راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف ساڵی 2015 كە هەرێمی كوردستان لەشەڕدا بوو دژی "داعش"، پەرلەمانی كوردستان ئامادە نەبوو دوو ساڵی تر تەمەنی یاسایی مەسعود بارزانی سەرۆكی ئەوكاتی هەرێم درێژبكاتەوە، ئەمە قەیرانێكی گەورەی سیاسی دروستكرد، بووە بەهۆی پەكخستنی پەرلەمان بۆ ماوەی دوو ساڵ، بەڵام خولی ئێستای پەرلەمان لەدوای دەستبەكاربوونییەوە بەیاسایەك ویلایەتی پارێزگارەكانی (هەولێر، سلێمانی، دهۆك)ی درێژكردەوە‌و ئێستا دەیەوێت بۆ ماوەی ساڵێك تەمەنی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی درێژبكاتەوە كە دوێنێ ماوە یاساییەكەی كۆتایی هات، جگە لە كۆمسیۆنی هەڵبژاردن، ژمارەیەكی زۆر لە دەستەكانی تری سەربە حكومەت وادەی یاساییان بەسەرچووە‌و دەبێت پەرلەمان چارەسەریان بۆ بكات. كۆتاییەكی خراپ كۆتایی ساڵی 2019 بۆ كۆمسیۆنەكانی تایبەت بە هەڵبژاردن لە هەرێمی كوردستان‌و عێراق باش نەبوو، لە هەرێم (كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی) تەمەنی یاسایی كۆتایی هات‌و پەرلەمان دەیەوێت ساڵێك بۆی درێژبكاتەوە، لە عێراقیش كۆمسیۆنە كۆنەكە هەڵوەشێندرایەوە‌و لەژێر فشاری شەقامدا كۆمسیۆنێكی نوێ هەڵبژێردرا. لەبارەی كۆمسیۆنەكەی كوردستانەوە  كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی هەرێم یەكێكە لەو دەستانەی كە سەربە پەرلەمانی كوردستانە، دەستەكە بەپێی یاسایەك دروستكراوە كە پێی دەوترێت یاسای ژمارەی (4)ی كۆمسیۆنی سەربەخۆی هەڵبژاردن‌و راپرسی‌و لە رۆژی 23ی تەموزی 2014 پەسەندكراوە، بەڵام پێدانی متمانە بە ئەندامانی دەستەكە لە پەرلەمان‌و دەستبەكاربوونی فەرمی كۆمسیۆنەكە سەرەتاكەی دەگەڕێتەوە بۆ رۆژی 3ی كانونی یەكەمی 2014. ئەم كۆمسیۆنە ماوەی (5) ساڵ زیاترە دەستبەكاربووە، لەم ماوەیەدا تەنیا دوو ئەركی تایبەت بە خۆی ئەنجامداوە كە ئەوانیش بریتین لە: یەكەم: بەڕێوەبردنی پرۆسەی ریفراندۆمی سەربەخۆیی هەرێمی كوردستان لە رۆژی 25ی ئەیلولی 2017دا. دووەم: بەڕێوەبردنی پرۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لە 30ی ئەیلولی 2018دا. تا كاتی دروستكردنی ئەم كۆمسیۆنە، هەرێم كوردستان خاوەنی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنی تایبەت بەخۆی نەبوو، ئۆفێسی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانی عێراق لە شارەكانی هەرێم سەرپەرشتی ئەو هەڵبژاردانانەیان دەكرد كە تایبەت بوون بە هەرێمی كوردستانەوە، واتە هەڵبژاردنی سەرتاسەری نەبوون لە عێراقدا. ئەم كۆمسیۆنە لە یاساكەیدا وەكو دەستەیەكی "سەربەخۆ" ناوی هێنراوە، بەڵام ئەندامەكانی لەسەر بنەمای پشكێنەی حزبی دانراون‌و لە پەرلەمانی كوردستان متمانەیان پێدراوە‌و پێكهاتوون لە (9) ئەندام، بەمشێوەیە: •    هەندرێن محەمەد- سەرۆكی كۆمسیۆن، سەربە پارتی دیموكراتی كوردستانە •    رێزان حەمەڕەشید- سەرۆكی فەرمانگەی كارگێڕی هەڵبژاردن، سەربە بزوتنەوەی گۆڕانە •    سلێمان مستەفا- جێگری سەرۆكی كۆمسیۆن، سەربە یەكێتی نیشتمانی كوردستانە •    شیروان زرار- وتەبێژی كۆمسیۆن، سەربە كۆمەڵی ئیسلامییە •    ئیسماعیل حەمەعەلی- كۆمسیار، سەربە یەكگرتووی ئیسلامییە •    عەبدولسەمەد خدر- كۆمسیار، سەربە بزوتنەوەی گۆڕانە •    جوتیار عادل- كۆمسیار، سەربە پارتییە (ئێستا وتەبێژی فەرمی حكومەتی هەرێمە) •    نەهرۆ سەلیم حەننا- كۆمسیار، پشكی پێكهاتەكانە‌و سەربە یەكێتییە •    سەباح عەبدوڵا- كۆمسیار، سەربە پارتی دیموكراتی كوردستان بەگوێرەی راپۆرتی دیوانی چاودێری دارایی كە دەست (درەو میدیا) كەوتووە، تاوەكو ساڵی 2018، كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی (654) فەرمانبەری هەبووە. بۆیان درێژدەكرێتەوە؟ دوێنێ كۆتایی بە چوار ساڵ تەمەنی یاسایی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی هەرێمی كوردستان هات، ئێستا سەرۆك‌و ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمسیۆن شەرعیەتی یاساییان لەدەستداوە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، كۆمسیارەكان نوسراوێكیان ئاڕاستەی سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان كردووە‌و تێیدا داوا دەكەن چارەسەری بارودۆخەكەیان بۆ بكات. بەپێی یاسای كارپێكراو دەبێت پەرلەمانی كوردستان كۆمسیاری نوێ بۆ كۆمسیۆنەكە هەڵبژێرێت، یاسای كۆمسیۆن دەڵێ تەمەنی یاسایی كۆمسیاران (5) ساڵە، كۆمسیاران لە پەرلەمان متمانەی یاسایی وەردەگرن‌و لەبەردەم ئەنجومەنی دادوەریدا سوێندی یاسایی دەخۆن. (درەو میدیا) قسەی لەگەڵ چەند ئەندامێكی لیژنەی یاسایی كرد لە پەرلەمانی كوردستان، بەپێی قسەی ئەوان پەرلەمان بەرەو ئاڕاستەیەك دەڕوات كە دەیەوێت ماوەی ساڵێك تەمەنی ئەم كۆمسیۆنە درێژبكاتەوە. خولی پێنجەمی پەرلەمان لەدوای دەستبەكاربوونییەوە تەمەنی یاسایی پارێزگارەكانی (هەولێر، سلێمانی، دهۆك) تاكاتی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان كە وادەكەی نادیارە، درێژكردەوە، ئەگەر تەمەنی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنیش درێژبكاتەوە، واتە دوو حاڵەتی درێژكردنەوەی ئەنجامداوە، ئەوە لەكاتێكدایە ساڵی 2015 بەهۆی درێژنەكردنەوەی تەمەنی یاسایی مەسعود بارزانی سەرۆكی ئەوكاتی هەرێمی كوردستان، كاركردنی پەرلەمان بۆماوەی دوو ساڵ پەكیكەوت. جەلال محەمەد محەمەد ئەندامی لیژنەی یاسایی لە پەرلەمانی كوردستان لە لێدوانێكدا بۆ (درەو میدیا) وتی:" تا ئێستا ئەم بابەتە نەگەیشتووەتە لیژنەی یاسایی، بەڵام پێشبینی دەكەم ماوەی ساڵێك بۆ كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی درێژبكرێتەوە، چونكە گۆڕانكاریكردن لە كۆمسیۆنەكە بەپێی بەركەوتی هەڵبژاردنی لایەنەكان پێویستی بەكات هەیە". (درەو میدیا) چەندینجار پەیوەندی هندرێن محەمەد سەرۆكی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی‌و ژمارەیەك لە ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمسیۆنەوە كرد، هیچ یەكێكیان وەڵامی پەیوەندییە تەلەفۆنییەكانیان نەدایەوە، تاوەكو دواجار ئیسماعیل خورماڵی نوێنەری یەكگرتووی ئیسلامی لە ئەنجومەنی كۆمسیۆنەكە وەڵامی دایەوە‌و لەبارەی بابەتەكەوە قسەی كرد. خورماڵی وتی:" تەنیا كۆمسیۆنی هەڵبژاردن وادەی یاسایی بەسەرنەچووە، زۆربەی دەستەكانی حكومەت وادەیان تەواوبووە، ئێمە داوامان لە پەرلەمان كردووە، چارەسەر بۆ ئەم بابەتە بدۆزێتەوە". كۆمسیۆن لە راپۆرتی چاودێری دارایدا بەمدواییە (درەو میدیا) راپۆرتێكی نهێنی دەستەی چاودێری دارایی لەبارەی كارەكانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی دەستكەوت، راپۆرتەكە بە وردەی باس لە گومانی گەندەڵی گەورە لەكارەكانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی دەكات. راپۆرتەكە باسی لە ناشەفافیی لە خەرجكردنی بڕی (12 ملیۆن) دۆلار دەكات كە دراوە بەم كۆمسیۆنە بۆ بەڕێوەبردنی پرۆسەی ریفراندۆمی سەربەخۆیی لە 25ی ئەیلولی 2017دا. سەرباری ئەمە، كۆمسیۆنی هەڵبژاردن لەدوای دەستبەكاربوونییەوە ژمارەیەك گرێبەستی تایبەت بە كڕینی كەلوپەل‌و دابینكردنی پێداویستییەكانی خۆی ئیمزاكردووە كە چاودێری دارایی گومانی هەیە لێیان. لەماوەی رابردوودا (درەو میدیا) بەدوو بەشی جیاجیا، كرۆكی راپۆرتەكەی دەستەی چاودێری دارایی بڵاوكردەوە، چەندین بەشی تری ماوە كە تائێستا دەرفەتی بڵاوكردنەوەیان نەبووە‌و لەداهاتوودا بڵاویاندەكەینەوە. خوێنەرانی ئەم راپۆرتە دەتوانن لێرەوە بەشەكانی راپۆرتەكەی چاودێری دارایی لەبارەی گومانی گەندەڵی لە كارەكانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی بخوێننەوە، بۆ بینینی بەشەكان كلیك لەسەر نوسراوە رەنگ سورەكان بكە: •    بەشی یەكەم •    بەشی دووەم ئیسماعیل خورماڵی ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی بە (درەو میدیا)ی وت:" وەڵامی ناوەڕۆكی راپۆرتەكەی چاودێری داراییان ئامادەكردووە‌و دوای پشووەكانی سەری ساڵی نوێ بڵاویدەكەنەوە". كۆمسیۆن لە عێراق لەكاتێكدا كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی لە هەرێمی كوردستان تەمەنی یاسایی كۆتایی هات، لە عێراق كۆمسیۆنی هەڵبژاردن هەڵوەشێندرایەوە‌و لەجێگەی ئەو كۆمسیۆنێكی نوێ دروستكرا. لە عێراق "كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان" یەكێكە لەو دامەزراوانەی كە بووە بە سەرچاوەی نیگەرانی‌و ناڕەزایەتییەكانی ئێسای شەقام، خەڵك رەخنەیان لە كۆمسیۆن دەگرت‌و تۆمەتیارن دەكرد بە ساختەكردنی پرۆسەی سیاسی، ئەمە پەرلەمانی عێراقی ناچاركرد بیر لە دروستكردنی كۆمسیۆنێكی نوێ بكاتەوە. لەیەكەم هەنگاودا پەرلەمانی عێراق وەكو وەڵامدانەوەیەك بۆ فشارەكانی شەقام، یاسایەكی نوێی تایبەت بە كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانی پەسەندكرد. ماددەی (3)ی یاسا نوێیەكەی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان دەڵێ:  •    ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمسیۆن لە (9) كەس پێكدێت •    (5) كەسیان دادوەرەكان دەبن لەسەرتاسەری پارێزگاكانی عێراق •    (2) كەسیان سەربە ئەنجومەنی دادوەری هەرێمی كوردستان دەبن •    (2) كەسیان لەوانە دەبن كە راوێژكارن لە ئەنجومەنی دەوڵەت یاساكە هەڵبژاردنی ئەو (9) ئەندامەی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنی داوەتە دەست ئەنجومەنی باڵای دادوەری عێراق بەشێوەی تیروپشك، دوێنێ ئەنجومەنی دادوەری بەئامادەبوونی نوێنەری نەتەوە یەكگرتووەكان، تیروپشكی بۆ ناوی ئەو كەسانە كرد كە خۆیان بۆ پۆستەكانی كۆمسیۆن كاندیدكردبوو هەروەها لە مەرجەكاتی تایبەت بەو پۆستانە دەرچوو بوون. (5) پارێزەر لەسەر ئاستی هەموو پارێزگاكان وەكو ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن بە تیروپشك هەڵبژێردران، ئەو دادوەرانە بریتی بوون لە: 1- عەباس فەرحان حەسەن 2- جەلیل عەدنان خەڵەف 3- عامر موسا محەمەد 4- فەیاز حسێن یاسین 5- عەلی رەشید ئەنجومەنی باڵای دادوەری هەر بە تیروپشك دوو كەسی تری وەكو ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن، هەڵبژارد كە راوێژكارن لە ئەنجومەنی دەوڵەت‌و بریتین لە هەریەكە لە: 1-    ئینعام یاسین محەمەد 2-    فەتاح محەمەد یاسین بەڵام دوو نوێنەرەكەی هەرێمی كوردستان لە ئەنجومەنی كۆمسیاران، تیروپشكیان بۆ نەكرا، ئەمەش بەهۆی ئەوەی ئەنجومەنی دادوەری هەرێم ناوی كاندیدەكانی رەوانەی ئەنجومەنی باڵای دادوەری عێراق نەكردبوو، ئەمەش بەهۆی ئەوەی تائێستا پارتی دیموكراتی كوردستان‌و یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەسەر كاندیدكردنەكانیان بۆ ئەو پۆستانەی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانی عێراق یەكلانەبوونەتەوە. سەرباری گۆڕینی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن، پەرلەمانی عێراق لە سایتی نوسینی ئەم راپۆرتەدا ماددە‌و بڕگەكانی یاسایەكی نوێی هەڵبژاردنی پەسەندكرد، كە جیاوازە لە یاسا كۆنەكە‌و دەرفەتی گەورە دەكاتەوە لەبەردەم ئەو كەسانەدا كە لەچوارچێوەی حزبە سیاسییەكاندا نین‌و دەیانەوێت خۆیان بۆ پەرلەمان كاندید بكەن.   

 گفتوگۆی رۆژنامەوانی: درەو میدیا برازای جەلال تاڵەبانی‌و براگەورەی نەوەی دووەمی سیاسییەكانی ماڵباتی تاڵەبانییە، ئەو پێشمەرگەی دێرینە، بەڵام نەوەی نوێ زیاتر لەدوای رووداوەكانی "16ی ئۆكتۆبەر"ەوە دەیناسن، ئەوكات ئەو بە راشكاوی‌و بێ پەردە گوزارشتی لە دۆخی شێواوی سیاسی‌و سەربازی كورد دەكرد، ئەم رۆژانە لە كۆنگرەی چوارەمی یەكێتیدا زۆر دەردەكەوێت، (درەو میدیا) لەڕێگەی تەلەفۆنەوە پەیوەندی پێوەكرد، هەوڵماندا روبەڕوو بیبینین، چەندجارێك مۆڵەتی وەرگرت، دواجار پێی وتین ناچارم بەتەلەفۆن گفتوگۆ رۆژنامەوانییەكەتان لەگەڵ بكەم، چونكە زۆر سەرقاڵم، ئەو (ئاراس شێخ جەنگی)یە، یەكێكی ترە لە ئەندامانی ماڵباتی تاڵەبانی كە خۆی بۆ ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی كاندید كردووە، لەم گفتوگۆ رۆژنامەوانییەدا لەبارەی بارودۆخی كۆنگرەی چوارەمی یەكێتییەوە وەڵامی پرسیارەكانی (درەو میدیا) دەداتەوە. دەقی گفتوگۆ رۆژنامەوانییەكە:  درەو میدیا: لە كۆنگرەی چواری یەكێتی ئەبینرێن، بەرنامەتان چییە؟ خۆتان بۆ هیچ پۆستێكی باڵای حزبی كاندید دەكەن ؟ ئاراس شێخ جەنگی: من خۆم كاندید ئەكەم بۆ پۆستی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان، بۆ ئەوەش كە دەردەكەوم من لە كۆنگرەكانی تریش هەر لەوێ بووم، بەڵام ئەوكات هیچ پێویستم بەوە نەبوو، چونكە خۆم كاندید نەكردبوو، ئەوكات جەنابی مام جەلالیش لە ژیاندا بوو، بەڵام ئێستا بەڵێ من خۆم كاندید كردووە. درەو میدیا: لەوێنەكانی ناو كۆنگرەدا ئێوە وەكو نێوەندگیرێك لەنێوان جەمسەرو كارەكتەرە ناكۆكەكاندا دەردەكەن، ئایا وێنەكان گوزارشت لەواقیعی كاری ئێوە دەكەن ؟ ئاراس شێخ جەنگی: من هەروا بووم، من بە چەپكەگوڵەكەی مام جەلال ئیش ئەكەم، یەكێتی نیشتمانی كوردستان هی هەموومانە، بەتەنیا هی من نییە، هی عەمر نییە، هی زەید نییە، هی هەموومانە، هەموومان بەیەكەوە ئەبێت ئیش بكەین، ئەبێت هەموومان هەموو كاتێك هاوكاری یەكتر بین بۆ ئەوەی یەكێتی نیشتمانی كوردستان بگەڕێنینەوە سەر شاڕێگە ئەسڵیەكەی خۆی. درەو میدیا: لە دەرەوە وا دەردەكەوێت كۆنگرەی چوار بەڕێزەوە نەوەی یەكەمی سیاسییەكانی حزب خانەنشین دەكات‌و نەوەیەكی نوێ دەهێنێتە پێشەوە، ئێوە خۆتان لەسەر كام یەكێك لە دوو نەوەكەی یەكێتی ئەژمار دەكەن ؟ ئاراس شێخ جەنگی: وەڵا من جاری بەتەمای خانەنشینی نیم (بەپێكەنینەوە)، بەڵام رەنگە بۆ كۆنگرەی داهاتوو خۆم خانەنشین بكەم.  كاك فەرەیدون پیاوێكی موحتەرەمە، برای ئێمەیە، ئەزیزمانە، كاك فەرەیدون هاتوەتە قاعەكەوەو دوای رۆیشتووە، خۆی رۆیشتوەتەوە  درەو میدیا: پێتوایە نەوە كۆنەكە لەم كۆنگرەیەدا خانەنشین دەبن ؟ ئاراس شێخ جەنگی: من لەگەڵ ئەوە نیم، لەگەڵ ئەوەدام ئەم ئەنجومەنی سەركردایەتییە تازەیە تێكەڵ بێت لە هەردوولا هەموومان پێكەوە، هەندێك لە كۆنەكانیشی تێدا بێت‌و هەندێك خەڵكی تازەش بێتەپێشەوە، چونكە ئەوانە ئەزمونیان هەیە، ئێمە ئەبێت سود لە ئەزمونەكەی ئەوان وەربگرین، لەم مەرحەلەیەش من لەگەڵ ئەوەم كەوا مەجموعەیەك لەو هەڤاڵانە كە بەئەزمونن بمێننەوە، بۆ ئەوەی بتوانین یەكێتی نیشتمانی كوردستان بەڕێوەبەرین. درەو میدیا: ئێوە گەورە راوێژكاری سەرۆك كۆماری عێراقن، سەرۆك كۆمار لە كۆنگرەدا دوچاری مشتومڕ كرایەوە، دەوترێت زۆرێك لە ئەندامانی كۆنگرە كارتی سوریان بەڕویدا بەرزكردوەتەوە كاتێك پێشنیازكراوە بەتەزكییە بكرێت بە ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی ؟ ئاراس شێخ جەنگی: نا، مەلەسە سەرۆك كۆمار نەبوو، هەڵەتێگەیشتنێك هەبوو، ئەو هەڤاڵەی كە پێشنیازەكەی كرد، بەشێوەیەك كردی كە نەیتوانی خەڵكەكە بەباشی تێبگەیەنێت، بەڵام دوای ئەوە كە خەڵكەكە تێگەیشت ئەمە بۆ ئەم سەرۆك كۆمار نییە، ئێمە لە عێراق‌و كوردستاندا چەند پۆستێكی سیادیمان هەیە وەكو سەرۆك كۆمارو سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان‌و جێگری سەرۆكی حكومەت، لەبەرئەوە ئەبێت ئەو خەڵكانەی خۆمان بە ئیحترامەوە بخەینە ئەو سەركردایەتییەی كە هەیە، ناكرێت من سەرۆك كۆمارەكەم بخەمە ناو دەنگدانێكەوە‌و بیشكێنم‌و چەند كەسێك هەستێت.. یەعنی نابێت‌و لە عورف و هیچ عادەتێكدا نەبووە لە دنیادا، ئێمە پێشتریش ئەوەمان پەیڕەو كردووە، جەنابی مام جەلال‌و كاك كۆسرەت‌و كاك بەرهەم. درەو میدیا: مەبەستت ئەوەیە تەزكیەتان پەیڕەو كردووە‌و پێشتریش هەر هەبووە ؟ ئاراس شێخ جەنگی: بەڵێ، بەڵام ئەمە بۆ چەند كەسێكە بۆ چەند پۆستێكە، پاشان خۆم هێشتا مەعلوم نییە، ئەوان ئەوە دەرچوون، بەڵام خۆ لە ئەنجومەنی سەركردایەتی سێ كەسن، ئیتر تەواو، خۆناكرێت من سەرۆك كۆمارەكەم سەركردایەتی نەبێت. درەو میدیا: دوای كارتە سورەكانی كۆنگرە، ئێستا بەرهەم ساڵح چانسی هەیە بۆ سەرۆكایەتی یەكێتی ؟ ئاراس شێخ جەنگی: من جاری نازانم، ئەوەیان ماوەیەتی، چونكە ئەوە ئەكەوێتەوە دەست ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی لە داهاتوودا، نازانم بەڕاستی، كێ ئەڵێ خۆی، خۆی هەڵئەبژێرێت بۆ ئەو پۆستە، جاری من بەڕاستی ئەوەم لە جەنابی كاك بەرهەم نەپرسیوە. هێشتا دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی باڵای سیاسی دیارینەكراوە درەو میدیا: لەبارەی جێگری سەرۆكی حزبەوە قسەوباسی جیاواز هەن، هەندێك دەڵێن سەرۆك تەنیا یەك جێگری دەبێت، هەندێكی تر باس لە چوار جێگر تاوەكو پێنج جێگر دەكەن ؟ كام یەكێك لەو پێشنیازانە دەبێتە بڕیاری كۆتایی ؟ ئاراس شێخ جەنگی: هێشتا یەكلایی نەبووەتەوە، چونكە مەسەلەی پەیڕەو لە كۆنگرەدا هەندێك شتی ماوە كە تەواو بكرێت، ئەو ئەنجومەنە تازەیە راسپێردراوە كەوا لەگەڵ هەندێك خەڵكی شارەزا بۆ ئەوەی كەوا رێكبكەون دەستكاری پەیڕەو بكرێت‌و ئەو پەیڕەوە بكرێت بەرێگای خەباتی یەكێتی.  درەو میدیا: ئەنجومەنی باڵای سیاسی یەكێتی كە كۆسرەت رەسوڵ لە داهاتوودا سەرۆكایەتی دەكات دەسەڵاتەكانی چین ؟ راستە مافی ڤیتۆكردنی بڕیارەكانی سەرۆك‌و ئەنجومەنی سەركردایەتیان دەبێت ؟ ئاراس شێخ جەنگی: هێشتا دەسەڵاتەكانی دیارینەكراوە، ئەوكات ئەویش هاوشێوەی ئەو ئەنجومەنە تازەیەی كە هەڵدەبژێردرێت دادەنیشن بۆ ئەوەی دەسەڵاتەكانیان دەستنیشان بكەن. درەو میدیا: چارەنوسی ئەندامانی مەكتەبی سیاسی یەكێتی چی دەبێت، ئەوان زۆربەیان ئێستا لە ئەنجومەنی باڵای سیاسی دانراون، كۆنگرە بەشێوەی راستەوخۆ دەنگی بۆ نەداون ؟ ئاراس شێخ جەنگی: مەكتەبی سیاسی نەما، تەواو بوو، دوێنێ ئەو مەكتەب سیاسی‌و سەركردایەتییە كۆنەی كە هەبوو هەمووی تەواوبوو، ئێمە هاتینە ناو كۆنگرەی تازەوە، ئێستا كەس مەسئولی سیاسییە نییە، جگە لە سێ كەس كە سەركردایەتین‌و ئەوانەن هەڵبژێردراون (بەرهەم ساڵح- رێواز فایەق- قوباد تاڵەبانی). درەو میدیا: ئەو مەكتەب سیاسییانە لە داهاتوودا كێشەی بۆ سەرۆك‌و ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی حزب لە بڕیارداندا دروستناكەن ؟ ئاراس شێخ جەنگی: من نازانم دەسەڵاتەكانیان چییە، وەكو پێموتن دەسەڵاتەكانیان دوای هەڵبژاردنی سەركردایەتی تازە لیژنەیەك دیاری دەكرێت بۆ دانانی دەسەڵاتی ئەم هەڤاڵە بەڕێزانە. درەو میدیا: دەوترێت كۆنگرەی چوار بە تەوافوقێكی پێشوەختەی تەواوەتی بەڕێوەدەچێت، ئەمە تاچەند راستە ؟ ئاراس شێخ جەنگی: وانییە، وەڵا خەڵك هەیە هەڵئەسێت قسەئەكات، من خۆم هەڵساوم قسەم كردووە، رەخنەم هەبووە، بەڵام هەندێك شت هەیە ئەبێت تەوافوقی لەسەر بكرێت، خۆ ئێمە ناتوانین یەكێتی بخەینە حاڵەتێكەوە كەس نەزانێت بۆ كوێ ئەڕوات، ئێمە مەجبورین یەكێتی بەرەو كەنارێكی ئارام بەرین، لەبەرئەوە هەندێك شت هەیە خەتی سورە، ناتوانین لێی لابدەین. پۆستی پارێزگاری كەركوك دەبێت لەگەڵ بەغداو عەرەب‌و توركمانەكانی كەركوك یەكلای بكەیتەوە درەو میدیا: باسلەوەكرا فەرەیدون عەبدولقادر لە هۆڵی كۆنگرە كراوەتە دەرەوە؟ ئاراس شێخ جەنگی: راست نیە، كاك فەرەیدون پیاوێكی موحتەرەمە، برای ئێمەیە، ئەزیزمانە، بەعەكسەوە وەكو دوێنێ خۆیشی رونكردنەوەیەكی دا، كاك فەرەیدون هاتوەتە قاعەكەوەو دوای رۆیشتووە، خۆی رۆیشتوەتەوە، یەعنی هیچ نەبووە، هەر خۆی خۆی هاتووەو خۆیشی پێش ئەوە وتویەتی دێم بۆ فەترەیەكی كەم‌و ئەڕۆم، شتی وان نییە، ئێمە كۆمەڵێك كەسین كە تۆزێك ئەدەب‌و ئەخلاقمان تێدایە، ئەم پیاوە ئەندامی مەكتەبی سیاسی ئێمە بووە، چەندەها ساڵ وەكو مەسئولمان وابووە، چۆن خەڵك ئەكەینەدەرەوە لە قاعەكەدا، ئەمە ئەسڵەن ئسوڵ‌و ئەدەبی ئێمە نییە.  درەو میدیا: ئێستا لایەنە كوردستانییەكان بەدیاریكراویش پارتی دیموكراتی كوردستان بەچڕی چاودێری كۆنگرەی چوارەمی یەكێتی دەكەن، هاتنەپێشەوەی نەوەی دووەم لەناو یەكێتیدا بەبۆچوونی ئێوەی چ گۆڕانكارییەك لە سیاسەتی حزبەكەدا دروستدەكات، هەندێك لە ئێوە باسی گێڕانەوەی هاوسەنگی سیاسی دەكەن، ئەم هاوسەنگییە چۆن دروستدەكرێت ؟  ئاراس شێخ جەنگی: وەڵا ئێمە ئیشی بۆ دەكەین، ئێمە پەیڕەوو پرۆگرامی تازەمان هەیە، ئەم پەیڕەوو پرۆگرامە دەبێت ئیشی بۆ بكەین، پیشانی خەڵكی بدەین كە ئێمە بەڕاستمانە دەمانەوێت خزمەتی خەڵكی بكەین، كێشەو كەموكوڕییەكانی كە هەیە بتوانین پڕی بكەینەوە، بتوانین كارو ئیشی باش پێشكەشی خەڵك بكەین، هەڵبژاردنیش هەیە، ئەگەر ئێمە بتوانین بەرنامەكەمان جێبەجێ بكەین ئەوكات خەڵك هاوكارمان دەبن بۆ گەڕانەوەی دەسەڵات‌و ئەو هاوسەنگییەی كە هەیە لە ناوچەكە. درەو میدیا: ئێمە پێش هەمووان لە (درەو میدیا) دەقی رەشنوسی پرۆژەی پەیڕەوی ناوخۆی یەكێتیمان دەستكەوت‌و بڵاومانكردەوە، وا دەردەكەوێت پەیڕەوەكە زۆر ئاڵۆزە، بەبۆچونی ئێوە جێبەجێكردنی ئەو پرۆژەیە لەواقیعدا دوچاری ئاستەنگ نابێت ؟ ئاراس شێخ جەنگی: ئەو پەیڕەوەی كە ئێوە بڵاوتانكردەوە رەشنوس بوو، دەستكاری دەكرێت، لیژنەی تایبەتمەند دادەنرێت بۆ ئەوەی دەستكاری ئەو پەیڕەوە بكات، ئەو پەیڕەوە وا دەگونجێنین، كە لەگەڵ واقیعی ئێستای هەرێمی كوردستاندا بگونجێت.  درەو میدیا: پەیڕەوەكە لەڕووی دەسەڵاتەوە یەكێتی دابەشكردووە بەسەر چەند ئۆرگانێكدا، ئەمە نابێتە رێگر لەبەردەم پرۆسەی دروستكردنی بڕیار لەناو یەكێتیدا كە لەدوای نەخۆشكەوتن‌و دواجاریش كۆچی دوایی جەلال تاڵەبانییەوە ئێوە بەدەست ئەم كێشەیەوە دەناڵێنن؟ ئاراس شێخ جەنگی: بۆچی..؟ ئەنجومەنی سەركردایەتی هەڵدەبژێردرێت‌و ئەوانیش لیژنەیەك هەڵدەبژێرن وەكو مەكتەبی سیاسی پێشوو، مەرج نیە ناوی مەكتەبی سیاسی بێت، ئیشوكارەكان بەڕێوەدەبات‌و سەرۆكی دەبێت‌و جێگری دەبێت، لەناو یەكێتی دەسەڵاتەكان بەردەوام وابووە، مەكتەبی سیاسی بڕیارەكانی داوەو سەركردایەتی هەبووە، باوەڕناكەم ئاڵۆزییەك هەبێت.  درەو میدیا: واتا یەكێتی پێش كۆنگرەو دوای كۆنگرە یەكێتییەكی جیاواز دەبێت؟  ئاراس شێخ جەنگی: بەدڵنیایەوە.. بە دڵنیاییەوە. درەو میدیا: ئەمانەوێت لەبارەی كەركوكەوە پرسیارتان لێ بكەین، ئێوە لە دوای ریفراندۆم‌و بەمدواییەش لە دانوستانی پێكهێنانی حكومەتدا كەركوكتان خستەناو گرەوی بەدەستهێنانەوەی پۆستی پارێزگارەوە، بەڵام تائێستا ئەو پۆستەتان وەرنەگرتووە، چارەنوسی كەركوك بەكوێ دەگات ؟ ئاراس شێخ جەنگی: پۆستی پارێزگار دەبێت لەگەڵ بەغداد یەكلایی بكەیتەوە، كاتی خۆشی رام وابووە، ئەو پۆستە دەبێت لەگەڵ بەغداو عەرەب‌و توركمانی كەركوك یەكلای بكەیتەوە، ئەنجومەنی پارێزگا هەڵوەشاوەوەو هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگا دواخراوە، بارودۆخی عێراق ئاوای لێهاتووە، دەبێت لەگەڵ عێراق، لەگەڵ عەرەب‌و توركمان هەرسێكمان دابنیشین، بۆ چارەسەركردنی ئەم كێشەیە.  

(درەو میدیا): بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق داواكارییەكی ئاڕاستەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، تێیدا داوا لە پەرلەمان دەكات كوتلەی گەورە (زۆرینە)‌و كاندیدی ئەو كوتلەیەی بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیرانی نوێی عێراق بۆ دیاری بكات. پێشتر سەرۆك كۆمار داوایەكی ئاڕاستەی دادگای باڵای فیدراڵی عێراق كردو داوای لێكرد ماددەی 76ی دەستوری بۆ لێبكداتەوە لەبارەی كوتلەی زۆرینەوە. دادگا ئەمڕۆ لە وەڵامی پرسیارەكەی بەرهەم ساڵحدا لەبارە دیاریكردنی كوتلەی گەورە جارێكی تر گەڕایەوە بۆسەر تەفسیرە كۆنەكەی خۆی و رایگەیاند: •    گەورەترین كوتلە ئەو كوتلەیەیە كە دوای هەڵبژاردن وەكو یەك لیست دروستدەكرێت. •    دەكرێت كوتلەی گەورە لە دوو لیست یاخود زیاتر پێكبێت كە زۆرترین ژمارەی كورسی پەرلەمان لە یەكەم دانیشتنیدا لەخۆبگرێت و ئەندامەكانی سوێندی یاساییان خواردبێت. بڕیاربوو ئەمڕۆ بەرهەم ساڵح كاندیدێك راسپێرێت بە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لە عێراق لە شوێنی عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیران كە بەمدواییە لەژێر فشاری خۆپیشاندەران دەستی لەكاركێشایەوە، بەڵام ئاماژەكان بۆ ئەوەدەچن راسپاردنی كاندیدی سەرۆك وەزیران كاتێكی زیاتر دەخایەنێت. بەپێی دەستوری عێراق دەبێت ئەو كوتلەیەی كە زۆرترین كورسی لە پەرلەماندا هەیە كاندید پێشكەش بكات بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران، بەڵام ئێستا بەهۆی فشاری ناڕەزایەتی شەقام و پەرتبوونی هاوپەیمانێتییە سیاسییەكانەوە كوتلەی زۆرینە لە پەرلەماندا ون بووە، بەرهەم ساڵح دەیویست ئاگری كاندیدی سەرۆك وەزیران لەخۆی دوربخاتەوەو تۆپەكە فڕێبداتە ناو پەرلەمان و خۆی لە ناڕەزایەتییەكانی شەقام بپارێزێت، پرسیاركردنی لەبارەی كوتلەی زۆرینە لە دادگای فیدڕاڵی لەوچوارچێوەدا بوو.

ئەنجومەنی باڵای سیاسی یەكێتی درەو میدیا:  لە كۆبونەوەی یەكەم رۆژی یەكێتی، ئەنجومەنی باڵای سیاسی یەكێتی نیشتمانی كوردستانی پەسەندكرد. كۆسرەت رەسوڵ عەلی سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای سیاسی ئەندامانی ئەنجومەنی سیاسی •    مەلا بەختیار •    ئەرسەلان بایز •    شێخ جەعفەر شێخ مستەفا •    عومەر فەتاح •    حاكم قادر •    دلێری سەید مەجید •    عەدنان موفتی •  هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد لە مادەی ( 49) ی پەیرەوەكەدا باس لەدەستەی بەرژەوەندییەكانی یەكێتی ( ئەنجومەنی باڵای دانایان دەستەی باڵا) كراوە، كە لەماوەی 45 رۆژ دوای كۆنگرەی یەكێتی هەڵدەبژێردرێن ،كە پێكدێن لە:  ئەركو دەسەڵاتەكانی سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای سیاسی -    پێشكەشكردنی راسپاردە  -    ناوەندگیری بۆ گرفت و كێشەكان -    پێشنیازكردنی رێكارەكانی چارەسەر سەرۆكی دەستەی پاراستنی یەكێتی پارێزەری گشتی یەكێتی دەبێت لەبەرزترین ئاستدا و پێكدێت لە: -    سەرۆكی دەستەی پاراستن -    سەرۆك/ سكرتێری حزب -    سكرتێری ئەنجومەنی سەركردایەتی

درەو میدیا: دوای پەیامەكەی مەرجەعی باڵای شیعەكان، بژاردەی هەڵبژاردنی پێشوەخت لەعێراق یەكلابوەوە، كە بەیەكێكی تر لە دەستكەوتە دیارەكانی خۆپیشاندەران دادەنرێت‌و، ژمارەیەك هێزی سیاسیش كە دیارتریناین "هاوپەیمانی نەسر" و "ڕەوتی سەدر"و"بەرەی ڕزگاری"یە پشتیوانی دەكەن، كە وەك چاودێران دەڵێن، هەم بۆ خۆ نزیككردنەوەیە لەشەقام و،  هەمیش بۆ خۆ بەدورگرتنە لە دروشمە توندەكانیان لە گۆڕەپانەكانی خۆپیشاندان.  ئەم پێشهاتە تازەیە كە سەرلەنوێ‌ نەخشەی سیاسی ‌و پێگەی هێزەكان لە عێراق دادەڕێژێتەوە لەكاتێكدایە، هێشتا ئەو یاسایەی كە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقی پێ‌ بەڕێوەدەبرێت ناكۆكی لەسەرەو یەكلانەكراوەتەوە، ئەو لایەنەش دیارینەكراوە كە سەرپەرشتی پرۆسەی هەڵبژاردن دەكات. كوتلە سیاسیەكانی ناو پەرلەمانی عێراق جموجۆڵەكانیان چڕكردۆتەوە لە پێناو گەیشتن بە ڕێككەوتن سەبارەت بە مادانەی لە یاسای هەڵبژاردندا ناكۆكییان لەسەرە، بە تایبەت مادەی (15) كە پەیوەستە بە دابەشكردنی بازنەكانی هەڵبژاردن، ئەمە بەوتەی ئەندامێكی لیژنەی یاسایی پەرلەمانی عێراق كە قسەی بۆ ڕۆژنامەی (ئەلعەرەبی جدید) كردووە. ترسی بچوكبوونەوەیان هەیە ئەو پێشنیازەی لەگەڵ خواستی خۆپیشاندەراندا دێتەوە ئەوەیە، عێراق دابەشبكرێت بۆ بازنەی هەڵبژاردنی بچوك كە خۆ هەڵبژاردن تێیدا تاكە كەسی بێت، بەڵام هێزە كوردییەكان و هەندێك لایەنی شیعەو سوننە تێبینیان هەیە لەسەری چونكە پێیانوایە ئەم یاسایە حزبەكانیان بێبەشدەكات لە بەدەستهێنانی كورسی پەرلەمانیی كە شایستەی قەبارەی خۆیان بێت لە پەرلەمانی داهاتوودا.   گفتوگۆكان سەبارەت بە پرۆسەی هەڵبژاردن لە یاسای هەڵبژاردندا كۆتایی نایەت، بەڵكو ئەركێكی گرانتر سەرهەڵدەدات ئەویش ئەو لایەنەیە كێیە كە سەرپەرشتی پرۆسەی هەڵبژاردنی داهاتوو دەكات، هێزە سیاسییەكان تا ئێستا ڕێككنەكەوتوون لەسەر ئەوەی دادوەری بێلایەن بكەن بە ئەندامی كۆمیسۆنی نوێی هەڵبژاردن، یان مامۆستای زانكۆ و كەسانی پسپۆڕ.  عەبدولڕەحمان مەشهەدانی، سەرۆكی ڕێكخراوی"حامورابی" بۆ چاودێریكردنی هەڵبژاردن دەڵێت، بەهۆی چەقبەستویی حكومەت و پەرلەمان هەڵبژاردنی پێشوەخت بووە بە زەرورەت، پێشیوایە باشترین چارەسەر بۆ ئیدارەدانی هەڵبژاردنی پێشوەخت پێكهێنانی كۆمیسیۆنێكە لە دادوەران بەهاوكاری دادوەرانی تر لەهەر بازنەیەكی هەڵبژاردان.  مەشەهدانی كە بۆ هەمان سەرچاوە قسەیكردووە، دەڵێت:"سەرپەرشتیكردنی نێودەوڵەتی كارێكی زۆر پێویستە" بەڵام بەقسەی ئەو " بە ئاسانی ئەوكارە دەستەبەر ناكرێت بە هۆی بوونی 54 هەزار وێستگەی هەڵبژاردن و ڕەنگە بگاتە 60 هەزار لە هەڵبژاردنی داهاتوودا، ئەو ژمارەیەش  نزیكەی 100 هەزار چاودێری ناوخۆیی و نێودەوڵەتی پێویستە كە كارێكی زەحمەتە.  پێشتر نوێنەرایەتی نەتەوەیەكگرتووەكان لە عێراق ئامادەیی خۆی دەربڕیوە بۆ هاوكاریكردنی عێراقییەكان لە چاودێرێكردنی هەڵبژاردنی داهاتوو، ئەوەش هاوكات بووە لەگەڵ داواكاری خۆپیشاندەران بۆ پێویستی بوونی سەرپەرشتیكردنێكی نێودەوڵەتی بۆ هەڵبژاردنی داهاتوو لە عێراق. هەڵبژاردن كەی بەڕێوەدەچێت؟ دوای یەكلابونەوەی بەڕێوەچوونی پرۆسەی هەڵبژاردنی پێشوەخت، وادەی بەڕێوەچوونی یەكێكە لە پرسیارە گرنكەكان، سیستانی لەوتاری هەینی ڕابردودا بە دیاریكراوی داوایكردووە حكومەتی نوێ زۆر دوانەكەوێت،  كە ئەمە مانای وایە پرۆسەی هەڵبژاردن دەبێت دەست و بردی تیادابكرێت، خۆپیشاندەرانیش لە دواین بەیاننامەیاندا 6 مانگیان وەك دوورترین كات دیاریكردووە بۆ بەڕێوەبردنی پرۆسەكە. بەشێك لە چالاكان و خۆپیشاندەران وادەكەیان زۆر بەلاوە گرنگ نییە بەقەد ئەوەی تەركیزیان لەسەر یاسایەكی دادپەرەوەرە بۆ هەڵبژاردن، هاوكات ئەو لایەنەی كە سەرپەرشتی هەڵبژاردنەكە دەكات كە، ئەمە یەكێكە لەكێشە جەوهەرییەكان و هۆكاری تەقینەوەی ناڕەزایەتییەكانیش، بەوپێیەی زۆرێك لە چاودێران و خەڵكی عێراق پێیانوایە ئەم پەرلەمانەی ئێستای عێراق بەرهەمی پرۆسەیەكی پڕ لە گومان و ساختەكارییە و نوێنەرایەتی ڕاستەقینەی چین وتوێژە جیاوازەكان ناكات، ئەو لایەنەشی كە سەرپەرشتی پرۆسەی هەڵبژاردنی كردووە، كە كۆمسیۆنی هەڵبژاردنی پێشووە بە ئاشكرا دەستی تۆمەتی بۆ ڕاكێشراوە، وێڕای ئەوەی شتێكی شاراوەنییە كە زۆرینەی خەڵكی عێراق بایكۆتی هەڵبژاردنی ساڵی 2018ی پەرلەمانی عێراقیان كردووە.  زۆرینەی پێشبینییەكان وای بۆ دەچن لە ناوەڕاستی ساڵی 2020دا پرۆسەی هەڵبژاردنی پێشوەخت لە عێراق بەڕێوەبچێت، ئەنجامی هەڵبژاردنی پێشوەخت ئەنجامێك نابێت بۆ تەواوكردنی ئەو تەمەنەی پەرلەمانی ئێستا ماویەتی، بەڵكو پەرلەمان و حكومەتێكی نوێی لێدێتە بەرهەم كە لەساڵی 2020 بۆ 2024 بەردەوام دەبێت.  سەرەتای ساڵی 2005 هەڵبژاردنی كۆمەڵی نیشتمانی ڕاگوزەر لەعێراق بە ڕێوەچوو، لە دوای پەسەندكردنی دەستوری هەمیشیەی عێراق، چوار پرۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمان بە ڕێوەچووە: •    لە 15 كانونی یەكەمی ساڵی 2005 یەكەم هەڵبژاردنی پەرلەمانیی دوای پەسەندكردنی دەستوری هەمیشەیی عێراق ئەنجامدراو لە 20 ئایار 2006 نوری مالیكی بووە سەرۆك وەزیران.   •    لە7ی ئازاری 2010 هەڵبژاردنی خولی دووەمی پەرلەمانی عێراق بەڕێوەچوو، بۆ جاری دووەم نوری مالیكی پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراقی وەرگرتەوە. •    لە 30 نیسانی ساڵی 2014 سێیەم هەڵبژاردنی گشتی لە عێراق ئەنجامدراو لە 11 ئابی هەمان ساڵ حەیدەر عەبادی بۆ پێكهێنانی كابینەی حكومەت ڕاسپێردرا.   •    لە 15 ئایاری ساڵی 2018 چوارەم هەڵبژاردنی گشتی لە عێراق بەڕێوەچوو، لە 2 تشرینی یەكەمی هەمان ساڵ عادل عبدولمەهدی ڕاسپێردرا بۆ پێكهێنانی حكومەت دوای ساڵێك خۆپیشاندانێكی خوێناوی بەغدادی پایتەخت و زۆرینەی شارەكانی ناوەڕاست و باشوری عێراقی گرتەوە، دژی نادادی و گەندەڵی و بێكاری و نەبوونی خزمەتگوزرارییە سەرەتاییەكان، كە تائەم ساتەش بەردەوامە، لە 30 تشرینی دووەمی 2019 عەبدولمەهدی ناچاركرا دەستلەكاربكێشتەوە.  دوای هەموو ئەو ڕوداوانەی لەدوو مانگی ڕابردودا ڕویانداوە، بە كوژرانی سەدان خۆپیشاندەر و برینداربونی هەزارانی ترەوە، ئێستا خەڵكی عێراق چاوی لە ئەنجامدانی هەڵبژاردنێكی نوێیە و لەو گۆشە نیگایەوە لە داهاتووویەكی باشتر لە ئێستا دەڕوانێت.      

راپۆرت: محەمەد رەئوف- فازل حەمەڕەفعەت بەرهەم ساڵح لەگەڵ قوباد تاڵەبانی‌و رێواز فایەقدا بەهۆی پۆستە حكومییەكانیانەوە بەشێوەیەكی راستەوخۆو بەبێ ركابەرێتی وەكو یەكەمین كەس بۆ ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی هەڵبژێردرا، ئەمە شاناز ئیبراهیم ئەحمەدی توڕەكرد، مەلا بەختیار كە زۆرترین قسەی لەسەر كۆنگرە كرد، ئەمڕۆ بێدەنگ بوو، كۆسرەت رەسوڵ وەكو سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای سیاسی حزب هەڵبژێردرا، بەڵام ئەندامانی ئەنجومەنەكەی كە پێكدێن لە مەكتەب سیاسییە كۆنەكان دەنگدانیان بۆ نەكرا، (درەو میدیا) لەم راپۆرتەدا وردەكاری زیاتر لەبارەی یەكەمین رۆژی كۆنگرەی چوارەمی یەكێتی نیشتمانی كوردستان بڵاو دەكاتەوە. كۆنگرە لە یەكەم رۆژیدا ئێوارەی ئەمڕۆ كارەكانی یەكەم رۆژی چوارەمین كۆنگرەی یەكێتی نیشتمانی كوردستان كۆتایی هات، سەركردەكانی یەكێتی رۆژێكی سەختیان بەڕێكرد، ئەمڕۆ كۆنگرە چارەنوسی سیاسی (4) سەركردەی حزبەكەی یەكلاكردەوە، لەدوو رۆژی داهاتوودا ئەندامانی تری ئەنجومەنی سەركردایەتی هەڵدەبژێردرێن كە بەكۆی گشتی ژمارەیان (121) كەسە. چی رویدا ؟ تەوەری یەكەمی كارەكانی رۆژی یەكەمی كۆنگرەی یەكێتی بریتی بوو لە هەڵبژاردنی سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای سیاسی حزب، ئەمە پۆستێكی نوێیە‌و تایبەت بەم قۆناغەی دۆخی ناوخۆیی یەكێتی دروستكراوە. سەرەتا لە رەشنوسی پەیڕەوی ناوخۆدا، ئەم ئەنجومەنی ناوی "دەستەی پاراستنی یەكێتی- ئەنجومەنی باڵای دانایان" بوو، بەڵام ئەمڕۆ لە كۆنگرەدا ناوەكەی گۆڕدرا بۆ "ئەنجومەنی باڵای سیاسی". بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، لە كۆنگرەدا حاكم قادر حەمەجان وەكو لیژنەی سەرپەرەشتیاری كۆنگرەی چوارەم پێشنیازی دروستكردنی (ئەنجومەنی باڵای سیاسی یەكێتی)ی خستوەتە بەردەم كۆنگرە‌و ئەندامانی كۆنگرە بەزۆرینەی دەنگ پێكهێنانی ئەم ئەنجومەنەیان بە سەرۆكایەتی (كۆسرەت رەسوڵ عەلی) پەسەندكردووە. (درەو میدیا) زانیویەتی، لە كۆنگرەدا تەنیا دەنگ لەسەر دروستكردنی ئەنجومەنەكە دراوە بە سەرۆكایەتی كۆسرەت رەسوڵ، ئەندامانی ئەنجومەنی باڵای سیاسی كە بەبێ سەرۆك، ژمارەیان (7) كەسە لەماوەی (45) رۆژدا دوای تەواوبوونی كۆنگرە، بەهەماهەنگی لەگەڵ (ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی) هەڵدەبژێردرێن. ئەوانەی دەبن بە ئەندامی ئەم ئەنجومەنە كە كۆسرەت رەسوڵ عەلی سەرۆكایەتی دەكات، بریتین لە هەریەكە لە: •    مەلا بەختیار •    ئەرسەلان بایز •    شێخ جەعفەر شێخ مستەفا •    عومەر فەتاح •    حاكم قادر •    دلێری سەید مەجید •    عەدنان موفتی •  هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد ئەمانە راستەوخۆ لەلایەن كۆنگرەوە هەڵنابژێردرێن‌و چیتر مافی ئەوەشیان نییە خۆیان بۆ ئەنجومەنی سەركردایەتی هەڵبژێرن. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) هەوڵێك هەبووە لەلایەن مەلا بەختیارەوە بۆ ئەوەی هاوكات لەگەڵ ناوی كۆسرەت رەسوڵدا، ناوی ئەندامانی ئەنجومەنی باڵای سیاسیش بەدەنگدانی كۆنگرە بەشێوەی راستەوخۆ پەسەندبكرێت، بەڵام ئەم هەوڵە سەرینەگرتووەو ئێستا ئیتر ئەنجومەنەكە كە مەلا بەختیار خۆی یەكێكە لە ئەندامەكانی شەرعیەتی دەنگدانی راستەوخۆی كۆنگرەی نییە. بەرهەم ساڵح مەترسی تێپەڕاند ئەمڕۆ رۆژێكی هەستیار بوو بۆ بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق، ئەو مەترسی هەبوو لەبەردەم ئەندامانی كۆنگرەدا نەیارە سیاسییەكانی ناوخۆی حزبەكەی تۆڵەی مێژوویی لێبكەنەوە‌و دوچاری شكستی بكەن، بەڵام دۆستەكانی لە نەیارەكانی بەهێزتربوون‌و چارەنوسی سیاسی ئەویان لە نسكۆیەكی تر پاراست. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، بەرهەم ساڵح لەگەڵ قوباد تاڵەبانی‌و رێواز فایەق بەهۆی پۆستە حكومییەكانیانەوە بە تەزكیە‌و بەبێ ركابەرێتی خراونەتەبەردەم دەنگدانی ئەندامانی كۆنگرەوە تاوەكو بەشێوەیەكی راستەوخۆ وەكو ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی هەڵبژێردرێن. (درەو میدیا) زانیویەتی، سەرەتا پێشنیازی دانانی ئەم سێ كەسە بۆ ئەنجومەنی سەركردایەتی نەیاری زۆری هەبووە‌و ژمارەیەكی زۆر لە ئەندامانی كۆنگرە كارتی سوریان بەڕووی پێشنیازەكەدا بەرزكردوەتەوە. وەكو باسدەكرێت، حاكم قادر كە پێشنیازەكەی خوێندوەتەوە، بەجۆرێك باسی كردووە ئەندامانی كۆنگرە دڕدۆنگ بوون، وا قسەی كردووە ئەوانەی پۆستی باڵایان هەیە بە وەزیرەكانیشەوە راستەوخۆ بۆ ئەنجومەنی سەركردایەتی هەڵبژێردرێن، بۆیە كارتی سور ژمارەی زۆر بووە، بەڵام كە دواتر رونكردنەوەی داوە لەبارەی ئەوەی پێشنیازەكە تەنیا سێ كەس (بەرهەم ساڵح، قوباد تاڵەبانی، رێواز فایەق) دەگرێتەوە نەك هەموو ئەوانەی پۆستیان هەیە، ئەوكاتە پێشنیازەكە دەنگی زیاتری هێناوە‌و ژمارەی كارتە سەوزەكان زیاتر بووە، واتە پەسەندكردنی هەڵبژاردنی ئەو سێ كەسە بۆ ئەنجومەنی سەركردایەتی دووجار دەنگدانی لەسەر كراوە، هەندێك باسلەوە دەكەن لەمەدا لاهور شێخ جەنگی‌و هاوەڵەكانی رۆڵیان هەبووە‌و بەرهەم ساڵحیان لە شكست رزگاركردووە. بەمشێوەیە (بەرهەم ساڵح) مەترسی تێكشاندنی لەبەردەم ئەندامانی كۆنگرە تێپەڕاند‌و لەگەڵ قوباد تاڵەبانی‌و رێواز فایەقدا وەكو یەكەمین كەس بوون بە ئەندامی سەركردایەتی گشتی، لەدوای گەڕانەوەی بۆ ناو یەكێتی، ئەمە سەختترین ئاڵنگاری بوو لەبەردەم بەرهەم ساڵحدا. ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی لە (121) كەس پێكدێت، سێ كەسیان ئەمڕۆ هەڵبژێردرا، بڕیارە سبەینێ (118) ئەندامەكەی تر هەڵبژێردرێن، ئەم ئەنجومەنی لەماوەی (15) رۆژی داهاتوودا سەرۆكی یەكێتی هەڵدەبژێرێت، بەرهەم ساڵح كاندیدی بەهێزە بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی یەكێتی، ئەو كە لە هەڵبژاردنی كاندیدی سەرۆك كۆماری چانسی خۆی لە سەركردایەتیدا تاقیكردەوە‌و سەركەوت، ئەمجارەش بە پاڵپشتی ماڵباتی تاڵەبانی‌و كۆسرەت رەسوڵ دەیەوێت هەمان چانس بباتەوە. تائێستا باسلەوە دەكرێت سەرۆكی یەكێتی چوار جێگری دەبێت، جێگرەكان بریتی دەبن لە (لاهور شێخ جەنگی، بافڵ تاڵەبانی، شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ، رەفعەت عەبدوڵا)، بافڵ تاڵەبانی دەیەوێت سەرۆك تەنیا یەك جێگری هەبێت‌و خۆی ئەو پۆستە وەرگرێت، ئەمە بابەتێكە كە هێشتا مشتومڕی لەسەرە‌و یەكلانەبووەتەوە. سەرۆكی حزب جێگرو دەستەیەكی جێبەجێكاری لەگەڵ دەبێت، ئەم دەستەیە لەجێگای مەكتەبی سیاسی جارانی یەكێتییە‌و ئەندامەكانی لە ئەنجومەنی سەركردایەتی هەڵدەبژێردرێن.  توڕەبوونەكەی شاناز ! یەكێك لە بەشداربووانی كۆنگرەی چوارەمی یەكێتی بە (درەو میدیا)ی راگەیاند، لەكاتی خوێندنەوەی پێشنیازی دانانی بەرهەم ساڵح وەكو ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی بە تەزكیە، شاناز ئیبراهیم ئەحمەد كە نەیارێكی مێژوویی بەرهەم ساڵحە، چووەتە سەر منەسەی كۆنگرە‌و داوای كردووە هیچ جۆرە جیاكارییەك بۆ كەس نەكرێت‌و هەموان لەبەردەم كۆنگرەدا خۆیان هەڵبژێرن، بەڵام ناڕەزایەتی‌و نیگەرانییەكانی هیچ شتێكی لێ سەوز نەبووە. شاناز ئیبراهیم ئەحمەد تانەی لە پێشنیازی هەڵبژاردنی ئەو سێ كەسە داوە بەشێوەی راستەوخۆو وەكو ئاماژەیەك بۆ بەرهەم ساڵح وتویەتی، ئەم پێشنیازە بەتایبەتی بەباڵای كەسێكدا بڕاوە، ئەگەرنا بۆچی هەریەكە لە قوباد تاڵەبانی‌و رێواز فایەق ژمارەی كاندیدبوونیان بۆ ئەنجومەنی سەركردایەتی وەرگرتووە بەڵام بەرهەم ساڵح وەرینەگرتووە.  مەلا بەختیار كە لە بابەتی لێدان لە پێگەی بەرهەم ساڵح لەم كۆنگرەیەدا لەگەڵ شاناز ئیبراهیم ئەحمەددا خاڵی هاوبەشیان هەبوو، بێدەنگی هەڵبژارد‌و هیچ هەڵوێستێكی روونی لە یەكەم رۆژی كۆنگرەدا لێ نەبینراوە، ئەمە لەكاتێكدایە لە رۆژانی بەر لە كۆنگرەدا پێش هەموان دەستی بە كاركردن‌و راگەیاندنی پرۆژەو بانگەشە‌و كۆڕو كۆبونەوە كرد. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) هەموو ئەم مشتومڕانە لەبارەی بەرهەم ساڵحەوە لەكاتێكدا بووە بەرهەم ساڵح خۆی لەناو هۆڵی كۆنگرەدا نەبووە‌و هەر سەرەتای كۆنگرە‌و لەناوەڕاستی وتارەكەی كۆسرەت رەسوڵدا هۆڵی كۆنگرەی بەجێهێشتووە. یەكێتی‌و چیرۆكی كۆنگرە كۆنگرەی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لە شاری سلێمانی دەستیپێكرد، ئەمە كۆنگرەی چوارەمی حزبە، یەكێتی ساڵی 1975 دامەزراوە، لە 44 ساڵ تەمەندا تەنیا (3) كۆنگرە‌و دوو پلینیۆمی كردووە. كۆنگرە بەردەوام لەناو یەكێتی نیشتمانیدا سەرچاوەی ترس‌و دابەشبوون‌و لێكترازانی نێوان هاوڕێ‌و هاوخەباتەكان بووە، كۆنگرەی ئەمجارەش بەدوو نییە لەو مەترسییانە. یەكێتی لە سازدانی كۆنگرەدا تەمەڵترین حزبی سیاسییە لە هەرێمی كوردستان، رەنگە هۆكارەكەی بۆ ئەوە بگەڕێتەوە ئەم حزبە هەر لەسەرەتاوە لە یەكگرتنی سێ ئاڕاستەو گروپی سیاسی جیاواز (كۆمەڵەی ماركسی لینینی كوردستان، ‏بزوتنەوەی سۆسیالیستی كوردستان، ‏هێڵی گشتی) دروستبووە‌و هەمیشە مەترسی هەبووە لە كۆنگرەدا پارسەنگ تێكبچێت‌و حزبەكە لەبەریەك هەڵوەشێتەوە، ئێستا ئەو ئاڕاستە سیاسییانە لەناو یەكێتیدا نەماون، ئاڕاستەی نوێ پەیدابوون كە زیاتر بزنس رۆڵی سەرەكی تێدا دەبینێت. بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی یەكێتی، كۆنگرە "بەرزترین دەسەڵاتە" لەناو حزبدا، كۆنگرە دەبێت (سێ ساڵ جارێك) سازبدرێت، بەڵام یەكێتی لە ساڵی 2010وە تاوەكو ئێستا كۆنگرەی نەبەستووە، واتە ماوەی (سێ) خولی لەسەریەك كۆنگرەی یەكێتی دواكەوتووە. نەخۆشكەوتن‌و دواتریش مردنی جەلال تاڵەبانی سكرتێری گشتی حزبەكە‌و كارەكتەری بەهێزو كۆكەرەوەی یەكێتی، پاڵنەری سەرەكی دواكەوتنی كۆنگرەكانی یەكێتی بوو، هەندێك لە یەكێتییەكان باس لە هۆكاری تریش دەكەن لە نمونەی قەیرانی دارایی‌و شەڕی "داعش"‌و دواتریش ریفراندۆم‌و تێكچونی بارودۆخی ناوچە جێناكۆكەكان.

(درەو میدیا): كۆنگرەی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لە شاری سلێمانی دەستیپێكرد، ئەمە كۆنگرەی چوارەمی حزبە، یەكێتی ساڵی 1975 دامەزراوە، لە 44 ساڵ تەمەندا تەنیا (3) كۆنگرە‌و دوو پلینیۆمی كردووە. ئەمڕۆ كاتژمێر 11ی بەیانی كۆنگەری چوارەمی یەكێتی دەستیپێكرد، كۆسرەت رەسوڵ عەلی جێگری سكرتێری گشتی یەكێتی لە وتاری سەرەتای كۆنگرەدا رایگەیاند" داواتان لێدەكەم هەمووتان لاپەڕەیەكی تازە هەڵبدەنەوە. لەم كۆنگرەیەدا زیاتر كە زیاتر لە ( هەزار) ئەندام بەشداری كۆنگرەی پاش جەلال تاڵەبانی سكرتێری كۆچكردوی یەكێتیە، لەم كۆنگرەیەدا نزیكەی(500) ئەندام خۆیان كاندیدكردووە بۆ ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی كە (121) ئەندام پێكدێت.  بەپێی پرۆژەی پەیڕەوی ناوخۆی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كە بڕیارە لەم كۆنگرەیەدا دەنگی لەسەر بدرێت، پەیكەربەندی یەكێتی وەك دابەشی سێ دەسەڵاتی جیاواز و هاوسەنگ كراوە لەوانە: یەكەم: دەسەڵاتی چاودێری و رێسادانان بەناوی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی. دووەم: دەسەڵاتی جێبەجێكردن كە پێكدێت لە دەستەی سەرۆكایەتی و دەستەی جێبەجێكردن. سێیەم: دەسەڵاتی دادی( تەحكیم) كە پێكدێت لە دەستەی پاراستنی قەوارەی ( ی. ن. ك). بنەما گشتییەكان پەیڕەوی ناوخۆی یەكێتی بەپێی پرۆژەی پێشنیازكراوی كۆنگرەی یەكێتی: -     مادەی (4) ی پەیرەوەكە رێژەی ژنان لە هەموو ئۆرگانەكانی یەكێتیدا ( 25%) دەبێت . -    مادەی (5) كۆبونەوەی ئۆرگانەكان رێژەیی یاسایی وەردەگرێت بەزۆرینەی رەها( 50+1)  -    لە مادەی (15) دا بڕیار دەركردن لە دەستەی جێبەجێكارەوە دەردەچێت -    لە مادەی (18) كۆنگرەی یەكێتی هەر سێ ساڵ جارێك دەبەسترێت.  -    لە مادەی ( 19) لە هیچ بارێكدا كۆی گشتی ئەندامانی كۆنگرە لە ( 750) ئەندام تێپەڕنەكات.  -    مادەی ( 27) نابێت سكرتێری ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی لە ( 40) ساڵ كەمتر بێت.  -    مادەی ( 30) لێسەندنەوەی متمانە لە سكرتارییەتی ئەنجومەنی سەركردایەتی بە ( 2/3)ی ئەندامانی ئەنجومەنی سەركردایەتی دەبێت  -    مادەی ( 37) سكرتێری ئەنجومەنی سەركردایەتی بە دەنگی (2/3)ی ئەندامانی ئەنجومەنی سەركردایەتی دەبێت بە پێنج رۆژ دوای كۆنگرە.  هەڵبژاردنی سەرۆكی حزب سەرۆك/ سكرتێری حزب لە مادەی (39) پرۆژەی كۆنگرەدا هاتووە، بەپێی بڕگەی یەكەم: سەرۆك / سكرتێری حزب سیمبولی یەكێتی و راگری هاوسەنگی و پارێزەری پەیرەوی ناوخۆی و یەكریزی یەكگوتاری و یەكهەڵوێستی سەرجەم ئۆرگانەكانە، دوای (15) رۆژ لە كۆتاییهێنانی كۆنگرە سەرۆكی حزب هەڵدەبژێردرێت لە ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی.   لەمادەی (41) ی پەیرەوەكەدا مەرجەكانی سەرۆك/ سكرتێری یەكێتی خراوەتەوە روو -    تەمەنی لە 40 ساڵ كەمتر نەبێت -    ئاستی هۆشیاری و دیبلۆماسی بەرز بێت -    ناپاكی نیشتیمانی و نەتەوەیی نەكردبێت -    لە دۆسیەی گەندەڵی تێوە نەگلابێت -    لانی كەم 10 ساڵ خەباتی سیاسی و رێكخراوەیی دانەبڕاوی لە ریزەكانی یەكێتی هەبێت.  -    بەهیچ تاوانێكی ئابڕوبەرانە زیندانی نەكرابێت دەستەی جێبەجێكاری یەكێتی لە مادەی ( 44)ی پەیروە پێشنیازەكەدا هەیكەلی دەستەی جێبەجێكار دیاریكراوە كە پێكدێت لە  -    سەرۆكی حزب / سكرتێر  -    ئەندامانی دەستەی سەرۆكایەتی  -    لێپرسراوی ناوەندەكانی كاروبار كە پێكدێت لە  - لێپرسراوی ناوەندەكانی كاروباری رێكخستن - لێپرسراوی ناوەندەكانی كاروباری دیراسات و توێژینەوە - لێپرسراوی ناوەندەكانی كاروباری مەكتەبەكان - لێپرسراوی ناوەندەكانی كاروباری ئیدارەی گشتی - لێپرسراوی ناوەندەكانی كاروباری هەڵبژاردن و ئامار - لێپرسراوی ناوەندەكانی كاروباری  راگەیاندن و میدیا - لێپرسراوی ناوەندەكانی كاروباری پەیوەندییەكان - لێپرسراوی ناوەندەكانی كاروباری حكومەت و پەرلەمان  دەستەی بەرژەوەندییەكانی یەكێتی لە مادەی ( 49) ی پەیرەوەكەدا باس لەدەستەی بەرژەوەندییەكانی یەكێتی ( ئەنجومەنی باڵای دانایان دەستەی باڵا) كراوە، كە لەماوەی 45 رۆژ دوای كۆنگرەی یەكێتی هەڵدەبژێردرێن ،كە پێكدێن لە:  -    ئەندامانی دەستەی دامەزرێنەران -    ئەندامانی خولی پێشوی سەركردایەتی و ئەنجومەنی ناوەند لەو ئەندامانەی لە كۆنگرەدا خۆیان كاندید ناكەن ئەركو دەسەڵاتەكانی سەرۆكی قەوارە -    پێشكەشكردنی راسپاردە  -    ناوەندگیری بۆ گرفت و كێشەكان -    پێشنیازكردنی رێكارەكانی چارەسەر سەرۆكی دەستەی پاراستنی یەكێتی پارێزەری گشتی یەكێتی دەبێت لەبەرزترین ئاستدا و پێكدێت لە: -    سەرۆكی دەستەی پاراستن -    سەرۆك/ سكرتێری حزب -    سكرتێری ئەنجومەنی سەركردایەتی -    سەرۆك/ سكرتێری حزب لەدانیشتنی دووەمی ئەنجومەنی سەركردایەتی دا دەبێت لە ماوەی 15 رۆژ دوای دانیشتنی یەكەمی ئەنجومەن بە دەنگدانی راستەوخۆ بە ( 2/3) دەنگی ئەندامانی. كۆنگرە بەردەوام لەناو یەكێتی نیشتمانیدا سەرچاوەی ترس‌و دابەشبوون‌و لێكترازانی نێوان هاوڕێ‌و هاوخەباتەكان بووە، كۆنگرەی ئەمجارەش بەدوو نییە لەو مەترسییانە. یەكێتی لە سازدانی كۆنگرەدا تەمەڵترین حزبی سیاسییە لە هەرێمی كوردستان، رەنگە هۆكارەكەی بۆ ئەوە بگەڕێتەوە ئەم حزبە هەر لەسەرەتاوە لە یەكگرتنی سێ ئاڕاستەو گروپی سیاسی جیاواز (كۆمەڵەی ماركسی لینینی كوردستان، ‏بزوتنەوەی سۆسیالیستی كوردستان، ‏هێڵی گشتی) دروستبووە‌و هەمیشە مەترسی هەبووە لە كۆنگرەدا پارسەنگ تێكبچێت‌و حزبەكە لەبەریەك هەڵوەشێتەوە، ئێستا ئەو ئاڕاستە سیاسییانە لەناو یەكێتیدا نەماون، ئاڕاستەی نوێ پەیدابوون كە زیاتر بزنس رۆڵی سەرەكی تێدا دەبینێت. بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی یەكێتی، كۆنگرە "بەرزترین دەسەڵاتە" لەناو حزبدا، كۆنگرە دەبێت (سێ ساڵ جارێك) سازبدرێت، بەڵام یەكێتی لە ساڵی 2010وە تاوەكو ئێستا كۆنگرەی نەبەستووە، واتە ماوەی (سێ) خولی لەسەریەك كۆنگرەی یەكێتی دواكەوتووە. نەخۆشكەوتن‌و دواتریش مردنی جەلال تاڵەبانی سكرتێری گشتی حزبەكە‌و كارەكتەری بەهێزو كۆكەرەوەی یەكێتی، پاڵنەری سەرەكی دواكەوتنی كۆنگرەكانی یەكێتی بوو، هەندێك لە یەكێتییەكان باس لە هۆكاری تریش دەكەن لە نمونەی قەیرانی دارایی‌و شەڕی "داعش"‌و دواتریش ریفراندۆم‌و تێكچونی بارودۆخی ناوچە جێناكۆكەكان.

درەو میدیا: میری قەتەر پرۆژە یاسای بودجەی 2020ی وڵاتەكەی بە 58 ملیار دۆلار پەسەندكرد كەلەبری كورتهێنان زیادەی هەیە. تەمیم بن حەمەد ئال سانی میری قەتەر، پرۆژە یاسای بودجەی ساڵی 2020 وڵاتەكەی پەسەندكرد، بەپێی بەیاننامەیەكی وەزارەتی دارایی قەتەر، قەبارەی داهات بە نزیكەی 58 ملیار دۆلار دەخەمڵێنرێت، بە پێچەوانەی زۆرێك لەوڵاتانیش لەبری كورتهێنان، بودجەی قەتەر 137 ملیۆن دۆلاری زیادەیە. وەزارەتی دارایی قەتەر ئاماژەی بەوەشكردووە، ملیارێك و 200 ملیۆن دۆلار زیادەی بودجەی ساڵی 2019 بووە.  قەتەر بەنیازە نزیكەی نیوە بودجەكەی بۆ ساڵی داهاتوو لە كۆمەڵێك پرۆژەی گەورەدا ئەنجامبدات، بە زیادەی 16% لە پرۆژەكانی ئەمساڵی.  قەتەر •    یەكێكە لەوڵاتانی كەنداو و دەكەوێتە خۆرهەڵاتی نیمچە دورگەی عەرەبی. •    پایتەختەكەی (دەوحە)یەو تەنها سنوری وشكانی لە باشورەوە لەگەڵ سعودییەدا هەیە. •    1971 سەربەخۆی بەدەستهێناوە. •    خانەوادەی ئال سانی لەناوەڕاستی سەدەی 19وە حوكمی دەكەن. •    ژمارەی كۆی دانیشتوانی قەتەر لەساڵی 2019دا (2 ملیۆن و 773هەزار) كەسە ( نێر: 2 ملیۆن و 375 هەزار) و ( مێ 736 هەزارو 305 ) كە ( 69%)ی نێرو (31%)ی مێیە، 300 هەزاری دانیشتوانی ڕەسەنی قەتەرن و (ملیۆنێك و500 هەزار)یش بیانین. •    بەیەكێك لەو دەڵەتانەی جیهان دادەنرێت كە داهاتی تاك تێیدا بەرزە. •    خاوەنی پلەی سێیەمی یەدەگی غازی سروشتییە لەجیهاندا . •    نەتەوەیەكگرتووەكان قەتەری بە پێشكەوترین وڵاتی عەرەبی ڕیزبەندكردووە لەڕووی گەشەی مرۆییەوە. •    لەگەڵ ئەو قەبارە بچوكەی  لەسەر نەخشەی جیهان هەیەتی، بەیەكێك لە دەوڵەتە كاریگەرەكانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست دادەنرێت لەڕووی سیاسیەوە. •    ساڵی 2022 میوانداری جامی جیهانی تۆپی پێ دەكات و، بەوەش دەبێت یەكەم دەوڵەتی عەرەبی لە مێژوودا كە نازناوی میوانداریكردنی ئەو ڕوداوە جیهانییە گەورەیەی پێدەبڕێت.

درەو میدیا:  كۆنگرەی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان روبەروی كێشەیەكی تر دەبێتەوە، ئەویش  رێگەنەدان بەبەشداریكردنی فەرماندە سەربازییەكان لەلایەن كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراقەوە، ئەگەر كێشەكە چارەسەر نەبێت، جارێكی تر ئەگەری دواخستنی كۆنگرە بۆ چەند رۆژێك لەئارادایە.   بەپێی لیستێكی پەشەندكراوی كاندیدەكانی كۆنگرەی یەكێتی كە كۆپییەكی دەست ( درەو میدیا) كەوتووەو ژمارەیان تا ئێستا ( 929) ئەندامە، لەناویاندا هێڵی سوور بەسەر ( 121) ئەندامی كۆنگرەدا هاتووە كە بەناوی (  یوسف عومەر  ) دەستپێدەكات و بە ( شاڵاو نادر) ناسراو بە شاڵاو گەزنەیی كۆتایی دێت، ناتوانن بەشداری كۆنگرە بكەن، لەناو لیستەكەدا ( خاڵە كاكەمەند، بەرپرسی هێزەكانی بەرگری و فریاكەوتن، جەبار یاوەر، ئەمینداری پێشمەرگەو لیوا قارەمان جێگری سوپاسالاری وەزارەتی پێشمەرگە) لەنێو ئەو ناوانەدان كە هێڵی سوریان بەسەردا هاتووە. بەپێی زانیارییەكانی د( درەو میدیا) كۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق بەفەرمی یەكێتی نیشتیمانی كوردستانی ئاگاداركردووەتەوە كە بەپێی یاسای حزبە سیاسییەكانی عێراق نابێت هیچ ئەندامێكی كۆنگرە كەسانی سەربازی و ئەمنی بن ". لەو بارەیەوە لەتیف شێخ مستەفا شارەزای دەستوری لە پەیجی تایبەتی خۆیدا نوسویەتی: بەگوێرەی یاسای پارتە سیاسیەكانی عێراق ژمارە ٣٦ ساڵی ٢٠١٥ پێویستە ھەمو حیزبەكان لەماوەی ساڵێكدا لەگەڵ قانونەكە خۆیان بگونجێنن و ھەر حیزبێك خۆی نەگونجێنێ قەدەغە دەكرێت تەنانەت یاسای پارتە سیاسیەكانی كوردستانیش تا ڕادەیەك وادەڵێت، یەكێك لەمەرجەكان نابێ ھیچ حیزبێك میلیشیاو ھێزی چەكداری ھەبێ یان پشت بەھیزی چەكدارو میلیشیا ببەستی ،ھەموو كەس دەزانن و دەیەھاو سەدەھا بەڵگە و نوسراوی فەرمیش لەبەردەستە كە یەكێتی و پارتی و حسك و لەوانەیە حیزبی تریش میلیشیاو ھێزی چەكداریان ھەیەو مانۆڕیش دەكەن لەژێر ئاڵای حیزبدا و خۆشیان نایشارنەوە بەتایبەتی ھەردوو ھێزی ٧٠ و ٨٠ كە یەكێكیان ھی یەكێتیە ئەویتریان ھی پارتیە بەم پێیە بێت دەبوایە یەكێتی و پارتی لەساڵی ٢٠١٦ ەوە قەدەغە بكرانایە چونكە خۆیان نەگونجاندوە و تا ئێستاش وەك خۆیان ،ئەوە جگە لەوەی كە دەستوری عێراق و قانونی ھەڵبژاردنەكان و یاساو رێنماییەكانی وەزارەتی بەرگری عێراقیش جەخت لەوە دەكەنەوە كەنابێ ھیچ كام لە ئەندامانی سەربە ھێزە چەكدارەكان خۆیان كاندیدكەن بۆ ھیچ ھەڵبژاردنێك و بەدەست ھێنانی پۆستێكی سیاسی و ھەر شتێكی لەوجۆرە" بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) ئەمڕۆ یەكێتی هەوڵەكانی چڕكردۆتەوەو كێشەی بەشێكیانی چارەسەركردووە، بەڵام بەشێك لە كێشەكان وەك خۆیان ماون و هێشتا چارەسەر نەكراون، ئەگەر كێشەكە بەتەواوی چارەسەر نەكرێت، ئەگەری دواخستنی كۆنگرەی یەكێتی بۆ ( 4 – 5) رۆژ لە ئاراسدایە.  بەشێك لەسەرچاوەكانی (درەو میدیا) ئاماژە بەوە دەكەن كە ئەو فەرماندە سەربازییانە دەتوانن بەشداری كۆنگرە بكەن بەڵام ناتوانن كۆیان بۆ سەركردایەتی ئەو حزبە كاندید بكەن.  بڕیارە رۆژی شەممە 21/12/2019 كۆنگرەی چوارەمی یەكێتی لە رێوشوێنێكی ئەمنی توندوتۆڵدا لە شاری سلێمانی ببەسترێت، كە ژمارەی ئەندامەكانی نابێت لە ( هەزار) ئەندام زیاتر بێت، هاوكات بەپێی پرۆژەی ئامادەكراوی كۆنگرەی چوارەمی ئەكێتی، ژمارەی ئەندامانی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی ( 121) كەسەو بەسەر دەسەڵاتەكانی ( چاودێریكردن، جێبەجێكردن،  داد ( تەحكیم) دابەشدەبن.     

درەو میدیا: رێواز فایەق سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان وێنەی مستەفا بارزانی لە شوێنی پێشوازیكردن لادەبات و ئایەتێكی قورئان لە شوێنەكەی دادەنێت.  لەدوای نۆژەنكردنەوەی نوسینگەی تایبەتی سەرۆكی پەرلەمان لەناو تەلاری پەرلەمانی كوردستان و بەپێی ئەو وێنە نوێیانەی كە ( درەو میدیا) لە سایتی رەسمی پەرلەمانی كوردستانەوە وەریگرتووە،  د. رێواز فایەق، لە شوێنی پێشوازی (پرۆتۆكۆڵ) وێنەی مستەفا بارزانی لابردووە لە جێگەی ئایەتێكی قورئانی ( وامرهم شورى بینهم) هەڵواسیوە كە گوزراشتە لە راوێژكردن.  بەپێی زانیارییەكانی ( درەو میدیا) وێنەی مستەفا بارزانی لە ژووری نوسینگەی تایبەتی سەرۆكی پەرلەمان و لە لایەكی تری دیواری ژوورەكە هەڵواسراوە، كە لەبەردەم كامێراكاندا دەرناكەوێت.  هەڵواسینی وێنەی مستەفا بارزانی  لەپەرلەمانی كوردستان بەردەوام جێگەی قسەوباس بووە، بەڵام گفتوگۆكان لە خولی پێشووی پەرلەماندا زیاتر چڕبونەوە كە پەرلەمانی كوردستان كەوتە دەست هێزێكی ئۆپۆزسیۆن( بزوتنەوەی گۆڕان)، ئەوكات هەندێك لە چالاكوانی مەدەنی و سیاسی رەخنەیان لەسەرۆكی پەرلەمان ( د. یوسف محەمەد)  دەگرت كە بۆچی  وێنەی مستەفا بارزانی لە نوسینەكەی سەرۆكی پەرلەمان لانەبردووە، بەڵام بە پاساوی پرۆتۆكۆڵ و بڕیارێكی ساڵی 1997ی پەرلەمان بە هەڵواسینی وێنەی مستەفا بارزانی لە دامەزراوەكانی دەوڵەتدا، وێنەكە هەر لەشوێنی خۆی مایەوە. لەدوای رووداوەكانی شەڕی ناوخۆ وبەتایبەتیش لەدوای 31ی ئابی 1996 و كۆنترۆڵكردنی شاری هەولێر لەلایەن پارتی دیموكراتی كوردستانەوە، وێنەی مستەفا بارزانی لە تەلاری پەرلەمان و تەواوی ئۆفیس و ژووری كۆبونەوەكاندا هەڵواسرا.     

درەو میدیا: بەپێی نوێترین راپۆرتی رێكخراوی شەفافییەتی نێودەوڵەتی، هۆكاری سەرەكی شەپۆلی ناڕەزاییەتییەكان لە وڵاتانی رۆژهەڵاتداگەندەڵییە لەناو دامەزراوەكانی دەوڵەت، رێكخراوەكە پشتی بەچەند راپرسیەك بەستووە كە " 66%ی هاوڵاتیان لەو وڵاتانە لە ئەدای حكومەت رازی نین بۆ روبەروبونەوەی گەندەڵی، 39%ی هاوڵاتیان پێیان وایە سەرۆك و سەرۆك وەزیران و 44%ی پەرلەمانتاران لەگەندەڵییەوە گلاون"    ناڕەزایی دژ بە گەندەڵی لەم چەند مانگەی دوایدا ملیۆنان هاوڵاتی لەخۆرهەڵاتی ناوەڕاست‌و، باكوری ئەفریكا ڕژانە سەر شەقامەكان‌و خۆپیشاندانیان دژی حكومەتەكانیان كرد، ئەم ناڕەزایەتیانە تا ئاستێكی زۆر لە شۆڕشەكانی بەهاری عەرەبی دەچێت كە دەیەیەك لەمەوبەر سەریهەڵداو، كۆتایی بە زۆرێك لە دەسەڵاتدارە سەركوتكارو گەندەڵەكان لەناوچەكە هێنا. هاوڵاتیان هاتونەتە سەر شەقامەكان بۆ دەربڕینی تووڕەیی دژ بەو گەندەڵییە بەر بڵاوەی كە كۆی ئاستەكانی ژیانی ڕۆژانەیانی گرتۆتەوە، لەبەرزترین ئاستی حكومەتەوە تا دەگاتە خزمەتگوزراییە گشتییە بنەڕەتییەكانی، كە پێشكەش بە هاوڵاتیان دەكرێت.  رێكخراوی شەفافییەتی نێودەوڵەتی پشتی بەچەند راپرسیەك بەستووە لە كەلەنێوان مانگەكانی (ئادار و ئابی) 2018 لە(باكوری ئەفریكا) و (ئاب وتشرینی یەكەمی) 2019 لە(خۆرهەڵاتی ناوەڕاست) ئەنجامدراوە، راپرسیەكان(6 )وڵاتی گرتۆتەوەو(6 هەزار و 600) كەسی سەروتەمەنی 18 ساڵ بەشدارییان كردووە، ئەو وڵاتانەی ڕاپرسییەكەی تێدا ئەنجامدراوە (لوبنان، سودان، مەغریب، ئوردن، تونس، فەلەستین). ڕێكخراوی شەفافیەتی نێودەوڵەتی لە راپۆرتەكەیدا ئاشكرای دەكات لەو ناوچانەی ئەمساڵ خۆپیشاندانی گەورەی بەخۆیەوە بینیوە: •    لە 65% هاوڵاتیان واتە لە سێ‌ هاوڵاتی دوانیان پێیانوایە گەندەڵی بەشێوەیەكی ترسناك كەڵەكە بووە. •    تەنها 28% هاوڵاتیانی شەش وڵات لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست‌و باكوری ئەفریكا لەكارو ئەدائی حكومەتەكاتەكانیان ڕازین.    ڕاپۆرتی پێوەری گەندەڵیی جیهانی_ خۆرهەڵاتی ناوەڕاست‌و باكوری ئەفریكا ئاشكرایكردووە، زیاتر لە كەسێك لەنێو پێج كەس ساڵی ڕابردوو بەرتیلی داوە بۆ ئەوەی خزمەتگوزراییە گشتییەكانی پێبگات، لە نمونەی چاودێری تەندروستی‌و خوێندن. لە ئوردن‌و لوبنان‌و فەلەستین، زیاتر لە یەك لەسەرسێی هاوڵاتیان كە دەكاتە نزیكەی 3ملیۆن‌و 600 هەزار كەس، پەیوەندییە شەخسییەكانیان قۆستۆتەوە كە بەواستەو واستەكاری ناسراوە، بۆ بەدەستهێنانی ئەو خزمەتگوزراییانەی پێویسیتان پێیەتی.   بۆ جاری یەكەمە ڕێكخراوی شەفافییەتی نێودەوڵەتی پرسیارێكی زیادكردووە لە ڕاپرسییەكانیدا كە ئاڕاستەی هاوڵاتیانی ئوردن‌و لوبنان‌و فەلەستینی كردووە‌و، سەبارەت بە پەڵپی سێكسی ڕای وەگرتوون، كە شێوازێكە لە شێوازەكانی گەندەَلی كە سێكس لەبری پارەی نەختینە بەكاردەهێنرێت لە پرۆسەی بەرتیلدان. بە گوێرەی ڕاپۆرتەكە ئەنجامەكە شۆكهێنەر بووە، بەوپێیەی لە هەر پێنج كەس كەسێك دووچاری پەڵپ‌و ئیبتزازی سێكسی بۆتەوە كاتێك هەوڵی بەدەستهێنانی خزمەتگوزراییەكی گشتی داوە، یان كەسێك دەناسێت كە ڕووبەڕووی ئەو كارە بۆتەوە.  (دیلیا ڤیریرا ڕۆبیۆ) سەرۆكی ڕێكخراوی شەفافیەتی نێودەوڵەتی دەڵێت" گەندەڵی بە پلەی جیاواز كاریگەری لەسەر كەسە بێدەسەڵاتەكان دروستدەكات، بێبەشیان دەكات لە بەدەستهێنانی خزمەتگوزراییە گشتییەكان بەخۆرایی‌و بەشێوەیەكی یەكسان، هاتنەسەر شەقامی هاوڵاتیانیش نیشانەی ئەوەیە، ئەو كەناڵانەی كاریان پێدەكرێت بۆ لێپرسینەوەو شەفافیەت، بەس نین".    •    44% ئەوانەی ڕایان وەرگیراوە لە ڕاپرسیییەكەدا پێیانوایە، زۆرینەی پەرلەمانتاران‌و فەرمانبەرەكانی حكومەت یان هەموویان لەگەندەڵییەوە گلاون.  •    60% هاوڵاتیانی ئەوناوچانە نیگەران‌و توڕەن لە ئاراستەی دیموكراسی لە وڵاتەكانیان. وێڕایی ئەو وێنە تاریكەی كە ئەنجامی ڕاپرسییەكەی ڕێكخراوی شەفافییەت هەڵیهێنجاوە، هێشتا نیوەی هاوڵاتیان پێیانوایە، هاوڵاتی ئاسایی دەتوانێت كاریگەری لەسەر ڕووبەڕووبونەوەی گەندەڵی دروستبكات، لەسەر حكومەتەكانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست‌و باكوری ئەفریكاش پێویستە بەئیرادەیەكی سیاسی ڕاستگۆیانەوە بیسەلمێنێت كە ڕووبەڕووی گەندەڵی‌و گرتنەبەری ڕێوشوێن دەبێتەوە بە ئاراستەی: •    ئەنجامدانی هەڵبژاردنی بێگەرد بۆ زامنكردنی هەڵبژارنێكی دادپەروەرو دیموكراسی. •    پشتیوانیكردنی ئەوانەی لە دژایەتی‌و ئاشكراكردنی گەندەڵی‌و كۆمەڵگەی مەدەنی‌و ڕاگەیاندن كاردەكەن. •    سنورداركردنی واستە‌و دژایەتیكردنی. •    داننان بە شێوازەكانی جیاوازەكانی گەندەڵ‌و ڕووبەڕووبونەوەی. •    بەهێزكردنی شەفافیەت‌و مافی بەدەستهێنانی زانیاری. •    جێبەجێكردنی یاسا.   دیارترین ئەنجامەكان 1/ گەندەڵی كەڵكە دەبێت.  65% بەشداربوان پێیانوایە گەندەڵی لەماوەی 12 مانگی ڕابردوو زیاتر بووە، 12% پێیانوایە گەندەڵی پاشەكشێی كردووە. 2/حكومەتەكان كەمتەرخەمن.  تەنها 28% هاوڵاتیان ڕازین لەئەدائی حكومەت، 66% هاوڵاتیان ئەدائی حكومەت لە ڕووبەڕووبونەوەی گەندەڵی بە خراپ دەزانن. 3/ پەرلەمانتارو فەرمانبەرانی حكومەت گەندەڵن. 44% ئەوكەسانەی بەشداریی ڕاپرسییەكەیان كردووە پێیانوایە زۆرینەی یان سەرجەم پەرلەمانتاران‌و فەرمانبەرانی حكومەت تێوەگلاون لەگەندەڵی. 4/ بەرتیلدان كارێكی ئاساییە. ساڵی ڕابردوو لەهەر پێنج كەس، كەسێك بەرتیلیداوە بۆ بەدەستهێنانی خزمەتگوزرای گشتی‌و یەك لەسەرسێی هاوڵاتیانیش لەڕێی واستەوەكارەكانیان راپەڕاندووە.  5/ ئیبتزازی سێكسی لە ئوردن‌و لوبنان‌و فەلەستین كێشەیە. لەپێنج كەس، كەسێك ڕووبەڕووی پەڵپ‌و ئیبتزازی سێكسی بۆتەوە بۆ بەدەستهێنانی خزمەتگوزراری گشتی، یان كەسێك دەناسێت كە ڕووبەڕووی بۆتەوە. 6/نەبونی بێگەردیی سیاسی لە هەڵبژاردنەكان. لە سێ‌ كەس، كەسێك بەریتلی خراوەتە بەردەم لە ئوردن‌و لوبنان‌و فەلەستین بۆ كڕینی دەنگەكەی. 7/ هاوڵاتیان دەتوانن كاریگەرییان لەسەر قەلاچۆكردنی گەندەڵی هەبێت. وێڕای بوونی مەترسی لە تۆڵەكردنەوە، لەنێوان دوو هاڵاوتیدا یەكێكیان پێیوایە هاوڵاتیان بە گشتی دەتوانن كاریگەرییان لەسەر قەلاچۆكردنی گەندەڵی هەبێت.  ڕێژەی گەندەڵی لە بەرزبونەوەدایە •    65% هاوڵاتیان پێیانوایە لە 12 مانگی ڕابردوودا گەندەڵی زیادیكردووە. •    12% هاوڵاتیان پێیانوایە گەندەڵی پاشەكشێی كردووە. •    19% هاوڵاتیان پێیانوایە ئاستی گەندەڵی وەك خۆی ماوەتەوە. حكومەتەكان كەمتەرخەمن •    66% هاوڵاتیان پێیانوایە حكومەتەكانیان لە بواری ڕووبەڕووبونەوەی گەندەڵیدا لاوازن. •    28% هاوڵاتیان پێیانوایە حكومەتەكانیان لەو بوارەدا باشە. گەندەڵی بەپێی دامەزراوەكان •    44% هاوڵاوتیان ئەندامانی پەرلەمان بەگەندەڵ دەزانن. •    44% هاوڵاتیان فەرمانبەرانی حكومەت بەگەندەڵ دەزانن. •    39% هاوڵاتیان سەرۆك‌و سەرۆك وەزیران‌و فەرمانبەرانی نوسینگەكانیان بەگەندەڵ دەزانن. •    37% بەڕێوەبەری كارەكان بەگەندەڵ دەزانن. •    35% هاوڵاتیان فەرمانبەركانی حكومەت لەسەر ئاستی لۆكاڵیی بەگەندەڵ دەزانن. •    35% هاوڵاتیان ئەوكەسانەی لەبواری بانكی كار دەكەن بە گەندەڵ دەزانن. •    32% هاوڵاتیان پۆلیس بەگەندەڵ دەزانن. •    28% هاوڵاتیان ڕێكخراوە ناحكومییەكان بەگەندەڵ دەزانن. •    27% هاوڵاتیان دادوەران‌و فەرمانبەرانی دادگا بە گەندەڵ دەزانن. •    23% هاوڵاتیان سەركردە ئاینییەكان بە گەندەڵ دەزانن. ڕیكخراوی شەفافیەتی  •    لە ساڵی 1993 دامەزراوە •    لقی لە 100 وڵاتی جیهان هەیە  •    بارەگاكەی لە شاری بەرلینی ئەڵمانیایە •    ساڵانە راپۆرتی خۆی بڵاودەكاتەوە سەبارەت بە گەندەڵی  

(درەو میدیا): ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریكا  دەنگی (230) بەڵێ لەبەرامبەر ( 197) دەنگی نەخێر، دۆسیەی لێپرسینەوەی لەگەڵ دۆناڵد ترەمپی سەرۆكی وڵات پەسەندكرد، بەمەش دەرگای لەبەردەم ئەنجومەنی پیران كردەوە پرسی سەندنەوەی متمانە لە ترەمپ بخاتە دەنگدانەوە. ترەمپ بوو بە سێیەمین سەرۆك لە مێژووی ئەمریكادا كە روبەڕووی تۆمەتی فەرمی و دادگایكردن دەبێتەوە بۆ لە كارخستنی لە پۆستی سەرۆكایەتی وڵات. لەبارەی تۆمەتەكانەوە ؟ ترەمپ روبەڕووی دوو تۆمەت كراوتەوە، تۆمەتی یەكەم خراپ بەكارهینانی دەسەڵاتە، لەم كەیسەدا ترەمپ تۆمەتبار دەكرێت بەوەی كۆمەكی سەربازی ئەمریكای بۆ ئۆكرانیا بەبەهای (٤۰۰ ملیۆن) دۆلار راگرتووە، ئەمەش لەپێناو ئەوەی ڤۆلۆدیمیر زیلیسنكی سەرۆكی ئەو وڵاتە ناچار بكات دۆسیەی لێكۆڵینەوە لە گەندەڵی جۆزیف بایدن جێگری پێشووی سەرۆكی ئەمریكا بكاتەوە، بایدن ركابەری ترەمپەو خۆی بۆ هەڵبژاردنی داهاتووی سەرۆكایەتی ئەمریكا كاندید كردووە، دەوترێت ترەمپ دەیەوێت لەم رێگەیەوە ناوبانگی بایدن بزڕێنێت. ترەمپ و لایەنگرانی دەڵێن جۆزیف بایدن كاتێك جێگری سەرۆكی ئەمریكا بووە، دەسەڵاتدارانی ئۆكرانیای هانداوە بۆ ئەوەی داواكاری گشتی وڵاتەكەیان لە كارەكەی دوربخەنەوە، ئەمەش لەپێناو ئەوەی لێكۆڵینەوە لە گەندەڵییەكانی كۆمپانیای غازی ئۆكرانیا نەكرێت كە كۆڕەكەی بایدن (هانتەر بایدن) ئەندامی ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی ئەو كۆمپانیایەیە، ترەمپ و كۆمارییەكان تائێستا لەمبارەیەوە بەڵگەی روونیان نەخستوەتەڕوو. لەسەر ئەم كەیسە كە ناوی لێنراوە خراپ بەكارهێنانی دەسەڵات، ئەنجومەنی نوێنەران كە دیموكراتییەكان زۆرینەن تێیدا، بەزۆرینەی (۲۳۰) بڕیاری تۆمەتباركردنەكەی پەسەند كرد. تۆمەتی دووەم كە روبەڕووی ترەمپ كراوەتەوە، بریتییە لە دروستكردنی كێشە بۆ كارەكانی كۆنگرێس، ئەمەش لەڕێگەی رێگریكردن لە ئامادەبوونی یاریدەدەرەكانی لەبەردەم كۆنگرێس و وەرگرتنی وتە لێییان لەبارەی ئەو بابەتانەی كە كۆنگرێس ویستویەتی تێیاندا لێپرسینەوە لە سەرۆك بكات، لەم كەیسەشدا ئەنجومەنی نوێنەران بە دەنگی (۲۲۹) كەس بڕیارەكەی پەسەندكرد. ترەمپ لە یەكەم كاردانەوەدا لە یەكەم كاردانەوەدا دۆناڵد ترەمپ لە لێدوانێكدا رایگەیاند، كۆمارییەكان لە كۆنگرێس یەكگرتووبوون و كەسیان دەنگیان لەسەر بڕیاری تۆمەتباركردنم نەدا، بەڵام دیموكراتەكان سێ كەسیان پشتیوانیان لە ئەو كردووە. لە تویتێكیشدا ئاماژەی بەوە كردووە" ئەم دادگاییكردنەی كۆنگرێس نادەستوریە و خۆكوژیەكی سیاسیە" سەرۆك چۆن لادەبرێت ؟ پێشبینی دەكرێت مانگی داهاتوو ترەمپ لە ئەنجومەنی پیران روبەڕووی دادگا بكرێتەوە، بەڵام ساغكردنەوەی تۆمەتەكان لەسەری و دواجاریش دورخستنەوەی لە پۆستی سەرۆكی ئەمریكا پێویستی بە دەنگی رەزامەندی (دوو لەسەر سێ)ی ئەندامانی ئەنجومەنی پیران هەیە، كە لایەنگرانی ترەمپ لە پارتی كۆمارییەكان زۆرینەن تێیدا. ستیفانی گریشام،وتەبێژی كۆشكی سپی لەبەرامبەر بڕیارەكەی ئەنجومەنی نوێنەرانی رایگەیاند" كۆماریەكان لە ئەنجومەنی پیران بێتاوانی سەرۆك دەسەلمێنن"  

راپۆرت: فازل حەمەرەفعەت - محەمەد رەئوف فوئاد مەعسوم.. نوێترین كارتی ناو گەمە سیاسییەكانی یەكێتی بەر لە بەڕێوەچوونی كۆنگرە، چوار بەرپرسی یەكێتی بەبێ هەڵبژاردن‌و بە تەزكیە دەبن بە ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی، هەندێك لە ئەندامانی مەكتەبی سیاسی لەترسی دەرنەچوون، خۆیان كاندید ناكەنەوە‌و پەیڕەوی ناوخۆ لە دەرگایەكی ترەوە دەیانكاتەوە بەناو حزبدا، ئەمانە دواین پەرەسەندنەكانی ناوخۆی یەكێتی نیشتمانی كوردستان بەر لە (60) كاتژمێر لەوادەی بەڕێوەچوونی كۆنگرەی چوارەمی حزب. پۆست‌و پەیڕەو   كاتژمێر (9)ی سەرلەبەیانی رۆژی شەممە چوارەمین كۆنگرەی یەكێتی نیشتمانی كوردستان بەڕێوەدەچێت، كۆنگرەیەك كە سەرەنجی هەموو پارتە سیاسییەكانی ناوخۆی هەرێم‌و لایەنە عێراقی‌و هەرێمییەكانیشی بەلای خۆیدا راكێشاوە. لەدوای كۆچی دوایی جەلال تاڵەبانی یەكەم‌و كۆتا سكرتێری حزبەوە، یەكێتی بۆیەكەمجار لەماوەی (44) ساڵی تەمەنی خۆیدا، بەبێ تاڵەبانی كۆنگرە دەكات‌و دەیەوێت دەستەیەكی سەرۆكایەتی نوێ هەڵبژێرێت. ئەم كۆنگرەیە لەلایەن یەكێتییەكانەوە وەكو دواین چانسی هەستانەوەی دوای زنجیرەیەك شكستی سیاسی یەكلەدوای یەك تەماشادەكرێت، ركابەرە سیاسییەكانی یەكێتیش بەگومان‌و دوودڵییەوە چاودێری بارودۆخەكە دەكەن‌و دەیانەوێت بزانن قۆناغی ئایندە مامەڵەیان لەگەڵ كێ‌و چۆن سیاسەتێك دەبێت. بەپێی رەشنوسی ئەو پەیڕەوەی كە بۆ بەڕێوەبردنی یەكێتی لە قۆناغی داهاتوودا نوسراوە‌و بڕیارە لە كۆنگرەدا پەسەند بكرێت (درەو میدیا وەكو یەكەمین میدیا پێشتر دەقی پرۆژەكەی بڵاوكردەوە)، دەسەڵات لەناو یەكێتیدا دابەشكراوە بەسەر ئۆرگانەكاندا، رەنگە ئەمە وابكات بۆ ئەم قۆناغەش تاڕادەیەك بڕیار لەناو یەكێتیدا بە یەكگرتوویی نەمێنێتەوە‌و لە دۆخە هەستیارەكاندا دوچاری پەرتبوون ببێتەوە، دۆخێك كە لەدوای نەخۆشكەوتن‌و دواتر كۆچی دوایی تاڵەبانییەوە یەكێتی بەدەستییەوە دەناڵێنێت. سەرباری ئەمە رەشنوسی پەیڕەوەكە دەسەڵاتی بەجۆرێك دابەشكردووە، كە رەنگە پڕكردنەوەی پۆستە نوێیەكانی حزب تاوەكو كۆنگرەی داهاتووش یەكلانەبنەوە، ئەمەش تەحەدییەكی ترە لەبەردەم بەڕێوەبردنی یەكێتیدا (پەیڕەوەكە تەمەنی نێوان دوو كۆنگرەی بە سێ ساڵ دیاریكردووە، واتە دەبێت پاش سێ ساڵی تر یەكێتی كۆنگرەی پێنجەمی بكات).  كۆنگرەی چوارەم بۆ یەكێتی زیاتر تەحەددی (ئاڵنگاری) تێپەڕاندنی گرێی سازدانی كۆنگرەیە وەك لەوەی قۆناغی هەستانەوەی تەواوەتی‌و گەڕانەوەی حزبەكە بێت بۆسەردەمی زێڕین، سەرەتای دەركەوتنی كاریزمای سیاسی نوێیە لەناو لایەنگرانی حزبدا، ئەو كاریزما نوێیانە رەنگە بۆ قۆناغی ئایندە جێپەنجە لەسەر سیاسەتی یەكێتی بەجێبهێڵن، سیاسەتێك لەنێوان لۆكاڵیبوون یاخود گەڕاندنەوەی حزب بۆناو گەمە گەورەكانی عێراق‌و ناوچەكە. كاتی یەكلاكەرەوە  نزیكەی (60) كاتژمێری تر یەكێتییەكان دەچنە ناو هۆڵی كۆنگرەوە، لەگەڵ چوونەژوورەوەی ئەندامانی كۆنگرە بۆناو هۆڵەكە، بەپێی دەستوری كارپێكراوی حزب، ئیدی كەس دەسەڵاتی نامێنێت‌و هەموان بەرهەمی چەند ساڵی رابردووی سیاسەتی خۆیان دەچننەوە. لە (60) كاتژمێری داهاتوودا پێشبینی گۆڕانكاری نوێ دەكرێت، بەتایبەت لەكاتێكدا هێشتا رێككەوتنی پشتی پەردەی نێوان باڵ‌و جەمسەرەكان لەسەر چۆنیەتی دابەشكردنی پۆستەكان دەڵەمەیە‌و بەتەواوەتی نەمەیوە. كۆسرەت رەسوڵ‌و قەوارەكەی ! بەپێی بەدواداچوونەكانی (درەو میدیا)، تائێستا تەنیا پۆستی سەرۆكی دەستەی (پاراستنی قەوارەی یەكێتی) تاڕادەیەك یەكلابووەتەوە كە ئەویش بۆ (كۆسرەت رەسوڵ عەلی) جێگری ئێستای سكرتێری حزبەكەیە. سەرۆكی دەستەی پاراستنی قەوارە بەپێی رێككەوتنی زارەكی نێوان جەمسەرەكانی حزب، راستەوخۆ لەناو كۆنگرە هەڵدەبژێردرێت‌و مافی ڤیتۆی بڕیارەكانی سەرۆك‌و ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی دەبێت، بەڵام ئەمە لە رەشنوسی پەیڕەوەكەدا نەهاتووە‌و دەبێت لە كۆنگرەدا بە دەنگدان یەكلابكرێتەوە، تاڕادەیەك گرەنتی بە كۆسرەت رەسوڵ دراوە ئەم دەسەڵاتانەی بۆ جێگیربكرێت. بەگوێرەی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، بەشێك لە ئەندامانی ئێستای مەكتەبی سیاسی یەكێتی ئەوانەی كە خۆیان بۆ ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی حزب هەڵنابژێرنەوە لەگەڵ ئەوانەشدا كە لە ترسی شكستهێنان لەبەردەم دەنگدانی كۆنگرەدا خۆیان كاندیدناكەنەوە، راستەوخۆ‌و بەبێ هەڵبژاردن دەكرێن بە ئەندامی ئەنجومەنی دانایان، ئەنجومەنێك كە بەپێی رەسنوشی پەیڕەوی ناوخۆ، پێكدێت لە: * ئەندامانی دەستەی دامەزرێنەران * ئەندامانی خولی پێشووی سەركردایەتی‌و ئەنجومەنی ناوەند لەو ئەندامانەی لە كۆنگرەدا خۆیان كاندید ناكەنەوە بۆ ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی سەرۆكایەتییەكەی بەرهەم ساڵح  بەرهەم ساڵح لە بەرزترین پۆستی سیاسی عێراقدایە، بەڵام هێشتا پۆستێكی حزبیی بۆ یەكلانەبووەتەوە. بەرهەم ساڵح چاوی لە وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی یەكێتییە، پۆستێك كە بۆ ئەم كۆنگرەیە لەبری دەستەواژەی "سكرتێر" داتاشراوە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، ئەوەی لەبارەی پۆستی سەرۆكی یەكێتییەوە تایبەتە بەخودی بەرهەم ساڵحەوە لە سێ خاڵدا خۆی دەبینێتەوە: یەكەم: بەرهەم ساڵح هێشتا دڵنیا نییە لەوەی كەسی تر خۆی بۆ ئەو پۆستە كاندید ناكات، بە دیاریكراویش (كۆسرەت رەسوڵ عەلی) كە ئێستا زیاتر وەكو كاندیدی سەرۆكی قەوارە باسی لێوەدەكرێت، بەرهەم ساڵح رایگەیاندووە ئەگەر كۆسرەت رەسوڵ خۆی بۆ پۆستی سەرۆكی حزب كاندید بكات، ئەو ناچێتە ركابەرێتییەوە لەسەر ئەو پۆستە. دووەم: بەرهەم ساڵح ئەگەر پۆستی سەرۆكی حزب وەرنەگرێت، ئامادە نییە پۆستی جێگری سەرۆكی حزب وەرگرێت، بەتایبەتی لەكاتێكدا باسلەوە دەكرێت چوار جێگر بۆ سەرۆكی حزب دادەنرێت. سێیەم: بەرهەم ساڵح وتویەتی ئەو پۆستی سەرۆكی حزب وەرناگرێت ئەگەر پۆستەكە هیچ دەسەڵاتێكی نەبێت. پۆستی سەرۆكی حزب لە رەشنوسی پەیڕەوی ئامادەكراودا لەماددەی (41)دا لەبارەی مەرجی ئەو كەسەی كە دەبێت بە سەرۆكی حزب دەڵێ ئەو كەسە دەبێت:" لانی كەم 10 ساڵ خەباتی سیاسی‌و رێكخراوەیی دانەبڕاوی لەریزەكانی یەكێتیدا هەبێت" لەناو كادیرانی یەكێتیدا ئەمە وا لێكدرایەوە بەتایبەت بۆ لێدان لە بەرهەم ساڵح دانرابێت، كە بەمدواییە لە یەكێتی جیابووەوە‌و حزبێكی نوێی دروستكرد‌و پاشان گەڕایەوە بۆ ناو یەكێتی، بەڵام بەپێی بەدواداچوونەكانی (درەو میدیا)، بەرهەم ساڵح ئەگەر لەلایەن جەمسەرەكانەوە بۆ پۆستی سەرۆكی حزب یەكلاببێتەوە، بەئاسانی بەسەر بەربەستی مەرجە یاساییەكەدا تێدەپەڕێت، چونكە ئەو سەرباری ئەوەی لە یەكێتی جیابووەوە‌و حزبێكی نوێی دروستكرد، بەڵام هیچ كاتێك لە ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی دەستلەكاركێشانەوەكەی لە ئەندامێتی یەكێتی پەسەندنەكرا، بەپێچەوانەی ئەوەی بەرامبەر بە نەجمەدین كەریم كرا.  واتە بەشێوەیەكی گشتی تائێستا بەرهەم ساڵح بەتەواوەتی ئامادەی قبوڵكردنی مەرجی جەمسەرەكانی یەكێتی (ماڵباتی تاڵەبانی‌و كۆسرەت رەسوڵ) نییە بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی حزب، رەنگە ئەمە وەكو گوشارێك بەكاربهێنێت بەتایبەتی لەكاتێكدا بینیویەتی جەمسەرەكان جگە لە ئەو، هیچ كاندیدێكی تر بۆ ئەو پۆستە شك نابەن. ئێوارەی ئەمڕۆ كۆسرەت رەسوڵ عەلی كارەكتەرێكی سیاسی نوێی هێنایە ناو گۆڕەپانی گەمەكانی ناوخۆی یەكێتییەوە، كە ئەویش فوئاد مەعسوم ئەندامی دەستەی دامەزرێنەری یەكێتییە‌و لەدوای لاچوونی لە پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق لە هەولێر دادەنیشێت‌و ماوەیەكی زۆرە لە میدیاكانەوە نەبینراوە. بەپێی بەدواداچوونەكانی (درەو میدیا)، هێنانەپێشەوەی فوئاد مەعسوم لەلایەن كۆسرەت رەسوڵەوە لەم كاتەدا سێ خوێندنەوەی بۆ دەكرێت: خوێندنەوەی یەكەم: كۆسرەت رەسوڵ عەلی دەیەوێت فوئاد مەعسوم وەكو بەدیلێك بۆ پۆستی سەرۆكی حزب پیشانی بەرهەم ساڵح بدات‌و پێی بڵێ ئەگەر ئەو پۆستەكە وەرنەگرێت، بەدیل ئامادەیە. خوێندنەوەی دووەم: پۆستی (سكرتێری ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی) كە لە رەشنوسی پەیڕەوەكەدا باسی لێوەكراوە، تائێستا كاندیدی بۆ یەكلانەكراوەتەوە، رەنگە فوئاد مەعسوم كەسێكی گونجاو بێت بۆ ئەو پۆستە. خوێندنەوەی سێیەم: فوئاد مەعسوم بانگهێشتكراوە تاوەكو سەرۆكایەتی كۆنگرەی چوارەمی یەكێتی بكات، هاوشێوەی كۆنگرەكانی پێشتری حزب كە هەر ئەو سەرۆكایەتی كردوون، بەتایبەتیش كە تەمەن‌و شارەزاییە قوڵەكە لە بواری یاسا‌و ناونیشانەكەی وەكو ئەندامی دەستەی دامەزرێنەری حزب، بۆ ئەو كارە یارمەتیدەری فوئاد مەعسوم دەبن. تەزكیە چواركەسییەكە ! دواین زانیارییەكان لەناو یەكێتی نیشتمانی كوردستان كە دەست (درەو میدیا) كەوتوون، باسلەوەدەكەن، ئەو بەرپرسانەی یەكێتی كە لە پۆستی باڵای حكومیدان، بەبێ هەڵبژاردن‌و دەنگدانی كۆنگرە، بە تەزكیە دەكرێن بە ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی. ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی لە (121) كەس پێكدێت، چواركەس لەوانە بە تەزكیە دەبن بە ئەندامی ئەنجومەنەكە‌و (117) كەسی تریان بە دەنگدانی كۆنگرە، ئەوانە بە تەزكیە دەبن بە ئەندامی ئەنجومەنەكە ئەوانە كە لە پۆستە باڵاكانی حكومەتدان‌و بریتین لە هەریەكە لە: •    بەرهەم ساڵح- سەرۆك كۆماری عێراق •    رێواز فایەق- سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان •    جەعفەر شێخ مستەفا- جێگری سەرۆكی هەرێمی كوردستان •    قوباد تاڵەبانی- جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان (بەپێی زانیارییەكانی درەو میدیا قوباد تاڵەبانی هەندێك تێبینی لەسەر تەزكیەكردنی هەیە‌و داوا دەكات بەدەنگدان لە كۆنگرەدا هەڵبژێردرێت، ئەمەش دوای ئەوەی ماڵباتی تاڵەبانی لە كۆنفرانسە ناوخۆییەكانی حزبدا زۆرینەی نوێنەرەكانیان بردەوە)

درەو میدیا:  لەگەڵ نزیكبونەوەی ئاهەنگەكانی سەرساڵ نرخی گرتنی ژوورێك لە هۆتێلەكانی شاری دوبەی ئاستی پێوانەیی تۆماردەكات، بەجۆرێك نرخی شەوێك مانەوە لە یەكێك هۆتێلەكانی شاری دوبەی بۆ سەری ساڵ گەیشتۆتە 109 هەزار درهەم، كە دەكاتە 30هەزار دۆلار ئەمریكی، ئەوەش لەكاتێكدا داواكاری لەسەر گرتنی هۆتێل لە ئیمارەتی دوبەی كە جمەی دێت لەگەشتیار بەردەوام لەبەرزبونەوەدایە. نرخی مانەوە بۆ شەوی سەری ساڵ لە ژووری سەرۆكایەتی هۆتێلەكانی (كەناری جمیرا)  24 هەزارو  500 دۆلاری تێپەڕاندووە، نرخی مانەوەش لە هۆتێلە پێنج ئەستێرەكان لەنێوان 4 بۆ 7 هەزار و 600 درهەم دایە.  بەوتەی بەرپرسی هۆتێلەكان زۆرینەی ئەوانەی ڕوودەكەنە هۆتێلەكانی دوبەی گەشتیارن، ئیمارەتی دوبەی بە دیارترین‌و بەناوبانگترین شوێنە گەشتیارییەكان دادەنرێت بۆ بەڕێوەچوونی ئاهەنگەكانی سەرساڵ لەسەر ئاستی جیهان. ژمارەی ژووری هۆتێلەكان لە شاری دوبەی لە كۆتایی مانگی تشرینی یەكەمی ئەمساڵ بە ڕێژەیەكی بەرچاو زیادیكردووە، بەجۆرێك گەیشتووەتە 122 هەزارو 185 ژوور، لەكاتێكدا ساڵی ڕابردوو لە هەمانكاتدا 113 هەزارو 509 ژوور بووە، كە بەڕێژەی 7.64% زیادیكردووە.     بەگوێرەی فەرمانگەی گەشتوگوزراو بە بازاڕكردنی بازرگانی لە دوبەی (دوبەی بۆ گەشتوگوزار): هۆتێلەكانی دوبەی  لەمانگی ئابی ئەمساڵدا پێشوازییان لە ملیۆنێك‌و 270 هەزار سەردانیكەری وڵاتان كردووە، لەسەرەتای ئەمساڵیشەوە 10 ملیۆن‌و 850 هەزار سەردانیكەری وڵاتان لە هۆتێلەكانی دوبەی ماونەتەوە.  

راپۆرتی: درەو میدیا کەمتر لە 48 کاتژمێری تر ئەو وادە یاساییە تەواو دەبێت کە دەستوری عێراق بۆ سەرۆک کۆماری دیاریکردووە تا کەسێک ڕابسپێرێت بۆ پێکهێنانی حەوتەمین کابینەی حکومەت لەدوای ڕوخانی ڕژێمی پێشووەوە. سەرۆک کۆمارو پەرلەمانی عێراق لە ترسی غەزەبی خۆپیشاندەران دۆشداماون، ناوێرێن هیچ بڕیارێک بدەن فوی زیاتر بە کورەی گڕگرتووی شەقامدا بکات، سەرۆک  کۆماری عێراق ڕۆژی 15ی ئەم مانگە داوای لەپەرلەمان کرد گەورەترین کوتلەی پەرلەمانیی دیاریبکات تا کاندیدەکەی ڕابسپێرێت بۆ پێکهێنانی حکومەت، بۆ ڕۆژی دواتر پەرلەمانی عێراق وەڵامی دایەوەو بەسەرۆک کۆمار دەڵێت،  پێشتر گەورەترین کوتلەی پەرلەمانیمان بۆ دیارکردویت و، لەسەر ئەو بنەمایەش عادل عەبدولمەهدیت بۆ پێکهێنانی حکومەت ڕاسپاردووە. پێدەچێت هەریەکەیان بیەوێت ئاگرەکە لەخۆی دوربخاتەوە بەڵام پێناچێت هیچکامیان بەسەلامەتی لێدەرچن. سەرچاوەیەک لەپەرلەمانی عێراق بە(درەومیدیا)ی ڕاگەیاند، سەرۆک کۆماری عێراق دەیەوێت پەرلەمان لە کێشەیەکی تازەوە بگلێنێت بە هێنانەوە پێشەوەی پرسی گەورەترین کوتلەی پەرلەمانیی کە یەکێک بووە لە دیارترین ناکۆکییە سیاسییەکانی عێراق لەدوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق. ترس لە غەزەبی شەقام تەنها بەرۆکی پەرلەمان و سەرۆکایەتی کۆماری نەگرتووە، بەڵکو هێزە سیاسیەکانیش کەم تازۆر جورئەتی ئەوەیان نییە خۆیان نزیکی پرسی کاندیدکردنی سەرۆک وەزیران بکەنەوە، هەر کاتێکیش باسی ئەو پرسە بکەن بەمافی شەقامی دەزانن و بەپێویستی دەزانن سەرۆک وەزیرانی داهاتوو بەپێی ئەو مەرجانە بێت کە شەقامی ناڕازیی دیاریکردووە. محەمەد خالیدی پەرلەمانتاری عێراق ڕایگەیاندووە، پێویستە کاندیدی پۆستی سەرۆک وەزیران مەرجەکانی خۆپیشاندەرانی تێدابێت. خالیدی لە لێدوانێکی ڕۆژنامەوانیدا کە لەبارەی ئەو نامەیەوە قسەیکردوە کە پەرلەمان بۆ سەرۆک کۆماری ناردووە دەڵێت: دیاریکردنی عادل عەبدولمەهدی لەڕێی ڕێککەوتنی کوتلە سیاسییەکانەوە بووەو، گەوەرەترین کوتلە لە پەرلەمانی عێراق بوونی نەبووە کاتێک عەبدولمەهدی ڕاسپێردراوە، بۆیە پێویستە کاندیدی داهاتووی پۆستی سەرۆک وەزیرانی عێراق ئەو مەرجانەی تێدابێت کە خۆپیشاندەران داوایدەکەن. بەوتەی ئەو پەرلەمانتارە، بەمزوانە پەرلەمانی عێراق کۆدەبێتەوە بۆ دانانی میکانیزمێک بۆ هاوکاریکردن لەگەڵ سەرۆکایەتی کۆمارو، هەڵبژاردنی کەسایەتیەکی شیاو بۆ پۆستی سەرۆک وەزیرانی عێراق. ئاماژەی بەوەشداوە، ڕۆژی پێنج شەممەی داهاتوو وادەی یاسایی دەستنیشانکردنی کەسێک بۆ پۆستی سەرۆک وەزیرانی عێراق کۆتایدێت، ئەگەری ئەوەش هەیە وادەکە بۆ ڕۆژی یەک شەممەی داهاتوو درێژبکرێتەوە. بەبۆچونی بەشێک لە چاودێران، ئەم ئاڕاستە تازەیەی لایەنە سیاسییەکان کە هیچکامیان ئامادەنین پۆستی سەرۆک وەزیران وەربگرن لە تێگەیشتنی تەواوەتییانەوە نییە بۆ ڕەوایەتی داواکارییەکانی خۆپیشاندەران و دورکەوتنەوەیان لەدەسەڵات لەپێناو بەرژوەندی خەڵک، بەڵکو گەیشتونەتە ئەو بڕوایەی کە حکومەتی داهاتوو حکومەتێکی ڕاگوزەر و کاتی دەبێت و کۆمەڵێک ئەرکی دیارکراوی لەسەر شان دەبێت کە دیارترینیان: + پێکهێنانی کۆمسیۆنێکی نوێی هەڵبژاردنەکان. + یاسایەکی نوێ بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق. + پڕۆژە یاسای بودجە. + ئامادەکاریکردن بۆ هەڵبژاردنی پێشوەخت.  لەبەر ئەوەیە هیچکام لە هێزە سیاسییەکان ئامادەیی ئەوەیان تێدانییە سەرکێشی بە چارەنوسی خۆیان و دەنگی دەنگدەرانیان بکەن و لەپێناو  چەند مانگێک لە سەرۆکایەتیکردنی حکومەتێکی پڕ کێشە و ئاشوبدا خۆیان بخەنە ناو گرەو و دۆڕانێکی حەتمییەوە.  سەدرییەکان لەگەڵ ئەوەی ئامادەنین وەک گەورەترین فراکسیۆنی ناو پەرلەمان کەسێک بۆ پۆستی سەرۆک وەزیران دیاریبکەن، لەگەڵ ئەوەشدا ڕەتیدەکەنەوە لایەنەکەی بەرامبەریان کە هاوپەیمانی (فەتح)ی هادی عامرییە ئەو پۆستە بۆ خۆی بەرێت.   مەرجە زۆر و زەوەندەکانی شەقامی ناڕازیی بۆ سەرۆک وەزیرەکانی داهاتوو، بە تایبەت کە ئامادەشنیین ناوێک پێشکەش بکەن بۆ وەرگرتنی ئەو پۆستە،  ترسی هێزو لایەنەکان و سەرۆکایەتییەکانیش لە بڕیاردان وادەکات یەکلاکردنەوەی کاندیدی پۆستی سەرۆک وەزیران لەو دەرفەتە کەمەی لەبەردەست ماوە هێجگار قورس و ئاڵۆزبێت، بەشێك لە ئاگایانی دۆخی عێراق پێیانوایە ڕەوشەکە بەرەو ئەوە دەچێت کە مۆڵەتە دەستورییەکە کۆتایبێت بەبێئەوەی  کەسێک ڕابسپێردرێت بۆ پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەت و، سەرەنجامیش دۆسیەکە بدرێتە دەست دادگای فیدڕاڵی بۆ یەکلایکردنەوەی ئەو پرسە.