(درەو میدیا): میدیا رەسمییەكانی ئێران رایگەیاند چەند چەكدارێک رۆژی شەممە لە باشووری خۆرئاوای ئێران و لە شاری ئەهواز هێرشیانكردوتە سەر نمایشێكی سەربازی و نزیكەی 25 كەسیان كوشتووە، كە نیویان سەر بە سوپای پاسدارانن. تەلەفزیۆنی رەسمی ئێرانیش رایگەیاند لەو هێرشەدا كە زیاتر لە 60 كەس برینداربوون، سەكۆی گردبوونەوەی ژمارەیەك لە بەرپرسانی ئەمنیی ئەهواز كراوەتە ئامانج كە سەرقاڵی بینینی نمایشێكی سەربازی بوون و ساڵانە لە ساڵیادی بەرپابوونی جەنگی هەشت ساڵی عێراق- ئێراندا بەڕێوەدەچێت كە ساڵی 1980 دەستیپێكرد و ساڵی 1988 كۆتاییهات.\   سوپای پاسدارانی كۆماری ئیسلامیی ئێران سوپای پاسداران ساڵی 1979 و دوای بەرپابوونی شۆڕشی ئیسلامی لە ئێران و بۆ پاراستنی سیستمی ئاینیی دەسەڵاتدار و بنەماكانی شۆڕش لەلایەن ئیمام خومەینییەوە دامەزرێنرا. سوپای پاسداران كە راستەوخۆ سەر بە رابەری كۆماری ئیسلامیی ئێران عەلی خامنەییە لە 125 هەزار چەكداری یەكەی زەمینی و دەریایی و ئاسمانیی پێكهاتووە. هاوكات خامنەیی سەركردایەتی میلیشیای " بەسیج" یش دەكات كە هێزێكە لە خۆبەخشە دڵسۆزەكانی شۆڕشی پێكهێنراوە، ئەم هێزە لە جەنگی ئێران- عێراقدا لە هەشتاكانی سەدەی رابردوودا بەشداری چەندین شەڕی كردووە، لەكاتی ئاشتیشیدا هێزەكانی بەسیج بنەماكانی ئیسلام لە كۆمەڵگەدا جێبەجێدەكەن و بەگوێرەی خەمڵاندنی چاودێران هێزەكانی بەسیج چەند ملیۆن كەسێكن و یەك ملیۆنیان ئەندامی چالاكن. هاوكات لە سوپای پاسداراندا فەیلەقی قودس هەیە كە ژەنەراڵ قاسم سولەیمانی سەركردایەتی دەكات و  تایبەتە بە ئۆپەراسیۆنەكانی سوپای پاسداران لە دەرەوەی سنورەكانی عێراق و ئەندامانی ئەم فەیلەقە لە شەڕی سوریادا بەهانای بەشار ئەسەدی سەرۆكی ئەو وڵاتەوە چوون و هاوكات لە شەڕی دژ بە داعشدا هاوكاری حكومەتی عێراق بەگشتی و هێزەكانی حەشدی شەعبییان كردووە لە چەند ساڵی رابردوودا. پاسداران و كێشەی ئەتۆمیی ئێران و خۆرئاوا سوپای پاسداران لەماوەی رابردوودا هەڕەشەی ئەوەیكرد كە تەگەرە دەخاتە بەردەم جموجوڵی گواستنەوەی نەوت لە كەنداودا، ئەگەر ناچاربن، بەڵام فەرماندەكانی گومانیان لەوە هەبووە كە ئەمریكا هێرش بكاتە سەر ئێران كە دەبووە ململانێیەكی ئیقلیمی فراوانتر لە ناوچەكەدا. هەروەها فەرماندەكانی سوپای پاسداران گومانیان لەوە هەبوو كە ئیمزاكردنی رێككەوتنی ئەتۆمیی 2015 لەلایەن حەسەن رۆحانیی و وڵاتانی پێنج كۆ یەكەوە، ببێتە هۆی كرانەوەی خۆرئاوا بەرووی ئێراندا، ئەو رێككەوتنە چەند كۆت و بەندێكی خستە سەر پرۆگرامە ئەتۆمییەكەی ئێران لە بەرامبەر هەڵگرتنی بەشێك لە سزاكانی سەری. كاتێكیش ئایاری رابردوو ئەمریكا لە رێككەوتنەكە كشایەوە، سەركردە توندڕەوەكانی سوپای پاسداران رایانگەیاندد ئەو هەنگاوە دەریخست كە ناكرێت متمانە بە خۆرئاوا و بە تایبەتی ئەمریكا بكرێت. توانا سەربازییەكانی سوپای پاسداران چاودێران دەڵێن سوپای پاسداران سەرپەرشتی پرۆگرامی موشەكە بالیستییەكانی ئێران دەكات، كە موشەكی وەك " شیهاب3" لە خۆدەگرێت و مەوداكەی دەگاتە 2000 كیلۆمەتر و ساڵی رابردووش سوپای پاسداران لە هێرشیدا بۆسەر چەكدارەكانی ئۆپۆزسیۆن لە سوریا ئەو موشەكانەی بەكارهێنا و هاوكات سەرەتا ئەم مانگەش بەو جۆرە موشەكانە هێرشیكردە سەر بارەگای حزبی دیموكراتی كوردستان لە شاری كۆیەی هەرێمی كوردستان. دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكاش ئاماژەی بە پرۆگرامی موشەكی ئێران داوە و باسی لەوەكردووە كە ئەوە یەكێك لەو خاڵانەیە كە رێككەوتنی ئەتۆمیی ساڵی 2015 باسی نەكردووە و راشیگەیاند لەبەر ئەو هۆكارە لە رێككەوتنەكە كشاوەتەوە. هەروەها سوپای پاسداران بەبەكارهێنانی بەلەمی خێرا لە ئاوی كەنداودا مەشق و راهێنانی سەربازیی دەكات و ئەوەش تەكتیكێكە كە بە بڕوای چاودێران دەكرێت بۆ تەگەرەخستنە بەردەم گواستنەوەی نەوت لە كەنداودا پەنای بۆ ببرێت و هەروەها سوپای پاسداران چەندین چەك و كەرەستەی جەنگی كلاسیكی هەیەی كە لەمیانی بەشداریكردنیدا لە ململانێ‌ و ئاڵۆزییەكانی سوریا و عێراقدا دەركەوتن. سوپای پاسداران و كاری سیاسی سەرپشككردنی سوپای بە پارێزگاریكردن لە بنەماكانی شۆڕشی ئیسلامیین هانیداوە بێتەگۆ لەو كاتانەی كە هەستدەكان رژێمی دەسەڵاتدار لە بەردەم مەترسیدایە و حەسەن رۆحانی سەرۆكی ئێران رەخنەی لە دەستوەردانی پاسداران لە كاری سیاسیی گرتووەن بەڵام فەرماندەكانی بەرپەرچیان دایەوە، كاتێك ترەمپ لە رێككەوتنە ئەتۆمییەكە كشایەوە كە وەك گەورەترین دەستكەوتی سیاسی رۆحانی تەماشادەكرا و واشدەردەكەوێت كە سوپای پاسداران خۆی لە پێگەیەكدا داناوە كە ئەوەی پێدەبەخشێت بتوانێت هێزی سیاسیی بەهێز و پتەوبكات، دوای دووركەوتنەوە یان مردنی خامنەیی كە ئێستا تەمەنی دەگاتە 79 ساڵ. بەرژەوەندییە ئابورییەكانی سوپای پاسداران دوای كۆتاییهاتنی جەنگی هەشت ساڵەی عێراق- ئێران، سوپای پاسداران بەبەهێزییەوە بەشداریكرد لە پرۆسەی دووبارە ئاوەدانكردنەوەی ئێران و بەرژەوەندییە ئابورییەكانی فراوانتر كرد كە تۆڕێكی بەرفراوان لە كۆمپانیا دەگرێتەوە لە بواری پرۆژەكانی نەوت و غاز و پرۆژەی خانوبەرە و پەیوەندییەكان كە بەهاكەیان دەگاتە چەندین ملیار دۆلار. سەرچاوە: رۆیتەرز  

 (درەو میدیا): ئەبولفەزل بێگی جێگری سەرۆكی لیژنەی ئاسایشی نەتەوەیی لە پەرلەمانی ئێران رایگەیاند، ئەو چەكدارانەی كە بەیانی ئەمڕۆ هێرشیانكردەسەر نمایشێكی سەربازی سوپا لە ئەهواز، لە هەرێمی كوردستانەوە هاتوون. لە لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی (سپۆتنیك)ی روسی، ئەو پەرلەمانتارەی ئێران وتی:" بەپێی ئەو زانیارییانەی كە لەبەردەستی ئێمەدایە، ئەو چەكدارانە لەلایەن سعودیە و دەزگای مۆسادی ئیسرائیلەوە پشتیوانی كراون". وەكو ئاماژەیەكیش بۆ هەردوو حزبی دیموكراتی كوردستان ئێران و حزبی دیموكراتی كوردستان، پەرلەمانتارەكەی ئێران دەڵێ" چەكدارەكان لەناو ئەو گروپانەوە هاتوون كە بەمدواییە ئێران لەناو خاكی هەرێمی كوردستان هێرشی كردەسەریان". بەیانی ئەمڕۆ (4) چەكدار هێرشیانكردەسەر نمایشێكی سەربازی سوپای پاسداران لە شاری ئەهواز، بەهۆیەوە نزیكەی (30) كەس كوژران و دەیان كەسی تر برینداربوون، بەرەی بەرەنگاری عەرەبەكانی ئەهوازیش بەرپرسیارێتی هێرشەكەی گرتەئەستۆ.  

(درەو میدیا): حەسەن رۆحانی سەرۆكی ئێران هۆشداریدەداتە دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا و دەڵێت هاوشێوەی سەددام حسێن لە رووبەڕووبنەوەی ئێراندا شكستدەهێنێت. رۆحانی لەمیانی نمایشێكی سەربازییدا كە بەبۆنەی رۆژی نیشتمانی هێزە چەكدارەكانی ئێراندا بەڕێوەچوو، راشیگەیاند ترەمپ تاكلایەنە رێككەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ ئێران هەڵوەشاندەوە بۆئەوەی جەنگێگی دەرونیی لەدژی ئێران بەرپابكات، وەك ئەوەی سەددام حسێن ساڵی 1975 كردی، كاتێك رێككەوتنی دیاریكردنی سنوری نێوان عێراق و ئێرانی هەڵوەشاندنەوە بۆەوەی شەڕ لەدژی ئێران بەرپابكات. رۆحانی جەختیشیكردەوە كە تاران دەستبەرداری موشەكاكانی نابێت و رۆژبەرۆژ توانا بەرگرییەكانی پەرەپێدەدات و وتی:" توڕییتان بەرامبەر بە موشەكەكانمان بەواتای ئەوە دێت كە ئەو چەكە زۆر كاریگەرە و بە هۆی ئێوەوە ئێستە ئێمە بەهای موشەكەكانمان دەزانین".

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت بەرەی بەرەنگاری میللی ئەهواز بەرپرسیارێتی ئەو هێرشەی گرتەئەستۆ كە بەیانی ئەمڕۆ كرایەسەر نمایشێكی سەربازی سوپا لە شاری ئەهوازی باشوری خۆرئاوای ئێران. وتەبێژی بزوتنەوەی عەرەبی ئازاد، باڵی ئەهواز، كە رێكخراوێكە خۆی بە بەرگریكار لە مافی عەرەبەكانی خوزستان ناودەبات، رایگەیاند، بەرەی بەرەنگاری میللی كە هاوپەیمانییەتێكی گشتگیری ژمارەیەك لایەنە، بەرپرسیارێتی هێرشەكە دەگرێتەئەستۆ. وتەبێژەكە وتی:" ئەمە بەشێكە لە ئۆپراسیۆنەكانی مقاوەمەتی رەوای ئێمە و لە هێرشەكەدا هیچ هاوڵاتییەكی ئاسایمان نەكردوەتە ئامانج". بەیانی ئەمڕۆ ژمارەیەك چەكدار هێرشیانكردەسەر نمایشێكی سەربازی سوپای پاسداران لە شاری ئەهواز، یاریدەدەری پارێزگاری خوزستان رایگەیاند، ژمارەی ئەو كەسانەی بەهۆی هێرشە چەكدارییەكەوە كوژراون، گەیشتوەتە (10) كەس، هەندێك سەرچاوەی تر باس لەوەدەكەن ژمارەی كوژراوەكان گەیشتوەتە (24) كەس. لە یەكەم كاردانەوەدا دوای روداوەكە، میدیاكانی ئێران رایانگەیاند، هێرشەكەی ئەهواز "تیرۆرستی" بووە و ئەوانەی هێرشەكەیان ئەنجامداوە "خەڵكانی تەكفیری" بوون. ئاژانسی هەواڵی فەرمی ئێران كە بە "ئیرنا" رایگەیاند، جگە لە كوژراوەكان، لانی كەم (20) كەس برینداربوون و رەوانەی نەخۆشخانەكان كراون، بەڵام هیچ یەكێك لەو بەرپرسانەی كە بەشداربوون لە نمایشە سەربازییەكەدا، زیانیان بەرنەكەوتووە. ئەبولفەزل شكارچی وتەبێژی سەرۆكایەتی ئەركانی سوپای پاسداران لە لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی (میهر) رایگەیاند، سێ كەس لە هێرشبەرەكان كوژراون و یەكێكیان دەستگیركراوە. ناوچەی خوزستان بەتایبەتی شاری ئەهواز لەم ساڵانەی دوایدا شانۆی ژمارەیەك روداوی گەورە و نائارامی و پێكدادانی چەكدارانە بووە. بەپێی راپۆرتەكان، ئەو چەكدارانەی كە بەیانی ئەمڕۆ هێرشیان كردەسەر نمایشە سەربازییەكە، لە پاركێكی نزیك لە گۆڕەپانی نمایشەكەوە تەقەیان كردووە، ئاژانسی هەواڵی (ئیسنا) دەڵێ: شەڕە تەقەكە ماوەی (10 خولەك)ی خایاندووە.  هەندێك لەو ڤیدیۆیانەی كە بڵاوبونەتەوە، نیشانی دەدەن لە كاتی هێرشەكە هێزە ئەمنییەكان داوایان لە ئامادەبوانی نمایشەكە كردووە لەسەر زەوی راكشێن بۆ ئەوەی پارێزراو بن. بەوتەی ئاژانسی (تەسنیم)، هێرشبەرەكان جلوبەرگی سەربازییان لەبەردابووە و دوای هێرشەكە رایانكردووە و هێزە ئەمنییەكان شوێنیان كەوتوون. ئەمڕۆ لە ژمارەیەك شاری ئێران بەبۆنەی "هەفتەی بەرگری پیرۆز" سوپای پاسداران نمایشی سەربازی ئەنجامدا. رودانی ئەم هێرشە لەكاتێكدایە، بەهۆی سزا نوێیەكانی ئەمریكا بۆسەر ئێران، ماوەیەكە دۆخی ئابوری ئەو وڵاتە بەرەو پاشەكشێ دەڕوات و لە شەقامدا ناڕەزایەتی دەستیپێكردووە. فەرماندەكانی سوپای پاسداران پێشتر هۆشدارییاندا بەتوندی روبەڕووی هەر هێرشێك دەبنەوە كە لەلایەن هێزەكانی ئۆپۆزسیۆنەوە ئەنجام بدرێت، لەوچوارچێوەیەشدا سەرەتای ئەم مانگە، سوپای پاسداران موشەكبارانی بارەگای سەرەكی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران و حزبی دیموكراتی كوردستانیان كرد لە قەزای كۆیە لە هەرێمی كوردستان و بەهۆیەوە ژمارەیەك پێشمەرگە ئەو دوو حزبە شەهیدو برینداربوون. بەرپرسانی ئێران بەبێ ئەوەی ناوبهێنن، بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ بەرپرسیارێتی هێرشەكەی ئەهواز دەخەنە ئەستۆی سعودیە، بەوپێیەی بەوتەی ئەوان سعودیە پشتیوانی جوڵانەوەی عەرەبەكان دەكات لە ئێران.

( درەو میدیا): دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا هەڕەشە لە وڵاتانی بەرهەمهێنەری نەوت لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست دەكات و داوایان لێدەكات نرخەكەی دابەزێنن. ترەمپ لە نوێترین تویتیدا جارێكی تر توڕەیی خۆی لە بەرزبوونەوەی نرخی نەوت دەردەبڕێت و داوا لە " ئۆپێك" دەكات كاربكات بۆ دابەزاندنی نرخەكەی، لەبەرامبەر ئەوەی كە ئەمریكا پارێزگاری لە چەند وڵاتێكی ئەندامی رێكخراوەكە دەكات. ترەمپ  ئەمڕۆ پێنجشەممە لە تویتێكدا دەڵێت:" ئێمە چەند وڵاتێك لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست دەپارێزین، كە ئەگەر ئێمە نەبین ئەوا بۆ ماوەیەكی دوورودرێژ ئاسایشیان سەقامگیر نابێت، لەگەڵ ئەوەشدا ئەوان بەردەوامن لەسەر بەرزكردنەوەی نرخی نەوت، پێویستە لەسەر ئۆپێكی خۆرخكار ئێستا نرخی نەوت دابەزێنێت". ئەمە یەكەمجار نییە كە سەرۆكی ئەمریكا رەخنە لە رێكخراوی "ئۆپێك" دەگرێت لەسەر بەرزبوونەوەی نرخی نەوت و لە حوەزیران و تەمموزی رابردووش رایگەیاند وڵاتەكەی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت رەتدەكاتەوە و رایگەیاند بە دەستی هەندێك نرخی نەوت بەرزدەكرێتەوە. تویتەكەی ترەمپ لە كاتێكدایە كە هەفتەی داهاتوو وڵاتانی ئۆپیك و دەرەوەی ئۆپیك لە جەزائیر كۆدەبنەوە و پێشبینی دەكرێت لە و كۆبوونەوەیەدا وڵاتانی بەرهەمهێنەری نەوت چاو پشكی بەرهەمهێنانی نەوتی خاودا بخشێننەوە.

( درەو میدیا): لە پێشهاتێكدا كە ئاماژەیە بۆ مەترسییەكی جدی و ڕاستەقینە، ڕۆژنامەی (زە سەن)ی، بەریتانی بڵاویكردۆتەوە، ژمارەیەك لە كۆمپانیاكانی دەرمان لەو وڵاتە سەرقاڵی عەمباركردنی حەبی (ڤیاگرا)ن، كە بۆ بەهیزكردنی توانای سێكسی بەكاردەهێنرێت، بۆ خۆ بەدور بگرن لە ئەگەری هەر كەموكورتیەك لەبڕی ئەو دەرمانە ، ئەگەر لەندەن لە یەكێتی ئەوروپا چووە دەرەوە. بەگوێرەی ڕۆژنامەكە، كۆمپانیای (زافا) بەریتانی، كە خاوەنی دەرمانخانەیە لەسەر تۆڕی ئینتەرنێت، سەرقاڵی پڕكردنی گەنجینەكانیەتی لە حەبی  ڤیاگرا بۆ ڕوبەڕوبونەوەی ئەگەرەكانی بڕینی ئەو دەرمانە لە دەرەوە. كۆمپانیایەكە لە كاتی ئاسایدا بەشی دوو هەفتە لەو دەرمانەی گلدەداتەوە، بەڵام ئێستا سەرقاڵی كۆكردنەوەی یەك ملیۆن دەنك حەبی ڤیاگرایە، بەوەش بڕی عەمباركراوی كۆمپانیاكە لەو دەرمانە، بەرزدەبێتەوە بۆ ئاستیك كە بەشی چوار مانگی تەواوی ئەو وڵاتە بكاتە. داڤید مینیرتز، بەڕێوبەری جێبەجێكاری كۆمپانیاكە بە ڕۆژنامەكەی ڕاگەیاندووە، زافا عەمباركردنی ئەو دەرمانەی زیادكردووە بۆئەوەی خۆی بپارێزێت لە لێكەوتەكانی چونە دەرەوەی بەریتانیا لەیەكێتی ئەوروپا بەبێ‌ هیچ ڕێككەوتنێك، یاخود بەپێی هەندێك مەرجی ئابوری خراپ. ڕاشیگەیاندووە، ئامانجیان ئەوەیە زامنی توانای خۆیانبكەن لەخزمەتكردنی كڕیارەكانیان لەهەر كاتێكدا كە ڕوویان تیدەكەن. ئەوەش لەكاتێكدایە، ئیرلەندا پێكهاتە سەرەكییەكانی دروستكردنی حەبی ڤیاگرا بەرهەمدێنێت، بەڵام ئەو بەهێزكەرە سێكسیە، بەتەواوی لە وڵاتی فەرەنسا دروست دەكرێت.      

 (درەو میدیا): هەریەك لە ئێران و ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا و حكومەتی سوریا و ئۆپۆزسیۆنی سوریا پێشوازی لە ڕێككەوتنی توركیا و ڕوسیا دەكەن سەبارەت بە دامەزراندنی ناوچەیەكی داماڵراو لە چەك لە ناوچەكانی نێوان ئۆپۆزسیۆنی سوریا و ناوچەكانی رژێم لە پارێزگای ئیدلیب، كە دوێنێ‌ دووشەممە ڤلادیمێر پوتن سەرۆكی ڕوسیا و ڕەجەب تەیب ئەردۆغان هاوتای توركییەكەی، دوای دیدارەكەیان لە هاوینەهەواری سۆچی ڕایانگەیاند. لەكادرانەوەیدا بەرامبەر بەو رێككەوتنەی نێوان پوتن و ئەردۆغان، وەزارەتی دەرەوەی سوریا ئەمڕۆ پێشوازی لە رێككەوتنەكە كرد بۆ پێكهێنانی ناوچەیەكی داماڵراو لە چەك لە ئیدلیب، بەدرێژایی هیڵی بەریەككەوتنی نێوان سوپای سوریا و گروپە چەكدارەكان. سایتی كەناڵی (RT) ڕوسی، لە زاری سەرچاوەیەك لە وەزارەتی دەرەوەی سوریا ڕایگەیاندووە، سوریا پێشوازی لە ڕێككەوتنی تایبەت بە پاێزگای ئیدلیب دەكات، تەئكیدیشی كردووە، ئەو ڕێككەوتنە دەرئەنجامی  گفتوگۆ چڕوپڕەكانی نێوان ڕوسیا و سوریایە و  بەهەماهەنگی نێوان هەردوو وڵات كراوە.  سەرچاوەكەی وەزارەتی دەرەوەی سوریا راشیگەیاندووە، حكومەتی دیمەشق پێشوازی لە هەر دەستپێشخەرییە دەكات كە ڕێگە لەڕشتنی خوێنی سورییەكان بگرێت و بەشداری بكات  لە گەڕاندنەوەی ئاسایش و سەقامگیری بۆ هەر ناوچەیەك كە تیرۆر گورزی لێدابێت. هاوكات بەهرام قاسمی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران ڕایگەیاند، ڕێككەوتنەكە هەنگاوێكی گرنگە بۆ كۆتاییهێنان بە پاشماوەكانی تیرۆر و داڕشتنی چارەسەرێكی سیاسی لە سوریا. میدیاكانی ئێران ئەمڕۆ لەزاری قاسمیەوە بڵاویانكردەوە، تاران پێشوازی لە پێكهینانی ناوچەیەكی داماڵراو لەچەك دەكات و سیاسەتی وڵاتەكەشی پشتیوانیكردنە لە پاككردنەوەی ئەو ناوچانە لە تیرۆر هاوشانی ڕاگرتنی خوێنڕشتن و هەر جۆرە توندوتیژییەك.  هەر لەوچوارچێوەیەدا، محەمەد جەواد زەریف، وەزیری دەرەوەی ئێران لە تویتێكدا ڕایگەیاندووە" دیپلۆماسیەتی چالاك دەبێتە مایەی وەستانەوە بەڕووی جەنگ و ململانێ‌ لە ئیدلیب".  زەریف هەوڵە دیپلۆماسییەكانیشی بە كاریگەر داناوە، كە لە ماوەی چەند هەفتەی ڕابردوودا چڕببوەوە لەلاكاتی سەردانەكەی بۆ ئەنكەرەلاو دیمەشق ولوتكەی سێ‌ قۆڵی تاران، دوای ئەوەش كۆبوونەوەی دووقۆڵی ڕوسیا و توركیا لە سۆچی.  ئەمریكا ڕێككەوتنكەی پێباشە و متمانەشی بە ئەسەد نیە وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكاش پێشوازی لە ڕێككەوتنەكە كرد و لەڕێی وتەبێژەكەیەوە ڕایگەیاند"پێشوازی لە هەر هەوڵێكی ڕاستگۆیانە دەكەین كە ببێتە مایەی هێوركردنەوەی توندوتیژی". وتەبێژی كۆشكی سپی ئاماژەی بەوەشكردوە، دوناڵد ترەمپ و ڤلادیمێر پوتن لە كاتی كۆبونەوەیەكەیان لە ڤێتنام لە مانگی نۆڤەمبەری ساڵی 2017 تەئكیدیان لەوەكردەوە، چارەسەری سەربازی بۆ قەیرانی سوریا ڕەتدەكەنەوە، ڕاشیگەیاندووە، ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا پشتیوانی سەرجەم ئەو هەنگاوانە دەكات كە دەبنە مایەی پاراستی هاوڵاتیانی سڤیل و ڕێگەگرتن لە سەرهەڵدانەوەی توندوتیژی لە سوریا.  هاوكات، شۆن رۆبرتسۆن وتەبێژی  وەزارەتی بەرگری ئەمریكا (پێنتاگۆن)، بە ئاژانسی ئەنادۆڵی وتوە، وڵاتەكەی پشتیوانی هەر هەنگاوێك دەكات كە ببێتەمایەی دۆزینەوەی چارەسەرێكی سیاسی بۆ قەیرانی سوریا و لەناوبردنی گروپە تیرۆریستییەكان لەو وڵاتە و پشتیوانیش لە گفتوگۆكانی ژنێڤ دەكەن كە ئامانجی دۆزینەوەی چارەسەرێكی سیاسییە بۆ قەیرانی سوریا.  هەر لەو چوارچێوەیەدا بەرپرسێكی ئەمریكی لە لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی هەواڵی ئەنادۆڵ، هیوای خواستووە هێمنی و ئارامی لە ئیدلیب درێژە بكێشێت، ئاماژەی بەوەشكردوە، لەگەڵ ئەوەی وڵاتەكەی بەشداری نەكردووە لە دانوستەكانی نێوان ڕوسیا و توركیا، بەڵام ئەو هەر هەنگاوێك ببێتە مایەی ڕێگەگرتن لە رژێمی سوریا و پشتیوانەكانی بۆ هێرشكردنە سەر ئیدلیب هاندەرێكی باشە، هۆشداریشداوە لەهەر هێرشێكی ڕژێم بۆ سەر ئیدلیب، كە دەبێتە هۆی وێرانكارییەكی مەترسیدار لە ناوچەكە. ڕاشیگەیاندووە، نیگەرانییەكانیان سەبارەت بە كردەوەكانی ڕژێمی سوریا لەبارەی سەقامگیری لە ئیدلیب و ناوچەكانی تر وەك خۆی دەمێنێتەوە، بۆیە بەردەوامدەبن لە چاودێریكردنی دۆخی ناوچەكە و هەنگاوەكانی ڕژێم لەنزیكەوە. جوگرافیایەكی دانپیانراو بۆ گروپە چەكدارەكان لە سوریا بەرپرسێكی ئۆپۆزسیۆنی سوریا لە لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز ڕایگەیاند: ڕێككەوتنی توركیا و ڕوسیا سەبارەت بەئیدلیب، خەونی بەشار ئەسەدی لەباربرد بۆ كۆنترۆڵكردنی تەواوەتی خاكی سوریا. ئەو بەرپرسە كە نەیویستوە سەرچاوەكە ناوەكەی ئاشكرابكات، ئاماژەی بەوەشكردوە، ناوچەی دابڕاو كە ڕێككەوتنی لەسەركراوە لە ئیدلیب گیانی هاوڵاتیان ڕزگاردەكات و ناوچەكانی ئۆپۆزسیۆنیش لە بۆمبارانی سوپای سوریا دەپارێزێت، تەئكیدیشی كردووە، ڕێككەوتنەكە ناوچەیەكی جوگرافیی بۆ سوپای سوریای ئازاد دروستدەكات، كە دەكرێت ببێتە سەرەتای قۆناغی ڕاگوزەری سیاسی بۆ دوای ئەسەد. ڕۆژی دووشەممەی ڕابردوو، ڤلادێمیر پوتن سەرۆكی ڕوسیا و ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا دوای كۆبوونەوەكەیان لە هاوینەهەواری سۆچی لە باشووری ڕوسیا، ڕایانگەیاند، لەبارەی ئیدلیبەوە گەیشتونەتە ڕێككەوتن و بەوپێیەش ناوچەیەكی داماڵراو لە چەك لە نێوان ئۆپۆزسیۆن و سوپای ئەسەد دادەمەزرێت.  ئەو ناوچەیە بە قوڵی 15-20 كیلۆمەترە بەدرێژیی هێڵی بەریەككەوتنی هێزەكانی ئۆپۆزسیۆن و هێزە چەكدارەكان، لە15ی ئۆكتۆبەر/ تشرینی یەكەمی داهاتووە دەست بەدامەزراندنی دەكرێت و چەكدارەكانی بەرەی نوسرە دەكرێنە دەرەوەو تیمە سەربازییەكانی ڕوسیا و توركیاش چاودێری ناوچەكە دەكەن. دوای ڕاگەیاندنی ڕێككەوتنەكەش، سێرگی شویگۆ، وەزیری بەرگری ڕوسیا ڕایگەیاند، هێزەكانی رژێمی سوریا و هاوپەیمانەكانی هیچ پرۆسەیەكی سەربازی تازە لە پارێزگای ئیدلیب ئەنجامنادەن.      

(درەو میدیا): ژمارەیەك كەس هێرشیانكردەسەر بینای باڵیۆزخانەی ئێران لە پاریسی پایتەختی فەرەنسا. بەهرامی قاسمی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران راگەیاند، هێرشەكە پاشنیوەڕۆی دوێنێ رویداوە و هێرشبەرەكان نەیانتوانیوە بچنە ناو بینای باڵیۆزخانەكەوە و ژمارەیەكیان لەلایەن پۆلیسەوە دەستگیركراون. قاسمی وتی: خوازیارین دەسەڵاتدارانی فەرەنسا دەستگیركراوەكان دادگایی بكەن و ئەنجامی دادگاییەكەش ئاشكرابكەن. بەپێی قسەی ئاژانسی تەسنیمی ئێرانی، بەهۆی هێرشەكەوە شوشەی پەنجەرەكانی باڵیۆزخانە شكاون. ژمارەیەك لە ماڵپەڕە فارسی زمانەكان بڵاویانكردەوە، بەر لە هێرشەكە خۆپیشاندانێكی ناڕەزایەتی لە نزیك باڵیۆزخانەی ئێران بەڕێوەچووە، دوای تەواوبونی خۆپیشاندانەكە، ژمارەیەك لە خۆپیشاندەران بەرەو ئاڕاستەی بینای باڵیۆزخانە رۆیشتوون. هەردوو ئاژانسی تەسنیم و فارس كە سەربە كۆماری ئیسلامین، رایانگەیاند، هێرشبەرەكانی سەر باڵیۆزخانەی ئێران لە پاریس كوردبوون و ئەندامی كۆمەڵەی زەحمەتكێشانی كوردستانی ئێران بوون. ئەمە لەكاتێكدایە كە تائێستا هیچ لایەنێكی كوردی رۆژهەڵاتی كوردستان بەرپرسیارێتی روداوەكەی نەگرتووەتە ئەستۆ. هەفتەی رابردوو سوپای پاسدارانی ئێران لە ورمێوە بارەگای سەرەكی هەردوو حزبی دیموكراتی كوردستان و حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێرانی لە قەزای كۆیە موشەكباران كرد و بەهۆیەوە دەیان كەس شەهید و برینداربوون. هاوكات لەگەڵ هێرشەكەدا كۆماری ئیسلامی سێ چالاكوانی سیاسی كوردی لەسێدارەدا، ئەو روداوانە كاردانەوەی ناوخۆیی و دەرەكی زۆری بەدوای خۆیدا هێنا.  

( درەو میدیا): جەبار ئەمین ئەندامی خولی پێشووی پەرلەمانی سوید لە پەیجی تایبەتی خۆی رایگەیاندووە، لەدوای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی سوید كە لە 9/9/2018 بەرێوەچوو،  ژمارەی كاندیدە دەرچوەكانی كورد لە 5 كەسەوە بوە شەش كاندید و    سارا سێپەڵە لە پارتی دیموكراتە سویدیەكان گولان ئاڤجی لە پارتی لیبرالەكان قادر كاسرگە لە پارتی سۆسیالدیموكراتەكان لاوێن ڕێدار لە پارتی سۆسیالدیموكراتەكان سەركان كوێسە لە پارتی سۆسیالدیموكراتەكان ئەمینە كاكە باوە، پارتی چەپ (هەڵبەتە جارێ ناوی ئامینە كاكەباوە تەواو ساغ نەبوەتەوە، بەڵام بە پێی زانیاری و شیكردنەوەی من ئامینە كاكەباوەش دەبێتە پەرلەمانتار). جگە لەوەش چەند ئەندامێكی پەرلەمانی یەدەكیش دەبێت، بۆ نمونە ژین ئاكگوڵ حاجۆ لە پارتی چەپ و شادیە حەیدەری لە پارتی سۆسیال دیموكرات. ئەو 6 كوردە لە كۆی 40 كاندیدی كورد لە نێو پارتەكانی سویدان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی ئەو وڵاتە كە لە 9/9/2018 بەڕێوەچوو تیایدا ئاستی بەشداربوان 84% بووە.  هەڵبژاردنی پەرلەمان و پارێزگاكان و شارەوانییەكانی سوید لە 9/9/2018 بەرێوەچوو: * (7 ملیۆن و 500 هەزار) هاوڵاتی مافی دەنگدانی هەبوو * ڕێژەی دەنگدان گەیشتە (84%) * ژمارەی بنكەكانی دەنگدان: (6 هەزار) بنكە * ژمارەی كورسییەكانی پەرلەمانی سوید: (349) كورسییە تەنها (5) كاتژمێر دوای بەڕیوەچوونی پرۆسەكە، واتە كاتژمێر (1)ی شەو، ئەنجامە بەراییەكان (كە نزیكەی 98%ی دەنگەكانە) بڵاوكرایەوە، و ئەنجامەكان بەم شێوەیەن: 1- پارتی دیموكراتەكانی سوید (واتە رەگەزپەرستەكان) و پارتی مەسیحی و پارتی چەپ و پارتی سەنتەر سەركەوتنێكی دیاریان بەدەستهێنا: * ژمارەی كورسی پارتی ڕەگەزپەرستەكان لە (42) كورسییەوە دەبێت بە (٦٢) كورسی، واتا (20) كورسی زیاد دەكات. * ژمارەی كورسییەكانی پارتی مەسیحییەكان لە (16) كورسییەوە دەبێت بە (23) كورسی، واتا (7) كورسی زیاد دەكات. * ژمارەی كورسییەكانی پارتی سەنتەر لە (22) كورسییەوە دەبێت بە (31) كورسی، واتا (9) كورسی زیاد دەكات. * ژمارەی كورسییەكانی پارتی چەپ لە (21) كورسییەوە دەبێت بە (28) كورسی، واتا (7) كورسی زیاد دەكات. 2- هەردوو پارتی حوكمڕان، واتە پارتی سۆسیال دیموكرات و پارتی ژینگە، دابەزینیان بە خۆیانەوە دی:  1-  پارتی سۆسیال دیموكرات لە (113) كورسییەوە كەم دەكات بۆ (101) كورسی، واتا (12) كورسی كەم دەكات. 2- پارتی ژینگە لە (25) كورسییەوە بۆ (15) كورسی كەم دەكات، واتا (10) كورسی كەم دەكات. 3- پارتی پارێزەران كەم دەكات و ژمارەی كورسییەكانی لە (83) كورسییەوە دەبێت بە (70) كورسی، واتا (13) كورسی كەم دەكات. 4- پارتی لیبرال (19) كورسییەكەی خۆی دێنێتەوە، واتە نە زیاد دەكات و نەكەم. 5- كوتلەی چەپ/ سەوز (كە لە پارتی سۆسیال دیموكرات و پارتی ژینگە و پارتی چەپ پێكدێت)، (144) كورسی بەدەستهێناوە. 6- كوتلەی ڕاستڕەو (كە لە پارتی پارێزەران و پارتی لیبرال و پارتی سەنتەر و پارتی مەسیحی پێكدێت)، (143) كورسی بەدەستهێناوە. لەبەرئەوەی پارتی ڕەگەزپەرستەكان، كە ئێستا (62) كورسیی بەدەستهیناوە، ئەگەرێكی بەهێز هەیە كوتلەی ڕاستڕەوەكان چەند هەفتەیەكی تر و لە ڕێگای هاوكاری ڕەگەزپەرستەكانەوە، دەسەڵات بگرێتە دەست.    

(درەو میدیا): راپۆرتێكی نێودەوڵەتی پێشبیندەكات لە ئەمساڵدا 18.1 ملیۆن كەس لە جیهاندا توشی شێرپەنجە ببن و بەهۆیەوە 9.6 ملیۆن كەسیش بمرن. راپۆرتەكە كە ئاژانسی نێودەوڵەتی بۆ توێژینەوەكانی تایبەت بە شێرپەنجەی سەر بە رێكخراوی تەندروستی جیهانی ئەو بەرزبوونەوەی لە ژمارەی توشبوان بە نەخۆشی شێرپەنجە بە بەراورج بە 14.1 ملیۆن توشبوو و مردنی 8.2 ملیۆن حاڵەتی مردن بەهۆی شێرپەنجەوە لە ساڵی 2012، بۆ چەند هۆكارێك دەگەڕێنێتەوە كە دیارترینیان بریتیە لە زۆربوونی ژمارەی دانیشتوان و بەرزبوونەوەی تێكڕای پیریی. راپۆرتەكە ئاماژەبۆئەوەدەكات كە لە هەر پێنج پیاوێك یەكێكیان و لە هەر شەش ژنێك یەكێكیان لە ژیانیاندا دووچاری ئەو نەخۆشییە دەبن و هەروەها لەگەڵ دەوڵەمەندبوونی ژمارەیەك وڵات، خەڵك تووشی شێرپەنجە دەبن زیاتر لە وڵاتێك كە شێوازی ژیانیان هەژارانەیە. ئاژانسی نێودەوڵەتی توێژینەوەكانی شێرپەنجە بەشێوەیەكی دەوریی زانیاری دەربارەی پەرەسەندن و زیاتر بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەكە لە جیهاندا بڵاودەكاتەوە لە رێگەی توێژینەوە دەربارەی 36 جۆری شێرپەنجە لە 185 وڵاتدا. توێژەران دەڵێن لە كاتێكدا رێگاكانی پێوانەكردن و كۆكردنەوەی داتا دەربارەی نەخۆشی شێرپەنجە گەشەی كردووە لە چەند ساڵی رابردوودا، بەڵام دەركەوتووە كە تێكڕای توشبوون بە نەخۆشییەكە و مردن بەهۆیەوە ساڵ لە دوای ساڵ زیاتربووە. " نەهێشتنی جگەرەکێشان" توێژەران دەڵێت شێرپەنجەی سییەكان هۆكاری سەرەكییە بۆ مردن بەهۆی نەخۆشی شێرپەنجەوە لە نێو ژنانی 28 وڵات و ئەو وڵاتانەشی كە زۆرترین زیانیان پێگەیشتووە بەهۆی شێرپەنجەوە بریتین لە ئەمریكا، هەنگاریا، دانمارك، چین و نیوزلەندا. جۆرج پاتروۆرس لە پەیمانگای توێژینەوەكانی شێرپەنجە لە بەریتانیا دەڵێت:" ئێستا زیاتر لە هەموو كاتێك توتن تاكە هۆكارە، لە زیاتربوونی توشبونی ژنان بە شێرپەنجەی سییەكان لە جیهاندا". دەشڵێت:" لە بەریتانیا دیاردەی جگەرەكێشانی ژنان لەمدواییەدا زۆر زیاتربووە، بە بەراورد بە پیاوان، لەبەرئەوە مایەی سەرسوڕمان نیە كە دەبینین تێكڕای توشبوون بە شێرپەنجەی سییەكان ئێستا زیاددەكات". ئەو توێژەرە بەریتانییە دەشڵێت:" جگەرە كێشانی ژنان لە وڵاتانەی كە خاوەنی داهاتێكی نزم یان مامناوەندن زۆر بەرزبووەتەوە، بازاڕی بەهێزی توتن و جگەرەش كاریگەری لەسەر ئەوە هەیە". هەر سەبارەت بە هەمان پرس دكتۆر فریدی پرای لە ئاژانسی نێودەوڵەتی توێژینەوەكانی شێرپەنجە دەڵێت:" ئەنجامەكان جەختدەكەنەوە لەسەر پێویستی بەردەوامبوون لەسەر جێبەجێكردنی سیاسەتە كاراكانی تایبەت بەنەهێشتنی جگەرە كێشان لە هەموو وڵاتانی جیهاندا". "فرە چەشنیی نائاسایی" بەگشتی راپۆرتەكە پێشبینی ئەوەی كردووە نیوەی حاڵەتەكانی توشبوون بە شێرپەنجە و زۆرینەی حاڵەتەكانی مردن بەهۆی ئەو نەخۆشییەوە لە ئەمساڵدا لە ئاسیا دەبێت، ئەوەش بۆ بەرزبوونەوەی ژمارەی دانیشتوان لەو كیشوەرە و بڵاوبوونەوەی ئەو جۆرە لە شێرپەنجانەی كە زۆر كوشندەن لە و ناوچەیەدا، بۆ نمونەیە تێكڕای بەرزی توشبوون بە شێرپەنجەی جگەر لە چین. جگە لەوەش ئامادەكارانی راپۆرتەكە دەڵێن " فرەچەشنییەكی نائاسایی" لە جۆرەكانی شێرپەنجە و شێوازەكانی نەحۆشییەكە لە جیهاندا دەبێت و بەو هۆیەوە توێژەران دەڵێن وڵاتانی جیهان پێویستیان بەوەیە چاوبخشێننەوە بە سیاسەتەكانیاندا دەربارەی چۆنیەتی خۆپاراستن و چارەسەركردنی شێرپەنجە. سەرچاوە: بی بی سی   

(درەو میدیا): مامادۆ گاساما، ئەو پەنابەرە مالییەی  مانگی ئایاری رابردوو لە پاریس منداڵێكی لە باڵاخانەیەكی بەرز رزگاركرد، ئەمڕۆ بە رەسمی رەگەزنامەی فەرەنسی و هەلی كاری بەدەستهێنا، ئەوەش دوای ساڵێك لە گەیشتن بە پاریس و داواكردنی مافی پەنابەرێتی. مامادۆ گاساما ی تەمەن 22 ساڵ ئایاری رابردوو بووە مانشتێی هەواڵ  كاتێك سەركێشی كرد و بە باڵاخانەیەكی بەرزدا سەركەوت بۆ رزگاركردنی منداڵێك و رۆژنامەكان نازناوی " سپایدەرمان" یان لێنا. مامادۆ لەدوای ئەو رووداوەوە لەلایەن ئیمانوێل ماكرۆن سەرۆكی فەرەنسا لە كۆشكی ئەلیزێ‌ پێشوازی لێكراو بەهۆی ئەو سەركێشیەیەوە لە كۆچبەرێكی نایاسایی خۆرئاوای ئەفریقاوە كە بەبێ‌ مۆڵەت كاریدەكرد، بووە هاوڵاییەكی فەرەنسیی خاوەن هەموو مافێك و كارێكیشی لە كەرتێكی گرنگی وڵاتانی ئەوروپا دەستكەوت.  

( درەو میدیا): لەدوای رایگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنەكی پەرلەمانی سوید پێنج كورد بوونە ئەندامی خولی نوێی پەرلەمانی سوید کە ئەمانەن: -    لاوێن رێدار  -    گوڵان ئاقچی  -    رۆژا گوجلو هێدین  -    سەركان كۆسی  -    قادر كاسیرگە جەبار ئەمین ئەندامی خولی پێشووی پەرلەمانی سوید رایگەیاندووە: ئەو پێنج كوردە لە كۆی 40 كاندیدی كورد لە نێو پارتەكانی سویدان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی ئەو وڵاتە كە لە 9/9/2018 بەڕێوەچوو تیایدا ئاستی بەشداربوان 84% بووە.  هەڵبژاردنی پەرلەمان و پارێزگاكان و شارەوانییەكانی سوید لە 9/9/2018 بەرێوەچوو: * (7 ملیۆن و 500 هەزار) هاوڵاتی مافی دەنگدانی هەبوو * ڕێژەی دەنگدان گەیشتە (84%) * ژمارەی بنكەكانی دەنگدان: (6 هەزار) بنكە * ژمارەی كورسییەكانی پەرلەمانی سوید: (349) كورسییە تەنها (5) كاتژمێر دوای بەڕیوەچوونی پرۆسەكە، واتە كاتژمێر (1)ی شەو، ئەنجامە بەراییەكان (كە نزیكەی 98%ی دەنگەكانە) بڵاوكرایەوە، و ئەنجامەكان بەم شێوەیەن: 1- پارتی دیموكراتەكانی سوید (واتە رەگەزپەرستەكان) و پارتی مەسیحی و پارتی چەپ و پارتی سەنتەر سەركەوتنێكی دیاریان بەدەستهێنا: * ژمارەی كورسی پارتی ڕەگەزپەرستەكان لە (42) كورسییەوە دەبێت بە (٦٢) كورسی، واتا (20) كورسی زیاد دەكات. * ژمارەی كورسییەكانی پارتی مەسیحییەكان لە (16) كورسییەوە دەبێت بە (23) كورسی، واتا (7) كورسی زیاد دەكات. * ژمارەی كورسییەكانی پارتی سەنتەر لە (22) كورسییەوە دەبێت بە (31) كورسی، واتا (9) كورسی زیاد دەكات. * ژمارەی كورسییەكانی پارتی چەپ لە (21) كورسییەوە دەبێت بە (28) كورسی، واتا (7) كورسی زیاد دەكات. 2- هەردوو پارتی حوكمڕان، واتە پارتی سۆسیال دیموكرات و پارتی ژینگە، دابەزینیان بە خۆیانەوە دی:  1-  پارتی سۆسیال دیموكرات لە (113) كورسییەوە كەم دەكات بۆ (101) كورسی، واتا (12) كورسی كەم دەكات. 2- پارتی ژینگە لە (25) كورسییەوە بۆ (15) كورسی كەم دەكات، واتا (10) كورسی كەم دەكات. 3- پارتی پارێزەران كەم دەكات و ژمارەی كورسییەكانی لە (83) كورسییەوە دەبێت بە (70) كورسی، واتا (13) كورسی كەم دەكات. 4- پارتی لیبرال (19) كورسییەكەی خۆی دێنێتەوە، واتە نە زیاد دەكات و نەكەم. 5- كوتلەی چەپ/ سەوز (كە لە پارتی سۆسیال دیموكرات و پارتی ژینگە و پارتی چەپ پێكدێت)، (144) كورسی بەدەستهێناوە. 6- كوتلەی ڕاستڕەو (كە لە پارتی پارێزەران و پارتی لیبرال و پارتی سەنتەر و پارتی مەسیحی پێكدێت)، (143) كورسی بەدەستهێناوە. لەبەرئەوەی پارتی ڕەگەزپەرستەكان، كە ئێستا (62) كورسیی بەدەستهیناوە، ئەگەرێكی بەهێز هەیە كوتلەی ڕاستڕەوەكان چەند هەفتەیەكی تر و لە ڕێگای هاوكاری ڕەگەزپەرستەكانەوە، دەسەڵات بگرێتە دەست.    

 (درەو میدیا):  ئەمریكا بەرپرسیارێتی هەر هێرشێك كە لە عێراق بكرێتەسەر بەرژەوەندییەكانی، دەخاتە ئەستۆی ئێران و هەڕەشەی وەڵامدانەوەی خێرا دەكات. سكرتێری رۆژنامەوانی كۆشكی سپی ئەمریكا بەیاننامەیەكی بڵاوكردەوە و تێیدا رایگەیاند" ئەمریكا بەشێوەیەكی خێرا و یەكلاكەرەوە وەڵامی هەر هێرشێك دەداتەوە كە هاوپەیمانەكانی ئێران لە عێراق بیكەنەسەر بەرژەوەندییەكانی و ببێتەهۆی برینداركردنی هاوڵاتیانی ئەمریكی یاخود زیانگەیاندن بە دامەزراوە ئەمریكییەكان". بەیاننامەكە ئێران تۆمەتبار دەكات بەوەی هیچ دەستوەردانێكی نەكردووە بۆ رێگرتن لەو هێرشانەی كە لە چەند رۆژی رابردوودا لە بەسرەو بەغداد كراونەتەسەر كونسوڵگەری و باڵیۆزخانەی ئەمریكا، لەكاتێكدا "ئەو هێرشانە لەڕێگەی بریكارەكانی ئێرانەوە لە عێراق ئەنجامدراون، كە ئێران پارە و چەكیان پێدەدات و راهێنانیان پێ دەكات". هۆشداریش دەدات بە ئێران لەبارەی ئەوەی" بەشێوەیەكی خێرا و یەكلاكەرەوە وەڵامی هەر هێرشێك دەداتەوە بۆ بەرگیركردن لە گیانی هاوڵاتیانی خۆی". رۆژی هەینی سێ گوللە هاوەن لەناوچەی سەوزی بەغداد كەوتەخوارەوە، كە ناوچەیەكی پارێزراوە و بارەگای حكومەت و پەرلەمان و باڵیۆزخانەی وڵاتانی تێدایە، هێرشەكە هیچ زیانێكی لێنەكەوتەوە، بەڵام لەماوەی چەند ساڵی رابردوودا ئەوە یەكەم هێرشی لەوجۆرە بوو بۆسەر ناوچەی سەوز. كوسنوڵگەری ئەمریكا لە بەسرە دەكەوێتە نزیك ئەو فڕۆكەخانەی كە رۆژی شەممە هێرشی موشەكی كرایەسەر.  

(درەو میدیا): ئێران هەڕەشەی هێرشی موشەكی نوێ لە هەرێمی كوردستان دەكات، داوای ڕادەستكردنی ئەو كەسانەش دەكات كە لە كردەوە "تیرۆریستییەكان"ەوە، تێوەگلاون. محەمەد حسێن باقری سەرۆكی ئەركانی سوپای ئێران ئەمڕۆ سێشەممە، ڕایگەیاند" پێویستە لەسەر دەسەڵاتدارانی هەرێمی كوردستان و دەسەڵاتدارانی عێراق،  ئەو" تیرۆریستە كوردانە" ڕادەستی كۆماری ئیسلامی ئێران بكەن، كە بەرپرسیارن لە ئەنجامدانی هێرش بۆ سەر پاسەوانانی سنوری ئێران". بە گوێرەی ئاژانسی هەواڵی "تەسنیم"ی ئێران، باقری هەڕەشەی ئەنجامدانی هێرشی موشەكی نوێی كردووە، ئەگەر چالاكی گروپە "تیرۆریستییەكان" دژی ئێران ڕانەگیرێت، كە بەقسەی ناوبراو، ئەو كارە هەنگاوێكی پێویستە بۆ زامنكردنی ئەمن و ئاسایشی وڵاتەكەی.   ڕۆژی شەممەی ڕابردوو، سوپای ئێران بارەگاكانی حزبی دیموكراتی كوردستان و حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێرانی لە شاری كۆیە موشەكباران كرد و بەوهۆیەوە (16) سەركردە و پێشمەرگەی ئەو دوو حزبە شەهیدبوون و زیاتر لە (40) كەسی دیكەش برینداربوون.

راپۆرتی: درەو میدیا دوای ڕۆژێك لە شكستهێنانی كۆبوونەوەی لوتكەی سێ‌ قۆڵی (توركیا_ڕوسیا_ئێران) كە هەینی ڕابردوو لە تارانی پایتەختی ئێران بەڕێوەچوو و  تایبەت بوو بە تاوتوێكردنی چارەنوسی پارێزگای ئیدلیبی سوریا، فڕۆكە جەنگییەكانی ڕوسیا و سوریا زنجیرەیەك گورزی ئاسمانیان لە ناوچە جیاوازەكانی باشوری شاری ئیدلیب و ناوچەی (ئەللەتامنە) لە باكوری شاری (حەما) وەشاند، كە لەژێر كۆنترۆڵی گروپە چەكدارە توندڕەوەكاندان.   ڕۆژێكیش پێش كۆبوونەوەكەی تاران، 8 وڵاتی خۆرئاوا داوایان لە ڕوسیا و ئێران كرد پابەند بن بە وەستاندنی ئاگربەست و هۆشداریشیاندا لە ئەنجامدانی هەر پرۆسەیەكی سەربازی كە ئاكامی كارەساتباری دەبێت لەسەر هاوڵاتیانی سڤیل. پارێزگای ئیدلیب، بەدواین پێگەی گەورەی گروپە چەكدارەكانی سوریا دژ بەڕژێمی بەشار ئەسەد دادەنرێت ، كە زۆبەی گروپە چەكدارە توندڕەوەكانی نزیك لە توركیا كردویانە بەدواین پێگەی سەربازییان لە جوگرافیای سوریادا. ئەردۆغان شكستیهێنا و هەڕەشەدەكات  لە كۆبونەوەی لوتكەی (تاران)دا، ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا هەوڵی گەیشتن بەئەنجامدانی ئاگربەستی دا، بەلڵام ڤلادیمێر پوتین سەرۆكی ڕوسیا ڕەتیكردەوە و ڕایگەیاند، ئاگربەست سودی نابێت, چونكە ئەو مەسەلەیە گروپە ئیسلامییە توندەڕەوەكان ناگرێتەوە كە ئەسەد هاوپەیمانەكانی بە تیرۆرستیان دەزانن، وەك زۆربەی سەرچاوە هەواڵییە جیهانییەكان ئاماژەیان پێدا. بە گوێرەی ئاژانسی هەواڵی ئەڵمانی، دوای كۆبوونەوەكەی تاران، ئەردۆغان ڕایگەیاندووە، لەبەرانبەر گیان لەدەستدانی هاوڵاتیانی سڤیل دەستەوسان ناوەستن و تەماشاكار نابن، لەزنجیرەیەك تویتیشدا لە ئەكاونتی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر، ئەردۆغان ئاماژەی بەوەدا" ئەگەر جیهان چاپۆشی كرد لە كوژرانی دەیان هەزار هاوڵاتی بێتاوان لەپێناو بەرژوەندی رژێم، ئەوا ئەوان هەڵوێستی تەماشاكاریان نابێت یان بەشداربوون لە یارییەكی لەو شێوەیە".  ڕوانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤ ڕایگەیاندوە، توركیا هێزی نوێی ڕەوانەی خاڵەكانی چاودێری كردووە لەناو سوریا و لەو چوارچێوەیەدا دەیان ئۆتۆمبیلی سەربازی و بە چەك و تەقەمەنییەكی زۆرەوە لە ڕێی خاڵی سنوری (بابولهەوا) داخڵی سوریا بوون. بەوتەی سەرچاوەكە، ئەوەش دوای ئەوەی دانوستانی نێوان دەزگای هەواڵگری توركیا و دەستەی تەحریری شام (بەرەی نوسرە) شكستهێناوە، كە لە چوارچێوەی هەوڵەكانی ئەنكەرەدا دەستیپێكردبوو بۆ قەناعەت پێكردنیان بەدەستبەرداربوون لە چەك و بڵاوەپێكردنیان پێش ئەوەی رژێمی سوریا هێرشە سەربازییەكەی بۆ سەر ئەو شارە دەستپێبكات.  نەتەوە یەكگرتووەكان هۆشداریدەدات لە كارەساتێكی مرۆیی بەپێی خەمڵاندنی نەتەوە یەكگرتووەكان ئەنجامدانی پرۆسەی سەربازی بۆ سەر پارێزگای ئیدلیب كە ماوەیەكە ڕژێمی سوریا ئامادەكاری بۆ دەكات و هەڕەشەی كۆنترۆڵكردنەوەی دەكات، 800 هەزار كەس ناچاردەكات ماڵ و حاڵیان جێبهێڵن، كە ئەوەش بە گەورەترین پرۆسەی ئاوارەبوون دادەنرێت كە سوریا بەخۆیەوە بیبینێت لە ماوەی حەوت ساڵی بەرپابوونی شەڕ و توندوتیژی لەو وڵاتە.  پارێزگای ئیدلیب دەكەوێتە باكوری خۆرئاوای سوریا، بایەخێكی ستراتیژی گرنگی هەیە، هاوسنوری توركیایە كە پشتیوانێكی بەهێزی گروپە چەكدارەكانە، 132 كلیۆمەتر لە پارێزگای لازقیەوە دوورە، بەزێدی  تایفەی عەلەویی دادەنرێت، كە تائیفەكەی سەرۆكی سوریایە. بەپێی ئامارەكان، ژمارەی دانیشتوانی ئیدلیب نزیكەی 2 ملیۆن و 400 كەس دەبێت، جگە لەوەی نزیكەی ملیۆنێك و 300 هەزار ئاوارەی ناوچە جیاجیاكانی سوریای لێ نیشتەجێیە. بە گوێرەی سەرچاوە سیاسییە ئاگادارەكان، هۆكاری گەورەی بایەخی توركیا بۆ ئەو شارە، وێڕایی نزیكیی لە زۆرێك لەگروپە چەكدارەكان كە كۆنترۆڵی بەشێكی گەوری شارەكەیان لەدەستدایە، نزیكی دەریای سپی ناوەڕاستە، كە دەكەوێتە خۆرئاوایەوە و لە باكوریشەوە شاری هاتای توركیا و حەلەبی سوریایە و بەدوایدا شاری عەفرین دێت، كە ئێستا لەلایەن سوپای توركیاوە داگیركراوە و پێشتر لەژێر دەستی شەڕڤانانی یەپەگەدا بوو، توركیا ترسێكی هەمیشەی هەیە شەڕڤانانی كورد لە ئایندەدا لەم ناوچەیە نزیكببنەوە و لەوێشەوە بگەنە سەر دەریای سپی ناوەڕاست، وەك چاودێران دەڵێن، ئەوە یەكێكبوو لە هۆكارە دیار و سەرەكییەكانی داگیركردنی شاری عەفرین.  ڕوسیا مەترسی هەیە و ئەڵمانیاش هەڕەشەدەكات ئیگۆر كوناشیكوڤ, وتەبێژی سوپای ڕوسیا دەڵێت، زانیاری تەواویان هەیە چەكدارە جیهادییەكانی سوریا پلان بۆ ئەنجامدانی كارێكی ئیستفزازی لە پارێزگای ئیدلیب دادەڕێژن بۆئەوەی پاسا و بدەن بە دەستوەردانی وڵاتانی خۆرئاوا، حكومەتی مۆسكۆش زیاد لەجارێك ڕایگەیاندووە، گروپە چەكدارەكانی ئیدلیب پلانی ئەنجامدانی هێرشیان بۆ سەر هاوڵاتیان داڕشتوە كە ڕەنگە لەڕێی غازی كوشندەوە بێت، وتەبێژەی سوپای ڕوسیا لە بەیاننامەیەكدا ئەوەشی وتوە، دەستەی بزوتنەوەی تەحریری شام سەر بەڕێكخراوی قاعیدەبوون و كۆنترۆڵی 60% شاری ئیدلیبیان بەدەستەوەیە، لەگەڵ حزبی ئیسلامی توركستانی و چەند گروپێكی تر ڕێككەوتن لەسەر ئەنجامدانی سیناریۆیەك كە ببێتە هۆی تاوانباركردنی حكومەتی سوریا بە بەكارهێنانی غازی كوشندە دژی هاوڵاتیانی سڤیل.   ڕۆژنامەی (بیڵد)ی ئەڵمانی، لە ژمارەی ڕۆژی دووشەممەیدا بڵاویكردەوە، ئۆرسولا ڤۆن دەر لەین وەزیری بەرگری ئەڵمانیا بژادەی بەشداریكردنی لە پرۆسەیەكی سەربازی  لەگەڵ هاوپەیمانەكانی (ئەمریكا و بەریتانیا و فەرەنسا) تاوتوێكردووە، دژی هێزەكانی سوپای بەشار ئەسەد ئەگەر چەكی كیمیاوی دژی هاوڵاتیانی مەدەنی لە جەنگی ئیدلیبدا بەكاربهێنن. بە گوێرەی ڕۆژنامەكە، ئەو هەنگاوەی وەزارەتی بەرگری ئەڵمانیا دوای داوایەكی واشنتۆن هاتوە لە ئەڵمانیا. ئیدلیب تۆرا بۆرای سوریایە ئیدلیب بە گەورترین گەنجینەی گروپە چەكدارییەكانی پەیوەست بەفیكری قاعدەو توندڕەوەكان دادەنرێت، هەزاران چەكدار لەوانەی  ڕێككەوتنیان لەگەڵ حكومەتی سوریا ڕەتكردوەتەوە و بە پاسە سەوزەكان بۆ ئەو شارە گواستراونەتەوە. بەدرێژایی چەند ساڵی ڕابردووی شەڕ لە سوریا، ئیدلیب لەلایەن زۆرێك لە چاودێرانەوە بە "تۆرابۆرا"ی، سوریا  ناویهێنراوە، دەیان فەرماندەی دیاری گروپە جیهادییەكان لەڕێی توركیاوە هاتونەتە ناو  ئەوشارە. بەوتەی سەرچاوە ئاگادارەكان، دوای سەركەوتنی سوپای ئەسەد بە هاوكاری ئێران و ڕوسیا و گروپە چەكدارە شیعییە جیاوازەكانی نزیك لە تاران و  گەمارۆدانی گروپە چەكدارەكانی دژ بە رژێمی سوریا لەو  ڕوەبەڕە جوگرافیەدا و دەنگۆی نزیكبونەوەی هێرشی سەربازی بۆ سەر ئەو شارە، توركیا بەرەیەكی نوێی لێپێكهێناون بە ناوی (بەرەی نیشتمانی بۆ ئازادی) كە هەریەك لە گروپەكانی (فەیلەقی شام، سوپای ئیدلیبی ئازاد، فیرقەی ساحلییەی یەكەم و فیرقەی ساحلییەی دووەم، فیرقەی یەكەمی پیادە، سوپای دووەم، سوپای بژاردە، سوپای نەسر، لوای شەهیدەكانی ئیسلام لە داریا، لیوای ئازادی، فیرقەی 23  لەخۆدەگرێت،  بۆئەوەی گروپێك بن هاوتەریبی، دەستەی تەحریری شام كە جگە لە بەرەی نوسرە ژمارەیەكی بەرچاو لە گروپەكانی سەربە ڕێكخراوی قاعیدی لەخۆدەگرێت ، وێڕای بەرەی ئازادی سوریا كە بەم دواییانە لە بزوتنەوەی ئازادی خوازی شام و بزوتنەوەی نورەدین زەنگی پێكهات. پارێزگای ئیدلیب لە پێنج ناوچەی ئیداری پێكدێت كە ئەوانیش ( ناوچەی ئیدلیب، ناوچەی ئەریحا، ناوچەی موعەرەت ئەلنوعمان، ناوچەی جسر ئەلشغور ، ناوچەی حارم).  لەم ناوچانە گروپی چەكداری جیاواز هەن، دیاریترین ئەو گروپانە (بزوتنەوەی ئەحراری شام)ە، كە ژمارەی چەكدارەكانی دەگاتە نزیكەی 15 هەزار و زۆرینەشیان خەڵكی سوریان.  ئەحراری شام یەكێكە لەو گروپانەی توركیا هەوڵەدات بانگەشەی ئەوەی بۆ بكات كە میانڕەوە، ئەم بزوتنەوەیە لە ئاكامی یەكگرتنی چوار گروپی چەكدار پێكهات كە ئەوانیش (كەتائیبی ئەحراری شام، حەرەكەی فەجر، گروپی تەلیعە، كەتائیبی ئیمانی جەنگاوەر). دوای ئەو، جەبهەی نوسرە دێت، كە ژمارەی چەكدارەكانی 10 هەزار كەسە و زۆبەی ئەندامەكانی خەڵكی بیانین و سوری نین، ئەم گروپە و گروپەكانی ڕێكخراوی (نوسرەت لئیسلام) كە هەریەك لە (حوراس لدین و لیوای تەوحید و حزبی تركستانی ناسراو بە ئیگۆر) لەخۆدەگرێت،  بەگروپە تەكفیرییەكان ناسراون و  لەلایەن توركیاوە پشتیوانیەكی بێسنور دەكرێن. دوای ئەوانیش، فەیلەقی شام دێت كە ژمارەی چەكدارەكانی بە 8 هەزار ئەژمار دەكرێت و 19گروپی جیاواز لەخۆدەگرێت.