( درەو میدیا): ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریكا پرۆژە بڕیارێكی بۆ سزادانی هەموو ئەو لایەنانە پەسەندكرد كە هەڕەشەن بۆ ئاسایش و سەقامگیری عێراق لەسەر هەمووشیانەوە ئێران. دەقی پرۆژە یاساكە جەخت لەسەرئەوەدەكاتەوە كە پێویستە سەرۆكی ئەمریكا ئەو كەسایەتی و گروپانە لە عێراق دیاریبكات كە پێویستە بخرێتە لیستی رێكخراوی تیرۆریستییەكانەوە و سزایان بەسەردا بسەپێندرێت. هەروەها پێویستە سەرۆكی ئەمریكا لە راپۆرتێكدا بۆ كۆنگرێس وردەكاری ئەو رێكخراوانە باسبكات. پرۆژە یاساكەی ئەنجومەنی نوێنەران، وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكاش پابەند دەكات لیستێك پێكبهێنێت كە ئەو رێكخراوە چەكدارانە لەخۆبگرێت كە هاوكاری و یارمەتی سوپای پاسدارانی ئێران وەردەگرن. سزاكانی سەر ئەو كەسایەتی و رێكخراوانەی كە هەڕەشەن بۆسەر ئاسایش و سەقامگیری عێراق بریتیە لە بلۆككردنی پارە و سەرچاوە مادییەكان و پێنەدانی ڤیزای چونەناو ئەمریكا و هەڵوەشاندنەوەی هەموو ڤیزایەكی پێشوو. بۆئەوەی ئەو پرۆژە یاسایەی ئەنجومەنی نوێنەران بچێتە بواری جێبەجێكردنەوە پێویستە لەلایەن ئەنجومەنی پیرانەوە پەسەندبكرێت و پاشان رەوانەی كۆشكی سپی دەكرێت بۆئەوەی سەرۆكی ئەمریكا ئیمزای لەسەر بكات.  

راپۆرت: رۆبین برانت- بی بی سی وەرگێڕانی: فازل حەمەڕەفعەت شتێكی سەیر نییە دامەزرێنەر‌و سەرۆكی ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی كۆمپانیایەك بە بەهای (400) ملیار دۆلار كە سامانەكەی بە (34) ملیار دۆلار بخەمڵێندرێت، بچێتە ناو حزبی شیوعییەوە، كە سەركردەكانى ئەو حزبە دەیانەوێت گەشە بە چین بدەن، گەشە بە سۆسیالیزم‌و ماركسیەت بدەن؟ بەشێوازێكی ساكارتر، بۆچی ملیاردێری بەناوبانگ (جاك ما) چووە ناو حزبی شیوعی چینەوە؟ رۆژنامەی "گەل" كە زمانحاڵی حزبی دەسەڵاتداری چینە، ئەمەی بەفەرمی راگەیاند. نازانین (جاك) كەی چوەتە ناو حزبەوە، بەڵام دەزانین ئێستا ئەو یەكێكە لە نزیكەی (88 ملیۆن) كەس كە گریمانە دەكرێت ئابونەی مانگانەی بدەن‌و، بەشداری كۆبونەوەكان بكەن، هەندێك كاتیش خۆیان دەخەنە بەردەم "رەخنەی خودی" بەمەبەستی باشكردنی فیكرە ئایدۆلۆژییەكەیان. (جاك ما) بە بەرگریكارێكی سەرسەخت دادەنرێت لە شێوازی مامەڵەكردنی سەرۆك (چی جین بینگ) لەگەڵ كۆمپانیا بیانییەكان‌و، سەرۆكەكانی ئەمریكا كە سكاڵایان هەیە لە كۆتوبەندی كاركردن لە چین. بەڕێوەبەر‌و دامەزرێنەری كۆمپانیای "عەلی بابا" ساڵی رابردوو لەم كاتانەدا‌و لە یەكێك لە كۆنگرەكاندا، (جاك) بە (بی بی سی) وت: كۆمپانیاكانی وەكو فەیسبوك ئەگەر هاتن بۆ ئێرە، پێویستە بڵێن بەڵێ، من یاسا‌و حوكمەكانی چین پەیڕەو دەكەم"، رونیكردەوە" من لە حكومەت نیم، ناشتوانم بەناوی حكومەتەوە قسە بكەم"، هەندێك دەڵێن ئەو قسانەی پێشبینی كراو بووە. هەندێكی تر دەڵێن بۆ پێشكەوتن لە چین پێویستە لە ریزی سەركردایەتی‌و كارمەند‌و بەرپرسی شیوعییەكاندا بیت. (بەتایبەت ئەگەر بتەوێت تاڕادەیەك كۆنترۆڵی هێزی هاوچەرخ بكەیت لە ساڵی 1999وە، كە ئەوەش ئینتەرنێتە، بۆ رەخساندنی گەورەترین بازرگانی كاڵا لە جیهان لەڕێگەی ئینتەرنێتەوە لە وڵاتێكدا كە سانسۆر خراوەتە سەر ئینتەرنێت). (جاك ما) توانی كۆمپانیایەكی گەورە بنیادبنێت "عەلی بابا" كە بوو بە هێمایەكی جیاكەرەوە لە بواری داهێنانی ئابوری، بەڵام كۆمپانیاكە رەزامەندی نیشاندا لەسەر بەشداریكردن لە پێدانی زانیاری لەبارەی كڕیارەكانییەوە ئەگەر دەسەڵاتداران داوایان لێكرد، بەوەش پابەند بوو بە (یاسا‌و حوكمەكانی چین)ەوە، كە ساڵی رابردوو (جاك) باسی لێوەكرد. (جاك ما) كە ناوە فەرمییەكەی "ما یۆن"ە، پێدەچێت بەهۆی ئەوە چوبێتە ناو حزبەوە كە باوەڕی بە نمونەی كاری چینی هەیە‌و  وڵاتەكەی رێگەی بەوەداوە بچێتە ناو قوڵایی ئابورییەوە. پێدەچێت درەنگ وەخت بێت بۆ خستنەڕووی ئەم پرسیارە، چونكە (جاك ما) لەسەروبەندی ئەوەدایە ساڵی نوێ دەست لە پۆستەكەی وەكو سەرۆكی ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی كۆمپانیای "عەلی بابا" هەڵگرێت. بەڵام راگەیاندنی ئەندامێتی لە حزب فزوڵیەت دەوروژێنێ، چونكە پێشبینی دەكرێت ئەندامانی حزبی شیوعی، نەك هەر پێشبینی بەڵكو پێویستە لەسەریان ئەولەویەت بە حزب بدەن بەر لە هەر شتێكی تر. كۆمپانیای "عەلی بابا" دەڵێ بەڕێوەبەرەكەی هەرگیز بەرژەوەندی حزبی نەخستوەتە پێش بەرژەوەندی كۆمپانیاو خاوەنی پشكەكانی كە لە بازاڕی بۆرسەی نیویۆركدان ئەگەر بابەتەكە پێویستی بە بڕیاری چارەنوسساز بوبێت. ئەم بابەتە ئێستا مشتومڕی دروستكردووە، بەڵام هەندێك كەس تێبینییان كردووە ئەو لە ناسنامەی كۆمپانیاكەدا لە ساڵی 2014دا، ئاماژەی بە پەیوەندی (جاك ما) بە حزبەوە نەكردووە.

( درەو میدیا): فەرماندەیەكی سوپای پاسدارانی ئێران رایگەیاند دەرگای پەیوەندیكردن بۆ پەیڕەوكارانی ئاینەكانی تر لە ئێران كراوەتەوە بۆئەوەی بچنە نێو ریزەكانی بەسیجی نوێوە كە لە پەیڕەوكارانی كەمایەتییە ئاینییەكان پێكدەهێنرێت. رەزا یەزدی فەرماندەی یەكێك لە یەكەكانی سوپای پاسدارانی ئێران لە لێدوانێكیدا بۆ ئاژانسی تەسنیم وتی:" ئێران ئامادەیە بۆئەوەی فیرقەیەكی نوێی بەسیج بۆ پەیڕەوكارانی ئاینەكانی تر بكاتەوە، بۆئەوەی سود لە تواناكانیان وەربگیرێت". ئەو فەرماندەیەی سوپای پاسداران وتیشی:" پێكهێنانی ئەو هێزە نوێیە زۆر بەسود دەبێت بۆ پارێزگاریكردن لە پێگە هەستیارەكان و پاراستنی خاكی ئێران و بەرگریكردن لە رژێمی دەسەڵاتدار". بەسیج هێزێكی نیمچە سەربازییە كە لە خۆبەخشانی مەدەنی پێكدێت و ساڵی 1979 بە فەرمانی ئیمام خومەینی رابەری شۆڕشی ئیسلامیی ئێران دامەزرێندراوە و لە تشرینی یەكەمی رابردوودا ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا سزای بەسەر هێزەكاتنی بەسیج و كۆمپانیا و دامەزراوەكانیدا سەپاند.

ڕاپۆرتی: ئارام مەحمود ئەمڕۆ یەکشەممە، (27) سەركردەی وڵاتانی ئەندام لە یەكێتی ئەوروپا، ڕێككەوتنی (برێكزت)ى پەسەندكرد، هەروەها لەسەر ئەو ڕاگەیاندنەی پەیوەندییەكان لەگەڵ شانشینی یەكگرتوو دەستنیشاندەكات، لە قۆناغی دوای دەرچوونی لە یەكێتیەكە.  وڵاتانی یەكێتی ئەوروپا لە بەیاننامەی كۆتایی لوتكەی (برۆكسل)دا ڕایانگەیاند: "ئەنجومەنی ئەوروپی ڕەزامەندی لەسەر ڕێككەوتنی كشانەوەی شانشینی یەكگرتوو و ئیرلەندای باكور لە یەكێتی ئەوروپا‌و، دەستەی ئەوروپی بۆ وزەی ئەتۆم"، تەئكیدیشی لەسەر كاركردن بۆ داڕشتنی "نزیكترین پەیوەندی" كرد لەگەڵ (لەندەن) دوای چونە دەرەوە لە (برێكزت). لای خۆیەوە، (دوناڵد تۆسك) سەۆكی ئەنجومەنی پەوروپا ڕایگەیاند: سەركردەكانی یەكێتی ئەوروپا دانیاننا بە ڕێككەوتنی چوونە دەرەوەی (بەریتانیا). وتیشی: دوای كەمتر لە كاتژمێرێك لە دەستپێكردنی لوتكەكە، سەركردەكانی یەكێتی ئەوروپا بڕیاریاندا بە پەسەندكردنی ڕێككەوتنی كشانەوە‌و، ڕاگەیاندنی سیاسی سەبارەت بە پەیوەندییەكانی یەكێتی ئەوروپا‌و، شانشینی یەكگرتوو لە داهاتوودا. ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز بڵاویكردەوە، (دالیا جریباو سكایتی) سەرۆكی (لیتوانیا) دوای دانیشتنەكە ڕایگەیاندووە: ڕێككەوتنی چوونە دەرەوەی بەریتانیا پەسەندكراوە بەڵام پرۆسەی چوونە دەرەوەكە هێشتا درێژە". (جان كلۆد یونكر) سەرۆكی كۆمیسیۆنی ئەوروپا چوونە دەرەوەی بەریتانیای لە یەكێتی ئەوروپا بە "نەهامەتی"وەسفكردوە. (یونكر) ڕاشیگەیاند:" ئەمە ڕۆژێكی خەمناكە، چوونە دەرەوەی بەریتانیا یان هەر دەوڵەتێكی ترلە یەكێتی ئەوروپا نەمایەی خۆشییەو نە ئاهەنگگێڕان، ئەمە ساتێكی خەمناكە....ئەمە نەهامەتییە". پێشتر (ئیمانوێل ماكرۆن) سەرۆكی فەرەنسا لەكاتی گەیشتنی بۆ (برۆكسل) بۆ بەشداریكردن لە لوتكەكە" برێكزت بەڵگەیەكە بۆ ئەوەی یەكێتی ئەوروپا پێویستی بە دووبارە بنیاتنانەوەیە". بەگوێرەی ئاژانسی "فرانس پریس" (ماكرۆن)، ڕاشیگەیاندوە: ئەمە ساتێكی نائاساییە بۆ یەكێتی ئەوروپا كە پێویستی بە دووبارە بنیاتنانەوەیە. وتوشیەتی:" ئەمە دەریدەخات یەكێتی ئەوروپا بەدەست لاوازبونەوە دەناڵێنێت"و ڕێككەوتنەكەش لەگەڵ (لەندەن) بە "باش" وەسفدەكات. (ماكرۆن) باسی لەوەشكردووە، پەیوەندییەكانی داهاتوو لەگەڵ (لەندەن) هێشتا پێویستی بە دەستنیشانكردن هەیەو، ئاشكراشە كە شانشینی یەكگرتوو بەردەوام دەبێت لە ڕوانین بۆ گێڕانی ڕۆڵێكی گرنگ، كە ئەكرێت پەرەی پێبدرێت. سەرۆكی فەرەنسا سەرلەنوێ‌ تازەكردنەوەی یەكێتی ئەورپای كردبووە یەكێك لە بابەتەكانی بانگەشەی هەڵبژاردنی بۆ پۆستی سەرۆكایەتی، بەڵام ئاستنەگی زۆر دێتە ڕێی، بە بڕواهێنان بە هاوبەشە ئەوروپییەكانی‌و، لەم چوارچێوەیەشدا داوادەكات، بودجەیەكی سەربەخۆ بۆ ناوچەی (یۆرۆ) تەرخانبكرێت وەك پشتیوانی بۆ وەبەرهێنان‌و، دامەزراندنی سوپایەكی ئەوروپی لەسەر ئاستی بەرگری هاوبەش. پێش بەڕێوەچوونی لوتكەی (برۆكسل)، (تریزا مەی) سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا پەیامێكی ڕاستەوخۆی ئاڕاستەی بەریتانییەكان كرد بۆ پشتیوانیكردنی ڕێككەوتنی چوونە دەرەوە لەیەكێتی ئەوروپا. (تریزا مەی) لە نامەیەكی كراوەدا بۆ بەریتانییەكان ڕایگەیاند، هەموو هەوڵەكانی دەخاتەگەڕ بۆ پەسەندكردنی ڕێككەوتنەكە لە پەرلەمانی وڵاتەكەی ، ئەوەش ئەگەرێكی لاوازە، بەهۆی دژایەتیكردنی توندی لەلایەن هەندێك لە پەرلەمانتارانی حزبی "پارێزگاران" كە خۆی سەرۆكایەتی دەكات، لەگەڵ هاوپەیمانەكانی لە "پارتی دیموكراتی یەكگرتووخواز  لە (ئیرلەندای باكور). (تریزا مەی) لە پەیامەكەیدا، بەریتانییەكانی هاندا بۆ دەستپێكردنی قۆناغێكی نوێ‌ لە یەكگرتوویی سیاسی دوای چوونە دەرەوە لە یەكێتی ئەوروپا لە 29ی ئاداری ساڵی 2019 و دواشی لێكردن ناكۆكییە ئازاربەخشەكانی ڕابردوو وەلابنێن، كە ئەوچوونە دەرەوەیە خولقاندویەتی.  سەرچاوە: ئاژانسەكان

ئامادەكردنی: نامیق رەسوڵ ئەندامانی لیژنەی كاروبارەی دەرەوەی ئەنجومەنی پیرانی ئەمریكا لە نامەیەكدا بۆ دۆناڵد ترەمپی سەرۆك، داوادەكەن لە كەیسی كوشتنی رۆژنامەنوس " جەمال خاشقچی" دا سعودیە سزا بدات بە گوێرەی " یاسای ماگنیتسكی" كە رێگەدەدات بە سەپاندنی سزا بەسەر ئەو لایەنەی لە كوشتنی ئەو رۆژنامەنوسەوە تێوەگلاوە. هەروەها ئەو یاسایە سەرۆكی ئەمریكا پابەنددەكات كە دوای بەدەستگەیشتنی داواكاری ئەندامانی لیژنەكە لێكۆڵینەوە دەستپێبكات دەربارەی ئەوەی بیانییەك تێوەگلاوە لە تاوانی كوشتن، یان ئەشكەنجەدان، یان پێشێلكردنی ئاشكرای مافەكانی مرۆڤی تایبەت بە ئازادی رادەربڕین كە لە رووی نێودەوڵەتییەوە دانی پێدانراوە. هەروەها یاساكە سەرۆكی ئەمریكا پابەنددەكات لەمیانی 120 رۆژ دوای بەدەستگەیشتنی نامە راپۆرتێك دەربكات، كە بڕیارێك لەخۆبگرێت دەربارەی سەپاندنی سزا بەسەر هەر كەسێكدا كە بەرپرس بێت لە پێشێلكاریی مەترسیداری وەك ئەشكەنجەدان و دەسبەسەركردن بۆ ماوەیەكی دوورودرێژ بێ‌ دادگاییكردن، یان كوشتنی كەسێك بەدەر لە چوارچێوەی دادوەریی لەبەر مومارەسەكردنی مافی ئازادی رادەربڕین.                           سیناتۆری كۆماری پۆپ كرۆكەر یەكێكە لەوانەی داوادەكات بە ماگنیتسكی سزای سعودیە بدرێت " یاسای ماگنیتسكی" یاسای " ماگنیتسكی نێودەوڵەتی بۆ لێپرسینەوە دەربارەی مافەكانی مرۆڤ" بە رەزامەندی پارتی كۆماریی و دیموكراتەكانی ئەمریكا دەركراوە و ساڵی 2012 باراك ئۆباما سەرۆكی پێشووی ئەو وڵاتە ئیمزای لەسەركردووە، بەڵام لە ساڵی 2016دا كۆنگرێس پشتی بە كۆپی نێودەوڵەتی یاساكە بەست كە دەسەڵاتی ئەوە دەداتە سەرۆكی ئەمریكا سزا بەسەر هەر بیانییەكدا بسەپێنێت كە تۆمەتباربێت بە پێشێلكردنی مافەكانی مرۆڤی وەك كوشتن و ئەشكەنجەدان و ئەو پێشێلكارییانەی تری كە لە لیستی مافەكانی مرۆڤی نێودەوڵەتیدا هاتووە. لە ساڵی 2017دا دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بڕیاری جێبەجێكردنی ژمارە 13818ی ئیمزاكرد كە" موڵك و ماڵی ئەو كەسانە بلۆكدەكات كە تێوەگلاون لە پێشێلكارییە مەترسیدارەكانی مافەكانی مرۆڤ یان گەندەڵی". بەگوێرەی وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا بەو بڕیارە 101 قەوارە و كەسایەتی سزادراون، هەروەها وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا لە كانونی دووەمی 2017ەوە رێوشوێنی لەدژی 460 قەوارە و كەسایەتی گرتوەتەبەر كە تۆمەتباركراون بە تێوەگلان لە چالاكی پەیوەست بە پێشێلكردنی مافەكانی مرۆڤ، یان گەندەڵی یان بەشداریكردن تێیدا بەشێوەیەكی راستەوخۆ. رێزلێگرتن ئەو یاسایە ناونراوە " ماگنیتسكی" وەك رێزلێنانێك بۆ پارێزەر و وردبین و ژمێریاری روسی "سێرگی ماگنیتسكی" كە ساڵی 2009 لە زینداندا لە روسیا كوژرا. ماگنیتسكی هاوكاری بیڵ بۆردەر وەبەرهێنەری دەكرد كە خاوەنی رەگەزنامەی بەریتانیا و ئەمریكا بوو، لە چوارچێوەی لێكۆڵینەوە لە كەیسێكی زەبەلاحی خۆدزینەوە لە باج لە روسیا كە بەهاكەی دەگەیشتە 230 ملیۆن دۆلار و پاڵەوانەكانی كەسانی دەستڕۆیشتوو و نزیكی كرملن بوون. ماگنیتسكی ساڵی 2008 دوای ئاشكراكردنی ئەو كەیسە دەستگیركرا و نزیكەی ماوەی ساڵێك لە زینداندا مایەەوە بێ‌ دادگاییكردن و دەسەڵاتدارانی روسیا ساڵی 2005 برۆدەریان لەو وڵاتە دەركرد، برۆدەر نەوەی سەرۆكی حزبی شیوعی بوو لە ئەمریكا. ماگنیتسكی لەو ماوەیەدا كە لە زینداندا بوو رووبەڕووی ئەشكەنجەدان بووەوە و لە دۆخێكی تەمومژاویدا گیانی لە دەستدا، پاشان لە جیاتی دادگاییكردنی بكوژرانی بە مردوویی دادگاییكرا، برۆدەر هەموو هەوڵەكانی تەرخانكرد بۆئەوەی كۆنگرێسی ئەمریكا رازی بكات یاسایەك بۆ سزادانی بكوژرانی ماگنیتسكی پەسەند بكات و هەوڵەكەی ساڵی 2012 سەركەوتنی بەدەستهێناوە یاساكە دەركرا. پەسەندكردنی ئەو یاسایە توڕەیی زۆری روسیای لێكەوتەوە و مۆسكۆ بەڵێنیدا رێوشوێنی گونجاو لەدژی بگرێتەبەر و لە یەكەم رێوشوێنیشدا روسیا پرۆسەی تەبەنیكردنی منداڵانی روسیای لەلایەن خێزانە ئەمریكییەكانەوە راگرت. ڤلادیمێر پوتن، سەرۆكی روسیا لە كۆنگرەی رۆژنامەوانی هاوبەشدا لەگەڵ دۆناڵ ترەمپ لە هیلسنكی لە مانگی تەمموزی 2018دا رایگەیاند برۆدەر و ژمارەیەك لە هاوبەشەكانی لەلایەن دادگای روسیا داواكراون بە تۆمەتی بە قاچاخبردنی نزیكەی یەك ملیار و 500 ملیۆن دۆلار بۆ دەرەوە بەبێ‌ ئەوەی باجی لێبدەن. راشیگەیاند 400 ملیۆن دۆلار لەو پارەیە بەخشراوە بە هەڵمەتی بانگەشەی ترەمپ لە هەڵبژاردنی ساڵی 2016 و لە ترەمپ ركابەری هیلاری كلینتۆن بوو. برۆدەریش ئەو تۆمەتەی رەتكردەوە و رایگەیاند هیچ بڕە پارەیەكی بەكەس نەبەخشیوە و لە روسیاش بە تۆمەتی خۆدززینەوە لە باج و مایەپوچبونی بە ئەنقەست حوكمی نۆ ساڵ زیندانیكردنی بەسەردا سەپێندرا. لەكاردانەوەی ئەوەدا برۆدەر حكومی دادگای بە گاڵتەجاڕی وەسفكرد و وتی:" لە ساڵی 2012ەوە پۆتن پرسی هەڵوەشاندنەوەی یاسای ماگنیتسكی كردوەتە كاری لە پێشینەی سیاسەتەكانی دەرەوەی، بەڵام هەموو هەوڵەكانی شكستیانهێناوە". برۆدەر ئاشكراشیكرد كە ئەلكساندە بیریبیلیچینی لە ساڵی 2012دا لە ناوچەی ساری بەریتانیا لەكاتی وەرزشی راكردندا لە نزیك ماڵەكەی كەوتووە و دواتر لە نەخۆشخانە گیانی لەدەستداوە و تائێستاش پۆلیسی بەریتانیا لەوە دەكۆڵێتەوە. بیریبیلیچینی یەكێك بوو لەو سەرچاوە سەرەكییانەی كە زانیاری لەسەر چارەنوسی ئەو پارانە ئاشكراكردبوو كە لە روسیا و لە چوارچێوەی كەیسەكەی ماگنیتسكیدا دزرابوون.           "سێرگی ماگنیتسكی" ئەوانەی بە " ماگنیتسكی" سزادراون دیارترین ئەو كەسانەی كە بە گوێرەی یاسای ماگنیتسكی سزادراون ئەمانەن: * رەمەزان قەدیرۆڤی سەرۆكی چیچانی لایەنگری مۆسكۆ كە بە پرۆسەی كوشتن لە چیچان تۆمەتبار كراوە. * ئۆلیگ لۆگۆنۆڤن جێگری سەرۆكی لیژنەی بەدواداچووونی سەر بەوەزارەتی ناوخۆی روسیا كە لێكۆڵینەوەی لە كوشتنی ماگنیتسكیدا كردووە. * دوو دەستەی سەر بە سوپای میانمار بەهۆی رۆڵیانەوە لەو پێشێلكارییانەی بەرامبەر بە رۆهینگییە موسوڵمانەكان ئەنجامدراون. لە ماوەی رابردووشدا ئەندامانی كۆنگرێسی ئەمریكا داوایان لە سەرۆكی وڵات كرد یاساكە لەدژی چەند بەرپرسێكی چین جێبەجێبكات كە تۆمەتبارن بە ئەنجامدانی پێشێلكاریی دژ بە موسوڵمانی ویگۆر لە باكوری چین. سەرچاوە: BBC ARABIC  

( درەو میدیا): دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمریكا و ڤلادمێر پوتن، سەرۆكی روسیا ئاماژەیان بەوەداوە كە رەنگە سەردانی عێراق بكەن و رۆژنامەی زەمانیش لە ژمارەی ئەمڕۆ چوارشەممە 21ی تشرینی دووەمی 2018 نوسیوێتی كامیان پێشتر دەگەنە بەغدا؟ رۆژنامەكە دەڵێت: دوو ئاماژەی بەهێز لە یەك كاتدا رۆژی سێشەممە دەركەوتن كە جەختدەكەنەوە ئەگەری ئەوە هەیە سەرۆكی ئەمریكا و سەرۆكی روسیا لە زووترین هەلدا سەردانی عێراق بكەن، بەڵام كامیان پێش كامیان دەگەن، و ئامانجەكانیان چییە ئەگەر گەیشتە بەغدا. رۆژنامەی " واشنتۆن پۆستیش" رۆژی سێشەممە رایگەیاند, ترەمپ راوێژكارەكانی  ئاگاداركردوەتەوە كە بۆ یەكەمجار دوای وەرگرتنی دەسەڵات ئەگەری ئەوە هەیە بۆ بەسەركردنەوەی هێزەكانی وڵاتەكەی سەردانی عێراق و ئەفغانستان بكات. رۆژنامەكە لە راپۆرتێكیدا ئاماژەی بەوەشداوە كە راوێژكارانی ئێستا و پێشوووی كۆشی سپی جەختیانكردوەتەوە كە لە رابردوودا و هەتا ئەمداوییە ترەمپ رەتیدەكردەوە سەردانی هێزەكانی ئەمریكا بكات لە عێراق و ئەفغانستان و دەیوت نایەوێت خۆی پەیوەست بكات بەو دوو جەنگەوە كە بە شكستخواردوویان دادەنێت. بەڵام ئەو راوێژكارانە ئاشكرایانكردووە كە ترەمپ لە چەند كۆبوونەوەی رابردوودا باسی لە بابەتی ئەگەری سەردانەكەی بۆ عێراق و ئەفغانستان كردووە. چەند كاتژمێرێك دوای بڵاوبونەوەی ئەو هەواڵە نوسینگەی عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق هەواڵێكی بڵاوكردەوە و رایگەیاند بە رەسمی سەرۆكی روسیای بانگهێشت كردووە بۆئەوەی سەردانی بەغدا بكات. لە ماوەی رابردووشدا میخائیل بۆگدانۆڤ، نێردەی تایبەتی سەرۆكی روسیا بەجیا لەگەڵ سەرۆك وەزیرانی عێراق و سەرۆك كۆماری عێراق كۆبوەوە و بەرەسمی بانگهێشتنامەی سەرۆكی روسیای بۆ سەردانی ئەو وڵاتە پێشكەشكردن.

وەرگێڕان و ئامادەكردنی: نامیق رەسوڵ توێژینەوەیەكی نوێی گەیشتوەتە ئەو ئەنجامەی كە ئەو كەسانەی بەیانیان پێش كاتژمێر شەش لەخەوت هەڵدەستن، تەندروستییەكی زۆر باشتریان هەیە و زۆر بەختەوەرترن لەو كەسانەی كە زوو لە خەو هەڵناسن، هەروەها توێژینەوەیەكە چەند سودێكی تری زوو لەخەو هەستان و كاریگەری لەسەر دەروون و رەفتاری رۆژانەی مرۆڤ ئاشكراكردووە. " دونیا موڵكی ئەو كەسەیە زوو لە خەو هەڵدەستێت" بەمشێوەیە شاعیری بەناوبانگی لوبنانی " جوبران خەلیل جوبران" دەیان ساڵ لە مەوبەر باسی زوو لەخەوهەستانی كردووە، لە ئاماژەیدا بۆ سودەكاتی و قۆزتنەوەی كات بۆ جێبەجێكردنی كارە پێویستەكانی رۆژ، هەروەها پەندێكی ئەڵمانیش هەیە كە دەڵێت:" ئەوەی دەیەوێت رێوی راوبكات، پێویستە لەگەڵ مریشكدا  لەخەو هەستێت" و لە نێو هەموو نەتەوە و گەلانی تریشدا چەندین نمونەی دیار هەن كە جەخت لەسەر بایەخ و گرنگی زوو لە خەو خەستان دەكەن. توێژینەوەیەكی نوێ‌: " ئەو كەسانەی زوو دەخەون و بەیانیان كاتژمێر شەش یان پێشتر بە ئاگادێن بەڕێژەی 25%ی مەترسی تووشبونیان بە خەمۆكی كەمدەبێتەوە". توێژینەوەیەكی نوێ‌ كە لە گۆڤاری وەرزی " توێژینەوەكانی پزیشكی  دەروونیدا" بڵاوكراوەتەوە روونیكردوەتەوە كە " ئەو كەسانەی زوو دەخەون و بەیانیان كاتژمێر شەش یان پێشتر بە ئاگادێن بەڕێژەی 25%ی مەترسی تووشبونیان بە خەمۆكی كەمدەبێتەوە".  بایلی بوش پزیشكی ئوسترالی كە بەشداربووە لە توێژینەوەكەدا لە لێدوانێكیدا كە سایتی رۆژنامەی " دەیلی مەیل"ی بەریتانی بڵاویكردوەتەوە دەڵێت كە پشتگیری لە ئەنجامەكانی توێژینەوەكە دەكات و راشیگەیاندووە زوو لە خەو هەستان ئاسانتر كاتژمێری بایۆلۆجی جەستەی مرۆڤ  رێكدەخاتەوە بۆئەوەی لەسەر سیستمی نوێ رابێت، چونكە جارێكی تر جەست دەگەڕێتەوە سەر ریتمی سەرەتایی و زیاتر سروشتیی و ژیان وەك ئەو كاتەیە كە هێشتا گڵۆپی روناكی دانەهێنرابوو.  بایلی بوش پزیشكی ئوسترالی:  زوو لە خەو هەستان ئاسانتر كاتژمێری بایۆلۆجی جەستەی مرۆڤ  رێكدەخاتەوە بۆئەوەی لەسەر سیستمی نوێ رابێت، چونكە جارێكی تر جەست دەگەڕێتەوە سەر ریتمی سەرەتایی و زیاتر سروشتیی و ژیان وەك ئەو كاتەیە كە هێشتا گڵۆپی روناكی دانەهێنرابوو. ئەو پزیشكە لە بەردەوامی قسەكانیدا دەشڵێت:" زوو لەخەو هەستان، هاوكاریت دەكات لە جێبەجێكردنی ئەركە بنچینەییەكانت بەبێ‌ پەلەكردن، بەڵام بۆ وەرگرتنی زۆرترین سود لە زوو لە خەوهەستان كاتێكی تایبەت تەرخان بكەن بۆ ئەنجامدانی ئەو چالاكیانەی كە  ئارامی دەروونیت پێ‌ دەبەخشێت، كە بە زۆری ژیانی جەنجاڵ و خێرات لێیان بێ‌ بەشە. بایلی بوش لە كۆتایی قسەكانیشیدا دەڵێت :" ئەو كەسانەی كە دەرنگ لەخەوت هەڵدەستن، بە زۆری بە تەنها دەژین و زۆر جگەرە دەكێشن و رێژەی پەیوەستبوونیشیان بە هاوژینێكەوە كەمتر دەبێت. هەروەها  مارنی لیشمان، پزیشكی دەروونی ئوسترالی كە قسەی بۆ " دەیلی مەیل" كردووە باوەڕی وایە كە زوو لە خەوهەستان مەزاجی مرۆڤ بە درێژایی ئەو رۆژە دەگۆڕێت و جەختیشدەكاتەوە كە درەنگ خەوتن  ماندوێتی لێدەكەوێـتەوە و لەوانەیە ببێتە هۆی خەمۆكی و دڵەڕاوكێ. سەرچاوە: بەشی عەرەبی DW

 ( درەو میدیا): داواكاری گشتی سعودییە (5) كەس بەكوشتن‌و پارچەكردنی خاشقچی تۆمەتباردەكات، داواشدەكات لەسێدارە بدرێن. داواكاری گشتی شانشینی عەرەبی سعودی، ئەمڕۆ لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند: تۆمەتی ئاڕاستەی (11)كەس كردووە لەكۆی ئەو (21) كەسەی لێكۆڵینەوەیان لەگەڵ كراوە، لە دۆسیەی كوژرانی هاوڵاتی " جەمال خاشقچی"و "فەرماندەی تیمی گێڕانەوەی خاشقچی فەرمانی كوشتنی داوە".   داواكاری گشتی سعودییە دەشڵێت: دوای دروستبونی شەڕو، بێهوشكردنی لەڕێی دەرزی‌و گیان لە دەستدانی، لاشەكەیان پارچە پارچە كردووەو بردویانەتە دەرەوەی كۆنوسوڵخانەكە. ئاشكراشیكردووە: بە فەرمانی جێگری پێشوی سەرۆكی دەزگای هەواڵگری سعودییە تیمێك پێكهاتووە بۆ گێڕانەوەی (خاشقچی)‌و، ڕاوێژكارێكی پێشو بەشداریكردووە لە ئامادەكاری بۆ پرۆسەی گێڕانەوەی ناوبراو.    لە كۆنگرە ڕۆژنامەوانییەكەدا داواكاری گشتی وتی: داوای لەسێدارەدانی (5) كەس لەو تۆمەتبارانەیان كردووە كە فەرمانیان داوە و بەشداری پرۆسەی كوشتنی (خاشقی) یان كردووە.  ڕۆژی (2) مانگی تشرینی یەكەمی ڕابردو، نوسەرو ڕۆژنامەنوسی سعودی (جەمال خاشقچی) دوای چونی بۆ كۆنسوڵخانەی وڵاتەكەی لە (ئەستەنبوڵ) بە مەبەستی ڕاپەڕاندنی مامەڵەی هاوسەرگیری، لەو ساتەوە دیارنەماو سەرەتا دەسەڵاتدارانی سعودییە نكوڵییان لە دیارنەمانی كرد.  دوای چڕكردنەوەی فشارەكانی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی، لە ڕۆژی (20) ئەو مانگە سعودییە دانینا  بە "مردنی" خاشقچی لەناو كونسوڵخانەی وڵاتەكەی‌و، هۆكارەكەی بۆ دروستبونی شەڕ گێرایەوە لەنێوان ناوبراو و تیمی كونسوڵخانەكە، ئەمڕۆش داواكاری گشتی سعودییە كۆمەڵێك زانیاری نوێی ئاشكراكردو، بەشێك لەتۆمەتبارەكانی دەستنیشانكرد، بەوپێیەی زۆرێك لەناوەندە نێودەوڵەتیەكان لەو بڕوایەدان كە (خاشقچی) بە فەرمانی ڕاستەوخۆی (محمەد بن سەلمان) شازادەی جێنشینی ئەو وڵاتە كوژراوە. خاشقچی لەساڵی 2017داو لەترسی دەستگیركردنی، وڵاتەكەی بەجێهێشت و ڕویكردە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و لەچەند بۆنەیەكی جیاوازدا ڕەخنەی لەدەسەڵاتدارانی وڵاتەكەی گرتووە بە تایبەت لە پرسەكانی پەیوەیست بەئازادی  ڕادەربڕین و دەستگیركردنی چالاكانی مەدەنی .

وەرگێڕان و ئامادەكردنی: نامیق رەسوڵ وێنەیەكی سەركردەی ئەڵمانیای نازی " ئەدۆڵف هیتلەر" لە زیادكردنێكی ئاشكرادا دەفرۆشرێت و نرخی 10 هەزار دۆلاری لەسەر دانراوە. لە وێنەكەدا هیتلەر كچێكی بچوكی لێوبەخەندەی لە باوەشگرتووە و دیمەنێكی نزیك لە رۆمانسیەت لە وێنەكەدا دەردەخات، بەڵام وردەكاری وێنەكە چیرۆكێكی تراژیدی هەڵگرتووە، چونكە ئەو پیاوە دواتر بووە هۆی كوژرانی شەش ملیۆن جولەكە و ئەو كچە منداڵەشی لە وێنەكەدایە جولەكەیە. سەرەڕای ئەوەش هیلتەر توانی پەیوەندیی هاوڕێیەتی لەگەڵ ئەو كچەدا " رۆزا برنیل نینیاو" دابمەزرێنێت ، كە دوای پێنج ساڵ بە دەستوەردانی گەورە بەرپرسانی نازییەكان كۆتاییپێهات. ئەم وێنە دەگمەنە كە دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 1933, لە زیادكردنێكی ئاشكرادا لە ئەمریكا نمایشكرا. خانەی ئەلیكساندەری مێژوویی بۆ زیادكردنی ئاشكرا لە ویلایەتی ماریلاندی ئەمریكا لە كاتی نمایشكردنی وێنەكەدا بۆ فرۆشتن نرخی 10 هەزار دۆلاری لەسەرداناوە كە وێنەگر هێنریك هۆڤمان گرتویەتی. بیڵ پاناگۆپۆڵۆس، شارەزای بواری زیادكردنی ئاشكرادا لە لێدوانێكدا بۆ سایتی " میل ئۆنلاین" وتی:" وێنەكە كە ئیمزاكراوە پارچەیەكی دەگمەنە و لە وێنەی نییە لە پێشووتردا". وتیشی:" هیتلەر راهاتبوو كە بۆ مەبەستی بانگەشە وێنە لەگەڵ منداڵاندا بگرێت، بەڵام ئەوەی نامۆیە ئەم وێنەیە ئەوە نیشاندەدات كە پەیوەندییەكی زۆر نزیكی لەگەڵ ئەو كچە بچكۆلانەیەدا هەبێت، زۆر مایەی سەرسوڕمانە". " خۆشەویستی هیتلەر" هیتلەر لە كاتی ئاهەنگی لە دایكبونیدا ئەو كچە منداڵەی بینیوە و سایتی ئەلیكترۆنی ئەو خانەی زیادكردنە دەڵێت رۆزا و دایكی لەناو ئاپۆرای  ئەو جەماوەرەدا بوون كە ساڵی 1933 لە دەرەوەی ماڵی دووەمی هیتلەر وەستابوون كە بە " بێرگهۆڤ" ناودەبرێت و كەوتوەتە سەر زنجیرە چیای ئەڵپ لە باڤاریا. باوەڕ وایە كە هیتلەر بۆی دەركەوتووە كە رۆژی لە دایكبوونی رۆزا هەمان رۆژی لە دایكبونی خۆیەتی لەبەرئەوە،میوانداری خۆی و دایكی دەكات لە ماڵەكەیدا و ئەو وێنەیەی لەگەڵدا دەگرێت. زۆرناخایەنێت هەتا ئاشكرادەبێت كە دایكی كارۆلین جولەكەیە و بەوەش رۆزا لە چاوی دەوڵەتی نازییەوە دەبێت بە جولەكە، بەڵام ئەوە نابێتە هۆی پاشگەزبوونەوەی هیتلەر لە بەردەوامیدان بە هاوڕێیەتی لەگەڵیدا و كۆپییەكی ئیمزاكراوی وێنەكەی بۆ ناردووە و لەسەر نوسیوە:" خۆشەویستەكەم نیناو لە ئەدۆڵف هیتلەرەوە، میونشن 16ی یۆنیۆی 1933". واشدەردەكەوێت كە رۆزا دواتر لای خۆیەوە لە كاتێكی تردا پولی پۆستەی لەسەر فۆتۆكە دانابێت و وێنەی گوڵی لەسەر كێشابێت.  لە نێوان ساڵی 1935 و 1938 رۆزا 17 جار نامەی بۆ هیتلەر و فیلهێڵمی یاریدەدەری ناردووە، هەتا ئەو كاتەی مارتن بورمان سكرتێری تایبەتی ئەو سەركردە نازییە داوا لە رۆزا دەكات خۆی و دایكی پەیوەندییان لەگەڵ هیتلەر بپچڕێنن، بەڵام هۆڤمانی وێنەگر دەڵێت هیتلەر ئەو كارەی سكرتێرەكەی بەدڵ نەبووە. هۆڤمان لە كتێبەكەیدا " هیتلەر هاوڕێم بوو" دەڵێت هیتلەر ئاگاداریكردوەتەوە كە " كەسانێك هەن بەهرەی راستەقینەیان هەیە لە تێكدانی هەموو شادییەكانی".  نوسەر لە كتێبەكەیدا كە ساڵی 1955 بڵاویكردوەتەوە وێنەیەكی جیاوازتری هیتلەر و رۆزای بڵاوكردوەتەوە لە ژێریدا نوسیویەتی:" خۆشەویستەكەی هیتلەر- زۆر دڵخۆش دەبوو بە بینینی لە بێرگهۆڤ، سەرەڕای ئەوەی هەندێك كەس وایان دەبینی كە ئەو كچە لە رەگەزی ئاری راستەقینە نییە". كۆتاییەكی تراژیدیی دوای ساڵێك لە ئاگاداركردنەوەی رۆزا بۆ پچڕاندنی پەیوەندییەكەی لەگەڵ هیتلەر لەلایەن بۆرمانەوە، جەنگی دووەمی جیهانیی دەستپێدەكات و دوای شەش ساڵیش شەش ملیۆن جولەكە دەمرن و رۆزای هاوڕێ منداڵەكەی هیتلەریش لە تەمەنی 17 ساڵیدا و ساڵی 1943 لە نەخۆشخانەی میونشن و 10 ساڵ دوای یەكەمین دیداری لەگەڵ هیتلەر بە نەخۆشی ئیفلیجی منداڵان دەمرێت. سەرچاوە: بی بی سی   

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت بەیانی ئەمڕۆ دەسەڵاتدارانی ئێران حوكمی لەسێدارەدانیان بەسەر (وەحید مەزڵومین) ناسراو بە "پادشای لیرە"‌و (محەمەد ئیسماعیل)دا جێبەجێ كرد. بەپێی بریاڕی دادگای تارانی پایتەخت، ئەو دوو كەسە بە "بڵاوكردنەوەی گەندەڵی لەسەر زەوی" تۆمەتباركراون، ئەوەش لەڕێگەی دروستكردنی تۆڕێكی گەندەڵی‌و  كێشە لە سیستمی ئابوری‌و دارایی‌و دراوی ئێران‌و مامەڵەكردنی نایاسایی‌و رێگەپێنەدراو و قاچاخچێتی مادە‌و پارە‌و زێڕ. ناوەڕاستی مانگی تەموزی ئەمساڵ كاتێك بەرپرسی پۆلیسی تاران دەستگیركردنی كەسێكی بە (2 تەن) لیرەی زێڕەوە لە پایتەخت راگەیاند‌و ئەو كەسەی بە "پادشای لیرە" ناساند، (وەحیدی مەزڵومین) كەسێكی ناسراو نەبوو لەلای ئێرانییەكان. پۆلیسی تاران ئەوكات وتی:" ئەو كەسە فەرمانیداوە بە هەموو هاوكارەكانی بەبێ لەبەرچاوگرتنی نرخی لیرە، لیرە لە بازاڕدا بكڕن، تاوەكو لە رۆژانی داهاتوودا خۆی نرخ لەسەر لیرە دابنێت". دواتر باسلەوەكرا، ئاغای مەزلومین (2 تەن) لیرەی نەكڕیوە، بەڵكو "ئەو لەگەڵ كوڕەكەیدا بەبەهای زیاتر لە 2 تەن لیرە كڕین‌و فرۆشتیان كردووە". لەم دۆسیەیەدا "پادشای لیرە" بەتەنیا نەبووە، مانگی ئەیلولی رابردوو دەسەڵاتی دادوەری ئێران رایگەیاند، 18 كەس لەسەر ئەم كەیسە تۆمەتبارن. وەحید مەزڵومین‌و محەمەد ئیسماعیل چەند ساتێك پێش لەسێدارەدانیان وەحید مەزڵومین كێیە ؟ سەرەتای تەموزی رابردوو بەهای لیرەی زێڕ لە ئێران (ملیۆنێك‌و 200 هەزار) تمەن بوو، لەگەڵ بەرزبونەوەی نرخی دراو، نرخی لیرەش بەرزبونەوەی بەخۆوەبینی. هەر لەو مانگەدا هاوكات لەگەڵ راگەیاندنی هەواڵی دەستگیركردنی وەحید مەزڵومین، بەهای لیرە گەیشتە سەرو (3 ملیۆن) تمەن، بەرپرسانی دەسەڵاتی دادوەری لە ئێران باوەڕیانوایە ئاغای مەزڵومین‌و هاوبەشەكانی بە كۆكردنەوەی لیرە لەناو بازاڕدا، بونەتەهۆی بەرزكردنەوەی نرخ‌و كەمكردنەوەی ئاستی خستەڕووی زێڕ لە بازاڕدا. ئاغای مەزڵومین تەمەنی (56) ساڵە، بەقسەی ئەو كەسانەی كە لە نزیكەوە دەیناسن، ماوەی زیاتر لە 30 ساڵ بووە لە بازاڕی دراو و زێڕدا كاریكردووە، ئاژانسی هەواڵی (میزان) كە ئاژانسێكی ئێرانییە، ئەوكاتەی مەزڵومین لە زیندان بوو، بەدواداچونێكی لەسەر كردبوو، ئەو بە رۆژنامەنوسەكەی ئاژانسی (میزان)ی وتبوو" من ناو و ناوبانگێكم هەیە كە لەناو چینی خۆم كەسێك نییە نەمناسێت". ئاغای مەزلومین وتویەتی:" ئەگەر جارێكی تر چانسی گەڕانەوەم هەبێت بۆ بازاڕ كە نیمە، دووبارە هەمان كار دەكەمەوە". دوكاندارەكانی بازاڕی (وەنەك) لە تاران، ئاغای مەزڵومین بە "ئاغا وەحید" ناودەهێنن. رۆژنامەی (شرق) بەمدواییە راپۆرتێكی لەسەر ئەو بازاڕە بڵاوكردەوە كە نوسینگەكەی ئاغای مەزڵومینی تێدایە، بەپێی قسەی شایەتحاڵەكان، ئەو هەر لەو دوكانەدا دەستگیركراوە. یەكێك لە دوكاندارەكان بە رۆژنامەكەی وتووە:" ئاغا بلیمەت بوو، نانی بلیمەتی خۆی دەخوارد، تازە دەركەوتوو نەبوو، 40 ساڵ بوو كاری دەكرد، چەند ساڵ پێشتر هاتن‌و ئەویان برد، ماوەیەك هەواڵی نەبوو، دواتر جارێكی تر گەڕایەوە سەر كار، ئیشاڵا ئەمجارەش بگەڕێتەوە، هەرگیز ئەو قسانە لەسەر ئاغا ناچەسپێت". لەسەر ئەو بنەمایە، لە بازاڕی (سەبزە میدان) هەندێك كەس دەڵێن، دوای دەستگیركردنەكەی لە چەند ساڵی پێشتردا، ئاغای مەزڵومین دەستی لە كاركردن لە بازاڕی دراو هەڵگرتووە‌و هەموو كارەكانی خۆی بۆ بازاڕی زێڕ گواستوەتەوە. مەبەستی ئەو كەسانە لە دەستگیركردنی ساڵانی پێشتر، پێدەچێت ساڵانی 2012- 2013 بێت، واتە ئەو كاتانەی كە بە تۆمەتی "دروستكردنی كێشە لە سیستمی ئابوری ئێران" لە بازاڕی دراودا بۆ ماوەی (7) مانگ دەستگیركرابوو. بەپێی راگەیەندراوی دەسەڵاتی دادوەری ئێران، حەمید مەزڵومین‌و كوڕەكەی (محەمەدرەزا مەزڵومین) لەو سەردەمەدا دەستگیركراون‌و حوكمدراون، بەڵام بانكی ناوەندی بە دادگای وتووە كە "كاری ئەو كەسانە بە هەماهەنگی بووە". ئەوكات بانكی ناوەندی وتویەتی:" ئێمە ئەو دۆلارانەمان خستووەتە بەردەستیان". لە كۆتایدا ئاغای مەزڵومین‌و كوڕەكەی ئازادكران‌و دادگاش رایگەیاند" ئەو كەسانە تاوانی لەوجۆرەیان نەكردووە". ئاژانسی هەواڵی (ئیرنا)، ماوەیەك لەمەوپێش بەبڵاوكردنەوەی ڤیدیۆیەك رایگەیاند، مەحمود بەهمەنی سەرۆكی ئەوكاتی بانكی ناوەندی لەسەردەمی دەوڵەتی مەحمود ئەحمەدی نەژاددا شەفاعەتی كردووە بۆ ئازادكردنی "سوڵتانی لیرە". تێكدانی بازاڕی دراو و لیرە تۆمەتێكی ترە كە ساڵی 1992 ئاڕاستەی ئاغای مەزڵومین كراوە، هەندێك لەوانەی كە لە بازاڕدا كاردەكەن دەڵێن ئاغای مەزڵومین زانیاری پێشوەختەی هەبووە لەناو بازنەی بڕیاردا لە ئێران، ئەمە وایكردووە لە كەسانی تر زیاتر دەستی بە رەشنوسی ئەو رێنماییانە بگات كە بڵاونەكراونەتەوە.  بەوتەی مورتەزا تورك جێگری داواكاری گشتی تاران، وەحید مەزڵومین لەمانگی تشرینی یەكەمی 2012دا ویستویەتی بەشێوەیەكی "نایاسایی" لە مەرزی مەریوانی رۆژهەڵاتی كوردستانەوە لە ئێران هەڵبێت، واتە بێتە هەرێمی كوردستان، بەڵام لەلایەن وەزارەتی ئیتڵاعاتەوە دەستگیركراوە. وەحید مەزڵومین لەگەڵ ژمارەیەك لە تۆمەتبارانی تری كەیسەكەی حوكمی لەسێدارەدان تۆمەتی ئاغای مەزڵومین " افساد فی الارض "ە لەڕێگەی تێكدانی سیستمی ئابورییەوە. لەم مانگانەی كۆتایدا بەر لە داڕمانی نرخ، نرخی دراو و زێڕ لە ئێران بەرزبووەوە تا ئاستێك بەهای دۆلاری ئەمریكی گەیشتە سەرو (19 هەزار) تمەن‌و بەهای لیرەش گەیشتە زیاتر لە (5 ملیۆن) تەمەن، دواتر لەڕێگەی دەستوەردانی دەوڵەتەوە كەمێك نرخەكە دابەزێندرا. لەگەڵ بەرزبونەوەی نرخدا، ئایەتوڵا عەلی خامنەیی رابەری باڵای كۆماری ئیسلامی مۆڵەتیدا بە دەستگیركردنی تۆمەتبارانی تاوانە ئابورییەكان. بەپێی قسەی دەسەڵاتدارانی دەسەڵاتی دادوەری ئێران، بەهای ئاڵوگۆڕی دارایی ئاغای مەزڵومین‌و هاوبەشەكانی گەیشتوەتە (14) ملیار تمەن. ئاژانسی هەواڵی (میزان)ی سەربە دەسەڵاتی دادوەری ئێران رایگەیاند" لە تۆڕەكەی وەحید مەزڵومیندا 170 هەزار مامەڵەی دارایی لەڕێگەی 219 ئەژمارەوە ئەنجامدراوە". ئاغای مەزڵومین بەوەی تۆمەتباركراوە لەڕێگەی "بوونی زانیاری لەناو ناوەندی بڕیاربەدەستی ئێران" نرخی دراو و لیرەی بەئارەزووی خۆی بەرەو سەر یاخود بەرەو خوار بردووە، بەمەش سیستمی ئابوری ئێرانی دوچاری كێشە كردووە. ساڵی 1999 بانكی ناوەندی ئێران لیستی ناوی ژمارەیەك كەسی بڵاوكردەوە كە لە بازاڕی دراو و لیرەدا كێشەیان دروستكردووە، وەحید مەزڵومین ناوی لەو لیستەدا بوو، دواتر كوڕەكەی ئاغای مەزڵومین (محەمەدرەزا) بەفەرمانی دادگا دەستگیركرا. دەسەڵاتی دادوەری دەیوت، كوڕەكەی ئاغای مەزڵومین ئەندامی "تۆڕێكی رێكخراوی قاچاخی دراو بووە‌و بە رێنمایی باوكی‌و كەسێك بە ناوی شاهین سیمرغ كاری قاچاخچێتی كردووە". بەپێی قسەی دەسەڵاتی دادوەری ئێران" ئاغای مەزڵومین‌و هاوبەشەكانی "بەشێوەیەكی ئاگایانە‌و بەلەبەرچاوگرتنی درخی ئابوری وڵات ئەو گروپەیان دروستكردووە‌و ئەنقەست كاریان كردووە بۆ تێكدانی سیستمی ئابوری ئێران لەرێگەی قاچاخچێتی لیرە‌و دراوەوە". سەرچاوە: بی بی سی فارسی ​​​​​​​

ئامادەو وەرگێرانی: ئارام مەحمود جەنگی جیهانی یەكەم كە جیهان ئاهەنگ دەگێڕێت بە بۆنەی تێپەڕبونی  (100) ساڵ بەسەر كۆتاییهاتنی دا، شەڕێكی سەختی لەنێوان ملیۆنان مرۆڤ بەخۆوە بینی، كە تیایدا هەزاران برا پێكەوە دەجەنگان بۆ پارێزگاریكردن لە وڵاتەكانیان، بەڵام خانەوادەی (سۆماس و ئەلیزا) قوربانیەكی تایبەتیان پێشكەش كرد و هەر (8) كوڕەكەیان نارد بۆ بەشداریكردن لەجەنگ. ئەو خانەوادەیە تەنها یەك كوڕی كوژرا لە یەكێك لە شەڕەكانی بەرەی (فەرەنسا)، ئەوەی جێگەی سەرنجە سەرجەم كوڕەكانیان خۆبەخش بوون و بەخواست و ئیرادەی خۆیان بەشدارییان كرد لە جەنگ. ئەو هەڵوێستە دەگمەنە پاڵینا بە ئەنجومەنی تایبەت لە بەریتانیا (ئەنجومەنی ڕاوێژكاری تایبەت بەپادشا) بۆ ناردنی وتارێك بە ناوی پادشا (جۆرجی پێنجەم) لەساڵی (1915)، بۆ سوپاسكردنی قوربانیدانی ئەو خانەوادەیە و پێشكەشەكردنی ڕۆڵەكانی بۆ بەرگریكردنی لەشانشین و بەشداریكردن لە جەنگ. لە وتارەكەدا كە ئەمینداری ئەنجومەن ئیمزای لەسەر كردبوو، هاتووە" بە بایەخێكی گەورەوە گوێ لەقوربانیدانی ئەو هەشت برایە دەگرم". "لە سەر ڕێنوێنی پادشایەتی پێمخۆشە پیرۆزبایی پادشاتان پێبگەیەنم و جەخت لەوە بكەم كە خاوەنشكۆ پێزانینی زۆری بۆ ئەو گیانە نیشتمانییەی هەیەو خۆی لەم نمونەیەدا بەرجەستە كردووە، لە یەك خانەوادەدا، بۆ قوربانیدان و پاڵپشتی بۆ خاوەنشكۆ و ئیمپراتۆریەت". شتێكی سەرسوڕهێنەر       نامە شاهانەییەكە لەگەڵ وێنەی براكان خراوەتە چوارچێوەوە و لای نەوەكانی خانەوادەكە كە لە (بێرمەنگەهام) دادەنیشن، پارێزراوە و بۆیان ماوەتەوە. (جۆن جۆنز)ی تەمەن (76) ساڵ، كە هاوسەری (ڕیتا) كچەزای (ئەلیزا و سوماس)ە، دەڵێت" بەشداری ئەو هەشت برایە لەجەنگ لەیەك كاتدا حاڵەتێكی دەگمەن و ناوازەیە". ئاماژە بەوەشدەكات" سەرجەمیان بەشێوەیەكی خۆبەخش و بەئیرادەی خۆیان بەشداری شەڕیانكردووە، ئەوەش شتێكی سەرسوڕهێنەرە"  (سوماس جۆن ئیفەرتۆن)ی باوك، كە لەساڵی (1851)، لەدایكبووە، لەگەڵ (ئەلیزا) هاوسەرگیری كردووە و (10) منداڵیان بووە كە هەشتیان كوڕبوون و دوانیشیان كچ. دوای ماوەیەك بڕیاریانداوە لەناوچەی (ریسیستر شیر)وە بگوێزنەوە بۆ (بێرمەنگەهام) بۆ گەڕان بەدوای هەلێكی كاری باشتر، بەڵام كار كەمبووە و بەوهۆیەشەوە بەدۆخێكی سەختدا تێپەڕیوون. لەساڵی (1881)، ئەلیزا ناچار بووە لەخانەی سەرپەرشییكردنی مێرمنداڵان لەگەڵ پێنج لە منداڵەكانی بمێنێتەوە، دوای دەكردنیان لەماڵەكەیان و شكستهێنانی هاوسەرەكەی لە فەرامەهەكردنی شوێنی نیشەجێبون و سەرچاوەیەكی بژێوی بۆ خانەوادەكەی. زۆری نەبرد جارێكی تر خانەوادەكە لەدەوری یەك كۆبونەوە، دوای ئەوەی (سوماس) كارێكی نوێی لە ئەنجومەنی شاری (بێرمەنگەهام) دەستكەوت، وەك كرێكاری چاككردنی ڕێگاوبان و خانوەیەكیشی لە (بۆردی گرین) دەستكەوت. دۆخی خانەوادەكە لەهاوینی ساڵی (1914) سەقامیگری بەخۆوە بینی، كاتێك (بەریتانیا) جەنگی دژی (ئەڵمانیا) لەمانگی ئاب ڕاگەیاند. وڵات پێویستی بە ئامادەكردنی سوپایەكی گەورەبوو، لۆرد (كیچنەر) وەزیری جەنگی بەریتانیا، بانگەوازێكی ئاراستەی هەموو پیاوانی وڵاتەكەی كرد بۆ پەیوەندیكردن بە سوپا. خانەوادەكە بەشداریكردن لە كۆمەكە سەربازییەكان بەلایەوە گرنگ بوو، هەشت كوڕەكەی كە تەمەنیان لەنێوان (23) بۆ (43) ساڵدا بوو، بڕیاریاندا بەشداری شەڕ بكەن و وەك خۆبەخش بچنە ڕیزەكانی سوپا. وێڕایی ئەوەی (ئەلفرێد و فرانسیس) هاوسەریان هەبوو، ئەوانیش  بڕیاریاندا هاوسەر و خانەوادەكەیان بەجێبهێڵن و بچن بۆ بەرەكانی جەنگ. هەشت براكە بەسەر بەرە جیاوازەكانی شەڕدا دابەشبون و سەرجەمیان چوونە هیڵەكانی پێشەوەی شەڕ و بەشداریان تیادا كرد. (فرانسیس)،كە دواتر بە فریدریك ناسرا، پێش جەنگ بە (4) مانگ هاوسەرگیری كرد لە مانگی نیسانی ساڵی (1914). لەبەرەكانی شەڕ لە فەرەنساوە كارتێكی ناردبوو بۆ هاوسەرەكەی (گیرترود) كە دەستڕێكی حەریری لەسەر بوو وێنەی پەپولەیەكی لەسەر كێشرابو لەگەڵ دەستەواژەی "ماچێك لە فەرەنساوە". هەروەها نامەیەكی سۆزداریشی بە قەڵەمی رەساس بۆ هاوسەرەكەی نوسیبوو كە بەتێپەڕبونی كات سڕاوەتەوە. دوای (30) مانگ لە جەنگ خانەوادەكە دووچاری یەكەم كارەسات بوو، كاتێك پێیان ڕاگەیەندرا كە دووەمین كوڕە گەورەی (سوماس ولیام) كە تەمەنی (38)ساڵ بوو لە (25)كانون یەكەمی ساڵی (1915) و لەكاتی بەشداریكردنی لە جەنگی (باتڵ ئۆف لووس) لە بەرەی خۆرئاوای فەرەنسا كوژراوە. دوای چەند مانگێك، لەحوزەیرانی ساڵی (1916) فریدریك مۆڵەتی (14) ڕۆژی وەرگرت، دوای مردنی كچەكەی (لیلیان)، كە تەمەنی (21) مانگی تێنەپەڕاندبوو. دوای كۆتایهاتنی جەنگ براكان گەڕانەوە بۆ لای خانەوادەكەیان، خەڵات كران بەهۆی بەشدارییان لە پارێزگاریكردن لەوڵات. جۆنز لە بارەی گەڕانەوەی پاڵەوانەكانەوە دەڵێت" بێگومان ڕێزیان لێنراوە وەك ئەستێرەی كۆمەڵگا".      (لیندا ویزی) كچەزای (فریدریك ئیفەرتۆن) و كچی (جۆنز) دەڵێت" ئەو دەزانێت باپیرانی بەبێدەنگی شانازییان كردووە، بەڵام لەهەمانكاتدا ناخۆشی زۆریان بینیوە و بەدەست ڕۆژەكانی جەنگەوە ئازاریان چەشتووە". دەشڵێت" لەبیرمە كاتێك تەماشای ئەو بەڵگەنامانەم دەكرد لەچەند بۆنەیەكدا كاتێك كە منداڵبووم، شتێكە جێگەی شانازییە، ویستان یادی خزمەتی وڵاتەكەیان و پادشا بەشێوەیەكی هەمیشەیی ئامادەبێت". وەك زۆرێك لەو سەربازانەی كە لەهێڵەكانی پێشەوەی شەڕ گەڕانەوە، (فرانسیس فریدریك ئیفەرتۆن)، هەرگیز قەسەی لەسەر ژیانكردنی لەگەڵ ترسناكییەكانی جەنگ و بەرگەگرتنی نەكردووە.    (لیری) یەكێك لە كچەكانی كە  لە ماوەی جەنگی جیهانی دووەمدا ژیاوە و بەهەمان ئەزمون و ئازاردا ڕۆیشتنی دەستگیرانەكەی بۆ جەنگ تێپەڕیووە. (لیندا) سەردانەكانی بۆ لای باپیری (فریدریك) لە یادە هەموو ڕۆژی شەممانێك، بە یاوەری دایكی. لە بارەی باپیرییەوە دەڵێت "پیاوێكی لەسەرخۆ و موحافزكاربوو، بەڵام بەردەوام هەموو شەمانێك لەوێ‌ بوو". دەشڵێت"دایكم وتی پیاوێكی زۆر ئازا بووە، ئەوەش پرسێكە پێموایە لەو كاتەدا باو بووە". خانەوادەكە، نەوە بەنەوە ماڵە كۆنەكەیان دەپارێزن، (لیندا) دەڵێت بەردەوام"بۆنی یانسۆن"ی لەوێ‌ دێتەوە یاد. بەوەش كۆتایی بەقسەكانی دێنێت" هەندێك لەو كەرەستە بەهادارانەم بردووە بۆ خۆم و زۆربەی كات ماڵی خانەوادەكەمم بیردەخاتەوە". سەرچاوە: بی بی سی  

راپۆرتی: ئارام مەحمود  سەركردەكانی جیهان لە دوێنێوە پەیتا پەیتا ڕوو لە (پاریس) دەكەن بۆ بەشداریكردن لە ئاهەنگی تێپەڕبونی (100) ساڵ بەسەر كۆتایهاتنی جەنگی جیهانی یەكەم، (ئەنگێلا مێركل) ڕاوێژكاری ئەڵمانیا یەكەمین سەرۆك بوو دوای تێپەڕبونی (100) ساڵ بەسەر ئەو جەنگەدا، دەستی خستە ناو دەستی (ئیمانوێل ماكرۆن) سەرۆكی فەرەنساو تەوقەی لەگەڵ كرد، وەك ئاماژەیەكی سیمبوليی بۆ ئاشتی و دۆستایەتی لەنێوان هەردوو وڵات.  جەنگی جیهانی یەكەم لە (11) تشرینی دووەمی ساڵی (1918)دا كۆتایهات و ژمارەیەكی بێشومار قوربانی لێكەوتەوە، كە تەنها بەشێكی نەهامەتیيەكانی كۆتایپێهێناو وڵاتانی ئەوروپا نەیانتوانی ئەو كارەسەتە تێپەڕێنن، ئەوەش زەمینەی خۆشكرد بۆ دەركەوتنی دیكتاتۆرێكی وەك (ئەدۆلف هێتلەر)و سەرهەڵدانی كارەساتێكی جیهانی گەورەتر.  جەنگی جیهانی یەكەم كە بە یەكێك لە توندترین ململانێكانی مێژوو ئەژمار دەكرێت، لە ئەوروپا دەستیپێكرد كۆتاییەكەی جیهانی بوو، زیاتر لە (4)ساڵ درێژەی كێشاو ڕێگەی بۆ كۆمەڵێك گۆڕانكاری گەورە خۆشكردو هۆكاری سەرهەڵدانی چەندین شۆڕش بوو لە وڵاتە جیاوازەكان. هۆكارەكانی جەنگ  هۆكاری ڕاستەوخۆی سەرهەڵدانی جەنگی جیهانی یەكەم، ڕوداوی كوشتنی (فرانز فێردیناند) جێنیشتنی پادشای (نەمسا) بوو لەلایەن خوێندكارێكی (سرب)ی بەناوی (گافریلۆ پرینسیب) لە (28) حوزەیرانی ساڵی (1914) لەكاتی سەردانی بۆ (سەرایڤۆ).  بەڵام لێكۆڵەڕەوەكان باس لە هۆكار گەلێكی تر دەكەن كە دیارترینیان: • ئاڵۆزبونی پەیوەندییە نێودەوڵەتیيەكان لە سەرەتای سەدەی بیستەم بەهۆی قەیرانە یەك لەدوای یەكەكان، لەنمونەی قەیرانی (بەڵكان)و ململانێی (فەرەنساو ئەڵمانیا) لەسەر سنور. • گەشەكردنی كەڵكەڵەی نەتەوایەتی لە ناوخۆی ئەوروپاو خواستی هەندێك لە كەمینەكان بۆ سەربەخۆیی. • فراوانبونی كێبڕكێی ئابوری و بازرگانی لەنێوان وڵاتە داگیركەرەكان و دابەشەكردنی پێگەو دەسەڵاتیان لە جیهان و كۆنتڕۆڵی بازاڕو ساغكردنەوەی بەرهەمی پیشەسازی، وێڕای بەدەستهێنانی كەرەسەتەی سەرەتایی.  • دروستكردنی هاوپەیمانێتی سیاسی و سەربازی و پێشبڕكێی خۆپڕچەككردن لەنێوان دەوڵەتە دژ بە یەكەكاندا. سەرهەڵدانی شەڕ دوای تێپەڕبونی مانگێك بەسەر كوژرانی جێنشینی پادشای (نەمسا)، ئەو وڵاتە جەنگی لەدژی (سڕبیا) ڕاگەیاند، بەوەش میكانیزمی هاوپەیمانێتیيەكان كاردانەوەی جیاوازی بەدوای خۆیدا هێنا، (ڕوسیا) پشتیوانی بۆ (سڕبیا)و جەنگی لەدژی (نەمسا) ڕاگەیاند، (ئەڵمانیا)ش جەنگی لەدژی (ڕوسیا) راگەیاند.   لەسەرەتادا دوو جەمسەر بەشدارییان لە شەڕەكەدا كرد: • هاوپەیمانی سیقۆڵی بەسەرۆكایەتی (بەریتانیا) • دەوڵەتانی ناوەند بەسەرۆكایەتی ئەڵمانیا • لەگەڵ فراوانبونی بازنەی شەڕ چەندین وڵات پاڵیاندا بەیەكێك لەلایەنە شەڕكەرەكان لەساڵی (1916) جەنگەكە توندتر بووەوە، جەنگی (فەردان) كە حەوت مانگی خایاند نزیكەی (770) هەزار كوژارو برینداربوونی لێكەوتەوە، جەنگی (سوم)یش كە چوار مانگ بەردەوام بوو، (ملیۆنێك‌و 200 هەزار) كوژراو و بریندارو ونبووی لێكەوتەوە، كە هەردوو جەنگەكە لەسەر خاكی (فەرەنسا) بەڕێوەچوو، بۆ یەكەمجار (تانك) لە گۆڕەپانی شەڕدا بینرا، ئەڵمانیا ناچاری پاشەكشێی كراو سوپا ڕاهێنراوەكەی تێكشكێنرا. زیانەكانی شەڕ • جەنگی جیهانی یەكەم بووە هۆی كوژرانی زیاتر لە (8) ملیۆن كەس و ونبوون و برینداربوونی ملیۆنانی تر. • زیانێكی ئابوری گەورەی لێكەوتەوە كە هەژاری و بێكاری بەدوای خۆیدا هێنا. • وڵاتانی بەشداربووی شەرەِكە دووچاری قەیرانێكی دارایی كوشندە بوون، بەهۆی تێچووی قورسی شەڕ. • قەرزەكانی سەر وڵاتانی ئەوروپا زیاتر بوون و هەژمونی ئابورییان لەبەرژوەندی (ئەمریكا و ژاپۆن) پاشەكشێی كرد. • نەخشەی ئەوروپا دوای جەنگ گۆڕا، ئیمپراتۆرییە كۆنەكان هەڵوەشانەوە، خانەوادە حوكمڕانەكان كەوتن. • سنورەكانی كیشوەری ئەوروپاش گۆڕانی بەسەردا هات بەدەركەوتنی كۆمەڵێك دەوڵەتی نوێ‌. بەهۆی نەبوونی سەرچاوەی متمانەپێكراو، پێدەچێ قسەكردن بەژمارە لەسەر جەنگی جیهانی یەكەم ئەستەم بێت، لێرەدا بە پشتبەستن بە هەندێك لەو ژمارانەی كە ئاژانسی (فرانس پرێس) پشتی پێبەستووە وەك ژمارەی متمانەپێكراوە لەلایەن زۆرێك لە مێژوونوسەكان، بەشێك لە وردەكاری زیانەكانی ئەو جەنگە بەژمارە دەخەینەڕوو: • لەكۆی (70) وڵات، تەنها (20) وڵات بێلایەن بوون، كە زۆرینەیان وڵاتانی ئەمریكای لاتینی و باكوری ئەوروپا بوون، وڵاتانی نیوەی دانیشتوانی گۆی زەویش لەو كاتەدا لە شەڕدابوون.  • جەنگ بە (20)ملیۆن سەرباز دەستیپێكرد، كاتێكیش كۆتایهات (70) ملیۆن سەرباز لە جەنگدا بوون، ڕوسیا بە (18) ملیۆن سەربازو ئەڵمانیش بە (13) ملیۆن ژمارەی پێوانەییان تۆماركردبوو. • لەو جەنگەدا (5 بۆ 10) ملیۆن كەس كوژراون، (6) ملیۆن كەس زیندانیكراون، (20) ملیۆن كەس لەژێر داگیركاریدا بوون، (10) ملیۆن كەس لەناو ئەوروپا ئاوارەبوون، (3) ملیۆن ئافرەت بێوەژن بوون و (6) ملیۆن منداڵیش بێداوایك وباوك بوون.

ئامادەکردنی: نامیق رەسوڵ گرانی كرێی شوێنی نیشتەجێبوون لە واشنتۆنی پایتەختی ئەمریكا، كێشەی دارایی بۆ ئەندامانی نوێی كۆنگرێس دروستكردووە، بە تایبەتی ئەو ئەندامانەی لە چینی هەژارەكانەوە بۆ كۆنگرێس سەركەوتوون. واشنتۆنی پایتەختی ئەمریكا لە لیستی 10 هەرە گرانترین شارەکانی جیهاندایە و كرێی شوقە و شوێنی نیشەجێبوون زۆر بەرزە و بە گوێرەی سایتی " بزنس ئینسایدەری" ئابوری كرێی مانگانەی یەك شوقە كە یەك ژووری نوستنی تێدابێت نزیكەی 2160 دۆلارە. ئەندامی كۆنگرێسی ئەمریكا موچەیەكی ساڵانە وەردەگرێت كە 174 هەزار دۆلارە و ژمارەیەكی زۆر لە ئەندامانی كۆنگرێس رایدەگەیەنن رووبەڕووی كێشەی دارایی دەبنەوە بەهۆی ئەوەی دەیانەوێت شوێنی نیشتەجێبوونیان لە واشنتۆن  و لەو ناوچانەشی لێوەی هەڵبژێدراون هەبێت . ئەلكساندەریا ئۆكاسیۆ كۆرتیز،  گەنجترین ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریكا، رووبەڕووی كێشەیەك بووەتەوە كە ناتوانێت كرێی خانوو بدات لە واشنتۆنی پایتەخت، چاوەڕوانەی ئەوەیە كانوونی دووەكی داهاتوو بە رەسمی لە كۆنگرێس دەستبەكاربێت و موچە وەربگرێت. كۆرتیزی تەمەن 29 ساڵ ، لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەی " نیویۆرك تایمز" رایگەیاند چاوەڕوانە وەك ئەندامی كۆنگرێس موچە وەربگرێت، بۆئەوەی بتوانێت شوێنی نیشتەجێبوون لە واشنتۆن بەكرێ‌ بگرێت. ئەمەش لە كاتێكدا هەینی رابردوو ئەید هێنری پێشكەشكاری بەرنامە لە كەناڵی " فۆكس نیوز" رایگەیاند  ئەو ئەندامەی كۆنگرێس راستییەكان بە تەواوەتی ناڵێت چونكە لە چەند وێنەیەكیدا لە بەرگی یەكێك لە گۆڤارەكاندا دەركەوتووە " پۆشاكی وای لەبەركردووە بەهاكەیان هەزاران دۆلارە". لەبەرامبەر ئەوەدا كۆرتیز لە تویتەرەوە وەڵامی دایەوە رایگەیاند ئەو پۆشاكانەی بە شێوەی خواستن بۆ وەرگیراوە بۆ وێنەگرتنی بۆ ئەو گۆڤارە. كۆرتیز دوای بەڕێوەبردنی هەڵمەتێكی بانگەشەی سەركەوتوو، لە بازنەی 14ی هەڵبژاردن لە نیویۆرك بۆ كۆنگرێس هەڵبژێدرا و لە هەڵمەتی بانگەداشەكەشیدا زیاتر بایەخیدا بە پرسەكانی هەژاری، دادپەروەری، دابەشكردنی سامان و كۆچ. كۆرتیز لە گەڕەكی برۆنكس لە نیویۆرد لە دایك و باوكێكی بەرەگەز دوورگەكانی پۆرتۆریكۆ لە دایبكووە، خۆی بەوە وەسفدەكات كە لە چینی كرێكارانە و هەتا سەرەتای 2018 لە چێشتخانەكاندا كاریكردووە بۆ زیادكردنی داهاتی خۆی وەك چالاكێكی كۆمەڵی مەدەنی. كۆرتیز لە لێدوانێكیدا بۆ گۆڤاری " بۆن ئەبیتی" وتی:" سەبارە بە 80%ی بانگەشەكە لەو كیسە كاغەزیی میوەفرۆشییەی پشت ئەو دیوارەوە بەڕێوەمبردووە" لە ئاماژەیدا بۆ كاركردنی لە چێشتخانەكاندا. هەروەها فۆرمی سامانی دارایی كۆرتیزیش ئاماژەی بەوەشداوە كە لە ساڵی رابردوودا 26500 دۆلاری پەیداكردووە. رۆژی پێنجشەممەی رابردوو كۆرتیز لە تویتێكدا لە تویتەر رایگەیاند كێشەی نیشتەجێبوونی هەیە لە واشنتۆن و سیستمی هەڵبژاردن بۆ ئەوە گونجاو نییە كە كە كەسانی چینی كاركەر سەركردایەتی بەڕێوەی ببەن، وای بڵاوبوونەوەی ئەو تویتەشی چەندین كەس هاوسۆزی خۆیان بۆ راگەیاند. سەرچاوە: بی بی سی   

( درەو میدیا): ئیمانوێل ماكرۆن، سەرۆكی فەرەنسا لە هەوڵێكی تیرۆركردنی پلان بۆ داڕێژراو رزگاری دەبێت. كەناڵی "France 2" ی فەرەنسی لەسەر زاری چەند سەرچاوەیەكی تایبەتەوە ئاشكرایكرد كە چەند كەسێكی گومانلێكراو دەستگیركراون كە پلانیان بۆ تیرۆركردنی ئیمانوێل ماكرۆن سەرۆكی فەرەنسا داناوە لە میانی سەدەمین ساڵیادی كۆتاییهاتنی جەنگی یەكەمی جیهانیی. روونیشیكردەوە ئەو كەسانە لە لێكۆڵینەوەدا دانیانبەوەدا ناوە كە پلانیان داناوە كە لە 7ی تشرینی دووەم لە پاریس لە كاتی ئاهەنگی كۆتاییهاتنی جەنگی یەكەمی جیهانی بە چەكی سپی هێرشبكەنەوە سەر ماكرۆن و بیكوژن. هەروەها بەوتەی ئەو كەناڵە فەرەنسییە ئەو كەسە سەرەكییەی كە هاندەری ئەو هێرشە بووە، هاوڵاتییەكی فەرەنسییە بەناوی " جان پییر" ی تەمەن 62 ساڵ و پێشتر بزنسمان بووە. هەروەا ئاماژەیبەوەشداوە كە هێزە ئەمنییەكانی فەرەنسا لە هەڵمەتێكی بەرفراواندا چەكیان لەناو ئۆتۆمبیلی ئەو بزنسمانەدا دەستبەسەردا گرتووە و ئەو كەسانەی كە بەنیازبوون ماكرۆن تیرۆر بكەن بەكاری بهێنن.

ڕاپۆرت: ئارام مەحمود حكومەتی (ئەنكەرە) لێدوانی جیاواز لەبارەی تەرخانكردنی "پاداشتی دارایی" بۆ ئاشكراكردنی شوێنی (3) سەركردەی (پارتی كرێكارانی كوردستان) لەلایەن (واشنتۆن)ەوە دەدات، جارێك بەچاوی گومانەوە تەماشای دەكات، جارێكیش دەڵێت "ئەرێنیە"و، داوای هەنگاوی كرداری دەكات لە سوریا وعێراق دژ بە (پارتی كرێكاراكانی كوردستان)و (باڵەكانی) سەر بەو پارتە كە مەبەستی (پارتی یەكێتی دیموكراتی_پەیەدە)یە لەخۆئاوای كوردستان. سەرۆكایەتی كۆمار و وەزارەتی دەرەوە هەڵوێستیان جیاوازە (ئیبراهیم كاڵن) وتەبێژی سەرۆكایەتی كۆماری توركیا دوێنێ‌ سێ‌ شەممە لەبایەخی ئەو هەنگاوەی ئەمریكای كەمكردەوەو وتی: توركیا بە "وریاییەوە"  دەڕوانێتە ئەو پێشهاتە، هەنگاوەكەی ئەمریكاشی بە " بەدرەنگ وەخت" وەسفكرد، بەڵام وەك خۆی وتی" بەتاڵ نیە لە سود".  لەكاتێكدا، ئەمڕۆ وەزارەتی دەرەوەی (توركیا) لەبەیاننامەیەكدا ڕایگەیاند، (ئەنكەرە) بەچاوی ئەرێنیەوە تەماشای ڕاگەیاندنەكەی (واشنتۆن) دەكات بۆ پێشكەشكردنی پاداشتی دارایی، لەبەرامبەر زانیاری لەسەر (3) ئەندامی پارتی كرێكارانی كوردستان. ئاماژە بەوەشكردووە: (ئەنكەرە) پێشبینی دەكات (واشنتۆن) پشتیوانی بڕیارێك بكات بۆ گرتنەبەری ڕێوشێنی كرداری لە(سوریا و عێراق)، كە پەیوەیستە بە شەڕ دژی پارتی كرێكاران و باڵەكانی سەر بەو پارتە.     ڕێككەوتنێكی تازەیە لەدوو ڕۆژی ڕابردودا، (ماسیۆ بالمەر) جێگری یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئەمریكا بۆ كاروباری (خۆرئاوا و ئۆراسیا)، سەردانی (توركیا)ی كرد و لەگەڵ بەرپرسانی ئەوڵاتە كۆبۆوە. دوای سەردانی ئەو بەرپرسەی (ئەمریكا بۆ توركیا)،  باڵیۆزخانەی ئەمریكا لە (توركیا) لەسەر پێگەی ڕەسمی خۆی لەتۆڕی ئینتەرێت بڵاویكردەوە، وەزارەتی دەرەوەی (ئەمریكا) بڕیاریداوە پاداشتی دارایی ئەو كەسە بكات كە زانیارییەكانی دەبێتە هۆی دیاریكردنی شوێنی (3) سەركردەی پارتی كرێكارانی كوردستان كە ئەوانیش (موراد قەرەیڵان) و (جەمیل بایك)و (دوران كاڵكان)ن. بۆ هێوكردنەوەی ئەنكەرەیە بەوتەی چاوێران، ئەم هەڵوێستە تازەیەی (ئەمریكا) لەچوارچێوەی هەنگاوەكانی (واشنتۆن) دایە بۆ باشكردنی پەیوەندییەكانی لەگەڵ (ئەنكەرە)، بەتایبەت دوای نیگەرانیەكانی (توركیا) لە گەڕانی مەفرەزە هاوبەشەكانی سوپای ئەو وڵاتە و (هێزەكانی سوریای دیموكرات) لەسەر سنوری خۆرئاوای كوردستان، ئەوەش دوای بۆردومانكردنی ڕێڕەوە سنورییەكانی شاری (كۆبانی و گرێ سپی) و ڕاگرتنی پرۆسە سەربازییەكانی هێزەكانی سوریای دیموكرات دژ بە ڕێكخراوی (داعش).  ئەمریكا و توركیا تێڕوانیی جیاوازیان هەیە   لەگەڵ ئەوەی حكومەتی (توركیا) بەردەوام لەهەوڵدایە (ئەمریكا) (یەكینەكانی پاراستنی گەل-یەپەگە) كە بڕبڕەی پشتی (هێزەكانی سوریای دیموكرات)ن وەك بەشێك لە(پارتی كرێكارانی كوردستان)بناسێنێت، بەڵام حكومەتی (واشنتۆن) لەگەڵ ئەوەی (پەكەكە)ی خستۆتە لیستی ڕێكخراوە "تیرۆرستیەكانەوە" لەهەوڵی پێچەوانەی بەردەوامدایە بۆ جیاكردنەوەی (پەكەكە و پەیەدە) و پێدانی شەرعییەت بە پەیوەندیی و هاوكارییەكانی بۆ شەڕڤانانی كورد لەخۆرئاوای كوردستان.  دوێنێ‌ سێشەممە، باڵیۆزخانەی (ئەمریكا) لە (توركیا) ڕایگەیاند: وەزارەتی دەرەوەی وڵاتەكەی بڕیاری داوە پاداشتی دارایی بەبڕی (12) ملیۆن دۆلار ئەو كەسانە بكات كە زانیارییەكانیان دەبێتە هۆی دیاریكردنی  شوێنی (3) سەركردەی پارتی كرێكارانی كوردستان كە ئەوانیش: 1-(موردا قەرەیڵان) لە بەرامبەریدا (5) ملیۆن دۆلار وەك خەڵات دەساتنیشانكراوە. 2-(جەمیل بایك)  لە بەرامبەریدا (4) ملیۆن دۆلار وەك خەڵات دەساتنیشانكراوە. 3-(دوران كاڵكان) لەبەرامبەریدا (3) ملیۆن دۆلار وەك خەڵات دەساتنیشانكراوە. پێشتر تاقیكراوەتەوە تا ئێستا (پارتی كرێكارانی كوردستان) بەرامبەر بەم هەنگاوەی ئەمریكا هیچ كاردانەوەو ڕاگەیاندراوێكی بڵاونەكردۆتەوە، بەڵام وەك بەشێك لەچاودێران دەڵێن، لەگەڵ ئەوەی پێشهاتێكی تازەیە لە هەماهەنگی نێوان ئەمریكا و دژایەتیكردنی (پەكەكە)، لەهەمانكاتدا شتێكی تازەنیە بەنیسبەت (پەكەكە) بەوپێیەی ساڵانێكی زۆرە حكومەتی (ئەنكەرە) لیستی (سور)ی كردۆتەوە و پاداشتی ملیۆنان دۆلاری بۆ لەناوبردنی سەركردەكانی (پەكەكە) وەك خەڵات دیاریكردووەو لەوەش زیاتر كردەوەی هەواڵگریشی لەدەرەوەی خاكی خۆی لەدژیان ئەنجامداوە و سەركەوتوونەبووە.