ڕاپۆرت: ئارام مەحمود ئەنجامە سەرەتاییە ناڕەسمییەكانی "هەڵبژاردنی تازەكردنەوەی نیوەیی" لەئەمریكا، كە لە میدیاكانی ئەووڵاتە بڵاوبۆتەوە، دەریدەخەن، دیموكراتەكان تائێستا (221) كورسی (ئەنجومەنی نوێنەران)یان بەدەستهێناوە، لەبەرامبەردا كۆمارییەكان (199) كورسییان بەدەستهێناوە، بەڵام لە (ئەنجومەنی پیران) ئەنجامەكە لەبەرژوەندی كۆمارییەكان (51) كورسی بەرامبەر (45) كورسی بۆ دیموكراتەكان. تۆڕی هەواڵی (ئێن، بی ، سی) ئەمریكی پێشبینی دەكات، دوای جیاكردنەوەی تەواوی دەنگەكان و ڕاگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی، كورسی دیموكراتەكان لەئەنجومەنی (نوێنەران) بگاتە (229) كورسی، لەبەرامبەر (206) كورسی بۆ كۆمارییەكان، لەكاتێكدا (219) كورسی بەسە بۆ بەدەستهێنانی زۆرینە لە ئەنجومەنی نوێنەران. پێشتریش تۆڕی هەواڵی (فۆكس نیوز) بڵاویكردەوە، دیموكراتەكان بەرەو بردنەوەو  بەدەستهێنانی زۆرینەی ئەنجومەنی نوێنەران هەنگاو دەنێن لە (هەڵبژاردنی نیوەیی) كۆنگرێسی ئەمریكا.  گەڕانەوەی هەژمونی دیموكراتەكان بەسەر ئەنجومەنی نوێنەران و بردنەوەی زۆرینەی پەرلەمانیی لەكاتێكدایە ماوەی (8) ساڵ بوو ئەو پارتە زۆرینەی پەرلەمانیی لەدەستدادبوو، سەركەوتنی ئەمجارەش بە لێدانی "زللەیەكی بەهێز" لەسەرۆكی ئەمریكا و سیاسەتەكانی دادەنرێت كە پێشبینی دەكرێت لەئایندەیەكی نزیكدا ڕوبەڕوی ئاستنەگی گەورەبێتەوە لەئەنجومەنی نوێنەران.  پێش "هەڵبژاردنی تازەكردنەوەی نیوەیی" هاوكێشەی هێزەكان لەهەردوو ئەنجومەنەكەی كۆنگرێسی ئەمریكا بەمشێوەیە بووە. •    لەكۆی (435) كورسی ئەنجومەنی نوێنەران، كۆمارییەكان كە پارتەكەی سەرۆكی ئەمریكا (دۆناڵد ترەمپ)ە، (236) كورسیان هەبوو، لەبەرامبەر دیموكراتەكان (193) كورسیان هەبوو. •    لەئەنجومەنی پیران كە ژمارەی كورسیەكانی (100) كورسییە، كۆمارییەكان (51) كورسیان هەبوو، لەبەرامبەردا دیموكراتەكان (47) كورسیان هەبوو. (دۆناڵد ترەمپ) سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا ئەمڕۆ لەتویتێكدا هەڵبژاردنەكەی بەسەركەوتنێكی گەورە وەسفكرد.  هاوكات (نانسی بیلوسی) سەركردەی دیموكراتەكان لەئەنجومەنی نوێنەران ڕایگەیاند" دیموكراتەكان ئەم سەركەوتنە و بەدەستهێنانی زۆرینەی پەرلەمانیی دەخەنە خزمەتی جێبەجێكردنی خشتەیەكی كار كە جێی ڕەزامەندی هەردوو پارتەكە بێت، لەوڵاتێك كە زۆری بەدەست دابەشبونەوە چەشتووە". 

( درەو میدیا):  بەپێی ئەنجامە بەراییەكان لە كۆی 435 كورسی ئەنجومەنی نوێنەران تا ئێستا دیموكراتەكان 218 كورسی بەدەستهێناوەو پێشبینی دەكرێت دیموكراتەكان 229 كورسی و كۆمارییەكان  206 كورسی بەدەستبهێنن لە ئەنجومەنی پیران لە كۆی 100 كورسیەكە كۆمارییەكان  50 كورسی و دیموكراتەكان 39 كورسی بەدەستهێناوەو هێشتا 11 كورسی ماوە  بۆیە دیموكراتەكان لە ئەنجومەنی نوێنەران سەركەوتنیان بەدەستهێناوەو كۆمارییەكانیش لە ئەنجومەنی پیران.  

ڕاپۆرت: ئارام مەحمود (درەو میدیا) لەم راپۆرتەدا وردەكاری ئەو كەرتانەی ئێران بڵاودەكاتەوە كە سزاكانی ئەمدواییەی ئەمریكا دەیانگرێتەوە‌و مامەڵەكردن لەگەڵیاندا سزا هاوشێوە بەدوای خۆیدا دەهێنێت. یەكەم: كەرتی بانكەكان لە هەر دوو بواری (بانكی‌و داریی)دا، سزاكان ئەو بانكە ئێرانیانەی بەدیاریكراوی كردوەتە ئامانج كە خاوەندارێتی یان لەلایەن ئەو كەسانەوە بەڕێوەدەبرێن كە پشتیوانی حكومەتی (تاران)یان كردووە لەم بوارانەدا وەكو ئەوەی ئەمریكییەكان دەڵێن. •    تیرۆری نێودەوڵەتی •    بڵاوبونەوەی چەكی كۆكوژ •    ئامرازەكانی پەیوەندیكردن •    پێشێلكردنی مافەكانی مرۆڤ.    زیاتر لە (70) دامەزراوەی دارایی‌و كۆمپانیا بیانی‌و ناوخۆییەكانی پەیوەست بە ئێران خراونەتە لیستی كەسایەتییە قەدەغەكراوەكان.  "بانكی میللی"و لقەكانی ئەم گروپە لە سزاكان، هەریەك لە بانكەكانی (بانكی میللی)و (ئاریان بانك)و 12 لقی تر دەگرێتەوە كە خاوەندارێتییەكەیان بۆ (بانكی میللی) دەگەڕێتەوە یان لەژێر كۆنتڕۆڵی ئەودایە، كە ئەوانیش: (بانكی كار گوشای)، (بانكی ملی بی. ئێل. سی)، (گروپی میللی وەبەرهێنان)، (كۆمپانیا میللی وەبەرهێنان)، (كۆمپانیای نیشتمانی بۆ پیشەسازی‌و كانزاكان)، (كۆمپانیای بیشەهر بۆ پێشخستنی پیشەسازی)، (كۆمپانیای پێشخستن‌و دروستكردن‌و وەبەرهێنانی چیمەنتۆ)، (كۆمپانیای میللی نێودەوڵەتی بۆ بونیاتنان‌و پیشەسازی)، (بی، ئێم، ئای، ئای، سی نێودەوڵەتی بۆ بازرگانی گشتی)، (كۆمپانیای چیمەنتۆی شومال)، (سابز كارافارارینان خەلیج)، (بانكی میر بۆ كار)، (بانكی موستەقبەل)، (گەشەپێدانی هەناردەكردن). (بانكی موستەقبەل) كارو بەرژوەندییەكانی قەدەغەكراوە بەهۆی ئەوەی (بانكی مللی)و (بانكی هەناردەكردن) كە سزادراون، خاوەنی زیاتر لە 50% پشكەكانی ئەو بانكەن. هەروەها سزاكانی ئەمریكا (بانكی گەشەپێدانی هەناردەكردنی ئێران)ی، گرتوەتەوە بەهۆی تۆمەتباركردنی بەپشتیوانی‌و هاوكاریكردنی دارایی‌و تەكنەلۆژی بۆ خزمەتگوزرای دارایی بە (بانكی میر بۆ كار)، سێ‌ لقی تریشی سزادراون كە ئەوانیش بریتین لە بانكەكانی (ئای.دی.بی، ئای ئێكسچاینج)، (ئای.دی.بی، ئای ئێكسچاینج بوركریدج)، (بانكۆ ئینتەرناسیونال دودیسار وللو). سزادانی بانكەكانی (ئێرانی-فەنزوێلی، غافامین، سپاە) وێڕایی سزادانی ئەو بانكانە، سزاكانی ئەمریكا (بانكی نیشتمانی ئێرانی-ڤەنزوێلی) كردوەتە ئامانج بەهۆی پێشكەشكردنی خزمەتگوزرای بە (بانكی گەشەپێدانی هەناردەكردنی ئێرانی)، هاوكات (بانكی غافامین)ی كردوەتە ئامانج بەهۆی پشتیوانی لە (ئێل.ئی،ئێف)ی ئێرانی تایبەت بەخزمەتگوزرای‌و كاڵا، هەروەها (بانكی سپاە) سزادراوە بەهۆی پشتیوانی لە وەزارەتی بەرگری‌و هێزە چەكدارەكان‌و (بانكی پیشەسازی و كانزاكان) بەهۆی پشتیوانی لە (بانكی سپاە).   بازنەی سزاكان بانكی (ئی، ئای، ئێچ)ی گرتوەتەوە، بەهۆی ئەوەی لەژێر كۆنتڕۆڵی (بانكی پیشەسازی‌و كانزاكان)و پشتیوانی یان هەوڵی پشتیوانی لە (بانكی سپاە)ی داوە.  (پۆست بانك ئێران) بەهۆی پشتیوانی لە (بانكی سپاە) سزادراوە، هەروەها (بانكی تیجارەت) بەهەمان هۆكار سزادراوەو بەهۆی هاوكاریشی بۆ كۆمپانیای (ماهان ئایەر)، سزاكان (تراید كابیتاڵ بانك)یشی گرتوەتەوە كە بارەگاكەی لە (بیلا ڕوسیا)یە، بەهۆی ئەوەی خاوەندارێتییەكەی دەگەڕێتەوە بۆ (بانكی تیجارەت).  سزادانی بانكەكانی (ئایندەو دای بانك) سزاكانی ئەمریكا (ئایندە بانك)ی كردوەتە ئامانج بەهۆی هاوكاریكردنی لە (دەستەی ئێستگەو تەلەفیزۆنی ئێرانی)، هاوكات (دای بانك) سزادراوە بەهۆی هاوكاریكردنی (دامەزراوەی شەهید)، لەگەڵ 14 لقی تر كە خاوەندارێتی دەكات كە ئەوانیش (عەتیە سازان دای، كۆمپانیای بوالی بۆ وەبەرهێنان،  ئیدیداری ئێرانی قابزە، كۆمپانیای رویای ئەی روز كیش بۆ وەبەرهێنان، دای بۆ بازرگانی ئەلەكترۆنی، كۆمپانیای توز-ئەی دنیا شەهر شەهر كوهان، كۆمپانیای دماوند بۆ بەرهەمهێنانی وزە، كۆمپانیای ئومیدبوونیان بۆ خزمەتگوزاری دڵنیایی، كۆمپانیای عمران فامسكن ئاباد دای، كۆمپانیای دای ئێرانی بۆ خزمەتگوزرای درایی‌و وردبینی).   سزاكانی ئەمریكا (بانكی فارسی نێودەوڵەتی)و (بانكی هەناردەكردنی شەرق ئەول)و (كۆمپانیای بانكی میلەت ) گرتوەتەوە، بەهۆی ئەوەی لەژێر سایەی (بانكی میلەت)دایە. دووەم: كەرتی گواستنەوە لەكەرتی گواستنەوەی ئاویدا ئەو كۆمپانیایانەی كراوەتە ئامانج سەربە حكومەتی ئێرانن‌و بریتین لە: •    هێڵەكانی گواستنەوەی كۆماری ئیسلامی ئێران •    كۆمپانیای نەوتی نیشتمانی ئێران  بەپێی لیستی نوسینگەی سەرپەرشتیاری موڵك‌و ماڵە بیانییەكان لە وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا، سزاكانی ئەمریكا خەڵكانی پەیوەست بە هێڵەكانی گواستنەوەی حكومەتی گرتوەتەوەو ناوی (122) كەس‌و كەشتی دیاریكردووە، بەوپێیەی موڵكدارییەكەیان دەگەڕێتەوە بۆ كۆمپانیای (ئای، ئاڕ، ئای، ئێس، ئێڵ)یان بەرژەوەندی هەیە تێَیدا. یەكێك لە كۆمپانیاكانی سەر بە كۆمپانیای (ئای، ئاڕ، ئای، ئێس،ئێڵ)، (كۆمپانیای وەلفەجر بۆ گواستنەوەی ئاوی)یە، كە سوپای پاسداران بەشێوەیەكی ڕێكخراو بەكاریدەهێنێت (ئای، ئار،  جی، سی) بۆ گواستنەوەی سەرنشین‌و كاڵاو كۆنتێنەرو فەرمانبەرانی بەندەرەكان كە سوپای پاسداران كۆنتڕۆڵی كردووە بۆ بەندەرە سەرەكییەكانی ناوچەی كەنداو.  هاوكات (كۆمپانیای حافز دەریا بۆ گواستنەوەی ئاویی كە سەربە كۆمپانیای گواستنەوەی دایك (ئای، ئاڕ، ئای، ئێس،ئێڵ)ە، كەلوپەلی (ڕێكخراوی پیشەسازی بەرگری ئێرانی) گواستوەتەوە، كە لە چالاكی‌و هاوكاری ماددی  پێشخستنی پرۆگرامە ئەتۆمی‌و موشەكییەكانی ئێران بەشداربووە.  لەساڵی 2017، (كۆمپانیای سفیران بایام داریا بۆ گواستنەوە) كە سەر بە (ئای، ئاڕ، ئای، ئێس، ئێڵ)ی دایكە، هەستاوە بەگواستنەوەی زیاتر لە 136 هەزار تۆن لە نەوتی سوك لە ئێرانەوە بۆ سوریا.    (52)كەشتی بەر سزاكانی ئەمریكا كەوتوون بەهۆی بەشدارییان لە (كۆمپانیای نەوتی نیشتمانی ئێرانی)، هەموو ساڵێك ئەو كەشتیانە دەیان ملیۆن بەرمیل نەوت‌و ئێران دەگوازنەوە هەروەها گازی سروشتی كە سەرچاوەیەكی سەرەكی داهاتەكانی رژێمی ئێران بۆ ئەنجامدانی چالاكییەكانی، كە بەپێی وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا، ڕێگەگرتن لە گەیشتنی ئەو داهاتە زۆرە بۆ ئێران كارێكی پێویست بووە.  لەنێو ئەو كەشتیانەی كۆمپانیای (ئای، ئاڕ، ئای، ئێس، ئێڵ) كە سزاكان بە ئامانجی گرتوون، (4) كەشتین كە بەمدواییە ناوەكانیان گۆڕاوە، بەڵام هێشتا لەچوارچێوەی موڵكەكانی هەمان كۆمپانیادان.  سێیەم: ڕێكخراوی وزەی ئەتۆمی ئێران  وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا، (ڕێكخراوی وزەی ئەتۆمی ئێرانی)و 23 كۆمپانیاو كەسایەتی پەیوەنداری بۆ سزاكان زیادكردووە، بەوپێیەی یەكێكە لە دەزگاكانی حكومەتی ئێران‌و دەسەڵاتی بەكاربردن‌و ڕێكخستنی پرۆگرامی ئەتۆمی ئێرانی هەیە، بەرپرسیارێتی لێكۆڵینەوەو پێشخستنی ئەتۆمیشی لەئەستۆدایە. وێڕایی ئەوانە، وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا سزای (مورتەزا ئەحمەدی بەهزاد)ی داوە بەهۆی ئەوەی بەشێوەیەكی ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ كردووە نوێنەرایەتی كۆمپانی (پێشڕەو)ی كردووە، لەكاتێكدا ئەو كۆمپانیایە لە لیستی حكومەتی ئەمریكادایە بەوەی بەشدارە لە هەوڵەكانی گەڕان‌و پێشخستنی پڕۆگرامە ئەتۆمییەكە.  چوارەم: فڕۆكەوانیی مەدەنی كۆمپانیای فڕۆكەوانی (ئێران ئایەر) كە كۆمپانیایەكی نیشتمانی ئێرانە، یەكێكی ترە لەو كۆمپانیایانەی كە سزاكانی ئەمریكا گرتویەتیەوە، بەهۆی ئەوەی لەلایەن حكومەتی تارانەوە خاوەندارێتی دەكرێت، هاوكات (67) بارهەڵگری لە فەرمانگەكانی كۆمپانیاكەش خراونەتە ناو لیستەكەوە. وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا ڕێگەی گرتووە لە سەرجەم مامەڵەیەكی ئەمریكییەكان یان ئەو كەسانەی دانیشتونی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكان بەو مامەڵانەشی بە ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكادا تێپەڕدەبن‌و ئەوكەسانەشی بەشداری لە مامەڵەیەكی دیاریكراو دەكەن لەگەڵ ئەو قەوارەو كەسایەتیانەی سزادراون، خۆیان ڕوبەڕوی سزا دەكەنەوەو هەمان ئەو سزایانەیان بەسەردا دەسەپێنرێت. سەرچاوە: ئاژانسەكان

ڕاپۆرت: ئارام مەحمود سبەینێ‌ سێ‌ شەممە (6) ی تشرینی دووەم، ئەمریكییەكان ڕوو لەسندوقەكانی دەنگدان دەكەن بۆ بەشداریكردن لە "هەڵبژاردنی تازەكردنەوەی نیوەیی" كە هەردوو ساڵ جارێك بەڕێوەدەچێت و خۆی لەزنجیرەیەك پرۆسەی هەڵبژاردندا دەبینێتەوە لەسەر هەردوو ئاستی نیشتمانی و ناوخۆیی (ویلایەتەكان و هەرێمەكان) و زیاتر وەك جۆرێك لە ڕاپرسیشی لێدێت بۆ بڕیاردان لەسەر حوكمی دوو ساڵی ڕابردووی سەرۆكی ئەمریكا لەڕێی پاداشتكردنی حزبەكەی یان سزادانی و  پاراستنی زۆرینە یان لەدەستدانی لەیەكێك لەئەنجومەنەكانی كۆنگرێس (ئەنجومەنی نوێنەران و ئەنجومەنی پیران) یان هەردووكیان پێكەوە. ئەمریكییەكان لەم هەڵبژادنەدا ڕوخساری نوێی كۆنگرێسی ئەمریكا و نیوەی دووەمی ولایەتی (دۆناڵد ترەمپ) سەرۆكی ولایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا ڕەنگدەكەن، دیموكراتەكان هەوڵی وەرگرتنەوەی زۆرینەی دەدەن لەكۆمارییەكان لەیەكێك لەئەنجومەنەكانی كۆنگرێس ( ئەنجومەنی پیران یان ئەنجومەنی نوێنەران) یاخود هەردووكیان پێكەوە.  دەنگدەران لە "هەڵبژاردنی تازەكردنەوەی نیوەیی" دا، دەنگ بۆ 35 كورسی ڕیپێدراو لەئەنجومەنی پیران و 435 كورسی ئەنجومەنی نوێنەران و 36 حاكمی نوێ‌ بۆ ویلایەتەكان دەدەن. هەڵبژاردنی نیوەیی چییە؟ هەڵبژاردنی نیوەیی هەڵبژاردنە بۆ دیاریكردنی ئەندامانی هەردوو ئەنجومەنی كۆنگرێس (ئەنجومەنی پیران و نوێنەران)، لەهەندێك لەویلایەتەكانیش دەنگ بۆ هەڵبژاردنی حاكمی نوێ‌ دەدرێت، ئەو هەڵبژاردنە بە"نیوەیی" ناودەبرێت چونكە دوای نیوەی ماوەی سەرۆكایەتی سەرۆكی ویلایەتەیە كگرتوەكانی دێت. كورسیە ڕێپێدراوەكان لەئەنجومەنی پیران كامانەن؟ كۆمارییەكان خاوەنی زۆرینەیەكی لاوازن لەئەنجومەنی پیران كە (51) كورسیە بەرامبەر (47) كورسی دیموكراتەكان و دوو كورسی سەربەخۆكان. هەڵبژاردنی نیوەیی بۆ (9)كورسی كۆمارییەكان لەئەنجومەنی پیران و دوو كورسی سەربەخۆ و 24 كورسی دیموكراتەكان بەڕێوەدەچێت، ئەوەش مانای ئەوەیە دەرفەتی پارێزگاریكردنی كۆمارییەكان لەزۆرینەكەیان زیاترە لە لەدەستدانی. كورسیە ڕێپێدراوەكان لەئەنجومەنی نوێنەران كامانەن؟ لەئەنجومەنی نوێنەران، كۆمارییەكان خاوەنی زۆرینەیەكی (236) پەلەمانتارن بەرامبەر بە (193)پەرلەمانتاری دیموكراتەكان، لەگەڵ بونی (6) كورسی بەتاڵ.  دیموكراتەكان كە هەوڵی زۆرینە دەدەن لەئەنجومەنی نوێنەران پێویستیان بە لانی كەم بەدەستهێنانی (218)كورسییە، ئەوەش درەفەتێكی باشتری بۆ ڕەخساندون، چونكە هەڵبژاردن بۆ سەرجەم كورسیەكانی ئەنجومەنی نوێنەران دەكرێت. كاریگەری هەڵبژاردنی نیوەیی لەسەر ترەمپ چییە؟ ئەو حزبەی زۆرینەی كۆنگرێس بەدەستبهێنێت ململانێ لەسەر هەندێ لەیاسا گرنگەكان یەكلادەكاتەوە، لەگەڵ هەندێك لەسیاسەتەكانی سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا كە دیموكراتەكان دژین و كۆمارییەكانیش پشتیوانی جێبەجێكردنی دەكەن. سەركەوتنی كۆمارییەكان لەم هەڵبژاردنەدا نیوەی دووەمی حوكمی ویلایەتەكەی ترەمپ زۆر  ئاسان دەكات، كە دەرچەیەكی باش دەبێت بۆ جێبەجێكردنی هەندێك لەیاساكان، لەنمونەی توندكردنەوەی یاساكانی كۆچ. خراپترین ئەگەرەكان سیناریۆی "مۆتەكە" بۆ سەرۆكی ئەمریكا، خۆی لەسەركەوتنی دیموكراتەكاندا دەبینیتەوە، دواتریش لەكارخستنی لەپۆستی سەرۆكایەتی، كە ئەگەرێكی دوور نیە.  بەڕای (رودی غیلیانی) پارێزەری تایبەتی ترەمپ"هەڵبژاردنی نیوەیی خۆی لە دورخستنەوەو مانەوەی ترەمپ دا دەبینێتەوە"  ڕاشیگەیاندووە"ڕێوشێنەكانی دورخستنەوە دەستپێدەكات ئەگەر دیموكراتەكان ببنە زۆرینە لەئەنجومەنی نوێنەران". ئەگەر دیموكراتەكان كۆنتڕۆڵی كۆنگرێس بكەن، چاوەڕوان دەكرێت ڕوبەڕوی كۆمەڵێك یاسا ببنەوە كە ترەمەپ هەوڵی جێبەجێكردنیان دەدات كە دیارترینیان بەدەستهێنانی پارەیە بۆ دروستكردنی دیواری جیاكەرەوە لەگەڵ (مەكسیك) و ڕەتكردنەوەی ئەو سیستمە تەندروستیەی (باراك ئۆباما) داینا. سەرچاوە: ئاژانسەكان

راپۆرتی : ئارام مەحمود  ئەمڕۆ چەردەی دووەمی سزاكانی (ئەمریكا) بۆ سەر (ئێران) چوونە بواری جێبەجێكردن، كەسێكتەرەكانی وزە و دارایی و گواستنەوەی ئاویی كردۆتە ئامانج.  (حەسەن ڕۆحانی) سەرۆكی (ئێران) لە وتەیەكدا كە ئەمڕۆ تەلەفیزیۆنی وڵاتەكەی بڵاویكردەوە ڕایگەیاند" ئێران نەوتەكەی دەفرۆشێت و سزاكان دەشكێنێت كە سەرلەنوێ‌ ویلایەتە یەكگرتووەكانی بەسەریدا سەپاندویەتی". (مایك پۆمپیۆ) وەزیری دەرەوەی ئەمریكا ڕایگەیاند، ئەو سزایانەی وڵاتەكەی بەسەر (ئێران)دا سەپاندویەتی، (600) كەسایەتی و كۆمپانیای بواری دارایی دەگرێتەوە. (پۆمپیۆ) لەچاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ تۆڕی (فۆكس نیوز)ی ئەمریكی وتیشی" ئەو سزایانە ئێران لەبازاڕی نەوت دادەبڕێت" هاوكات ئاماژەی بەوەشدا" گەلی ئێران لەو سزایانە زەرەر مەند نابێت".  لەبارەی وردەكاری  ئەو جیاكارییەی (واشنتۆن) بۆ ئەو (8) وڵاتەی كردووە بەردەوامبن لەكڕینی نەوتی (ئێران)،  وەزیری دەرەوەی ئەمریكا بەبێئەوەی ناوی ئەو وڵاتانە ئاشكرابكات وتی: ئەو جیاكاریی و لێخۆشبونە بۆ ماوەی (6) مانگە و ئەو وڵاتانەی ڕێگەیان پێدراوە دەتوانن نەوتی (ئێران) بكڕن، بەو مەرجەی ئەو پارەیەی نەوتەكەی پێدەكڕدرێت بخرێتە حسابێكی زامنكراوە (لایەنی سێیەم دەسەڵاتی هەبێت بەسەریدا). تەئكیدی كردووە، حكومەتی (تاران) دەتوانێت ئەوپارەیەی لەفرۆشی نەوت دەستیدەكەوێت لەچوارچێوەی پێویستی مرۆیی دیاریكراودا خەرجبكات. سزا نوێكان ڕێگە لە (ئێران) دەگرێت دۆلاری ئەمریكی لەكاری بازرگانیدا بەكاربهێنێت، ئەوەش بە گورزێكی " گورچكبڕ" دادەنرێت بۆ هەناردەكردنی نەوتی (ئێران) كە سەرچاوەی سەرەكی داهاتی ئەو وڵاتەیە. پێشبینی دەكرێت سزاكان كاریگەری لەسەر وڵاتانی تریش دابنێت، حكومەتی (واشنتۆن) سزا بەسەر ئەو وڵاتانەدا دەسەپێنێت كە پابەندنابن بەسزاكان و بەردەوام دەبن لەئاڵوگۆڕی بازرگانی لەگەڵ (ئێران). قۆناغی یەكەمی سزاكان  * قەدەغەكردنی ئاڵوگۆڕ بەدۆلار لەگەڵ حكومەتی ئێران، لەگەڵ قەدەغەكردنی مامەڵەی بازرگانی بە كانزا بەنرخەكان و بەتایبەتیش ئاڵتون و سزادانی ئەو دامەزراوە و حكومەتانەی مامەڵە بە (ڕیاڵ)ی ئێران و مامەڵە بانكییەكان لەگەڵ (ئێران). * قەدەكردنی هاوردە یاخود كڕینی لیستێك لەكانزاكانكە دیارترینیان (ئەلەمنیۆم و ئاسن و پۆڵا)یە، لەگەڵ سەپاندنی بەربەست بەسەر كەرتی دروستكردنی ئۆتۆمبیل و فەرش  لە(ئێران). *قەدەغەكردنی هاوردەو هەناردەی تەكنەلۆژیای پەیوەست بەر بەرنامەی پیشەسازی كە بەدوو هەردوو مەبەستی مەدەنی و سەربازی بەكاردێت. قۆناغی دوەمی سزاكان *سەپاندنی سزا بەسەر ئەو كۆمپانیایانەی ئیدارەی بەندەرەكانی ئێران دەدەن، لەگەڵ ئەوكۆمپانیایانەی لەبواری گواستنەوەی ئاویی و دروستكردنی كەشتی كاردەكەن. *سەپاندنی سزای گشتگیر بەسەر كەرتی وەزی ئێران و بەتایبەت كەرتی نەوت. *سەپاندنی سزا بەسەر بانكی ناوەندیی ئێران و مامەڵە داراییەكانی. مەرجەكانی ئەمەریكا بۆ هەڵگرتنی سزاكانی سەر ئێران  1- رێگا بە ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی بدرێت كە تەواوی زانیارییەكان لەسەر چالاكی سەربازیی پرۆگرامە ئەتۆمییەكانی پێشوو بزانێت و دەبێت ئێران بە تەواوی دەست لەو جۆرە چالاكییانە هەڵبگرێت.   2- واز لە پیتاندن بهێنێت و هەرگیز هەوڵی دووبارە بەكارهێنانی  پلوتۆنیۆم نەدات و تیشكدەرەوە ئاوییەكانی دابخات. 3- رێگا بە ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمیی بدرێت بچێتە سەرانسەری پێگە ئەتۆمییەكان لە ئێران. 4- كۆتایی بە زیاكردنی مووشەكە دوورهاوێژەكانی بهێنێت و گەشەدان بە سیستمی مووشەكی ئەتۆمیی رابگرێت. 5- هەموو هاووڵاتیانی ئەمەریكا و هاوپەیمانانی ئەمەریكا ئازاد بكرێن لە زیندان. 6- كۆتایی بە پشتگیری گروپە تیرۆرستییەكانی وەك حزبوڵڵا، حەماس و گروپە جیهادییەكان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بهێنێت. 7- هەموو هێزەكانی لە سووریا بكشێنێتەوە. 8- واز لە پشتگیریكردنی تاڵیبان و گروپە تیرۆرستییەكانی ئەفغانستان و ئەلقاعیدە بهێنێت. 9- كۆتایی بە هەڕەشەكانی بەرامبەر بە هاوپەیمانەكانی ئەمەریكا بهێنێت كە وڵاتانی سعودییە، ئیمارات و ئیسرائیلیش دەگرێتەوە، هەروەها هێرش لە رێگای پۆستی گەیاندن و ئینتەرنێت نەكات. 10- رێز لە سەروەری عێراق بگرێت و رێگا بدات میلیشیا شیعەكان هەڵبوەشێندرێنەوە. 11- دەبێت سوپای قودس دەست لە پاڵپشتیكردنی باڵەكانی لە تەواوی جیهان هەڵبگرێت. 12- پشتگیری حوسییە یاخییەكانی یەمەن نەكات و هەوڵی بەرقەراركردنی ئاشتی و سەقامگیری لە یەمەن بدات. دوای (6) مانگ لەكشانەوەی تاكلایەنەی (ئەمریكا) لەڕێككەوتنە ئەتۆمییەكەی لەگەڵ (ئیران)، (دۆناڵد ترەمپ) سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا لەڕۆژی (7)ی ئابی ئەمساڵ قۆناغی یەكەمی سزاكانی بەسەر (تاران)دا، سەپاند، ئەمڕۆش (5) تشرینی دووەم قۆناغی دووەمی سزاكانی ئەمریكا چوونە بواری جێبەجێكردنەوە، كە بەتوندترین سزا دادەنرێت تائێستا بەسەر (ئێران)دا، سەپێنرابێت.

ڕاپۆت: ئارام مەحمود لەگەڵ ئەوەی (دۆناڵد ترەمپ) سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بەشدار نیە لە"هەڵبژاردنی نیوەیی" وڵاتەكەی وەك بەربژێرێك، كەبڕیارە ڕۆژی سێ‌ شەممەی داهاتوو بەڕێوەبچێت،  بەڵام بەشێكی بەرچاو لەئەمریكییەكان پێیانوایە هەڵبژاردنی ڕۆژی (6)ی ئەم مانگە وەك ڕاپرسی وایە لەسەر شەخسی سەرۆك (ترەمپ). ناوهێنانی ترەمپ دوو سەرەیە لەویلایەتە موحافزكارەكانی وەك (كەنساس و كارولاینای باشور) هیچ شتێك نیە وا لەكاندیدە كۆمارییەكان بكات خۆیان لە (ترەمپ) بەدوور بگرن، بەڵكودەتوانن پشتی پێببەستن و بەكاریبهێنن بۆ كۆكردنەوەی دەنگ بەهۆی ئەو پشتیوانیە جەماوەرییە بەرفراوانەی هەیەتی لەو ناوچانە.   لەكاتێكدا توندبونەوەی كێبڕكێ لەنێوان ڕكابەرە كۆمارییەكان و دیموكراتەكان لەژمارەیەك بازنە، وای لەكۆمارییەكان كردووە لەهەڵمەتەكەیاندا تەركیزیان لەسەر ئابورییەكی بەهێزبێت و خۆیان لە (ترەمپ) بەدوور بگرن، لەبەرامبەردا كۆمارییەكانیش سیاستە جێ مشتومڕەكانی (ترەمپ) بیر دەنگدەران دەخەنەوە بەتایبەت لەپرسەكانی (كۆچ و تەندروستی و بازرگانی). (ترەمپ) لەماوەی دوو ساڵی سەرۆكایەتیكردنیدا لەهەردوو دۆسیەی ڕەخساندنی هەلی كار و كەمكردنەوەی هەڵئاوسان پێشكەوتنی  بەدەستهێناوە، بەڵام ئەمە چەكی دەربازبون ناداتە دەستی بۆ رزگاربون لەمەترسیەكان، یەكێك لەو گرەوانەی لەسەر سەركەوتنی كۆمارییەكان دەكرێت ئەوەیە، بەدرێژایی زیاتر لە 150ساڵی ڕابردوو بەدەگمەن ئەو حزبەی لەدەستدا بووە لە سزای دەنگدان ڕزگاری بووە، ئەوەش وای لەكۆمارییەكان كردووە ترسی جدیان هەبێت لەدۆڕاندن و لەدەستدانی زۆرینە لەكۆنگرێس، چونكە گەر دیموكراتەكان زۆرینەی ئەنجومەنی نوێنەران بەدەستبهێنن، ئەگەری میكانیزمەكانی لەكارخستنی (ترەمپ) زیاتر دەبێت. هاوكات لێكۆڵینەوەكانیش فراوانتر دەبن لەكۆنگرێس دژ بە ئیدارەی (ترەمپ) بەتایبەت لەبارەی ئەو گومانانەی كە لەسەر تێوەگلانی تیمی هەڵمەتی (ترەمپ) هەیە لەگەڵ (ڕوسیا) لە هەڵبژاردنەكانی 2016دا.  ئەگەر دیموكراتەكان توانیان زۆرینەی ئەنجومەنی پیرانیش بەدەستبهێنن، ڕەنگە كاربكەن بۆ دروستكردنی بەربەست لەبەردەم  هەموو دامەزراندنەكانی  (ترەمپ) لەدادگای باڵا و سیستمی دادگای فیدڕاڵی و پۆستە جێبەجێكارییەكان لەئیدارەكەی، چونكە ئەنجومەنی پیران قسەی یەكلاكەرەوەی هەیە لەو بژاردانەی سەرۆكایەتیدا.  كێبڕێكە توندە و ئەگەری بەشداری فراوان هەیە لەگەڵ ئەوەی هەندێك لەڕاپرسییەكان ئاماژە بەوەدەكەن "هەڵبژاردنی نیوەیی" دەنگدەران بەلای خۆیدا ڕاناكێشێت، بەڵام چاوەڕواندەكرێت ئاستی بەشداری ژمارەی پێوانەی تۆمار بكات بەهۆی ئەو بانگەشە فراوانەی ڕكابەرەكانی (ترەمپ) دەیكەن، بەتایبەت گەنجان. هەڵبژاردن بۆ تەواوی كورسیەكانی پەرلەمان دەكرێت  لە"هەڵبژاردنی نیوەیی"دا، هەڵبژاردن بۆ سەرجەم ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەران دەكرێت كەژمارەیان (435) پەرلەمانتارە، لەئێستا كۆمارییەكان خاوەنی (236) كورسی بەرامبەر(193) كورسی دیموكراتەكان و (6)كورسی بەتاڵ، زۆرینەی ئەنجومەنی نوێنەرانیان لەدەستدایە، بۆ ئەوەی دیموكراتەكان ئەو زۆرینەیەیان لەدەست دەربهێنن پێویستیان بە بە دەستهێنانی(23) زیاترە لەئێستا.  سێ‌ یەكی كورسیەكانی ئەنجومەنی پیران تازە دەكرێنەوە   ئەنجومەنی پیران كە لە(100) كورسی پێكدێت، هەر دوو ساڵ جارێك سێ‌ لەسەریەكی كورسییەكانی تازە دەكرێنەوە، كە ژمارەیان (35) كورسییە. كۆمارییەكان لەئێستادا خاوەنی زۆرینیەكی لاوازن كە (51) كورسییە، بەرامبەر (49) كورسی دیموكراتەكان، بەڵام وەك سەرچاوە ئاگادارەكان دەڵێن، هاوكێشەی هەڵبژاردن بۆ ئەنجومەنی پیران لە بەرژوەندی دیموكراتەكان نیە،  چونكە پێویستە لەسەریان بەرگری لە (26) كورسی خۆیان بكەن كە (6)یان هەڕەشەی لەدەستدانیان لەسەرە،  لەبەرامبەردا (9) كورسی كۆمارییەكانیش هەڕەشەیان لەسەرە. ئەندامانی ئەنجومەنی پیرانی ئەمریكا بۆ ماوەی (6) ساڵ هەڵدەبژێرێن و ویلایەتەكەیان لەسەرەتای مانگی كانونی دووەمەوە دەستپێدەكات. لەڕووی كردارییەوە، سەرجەم ئەنجومەنە ناوخۆییەكان (ئەنجومەنی یاسادانان و ئەنجومەنی پیرانی ویلایەتەكان) تازەدەكرێنەوە، لەگەڵ دیاریكردنی (36) حاكمی نوێ‌ لە كۆی (50) ویلایەت و تازەكردنەوەی چەندین پۆستی تر ( سەرۆكی شارەوانیەكان و ناوچەكان و دادوەرە ناوخۆییەكان....هتد). سەرچاوە: ئاژانسەكان

راپۆرتی: ئارام مەحمود  سبەی دووشەممە، وادەی جێبەجێكردنی سزا نوێیەكانی ئەمریكایە بەسەر (ئێران)دا، كە سێكتەرە هەستیارەكانی ئابوری ئەو وڵاتەی كردۆتە ئامانج و ئەمریكییەكان بەتوندترین سزا وەسفیدەكەن كەتائێستا بەسەر حكومەتی (تاران)دا سەپاندبێتیان.   (عەلی لاریجانی)  سەرۆكی پەرلەمانی ئێران پێش چوونە بواری جێبەجێكردنی سزاكان، كە بە چەردەی دووەمی سزاكان دادەنرێت لەدوای كشانەوەی تاكلایەنەی واشنتۆن لەڕێككەوتنە ئەتۆمییەكەی ساڵی 2015، ڕایگەیاند" ئێران هەڵوێستی هەندێك لە وڵاتانی ناوچەكە لە یادناكات كە پشتیوانی ڕەفتارەكانی ئەمریكا و ئیسرائیل یان كردووە". (لاریجانی) لەو لێدوانەیدا كە لەبارەگای پەرلەمانی ئێران پێشكەشیكرد، تەئكیدكردووە" ئێرانیەكان بۆ (دوناڵد ترەمپ) سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكای دەسەلمێنن كە ملكەچ ناكرێن". "لەكۆتایدا سەردەكەوین" دوێنێش، (عەلی خامنەیی) ڕابەڕی شۆڕشی ئیسلامی ئێران لەمیانی دیدارێكدا لەگەڵ خوێندكاران بەبۆنەی چونە ناوەوەی باڵیۆزخانەی ئەمریكا ڕێكیخستبوو، كە ئەمڕۆ یەك شەممە ساڵیادیەتی، ڕایگەیاند" ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا نزیكەی (40) شەڕێكی سەربازی و ئابوری و میدیایی دژ بەئێران دەگێڕێت، ئەنجامەكەشی لەبەرژوەندی تاران بووە لەكۆتایدا" . (خامەنەیی) ئاماژەی بەوەداوە" ئامانج لەسزا ئابورییەكانی ئەمریكا كە بەسەر ئێراندا دەیسەپێنێت، وێرانكردنی ئابوری و پاشەكشێ پێكردنی وڵاتە، لەكاتێكدا ئەوەی لەڕاستیدا ڕوویدا، جوڵەكردنە بەشێوەیەكی خێراتر لەلایەن تارانەوە بەرەو "تێراخۆ" و زیادكردنی بەرهەمی ناوخۆیی. تاران چاوی لەبەڵێنەكانی خۆرئاوایە دوای پەیوەندییەكانی (محەمەد جەواد زەریف) وەزیری دەرەوەی ئێران بە بەرپرسانی ئەوروپا بۆ تاتوێكردنی پرسی پێویستی پاراستنی ڕێككەوتنە ئەتۆمییەكە و ئەو گەرەنتیانەی پێویستە لەسەر وڵاتانی خۆرئاوا بیدەن بە بۆ پابەندبونی (تاران) بە بەڵێنە ئەتۆمییەكانی، ڕۆژی شەممە وەزارەتی دەرەوەی ئێران، بەیاننامەیەكی درێژی بڵاوكردەوەو تیایدا چەردەی دووەمی سزاكانی ئەمریكای ئیدانە كرد.  لەبەشێكی بەیاننامەكەدا هاتبو" سەپاندنی جارێكی تری سزاكان شكستێكی ئەخلاقی و سیاسی گەورەی ئیدارەی دەسەڵاتداری ئەمریكا دەگەیەنێت و دەسەڵاتدارانی ئێران ڕێگەنادەن ترەمپ و ئیدارەكەی ئامانجە ناشەمروعەكانیان بەدیبهێنن". دوای شەش مانگ لەكشانەوەی ئەمریكا لەڕێككەوتنە ئەتۆمییەكە لەگەڵ (ئێران) و گێڕانەوە چەردەی یەكەمی سزاكان بۆ سەر (تاران) لەمانگی ئابی ڕابردودا، بڕیارە سبەی(5)تشرینی دووەم چەردەی دووەمی سزاكان بچێتە بواری جێبەجیكردنەوە، كە كەرتی و وزە و دارایی كردۆتە ئامانج.  بەپێی سزاكان ڕێگە بەهیچ دەوڵەت و قەوارەو كۆمپانیایەكی بیانی نادرێت بچێتە بازاڕەكانی ئەمریكا، ئەگەر بەردەوامبێت لەكڕینی نەوتی (ئێران) یاخود مامەڵە لەگەڵ بانكەكانی ئەووڵاتەدا بكات، جگە لەو 8 وڵاتەی كە ئەمریكا لێخۆشبونی مەرجداری بۆ كردون بەشێوەیەكی كاتی. ڕوسیا بەردەوامدەبێت لەهاوكاریكردنی ئێران (ئەلكسەندەر نوڤاك) وەزیری  وزەی ڕوسیا بەڕۆژنامەی (فاینەنشاڵ تایمز)ی وتووە" مۆسكۆ چاوی لەپێشخستنی بازرگاكانیەكانێتی بەنەوتی ئێران كە بە وڵاتانی تری دەفرۆشێت بەپێی ڕێككەوتنی نەوت بەرامبەر بە شتومەك لەگەڵ تاران". وەزیری  وزەی ڕوسیا تەئكیدی كردووە" ئەو بازرگانیە هەفتەی داهاتوش بەردەوامبێت"  وەك تەحەدایەك بۆ سزاكانی (واشنتۆن) و پابەندنەبونی (مۆسكۆ) پێوەی. ئەوە لەكاتێكدایە، هەفتەی ڕابردوو بەرپرسانی (ئەمریكا)، (ڕوسیا)یان، لە ئەگەری هاوكاریكردنی (ئێران) لەفرۆشتنی نەوتەكەی  ئاگاداركردەوە.

ڕاپۆرت: ئارام مەحمود خۆرهەڵاتی فورات جارێكی تر بووەوە باسی گەرمی دۆسیەی سوریا، دوای ئەوەی سوپای توركیا چەند ناوچەیەكی سەربە هێزە كوردییەكانی كردە ئامانج كە لەلایەن ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكاوە پشتیوانی دەكرێت، هەڕەشەكانی توركیا بۆ ئەنجامدانی پرۆسەی سەربازی لەو ناوچەیە تادێت توندتر دەبێت، چونكە مەترسی ئەنكەرە لە دروستبوونی هەرێمێكی كوردی لەناوچەی باكوری سوریا، وەك جۆرێك لە نەخۆشی درێژخایەن‌و فۆبیای لیهاتوو. هەسەدە هەڕەشە دەكات هێزەكانی سوریای دیموكرات (هەسەدە)، فشارەكانی بۆسەر واشنتۆن چڕكردوەتەوە تا دەستوردان بكات بۆ ڕاگرتنی هێرشەكانی سوپای توركیا بۆ سەر ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی، (هەسەدە) لەڕێی ڕاگرتنی پرۆسە سەربازییەكانی دژ بە ڕێكخراوی "داعش" لە ناوچەی (ریفی دێرزوری خۆرهەڵات)، دەیەوێت ئەمریكییەكان ناچاربكات فشار بكەن بۆ راگرتنی هێرشی توركیا بۆسەر ناوچەكە. هێزەكانی سوریای دیموكرات لەبەیاننامەیەكدا كە دوێنێ‌ چوارشەمە بڵاویكردەوە دەڵێت" توركیا هەڕەشەو هێرشەكانی لەسنوری باكوری سوریا توندكردوەتەوە، ئەمەش دوای لێدوانەكانی ڕەجەب تەیب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا دوای كۆتایهاتنی كۆبونەوەی چوارقۆڵی (ئەستەنبوڵ) ڕایگەیاند. ئەو هێرشەی كە توركیا ئێوارەی ڕۆژی سێ‌ شەممەی ڕابردوو بۆ سەر باكوری سوریا ئەنجامیدا، ڕێڕەوی سنوری شاری (گرێ‌ سپی) كردە ئامانج، بەوهۆیەوە پاسەوانێكی ڕێڕەوەكە كوژراوەو یەكێكی تر برینداربوو.  (هەسەدە) لەبەیاننامەكەیدا ئاماژەی بەوەداوە" هێرشەكانی توركیا بۆ سەر باكوری سوریا بوەتە هۆی ڕاگرتنی شەڕی ڕوبەڕوبونەوەی تیرۆر بەشێوەیەكی كاتی كە هێزەكانمان لەدواین پێگەی ڕێكخراوی (داعش) ئەنجامیدەدەن"، هۆشداریشداوە لەوەی بەردەوامبونی ئەو هێرشانە"دەبێتە هۆی ڕاگرتنی هەڵمەتی سەربازی دژی داعش بۆ مایەكی درێژ".  واشنتۆن نیگەرانە  ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا "نیگەرانی قوڵی" لەهێرشە سەربازییەكەی توركیا دەربڕیوە، (ڕۆبێرت بالادینۆ) وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا بە ڕۆژنامەنوسانی ڕاگەیاند" وەشاندنی گورزی سەربازی لەباكوری سوریا لەهەر لایەكەوە بێت، بەتایبەت كە ئەندامانی سوپای ئەمریكا ڕەنگە لەو ناچەیەدا بن یان لەنزیكی ئەو شوێنە بن، بوەتە سەرچاوەی دروستبوونی نیگەرانییەكی قوڵ بۆیان". ئەوەش لەكاتێكدایە بەرپرسانی توركیا دەڵێن، نیازی دەستوەردانی سەربازییان هەیە لەخۆرهەڵاتی فورات بۆ دورخستنەوەی هەر هەڕەشەیەك كە لە ئایندەدا لەسەر وڵاتەكەیان دروستببێت لەئاكامی بوونی هێزە كوردییەكان كە "تۆمەتبارییان" دەكەن بە هەوڵدان بۆ دامەزراندنی هەرێمێكی كوردی لەباكورو باكوری خۆرهەڵاتی سوریا.   هەژمونی هەسەدە لەخۆرهەڵاتی فورات هێزە كوردییەكان زۆرینەی ناوچە (خۆرهەڵاتی فورات)یان لەژێر دەستدایە كە خۆی لەم ناوچانەدا دەبینێتەوە: •    بەشێكی زۆری پارێزگای (ڕقە) •    بەشێكی گەورە لە ناوچەی (ڕیفی دێرزور) •    باكوری دەریاچە فورات •    لەگەڵ كۆنتڕۆڵكردنی زۆربەی ناوچەكانی پارێزگای (حەسەكە)، كە بەدەوڵەمەندترین ناوچەكانی سوریا ئەژماردەكرێن، لەڕووی سامانی ئاو ‌و كشتوكاڵ‌و نەوتەوە وێڕایی دوو چوارگۆشەی ئەمنیی كە بەدەست رژێمی سوریاوەیە لەهەردوو شاری (قامیشلی‌و حەسەكە)و چەند بەشێك لە (ڕیفی حەسەكە)، هێزە كوردییەكان ناوچەیەكی فراوانی (ڕیفی باكوری خۆرهەڵاتی حەلب) لە خۆرهەڵاتی دەریاچەی فورات‌و زنجیرەیەك گوندی باشوری دەریاچەی فوراتیان لەدەستدایە كە لە خۆرئاوای شاری (تەبقە)ەوە درێژدەبێتەوە تا خۆرهەڵاتی شاری (ڕەقە) بەدرێژایی (60) كیلۆمەتر.    

ڕاپۆرت: ئارام مەحمود ڕۆژی 6 مانگی داهاتوو، ئەمریكییەكان ڕوو لە سندوقەكانی دەنگدان دەكەن بۆ بەشداریكردن لە هەڵبژاردنی نیوەیی وڵاتەكەیان، كە ڕوخساری نوێی كۆنگرێسی ئەمریكا و نیوەی دووەمی ویلایەتی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا ڕەنگدەكات. لەم هەڵبژاردنەدا دیموكراتەكان هەوڵی وەرگرتنەوەی زۆرینەی دەدەن لە كۆمارییەكان لە یەكێك لە ئەنجومەنەكانی كۆنگرێس ( ئەنجومەنی پیران یان ئەنجومەنی نوێنەران) یاخود هەردووكیان پێكەوە.  دەنگدەران لە هەڵبژاردنی "نیوەیی" دا، دەنگ بۆ 35 كورسی ڕیپێدراو لە ئەنجومەنی پیران و 435 كورسی ئەنجومەنی نوێنەران و 36 حاكمی نوێ‌ بۆ ویلایەتەكان دەدەن. هەڵبژاردنی نیوەیی چییە؟ هەڵبژاردنی نیوەیی هەڵبژاردنە بۆ دیاریكردنی ئەندامانی هەردوو ئەنجومەنی كۆنگرێس (ئەنجومەنی پیران و نوێنەران)، لە هەندێك لە ویلایەتەكانیش دەنگ بۆ هەڵبژاردنی حاكمی نوێ‌ دەدرێت، ئەو هەڵبژاردنە بە"نیوەیی" ناودەبرێت, چونكە دوای نیوەی ماوەی سەرۆكایەتی سەرۆكی ویلایەتەیە كگرتوەكانی دێت. كورسییە ڕێپێدراوەكان لە ئەنجومەنی پیران كامانەن؟ كۆمارییەكان خاوەنی زۆرینەیەكی لاوازن لە ئەنجومەنی پیران كە (51) كورسیە بەرامبەر (47) كورسی دیموكراتەكان و دوو كورسی سەربەخۆكان. هەڵبژاردنی نیوەیی بۆ (9) كورسی كۆمارییەكان لە ئەنجومەنی پیران و دوو كورسی سەربەخۆ و 24 كورسیدیموكراتەكان بەڕێوەدەچێت، ئەوەش مانای ئەوەیە دەرفەتی پارێزگاریكردنی كۆمارییەكان لە زۆرینەكەیان زیاترە لە لەدەستدانی. كورسیە ڕێپێدراوەكان لە ئەنجومەنی نوێنەران كامانەن؟ لەئەنجومەنی نوێنەران، كۆمارییەكان خاوەنی زۆرینەیەكی (236) پەلەمانتارن بەرامبەر بە (193) پەرلەمانتاری دیموكراتەكان، لەگەڵ بوونی (6) كورسی بەتاڵ.  دیموكراتەكان كە هەوڵی زۆرینە دەدەن لە ئەنجومەنی نوێنەران پێویستیان بە لانی كەم بەدەستهێنانی (218)كورسییە، ئەوەش درەفەتێكی باشتری بۆ ڕەخساندون، چونكە هەڵبژاردن بۆ سەرجەم كورسییەكانی ئەنجومەنی نوێنەران دەكرێت. كاریگەری هەڵبژاردنی نیوەیی لەسەر ترەمپ چییە؟ ئەو حزبەی زۆرینەی كۆنگرێس بەدەستبهێنێت ململانێ لەسەر هەندێ لە یاسا گرنگەكان یەكلادەكاتەوە، لەگەڵ هەندێك لە سیاسەتەكانی سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا كە دیموكراتەكان دژین و كۆمارییەكانیش پشتیوانی جێبەجێكردنی دەكەن. سەركەوتنی كۆمارییەكان لەم هەڵبژاردنەدا نیوەی دووەمی حوكمی ویلایەتەكەی ترەمپ زۆر  ئاسان دەكات، كە دەرچەیەكی باش دەبێت بۆ جێبەجێكردنی هەندێك لە یاساكان، لە نمونەی توندكردنی یاساكانی كۆچ. خراپترین ئەگەرەكان سیناریۆی "مۆتەكە" بۆ سەرۆكی ئەمریكا، خۆی لە سەركەوتنی دیموكراتەكاندا دەبینێتەوە، دواتریش لەكارخستنی لەپۆستی سەرۆكایەتی، كە ئەگەرێكی دوور نیە.  بەڕای (رودی گیلیانی) پارێزەری تایبەتی ترەمپ"هەڵبژاردنی نیوەیی خۆی لە دوورخستنەوەو مانەوەی ترەمپ دا دەبینێتەوە"  ڕاشیگەیاندووە"ڕێوشێنەكانی دوورخستنەوە دەستپێدەكات ئەگەر دیموكراتەكان ببنە زۆرینە لە ئەنجومەنی نوێنەران". ئەگەر دیموكراتەكان كۆنگرێس كۆنترۆڵبكەن، چاوەڕوان دەكرێت ڕووبەڕووی كۆمەڵێك یاسا ببنەوە كە ترەمپ هەوڵی جێبەجێكردنیان دەدات و دیارترینیان بەدەستهێنانی پارەیە بۆ دروستكردنی دیواری جیاكەرەوە لەگەڵ (مەكسیك) و ڕەتكردنەوەی ئەو سیستمە تەندروستییەی (باراك ئۆباما) داینا. سەرچاوە: ئاژانسەكان  

( درەو میدیا): كاندیدی راستڕەو "جایر پۆڵسۆنارو" لە خولی دووەمی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی بەرازیلدا كە یەكشەممەی رابردوو بەڕێوەچوو زۆرینەی دەنگەكانی بەدەستهێنا. لەو هەڵبژاردنەدا پۆڵسۆنارو توانی 55.7%ی دەنگەكان بەدەستبهێنێت و سەربكەوێت بەسەر كاندیدی چەپ فرناندۆ حەداد كە 43.3%ی دەنگەكانی بەدەستهێنا، ئەوەش بە گوێرەی ئەو ئەنجامەی كە دادگای باڵای هەڵبژاردنی بەرازیل رایگەیاند دوای جیاكردنەوەی بەشێكی زۆری دەنگەكان. خولی یەكەمی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی بەرازیلیدا كە سەرەتای ئەم مانگە بەڕێوەچوو، بە پێشكەوتنی پۆڵسۆنارو كۆتاییهات كە لەم ماوەیی دواییدا بە چەقۆ هێرشیكرایە سەر، بەڵام لە مردن رزگاری بوو. پۆڵسۆنارو بەهۆی لێدوانەكانییەوە دژی هاوڕەگەزبازەكان و چەند هەڵوێستێكی شۆڤێنی، بەشێكی زۆر لە بەرازیلییەكانی نیگەران كردن بەڵام چەندین ملیۆن لە لایەنگر و هەوادارانی لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكاندا بە كەسێكی فریادڕەسی دەزانن بۆ وڵاتێك كە بەهۆی بەربڵاوی تاوانەوە دەناڵێنێت و بەشێكی زۆر لە لایەنگرانی نازناوی " ترەمپی بەرازیل" یان پێبەخشیوە، كەواتە جایر پۆڵسۆنارو كێیە؟ بیروڕای شۆڤێنیی پۆڵسۆنارو ساڵی 2011 لە لێدوانێكیدا بۆ گۆڤاری " پلای بۆی" وتی:" بەباشتری دەزانێت كوڕەكەی بە رووداوێك بمرێت نەك هاوڕەگەزبازبێت". هەروەها ساڵی 2015 لەلایەن دادگاوە غەرامەكرا بەهۆی توانجێكییەوە لە چاوپێكەوتنێكی رۆژنامەوانیدا لە خاتوو ماریا دور رۆزاریۆ ئەندامی كۆنگرێس و تێیدا وتبووی:" ئەو زۆر ناشرینە و شایستەی ئەوە نییە دەستدرێژی سێكسی بكرێتەسەر". هەروەها بەهۆی لێدوانی شۆڤێیینەوە بەرامبەر بەرازیلییە بە رەگەز ئەفریقییەكان رووبەڕووی لێكۆڵینەوە بووە، بەڵام لەم دواییەدا لەگەڵ نزیكبوونەوەی وادەی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتییدا شێوی قسەكردنی  گۆڕانی بەسەردا هات و بووە كەسێكی زیاتر كراوەو لێبوردە و لە لێدوانێكیدا وتی:" هەموو چینەكانی گەل لە سپی و ڕەش و هاوڕەگەزبازەكان یەكدەخەین، بەرپرسان و كرێكاران یەكدەخەین و تۆوی ناكۆكی لە نێوانیاندا ناچێنین". حزبێكی لاواز پێش هەڵبژاردن ئەندامێكی كۆنگرێسی بەرازیل رایگەیاند جایر پۆڵسۆنارو دەبێتە نوێنەری پارتی سۆسیال لیبراڵ "  PSl" كە وەك حزبێكی بێ‌ سەنگ لە  گۆڕەپانی سیاسیی بەرازیلدا تەماشادەكرێت و ئەوەش بەواتای ئەوە دێت كە كاتی پێویستی بۆ بانگەشە نابێت لەسەر تەلەفزیۆن و كاتەكەی كەمتر دەبێت لە 10 چركە و ئەوەس چانسی لە پێشبڕكێیی هەڵبژاردندا كەمدەكاتەوە، بەڵام پۆڵسۆنارو وتاری بۆ لایەنگرانی داو وتی:" حزبێكی گەورەمان نیە، و پارەشمان بۆ بانگەشە نییە، و كاتی پێویستیشمان لە تەلەفزیۆن نییە و ئەوەی ئەوانی تر هەیانە ئێمە نیمانە، بەڵام ئێوەمان هەیە گەلی بەرازیل". هاوشێوەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا، جایر پۆڵسۆنارو لە وتارەكانیدا بەڵینیدا بە گۆڕینی دۆخی وڵات و بەهێزكردنی حكومەتەكەی بە ئەفسەرانی سەربازیی و دەرچوونی بەرازیل لە پەیماننامەی پاریسی تایبەت بە كەشوهەوا. خێزانەكەی جایر پۆڵسۆنارو ساڵی 1955 لەدایكبووە و سێجار هاوسەرگیری كردووە و پێنج منداڵی هەیە و ئێستا لەگەڵ هاوسەری سێیەمی میشیل دی پاولا پۆڵسۆنارو دەژی كە دایكی كچە تاقانەكەی لۆرایە. كاتێك جایر پۆڵسۆنارو، ئەندامی كۆنگرێسی بەرازیل بوو، میشێلی هاوسەری كە بە سكرتێری دەستیپێكردبووە بە خێرایی لە وەزیفەكەیدا بەرزبووە و مووچەكەی بە شێوەی نایاسایی دووهێند بوو، بەو هۆیەشەوە دادگای باڵای بەرازیل رایگەیاند ئەگەر میشێل بخوازێت بەردەوام بێت لە كارەكەی دەبێت لە هاوسەرەكەی جیاببێتەوە چونكە ئەوە بە مەحسوبیەت دادەنرێت، بەڵام  پۆڵسۆنارو رەتیكردەوە و ئێستا بەیەكەوە لە گەڕەكی دەوڵەمەندەكانی شاری ریۆ دی جانیرۆ دەژین. شەڕەنگێزی جایر پۆڵسۆنارو دوای تەواوكردنی قۆناغی ئامادەیی چوەتە ئەكادیمیای " میلیتار داس ئەگۆڵهاس نیگراس" كە ئەكادیمیایەكی سەربازی سەرەكییە لە بەرازیل و ساڵی 1977 تەواویكرد و ئەفسەرانی لێپرسراویشی  بە كەسێكی شەڕەنگێز وەسفیانكردووە كاتێك لە یەكەی پەڕەشووتوانانی سوپادا خزمەتی كردووە. جایر پۆڵسۆنارو ساڵی 1986 دوای ئەنجامدانی چاوپێكەوتنێك لەگەڵ گۆڤاری " ڤیجا"ی هەواڵی بەناوبانگ بوون كە تێیدا سكاڵایكرد لەسەر كەمبوونەوەی موچەی سوپا و ئەوەی راگەیاندد كە فەرماندەیی باڵای سوپا ژمارەیەكی زۆر لە ئەفسەرانی دوورخستوەتەوە بەهۆی كەمبوونەوەی بودجە نەك بەهۆی " لادان لە رێساكان" وەك فەرماندەیی بانگەشەی بۆ دەكرد. دوای ئەو چاوپێكەوتنە ناوی پۆڵسۆنارو درەوشایەوە بووە مایەی سەڕسوڕمانی ئەو كەسایەتییە سەربازییانەی كە هەڵگری بیری راستڕەوی توندڕەوبوون و هەستیان بە نائومێدی دەكرد لە حكومەتی مەدەنی دیموكراتی بەرازیل و پۆڵسۆناروش دوای 17 ساڵ و كاتێك لە پلەی نەقیبدا بوو سوپای بەجێهێشت. ژیانی سیاسی جایر پۆڵسۆنارو ساڵی 1988 چووە ناو بواری سیاسەتەوە، ئەوەش دوای ئەوەی بووە ئەندامی ئەنجومەنی شاری ریۆ دی جانیرۆ لەسەر لیستی حزبی دیموكرات مەسیحی، ساڵی 1990 لە هەڵبژاردندا سەركەوت و لەسەر لیستی هەمان حزبە بووە ئەندامی كۆنگرێسی فیدراڵی بەرازیل و ساڵی 2014 زۆرترین دەنگی ریۆ دی جانیرۆی بەدەستهێنا. جایر پۆڵسۆنارو لەماوەی 25 ساڵ كاركردنیدا لە كۆنگرێسی بەرازیل 173 پرۆژە بڕیاری پێشكەشكرددووە و یەك یاساشی هەمواركردووە، بەڵام لە سەرجەم هەوڵەكانیدا بۆ گۆڕینی یاساكان و بەدیهێنانی پێشنیارەكانی شكستیهێناوە.

( درەو میدیا): هاوپەیمانێتی پارتی داد و گەشەپێدانی توركیا " ئاكەپە"ی دەسەڵاتدار و پارتی بزوتنەوەی نەتەوە پەرستی توركیا " مەهەپە" كۆتاییهات. دەوڵەت باخچەلی سەرۆكی مەهەپە لە وتەیەكیدا لەبەردەم پەرلەمانتارانی حزبەكەی كۆتاییهاتنی هاوپەیمانی ئاكەپە و مەهەپەی راگەیاند و وتی:" هیچ سودێكی نییە ئەو هاوپەیمانێتییە بەردەوام بێت و هیچ ئەگەرێك نییە بۆئەوەی بۆ هەڵبژاردنە ناوخۆییەكانی مانگی ئازاری داهاتوو هاوپەیمانێتی لەگەڵ ئاكەپە بكەن". ئاكەپە و مەهەپە بۆ هەڵبژاردنی رابردووی سەرۆكایەتی و پەرلەمانیی توركیا كە حوەزیرانی رابردوو بەڕێوەچوو هاوپەیمانێتییان پێكهێنا و بە هەردوو حزب زۆرینەی كورسییەكانی پەرلەمانی توركیایان بەدەستهێنا. بە گوێرەی هەواڵی میدیاكانی توركیا، هەڵوەشاندنەوەی هاوپەیمانێتی نێوان ئاكەپە و مەهەپە بۆئەوە دەگەڕێتەوە، دەوڵەت باخچەلی داوای لە ئەردۆغان كردووە  فەرمانی لێخۆشبوون بۆ چەند تاوانبارێكی نەتەوە پەرست دەربكات، بەڵام ئەردۆغان رەتیكردوەتەوە و رایگەیاندووە نایەوێت لە داهاتوودا ناوی وەك سەركردەیەك بهێنرێت كە بڕیاری لێخۆشبوونی بۆ مافیا و تاوانبارانی مادە هۆشبەرەكان دەركردووە. لایخۆشیەوە رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆماری توركیا و سەرۆكی ئاكەپە لە وتەیەكیدا لە پەرلەمان رایگەیاند خوازیاربوو هاوپەیمانێتییان لەگەڵ مەهەپە بەردەوام بوایە، بەڵام بۆ هەڵبژاردنی ئازاری 2019 بە جیا بەشداری دەكەن.  

راپۆرتی: ( درەو میدیا)  جیهان ئەمڕۆ چاوی لەئاشكراكردنی ڕاستیەكانە سەبارەت بەوردەكاریی كوشتنی جەمال خاشقچی نوسەر و ڕۆژنامەنوسی سعودی، لەلایەن ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیاوە. ئەردۆغان ڕۆژی یەكشممەی ڕابردوو ڕایگەیاند: ڕۆژی سێ‌ شەممە واتە ئەمڕۆ لەبەردەم كوتلەی پەرلەمانیی پارتی داد و گەشەپێدان تەواوی زانیارییەكانی تایبەت بەدۆسیەی خاشقچی بەشێوەیەكی جیاواز ئاشكرادەكات. زانیاری مەترسیدار ئاشكرادەبێت  سات لەدوای زانیاری نوێ‌ لەبارەی ئەو دۆسیەیە ئاشكرادەبێت، شەوی ڕابردو ئاژانسەكانی هەواڵی توركیا دۆزینەوەی یەكێك لەئوتۆمبیلانەی كونسوڵخانەی سعودیەیان لەئەستنەبوڵ لەیەكێك لەگەراجەكانی ئەو شارە ڕاگەیاند، كەگومان دەكرێت یەكێك بێت لەو سێ‌ ئۆتۆمبیلەی كە دەسەڵاتدارانی توركیا بەدوایدا دەگەڕێن و گومانیان هەیە  لاشەكەی خاشقچیان شوێن بزر كردبێت. لەتازەترین پێشهاتیشدا، ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز بلاویكردەوە (سعود قەحتانیی) كە بەدەستە ڕاستی شازادە(محەمەد بن سەلەمان) دادەنرێت، بەشێوەیەكی شەخسی سەرپەشتی پرۆسەی كوشتنی خاشقچی كردووە لەڕێی سكایپەوە، پێشتریش سەرپەرشتی دەستبەسەركردنی (سەعدحەریری) سەرۆك وەزیرانی لوبنانی كردووە، لەگەڵ دەستگیركردنی شازادەكانی سعودیە و بەندكردنیان لە ئۆتێل(ریتز كارلتۆن) . پرۆسەی كوشتن و پارچەكردنی خاشقچی تۆماركراوە ڕۆیتەرز لەزاری سەرچاوە هەواڵگرییەكانەوە ڕایگەیاندووە، (قەحتانیی) پەیوەندی كردووە بەتیمەكەی لەناو كونسوڵخانەكە بوون و جوێن و قسەی ناشرینی بەخاشقچی وتووە و ئەویش وەڵامی داوەتەوە، دوای  ئەوەی فەرمان داوە بەكوشتنی خاشقچی بەتیمەكەی وتووە"سەری ئەو سەگەم بۆبێنن". بەگوێرەی ئاژانسەكە، سەرۆك كۆماری توركیا ئەو تۆمارەی لایە كە لەڕێی سكایپەوە ئەنجامدراوەو ڕەتیكردۆتەوە بیدات بەئەمریكییەكان.   پێشتریش كەناڵی جەزیرە لەزاری سەرچاوەیەكی توركیەوە ڕایگەیاند: تەواوی پرۆسەی كوشتن وپارچە پارچەكردنی خاشقچی لەلایەن تیمە سعودیەكەوە تۆماركراوە. (سعود قەحتانیی) كە ڕاوێژكاربوو بەپلەی وەزیر لەدیوانی شاهانەی سعودیە لەچەند ڕۆژی ڕابردودا بەفەرمانێكی شاهانە لەپۆستەكەی دورخرایەوە. ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز ئاماژەی بەوەداوە، سێ‌ لەهاوڕێكانی خاشقچی ڕایانگەیاندووە، دوای چەند مانگێك لەڕۆیشتنی خاشقچی بۆ ئەمریكا قەحتانیی چەند جارێك پەیوەندی پێوەكردووە و دوای لێكردووە بگەڕێتەوە بۆ سعودیە و مامەڵەیەكی باشی لەگەڵ دەكەن، پێشنیازی پۆستی باڵاشی بۆ كردووە، بەڵام خاشقچی متمانەی پێنەكردووە. لەسەعد حەریری داوە ڕۆیتەرز باسی لەڕۆڵی (قەحتانیی) كردووە لەڕوداوی دەستبەسەركردنی (سەعد حەریری) سەرۆك وەزیرانی لوبنان و دەڵێت، (قەحتانیی) كە پێشتر لەتویتێكدا ڕایگەیاندووە، ئەو هیچ شتێك ناكات لەخۆیەوە بەفەرمانی پادشا و شازادەی جێنشین نەبێت، سەرپەرشتی پرۆسەی دەستبەسەركردنی سەرۆك وەزیرانی لوبنانی كردووە. بەگوێرەی ڕۆیتەرز، (قەحتانیی) لەژوورەكەی خۆی  پێشوازی لە(حەریری) كردووەو بەتیمەكەی وتووە لێیبدەن و جوێنیشی پێداوە، پێش ئەوەی ناچاری بكات دەستلەكاركێشانەوە لە(ڕیاز)ەوە پێشكەشبكات. ڕۆیتەرز لەزاری سەرچاوەیەكەوە ئەوەشی ئاشكراكردووە، (قەحتانیی) بە(حەریری) وتووە"هیچ بژاردەیەكت لەبەردەمدانیە جگە لەدەستلەكاركێشانەوەو خوێندنەوەی بەیاننامەكە"، سەرچاوەكە تەئكیدی كردووە بەهۆی دەستوەردانی (ئیمانوێل ماكرۆن)ی سەرۆكی فەرەنساوە حەریری ئازادكراوەو گەڕاوەتەوە بۆ لوبنان. سەبارەت بەدەستگیركردنی شازادە و پیاوانی كاری سعودیەو زیندانیكردنیان لە ئوتێل (ریتز كارلتۆن) لەڕیاز لە مانگی تشرینی دووەمی ساڵی 2017دا، ئاژانسەكە لەزاری سەرچاوەكانیەوە وتویەتی، (قەحتانیی) سەرپەرشتی لێكۆڵینەوەكانی كردووە لەگەڵیان.  

(درەو میدیا): دەسەڵاتدارانی توركیا پێیانوایە، بەشێك لە لاشەی جەمال خاشقچی نوسەر و ڕۆژنامەنوسی سعودی گواستراوەتەوە بۆ دەرەوەی خاكی توركیا و گەیەنراوەتە (ڕیاز)ی پایتەختی سعودیە، لەڕێی (ماهر عەبدولعەزیز مترب)ئەفسەری هەواڵگری سعودیە،كە یەكێكە لە ئەندامانی ئەو تیمە 15 كەسییەی تۆمەتبارە بە كوشتنی خاشقچی.  پێگەی "میدل ئیست ئەی" بەریتانی لەزاری سەرچاوە ئاگادارەكانی توركیاوە بڵاویكردوەتەوە، (ماهر عەبدولعەزیز مترب) كە كەسێكی نزیكە لە شازادە (محەمەد بن سەلمان)، بەشێك لەلاشەی خاشقچی لە جانتایەكی گەورەدا و بە فڕۆكەیەكی تایبەت گواستوەتەوە بۆ سعودیە. (مترب) دوای كوشتنی خاشقچی بە فڕۆكەیەكی تایبەت ئەستەنبوڵی بەجێهێشتوە، جانتاكانیشی لە فڕۆكەخانە پشكنینی بۆ نەكراوە، بەو پێیەی هەڵگری پاسپۆرتی دیبلۆماسی بووەو  لە هۆڵی كەسایەتیە گرنگەكانی(vip) فڕۆكەخانەی ئەتاتوركەوە ڕۆیشتووە. ئەردۆغان قسەدەكات  بەرپرسانی توركیا پێیانوایە، خاشقچی بەدەستی ئەنقەست لەناو كۆنسوڵگەریی سعودیە لە ئەستەنبوڵ بەدەستی ئەندامانی تیمێكی تایبەت كوژراوە و لاشەكەشی پارچەپارچەكراوە، ئاماژە بەبوونی تۆماری دەنگیش دەدەن كە وەك بەڵگەی كوشتنی لەناو كۆنسوڵگەرییەكە.  ڕۆژی یەكشەممەی ڕابردوو، ڕەجەب تەیب ئەردۆغان ڕایگەیاند: ڕۆژی سێشەممە لێدوانی پێویست لەبارەی كوشتنی خاشقچی دەدات و وردەكاری ڕوداوەكە بەشێوەیەكی جیاواز ئاشكرادەكات. ئەردۆغان ڕاشیگەیاند" ڕۆژی  سێشەممەی داهاتوو لە كۆبونەوەی حزبدا ڕونكردنەوەی خۆم لەبارەی ئەو پرسەوە دەدەم ". درەنگانێكی شەوی ڕابردووش ئاژانسی هەواڵی ئەنادۆڵ بڵاویكردەوە: ئەردۆغان لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا لە پەیوەندییەكی تەلەفونیدا ڕێككەوتون لەسەر پێویستی ئاشكراكردنی وردەكاری كوشتنی خاشقچی. سەرەتای ئەم هەفتەیە دۆناڵد ترەمپ كاتێك لەبارەی لێكۆڵینەوەكانی سعودیەوە پرسیاری لێكرا، وتی " ڕازینیم تا ئەوكاتەی وەڵامەكانم دەستدەكەوێت، هەنگاوی یەكەم باشبوو، بەڵام ئەمەوێت وەڵامەكانم دەستبكەوێت".  لە چاوپێكەوتنێكیشدا لەگەڵ ڕۆژنامەی واشنتۆن پۆست ترەمپ ڕایگەیاند" ڕوون و ئاشكرایە كارەكە فێڵی تیادایە، درۆكراوە لە پرسەكەدا".  بن سەلمان لەپشت كوشتنی خاشقچییەوەیە ڕۆژنامەی (وۆڵ ستریت جۆرناڵ)ی، ئەمریكی دەڵێت، (محەمەد بن سەلمان)  جێنشینی شای سعودیە بە (جارید كۆشنەر) زاوای (دۆناڵد ترەمپ) و گەورە ڕاوێژكاریی، ڕاگەیاندووە، هەڵگەڕانەوەی خۆرئاوا بەرامبەری لەیاد ناكات، وەك ئاماژەیەك بۆ ئەو ڕەخنانەی وڵاتانی خۆرئاوا لە (ڕیاز) و گێڕانەوەكەی سەبارەت بەكوژرانی جەمال خاشقچی هەیانە.   ڕۆژنامەكە لەزاری سەرچاوەكانەوە بڵاویكردوەتەوە، (بن سەلەمان) لە هەشتەم ڕۆژی دیارنەمانی (خاشقچی)دا، پەیوەندیكردووە بە (كۆشنەر) و پرسیاری نهێنی ئەو توڕەییەی كردووە كە لە واشنتۆن سەریهەڵداوە سەبارەت بەو كێشەیە. لەبەرامبەردا، زاواكەی ترەمپ پەیامێكی بەهێزی داوە بە بن سەلمان كە ناوەرۆكەكەی پێویستی ئاشكراكردنی چۆنیەتی ڕووداوی كوشتنی خاشقچی لە كونسوڵگەریی سعودیە لە ئەستەنبوڵ.    لە كاتێكدا هەڵوێستەكانی سەرۆكی ئەمریكا ڕۆژانە گۆڕانی بەسەردا دێت سەبارەت بەسعودیە لە پرسی كوشتنی خاشقچی، سیاسییەكانی ئەمریكا هەڵوێستی توند دەردەبڕن كە دواینیان قسەكانی (پۆپ كۆركەر) سیناتۆری كۆمارییەكان و سەرۆكی لیژنەی كاروباری دەرەوەی كۆنگرێسی ئەمریكایە كە دەڵێت "پێمیوایە شازادەی جێنشینی سعودیە لەپشت كوشتنی خاشقچییەوەیە و بڕوا بەو گێڕانەوە ناكات كە ئاماژە بە پێچەوانەی ئەوە دەكات".  هەر لەوچوارچێوەیەدا سیناتۆری كۆماری (راند بۆل) دەڵێت، ناكرێت 15 كەس بۆ كوشتنی كەسایەتیەكی ئۆپۆزسیۆن ڕەوانەبكرێت بەبێ‌ ڕەزامەندی شازادەی جێنشین" و  چیرۆكەكەی سعودیەش بۆ ڕوداوەكە بە "ئیهانە" وەسفدەكات.  لە پێشهاتێكی نوێی ئەو دۆسیەیەدا، ئاژانسی هەواڵی سعودیە بڵاویكردەوە، دوێنێ‌ شا (سەلمان) پادشای سعودیە و (محەمەد بن سەلمان) شازادەی جێنشین لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا سەرەخۆشیان لە (سەلاح خاشقچی) كوڕی جەمال خاشقچی كردووە بەبۆنەی كوژرانی باوكییەوە.   عادل جوبێر وەزیری دەرەوەی سعودیەش لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ تۆڕی هەواڵی (فۆكس نیوزی) ئەمریكی ڕایگەیاند: كوژرانی خاشقچی لە كونسوڵگەریی سعودیە "هەڵەیەكی گەورەی مەترسیدار"  بوو، بەڵام "شازادە محەمەد بن سەلمان هیچ زانیارییەكی لەسەر ڕووداوەكە نەبووە". جوبێر لەو چاوپێكەوتندا ئاماژەی بەوەشداوە، كەسەكان لەو پرۆسەیەدا دەسەڵاتی خۆیان تێپەڕاندووە، هەڵەیانكرد كاتێك خاشقچیان كوشت و هەوڵیشیاندا كارەكەیان بشارنەوە.   

( درەو میدیا): لە كاتێكدا سعودیە ڕووبەڕووی گومانێكی نێودەوڵەتی فراوان بوەتەوە دوای ئاشكراكردنی لێكۆڵینەوەكانی لەبارەی مردنی ڕۆژنامەنوس جەمال خاشقچی، بەرپرسێكی باڵای سعودیە چیرۆكێكی نوێ‌ لەبارەی مردنی خاشقچی لە كونسوڵگەریی وڵاتەكەی لە ئەستەنبوڵ دەخاتەڕوو، كە جیاوازە لە گێڕانەوەكانی پێشوو. ڕووداوەكانی ئەو چیرۆكەی بەرپرسە سعودیەكە بۆ ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرزی ئاشكراكردووە، لەوە دەستپێدەكات كە سعودیە پلانی داناوە بۆ گەڕاندنەوەی خەڵكە ئۆپۆزسیۆنەكان و لەو چوارچێوەشدا بەرپرسە سعودیەكە كۆمەڵێك بەڵگەنامەی بۆ ئاژانسەكە  خستوەتەڕوو  كە هەواڵگری سعودیە بەنیازی ئەو كارەبوون و یەكێك لە بەڵگەنامەكانیش تایبەت بووە بە خاشقچی. بەوتەی ئەو بەرپرسە باڵایەی حكومەتی سعودیە كە "ڕۆیتەرز" لەسەر داوای خۆی ناوی نەهێناوە، دەسەڵاتدارانی سعودیە هەوڵیانداوە خاشقچی قایل بكەن بگەڕێتەوە بۆ سعودیە، كە ماوەی ساڵێك بوو چوبووە واشنتۆن لەترسی تۆڵەسەندوە لە ڕاوبۆچوونەكانی، لە چوارچێوەی هەڵمەتیك بۆئەوەی دوژمنانی سعودیە سودیان لێوەرنەگرن و دژیان بەكاریان نەهێنن. لەو پێناوەشدا (ئەحمەد عەسیریی) جێگری سەرۆكی دەزگای هەواڵگری سعودیە تیمێكی (15) كەسی لە هەواڵگری و ئاسایش پێكهێناوە و ڕەوانەی ئەستەنبوڵی كردوون بۆ چاوپێكەوتن لەگەڵ خاشقچی لە كونسوڵگەریی سعودیە و قەناعەتی پێبكەن بگەڕێتەوە بۆ سعودیە. بەرپرسە باڵاكەی سعودیە ئاماژەی بەوەشداوە، فەرمانێكی هەمیشەیی هەیە بە دانوستان لەگەڵ خەڵكە ئۆپۆزسیۆنەكان بەشێوەیەكی ئاشتییانە و بەپێی  فەرمانەكەش دەسەڵاتی تەواویان هەیە كارەكان ئەنجامبدەن بەبێ‌ گەڕانەوە بۆ سەركردایەتی و ئەوەشی وتووە، (عەسیری) تیمەكەی پێكهێناوە و (قەحتانیی) ڕاوێژكار لە دیوانی شاهانەی سعودیە بەشداری لە ئامادەكارییەكانی پرۆسەكەكردووە. پلانەكە چۆن بووە؟ بەقسەی بەرپرسە سعودیەكە، پلانەكە وابووە تیمەكە بۆ ماوەیەك خاشقچی لە ناوچەیەكی پارێزراو لە دەرەوەی ئەستەنبوڵ دەستبەسەربكەن و دواتر ئازادی بكەن كە ئەگەر ڕەتیكردەوە بگەڕێتەوە بۆ سعودیە، بەڵام كارەكان لە سەرەتاوە بەرەو خراپی ڕۆیشتوەو تیمەكە ڕێوشوێنەكانیان پێشێلكردووە و بەخێرایی پەنایان بردووە بۆ توندوتیژی. بەپێی گێڕانەوەی حكومەتی سعودیە، خاشقچی كە چوەتە ناو كونسوڵگەریی نێردراوە بۆ نوسینگەی كونسوڵی گشتی و یەكێك لە ئەندامانی تیمەكە بەناوی (ماهر مترب) قسەی كردووە لەبارەی گەڕانەوە بۆ سعودیە. بەرپرسەكە سعودیە لەوباریەوە دەڵێت، كەسێك لە دەرەوە چاوەڕوانی دەكات و ئەگەر لەماوەی یەك كاتژمێردا دەرنەكەوێت, ئەوا پەیوەندی بە دەسەڵاتدارانی توركیاوە دەكات.  پێشتریش (خەدیجە جەنگیز) دەستگیرانی خاشقچی بە "ڕۆیتەرز" ی ڕایگەیاند، خاشقچی پێش ئەوەی بچێتە كۆنسوڵگەریی هەردوو تەلەفونەكەی داوەتێ‌ و داوای لێكردووە چاوەڕێی بكات و ئەگەر نەگەڕایەوە پەیوەندی بكات بە یاریدەدەری سەرۆكی توركیاوە. بەپێی گێڕانەوەی بەرپرسە سعودیەكە، خاشقچی بە (ماهر مترب)ی وتوە" ئەو كارە پێچەوانەی عورفە دیپلۆماسی و نێودەوڵەتییەكانە، چیم لێدەكەن نیەتی ئەوەتان هەیە بمڕفێنن؟"  (مترب) لە وەڵامدا وتویەتی: "بەڵێ‌ بێهۆشت دەكەین و دەتڕفێنین" بەرپرسەكە ئەوكارەی بە هەوڵی ترساندن وەسفكردەوە كە لادان بووە ئەركەكەیان. كاتێك خاشقچی دەنگی بەرزكردوەتەوە تیمەكە ترساون و بەپێی گێڕانەوەی حكومەت هەوڵیانداوە بێدەنگی بكەن.  "بەهۆی سوربونی خاشقچی بۆ چونە دەرەوە لە كۆنسوڵگەریی و بەرزكردنەوەی دەنگی, شەڕ دروستبوو و تیمەكە ناچار بوون لە جوڵەی بخەن و بێدەنگی بكەن". تەئكیدیشی كردووە" هەوڵیانداوە بێدەنگی بكەن بەڵام مردووە، هیچ نیەتێك نەبووە بۆ كوشتنی".  تەرمەكەی  نادیارە بەرپرسە سعودیەكە بە ئاژانسی ڕۆیتەرزی وتوە، بۆ داپۆشینی تاوانەكە  تیمەكە فەرشێكیان لە تەرمەكەی خاشقچیەوە ئاڵاندووە و ڕادەستی هاوكارێكی ناوخۆییان كردووە بۆئەوەی دوریبخاتەوە، ڕاشیگەیاندووە، سەلاح ئەلتبێقی  شارەزایی بەڵگەی تاوان و پزیشكی شەرعی هەوڵیداوە ئاسەواری ڕووداوەكە بسڕێتەوە.   بەرپرسە سعودیەكە ئاماژەی بەوەشداوە، كە هاوكارە ناوخۆییەكە لە ئەستەنبوڵ دادەنیشێت , بێ ئەوەی ڕەگەزنامەكەی ئاشكرابكات و لێكۆڵەرەوەكانیش سەرقاڵی دۆزینەوەی شوێنی تەرمەكەن. لە هەمانكاتدا، یەكێك لە ئەندامانی تیمەكە بەناوی (مستەفا ئەلمەدەنی) جلەكانی خاشقچی لەبەركردووە و عەینەكەكەی لەچاوكردووە و لە دەرگای پشتەوەی كونسوڵگەریی چوەتە دەرەوە بۆئەوەی وای پیشانبدات كە خاشقچی لە كونسوڵگەرییەكە چوەتەدەرەوە ، (ئەلمەدنی) بەرەو ناوچەی (سوڵتان ئەحمەد) ڕۆیشتوە بۆئەوەی جلوبەرگەكانی فڕێبدات. دوای ئەوە تیمەكە ڕاپۆرتێكی ساختەكراویان نوسیوە و تیایدا باسیان لەوەكردووە كە ڕێگەیانداوە خاشقچی لە كونسوڵگەریی ئەستەنبوڵ بچێتە دەرەوە دوای ئەوەی  ئاگاداری كردونەتەوە كە دەسەڵاتدارانی توركیا دەستوەردان دەكەن و بەو هۆیەشەوە ئەو وڵاتەیان بەخێرایی بەجێهێشتوە دوای ئەوەی كارەكەیان ئاشكرابووە.  

(درەو میدیا): پێچەوانەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا، ئەندامانی كۆنگرێسی ئەمریكا متمانە و باوەڕیان بە چیرۆكەكەی سعودیە لەمەڕ كوژرانی جەمال خاشقچییەوە نییە. دۆناڵد ترەمپ لەبارەی چیرۆكەكەی سعودیەوە وتی:" مایەی باوەڕ و متمانە پێبوونە و یەكەم هەنگاوی گرنگە". ترەمپ جەختیشیكردەوە سەركێشی ناكات بە پەیوەندییەكانی واشنتۆن لەگەڵ سعودیەدا، بەڵام جەختیشیكردەوە  لەسەر تەواوكردنی لێكۆڵینەوەكان، چونكە بەوتەی ئەو ئەوەی رویداوە مایەی قبوڵكردن نییە. هەروەها ترەمپ سعودیەی بە هاوپەیمانێكی گرنگی واشنتۆن وەسفكرد و رایگەیاند بەباشی دەزانێت دووربكەوێتەوە لە هەڵوەشاندنەوەی گرێبەستێك كە بەهاكەی 110 ملیار دۆلارە و ئاشكراشیكرد لە نزیكەوە لەگەڵ كۆنگرێس چاودێری  پرسەكە دەكات. بە پێچەوانەی ئەو هەڵوێستەی ترەمپەوە، چەند ئەندامێكی دیاری كۆنگرێسی ئەمریكا متمانەیان بە چیرۆكەكەی داواكاری گشتی سعودیە بۆ كوژرانی خاشقچی نییە و گومانیان لێی هەیە و چەند ئەندامێكی دیاری كۆماریی و دیموكراتەكان داوایان كرد سزا بەسەر ئەو كەسانەدا بسەپێندرێت كە لە كوشتنی خاشقچییەوە تێوەگلاون. لینزی گراهام سیناتۆری كۆماریی لە توتێكدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر دەڵێت:" ئەگەر بڵێم گومان لە چیرۆكە نوێكەی سعودیەوە هەیە، ئەوا وەك سادەكردنەوەی كارەكە وایە". گراهام وتیشی:" سەرەتا پێیان وتین كە بەڕێز خاشقچی كونسوڵگەریی بەجێهێشتووە و هەموو تێوەگلانێكی سعودیەش رەتدەكرایەوە، ئێستا دەڵێن شەڕە قسەیەك روویداوە لە كونسوڵگەرییدا و كوژراوە، هەموو ئەمەش بەبێ‌ ئاگاداری شازادەی جێنشین بووە". هاوكات پۆپ میندێز سیناتۆری دیاری دیموكراتی لە لیژنەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی ئەنجومەنی پیران، وتی:" هەتا ئەگەر چیرۆكی مردنی خاشقچی بە شەڕی چنگ پەسەندبكرێت، ئەوا ئەوە هیچ پاساوێك نییە بۆ كوشتنی". لە لێدوانێكیدا بۆ كەناڵی " سی ئێن ئێن" سیناتۆری دیموكراتیی ریچارد پلۆمێنتال وتی:" قورسە باوەڕ بە لێكدانەوەكەی سعودیە بكرێت". داواشی كرد لێكۆڵینەوەی نێودەوڵەتی لە  چۆنیەتی مردنی خاشقچی بكرێت. لایخۆشیەوە كریس ڤان هۆڵن سیناتۆری دیموكراتی بەیاننامەكەی سعودیەی بە پەردەپۆشكردنی پرۆسەكە وەسفكرد و وتی:" پێویستە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا هاوبەش نەبێت لەو پرۆسەی پەردەپۆشكردنەدا." بەریتانیا لە هەنگاوی داهاتوو دەكۆڵێتەوە لە یەكەمین كاردانەوەیدا بەریتانیا رایگەیاند هەنگاوی داهاتوو تاوتوێدەكات، دوای داننانی سعودیە بە كوژرانی جەمال خاشقچیدا لەناو كونسوڵگەرییدا لە ئەستەنبوڵ. جێریمی هەنت، وەزیری دەرەوەی بەریتانیا لە بەیاننامەیەكدا وتی:" پرسەی خۆمان ئاراستەی خێزانی جەمال خاشقچی دەكەین دوای پشتڕاستكردنەوەی مردنی، ئێستاش راپۆرتەكەی سعودیە و هەنگاوەكانی دواتر تاوتوێدەكەین و كوشتنی خاشقچی رووداوێكی تۆقێنەر بوو، پێویستە بەرپرسەی ئەو رووداوە لێپرسینەوەی لەگەڵدا بكرێت".