ هەڵبژاردەی وڵاتەكەی جگە لە مەدالیای ئاڵتونی ئۆڵۆمپیادی بەیجین  لە ساڵی 2008 هیچ دەستكەوتێكی نەبووە. هەروەها میسی ئەمساڵ  لەگەڵ تیپە ئیسپانیەكەشی بەرشەلۆنە، وەرزێكی قورسی بەڕێكردن سەرەڕای بەدەستهێنانی نازناوی خولی ئیسپانیا و جامی شا، بەڵام لە خولی یانە پاڵەوانەكانی ئەوروپا شكستیهێنا و بۆ سێیەم وەرز لەسەریەك لە چارەكی كۆتاییدا پاڵەوانێتییەكەی بەجێهێشت و گۆڕەپانەكەی بۆ نەیارە كلاسیكییەكەی ریاڵ مەدرید بەجێهێشت تا بە سەركردایەتی كریستیانۆ رۆناڵدۆ كۆنترۆڵی كیشوەری ئەوروپا بكات. چەندین هۆكار هەن كە دەكرێت نەهامەتیی میسی لەم وەرزدا پێ لێكبدرێتەوە، لەوانە: یەكەم:  ماندووبوونی جەستەیی: لە مانی وەرزی رابردوو 2017/ 2018 میسی 54 یاری كردووە كە لە وەرزی 2014/ 2015ەوە ئەو بەرزترین تێكڕایە و یەكێكە لە ژمارە باڵاكانی ئەم پێنج ساڵەی دوایی، بە گوێرەی سایتی  Transfermarket ی تایبەت بە ئامار، میسی 4468 خولەك یاریی كردووە، لەگەڵ ئەوەشدا وەرزەكەی بە تۆماركردنی 45 گۆڵ و 18 پاسی یەكلاكەرەوە كۆتایی پێهێنا. دووەم: پێكانێكی سوك: لە نیسانی 2018 رۆژنامەی كلارینی ئەرجەنتینی لەسەر زاری چەند سەرچاوەیەكی هەڵبژاردەی ئەو وڵاتەوە رایگەیاند كە میسی بەدەست پێكانێكەوە لە ئێسكی رانی راستیدا دەناڵێنێت و ئەوەش كاریگەری دەبێت بۆسەر راكردن و گۆڕینی خێرایی، ئەو كێشەیەش بە زەقی ئاشكرابوو، كاتێك میسی لە لیستی یاریزانانی هەڵبژاردەكەدا نەبوو بۆ یارییە دۆستانەكانی پێش مۆندیال بەرامبەر بە ئیتالیا و ئیسپانیا و تیپەكەی بینی كە 6-1 بەرامبەر بە ئیسپانیا دۆڕا. سێیەم: تیپی ئەرجەنتین لە باشترین دۆخیدا نییە: ئەرجەنتین زۆر بە زەحمەت بۆ مۆندیالی روسیا سەركەوت و دوای چەند ئەنجامێكی خراپ لەكاتی یارییەكانی پاڵەوتندا توانی لە رێگەی یاری پاشكۆوە دوا بلیتی سەركەوتن بۆ مۆندیال مسۆگەر بكات و میسیش وەك هەمیشە گۆڵكاری تیپەكە بوو حەوت گۆڵی تۆماركرد، بەڵام تیپەكەی لە رەخنەی هاندەران و میدیاكان لەسەر ئاستی لە رەخنە دەربازی نەبوو. هەڵبژاردەی ئەرجەنتین لە مۆندیالی رابردوودا كە لەبەرازیل بەڕێوەچووە، گەیشتە یاری كۆتایی پاڵەوانێتییەكە و بە تاكە گۆڵێك لە كاتی زیادكراودا نازناوەكەی بۆ هەڵبژاردەی ئەڵمانیا لەدەستدا، و  لە ساڵی 1986یشەوە كە لە رێگەی مارادۆناوە جامی جیهانی بەدەستهێنا، ئەو هەڵبژاردەیە دەستكەوتێكی ئەوتۆی نەبووە. چوارەم: ئامادەیی هەمیشەیی وێنەی رۆناڵدۆ: ئەوەی كێشەكانی میسی زیاتركردووە، دەركەوتنی كریستیانۆ رۆناڵدۆی ركابەرییەتی بە ئاستێكی بەرز لەگەڵ هەڵبژاردەی پرتوگالدا، كە ماوەی 10 ساڵە ركابەرییەكی توند و بەراوردكاریی لە نێوانیاندا هەیە، بەشداری رۆناڵدۆ لە مۆندیالدا تائێستا باشە و مایەی سەرنجە،  لەیەكەم یاریی هەڵبژاردەی وڵاتەكەیدا سێ‌ گۆڵی لە ئیسپانیا تۆماركردووە و پاشان بە گۆڵێكی تر تیپەكەی سەرخست و سێ‌ خاڵی گرنگی بەرامبەر بە مەغریب بەدەستهێنا و هەتا ئێستا وادەردەكەوێت كە رۆناڵدۆ راناگیرێت و پێش دوو ساڵیش ئەوەی رۆناڵدۆ كردی میسی نەیتوانیوە بیكات، رۆناڵدۆ لەگەڵ هەڵبژاردەی وڵاتەكەی نازناوی جامی نەتەوەكانی ئەوروپا" یۆرۆی 2016" ی بەدەستهێنا، لە كاتێكدا ئەرجەنتین لە ساڵی 1993 ەوە جامی ئەمریكای باشوور ( كوبا ئەمریكا)ی بەدەستنەهێناوە. سەرچاوە: بی بی سی