راپۆرت: محەمەد رەئوف – فازل حەمەرەفعەت وەزیرەكانی كابینەی هەشتەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان بەهەمان پلەو موچەو ئیمتیازی پەرلەمانتاران خانەنشین دەبن‌و ئەوانیش شەش موچە پێكەوە وەردەگرن لەگەڵ دوو پاسەوان و ئۆتۆمبیلێك. 33 وەزیر كۆی وەزیرەكان حكومەتی هەرێمی كوردستان بە سەرۆك وەزیرانیشەوە بەپێی سایتی فەرمی حكومەت (23) كەسن، لەگەڵ سەرۆكی (10) دەستەو فەرمانگەی سەربە حكومەت كە پلەی وەزیریان هەیە، واتە بەكۆی گشتی (33) كەس لە كابینەی هەشتەمی حكومەتی هەرێم بە پلەی وزیر خانەنشین دەبن.  موچەی وەزیر چەندە؟ كۆی موچە‌و دەرماڵەی هەر وەزیرێك پێش خانەنشینبوون (8 ملیۆن‌و 200 هەزار) دینارە، ئەمە جگە لەو نەسریەی كە لەبەردەستیدایە. خانەنشینی وەزیرەكان  هەر وەزیرێك بە بڕی (6 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار خانەنشین دەكرێت، كۆی گشتی پارەی خانەنشینی یەك مانگی وەزیرەكان (214 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار لە داهاتی گشتی دەبات. وەزیرەكانیش هاوشێوەی پەرلەمانتار‌و فەرمانبەرانی ئاسایی بەپێی یاسا دوای خانەنشینبوون موچەی شەش مانگی خانەنشینی بەسەریەكەوە وەردەگرن، موچەی شەش مانگی خانەنشینی هەر وەزیرێك (49 ملیۆن‌و 200 هەزار) دینارە، كۆی ئەو شەش موچەیەی  كە وەزیرەكان دوای خانەنشینبوون وەریدەگرن (ملیارێك‌و  623 ملیۆن‌و 600 هەزار) دینار لە داهاتی گشتی دەبات. ئەگەرچی چاوەڕەوان دەكرێت بەشیك لە وەزیرەكانی كابینەی هەشت جارێكی تر لە پۆستە وزارییەكانی كابینەی نۆدا بمێننەوە، بەڵام (درەو میدیا) لەم راپۆرتەدا بە گریمانە هەموویان ئەژمار كردووە. پشكی حزبەكان لە كابینەی هەشتەمدا  •    پارتی دیموكراتی كوردستان-  13 وەزیرو پلەی وەزیرو سەرۆك وەزیران •    یەكێتی نیشتمانی كوردستان-     7 وەزیرو پلەی وەزیر  •     بزوتنەوەی گۆڕان-  5 وەزیر و پلەی وەزیر •    یەكگرتووی ئیسلامی- 4 وەزیرو پلەی وەزیر •    كۆمەڵی ئیسلامی-  3 وەزیرو پلەی وەزیر  •    شیوعی- 1 بە پلەی وەزیر پێكهاتەی كابینەی هەشتەم كابینەی هەشتەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان رۆژی 18/6/2014 لەلایەن پەرلەمانی كوردستانەوە متمانەی پێدرا، كابینەكە لەم كەسانە پێكهاتووە. •    سەرۆك وەزیران-    نێچیرڤان ئیدریس بارزانی •    جێگری سەرۆك وەزیران-    قوباد تاڵەبانی •    وەزارەتی كشتوكاڵ‌و سەرچاوەكانی ئاو-     عەبدولسەتار مەجید  •    وەزارەتی رۆشنبیری‌و لاوان- خالید عەبدولڕەحمان ئەحمەد •    وەزارەتی پەروەردە-    پشتیوان سادق عەبدوڵا  •    وەزارەتی كارەبا-    سەڵاحەددین بابەكر محەمەد •    وەزارەتی ئەوقاف‌و كاروباری ئایینی-    كەمال موسلیم سەعید •    وەزارەتی دارایی‌و ئابووری-    رێباز محەمەد عبدالله محەمەد •    وەزارەتی تەندروستی-    رێكەوت حەمە ڕەشید كەریم محەمەد •    وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی-    یوسف سەمەد لوتفوللا (یوسف گۆران) •    وەزارەتی ئاوەدانكردنەوەو نیشتەجێكردن-    دەرباز كۆسرەت رەسوڵ •    وەزارەتی داد-     سینان عەبدولخالق ئەحمەد چەلەبی  •    وەزارەتی ناوخۆ-    عبدالكریم سوڵتان عەبدوڵا (كەریم سنجاری) •    وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەڵایەتی-    محەممەد قادر هاودیانی •    وەزارەتی كاروباری شەهیدان‌و ئەنفالكراوان-    مەحمود ساڵح حەمە كەریم  •    وەزارەتی شارەوانی‌و گەشتوگوزار-    نەورۆز مەولوود محەمەد  •    وەزارەتی سامانە سروشتییەكان    - عەبدوڵا عەبدولڕەحمان (ئاشتی هەورامی) •    وەزارەتی كاروباری پێشمەرگە-     مستەفا قادر (مستەفای سەید قادر)  •    وەزارەتی پلاندانان-    عەلی عوسمان حاجی بەدری سندی •    وەزارەتی بازرگانی‌و پیشەسازی-    ساماڵ سەردار مەحمود •    وەزارەتی گواستنەوەو گەیاندن-    جونسون سیاوش ئەیۆ •    وەزیری هەرێم بۆ كاروباری پەرلەمان-     مەولود موراد محیەدین (مەولود باوە موراد) •    وەزیری هەرێم  بۆ كاروباری ژینگە-    عەبدولڕەحمان عەبدولڕەحیم  •    سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتی هەرێم-    فواد حوسین •    فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوە-    فەلاح مستەفا  •    فەرمانگەی میدیاو زانیاری/ وتەبێژی حكومەت-     سەفین دزەیی •    سەرۆكی دیوانی ئەنجومەنی وەزیران-     نێچیرڤان ئەحمەد •    سكرتێری ئەنجومەنی وەزیران-     ئامانج رەحیم •    دەستەی وەبەرهێنان- رێبوار خەلیل •    فەرمانگەی هەماهەنگی‌و بەدواداچوون-    نوری عوسمان  •    دەستەی گشتی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم-    نەسرەددین سەعید سندی •    ئەنجومەنی باڵای كاروباری خانمان-    پەخشان زەنگەنە •    دەزگای گشتی كاروباری مین-    سیراج جیهاد كورتەیەكی مێژوویی لەكابینەی یەكەمی حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە تاوەكو كابینەی هەشتەم كە چەند رۆژی داهاتوو وادەكەی تەواو دەبێت بەپێی زانیاریەكان: •    461 كەس بە پلەی وەزیرو بریكاری وەزیرو راوێژكار خانەنشین كراون •    هەزارو 98 كەس بەپلەی تایبەت خانەنشینكراون كە (وەزیر- پەرلەمانتار- بریكاری وەزیر- بەڕێوەبەری گشتی- راوێژكار) دەگرێتەوە •    كۆی موچەی ساڵێكی خانەنشینی پلە تایبەتەكان (60 ملیارو 900 ملیۆن) دینارە •    163 كەس بە پلەی وەزیر خانەنشینكراون، 96 كەسیش بە پلەی بریكاری وەزیر •    506 كەس بە پلەی بەڕێوەبەری گشتی خانەنشینكراون •    44 وەزیرو 60 بریكاری وەزیر‌و 260  بەرێوەبەری  گشتی‌و 75 راوێژكار بەپلەی تایبەت  خانەنشینكراون‌و لەو پلەش نەبوون

ڕاپۆرت: ئارام مەحمود جموجۆڵەكان لەناو پەرلەمانی عێراق بۆ سەر لە نوێ‌ هەڵدانەوەی دۆسیەی كەوتنی (موسڵ) دەستیپێكردووە، كە لەناوەڕاستی 2014دا كەوتە دەست "ڕێكخراوی داعش"، "دواكەوتنی ئەودۆسیەیە بەدرێژایی چەندساڵی ڕابردوو بەهۆی تێوەگلانی كەسایەتی دیارەوە بووە لەو تاوانە" ئەمە قسەی هەندێك پەرلەمانتارە، لەكاتێكدا هەندێك لە سیاسیەكان هۆشداری دەدەن لەبونی جوڵەیەكی ترسناكی ئەندامانی "ڕێكخراوی داعش" لەنزیك شاری موسڵ كە ڕەنگە ببێتە هۆی دوبارەبونەوەی سیناریۆی ساڵی 2014.    سەرچاوەیەك لەپەرلەمانی عێراق تەئكیدكردووە" ماوەی چەند ڕۆژێكە ژمارەیەك پەرلەمانتار دەستیانكردووە بەكۆكردنەوەی ئیمزا و پێشكەشكردنی بەسەرۆكایەتی پەرلەمان بۆ سەر لەنوێ‌ كردنەوەی دۆسیەی كەوتنی موسڵ بەدەستی "داعش" . سەدر دەیەوێت مالیكی بداتە دادگا سەرچاوەكە بەڕۆژنامەی (عەرەبی ئەلجەدید)ی ڕاگەیاندووە" پەرلەمانتارەكان داوای پێكهێنانی لیژنەیەكی پەرلەمانی تایبەت بەو پرسە دەكەن، كە كارەكانی لەماوەیەكی دیاریكراودا بەئەنجام بگەیەنێت" ئاماژەی بەوەشداوە"پەرلەمانتارەكان بەرپرسیارێتیەكە دەخەنە ئەستۆی ئەو سەركردە سیاسی و سەربازییانەی كە لە ساڵی 2104 لەدەسەڵاتدابوون، لەسەرو هەمووشیانەوە (نوری مالیكی) فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكان". یەكێك لەو داواكارییانەی ئەو پەرلەمانتارانە بەنیازن پێشنیازی بكەن" ڕێگەگرتنە لە گەشتكردنی هەموو ئەوانەی ناویان دێت لە دۆسییەی كەوتنی موسڵدا".  بەپێی ئەوزانیارییانەی "درەومیدیا" دەستیكەوتووە، لیستی (سائیرون) كە (موقتەدا سەدر) ڕابەری ڕەوتی سەدر سەرۆكایەتی دەكات و بەدوژمنێكی سەرسەختی (نوری مالیكی) ناسراوە، سەرپەرشتی ئەو جموجۆڵە دەكات و لەخولی پێشوی پەرلەمانی عێراقیشدا هەوڵەكانی چڕكردەوە بۆ لێپێچینەوە لە(مالیكی) لەسەر دۆسیەی كەوتنی موسڵ، بەڵام هەوڵەكانی شكستیهێنا. (ستار ئەلعتابی) پەرلەمانتار لەهاوپەیمانی (سائیرون) لەبەیاننامەیەكدا دەڵێت" ئەنجومەنی نوێنەران لێكۆڵینەوەیەكی گشتگیر دەكات لەدۆسیەی كەوتنی موسڵ، لەپێناو لێپرسینەوە لەكەمتەرخەمەكان بەپێی یاسا". ڕاشیگەیاندووە"دۆسیەی كەوتنی موسڵ جارێكی دێتەوە بەر باس و كەمتەرخەمەكان دەدرێن بەدادگا و هەندێك لەكەسایەتییە دیارەكان بوونە هۆی پشتگوێخستنی دۆسیەی كەوتنی موسڵ وپەراوێزخستنی بۆ ماوەی چەندین ساڵ، وەك ئاماژەیەك بۆ (نوری مالیكی) و ژماریەك لەسەركردە سیاسی و ئەمنیەكانی نزیك لە ناوبراو. ئەو پەرلەمانتارە ئاماژەی بەوەشداوە" هاوپەیمانی سائیرون دۆسیەی كەوتنی موسڵ و دۆسیەی گەندەڵی دەكاتە ئەولەویەتی كارەكانی لەپەرلەمان و كارە دەكات بۆ بەدادگای گەیاندنی ئەوانەی تێوەگلاون بەبێ‌ جیاوازی، بۆ ئەوەی سزای خۆیان وەربگرن". شەڕی پۆستە نەك كەوتنی موسڵ (سەعد مەتڵەبی) سەركردە لە (دەوڵەتی یاسا) بەڕۆژنامەكەی ڕاگەیاندووە" وروژاندنی دۆسیەی موسڵ لەم كاتەدا هەولێكە بۆ بە ئامانجگرتنی (مالیكی) كە هاوكاتە لە گەڵ دەنگۆی وەرگرتنی پۆستی جێگری سەرۆك كۆمار" تەئكیدیشی كردووە" ئەوەی قسەی لەبارەوە دەكرێت زیاتر پەیوەستە بەپۆست وەك لەوەی پەیوەندی بە دۆسیەی كەوتنی موسڵەوە هەبێت". وتوشەیەتی" ئەوەی پەیوەستە بەوكەوتنی موسڵ، لیژنەیەك پێكهێنرا و ڕاپۆرتێكی لەبارەی كەوتنی شارەكە نوسی، هەندێك لەوانەی تێوەگلابون درانە دادگا و هەندێك لەئەفسەرەكانیش بەشێوەیەكی غیابی فەرمانی لەسێدارەدانیان بۆ دەركرا".  هەر لەو باسەدا (دڵدار زێباری) ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای (نەینەوا) ڕایگەیاندووە" هۆكارگەلێك لەپشت كەوتنی موسڵەوە بوون لەساڵی 2014دا، لەنێوانیاندا ناكۆكییە سیاسیەكان و بەربڵاوی گەندەڵی لەدەزگاكانی دەوڵەت" (زێباری) بەهەمان سەرچاوەی وتووە" هەندێك لەهێزە سیاسیەكان پێشتر و ئێستاش چارەنوسی موسڵیان بەدەستەوەیە و هەموو شتێك دەكەن لەپێناو بەدیهێنانی بەرژوەندییەكانیان". ترس هەیە داعش موسڵ بگرێتەوە  ئەم پێشهاتانە لەكاتێكدایە، هەندێك لەسیاسیەكان هۆشداری دەدەن لە ئەگەری دووبارەبونەوەی سیناریۆی كەوتنی (موسڵ)، ئەگەر دۆخی ئەمنیی لەسەر سنوری عێراق_سوریا كۆنتڕۆڵ نەكرێت.  (حاكم زاملی) سەرۆكی پێشوی لیژنەی ئاسایش و بەرگری لەپەرلەمانی عێراق، لەبەیاننامەیەكدا داوا لە(عادل عەبدولمەهدی) دەكات" بەدواداچوون بۆ دۆسیەی سنور لەگەڵ سوریا بكات تا ڕوداوی كەوتنی موسڵ دوبارە نەبێتەوە،  هاوكات دواشی كردووە" لیژنەیەكی تایبەت پێكبهێنرێت لەسەركردەو ئەفسەرو پسپۆڕانی بواری ئەمنیی بۆ داڕشتنی پلانێكی ئەمنی و چارەسەكردنی بونی "داعش" لە ناوچەی (ئەلبوكەمال)ی هاوسنوری عێراق"، ئاماژەی بەبونی جوڵەیەكی مەترسیداری ئەندامەكانی "ڕێكخراوی داعش" داوە لەناوچەكانی باشوری خۆرئاوای موسڵ، ئاماژەی بەوەشداوە: ئەوەی لەو ناوچانەی دەگوزەرێت هاوشێوەی ئەو ڕوداوانەیە كە ڕێگەی خۆشكرد بۆ كەوتنی شاری موسڵ بەدەستی داعش لەناوەڕاستی ساڵی 2014دا".

( درەو میدیا): وەزارەتی دەرەوەی عێراق باڵیۆزخانەی ئەمریكا بە پێشێلكردنی عورفە دبلۆماسییەكان تۆمەتبار دەكات و دەستوەردان لەكاروباری ناوخۆیی وڵاتیش ڕەتدەكاتەوە.    (ئەحمەد مەحجوب) وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی عێراق لەبەیاننامەیەكدا، كە وینەیەكی دەست "درەومیدیا" كەوتووە ڕایدەگەیەنێت، وەزارەتەكەیان بەیاننامەكەی باڵیۆزخانەی ئەمریكای لەبەغداد بەرچاوكەتووە، كە تایبەتە بە "جێبەجێكردنی سزا ئەمریكییە تاكلایەنەكان دژی كۆماری ئیسلامی ئێرانی هاوسێمان". دەشڵێت"بەشی دووەمی بەیاننامەكە عورفە دبلۆماسییەكان و ڕێزگرتنی سەروەری هاوبەشی وڵاتی وەك بنەمایەكی چەسپاو لەیاسایی نێودەوڵەتی تێپەڕاندووەو، عێراق دەستوەردان لەكاروبارە ناوخۆییەكانی ڕەتدەكاتەوە، بەتایبەت ئەوپرسانەی پەیوەستن بەچاكسازی ئاسایشی ناوخۆ و دۆخی هێزە ئەمنیەكانی عێراق كە ژێر دەسەڵاتی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران و فەرماندەی هێزە چەكدارەكاندان".  مەحجوب لەبەشێكی تری بەیاننامەكەدا، داوا دەكات باڵیۆزخانەی ئەمریكا ئەو لێدوانانە بسڕێتەوە كە لە لەگەڵ ڕیسا و عورفە نێودەوڵەكانیاندا یەكناگرنەوەو خۆشیان بەدور بگرن لەدووبارە كردنەوەی لەئایندەدا.    چوارشەممەی ڕابردوو، باڵیۆزخانەی ئەمریكا لەعێراق لەبەیاننامەكدا ڕایگەیاند: لەگەڵ ئەوەی شەش ڕۆژ ماوە وەك وادەی كۆتایی سەپاندنی سزاكان، ئەوە شەشەم داواكارییە بۆ ئەوەی رژێمی ئێران تا وەك وڵاتێكی ئاسایی مامەڵە بكات" پێویستە لەسەر رژێمی ئێران ڕێز لەسەروەری حكومەتی عێراق بگرێت، ڕێگەبدات بەداماڵینی چەكی ملیشیا تائیفییەكان و هەڵوەشاندنەوەیان و سەرلەنوێ‌ تێكەڵكردنەوەیان".   

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت – محەمەد رەئوف ئەوانەی ناڕەزایەتییان دەربڕی لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانەوە دژ بە یاسای چاكسازی لە موچەی خانەنشینی پەرلەمانتاران، بەو ناڕەزایەتییە لەبری ئەوەی خانەنشینی پەرلەمانتاران كەمبكەنەوە، بەپێچەوانەوە خانەنشینییەكەیان بۆ زیادیكردن، (درەو میدیا) لەم راپۆرتەدا وەڵامی ئەم پرسیارە دەداتەوە. رۆژی 30/12/2017 ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی كوردستان پرۆژەیاسایەكی بەناوی "چاكسازی لە خانەنشینی‌و مووچە‌و دەرماڵە‌و بەخشین‌و ئیمتیازانەكانی دیكە لە هەرێمی كوردستان"ی پەسەندكرد‌و رەوانەی پەرلەمانی كوردستانی كرد. ئەم یاسایە بۆ رێكخستنەوەی موچەی خانەنشینی پلە تایبەتەكان بوو، كە چەند ساڵێك بوو لە شەقام ناڕەزایەتی دروستكردبوو، ناردنی ئەو پرۆژەیاسایە وەكو هەڵدانی "تۆپێكی ئاگرین" بوو لەلایەن حكومەتەوە بۆ ناو پەرلەمان. دوو مەرج ئەو پرۆژەیاسایەی كە حكومەت ناردی بۆ پەرلەمان لەسەر بنەمای یاسای خانەنشینی پلە باڵاكانی عێراق داڕێژرابوو، كە تێیدا دوو مەرجی بنەڕەتی دانرابوو بۆ خانەنشینبوون، كە ئەمانەن: مەرجی یەكەم: تەمەن بەپێی ئەم بنەمایە پلە تایبەتەكان لەناویاندا پەرلەمانتار دەبێت تەمەنی لە (50) ساڵ كەمتر نەبێت، بەپێچەوانەوە موچەی خانەنشینی نایگرێتەوە. مەرجی دووەم: خزمەت بەپێی بنەمایەكی تری ئەو پرۆژەیەی كە حكومەت بۆ پەرلەمانی ناردبوو، لەپاڵ ئەوەی دەبوو پەرلەمانتار تەمەنی (50) ساڵ بێت، هاوكات دەبوو ماوەی (15) ساڵ خزمەتی وەزیفی هەبێت، ئەگەر نا موچەی خانەنشینی نایدەگرتەوە. پرۆژەیاساكە بەوشێوەیە گەیشتە پەرلەمانی كوردستان، فراكسیۆنەكان راوبۆچونی جیاوازیان هەبوو، جیاوازییەكان لەسەر سێ ماددە بوون لەناو پرۆژەیاساكەدا، بەڵام چەقی ناكۆكییەكە لە ماددەی (3)دا كۆبوەوە. ماددەی (3) چی دەڵێ؟ ئەم ماددەیە داوای دەكرد یاسای خانەنشینی عێراق بكرێتە بنەما بۆ خانەنشینی پلە تایبەتەكان لە هەرێم، واتە هەر پەرلەمانتار یان پلە باڵایەك كە تەمەنی لە (50) ساڵ كەمتر بێت‌و ماوەی (15) ساڵ خزمەتی نەبێت، خانەنشین نەكرێت، بەڵام زۆرینەی ئەندامانی پەرلەمان لەگەڵ ئەم بنەمایەدا نەبوون‌و داوایانكرد مەرجی تەمەن بۆ خوار (50) ساڵ كەمبكرێتەوە. پەرلەمان یاساكەی پەسەندكرد رۆژی 28/2ی ئەمساڵ دواجار پەرلەمانی كوردستان كۆبونەوەی كرد بەمەبەستی پەسەندكردنی پرۆژەیاسای "چاكسازی لە خانەنشینی‌و مووچە‌و دەرماڵە‌و بەخشین‌و ئیمتیازانەكانی دیكە لە هەرێمی كوردستان". كۆبونەوەكە داخراو بوو، واتە بەشێوەی راستەوخۆ لە میدیاكانەوە پەخشنەكرا، رێباز حەملان وەزیری دارایی و ئابوری‌و كەریم شنگالی وەزیری ناوخۆو وەزیری پێشمەرگە بە وەكالەت‌و سەرۆكی دەستەی دەسپاكی‌و سەرۆكی دیوانی چاودێریی دارایی بەشدارییان لە كۆبونەوەكەدا كرد. دوای گفتوگۆیەكی زۆر، پەرلەمانی كوردستان بەزۆرینەی دەنگ یاساكەی پەسەندكرد. ڤیدیۆكە بڵاوكرایەوە! چەند رۆژێك دوای پەسەندكردنی یاساكە، لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان هێرشی توند بۆ سەر پەرلەمان‌و پەرلەمانتاران دەستیپێكرد، خاڵی سەرەكی هێرش‌و رەخنەكانیش كورت كرایەوە لەو موچەیەی كە پەرلەمانتار بەپێی یاساكە وەكو خانەنشینی پێی دەدرێت. فشاری زۆری تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان ژمارەیەك لە پەرلەمانتار‌و فراكسیۆنەكانی ناچاركرد، رونكردنەوە لەبارەی یاسا پەسەندكراوەكە بڵاوبكەنەوە، هەندێك لە فراكسیۆنەكان بێبەری خۆیان لەو ماددەیە راگەیاند كە مافی وەرگرتنی موچەی خانەنشینی بەو كەسانە دەدات كە تەمەنیان لە خواروو (50) ساڵییەوەیە، لەبەرامبەر ئەم قسانەدا، جەعفەر ئیمینكی جێگری سەرۆكی پەرلەمان‌و بێگەرد تاڵەبانی سكرتێری پەرلەمان ڤیدیۆی دانیشتنەكە‌و دانگدانی پەرلەمانتارانیان بڵاوكردەوە.  بڵاوكردنەوەی ڤیدیۆەكەش جارێكی تر كێشەی دروستكردەوە، هەندێك لە فراكسیۆنەكان وتیان ئەوەی بڵاوكراوەتەوە ڤیدیۆی دەنگدانی كۆتاییە لەسەر یاساكە، بەڵام ئەوان لەو بڕگەیەدا كە تایبەت بووە لە موچەی پەرلەمانتاران دەنگیان نەداوە. مەرجی تەمەن چۆن هەموار كرا؟ دوای مشتومڕێكی زۆر لەناو فراكسیۆنەكان، دواجار بەزۆرینەی دەنگ ئەو بڕگەیەی كە تایبەت بوو بە تەمەن لە پرۆژە یاساكە لابراو بەپێی ئەو گۆڕانكارییەی كە كرا، رێگەدرا هەموو پلە باڵایەك لەناویاندا پەرلەمانتاران بەبێ لەبەرچاوگرتنی تەمەن موچەی خانەنشینی وەربگرن، بەڵام وەرگرتنە موچەكە بەشێوەی هەڕەمەكی نەبوو، بەڵكو بەشێوەیەك دانرا هەر پەرلەمانتارێك بەمجۆرە خانەنشین بكرێت: •    رێژەی 25%ی كۆی موچەكەی •    رێژەی 2.5%ی كۆی گشتی موچەكەی بۆ هەر ساڵێكی خزمەت •    بۆ بڕوانامەكان بەمشێوەیە موچەی خانەنشینی دانرا: رێژەی (1%) كۆی موچە‌و دەرماڵە بۆ بڕوانامەی ناوەندی، رێژەی (2%) بۆ بڕوانامەی ئامادەیی، رێژەی (4%) بۆ بڕوانامەی دیبلۆم، رێژەی (6%) بۆ بڕوانامەی بەكالۆریۆس، (8%) بۆ بڕوانامەی دیبلۆمی باڵا‌و ماستەر، (10%) بۆ بڕوانامەی دكتۆرا  یاساكە راگیرا كاتژمێر 11ی پێشنیوەڕۆی رۆژی 4/3/2018 سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان لەژێر فشاری شەقام كارپێكردنی یاساكەی راگرت‌و جارێكی تر گەڕاندیەوە بۆ ناو پەرلەمان. جەعفەر ئیمینكی جێگری سەرۆكی پەرلەمان‌و بێگەرد تاڵەبانی سكرتێری پەرلەمان لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا گەڕاندنەوەی یاساكەیان بۆ ناو پەرلەمان راگەیاند، ئەمەش پشتئەستور بەو دەسەڵاتانەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان كە بەپێی یاسای هەڵپەساردنی سەرۆكایەتی هەرێم دران بە سەرۆكایەتی پەرلەمان، واتە مافی پەسەندكردنی یاساكان دوای دەرچونیان. بەمشێوەیە ئەو یاسایە دوای تێپەڕاندنی قۆناغەكانی جارێكی تر بووەوە بە پرۆژەیاسا لە خولی چوارەمەوە رادەستی خولی پێنجەمی پەرلەمان كرا كە بڕیارە چەند رۆژی داهاتوو دەستبەكارببێت، دیار نییە لە خولی نوێدا فراكسیۆنەكان چۆن كێشەكانی ناو ئەو یاسایە چارەسەر دەكەن. كێ بەرپرسە؟  بەپێی ئەو یاسایەی كە پەرلەمان پەسەندیكرد، پەرلەمانتارێكی گەنج كە تەمەنی (30) ساڵ بێت‌و تەنیا خزمەتی چوار ساڵی پەرلەمانی هەبێت‌و بڕوانامەی بەكالۆریۆسی هەبێت، موچەی خانەنشینییەكەی دەبوو بە نزیكەی (3 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار. بەڵام دوای راگرتنی كاركردن بەو یاسایە، پەرلەمان گەڕایەوە بۆ یاسای هەمواركراوی (خانەنشینی ئەندامانی پەرلەمانی كوردستان) كە بەپێی ئەو یاسایە هەر پەرلەمانتارێك دوای خانەنشینبوون بەبێ لەبەرچاوگرتنی مەرجی تەمەن‌و خزمەت رێژەی (80%)ی كۆی موچە‌و دەرماڵەكەی پێدەدرێت، واتە هەمان ئەو پەرلەمانتارە گەنجەی كە بەپێی یاساكەی پێشتر موچەی خانەنشینی مانگانەی نزیكەی (3 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار بوو، بەهۆی ئەو ناڕەزایەتییانەی كە دروستبوو، لەبری ئەوەی موچەكەی كەمببێتەوە، موچەكەی بۆ دوو هێندە زیادی كرد و بووە (6 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار. رەنگە هۆكاری سەرەكی ئەو شەپۆلی ناڕەزایەتییەی لەكاتی پەسەندكردنی یاساكەدا لە شەقام‌و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان دروستبوو، نەبوونی رێبەرانی ڕا (القادە الرای) ی گونجا‌و و میدیای بێلایەن بێت كە نەتوانرا وەكو پێویست لێكەوتەكانی راگرتنی كاركردن بەو یاسایە‌و سود‌و زیانەكانی بۆ خەڵك روون بكرێتەوە. خەرجی پەرلەمانتاران لە بودجەی گشتی! ئێستا‌و دوای راگرتنی یاساكەی پپَشتر، هەر پەرلەمانتارێكی خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان كە هەفتەی داهاتوو خولەكەی تەواو دەبێت، مانگانە بەبڕی (6 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار خانەنشین دەبێت‌و شەش موچەی خانەنشینی بەسەریەكەوە وەردەگرێت. بەپێی یاسای خانەنشینی، هەر پەرلەمانتارێك كە خولەكەی تەواو دەبێت، خانەنشین دەكرێت‌و دوای خانەنشینبوون، موچەی شەش مانگی خانەنشینی بەسەریەكەوە وەردەگرێت، ئەمە بۆ هەموو فەرمانبەرێكی ئاسایی دەوڵەتیش بەهەمان شێوەیە. موچەی هەر پەرلەمانتارێكی كوردستان پێش خانەنشینبوون بڕی (8 ملیۆن‌و 200 هەزار) دینارە كە دەكاتە (6 هەزارو 800) دۆلار، بە زمانی بازاڕی دراو لە كوردستان واتە (68 گەڵا). دوای تەواوبوونی خولەكەیان، هەر پەرلەمانتارێكی خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان بەبڕی (80%)ی موچەكانیان خانەنشین دەبێت، كە مانگانە دەكاتە (6 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار بۆ هەریەكەیان. (13) پەرلەمانتاری خولی چوارەم لە لایەنە سیاسییەكان جارێكی تر هەڵبژێردراونەتەوە بۆ خولی پێنجەم، بەوپێیەش لە خولی چوارەمدا تەنیا (98) پەرلەمانتار موچەی خانەنشینی وەردەگرن. كۆی گشتی موچەی مانگانەی ئەو (98) پەرلەمانتارەی كە خانەنشین دەبن (637 ملیۆن) دینارە. كۆی گشتی موچەی شەش مانگی خانەنشینی كە بەسەریەكەوە بە (98) پەرلەمانتاری خولی چوارەم دەدرێت دەگاتە (4 ملیار‌و 821 ملیۆن‌و 600 هەزار) دینار.  

ڕاپۆرت: ئارام مەحمود لەدوو ڕۆژی ڕابردودا و لەپێشهاتێكی تەمومژاوی و بێوێنەدا، هەزاران تۆن سامانی ماسی لەپارێزگای (بابل) كەدەكەوێتە ناوەڕاستی عێراق و خواروی بەغدادی پایتەخت، دووچاری لە"ناوچونی بەكۆمەڵ بوون" دیمەنەكانی ئەو ڕوداوە ڕوبەڕێكی فراوانی تۆڕە كۆمەڵایەتیە عێراقییەكانی داپۆشیوە. بەپێی ئەو گرتە ڤیدیۆییانەی لە میدیا عێراقییەكان و تۆڕە كۆمەڵایەتیەكان بڵاوكراونەتەوە، سەدان هەزار ماسی بەكۆمەڵ لە ناوچون و لەكەناراوەكان سەر ئاو كەوتوون، وێڕای ئەوەی بڕێكی زۆریش كراون بەژێر گڵەوە.  لە فوراتەوە پەڕیوەتەوە بۆ دیجلە لەكاتێكدا ئەو پێشهاتە، لەحاڵەتێكی تایبەت بەناوچەیەكەیەوە بەرەو بەدیاردە بوون دەچێت و بۆ پارێزگاكانی باشور دەكشێت، هەندێك سەرچاوە باس لەبوونی "دەستی نادیار" دەكەن، لە لەناوچونی ئەو سامانە نیشتمانیە گرنگە.     لە"ناوچونی بەكۆمەڵ"ی سامانی ماسی، سەرەتا لەقەزای (موسەیەب)ی سەربە پارێزگای (دیالە) سەریهەڵداوە و، خاوەنی حەوزەكانی ماسی سەریان سوڕماوە لە لەناوچونی ماسییەكانیان بەشێوەیەكی كتوپڕ، وەك میدیا عێراقییەكان دەڵێن.   لەكۆتایی هەفتەی ڕابردودا، پۆلیسی (بابل) هاوردەكردنی ماسی زیند و بەستوی بۆ پارێزگاكە قەدەغەكرد، ئەوەش دوای لەناوچونی ماسیەكی زۆر لەقەزای (موسەیەب)، هاوكات پارێزگاری (موسەننا)ش، تاكاتێكی نادیار هاوردەكردنی ماسی بەستوی بۆ پارێزگاكە ڕاگرت. دوای بڵاوبونەوەی ئەو "نەخۆشیە نادیارە" كە لەڕوباری (فورات) لەپارێزگای (بابل) بڵاوبۆتەوە، گوازراوەتەوە بۆ ڕوباری دیجلە و گەیشتۆتە پارێزگای (واست) و هەمان دیمەن دووبارە بۆتەوە. كشتوكاڵ و سەرچاوە ئاوییەكان لێدوانی دژ بەیەك دەدەن وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەكانی عێراق ئەمڕۆ لەبەیاننامەیەكدا ڕەتیكردۆتەوە"دابەزینی ئاستی ئاو هۆكاری لەناوچەنی بەكۆمەڵی ماسییەكان بێت"  ڕاشیگەیاندووە" ئاستی ئاو لەو ناوچانەی نەخۆشییەكەی تیادا بڵاوبۆتەوە لەساڵانی ڕابردوو بەرزترە و بەكوالێیتەكی باشتریش بەهۆی بارینی باران و بەرزبونەوەی ئاستی ئاو لەكاتی گونجاوی خۆیدا". ئەوە لەكاتێكدایە ڕۆژی پێنج شەممەی ڕابردوو، بریكاری هونەری وەزارەتی كشتوكاڵ، هۆكاری لەناوچونی ماسی لەڕوباری فورات لەقەزای (موسەیەب) لەباكوری پارێزگای (بابل) بۆ نزمبونەوەی ئاستی ئاو گەڕاندەوە، ڕاشیگەیاند: وێڕایی كێشەی شوێنەكانی بەخێوكردنی ماسی، پاشەڕۆ و خۆراكەكانیشیان لەناو ڕوبارەكە شیبۆتەوەو تێكچووەو ماسییەكانی ژەهراویكردووە.  بەوتەی بەرپرسەكەی وەزارەتی كشتوكاڵ"دیاردەی لەناوچونی ماسی بەو بڕە زۆرە دووەم جارە ڕودەدات، ئەوەش دوای ئەوەی جاری یەكەم لەناوچەی (جەدید ئەلشەت) لەپارێزگای (دیالە) و لەناوچەی (تارمیە) لەباكوری بەغداد. هاوكات بەرپرسێكی تر لەوەزارەتی كشتوكاڵ بۆ میدیا عێراقییەكانی ئاشكراكردووە" لێكۆڵینەوە زانستیەكانیان دەریدەخات، ماسییەكان بەكۆمەڵ و لەیەك كاتدا دووچاری نەخۆشیەكی گوازراوە بوون، كە بەدەگمەن ماسی لەعێراق توشی ئەو نەخۆشییە دەبێت بەتایبەت لەم وەرزەدا. پۆلیس و سیاسیەكان گومانیان هەیە پۆلیسی عێراق گومانی هەیە ئەو ڕوداوە تاوانكاری بێت، هەندێك لەبەخێوكەرانی ماسی لەلێكۆڵینەوەكاندا باسیان لەوە كردووە كە ڕوبەڕوی "ئیبتیزار" بونەتەوە لەپێناوی پێدانی "سەرانە" و دوای ئەوەی زۆرێكیان ڕەتیانكردۆتەوە دووچاری ئەو "كارەسات"ە، بوون. بەشێك لەخاوەنی حەوزەكانی بەخێوكردنی ماسی ئاماژە بە لەناوچونی سەدان تۆن لەماسیەكانیان دەكەن بەهۆكارێك كەتائێستا نازانن چییە، هەندێكیان ماسییە لەناوچوەكانیان كردووە بەژێر گڵەوە تا نەخۆشیەكە بڵاونەبێتەوە، هەندێكی تریشیان لەئاوەكان بەجێیانهێشتون، بەوتەی هەندێك سەرچاوەش" هەندێكی تر لەخاوەن حەوزەكان هەوڵیانداوە، دوای كۆكردنەوەیان لەئامێری ساردكەرەوەی تایبەت، لەبازاڕەكان بیانفرۆشن".  (خەڵەف عەبدولسەمەد)سەرۆكی كوتلەی دەوڵەتی یاسا لەپەرلەمانی عێراق لەلێدوانیكی ڕۆژنامەوانیدا دەڵێت" مەترسی هەبونی دەستی نادیار هەیە كە ئابوری عێراقی كردۆتە ئامانج و خۆی لە سامانی ماسیدا دەبینێتەوە، كە پێشكەوتنێكی بەرچاوی بەخۆوە بینیوە لەڕووی پڕكردنی بازاڕی ناوخۆیی بەماسی".  مەترسی ئەوەشی نەشاردۆتەوە كاریگەری خراپ لەسەر تەندروسی هاوڵاتیان دانێت لەڕێی خواردنی ئەو ماسییانە و داواشی لەلایەنە پەیوەندیدارەكان كردووە پشكنینی پێویست ئەنجامبدەن و ئەنجامی لێكۆڵینەوەكان ئاشكرابكەن.  

(درەو میدیا): فارس بەكوع وتەبێژی دەستەی لێپرسینەوە‌و دادپەروەری لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا ئاشكرایكرد، سبەینێ ناوی ئەو وەزیرانە ئاشكرا دەكرێت كە رێشوێنەكانی تایبەت بە ریشەكێشی بەعس دەیانگرێتەوە. بەكوع وتی: هەفتەی رابردوو نوسراوێكمان لەلایەن ئەنجومەنی نوێنەرانەوە بەدەستگەیشتووە كە لیستی ناوی 22 وەزیرە بەمەبەستی وردبینیكردن لە دۆسیەكانیاندا. دەستەی لێپرسینەوە‌و دادپەروەری دەستەیەكی سەربەخۆیە‌و كاری ئەم دەستەیە ریشەكێشكردنی حزبی بەعسی لەناوچووی عێراقە لە دەزگاكانی دەوڵەتی نوێی عێراقدا، واتە ئەگەر هەریەكێك لە وەزیرەكانی كابینەی نوێی حكومەت كە عادل عەبدولمەهدی سەرۆكایەتی دەكات، تۆمەتبار بكرێن بە بەعسیبوون، لە كابینەكە دوردەخرێنەوە. بڕیارە سبەینێ ئەنجومەنی دەستەی لێپرسینەوە‌و دادپەروەری كۆدەبێتەوە‌و بڕیاری كۆتایی خۆی لەبارەی وەزیرەكانی كابینەی نوێی حكومەتەوە بدات.  ئەنجومەنی دەستەی لێپرسینەوە‌و دادپەروەری لە (6) كەس پێكدێت، بۆ بڕیاردان لەسەر دۆسیەی وەزیرەكان دەبێت نیسابی یاسایی  ئەنجومەنەكە تەواو ببێت.

( درەو میدیا): لە راگەیەنراوێكدا وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی وەرگرتنی (١٥٧٦٣) خوێندكاری تر لە زانكۆكانی هەرێمی كوردستان بەپێی ئەنجامی سكاڵاكانیان رادەگەیەنێت، هەروەها (٤٠٩١) خوێدكاری دیكەش كە داوای شوێن گۆڕینیان كردبوو بەپێی داواكارییەكانیان شوێنەكانیان بۆ گۆڕاوە. عەباس ئەكرەم وتەبێژی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی رایگەیاند دوای ئەوەی لە پێناو بەرژەوەندی گشتی و، ڕەخساندنی دەرفەتی زیاتر بۆ دەرچوانی قۆناخی دوانزەی ئامادەیی، پلانی وەرگرتن لە زانكۆ و پەیمانگەكان بۆ ساڵی خوێندنی (2018-2019) زیاد كراو دەرگای پێشكەشكردنی سكاڵا بۆ دەرچووانی قۆناخی دوانزەی ئامادەیی كرایەوە، لە ئێستادا وەزارەتەكەمان ئەنجامی سكاڵاكان رادەگەیەنێت كە بەم شێوەیەی خورارەوەیە: لەئەنجامی پێشكەشكردنی سكاڵادا (١٩٨٥٤) دەرچووی قۆناخی دوانزەی ئامادەیی بەهەردوو خول سكاڵایان تۆماركردووە. لەو ژمارەیەدا (١٥٧٦٣) خوێندكار ئەوانەن كەناویان لەهیچ شوێنێك نەهاتبۆوە، (٤٠٩١) خوێندكاری دیكەش كە داوای گۆڕینی شوێنیان كردبوو شوێنەكانیان بۆ گۆڕدراوە. وەرگرتنی (١٥٧٦٣) خوێندكاری تر لە زانكۆ و پەیمانگەكان، كە پێشتر ناویان لە هیچ شوێن دەرنەچووبوو بەپێی ئەنجامی سكاڵاكان ناویان لەم شوێنانە گەڕاوەتەوە كە خۆیان داواكارییان بۆی پێشكەش كردبوو. لەم ژمارەیەدا (٦٧٤) خوێندكار لە دەرچووانی خولی یەكەمن. ئەنجامدانی شوێن گۆڕین بۆ (٤٠٩١) خوێندكار كە داوی شوێن گۆڕینیان كردبوو، بۆیە بەپێی داواكارییەكانیان شوێن گۆڕینیان بۆ كراوە. لە ئێستادا كۆی گشتی وەرگیراوان بۆ ساڵی خوێندنی (٢٠١٨-٢٠١٩) بریتییە لە (٤٣٤٢٦) چل و سێ هەزار و چوار سەدو بیست و شەش وەرگیراوی خولی یەكەم و دووەمی قۆناخی دوانزەی ئامادەیی. لە وەرگرتنی (١٥٧٦٣) خوێندكار بڕیاری وەزارەت بۆ جیاوازی كەمترین كۆنمرەی وەرگرتن لەنێوان خولی یەكەم و خولی دووەم كە لە (٣) نمرە تێپەڕی نەبێت رەچاوكراوە.  دەرچووانی قۆناخی دوانزەی ئامادەیی دەرچووانی خولی یەكەم و خولی دووەم ئەوانەی سكاڵایان تۆماركردووە دەتوانن سەعات 9ی سەرلەبەیانی رۆژی یەكشەممەوە ڕێكەوتی (4/11/2018) بەهەمان وشەی تێپەڕ و وشەی نهێنی (پاسۆرد و یوزەرنەیم) ئەنجامی وەرگرتیان لە زانكۆو پەیمانگەكان لە وێبسایتی (www.regayzanko.com) بەشێوەی ئۆنلاین وەربگرنەوە. وەرگیراوان لەزانكۆ و پەیمانگەكان پێویستە دوای وەرگرتنەوەی ئەنجامەكان پەیوەندی بە بەش و كۆلێژەكان بكەن بۆ خۆتۆماركردن و مامەڵەكانیان بۆ دەستكردن بە پرۆسەی خوێندن.  عەباس ئەكرەم وتەبێژی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی جەختی لەسەر ئەوە كردووە وەك چۆن لەماوەی رابردوو دەرچوانی پۆلی دوانزەی ئامادەیمان دڵنیاكردەوە، كە ستافی وەزارەت لە هەوڵەكانی بەردەوام دەبێت بۆ فەراهەمكردنی دەرفەتی خوێندن و چارەسەركردنی هەموو ئەو بابەتانەی كە پەیوەندارن بە وەرگرتنی قوتابیان و خوێندكاران لە زانكۆكان، لە ئێستاشدا ‌خەمخۆری و پەرۆشیی وەزارەت وەك لایەنی سەرەكی ئەم پرۆسەیە بۆ دەرچووان بە تەواوی روونبۆتەوە  

ڕاپۆرت: ئارام مەحمود (دۆناڵد ترەمپ) سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا ئامادەكاری دەكات بۆ گێڕانەوەی سەرجەم سزا ئەمریكییەكان بەسەر (تاران)دا، كە پێشتر بەپێی ڕێككەوتنی ئەتۆمی لەساڵی 2015دا لەسەری هەڵگرتبوو. كۆشكی سپی دەڵێت" قورسترین سزا بەسەر ئێراندا دەسەپێنرێت، كە كەرتەكانی وزەو گواستنەوەو بانكەكانی ئێرانی كردوەتە ئامانج"، بەڵام ویلایەتە یەكگرتوەكانی ڕێگەیداوە بە (8) دەوڵەت نەوتی ئێران هاوردە بكەن. لەمانگی ئایاری ئەمساڵدا (دۆناڵد ترەمپ) ڕێككەوتنی ئەتۆمی نێوان ئێران‌و وڵاتانی (5+1) بە "شەرمەزاریی لەجەوهەركەیدا" وەسفكرد. ترەمپ دوێنێ‌ هەینی لەتویتێكدا ڕایگەیاند" سزاكان بەڕێوەن" وەك ئاماژەیەك بۆ ئەو سزایانەی بڕیارە ڕۆژی دووشەممەی داهاتوو بەسەر (ئێران)دا بیسەپێنێت.  ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا لەدوای كشانەوەی تاكلایەنە لەڕێككەوتنە ئەتۆمییەكە قۆناغ بەقۆناغ دەستیكرد بەگێڕانەوەی سزاكانی سەر ئێران، كە بەڕای شرۆڤەكاران ئەم هەنگاوە گەورەترینە، چونكە سێكتەرە سەرەكییەكانی ئابوری ئێران دەكاتە ئامانج. وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران دەڵێت" ئێران هەست بەنیگەرانی ناكات لەبەرامبەر گێڕانەوەی سزاكان".  ڕێككەوتنی ئەتۆمی ئێران‌و هێزە نێودەوڵەتییەكانی لەساڵی 2015، تایبەت بوو بە كەمكردنەوەی سزاكان لەسەر (ئێران) لەبەرامبەر سنورداركردنی چالاكییە ئەتۆمییەكانی تاران. لەكاتی خۆیدا (باراك ئۆباما) سەرۆكی پێشووی ئەمریكا بەرگری لەڕێككەوتنەكە كردو ڕایگەیاند"ڕێگە لە ئێران دەگرێت چەكە ئەتۆمییەكانی پێشبخات".  ئەو وڵاتانەی لێبوردنی مەرجداریان بۆ كراوە (بەریتانیاو فەرەنساو ئەڵمانیاو ڕوسیاو چین) كە لایەنی بەشدارن لە ڕێككەوتنەكەی ساڵی 2015، دوای كشانەوەی تاكلایەنەی ئەمریكا، پاپەندبونی خۆیان بەڕێككەوتنەكە دووپاتكردەوە.  ترەمپ پێیوایە، مەرجەكانی ڕێككەوتنەكە قبوڵكراونین‌و ڕێگە لە ئێران ناگرن پرۆگرامی موشەكە بالستییەكانی پێشنەخات‌و دەستوەردان نەكات لە كاروباری وڵاتانی ناوچەكە. ئەو ڕێوشوێنانە چین دەگیرێنەبەر؟ ڕۆژی دووشەممەی داهاتوو (5)تشرینی دووەم، سزاكانی ئەمریكا دەچنە بواری جێبەجێكردنەوە، كە بریتین ئەم بوارانە دەگرێتەوە: •    پرۆسەی گواستنەوەو دروستكردنی كەشتی •    دارایی •    وزە   ناوی زیاتر (700) كەس‌و قەوارەو كەشتی‌و فڕۆكە لە لیستی سزاكانی ئەمریكادان لەناویاندا: •    بانكە گەورەكان •    هەناردەكارانی نەوت •    كۆمپانیاكانی گواستنەوە ئەمە دووەم گەڕی سزاكانە كە (ترەمپ) لەمانگی ئایاری ڕابردوەوە دەیسەپێنێت بەسەر(تاران)دا. (مایك پۆمپیۆ) وەزیری دەرەوەی ئەمریكا ڕایگەیاند" سزاكان ئامانجی گۆڕینی بنەڕەتی ڕەفتاری ئێرانە". (12) داواشی دەستنیشانكردووە كە پێویستە ئێران وەڵامیان بداتەوەبۆ هەڵگرتنی سزاكانی سەری،  كە دیارترینیان بریتین لە: * وازهێنان لە پشتیوانی تیرۆر * وازهێنان لە دەستوەردانی سەربازی لە سوریا * راگرتنی پرۆگرامی پێشخستنی موشەكە ئەتۆمی‌و بالستییەكان بەشێوەیەكی تەواوەتی ئەو جیاكارییانە چین لە سزاكاندا كراون؟ سزاكان ئەو وڵاتانەش دەگرێتەوە كە مامەڵە لەگەڵ ئێران دەكەن، بەڵام وەك وەزیری دەرەوەی ئەمریكا دەڵێت" ئەو وڵاتانەی ناتوانن دەستبەجێ‌ هاوردەكردنی نەوتی ئێران ڕابگرن، لێخۆشبوونی مەرجداریان بۆ كراوە كە سەرەتا بڕی هاوردەكرن كەمبكەنەوەو دواتر بەشێوەیەكی تەواوەتی ڕابگرن". هاوپەیمانەكانی ئەمریكا (ئیتاڵیاو هیندو ژاپۆن‌و كۆریای باشور) لەنێو ئەو وڵاتانەدان كە نەوتی ئێران هاوردە دەكەن‌و لێخۆشبوونی مەرجداریان بۆ كراوە، بەپێی ڕاپۆرتێكی (ئاژانسی ئەسۆشیەیتد پرێس)، (توركیا) یەكێكی ترە لەو وڵاتانەی كە ئەمریكا ئاسانكاری بۆ كردووە. ئێران چۆن وەڵامی دایەوە؟ (بەهرام قاسمی) وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران بە تەلەفیزیۆنی فەرمی وڵاتەكەی ڕاگەیاند" ئێران تواناو شارەزایی ئیدارەدانی كاروباری ئابوری وڵاتی هەیە". ئاماژەی بەوەشكردووە" ئەمریكا ناتوانێت ئامانجە ئابورییەكانی لەڕێی ئەم سزایانەوە بەدیبهێنێت‌و بەدڵنیایی هیچ ئەگەرێكی بەدەستهێنانی ئامانجی سیاسیش لەڕێی ئەم سزایانەوە بەدیناهێنێت".  سەرچاوەی زانیارییەكان: بی بی سی  

راپۆرتی: ئارام مەحمود – محەمەد رەئوف دوای پەسەندكردنی ئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لەلایەن (ئەنجومەنی دادوەری)، پارتی دیموكراتی كوردستان پێش ڕاسپاردنی كاندیدەكەی لەلایەن سەرۆكی نوێی پەرلەمان كوردستان وەك براوەی یەكەمی هەڵبژاردنەكان، هەنگاوەكانی بۆ لەتكردنی كێكی حكومەت دەستپێدەكات، یەكێتی نیشتمانی كوردستانیش وێستگەی یەكەمی گفتوگۆكانیەتی، بەڵام پێناچێت بەهەمان شێوەی كابینەكانی ڕابردو "نازی هەڵبگرێ و پۆستی بۆ هەڵڕێژێت"، ڕەنگە ئەمەش تەنها پەیوەست نەبێت بەو جیاوازییە گەورەیەی لەكورسیەكانیاندا هەیە (45 بە 21)، بەڵكو یەكێتی بۆ پارتی، ڕەنگە وەك "هاوڕێیەكی ناچاری لێهاتبێت".  عارف تەیفور سەرۆكی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی لەسلێمانی و هەڵەبجە دەڵێت"وەك پارتی كێشەمان نابێت لەتەواوكردنی نیساب، بەڵام پێویستمان بەیەكێتی نیشتمانی كوردستان هەیە، بەبێ‌ یەكێتی ناتوانین حكومەت ئیدارە بدەین". پارتی بەشدار ی دەوێت نەك شەریك وێڕایی زەروریەتی ئامادەبونی یەكێتی لەحكومەتی داهاتودا، وەك ئەوەی ئەو بەرپرسەی پارتی تەئكیدی لێدەكات، بەڵام قسەكانی دواتری كە لەكۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانی هاوبەشدا لەگەڵ (قادر حەمەجان)ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی كردنی، پێداگریكردنە لەسەر تێپەڕاندنی بنەمای پەنجا بەپەنجا و سازان و تەوافوقاتی سیاسی جاران، عارف تەیفور لەوبارەیەوە دەڵێت "تائێستا ڕامانوایە لەسەر ئیستحقاقی هەڵبژاردن حكومەتی ئایندە پێكبهێنین، وەكو پەرلەمانی عێراق خاڵ دابنێین و لەسەر بنەمای ئەو خاڵەپۆستەكان دابەشبكرێت".  لەدوای ئەو ململانێ توندەی لەسەر پۆستەكانی بەغداد (سەرۆك كۆمار و وەزیرەكان) لەنێوانیاندا سەریهەڵداو پۆستی سەرۆك كۆمار بەزۆرینەی دەنگی پەرلەمانتارانی عێراق لەبەرژوەندی یەكێتی یەكلاكرایەوە، پارتی، یەكێتی بەتێكدانی تەوافوق تۆمەتباركرد، لەوكاتەوە زۆرێك لەبەرپرسانی پارتی باس لەكۆتایهاتنی زەمەنی پەنجا بەپەنجا و تەواقوقاتی سیاسی  دەكەن و دەڵێن لەسەربنەمای ئەوكورسیانەی یەكێتی بەدەستهێناوە مامەڵەی لەگەڵ دەكەن، وەك هەندێكیش دەڵێن، بۆ پارتی "ڕۆژی هەق و حسابە" و " پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم دەرفەتێكی گرنگە تا تۆڵەی بەغداد لەهەولێر لەیەكێتی بكاتەوە". یەكێتی شەراكەتی ڕاستەقینەی دەوێت هەڵوێستی ڕەسمی یەكێتی بەئاڕاستەی هێوركردنەوەی پارتی و تەئكیدكردنە لە زەرورەتی پێكەوەبونیان وەك دوو هێزی سەرەكی لەقۆناغی ئایندەدا، یەكێتی بەنیازی "شەراكەتێكی ڕاستەقینەیە"، شەراكەتێك كە لەڕابردودا وەك زۆرێك لەبەرپرسانی یەكێتی خۆیان بە"لاسەنگ" وەسفیان كردووە، لەكاتێكدا لەپێگەیەكی بەهێزتریشدابون لەئێستا و پارتیش هەمیشە خۆی بە مەغدور پیشانداوە، پرسیارەكە ئەوەیە، ئاخۆ بەشداری یەكێتی لەحكومەتی ئایندە چۆن بێت؟ ئەگەر پارتی خۆی بۆ تۆڵكردنەوە ئامادەكربێت و یەكێتیش بەپێگەیەكی لاوازتر لەجاران بچێتەوە بۆ هەولێر، لایەنی كەم بەپێی جیاوازی كورسیەكان كە دوو هێندە زیاترەو پارتی دەیكاتە بنەمای پێكهێنانی حكومەت.  حكومەتی داهاتووی هەرێم چۆن دەبێت بەپێی لێدوانی بەرپرسانی پارتی حكومەتی داهاتووی هەرێم هاوشێوەی رابردوو نابێت پارتی دەڵێت حكومەتی داهاتوو :. -    بنكە فراوان نابێت -    حكومەتی پەنجا بە پەنجاش نابێت -    بەپێی ئیستحقاقی هەڵبژاردن دەبێت -    بەبێ یەكێتیش پێكی ناهێنین هاوڕێی نیوە ڕێگامان ناوێت   پەیامەكەی پارتی كە لەڕێی (عارف تەیفور)ەوە گەیاندویەتی "بێمەنیەتیەكی" گەورەی پێوەدیارە، كاتێك دەڵێت"كێشەمان نابێت لەتەواوكردنی نیساب"  بەدیاریكراوی لەگەڵ یەكێتی نیە، بەڵكو بۆ تەواوی هێزەكانی تریشە، هەر ئەوەش نیە بەڵكو بەڕاشكاوی پێیاندەڵێت"لەحكومەتی بنكەفراوان زەرەرمان كرد و بوە هۆی ئەوەی ئێمە و یەكێتی بەتەنیا بمێنینەوە"، ئەو بەرپرسەی پارتی لەگەڵ ئەوەی هێزەكانی تر (بزوتنەوەی گۆڕان و كۆمەڵی ئیسلامی و یەكگرتووی ئیسلامی) بەهاوڕێی نیوەڕێگا و بەرگەنەگرتنی بەرپرسیارێتی وەسفدەكات، لەگەڵ ئەوەشدا دەرگایان لەسەر داناخات و دەڵێت" هەرلایەنێك بەشداربێت لەگەڵمان، دەبێت پەیمانبدات و نەفەسی درێژبێت لەگەڵمان و لەنیوەی ڕێگا بەجێمان نەهێڵێت". پێشتریش ئەحمەد كانی بەرپرسی پەیوەندیەكانی پارتی رایگەیاندبوو" ئەو لایەنانەی كە دەچنە ناو حكومەت نابێت لە ناڵیش بدەن و لە بزماریش, بەرۆژ لە حكومەتدا بن و بەشەویش ئۆپۆزسیۆن" بزوتنەوەی گۆڕان مەیلی حكومەتی هەیە  بزوتنەوەی گۆڕان كە سێیەم هێزی هەرێمی كوردستانە، وادەردەكەوێت مەیلی بەشداری حكومەتی هەبێت، هەرچەندە بەشێوەیەكی ڕەسمی ئەوخواستەی یەكلانەكردۆتەوەو لەهەمان كاتیشدا شەقامی گۆڕان دژی چونە حكومەتە.  (جەلال جەوهەر) ئەندامی خانەی راپەڕاندنی بزووتنەوەی گۆڕان لەلێدوانێكدا بۆ شارپرێس رایگەیاندوە" تائێستا ئەو پرسە لەناو بزووتنەوەی گۆڕان بەكراوەیی ماوەتەوەو هیچ بڕیارێكی لەبارەوە نەدراوە و لەچەند رۆژی داهاتوو كۆبوونەوەی جڤاتی نیشتمانی ئەنجامدەدرێت‌و لەو كۆبوونەوەیەش بڕیاری یەكلاكەرەوە دەدرێت". ئەوە لەكاتێكدایە (نزار مەحمود) ئەندامی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان، بەڕۆژنامەی ئاژانسی وتووە" جڤاتی نیشیتمانی دەسەڵاتی داوە بەخانەی ڕاپەڕاندن لەسەر چۆنیەتی بەشداریكردن لەحكومەتی هەرێم و عێراق، ئەگەر پرۆژە چاكسازییەكەی ئێمە كاری پێبكرێت حەزدەكەین لەناو حكومەتدابین وپێویستمان بەگەرەنتیە".  پێشتریش (دانا عەبدولكەریم) ئەندامی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان بەڕوداوی ڕاگەیاندبوو، "بۆ بەشداریكردنیان لەحكومەت پێویستە گەرەنتی جێبەجێكردنی پرۆژەكەیان پێبدرێت". كۆمەڵی ئیسلامی حەزی لێیەتی كۆمەڵی ئیسلامی لە ڕۆژی 23 مانگی ڕابردودا ئەنجوومەنی سەركردایەتیی ئەو حزبە لەڕاگەیەندراوێكدا ڕایگەیاند"سەبارەت بە بەشداریی كردن یان نەكردنی كۆمەڵی ئیسلامیی لە كابینەی داهاتووی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، لەكاتی خۆیدا هەڵوێستی خۆی لەوبارەیەوە ڕادەگەیەنێت". بەپێی لێدوانی هەندێك لەبەرپرسەكانیشی بێت، پێدەچێت كۆمەڵ خواستی هەبێت بۆ بەشداریكردن لەكابینەی نوێ و ڕەنگە چاوەڕوانی هەڵوێستی ڕەسمی بزوتنەوەی گۆڕان بكات. هەرچەندە دەوترێت كۆمەڵی ئیسلامی پێش پرۆژەی هەڵبژاردنی 30ی ئەیلولی 2018 پەیوەندیەكانی لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان ئاساییكردۆتەوە. نەوەی نوێ و یەكگرتوو ئۆپۆزسیۆنن نەوەی نوێ كە پێنجەم هێزە لەسەر ئاستی كوردستان، چاوەڕواندەكرا بایكۆتی پرۆسەی سیاسی بكات وەك پێشتر خۆیان ئاماژەیان پێكرد، بەڵام لەچەند ڕۆژی ڕابردودا بڕیاریدا"وەك  ئۆپۆزسیۆنێكی چالاك لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان بەشداربێت". یەكگرتوی ئیسلامیش كە لەڕیزیەندی شەشەمدایە، وەك یەكەم هێزی كوردستان،  دوای كۆبونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی، حزبەكە بریاری دا" وەك ئۆپۆزسیۆن درێژە دەدات بە خەباتی سیاسی و پەرلەمانی خۆی".  

راپۆرتی: محەمەد رەئوف – فازل حەمە رەفعەت (درەو میدیا) لە چەندین سەرچاوەی جیاوازەوە زانیاری ورد‌و نوێ لەبارەی ئەو شەوە دەستكەوتووە كە ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانی تێدا راگەیەندرا، لەم راپۆرتەدا بەبێ ناوهێنان‌و ئاشكراكردنی سەرچاوەكان، وردەكاری ئەو زانیارییانە بۆ خوێنەران بڵاودەكاتەوە. سەرەتای گومانەكە كاتژمێر (5:00)ی ئێوارە رۆژی 21ی ئۆكتۆبەر، كۆمسیارانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی هەرێمی كوردستان چاوەڕوانی كۆبونەوەیەك بوون بۆ ئەوەی بڕیار لەسەر سكاڵا‌و ئەو سندوقانەی دەنگدان بدەن كە قردێلەی سوریان لێدرا بوو، واتە گومانی ساختەكاری گەورەیان لەسەر بوو. كۆبونەوەكە لەكاتی دیاریكراوی خۆیدا نەكرا، بەفەرمانی سەرۆكی كۆمسیۆن (هەندرێن محەمەد) كە سەربە پارتی دیموكراتی كوردستانە، كۆبونەوەكە بۆ ماوەی نیو كاتژمێر دواخرا، ئەمە گومانی لای هەندێك لە ئەندامانی كۆمسیۆن دروستكرد، لەو كاتانەدا بە ئاشكرا هەست بەوەدەكرا لە دەرەوە فشارەكان لەسەر كۆمسیۆن زیاتر دەبن، بەڵام هەرگیز بیر لەوە نەدەكرایەوە پارتی‌و یەكێتی لە ژێر پەردەوە سەرقاڵی رێككەوتن بن لەبارەی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردن. پارتی یارییەكەی بردەوە لە كۆی (9) كەس لە ئەندامانی كۆمسیۆن، (4) كەسیان كە كۆمسیاری سەربە (بزوتنەوەی گۆڕان‌و كۆمەڵی ئیسلامی‌و یەكگرتووی ئیسلامی) بوون، داوایان دەكرد سكاڵاكان سندوقە سورەكان بەجۆرێك یەكلابكرێنەوە كە تێیدا (تەنها دەنگی ئەو لایەنانە بسوتێنرێن كە تۆمەتبارن بە ساختەكاری لە پرۆسەی هەڵبژاردن). فشاری كۆمسیارەكانی (گۆڕان‌و كۆمەڵ‌و یەكگرتوو) كاریگەری بەهێزی دروستكرد، كۆمسیارانی پارتی رازی بوون بە داوای كۆمسیارانی ئەو سێ لایەنە بۆ سوتاندنی دەنگی ئەو سندوقانەی كە قردێلەی سوریان لێدرابوو، بەتایبەتیش سوتاندنی دەنگەكانی پارتی‌و یەكێتی لەو سندوقانەدا كە گومانی ساختەكارییان لەسەر بوو. بەڵام كۆمسیارانی یەكێتی بەتەواوەتی ئەو داواكارییەیان رەتدەكردەوە، چونكە ئەگەر بەوشێوەیە سندوقە سورەكان یەكلابكرایەتەوە، كورسییەكی پارتی دەچوو بۆ بزوتنەوەی گۆڕان‌و كورسییەكی یەكێتیش كەمدەبووەوە دەچوو بۆ نەوەی نوێ. یەكێتی زۆر توند بوو لەسەر رەتكردنەوەی ئەو میكانیزمەو كەمكردنەوەی كورسییەكانی، كاتێك كۆمسیارانی یەكێتی زانیان كۆمسیارانی پارتی رازین بەوشێوەیە سندوقەكان یەكلابكرێنەوە، پەیوەندیان بە سەركردایەتی خۆیانەوە كردو كەوتنە گفتوگۆو دانوستان لەگەڵ پارتی (رەنگە پشتیوانییەكەی پارتی بۆ داوای كۆمسیارانی سێ لایەنەكە تەنیا بۆ ئەوە بوبێت یەكێتی ناچار بە گفتوگۆ بكات). پارتی‌و یەكێتی لەسەر چی رێككەوتن؟ لەسەر داوای یەكێتی، كۆبونەوە لە پشتی پەردەوە لەنێوان پارتی‌و یەكێتی لەسەر ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دەستیپێكرد، هەر ئەمەش هۆكارەكە بوو لەسەر داوای سەرۆكی كۆمسیۆن كۆبونەوەكە بۆ ماوەی نیوكاتیژمێر دواخرا. پارتی‌و یەكێتی رێككەوتن لەسەر ئەوەی بەشێك لەو سندوقانەی كە  قردێلەی سوریان لێدرابوو لەگەڵ ئەو سندوقانەی كە سكاڵایان لەسەر بوو، دەنگەكانی ناویان بسوتێنرێت، واتە تەواوی دەنگی هەموو لایەنەكان لەو سندوقانەدا، بەجۆرێك هیچ كاریگەرییەك لەسەر ئەنجامی كورسیەكانی هەردوولا دروستنەكات، پارتی‌و یەكێتی دوای ریككەوتن كۆمسیارانی خۆیان لە كۆمسیۆن ئاگاداردەكەنەوە لە رێككەوتنەكە، لەو كاتەدا كۆمسیارانی گۆڕان‌و كۆمەڵ‌و یەكگرتوو دەچنە لای سەرۆكی كۆمسیۆن‌و پێی رادەیەگەیەنن" كاتی كۆبونەوەیە بۆ یەكلاكردنەوەی ئەو سندوقانە" كە ئەنجامی رێژەی 15%ی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانە، بەڵام سەرۆكی كۆمسیۆن پێیان دەڵێ" كۆبونەوە لەسەر ئەو مەسەلەیە ناكەن‌و پرسی ئەو سندوقانەیان یەكلاكردوەتەوەو هەمووی دەسوتێنن". دوای قسەكەی سەرۆكی كۆمسیۆن، كۆمسیارانی (گۆڕان‌و كۆمەڵ‌و یەكگرتوو) بە توڕەییەوە دێنە درەوەو ئەوكاتە دەزانن كە یەكێتی‌و پارتی رێكەوتوون، بۆیە بەیاننامەیەكی ناڕەزایی دەنوسن‌و لە دێڕیكیدا ئاماژە بەوە دەكەن "كاتژمێر 11 شەو بە پەلەو بەبێ هیچ گفتوگۆیەك لەسەری، خشتەیەكی ئامادەكراوی پێشوەختە خرایە دەنگدان‌و بەزۆرینە تێپەڕێنرا". چوار كۆمسیار كە دوانیان سەربە گۆڕان‌و یەكێكیان سەربە كۆمەڵ‌و ئەوی تر سەربە یەكگرتوو بوو، ئەنجامەكەیان رەتكردەوەو بارەگای كۆمسیۆنیان لە شاری هەولێر جێهێشت. كۆمسیارەكانی ئەو سێ لایەنە ئەوەی لەسەریان بوو لە كاركردن‌و  هەڵوێستوەرگرتن كردیان، بەڵام ئەوەی جێگەی سەرەنج بوو حزبەكانیان بەوشێوەیە پشتیوانیان لێنەكردن‌و بەدواداچوونیان نەكردو جدی نەبوون لەوەی بەدوای هەڵوێستە جدیەكانی كۆمسیارەكانیاندا بچن. زێرەڤانی لەبەردەم كۆمسیۆندا! لەگەڵ نزیكبوونەوە ساتی راگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردن، هێزێكی زۆری زێرەڤانی لە دەوروبەرو ناو بینای كۆمسیۆن بڵاوبونەوە‌و  باری نائاسایی ئەمنی لە كۆمسیۆن گیرایەبەر، هۆكاری هاتنی ئەم هێزە ترس بوو لەوەی چوار كۆمسیارە ناڕازییەكە كۆنگرەی رۆژنامەوانی تایبەت بە راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردن تێكبدەن. هەندێك لە كاندیدەكان قوربانییاندا! لەو ماوە كورتەی كە رێككەوتن كراو بڕیار لەسەر سوتانی دەنگی سندوقە سورەكان درا كە (119 هەزارو 617) دەنگ بوو، دەنگی زۆربەی كاندیدەكانیش لەگەڵ دەنگی لیستەكانیاندا سوتێنرا، بەڵام ئەمە هیچ گۆڕانكارییەكی لە دەنگی كاندیدەكان دروستنەكرد، چونكە بەو ماوە كەمە فریای پێداچونەوەی ناوی هەموو كاندیدەكان نەكەوتن، ناوی كاندیدەكان هەر لە ئەنجامی 85%ی ئەنجامەكان دەرهێنرا كە پێشتر جیاكرابوەوە، لەكۆتایدا سوتاندنی ئەو (119 هەزارو 617) دەنگە كە دەبوو گۆڕانكاری لە ناوی كاندیدە سەركەوتووەكاندا بكات، گۆڕانكاری دروستنەكرد‌و ژمارەیەك كاندید لە هەموو لایەنەكان بوونە قوربانی ئەم مامەڵەیەی پارتی‌و یەكێتی‌و سەرنەكەوتن بۆ پەرلەمان.  

ڕاپۆرت: ئارام مەحمود خۆرهەڵاتی فورات جارێكی تر بووەوە باسی گەرمی دۆسیەی سوریا، دوای ئەوەی سوپای توركیا چەند ناوچەیەكی سەربە هێزە كوردییەكانی كردە ئامانج كە لەلایەن ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكاوە پشتیوانی دەكرێت، هەڕەشەكانی توركیا بۆ ئەنجامدانی پرۆسەی سەربازی لەو ناوچەیە تادێت توندتر دەبێت، چونكە مەترسی ئەنكەرە لە دروستبوونی هەرێمێكی كوردی لەناوچەی باكوری سوریا، وەك جۆرێك لە نەخۆشی درێژخایەن‌و فۆبیای لیهاتوو. هەسەدە هەڕەشە دەكات هێزەكانی سوریای دیموكرات (هەسەدە)، فشارەكانی بۆسەر واشنتۆن چڕكردوەتەوە تا دەستوردان بكات بۆ ڕاگرتنی هێرشەكانی سوپای توركیا بۆ سەر ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی، (هەسەدە) لەڕێی ڕاگرتنی پرۆسە سەربازییەكانی دژ بە ڕێكخراوی "داعش" لە ناوچەی (ریفی دێرزوری خۆرهەڵات)، دەیەوێت ئەمریكییەكان ناچاربكات فشار بكەن بۆ راگرتنی هێرشی توركیا بۆسەر ناوچەكە. هێزەكانی سوریای دیموكرات لەبەیاننامەیەكدا كە دوێنێ‌ چوارشەمە بڵاویكردەوە دەڵێت" توركیا هەڕەشەو هێرشەكانی لەسنوری باكوری سوریا توندكردوەتەوە، ئەمەش دوای لێدوانەكانی ڕەجەب تەیب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا دوای كۆتایهاتنی كۆبونەوەی چوارقۆڵی (ئەستەنبوڵ) ڕایگەیاند. ئەو هێرشەی كە توركیا ئێوارەی ڕۆژی سێ‌ شەممەی ڕابردوو بۆ سەر باكوری سوریا ئەنجامیدا، ڕێڕەوی سنوری شاری (گرێ‌ سپی) كردە ئامانج، بەوهۆیەوە پاسەوانێكی ڕێڕەوەكە كوژراوەو یەكێكی تر برینداربوو.  (هەسەدە) لەبەیاننامەكەیدا ئاماژەی بەوەداوە" هێرشەكانی توركیا بۆ سەر باكوری سوریا بوەتە هۆی ڕاگرتنی شەڕی ڕوبەڕوبونەوەی تیرۆر بەشێوەیەكی كاتی كە هێزەكانمان لەدواین پێگەی ڕێكخراوی (داعش) ئەنجامیدەدەن"، هۆشداریشداوە لەوەی بەردەوامبونی ئەو هێرشانە"دەبێتە هۆی ڕاگرتنی هەڵمەتی سەربازی دژی داعش بۆ مایەكی درێژ".  واشنتۆن نیگەرانە  ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا "نیگەرانی قوڵی" لەهێرشە سەربازییەكەی توركیا دەربڕیوە، (ڕۆبێرت بالادینۆ) وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا بە ڕۆژنامەنوسانی ڕاگەیاند" وەشاندنی گورزی سەربازی لەباكوری سوریا لەهەر لایەكەوە بێت، بەتایبەت كە ئەندامانی سوپای ئەمریكا ڕەنگە لەو ناچەیەدا بن یان لەنزیكی ئەو شوێنە بن، بوەتە سەرچاوەی دروستبوونی نیگەرانییەكی قوڵ بۆیان". ئەوەش لەكاتێكدایە بەرپرسانی توركیا دەڵێن، نیازی دەستوەردانی سەربازییان هەیە لەخۆرهەڵاتی فورات بۆ دورخستنەوەی هەر هەڕەشەیەك كە لە ئایندەدا لەسەر وڵاتەكەیان دروستببێت لەئاكامی بوونی هێزە كوردییەكان كە "تۆمەتبارییان" دەكەن بە هەوڵدان بۆ دامەزراندنی هەرێمێكی كوردی لەباكورو باكوری خۆرهەڵاتی سوریا.   هەژمونی هەسەدە لەخۆرهەڵاتی فورات هێزە كوردییەكان زۆرینەی ناوچە (خۆرهەڵاتی فورات)یان لەژێر دەستدایە كە خۆی لەم ناوچانەدا دەبینێتەوە: •    بەشێكی زۆری پارێزگای (ڕقە) •    بەشێكی گەورە لە ناوچەی (ڕیفی دێرزور) •    باكوری دەریاچە فورات •    لەگەڵ كۆنتڕۆڵكردنی زۆربەی ناوچەكانی پارێزگای (حەسەكە)، كە بەدەوڵەمەندترین ناوچەكانی سوریا ئەژماردەكرێن، لەڕووی سامانی ئاو ‌و كشتوكاڵ‌و نەوتەوە وێڕایی دوو چوارگۆشەی ئەمنیی كە بەدەست رژێمی سوریاوەیە لەهەردوو شاری (قامیشلی‌و حەسەكە)و چەند بەشێك لە (ڕیفی حەسەكە)، هێزە كوردییەكان ناوچەیەكی فراوانی (ڕیفی باكوری خۆرهەڵاتی حەلب) لە خۆرهەڵاتی دەریاچەی فورات‌و زنجیرەیەك گوندی باشوری دەریاچەی فوراتیان لەدەستدایە كە لە خۆرئاوای شاری (تەبقە)ەوە درێژدەبێتەوە تا خۆرهەڵاتی شاری (ڕەقە) بەدرێژایی (60) كیلۆمەتر.    

(درەو میدیا): وەزارەتی نەوتی عێراق بڕی هەناردەی نەوت و داهاتەكەی بۆ مانگی تشرینی یەكەمی راگەیاند و بە بەراورد بە مانگەكانی رابردوو هەناردە و داهاتی نەوت زیادیكردووە. بەپێی راگەیەنراوی وەزارەتی نەوتی عێراق، مانگی تشرینی یەكەمی رابردوو عێراق (107 ملیۆن و 530 هەزارو 8) بەرمیل نەوتی هەناردەی دەرەوە كردووە". تێكڕای هەناردەی نەوتی مانگی رابردوو لە رۆژێكدا گەیشتوەتە (3 ملیۆن و 469 هەزار) بەرمیل و تێكڕای نرخی نەوت بۆ هەر بەرمیلێكی لەو مانگەدا بە (74.912) دۆلار فرۆشتووە. داهاتی هەناردەی نەوتی عێراق لە مانگی رابردوودا گەیشتوەتە (8 ملیار و 55 ملیۆن و 257 هەزار) دۆلار بووە،   مانگی ئەیلولی رابردوو كە كۆی داهاتی نەوت ( 7 ملیار و 900 ملیۆن) دۆلار بووە.

ڕاپۆرت: ئارام مەحمود لەدوای پێكهێنانی هەر حكومەتێكی نوێ لەعێراق، ناوەندە سەربازی و ئەمنیەكان و وەزارەتە مەدەنیەكان، مەترسی هەڵمەتی گۆڕانكاری  بەرۆكیان دەگرێت، بەتایبەت پلەكانی بەڕێوەبەری گشتی و بریكاری وەزیر و ڕاوێژكار، بەڵام ئەمجارە مەترسییەكان فراوانترن، لەدەستدانی پۆستی سەرۆك وەزیران و دەرچونی لەدەستی (حزبی دەعوە)، دوای (13) ساڵ لەحوكمكردنی عێراق، مەترسی بەخوریكردنی ڕیسەكەی و لەبەریەك هەڵوەشاندنەوەی ئەو ژێرخانە تۆكمەیەی لێدەكرێت كە بەدرێژایی ساڵانی ڕابردوو لەناو دامەزراوەكانی دەوڵەتدا چاندویەتی.  عەبدلمەهدی گۆڕانكاری گشتگیر دەكات (عادل عەبدولمەهدی) سەرۆك وەزیرانی نوێی عێراق پلانی هەیە بۆ ئەنجامدانی گۆڕانكارییەكی گشتگیر لەناو دامەزراوەكانی حكومەت، بە دامەزراوە سەربازی و ئەمنیی و دەزگای هەواڵگری نیشتیمانیشەوە، پلانەكەی عەبدلمەهدی گۆڕینی ئەو سەرۆك بەش و بەڕێوەبەرە گشتی و بریكاری وەزیر و ڕاوێژكارانە دەگرێتەوە كە زیاتر لەچوار ساڵیان لەپۆستەكانیادا بەسەربردووە، یان تۆمەتی گەندەڵیان لەسەرە یاخود لەبواری پسپۆڕی خۆیاندا كارناكەن. گۆڕانكارییەكان فەرماندی لیوا و فەوج و فیرقەو هێزە تایبەتەكانیش دەگرێتەوە، هاوكات فەرماندەی هێزەكانی پۆلیس لەشاری بەغداد و پارێزگاكانی تریش دەگرێتەوە، ئەوەش لەڕێی لەكارخستنی هەندێكیان و گواستنەوەی هەندێكی تریان یاخود ڕەوانەكردنیان بۆ فەرمانگەی جەنگاوەرە دێرینەكان یان بۆ خانەنشینی،  ئەمە بەقسەی بەرپرسانی نوێ‌ لەحكومەتی عێراق كە بۆ ڕۆژنامەی (عەرەبی ئەلجەدید) قسەیان كردووە. گۆڕانكارییەكان 4 هەزار پلەی وەزیفی دەگرێتەوە  بەپێی ئەو زانیارییانەی بەرپرسانی نوێی حكومەتی عێراق ئاشكرایان كردووە، زۆرینەی ئەوانەی دەكرێنە ئامانج لەگۆڕانكارییەكان بنكەی سەرەكی (حزبی دەعوە)ن، هەنگاوەكانی (عەبدولمەدی)ش لەلایەن هێزە شیعیەكانەوە دەستخۆشی لێدەكرێت، بەتایبەت لەلایەن (ڕەوتی سەدر و ڕێكخراوی بەدر و ڕەوتی حیكمە)، بەوپێیەی (حزبی دەعوە) پۆست و وەزیفە گرنكەكانی لەزۆرینەی وەزارەتەكانی عێراق قۆرخكردووە و ئەنجامنەدانی كودەتایەك یان گۆڕانكارییەك لەهاوكێشەكانی ئێستا لەو پۆستانە، مانای وایە چونە دەرەوەی (دەعوە) لەلوتكەی دەسەڵات كاریگەریكی گەورەی نابێت بەهۆی بونی بنكەیەكی جێبەجێكرنی بەهێزی لەناو دامەزراوەكانی حكومەتدا.    بەشێكی تری ئەو زانیارییانەی باسدەكرێن، گۆڕانكاری گرنگن كە ڕەنگە ئەنجومەنی باڵای دادوەری بگرێتەوە، بەتایبەت سەرۆكەكەی (مەدحەت مەحمود) كە تۆمەتبارە بە لایەنداریكردنی (نوری مالیكی) سەرۆك وەزیرانی پێشوتری عێراق. گۆڕانكارییەكان بەیەكجار ناكرێن سەرچاوە نزیكەكان لە موقتەدا سەدر  ڕابەڕی ڕەوتی سەدر دەڵێن، نزیكەی 4 هەزار پلەی وەزیفی لەسەرۆكی بەشەوە بۆ بەڕیوەبەری گشتی و بریكاری وەزیر و ڕاوێژكار و فەرماندەی لیوا و هێزە ئەمنی و سەربازییەكان پرۆسەی گۆڕانكاری دەیانگرێتەوە، بەڵام بەشێوەیەكی لەسەرخۆ و پلەبەندی، نەك بەیەكجار ، هاوكات دەستەی دەستپاكیش بەشدار دەبێت لەگۆڕانكارییەكان، چونكە نزیكەی لە80% ئەوانەی دەگۆڕدرێن تۆمەتبارن بەئەنجامدانی گەندەڵی و دەوڵەمەندبونی خێرا و سەرپێچی یاسایی وەك دامەزراندنی كەسە نزیكەكانی خۆیان لەو دامەزراوانەی كاری تیادا دەكەن.    عەبادی جورئەتی گۆڕانكاری نەبوو (عەلی سەعدی) ئەندامی حزبی شیوعی بەڕۆژنامەكەی ڕاگەیاندووە" بڕگەی چاكسازی كەعەبدلمەهدی خستویەتیە سەرشانی خۆی، چاكسازی پەیكەری كارگێری بەشێوەیەكی گشتی لەعێراق دەگرێتەوە و جوڵاندنی (مۆمیاكراوەكان) كە لەلوتكەی دەسەڵاتی جێبەجێكردنن لەوەزارەتەكان و دامەزراوە خزمەتگوزراییەكان و سیادییەكان، هەروەها فەرماندەكانی سوپا و پۆلیس ئەوانەی بەرپرس بون لەكەوتنی شارەكانی عێراق" ڕونیشیكردوەتەوە"بەشێكی زۆریان بۆ سەردەمی (بۆڵ برێمەر) حاكمی مەدەنی ئەمریكی دەگەڕێنەوە كەتائێستا نەگۆڕاون" تەئكیدیشی كردووە"یەكێك لەناكۆییەكان لەگەڵ سەرۆك وەزیرانی پێشو حەیدەر عەبادی، سەبارەت بەوخاڵە بوو، لاوازبو لەڕوبەڕوبونەوەیدا، دەیزانی لە 60% ی ئەگەر زیاتر نەبێت لەوگەندەڵییە ئیداری و دواكەوتوییە گشتیەیەی لەعێراق هەیە بەهۆی ئەو بەرپرسانەوەیە، كە ڕەوانەی خانەنشینی نەكران یان نەگوازرانەوە و لێێچینەوەیان لەگەڵ نەكرا، بەوپێیەی لەسەر حزبی دەعوە حساب بوون.  

ڕاپۆرت: ئارام مەحمود ڕۆژی 6 مانگی داهاتوو، ئەمریكییەكان ڕوو لە سندوقەكانی دەنگدان دەكەن بۆ بەشداریكردن لە هەڵبژاردنی نیوەیی وڵاتەكەیان، كە ڕوخساری نوێی كۆنگرێسی ئەمریكا و نیوەی دووەمی ویلایەتی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا ڕەنگدەكات. لەم هەڵبژاردنەدا دیموكراتەكان هەوڵی وەرگرتنەوەی زۆرینەی دەدەن لە كۆمارییەكان لە یەكێك لە ئەنجومەنەكانی كۆنگرێس ( ئەنجومەنی پیران یان ئەنجومەنی نوێنەران) یاخود هەردووكیان پێكەوە.  دەنگدەران لە هەڵبژاردنی "نیوەیی" دا، دەنگ بۆ 35 كورسی ڕیپێدراو لە ئەنجومەنی پیران و 435 كورسی ئەنجومەنی نوێنەران و 36 حاكمی نوێ‌ بۆ ویلایەتەكان دەدەن. هەڵبژاردنی نیوەیی چییە؟ هەڵبژاردنی نیوەیی هەڵبژاردنە بۆ دیاریكردنی ئەندامانی هەردوو ئەنجومەنی كۆنگرێس (ئەنجومەنی پیران و نوێنەران)، لە هەندێك لە ویلایەتەكانیش دەنگ بۆ هەڵبژاردنی حاكمی نوێ‌ دەدرێت، ئەو هەڵبژاردنە بە"نیوەیی" ناودەبرێت, چونكە دوای نیوەی ماوەی سەرۆكایەتی سەرۆكی ویلایەتەیە كگرتوەكانی دێت. كورسییە ڕێپێدراوەكان لە ئەنجومەنی پیران كامانەن؟ كۆمارییەكان خاوەنی زۆرینەیەكی لاوازن لە ئەنجومەنی پیران كە (51) كورسیە بەرامبەر (47) كورسی دیموكراتەكان و دوو كورسی سەربەخۆكان. هەڵبژاردنی نیوەیی بۆ (9) كورسی كۆمارییەكان لە ئەنجومەنی پیران و دوو كورسی سەربەخۆ و 24 كورسیدیموكراتەكان بەڕێوەدەچێت، ئەوەش مانای ئەوەیە دەرفەتی پارێزگاریكردنی كۆمارییەكان لە زۆرینەكەیان زیاترە لە لەدەستدانی. كورسیە ڕێپێدراوەكان لە ئەنجومەنی نوێنەران كامانەن؟ لەئەنجومەنی نوێنەران، كۆمارییەكان خاوەنی زۆرینەیەكی (236) پەلەمانتارن بەرامبەر بە (193) پەرلەمانتاری دیموكراتەكان، لەگەڵ بوونی (6) كورسی بەتاڵ.  دیموكراتەكان كە هەوڵی زۆرینە دەدەن لە ئەنجومەنی نوێنەران پێویستیان بە لانی كەم بەدەستهێنانی (218)كورسییە، ئەوەش درەفەتێكی باشتری بۆ ڕەخساندون، چونكە هەڵبژاردن بۆ سەرجەم كورسییەكانی ئەنجومەنی نوێنەران دەكرێت. كاریگەری هەڵبژاردنی نیوەیی لەسەر ترەمپ چییە؟ ئەو حزبەی زۆرینەی كۆنگرێس بەدەستبهێنێت ململانێ لەسەر هەندێ لە یاسا گرنگەكان یەكلادەكاتەوە، لەگەڵ هەندێك لە سیاسەتەكانی سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا كە دیموكراتەكان دژین و كۆمارییەكانیش پشتیوانی جێبەجێكردنی دەكەن. سەركەوتنی كۆمارییەكان لەم هەڵبژاردنەدا نیوەی دووەمی حوكمی ویلایەتەكەی ترەمپ زۆر  ئاسان دەكات، كە دەرچەیەكی باش دەبێت بۆ جێبەجێكردنی هەندێك لە یاساكان، لە نمونەی توندكردنی یاساكانی كۆچ. خراپترین ئەگەرەكان سیناریۆی "مۆتەكە" بۆ سەرۆكی ئەمریكا، خۆی لە سەركەوتنی دیموكراتەكاندا دەبینێتەوە، دواتریش لەكارخستنی لەپۆستی سەرۆكایەتی، كە ئەگەرێكی دوور نیە.  بەڕای (رودی گیلیانی) پارێزەری تایبەتی ترەمپ"هەڵبژاردنی نیوەیی خۆی لە دوورخستنەوەو مانەوەی ترەمپ دا دەبینێتەوە"  ڕاشیگەیاندووە"ڕێوشێنەكانی دوورخستنەوە دەستپێدەكات ئەگەر دیموكراتەكان ببنە زۆرینە لە ئەنجومەنی نوێنەران". ئەگەر دیموكراتەكان كۆنگرێس كۆنترۆڵبكەن، چاوەڕوان دەكرێت ڕووبەڕووی كۆمەڵێك یاسا ببنەوە كە ترەمپ هەوڵی جێبەجێكردنیان دەدات و دیارترینیان بەدەستهێنانی پارەیە بۆ دروستكردنی دیواری جیاكەرەوە لەگەڵ (مەكسیك) و ڕەتكردنەوەی ئەو سیستمە تەندروستییەی (باراك ئۆباما) داینا. سەرچاوە: ئاژانسەكان  

( درەو میدیا): جوڵانەوەی نەوەی نوێ  ڕاگەیاندراوێكی  بڵاوكردەوەو دووپاتی كردووە بەشداری حكومەتێك ناكات كە یەكێتی و پارتی سەركردایەتی بكەن و بڕیاریاندا وەكو هێزێكی ئۆپۆزیسیۆنی چالاك لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان بەشدار بێت. ئەنجومەنی باڵای جوڵانەوەی نەوەی نوێ لە دوای كۆبونەوەیان راگەیەنراوێكیان بڵاوكردۆتەوە و دەڵێن" بە هیچ شێوەیەك بەشداری حكومەتێك ناكەین كە یەكێتی و پارتی سەركردایەتی بكەن و ئەو بابەتە قابیلی موناقەشە نییە لای جوڵانەوەكە. ئەنجومەنی باڵا بڕیاریانداوە" فراكسیۆنی نەوەی نوێ وەك هێزێكی ئۆپۆزسیۆنی چالاك لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان بەشداربێت"   دەقی ڕاگەیاندراوەكەی ئەنجومەنی باڵای نەوەی نوێ ئەمڕۆ ٣١/١٠/٢٠١٨ ئەنجومەنی باڵای نەوەی نوێ كۆبوونەوەی ئاسایی خۆی ئەنجامدا بە بێ بەشداری سەرۆكی جوڵانەوەكە. تەوەری سەرەكی كۆبوونەوەكە بریتی بوو لە دواهەڵوێستی نەوەی نوێ سەبارەت بە ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان و شێوازی خەباتی پارلەمانی جوڵانەوەكە، هەروەها دیدی نەوەی نوێ سەبارەت بە گفتوگۆكانی پێكهێنانی حكومەتی هەرێم و گفتوگۆ سەبارەت بە پێكهێنانی حكومەتی عێراق و هەڵوێستی نەوەی نوێ. لە تەوەری یەكەمی گفتوگۆكاندا ئەنجومەنی باڵا تەئكیدی كردەوە كە ئەنجامی هەڵبژاردنەكان بە هیچ شێوەیەك گوزارشت لە دەنگی ڕاستەقینەی دەنگدەرانی هەرێم ناكات و پارتی و یەكێتی جارێكی تر بە شێوازی سیستماتیك ئەنجامەكانیان لە بەرژەوەندی خۆیان تەزویر كرد. بەمەش بۆ جارێكی تر خەباتی پەرلەمانیان لە كوردستان لەكەدار كرد، لەگەڵ ئەوەی سەرنج و ڕەخنەی جدیمان لەسەر هەڵبژاردنەكان و ئەنجامەكانی هەیە، بەڵام ئەنجومەنی باڵا لەسەر بنەمای ئەو ڕاوێژ و ڕاپرسیانەی لەناو خۆبەخشانی نەوەی نوێ كراون و هەروەها سەرنج و پێشنیاری دیپلۆمات و كۆمەڵگای نێو دەوڵەتی  لەگەڵ بە هەند وەرگرتنی پێشنیاری خەلكانی تری دەرەوەی جوڵانەوەكە، ئەنجومەنی باڵا بریاریدا كە فراكسیۆنی نەوەی نوێ وەك هێزێكی ئۆپۆزسیۆنی چالاك لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان بەشداربێت. سەبارەت بە بەشداری كردن لە حكومەتی ئایندەی كوردستان، ئەنجومەنی باڵا تەئكیدی كردەوە كە وەك چۆن لە كاتی بانگەشەدا بەڵێنمان بە دەنگدەران دا كە یان دەچینە لوتكەی دەسەڵات یان ئۆپۆزسیۆن، ئەوا تەئكید كرایەوە كە بە هیچ شێوەیەك نەوەی نوێ بەشداری حكومەتێك ناكات كە یەكێتی و پارتی سەركردایەتی بكەن و ئەو بابەتە قابیلی موناقەشە نییە لای جوڵانەوەكە. هاوتەریب لەگەڵ خەباتی ئۆپۆزسیۆن بوون لە پارلەمانی كوردستان، لە پارلەمانی بەغداد فراكسیۆنی نەوەی نوێ وەك هێزێكی ئۆپۆزسیۆنی چالاك دەمێنێتەوە و لەسەر بنەمای بەرنامەی سیاسی جوڵانەوەكە كاردەكات كە چوارساڵی داهاتوو كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغداد لە كێشەی پارە و دەستكەوت ئیمتیازاتی حیزبی و بنەماڵەییەوە بگۆڕێت بۆ كێشەی راستەقینە و دەستوری و هەوڵ بدرێت ئەو كێشانە چارەسەر بكرێن.