(درەو): شەوی رابردوو، توركیا لە هێرشێكی ئاسمانیدا، ژمارەیەك گەریلای پەكەكەی لە گوندی سەفرەی سەربە قەزای ماوەتی پارێزگای سلێمانی شەهید كرد. وەزارەتی بەرگری توركیا لە بەیاننامەیەكدا لە پێگەی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر، رایگەیاند، پێنج گەریلای پەكەكە كوژراون. وەزارەتی بەرگری توركیا دەڵێ:" هێرشەكە بەبەشداری دەزگای هەواڵگری بەڕێوەچووە‌و بەشێوەیەكی بەردەوام چاودێری ناوچەكە كراوە. بەپێی قسەی كامەران حەسەن قائیمقامی قەزای ماوەت، هێرشەكە كاتژمێر 11:40 خولەكی دوێنێ شەو رویداوە. قایمقامی ماوت دەڵێ:" فڕۆكەكانی توركیا ئۆتۆمبێلێكی گەریلاكانی پەكەكەیان كردوەتە ئامانج كە پێنج سەرنشینی تێدابووە‌و هەمویان كوژراون". بەپێی زانیارییەكان ئەو پێنج گەریلایە ( 3 كچ و دوو پیاو) بوون.  ئەمە جاری یەكەم نییە، سوپای توركیا لە سنوری پارێزگای سلێمانی گورز لە پارتی كرێكارانی كوردستان دەدات، پێشتریش لەسەر چیای ئەزمەڕ، لەڕێگەی فڕۆكەی بێ فڕۆكەوانەوە دوو فەرماندەی سەربازی پەكەكەی تیرۆركرد.  

درەو: " 80%ی داهاتی هەرێم بۆ موچەخۆران دەڕوات كە 20%ی دانیشتوانی هەرێم پێكدێنن" ئەمە قسەی مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستانە. ژمارەی راستەقینەی موچەخۆرانی هەرێمی كوردستان ( ملیۆنێك و 255 هەزارو 273) كەسە، موچەی مانگەیان (898 ملیار)موچەی مانگانەیانە،  ئەو ژمارەیە دابەش بووە بەسەر دوو بەشدا: 🔹فەرمانبەران: 752 هەزارو 959 فەرمانبەری فیعلی كە 60%ی كۆی موچەخۆران پێكدێنن 🔹خانەنشینی و شەهیدان و كۆمەڵایەتی: 502 هەزارو 364 كەسە كە 40%ی موچەخۆران پێكدێنن 🔸فەرمانبەران پێكهاتووە لە : 🔹مەدەنی : 430 هەزارو 231  🔹پۆلیس و ئاساییش: 217 هەزارو 979  🔹سەربازی: 104 هەزارو 699 🔹كۆی گشتی: 752 هەزارو 959  كۆی موچەی مانگانەیان بە نزیكەی (720 ملیار) دینارە 🔸خانەنشینی و شەهیدان و كۆمەڵایەتی: 🔹خانەنشینی: 246 هەزارو 269 🔹كۆمەڵایەتی: 159 هەزارو 158 🔹شەهیدان: 96 هەزارو 937 🔹كۆ ( 502 هەزارو 364 هەزار) كۆی موچەی مانگانەیان نزیكەی (178 ملیار) دینارە     

راپۆرت: فازڵ حەمەرەفعەت - محەمەد رەئوف ١٧ ساڵ لەمەوبەر هەرێمی کوردستان بەبێ ئەوەی نەوت بفرۆشێت و بەشە بودجە لە بەغداد وەربگرێت، تەنیا بە داهاتی ناوخۆی ئیدارەی دۆخی دارایی خۆی دەدا، لە شەش ساڵی رابردوودا کە حکومەت سیاسەتی ئابوری سەربەخۆی راگەیاندووە، سەرباری ئەوەی حکومەت نەوتی فرۆشتووەو بڕێک پارەشێ لە بەغداد وەرگرتووە، بەڵام (٢٧ ملیار) دۆلار قەرزار بووە، ئایا نەوت بۆ هەرێمی کوردستان رەحمەت بووە یان لەعنەت ؟ ئابوری سەربەخۆ ! ساڵی ٢٠١٤ کابینەی هەشتەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان کە نێچیرڤان بارزانی سەرۆکایەتی دەکرد، ئابوری سەربەخۆی راگەیاند. ئەوەی ئەوکات ناوی لێنرابوو "ئابوری سەربەخۆ" بەدیاریکراوی مەبەست لێی ئەوەبوو هەرێم بەشێوەیەکی سەربەخۆو دوری لە چاوی بەغداد نەوتەکەی بفرۆشێت و بودجەی خۆی دابین بکات.  ئەم بڕیارە، هەرێمی كوردستانی لە سەقامگیری ئابوری و موچەو بازاڕەوە گۆڕی بۆ قەیرانێكی گەورەو كەڵەكەبوو، لەدوای بڕیارەکەوە بەشێوەیەکی بەردەوام و تائێستا ئابوری هەرێم لەدۆخێکی ناسەقامگیردا دەژی. پێش ئابوری سەربەخۆ  تا ساڵی 2003و پێش پرۆسەی ئازادی عێراق، حكومەتی هەرێم (دوو ئیدارەكە) بە داهاتی ناوخۆ موچەی موچەخۆران و خەرجی پرۆژە خزمەتگوزارییەكانی دابین دەكرد. لەدوای 2004ەوە، حكومەتی هەرێم سەرچاوەیەکی تری داهاتی دەستکەوت، ئەوکات حکومەتی عێراق کە (ئەیاد عەلاوی) سەرۆکایەتی دەکرد، بڕیاریدا (17%)ی کۆی بودجەی گشتی عێراق بۆ هەرێمی كوردستان بنێردرێت. لە 2004 تا 2014 حكومەتی هەرێم بەبەردەوامی بەشە بودجەی خۆی لە بەغداد وەردەگرت، كە بەشێوەیەكی گشتی مانگانە بە تێكڕا دەگەیشتە (ترلیۆنێک و 200 ملیار) دینار، هەرێم مانگانە پارەکەی بەغدادی بەمشێوەیە دابەشکردبوو بەسەر خەرجییەکانیدا: 🔹 بڕی (850 ملیار) دینار بۆ موچەی موچەخۆران 🔹 بڕی (350 ملیار) دینار بۆ خەرجی دیكەو وەبەرهێنان تا ئەوكاتە حکومەتی هەرێم هیچ كێشەیەكی موچەو بودجە نەبوو، بەپێی زانیارییەکانی لەنێوان ساڵانی 2004 بۆ 2013، لە بەغدادەوە بڕی (75 ملیار) دۆلار بۆ هەرێمی كوردستان نێردراوە، نوری مالیکی سەرۆك وەزیرانی پێشووتری عێراق قسەیەکی تر دەکات و دەڵێ لەماوەی نێوان ساڵانی 2004 بۆ 2014، زیاتر لە (119 ملیار) دۆلار لە بەغداوە رەوانەی هەرێم كراوە، بۆ نمونە: 🔹 ساڵی 2004 كۆی بودجەی عێراق (13 ملیار) دۆلار بووە، لەم رێژەیە پشكی هەرێم (2 ملیار و 330 ملیۆن) دینار بووە، واتە هەرێم رێژەی 17.9%ی بودجەی عێراقی بردووە. 🔹 ساڵی 2010 بودجەی عێراق (72 ملیار) دۆلار بووە، پشكی هەرێم (9 ملیار) دۆلار بووە، واتە رێژەی 14.4%ی بودجەی ئەو ساڵەی بردووە. 🔹 ساڵی 2013 كە دوا ساڵی ناردنی بودجە بووە لە بەغداوە بۆ هەرێمی کوردستان، بودجەی عێراق (115 ملیار) دۆلار بووە، پشكی هەرێم (12 ملیار) دۆلار بووە، واتە هەرێم رێژەی 10.4%ی کۆی بودجەی عێراقی بردووە. تا پارە لە بەغدادەوە دەهات واتە تەوەکو ساڵی ٢٠١٣، کابینەکانی حکومەت لە هەرێم بەبەردەوامی پرۆژەی بودجەیان رەوانەی پەرلەمانی كوردستان دەكردو حكومەتی هەرێم خاوەنی یاسای بودجە بوو.   نەوت سەری موچە دەخوات ! ساڵی 2013 بانگەشەی ناردنە دەرەوەی نەوت لەلایەن بەرپرسانی حكومەتی هەرێم، بەدیاریکراوی (ئاشتی هەورامی) وەزیری  پێشوی سامانە سروشتییەکانەوە دەستیپێكرد. دوای بانگەشەکانی هەرێم، لە پرۆژە یاسای بودجە فیدراڵدا بۆ 2013، حكومەتی عێراق مەرجی رادەستكردنی (200 هەزار) بەرمیل نەوتی بەستەوە بە ناردنی بەشە بودجەی هەرێمەوە، حكومەتی هەرێم بەمە قایل نەبوو، بەڵام حكومەتی عێراق بەشە بودجەكەی نەبڕی. ساڵی 2014 حكومەتی هەرێمی كوردستان دەستی كرد بە ناردنە دەرەوەی نەوت لەڕێگەی بۆریەوە، هەندێک لە بەرپرسانی هەرێم بانگەشەی ئەوەیان کرد ئاستی هەناردەی نەوت دەگەیەننە (یەك ملیۆن) بەرمیل لە رۆژێکدا، حكومەتی عێراق جارێکی تر لە پرۆژە بودجەی 2014دا مەرجی ناردنی بەشە بودجەی هەرێمیان بەستەوە بە رادەستكردنی (400 هەزار) بەرمیلی رۆژانەوە، واتە بەبەراورد بەو رێژەیەی کە ساڵی ٢٠١٣ داوای دەکرد، بۆ ساڵی ٢٠١٤ عێراق رادەستکردنی (٢٠٠ هەزار)ی لەسەر هەرێم زیادکرد. حكومەتی هەرێم ساڵی ٢٠١٤ بە مەرجەكەی عێراق رازی نەبوو، عێراق بڕیاری بڕینی بەشە بودجەی هەرێمی دەركرد، هەرچەندە لە دوای ئەو بڕیارەوە دوو جاری ترو لە مانگی (شوبات و ئایاری 2014)دا بڕێكی دیاریكراوی پارەی بۆ هەرێم نارد، لەگەڵ ئەوەشدا بودجەی عێراق لە پەرلەمان پەسەند نەكرا. لەدوای ساڵی 2014 و بڕینی بەشە بودجەی هەرێم لە عێراق، هەرێمی كوردستان كەوتە ناو قەیرانێكی قوڵی داراییەوەو تا ئێستاش بەدەستیەوە دەناڵێنێت. بەپێی بەڵگەنامەکانی وەزارەتی سامانە سروشتییەکان، تاوەکو ساڵی ٢٠١٣ واتە بەر بڕیاری ئابوری سەربەخۆ، داهاتی نەوتی هەرێمی کوردستان کە بە تەنکەر فرۆشراوە (٧ ترلیۆن و ٩٠٠ ملیۆن) دۆلار بوو. ئابوری سەربەخۆو حکومەتێکی قەرزار لە پەیامێکدا بەبۆنەی جەژنی رەمەزانەوە، مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێم رایگەیاند، حكومەت (27 ملیار) دۆلار قەرزدارەو هیچ یەدەگ و پاشەكەوتێكیشی نیە. ئەمە لەکاتێکدایە بەپێی راپۆرتێك، کە کابینەی مەسرور بارزانی لە رۆژی (28/4/2020) ئاڕاستەی حکومەتی عێراقی کردووە، لە دوای بڕیاری ئابوری سەربەخۆوە، واتە لە 2014ەوە تائێستا کە ماوەی (٦ ساڵ) دەکات، بەشە بودجەی هەرێمی کوردستان لە بودجەی گشتی عێراق بڕی (75 ترلیۆن و 541 ملیار و 843 ملیۆن) دینار بووە، بەڵام هەرێم لەو بڕە پارەیە تەنها (13 ترلیۆن و 370 ملیار و 533 ملیۆن) دیناری وەرگرتووە. بەوپێیە لە ماوەی ئەو (6) ساڵەدا، بڕیاری ئابوری سەربەخۆ بڕی (62 ترلیۆن و 171 ملیارو 310 ملیۆن) دینار زیانی لە هەرێمی كوردستان داوە. بەمشێوەیە: 🔹 ساڵی 2014 پشكی هەرێم لە بودجەی عێراق بڕی (19 ترلیۆن‌و 999 ملیارو 616 ملیۆن) دیناربووە، لەم رێژەیە هەرێم تەنیا بڕی (2 ترلیۆن‌و 280 ملیار) دیناری وەرگرتووە، واتە تەنیا لەو ساڵەدا بەهۆی سیاسەتی ئابوری سەربەخۆوە هەرێم بڕی (17 ترلیۆن‌و 719 ملیارو 616 ملیۆن) دینار زیانی دارایی بەركەوتووە. 🔹 ساڵی 2015 پشكی هەرێم لە بودجەی عێراق بڕی (14 ترلیۆن‌و 817 ملیار) دیناربووە، لەم رێژەیە هەرێم تەنیا بڕی (2 ترلیۆن‌و 476 ملیار) دیناری وەرگرتووە، واتە تەنیا لەو ساڵەدا بەهۆی سیاسەتی ئابوری سەربەخۆوە هەرێم بڕی (12 ترلیۆن‌و 341 ملیار) دینار زیانی دارایی بەركەوتووە. 🔹 ساڵی 2016 پشكی هەرێم لە بودجەی عێراق بڕی (12 ترلیۆن‌و 570 ملیار) دیناربووە، لەم رێژەیە هەرێم هیچ بڕەپارەیەكی وەرنەگرتووە، واتە تەنیا لەو ساڵەدا بەهۆی سیاسەتی ئابوری سەربەخۆوە هەرێم بڕی (12 ترلیۆن‌و 570 ملیار) دینار زیانی دارایی بەركەوتووە. 🔹 ساڵی 2017 پشكی هەرێم لە بودجەی عێراق بڕی (11 ترلیۆن‌و 605 ملیار) دیناربووە، لەم رێژەیە هەرێم هیچ بڕە پارەیەكی وەرنەگرتووە، واتە تەنیا لەو ساڵەدا بەهۆی سیاسەتی ئابوری سەربەخۆوە هەرێم بڕی (11 ترلیۆن‌و 605 ملیار) دینار زیانی دارایی بەركەوتووە. 🔹 ساڵی 2018 پشكی هەرێم لە بودجەی عێراق بڕی (6ترلیۆن‌و 776 ملیار) دیناربووە، لەم رێژەیە هەرێم تەنیا بڕی (3 ترلیۆن‌و 175 ملیار) دیناری وەرگرتووە، واتە تەنیا لەو ساڵەدا بەهۆی سیاسەتی ئابوری سەربەخۆوە، هەرێم بڕی (3 ترلیۆن‌و 591 ملیار) دینار زیانی دارایی بەركەوتووە. 🔹 ساڵی 2019 پشكی هەرێم لە بودجەی عێراق بڕی (9 ترلیۆن‌و 783 ملیار) دیناربووە، لەم رێژەیە هەرێم تەنیا بڕی (5 ترلیۆن‌و 439 ملیار) دیناری وەرگرتووە، واتە تەنیا لەو ساڵەدا بەهۆی سیاسەتی ئابوری سەربەخۆوە، هەرێم بڕی (4 ترلیۆن‌و 343 ملیار) دینار زیانی دارایی بەركەوتووە. (بڕوانە خشتەی ژمارە) گەڕانەوە بۆ خاڵی سفر ئێستا بەڕوونی بۆ بەرپرسانی حكومەتی هەرێمی كوردستان دەركەوتووە، سیاسەتی هەڵەی نەوت، دۆخی كوردستانی بەم دەردە بردووە. مەسرور بارزانی وتی:" لەكۆی 700 ملیۆن دۆلاری داهاتی نەوت، تەنها 300 ملیۆن دۆلاری بۆ حكومەتە" بە جۆرێك داهاتی نەوت مانگانە دابەش دەكرێت بەسەر قەرزو كرێی بۆری و كۆمپانیاكانی بەرهەمهێنانی نەوت. بەپێی راپۆرتی حكومەتی هەرێم داهاتی نەوت لە مانگی چواردا بەم شێوەیە بووە: 🔹     رۆژانە (435 هەزار) بەرمیل نەوت هەناردە دەكرێت 🔹 نەوت بە (20) دۆلار فرۆشرا 🔹    كۆی داهاتی نەوت (261 ملیۆن) دۆلار 🔹     (60 ملیۆن دۆلار) بۆ كۆمپانیای رۆز نەفت 🔹     (30 ملیۆن) بۆ توركیا مافی گواستنەوەی نەوت 🔹 (50) ملیۆن دۆلار بۆ قەرزی  توركیا لەدواین وتاریدا، مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان رایگەیاند" مانگی رابردوو تەنیا ٣٠ ملیۆن دۆلار لە داهاتی نەوت گەڕاوەتەوە بۆ خەزێنەی حكومەتی هەرێم"، واتا دوای شەش ساڵ لە بڕیاری ئابوری سەربەخۆ، كە مانگانە (ترلیۆنێك و 200 ملیار) دینار لە بەغداوە دەهات، سیاسەتی نەوتی ئێستا گەیشتوەتە سەر (30 ملیۆن) دۆلار.  سەرۆكی حكومەتی هۆكاری ئەم دۆخە سەختە ئابورییەی گەڕاندەوە بۆ" سیاسەتی هەڵەی تەنیا پشت بەستن بە داهاتی ناجێگری نەوت"، واتا دوای شەش ساڵ لە قەیران و نەهامەتی گەڕانەوە بۆ خاڵی سفر لەبری پشت بەستن بە داهاتی نەوت. ئێستا دۆخەکە گەیشتوەتە ئاستێک، هەرێم بۆ گەڕانەوە بۆ سەردەمی زێڕینی بەشە بودجەی عێراق، ئامادەیە هەموو نەوتەكەی رادەستی بەغداد بكات.

راپۆرت: محەمەد رەئوف- فازل حەمەڕەفعەت "حكومەت قەرزارە" ئەمە پەیامێكی سەرۆكی حكومەتی هەرێم بوو بۆ موچەخۆران، قەرزێك كە بەهاكەی بە (27 ملیار) دۆلار ئەژماركرا، لە شەش ساڵی رابردوودا حكومەت (60 ملیار) دۆلار داهاتی دەستكەوتووە، بەڵام سەرباری ئەوەش قەرزار بووە، ئەم قەرزانە چۆنن، كەی وەرگیراون، لە كێ وەرگیراون، (درەو) لەم راپۆرتەدا بەدوای وەڵامی ئەم پرسیارەو چەند پرسیارێكی تر دەگەڕێت.  لیژنەی قەرز "حكومەت 27 ملیار دۆلار قەرزارە" مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەت وای وت، پرسی قەرزەكانی حكومەت جارێكی تر كەوتەوە بەرباس. حكومەت لەزاری مەسرور بارزایینەوە، هیچ یەدەگێكی نییە، بەڵام ئێستا بەكۆی گشتی قەبارەی قەرزارە چەندە؟ حكومەت لە كابینەی پێشووەوە لیژنەیەكی تایبەتی بە پێدانەوەی قەرزەكان دروستكردوو كە دوو جۆر قەرزن (قەرزی دەرەكی‌و قەرزەكانی ناوخۆ). لیژنەكەی حكومەت ئامانج رەحیم سەرۆكایەتی دەكات كە سەربە یەكێتی نیشتمانییە‌و سكرتێری ئەنجومەنی وەزیرانە. قەرزەكان چی‌و چەندن ؟ بەپێی بەدواداچونەكانی (درەو)، تاوەكو ساڵی 2014 كە بەشە بودجەی هەرێم لە بەغدادەوە دەهات، حكومەتی هەرێم هیچ بڕە پارەیەك قەرزی لەسەر نەبووە، بەڵام لەو ساڵەدا كە نرخی نەوت دابەزی‌و خەرجییەكان بەهۆی شەڕی "داعش"ەوە زیادیان كرد، كابینەی نێچیرڤان بارزانی دوچاری مایەپوچبوون هات‌و پەنای بۆ قەرزكردن برد. ئەو قەرزانەی كە تائێستا لەسەر حكومەتی هەرێم ماڵن، مێژووەكەیان بۆ شەش ساڵی رابردوو دەگەڕێتەوە‌و دوو جۆرن. قەرزە ناوخۆییەكان بەگوێرەی بەدواداچوونەكانی (درەو)، لەئێستادا حكومەتی هەرێم زیاتر لە (12 ترلیۆن) دینار قەرزاری بانكەكانە، ئەم پارەیە بەمشێوەیە دابەشبووە: •    (5 ترلیۆن‌و 648 ملیار) دیناری كە لە بانكە ئەهلییە ناحكومیەكانی هەولێر لای لقی ناوەندی بانكی هەولێر وەریگرتووە. •    (2 ترلیۆن‌و 447 ملیار) دینار كە لە بانكە ئەهلییەكان لای لقی بانكی ناوەندی سلێمانیە وەریگرتووە. •    (4 ترلیۆن‌و 900 ملیار) دینار كە لە بانكە بازرگانییەكان وەریگرتووە. مێژووی ئەم قەرزانە بۆ كابینەی پێشووی نێچیرڤان بارزانی دەگەڕێتەوە، بەڵام كابینەی نوێش كە مەسرور بارزانی سەرۆكایەتی دەكات، بڕی (400 ملیار) دیناری لە سەرمایەداران قەرزكردووە بۆ دابینكردنی موچە (ئەمە بەپێی ئەوەی تائێستا زانراوە، رەنگە قەرزی تریشی كردبێت، بەڵام "درەو" هیچ زانیارییەكی لەوبارەیەوە دەست نەكەوت) قەرزی دەرەكی ئەمانە ئەو قەرزانە بوون كە حكومەتی پێشوو لەناوخۆدا كردویەتی بۆ پڕكردنەوەی كورتهێنان لە بودجەكەیدا، كابینەی پێشوو سەرباری ئەمە قەرزی دەرەكیشی كردووە كە بریتییە لە: •    وەرگرتنی بڕی (1 ملیار) دۆلار لە توركیا. •    (2 ملیار)ی پارەی كۆمپانیا كڕیارەكانی نەوت، ئەمە پارەیەكە كە كابینەی پێشوو بەر لە رادەستكردنی نەوت لە كۆمپانیا كڕیارەكانی وەرگرتووە، واتە بە سەوزی پارەی لێوەرگرتوون. •    (4 ملیار) دۆلاری مافی كۆمپانیای بیانییەكان بواری دۆزینەوە‌و دەرهێنانی نەوت. قەرزی موچەخۆران هاوكات لەگەڵ قەیرانی دارایدا، سەرباری قەرزی ناوخۆیی‌و دەرەكی، حكومەتی هەرێم جۆرێكی تر قەرزی كەوتە سەرشان كە ناوی لێنراوە قەرزی پاشەكەوتی موچەی فەرمانبەران‌و موچەخۆران چاویان لەوەیە حكومەت ئەو پارانەیان بۆ بگەڕێنێتەوە كە لەسەردەمی قەیراندا لێی بڕیون. بەهای كۆی گشتی ئەم قەرزە، بەو یەك مانگانەش كە لە كابینەی نوێدا دابەشكردنی موچە دواكەوتووە، دەگاتە نزیكەی (14 ترلیۆن) دینار. چەنێك لە قەرزەكان دراوەتەوە ؟ بەپێی قسەیەكی پێشتری دكتۆر ئاراس خۆشناو سەرۆكی سەنتەری لێكۆڵینەوە و زانیاری ستراتیژی كوردستانی سەربە پارتی دیموكراتی كوردستان، حكومەت هەرێم لە مانگی ئابی ساڵی 2017وە دەستیكردووە بە پێدانەوەی قەرز بە خاوەن قەرزەكان. لەبارەی پێدانەوەی قەرزە ناوخۆیی‌و دەرەكییەكانی حكومەتی هەرێم ئەم زانیارییانە لەبەردەستدان: •    كانونی یەكەمی 2018 كۆمپانیای دانەغاز كە كاری نەوت‌و غاز لە هەرێمی كوردستان دەكات، ئاشكرایكرد، بڕی (466 ملیۆن) دۆلار پارەی قەرزی لە هەرێمی كوردستان وەرگرتووەتەوە. •    رێباز حەملان وەزیری پێشووی دارایی هەرێم لە كۆتایی كابینەی پێشووی حكومەتدا رایگەیاند، نزیكەی (500 ملیۆن) دۆلاری قەرزی وێستگەكانی بەرهەمهێنانی كارەبا دراوەتەوە، (300 ملیۆن) دۆلاری بەڵێندەران دراوەتەوە، (260 ملیۆن) دۆلاری قەرزی بانكە ئەهلییەكان دراوەتەوە. •    بەپێی رێككەوتنی نێوان حكومەتی هەرێم‌و بەغداد، تائێستا حكومەتی هەرێم مانگانە بڕی (10 ملیۆن) دۆلار قەرزی بانكە ئەهلییەكانی هەرێم رادەستی بانكی ناوەندی دەكات، عێراق ئەم پارەیە لە بەشە بودجەی مانگانەی موچەخۆرانی هەرێم دەبڕێت. •    شیروان ئەنوەر سەرۆكی هاوبەندی بانكە ئەهلییەكانی هەرێم پێشتر لە لێدوانێكدا رایگەیاند:" حكومەت رێژەی 50%ی قەرزی بانكە ئەهلییەكانی داوەتەوە".  •    لەنێوان مانگی شەشی 2016 بۆ مانگی سێی 2017، زیاتر لە (ملیارێك‌و 600 ملیۆن) دۆلار دراوەتەوە بە قەرزی كۆمپانیا نەوتییەكان. •    كازم نامیق بەڕێوەبەری گشتی بانكەكانی هەرێم، لەبەردەم لیژنەی دارایی پەرلەماندا وتویەتی:" حكومەت رێژەی 70%ی قەرزی بەڵێندەرانی داوەتەوە". •    بەپێی راپۆرتێكی نهێنی حكومەت كە دەست (درەو) كەوتووە، تائێستا مانگانە لە داهاتی نەوت بڕی (50 ملیۆن) دۆلار بۆ پێدانەوەی قەرزەكانی توركیا دەڕوات. مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێم لەدواین قسەیدا باسی لەوەكرد حكومەت بڕی 27 ملیار دۆلار قەرزارە، بەڵام زانیاری ئەوتۆی نەخستەڕوو لەبارەی ئەوەی چەنێك لە پارەكە قەرزی ناوخۆیی‌و چەندی تری قەرزی دەرەكییە، ئایا كابینەكەی ئێستا مانگانە چەندێك لە داهاتەكانی بۆ پێدانەوەی قەرزەكان خەرج دەكات، كابینەكەی خۆی لەم چەند مانگەدا چەنێك قەرزی كردووە‌و میكانیزمی گەڕانەوەی قەرزەكانی چۆنە، ئایا سودیان دەكەوێتە سەر یاخود نا، ئەمە ئەو بابەتە هەستیارەیە كە تائێستا حكومەت بەشێوەیەكی ناشەفاف مامەڵەی لەگەڵدا دەكات. قەرزارەو قەرزیشی لای خەڵكە حكومەتی هەرێم هەر قەرزار نییە، خۆشی پارەی لە قەرزی كۆمپانیا‌و سەرمایەداراندایە‌و وەرینەگرتونەتەوە، بەهای ئەو پارەیەی كە حكومەت قەرزارە بەپێی قسەی مەسرور بارزانی (27 ملیار) دۆلارە، بەڵام لەبەرامبەردا بەپێی قسەی بەرپرسان حكومەت، حكومەتیش قەرزی لای كۆمپانیاكان‌و خەڵكە كە تائێستا نەیانگەڕاندوەتەوە‌و بەهای قەرزەكە دەگاتە (4 ملیار) دۆلار، ئەم پارەیە پێكدێت لە:  •    ئەو پارانەی كە كابینەكانی پێشوو بە قەرز وەكو پاڵپشتی بۆ بواری كشتوكاڵ‌و پیشەسازی‌و هاوسەرگیری‌و پێشینەی خانوبەرە بە خەڵك‌و كۆمپانیاكانی داوە‌و تائێستا نەگەڕاوەتەوە. •    لەماوەی رابردوودا دوای سەرهەڵدانی قەیرانی دارایی لە كابینەی پێشوو، حكومەت كۆمپانیاكانی لە سێ جۆر باج بواردووە كە بریتین لە باجی (كۆمپانیاكان، باجی خانوبەرە، باجی داهات)، حكومەت ئەمەی بەقەرز ئەژماركردووە لەسەر ئەوانەی لێی سودمەندبوون. •    حكومەت بڕی (745 ملیار) دینار قەرزی لای كۆمپانیا‌و سەرمایەدارانە كە پێشتر وەكو پاڵپشتی پێیداون‌و بەشێكی ئەو پارانە تائێستا نەگەڕاونەتەوە‌و بەپێی بڕیاری كابینەی مەسرور بارزانی دەستكراوە بە كۆكردنەوەی ئەو پارانە. •    قەرزی پارەی ئاو و كارەبای لای هاوڵاتیان كە بەهۆی قەیرانی داراییەوە بەشێكی زۆری تائێستا وەكو داهات نەگەڕاوەتەوە بۆ حكومەت. داهات‌و قەرزەكان حكومەتی هەرێم بەپێی قسەی سەرۆك وەزیران لە شەش ساڵی رابردوودا بڕی (27 ملیار) دۆلار قەرزار بووە، بەڵام بەپێی راپۆرتی حكومەت كە ئاڕاستەی بەغدادی كردووە: •    لەو شەش ساڵەدا (2014-2020) بڕی (13 ترلیۆن) دیناری لە بەغداد وەرگرتووە. •    داهاتی ناوخۆ لەو شەش ساڵەدا نزیكەی (8 ملیار) دۆلار بووە.  •    داهاتی فرۆشتنی نەوت بەشێوەی سەربەخۆ زیاتر لە (40 ملیار) دۆلار بووە. •    هەر لەو شەش ساڵەدا حكومەت بڕی (ملیارێك‌و 500 ملیۆن) دۆلار پارەی وەكو یارمەتی لە ئەمریكییەكان بەناوی پشتیوانی لە هێزی پێشمەرگە وەرگرتووە. واتە بە تێكڕا داهاتی حكومەت لە شەش ساڵی رابردوودا گەیشتوەتە (60 ملیار) دۆلار، ئەمە لەكاتێكدایە حكومەت لەماوەی ئەو شەش ساڵەدا بە نزیكەیی (40 ملیار) دۆلاری بە پارەی موچەخۆران داوە.

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت  - محەمەد رەئوف بۆ یەكەمجار لەبارەی ئەو قەیرانە داراییەی كە روبەڕووی حكومەتەكەی بوەتەوە قسەی كرد، بەرپرسیارێتی بارودۆخەكەی بە پلەی یەكەم خستەئەستۆی كابینەكانی نێچیرڤان بارزانی‌و بەشێكی تریشی كرد بە عەلاگە كەی بەغدادەوە، هەندێك شتی باس كرد، بەڵام زۆر بابەتی پشتگوێ خست، (درەو) لەم راپۆرتەدا باسی ئەو تەوەرە گرنگانە دەكات كە مەسرور بارزانی لە وتارەكەیدا خۆی لێ پاراست‌و باسی لێوە نەكردن. سێ مانگ قەیران‌و 15 خولەك قسە دواجار مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەت قسەی كرد، دوای سێ مانگ لە دروستبوونی قەیرانی دارایی، لە وتارێكی ڤیدیۆیی (15 خولەك)یدا كە سێ رۆژ پێشتر تۆماریكردبوو، باسی لە دۆخی سەختی دارایی حكومەت كرد. وتارەكە كاردانەوەی لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان دروستكرد، لێكدانەوەی جۆراوجۆری بۆ كرا، لەو وتارەدا مەسرور بارزانی بە راشكاوی دەستی خستە سەر هەندێك لە برینە دارایی‌و ئیدارییەكان لە هەرێمی كوردستان، بەڵام هەندێكی بابەتی هەستارو گرنگی پشتگوێ خست. ئەوەی مەسرور بارزانی باسی كرد سەرۆكی حكومەت لە وتارەكەیدا بەبێ ناوهێنان‌و ئاماژەی روون، هێرشی كردەسەر كابینەكانی پێشووی نێچیرڤان بارزانی ئامۆزای. مەسرور بارزانی بەڕوونی وتی:" لە خەرجكردنی داهاتی هەرێمی كوردستاندا نادادپەروەرییەكی زۆرو بێ پلانیی هەبووە"، لەمەدا مەبەستی لە كابینەكانی پێشووی حكومەت بوو، كە لە (17) ساڵی رابردوودا، جگە لە دوو ساڵی بەرهەم ساڵح، ئەوی تر نێچیرڤان بارزانی سەرۆكایەتی كردووە. هەر وەكو ئاماژە بۆ كابینەكانی پێش خۆی، مەسرور بارزانی باسی لەوەكرد"لە دابەشكردنی ناتەواوی بودجەی هەرێمدا، هیچ لێكدانەوەیەك بۆ ئایندە‌و نەوەكانی داهاتوو نەكراوە". گلەیی هەبوو لەوەی كابینەكانی پێش خۆی، بۆ داهات تەنیا پشتیان بە فرۆشتنی نەوت بەستوە، ئاماژەی بەوەكرد" ئەم قەیرانەی ئێستا، سوورتریان دەكات لە سەر درێژەدان بە ستراتیجی فرەچەشنكردنی سەرچاوەكانی داهات‌و بەردەوامبوون لە سەر درێژەدان بە پرۆسەی چاكسازی‌و چارەسەركردنی هەموو ئەو كێماسیانەی لە رابردوودا لە بواری كارگێڕی و داراییدا هەبووە"، لەمە توندتر قسەی كرد‌و وتی:" راستكردنەوەی ئەم هەموو چەوتییەو دامەزراندنی بنەمای ئابورییەكی سەقامگیرتر، كاتی زیاترو هاوكاریی هەموولایەكی پێویستە". مەسرور بارزانی بە خستنەڕووی چەند داتایەك، بەرپرسیارێتی دۆخی ئێستای خستە ئەستۆی كابینەكانی پێش خۆی‌و وتی: •    حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕی (27 ملیار) دۆلار قەرزارە •    حكومەتی هەرێم خاوەنی هیچ یەدەگ‌و پاشەكەوتێكی دارایی نییە •    كاتێك داهاتی مانگانەی فرۆشتنی نەوت (700 ملیۆن) دۆلار بوو، زیاتر لە (400 ملیۆن) دۆلاری بۆ تێچووی دەرهێنان‌و گواستنەوەی نەوت‌و پێدانەوەی قەرزەكان خەرجكراوە، ئەوەی بۆ خەزێنەی حكومەت گەڕاوەتەوە تەنیا (300 ملیۆن) دۆلار بووە. •    مانگی رابردوو (مانگی نیسانی 2020) كۆی داهاتی فرۆشی نەوت كە بۆ خەزێنەی حكومەت گەڕاوەتەوە تەنیا (30 ملیۆن) دۆلار بووە، داهاتی ناوخۆش نزیكەی (60 ملیۆن) دۆلار بووە. •    لە خەرجكردنی داهاتی هەرێمی كوردستاندا نادادپەروەرییەكی زۆرو بێ پلانیی هەبووە. •    80%ی داهاتی هەرێمی كوردستان بۆ موچەخۆران تەرخانكراوە، موچەخۆرانیش 20%ی دانیشتوانی هەرێمن. •    رێژەی موچەخۆرانی هەرێم بەپێی ستانداردە باوەكان، چەندین بەرامبەری پێداویستییەكانی هەرێمە. •    لە باشترین بارودۆخی دارایدا لە بودجەی هەرێم 15%ی بۆ خەرجییەكانی بەڕێوەبردن‌و خزمەتگوزاری تەرخانكراوە، تەنیا كەمتر لە 5%ی بودجە بۆ پەرەپێدانی وڵات تەرخانكراوە. •    لە دابەشكردنی ناتەواوی بودجەی هەرێمدا هیچ لێكدانەوەیەك بۆ ئایندە‌و نەوەكانی داهاتوو نەكراوە. سەرباری ئەو گلەییانەی كە لە كابینەكانی پێش خۆی هەیبوو، مەسرور بارزانی بە شانازییەوە باسی لە كابینەكەی خۆی كرد، كاتێك وتی:" كابینەكەی نۆ مانگە دەستبەكاربوو، هەشت موچەی دابەشكردووە‌و تەنیا یەك موچەی دواكەوتووە". بەشێكی تری هۆكاری دۆخە خراپەكەی بەستەوە بە تێكچوونی بارودۆخی سیاسی لە بەغداد، لەمەشدا بەتەواوەتی كابینەكەی بەدەر كرد لە هەر گلەیی‌و رەخنەیەك. ئەوەی مەسرور بارزانی باسی نەكرد  مەسرور بارزانی تاڕادەیەك بە راشكاوی باسی لە كرۆكی كێشەكان كرد، بەڵام سەرباری ئەوە وتارەكەی بۆ رایگشتی هەندیك كورتهێنانی تێدابوو، لەوانە: •    سەرۆكی حكومەت باسی لەوەكرد، هەر لە سەرەتای دروستبوونی ئەم قەیرانەوە هەموو هەوڵێكیان داوەو بەردەوامیشین لە هەوڵەكانیان بۆ ئەوەی بارگرانیی لە سەر هاوڵاتیان كەم بكەینەوە، بەڵام ئاماژەیەكی بەوەنەكرد هەوڵەكانیان بۆ كەمكردنەوەی خەرجییە گشتییەكان چەند پارەی بۆ خەزێنەی حكومەت گەڕاندوەتەوە. •    سەرۆكی حكومەت باسی لەوەكرد دەیەوێت هەرێمی كوردستان لەوە رزگار بكات كە بۆ داهات تەنیا پشت بە فرۆشتنی نەوت ببەستێت‌و نەوتیش نرخەكەی هەڵبەرز‌و دابەز بكات، بەڵام باسی لەوە نەكرد، چی دەكەن بۆ ئەوەی هەرێم سەرچاوەی تری داهات جگە لە نەوت زامن بكات. •    سەرۆكی حكومەت باسی لە خاڵە سنورییەكانی وەكو سەرچاوەیەكی گرنگی داهات نەكرد، كە ماوەیەكە قسەوباسی زۆری لەسەر دەكرێت، لەبارەی پرسی قاچاخچێتی سنورەكانەوە هیچ شتێكی نەگوت. •    لەبارەی پرسی نەوتەوە جگە لە خستنەڕووی هەندێك ژمارە كە پێشتریش لەبەردەستدابوون، مەسرور بارزانی زانیاری ئەوتۆی نەخستەڕوو، باسی لەوەكرد داهاتی نەوت لە مانگی نیساندا (30 ملیۆن) دۆلار بووە، واتە داهاتی هەر بەرمیلێك نەوت كە لەو مانگەدا فرۆشراوە (2 دۆلار)ی بۆ حكومەت ماوەتەوە‌و ئەوی تری چووە بۆ خەرجی دەرهێنان‌و فرۆشتنی نەوتەكە، باسی لە گرێبەستەكانی نەوت‌و گومانی گەندەڵی گەورە لەو گرێبەستانە‌و هەوڵی حكومەتەكەی بۆ پێداچوونەوە بە گرێبەستەكاندا نەكرد. •    هیچ ئاماژەیەكی بەوە نەدا دوای زیاتر لە (9 مانگ) لە دەستبەكاربوونی كابینەكەی، بۆچی تائێستا پۆستی وەزارەتی سامانە سروشتییەكانی پڕنەكردوەتەوە‌و بەشداربوونی شێخ باز سەرۆكی كۆمپانیای (كار) لە كۆبونەوەكانی حكومەت چ مەغزاو مەبەستێكی هەیە. •    باسی لە گرێبەستی كۆمپانیاكانی ناوخۆ لەبواری خزمەتگوزارییەكان نەكرد، كە بەمدواییە قسەوباسی زۆری لەسەر دەكرێت‌و ژمارەیەك كۆمپانیا لەسەر حسابی داهاتی گشتی، مانگانە ملیۆنان دۆلار قازانج دەكەن، لەحاڵێكدا حكومەت خۆی دەتوانێت لەڕێگەی كەرتی گشتییەوە ئەو كارانە بكات. •    باسی وەرگرتنەوەی قەرزی كۆمپانیا‌و سەرمایەداران‌و وەرگرتنی باج لە كۆمپانیاكان نەكرد، بۆ نمونە كۆمپانیای كۆڕەك تیلیكۆم كە خاوەنەكەی سیروان بارزانیە، بڕی (190 ملیار) دینار قەرزاری حكومەتە‌و تائێستا پارەكەی نەگەڕاندوەتەوە، هەروەك باسی لەوەش نەكرد كە بۆ موچەی مانگی رابردوو قەرزی لە سەرمایەداران بە بڕی (400 ملیار) دینار كردووە. •    كابینەی مەسرور بارزانی لەدوای سەرهەڵدانی قەیرانی داراییەوە، پێدانەوەی شایستە داراییەكانی كۆمپانیاكانی بواری نەوت‌و كارەباو خزمەتگوزارییە گشتییەكانی راگرتووە، تەنیا پارەی كارەبا كە حكومەت بە چەند كۆمپانیایەكی دەدات مانگانە بڕی (83 ملیۆن) دۆلارە، خەرجی مانگانەی پاككردنەوەی شاروشارۆچكەكان (10 ملیۆن) دۆلارە، پارەی كۆمپانیاكانی نەوت مانگانە (200 ملیۆن) دۆلارە، پێدانەوەی قەرزەكانی تر كە مانگانە نزیكەی (200 ملیۆن) دۆلارە، حكومەتی هەرێم ئێستا پێدانی هەموو ئەم پارانەی راگرتووە بەهۆی قەیرانی داراییەوە، بەڵام سەرۆكی حكومەت باسی لە میكانیزمی رێككەوتنی لەگەڵ كۆمپانیاكان نەكرد لەبارەی دواخستنی ئەو شایستە داراییانەوە. •    مەسرور بارزانی باسی كەیسی (یەك ملیار دۆلار)ەكەی حكومەت لە بانكەكەی لوبنان‌و ئەو پارانەی تر نەكرد، كە باسدەكرێت لە دەرەوەی وڵاتن‌و حكومەت لە ئێستادا توانای گەڕاندنەوەی نییە.  •    لە باسی ئەنجامدانی چاكسازیدا، وردەكاری لەبارەی هەنگاوەكانی حكومەت بۆ جێبەجێكردنی یاسای چاكسازی كە بەمدواییە لە پەرلەمان دەرچوو نەكرد، لەكاتێكدا گلەیی هەیە لە هیواشی هەنگاوەكانی حكومەت بۆ جێبەجێكردنی ئەو یاساو ئەنجامدانی چاكسازی گشتگیرتر، ئەمە سەرباری ئەوەی ئەو بڕیارانەی كە مانگی رابردوو خۆی دەریكردوو، تائێستا هیچ یەكێكیان بەتەواوەتی نەخراوەتە بواری جێبەجێكردنەوە.  •    لە باسی گرفتە سیاسییەكانی نێوان پارتی‌و یەكێتیدا تەنیا ئاماژەی بە پرسی لامەركەزیەت كرد، باسی كێشە‌و ناكۆكییەكانی تری نێوان هەردوو حزبەكەو كاریگەرییەكان لەسەر ئەدای كاری حكومەت نەكرد. •    باسی لە رێكخستنەوەی موچەی فەرمانبەران كرد، بەڵام بە وردی میكانیزمی رێكخستنەوەكەی نەخستەڕوو، ئەمە لەكاتێكدا بوو دوێنێ شەو وەزیری دارایی عێراق لەبارەی دەستكاریكردنی موچەی فەرمانبەرانەوە بە راشكاوی میكانیزمی حكومەتی بەغداد بۆ دەستكاریكردنی موچە خستەڕوو، ئاشكرایكرد، كەمكردنەوەی موچە تەنیا پلەباڵاكان دەگرێتەوە‌و فەرمانبەرانی سەرو پلە پێنج ناگرێتەوە. •    باسی شەڕی ئەمدواییەی خۆی لەگەڵ پەرلەمان‌و هەڵگرتنی پارێزبەندی لەسەر پەرلەمانتاران‌و دروستبوونی ناكۆكی لەناو پەرلەماندا، نەكرد. •    باسی لە وردەكاری رێككەوتنی كابینەكەی لەگەڵ حكومەتی مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی نوێی عێراق نەكرد‌و هیچ ئاماژەیەكی بەوەنەكرد نەكرد، كێشەكان چۆن لەگەڵ بەغداد لەبارەی نەوت‌و بودجە چارەسەردەكات. لەبارەی كابینەی مەسرور بارزانی  كابینەی مەسرور بارزانی كە هەندێك بە كابینەی (نۆیەم)ی حكومەتی هەرێمی كوردستان ناوی دەبەن، ماوەی زیاتر لە (10 مانگ)ە دەستبەكاربووە، ئەم كابینەیە "ترۆیكا"یە، واتە سێ لایەن پێكیانهێنا كە بریتین لە (پارتی+ یەكێتی+ گۆڕان). كابینەكە نزیكەی یەك لەسەر چواری تەمەنی خۆی بەڕێدەكات، بەڵام تائێستا هەنگاوی ئەوتۆی لە بواری كارگێڕی‌و دارایی هەڵنەناوە، سەرباری ئەوە هێشتا ژمارەیەك لە پۆستەكانی ناو كابینەكە پڕنەكراونەتەوە، لە دیارترینیان پۆستی وەزارەتی سامانە سروشتییەكان. مەسرور بارزانی كە پۆستی سەرۆكی حكومەتی وەرگرت، یەكەمجار بوو خۆی لە پۆستێكی باڵای حكومیدا تاقی بكاتەوە، ئەو هەر لە سەرەتای دەستبەكاربوونییەوە گوتاری تێپەڕاندنی كابینەكانی پێش خۆی‌و شەفایەت‌و ئەنجامدانی چاكسازی هەڵگرت، بەڵام دوای (10 مانگ) لە دەستبەكاربوونی، هێشتا لەناو قەیرانی كابینەكانی پێشتردا دەخولێتەوە. نێچیرڤان بارزانی ئامۆزای، لەماوەی (17 ساڵ)دا، یەكجار دوچاری قەیرانی دارایی هات كە لە ساڵی 2014دا بوو، بەڵام مەسرور بارزانی لە (10 مانگ)ی دەستبەكاربونیدا، یەكەم ئەزمونی قەیرانی دارایی تاقیكردەوە، نێچیرڤان بارزانی قەرزێكی زۆری كەڵەكەبووی بۆ كابینەكانی دوای خۆی بەجێهێشت، بەڵام كابینەكەی بەبێ قەیرانی دارایی رادەستی مەسرور بارزانی كرد. بەپێی یاسا نێچیرڤان بارزانی كە ئێستا سەرۆكی هەرێمی كوردستانە، سەرۆكی دەسەڵاتی باڵای جێبەجێكردنە لە هەرێم، بەڵام هیچ نەقشێكی نییە لە بڕیارەكانی كابینەی مەسرور بارزانیدا. پاشەكەوتی موچە، كە رۆژگارێك‌و لەزەمەنی نێچیرڤان بارزانیدا وەكو مۆتەكەیەك دەماشا دەكرا، لە كۆتاییەكانی تەمەنی كابینەی پێشوودا ماڵئاوایی كرد، بەڵام ئێستا جارێكی تر لە دەرگای موچەخۆرانی داوەتەوە. مەسرور بارزانی بەشوێنپێی نێچیرڤان بارزانیدا بۆ روبەڕوونەوەی قەیرانی دارایی هەنگاو دەنێت، نێچیرڤان بارزانی كە حكومەتەكەی دوچاری قەیران بوو، لە یەكەم هەنگاودا پەنای بۆ وەرگرتنی پارە برد لە سەرمایەدارانی ناوخۆ، مەسرور بارزانیش هەمان كاری كرد، لەیەكەمین ئەزمونی قەرزكردنیدا، بڕی (400 ملیار) دیناری لە سەرمایەداران وەرگرت، واتە وەكو ئەوەی خۆی بانگەشەی بۆ دەكرد، تائێستا كابینەی مەسرور بارزانی كابینەی پێش خۆی تێنەپەڕاندووە. سەرباری ئەمە لە مامەڵەكردنی لەگەڵ ناڕایەتیەتی شەقام دوای سەرهەڵدانی قەیرانی دارایی، كابینەی پێش خۆی تێپەڕاندو یەكەم ئەزمونی خۆی لە دهۆك بەرامبەر بە خۆپیشاندان‌و ناڕەزایەتییەكان تاقی كردەوە. لە ساڵی 2014وە بەهۆی سەرهەڵدانی قەیرانی دارایی‌و شەڕی "داعش"ەوە، حكومەتی هەرێمی كوردستان بودجەی نەبووە، مەسرور بارزانی كە دەستبەكاربوو، درێژەی بە دۆخە باوەكەدا، دوای (10 مانگ) هێشتا هیچ پرۆژە بودجەیەكی نەناردووە بۆ پەرلەمانی كوردستان. كابینەی پێشووی حكومەت كە نێچیرڤان بارزانی سەرۆكایەتی دەكرد، لەژێر ناوی پاشەكەوتدا موچەی فەرمانبەرانی كەمكردەوە، ئەمەش وەكو قەرزێك لەسەر حكومەت ماوەتەوە‌و موچەخۆران چاویان لەوەیە حكومەت رۆژێك لە رۆژان ئەو پارەیەیان بۆ بگەڕێنێتەوە، بەهای كۆی پارەكە (10 ملیۆن) دۆلارە، نێچیرڤان بارزانی لە كۆتایی كابینەكەیدا پاشەكەوتی موچەی هەڵگرت، بەڵام بەڵێنی نەدا ئەو پارە قەرزانە بۆ موچەخۆران بگەڕێنێتەوە، مەسرور بارزانی خەونی هەبوو لە كابینەكەی خۆیدا بە گەڕاندنەوەی ئەو پارانە بۆ موچەخۆران دەسكەوتێكی گەورە بەدەستبهێنێت، بەڵام بەپێی زانیارییەكان ئێستا چاوی لەوەیە بەغداد ئەو پارانە بگەڕێنێتەوە‌و لەو رێككەوتنە زارەكییانەی كە بەمدواییە لەنێوان وەفدی هەرێم‌و بەغداد كراون، ئەم بابەتە تێكەڵ بە دانوستانەكان كراوە‌و دەیانەوێت گۆشەیەكی لە رێككەوتنە نوێیەكەدا لەگەڵ حكومەتی مستەفا كازمی بۆ بكەنەوە.

راپۆرت: فازڵ حەمە رەفعەت - محەمەد رەئوف یەکێتی لە دوو رێگای جیاوازەوە کار بۆ وەرگرتنەوەی پۆستی پارێزگاری کەرکوک دەکات، هەردوو رێگاکە دەچنەوە سەر  بەغدادی پایتەختی عێراق، نەک هەولێری پایتەختی هەرێم، سەرەتای هەوڵەکان بە رادەستکردنی (١٧٦) دیلی "داعش" دەستی پێکردو رەنگە کۆتاییەکەی پۆستی وەزارەتیشی بۆ بخاتە سەر مێزی گفتوگۆکان، یەکێتی دەستی لە پارتی شتووە، بۆ پرسی کەرکوک چاوی لە مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی نوێی عێراقە، (درەو) لەم راپۆرتەدا وردەکاری رادەستکردنەوەی دیلەکان و هەوڵی یەکێتی بۆ پۆستی پارێزگاری کەرکوک دەخاتەڕوو. رێککەوتنی یەکێتی و عێراق لە بارەگای پارتیدا ! رۆژی ١٩ی ئەم مانگە لە بارەگای لقی سێی پارتی دیموکراتی کوردستان لە کەرکوک، کە لەدوای رووداوەکانی "١٦ی ئۆکتۆبەر"وە بووە بە بارەگای فەرماندەیی ئۆپراسیۆنەکانی کەرکوکی سوپای عێراق، رێککەوتنێک لەنێوان یەکێتی نیشتمانی کوردستان و بەرپرسانی سەربازی عێراق ئیمزا کرا. ئەوە رێککەوتنی رادەستکردنی (١٧٦) دەستگیرکراوی "داعش" بوو لەلایەن یەکێتی نیشتیمانییەوە بە حکومەتی عێراق. رێککەتنەکە لەنێوان محەمەد عوسمان بەرپرسی مەڵبەندی یەکێتی لە کەرکوک و سەعد حەربیە فەرماندەی ئۆپراسیۆنەکانی سوپای عێراق لە کەرکوک، بە ئامادەبوونی راکان جبوری پارێزگاری کەرکوک بەوەکالەت، ئیمزا کرا. ئەمە رێککەوتنێکی نهێنی نەبوو، لەکاتی خۆیدا لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا بۆ رایگشتی راگەیەندرا. ئەوکات محەمەد عوسمان بەرپرسی مەڵبەندی یەکێتی لە کەرکوک لە کۆنگرە رۆژنامەوانییەکەدا وتی:" دوای ئەوەی لەلایەن هاوسەرۆكی یەكێتی و مەكتەبی سیاسییەوە ئامۆژگاری كراین پێداچوونەوە بە دۆسیەی ئەو دەستگیركراوانەدا بكەین كە لای یەكێتین و لەسەردەمی شەڕی داعشدا دەستگیركراون، بڕیارماندا هەموویان رادەستی حكومەتی عێراق بكەینەوە".  ناوەڕۆکی ئەو رێککەوتنە بەرەبەیانی دوێنێ پێنج شەممە خرایە بواری جێبەجێکردن، یەکێتی (١٧٦) دەستگیرکراوی "داعش"ی لە سلێمانییەوە رەوانەی کەرکوک کردو رادەستی سوپای عێراقی کردن. بەرپرسی مەڵبەندی یەکێتی بەم پرۆسەیە دەڵێ" نیازپاكی بەرامبەر بە لایەنی ئیداری لە كەركوك".   دیلەکان کێ بوون؟ بەپێی بەداواداچوونەكانی (درەو)، ئەو (176) زیندانیەی کە یەکێتی رادەستی ئۆپەراسیۆنەكانی كەركوكی سوپای عێراقی كردووە، ئەو کەسانە بوون كە لەسەردەمی شەڕی داعشدا، دەسەڵاتدارانی ئەوکاتی کەرکوک کە سەربە یەکێتی بوون، بەتۆمەتی تیرۆرو ئەندامێتی رێکخراوی "داعش" دەستگیریان کردوون. بەرپرسێكی ئەمنی یەکێتی بە (درەو)ی راگەیاند:" ئەو گیراوانە لەلایەن هێزەکانی دژە تیرۆری یەكێتییەوە لەو سەردەمەدا دەستگیركراون، تەنانەت بەشێكیان لە ئۆپەراسیۆنی سەربازیداو بە كۆپتەری سەربازی دەستگیركراونو هەموویان تۆمەتبارن". بەوتەی ئەو بەرپرسە ئەمنییە، لەسەروبەندی شەڕی "داعش"دا، یەكێتی و پارتی ژمارەیەكی زۆری تۆمەتباری تیرۆریان دەستگیركردووەو لە زیندانەكانی خۆیاندایە کۆیانکردونەتەوە، زیندانی "داعش" لە زیندانی دژە تیرۆری یەكێتی و دژە تیرۆری پارتیشدا هەیە. دژە تیرۆری یەكێتی سەربە دەزگای زانیاری یەكێتییە، دەزگای زانیاری هاوشێوەی دەزگای پاراستنی پارتی سەربە ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستانەو كە تائێستاش راوێژكارەكەی (مەسرور بارزانی) سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستانە. لەبارەی ئەنجومەنی ئاسایشەوە بەپێ یاسا ئەنجومەنی ئاسایش سەربە سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستانە، بەڵام تائێستا ئەو دەزگایە هەر لای مەسرور بارزانی ماوەتەوەو رادەستی سەرۆكایەتی هەرێم واتە نێچیرڤان بارزانی نەكراوە. ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستان لە سەرۆكێك و پێنج ئەندام پێكهاتووەو پۆستەکانی لەنێوان پارتی و یەکێتیدا دابەشکراوە: 🔹 سەرۆكی ئەنجومەنی ئاسایش: مەسرور بارزانی ( پارتی) 🔹 سەرۆكی دەزگای ئاسایش: خەسرەو گوڵ محەمەد (یەكێتی) 🔹 سەرۆكی دەزگای پاراستن و زانیاری/ زانیاری: لاهور شێخ جەنگی (یەكێتی)  🔹 سەرۆكی دەزگای پاراستن و زانیاری/ پاراستن: نەزهەت حالی (پارتی) 🔹سەرۆكی دەزگای هەواڵگری هێزەكانی 70ی پێشمەرگە: (یەكێتی) 🔹 سەرۆكی دەزگای هەواڵگری هێزەكانی 80ی پێشمەرگە: (پارتی) دۆسیەی ئەمنی لەنێوان پارتی و یەکێتیدا پەرتبووەو هەماهەنگی لەنێوانیاندا نەماوە، هەرلایەک بە پاڕاستەی خۆیدا کاروبارەکان بەڕێوەدەبات. یەكێتی بەبێ گەڕانەوەو ئاگاداركردنەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان و ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێم، رێككەوتنی رادەستكردنی (176) زیندانییەکەی لەگەڵ بەرپرسانی سەربازی عێراق واژووكردووە. بەرپرسی مەڵبەندی كەركوكی یەکێتی دەڵێ: رێککەوتنەکە بە ئاگاداری هاوسەرۆكانی یەكێتی بووەو لەپێناو خاك و خەڵكی كەركوك ئەو رێكەوتنەیان كردووە. ئەنجومەنی سەركرادیەتی پارتی لە كەركوك- گەرمیان لە راگەیەنراوێكدا یەكێتی تۆمەتباركرد بەوەی "زیندانی نهێنی" هەیەو حكومەتی هەرێمی كوردستان ئاگاداری ئەو رێككەوتن و زیندانیە نیە. وەزارەتی ناوخۆی هەرێمی كوردستانیش رایگەیاند، حكومەتی هەرێم ئاگاداری رادەستكردنەوەی ئەو (١٧٦) زیندانییە نەبووە. وەزارەتی ناوخۆ ئاماژەی بەوەکرد، هەماهەنگیكردن لەگەڵ دەسەڵاتە فیدراڵییەكان رێكارو میكانیزمی خۆی هەیەو ئەو بابەتە بەدەر لەو میكانیزمانە ئەنجامدراوە.  پارتی؛ یەكێتی تۆمەتبار دەكات بەوەی هەوڵی دوو ئیدارەیی دەدات و حساب بۆ دامودەزگا حكومییەكان ناكات و تیرۆرستانی داعش كە دەستیان بە خوێنی پێشمەرگە سورە، رادەستی عێراق دەكاتەوە. یەكێتیش لە سۆسیال میدیاكانییەوە، پارتی تۆمەتبار دەكات بەوەی لە ٢٠١٨دا (هەزارو ٤٠٠) دیلی "داعش"ی رادەستی بەغداد كردووەتەوە. ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی کوردستان کە شوێنی کۆبونەوەی دەزگا ئەمنییەکانی پارتی و یەکێتییە لە ساڵی ٢٠١٢وە هیچ کۆبونەوەیەکی نەکردووە، بەرپرسانی ئەمنی هەردوولا ناکۆکن، ئاسایشی هەرێمی کوردستان لەنێوان پارتی و یەکێتیدا پەرتبووە، تا ئەوڕادەی لەدوای ساڵی ٢٠١٥وە دەزگای زانیاری و دژە تیرۆری یەكێتی هیچ پەیوەندییەكی بە ئەنجومەنی ئاسایشەوە نەماوە. بەرپرسانی ئەمنی یەکێتی پێشتر گلەییان هەبوو لەوەی ئەنجومەنی ئاسایش کە مەسرور بارزانی سەرۆکایەتی دەکات، بودجەی ئەوان وەکو پێویست نانێرێت. داعش بەرامبەر بە پۆستی پارێزگار لەدوای رووداوەکانی ١٦ی ئۆکتۆبەرەوە یەکێتی چاوی لەوەیە پۆستی پارێزگاری کەرکوک وەربگرێتەوە، بەپێی ئەنجامی دواین هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، هێشتا  یەکێتی حزبی زۆرینەیە لە کەرکوک. یەکێتی یەکلاکردنەوەی پۆستی پارێزگاری کەرکوکی لە بەرژەوەندی خۆی کرد بە بەشێک لە رێککەوتنی پێکهێنانی کابینەی نۆیەمی حکومەتی هەرێم، دوای چەندین رێککەوتن و دواتر پاشگەزبونەوە، پارتی بەڵێنیدا پۆستی پارێزگاری کەرکوک لە بەرژەوەندی یەکێتی یەکلابکاتەوە، بەڵام دوای زیاتر لە (١٠ مانگ) لە پێکهێنانی حکومەتی هەرێم هێشتا پۆستەکە یەکلانەکراوەتەوە، سەرباری ئەمە ئێستا ئەرکی یەکێتی قورستر بووە، چونکە چیتر ئەنجومەنی پارێزگا کە یەکێتی چاوی لەسەر بوو، دەسەڵاتی هەڵبژاردنی پارێزگاری نەماوە، چونکە بەمدواییە پەرلەمانی عێراق کاری ئەنجومەنی پارێزگاکانی سڕکرد تا ئەوکاتەی هەڵبژاردنی نوێی ئەنجومەنی پارێزگان بەڕێوەدەچێت. بەڵام وەرگرتنی پۆستی سەرۆک وەزیرانی عێراق لەلایەن مستەفا کازمییەوە، چانسێکی نوێی بە یەکێتی بەخشی، کازمی بەنیازە گۆڕانکاری لە پارێزگارەکانی عێراقدا بکات، یەکێتی کە چیتر دەستی لە پارتی و ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوک شتووە، چاوی لە رێککەوتنە لەگەڵ مستەفا کازمی بۆ یەکلاکردنەوەی پۆستی پارێزگاری کەرکوک. بەپێی بەدواداچوونەكانی (درەو)، یەكێتی ماوەیەكە سەرقاڵی گفتوگۆیە لەگەڵ لایەنی عەرەبی، لەوێوە دەیەوێت پارێزگاری كەركوك بەدەستبهێنێتەوە. یەكێتی ئێستا بە دوو ئاڕاستە كاردەكات، ئاڕاستەیەكیان كارکردنە لەگەڵ لایەنی عەرەبی و ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكان، ئەم هەوڵە بەدیاریكراوی لە دوای كۆنگرەی چواری یەكێتی و دەستبەكاربوونی محەمەد عوسمان وەکو بەرپرسی نوێی مەڵبەندی كەركوكی ئەو حزبە، دەستیپێكردووە، محەمەد عوسمان پێشتر نوێنەری مام جەلال بووە لە كەركوك بۆ پەیوەندی لەگەڵ پێكهاتەكانی كەركوك، پەیوەندییەكی بەهێزی لەگەڵ لایەنە عەرەبی و توركمانییەكاندا هەیە، لەكاتی واژووكردنی رێككەوتنی رادەستكردنەوەی (١٧٦) دیلەکەی "داعش"، محەمەد عوسمان وتی:" هەوڵدەدەین ئەو كێشانە چارەسەربكەین كە پێشتر روویانداوەو لاپەڕەیەكی نوێ هەڵبدەینەوە". کەرکوک هێشتا قەڵای دەنگدەرانی یەکێتییە، یەکێتییەکان لەوە تێگەیشتوون کەرکوک پارسەنگی پێگەی جەماوەرییانە بۆ هەرێمی کوردستانیش، بۆیە لەپێناو پۆستی پارێزگاری کەرکوک، نەک دیلەکانی "داعش"، بەپێی زانیارییەکانی (درەو) تەنانەت ئامادەن دەستبەرداری پۆستی وەزارەتی دادی عێراق ببن کە پشکی خۆیانەو هێشتا پۆستەکەیان پڕنەکردوەتەوە، ئەمە ئاڕاستەی دووەمی هەوڵەکانی یەکێتییە بۆ پۆستی پارێزگاری کەرکوک.

راپۆرت: محەمەد رەئوف- فازل حەمەڕەفعەت وەزیرو پەرلەمانتارو پلەباڵاكان ئەوانەی بەركارن‌و ئەوانەی خانەنشینن دواین موچەی (6 بۆ 8 ملیۆن) دینارییان وەرگرت، لەمانگی داهاتووەوە موچەكەیان دەبێت بۆ (3 بۆ 4 ملیۆن) دینار، سەرباری بڕیاری حكومەت بۆ كەمكردنەوەی 50%ی موچەی پلەباڵاكان، هێشتا پێشبینی دەكرێت حكومەت بۆ خەرجی مانگی داهاتووی موچەی موچەخۆران بڕی (237 ملیار) دینار كورتهێنانی هەبێت.    دواین موچە بە رێسا كۆنەكە ! ئەمڕۆ پەرلەمانتارو وەزیرەكانی هەرێمی كوردستان‌و ئەوانەی بەو دوو پلەیە خانەنشین بوون، لە بانكەكان موچەی مانگی یەكی 2020یان وەرگرت. ئەمە دواین جار بوو پەرلەمانتارو وەزیرو پلەباڵا خانەنشینەكان بەیاسا كۆنەكە موچەی خانەنشینی وەربگرن كە بڕەكەی زیاتر لە (6 ملیۆن) دینار بوو، بەپێی بڕیاری حكومەت لە مانگی داهاتووەوە 50%ی موچەكانیان دەبڕدرێت‌و دواتریش یاسای چاكسازی لە خانەنشینی پلەباڵاكان دەچێتە بواری جێبەجێكردن كە بەهەمان شێوە بڕە پارەكەیان كەمدەكاتەوە. بڕیارەكەی حكومەت بۆ بڕینی 50%ی موچە، موچەی ئەو پەرلەمانتارو وەزیرو پلەباڵایانەش دەگرێتەوە كە ئێستا لەو پلانەدا كاردەكەن، واتە خانەنشین نەبوون. موچەو خانەنشینی پەرلەمانتارو وەزیرەكان  لە هەرێمی كوردستان موچەی مانگانەی پەرلەمانتار (8 ملیۆن‌و 85 هەزارو 950) دینارە، وەزیرەكانیش مانگانە (7 ملیۆن‌و 800 هەزار) دینار وەردەگرن. تائێستا لە هەرێمی كوردستان پەرلەمانتارو وەزیرەكان رێژەی 80%ی كۆی ئەو پارەیە وەكو موچەی خانەنشینی وەردەگرن كە پێشتر لەكاتی كاركردنیان وەریانگرتووە، بەڵام ئەمە بەردەوام نابێت، چونكە لەم خولەی پەرلەماندا یاسایەك بەناوی چاكسازی لە موچە‌و خانەنشینی پلەباڵاكان پەسەندكراوەو بەپێی یاسا نوێیەكە گۆڕانكاری لە رێژەی موچەی خانەنشینی پلە باڵاكاندا كراوە بەمجۆرە: •    ئەو پلەباڵایانەی كە مەرجی یاسایی تەمەن‌و ساڵی خزمەتیان تێدایە، بەرێژەی (15%) بۆ (50%)ی كۆی ئەو موچە‌و دەرماڵەیە خانەنشین دەبن كە بەر لە خانەنشینبوون وەریانگرتووە، ئەوانەی لەم خولەدا ئەم بڕگەیە دەیانگرێتەوە ژمارەیان (33) پەرلەمانتارە‌و موچەی خانەنشینییان نابێت زیاتر بێت لە 50%ی كۆی ئەو موچەیەی ئێستا وەكو پەرلەمانتار وەریدەگرن. •    بەڵام ئەو پلەباڵایانەی كە مەرجی یاسایی تەمەن‌و ساڵی خزمەتیان تێدا نییە، بەرێژەی (15%) بۆ (25%)ی كۆی ئەو موچە‌و دەرماڵەیە خانەنشین دەبن كە بەر لە خانەنشینبوون وەریانگرتووە، ئەوانەی لەم خولەدا ئەم بڕگەیە دەیانگرێتەوە ژمارەیان (77 ) پەرلەمانتارە. یاسا یان بڕیار ؟ حكومەتی هەرێمی كوردستان یاسای چاكسازی لە موچەی پلەباڵاكان لەبەردەستدایە، بەڵام تائێستا نەیخستوەتە بواری جێبەجێكردنەوە. حكومەت كە مەسرور بارزانی سەرۆكایەتی دەكات بەهۆی دابەزینی نرخی نەوت‌و پەتای كۆرۆناوە دوچاری قەیرانی دارایی بووە، لەم دۆخەدا رۆژی (5)ی ئەم مانگە بڕیاریدا خەرجییەكان كەمبكاتەوە، بۆ كەمكردنەوەی خەرجییەكان پەنای بۆ یاسای چاكسازی نەبرد كە جێبەجێكردنەكەی كاتێكی زیاتری پێویست بوو، بەڵكو بەشێوەیەكی خێرا بە بڕیارێك رێژەی 50%ی موچەی‌و دەرماڵە‌و موچەی خانەنشینی خاوەن وەزیفە باڵاكان‌و پلە تایبەتییەكانی كەمكردەوە. بەپێی بڕیارەكە، لە مانگی داهاتووەوە كە موچەی مانگی (2)ی ساڵی 2020ە دابەشدەكرێت، موچەو خانەنشینی پلەباڵاكان بەرێژەی 50%ی كەمدەكرێتەوە. بەگوێرەی ئەم بڕیارە لە مانگی داهاتووەوە، موچەی پەرلەمانتاران لە (8 ملیۆن‌و 200 هەزار) دینارەوە كەمدەكرێتەوە بۆ (4 ملیۆن‌و 100 هەزار) دینار. وەزیرەكانیش كە موچەی مانگانەیان (7 ملیۆن‌و 800 هەزار) دینارە، كەمدەكرێتەوە بۆ (3 ملیۆن‌و 900 هەزار) دینار. كەمكردنەوەی رێژەی 50%ی موچەی پلەباڵاكان، پەرلەمانتارو وەزیرە خانەنشینەكانیش دەگرێتەوە.  تا ئەم ساتە كە یاسای چاكسازی نەخراوەتە بواری جێبەجێكردن، پلەباڵاكان رێژەی 80%ی موچەكەیان وەكو خانەنشینی وەردەگرن، واتە پەرلەمانتارە خانەنشینەكان مانگانە (6 ملیۆن‌و 468 هەزار) دینار وەردەگرن، وەزیرە خانەنشینەكانیش (6 ملیۆن‌و 240 هەزار) دینار. بەپێی بڕیارەكەی حكومەت، لەمانگی داهاتووەوە پەرلەمانتارە خانەنشینەكان (3 ملیۆن‌و 234 هەزار) دینار وەردەگرن، وەزیرە خانەنشینەكانیش (3 ملیۆن‌و 120 هەزار) دینار وەردەگرن. پلەباڵاكان كێن ؟ بڕیاری حكومەت بۆ كەمكردنەوەی موچە‌و خانەنشینی پلەباڵاكان بەرێژەی 50% لە مانگی داهاتووەوە، تەنیا وەزیرو پەرلەمانتاران ناگرێتەوە، چونكە بەپێی یاسای چاكسازی ئەوانەی كە پێیان دەوترێت پلەباڵا بریتین لەو كەسانەی كە لە یەكێك لەم پلە وەزیفیانەدان یاخود بەم پلانە خانەنشین بوون:  •    سەرۆكی هەرێم، سەرۆكی پەرلەمان، سەرۆكی حكومەت لەگەڵ جێگرەكانیان •    ئەندامانی پەرلەمان‌و وەزیرەكان‌و ئەوانەی بە پلەی پەرلەمانتارو وەزیر خانەنشین كراون •    بریكارەكانی وەزارەت‌و ئەوانەی بە پلەی بریكاری وەزیر خانەنشینكراون •    خاوەن پلەتایبەتەكان‌و بەڕێوەبەرە گشتییەكان، ئەوانەی پلەی بەڕێوەبەری گشتییان هەیە‌و ئەوانەی موچەی بەڕێوەبەری گشتی وەردەگرن •    سەرۆك‌و ئەندامانی ئەنجومەنی پارێزگاكانی هەرێم •    گشت ئەو كەسانەی كە بەپێی خشتەی كارپێكراوی موچە لە هەرێم، موچەی پلەكانی (1)‌و (ب) وەردەگرن لەسەر میلاكی شارستانی‌و سەربازی‌و هێزەكانی ناوخۆ داهاتی بڕیارەكەی حكومەت ؟ بەو بڕیارەی كە كابینەی مەسرور بارزانی دەریكرد بۆ كەمكردنەوەی موچە‌و خانەنشینی پلەباڵاكان بەرێژەی 50%، بۆ مانگی داهاتوو بڕێكی زۆر پارە بۆ خەزێنەی حكومەت دەگەڕێتەوە، كە دەتوانێت بەهۆیەوە بەشێك لەو كورتهێنانە پڕبكاتەوە كە لەدوای دابەزینی نرخی نەوت‌و قەیرانی كۆرۆناوە لە خەرجییەكانیدا دروستبووە. چونكە بەبڕینی رێژەی 50%ی موچەی پەرلەمانتاران، تەنیا لە خەرجی موچەی پەرلەمانتارانی ئەم خولەدا، بڕی زیاتر لە (448 ملیۆن) دینار بۆ خەزێنەی حكومەت دەگەڕێتەوە، لەناو حكومەتیش كە (32) كەس موچەی پلەی وەزیریی وەردەگرن، ئەگەر بۆ مانگی داهاتوو موچەكەیان بەرێژەی 50% كەمبكرێتەوە، بەكۆی گشتی بڕی (125 ملیۆن) دینار دەگەڕێتەوە بۆسەر داهاتەكانی حكومەت. واتە تەنیا لە كەمكردنەوەی موچەی پەرلەمانتارو وەزیرەكانی ئەم خولەدا، بۆ مانگی داهاتوو (573 ملیۆن) دینار بۆ حكومەت دەگەڕێتەوە. ئەمە جگە لە موچەی ئەوانەی بەپلەی وەزیرو پەرلەمانتار خانەنشین كراون كە كەمكردنەوەكە بەهەمان رێژەی 50% دەیانگرێتەوە. ئاماری ئەوانەی كە بەپلەی باڵا لە هەرێمی كوردستان خانەنشین كراون‌و بەو پلانە موچەی خانەنشینی وەردەگرن بۆ ئێستا لەبەردەستدا نییە، بەڵام بەپێی ئامارێكی پێشتر كە دەست (درەو) كەوتووە، لە كابینەی یەكەمی حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە تاوەكو بەر لە دەستبەكاربوونی كابینەی ئێستای حكومەت:  •    461 كەس بە پلەی وەزیرو بریكاری وەزیرو راوێژكار خانەنشین كراون •    هەزارو 98 كەس بەپلەی تایبەت خانەنشینكراون كە (وەزیر- پەرلەمانتار- بریكاری وەزیر- بەڕێوەبەری گشتی- راوێژكار) دەگرێتەوە) •    كۆی موچەی ساڵێكی خانەنشینی پلە تایبەتەكان (60 ملیارو 900 ملیۆن) دینارە •    163 كەس بە پلەی وەزیر خانەنشینكراون، 96 كەسیش بە پلەی بریكاری وەزیر •    506 كەس بە پلەی بەڕێوەبەری گشتی خانەنشینكراون •    44 وەزیرو 60 بریكاری وەزیر‌و 260 بەڕێوەبەری گشتی‌و 75 راوێژكار بەپلەی تایبەت خانەنشینكراون‌و كە رۆژێك لە رۆژان لەو پلە وەزیفیەدا كاریان نەكردووە ئەگەر ئەم ئامارەش لەبەرچاوبگیرێت، ئەوا بڕیارەكەی حكومەت بۆ كەمكردنەوەی رێژەی 50%ی موچەی خانەنشینی پلە باڵاكان لەمانگی داهاتووەوە، بڕی (2 ملیارو 500 ملیۆن) دینار بۆ خەزێنەی حكومەت دەگەڕێنێتەوە كە دەتوانێت بەهۆیەوە بەشێكی ئەو كورتهێنانە پڕبكاتەوە كە لە خەرجی موچەی فەرمانبەراندا بۆی دروستبووە. بەپێی بەدواداچوونی (درەو)، مەزەندە دەكرێت بەهۆی بڕیارەكەی حكومەتەوە بۆ كەمكردنەوەی رێژەی 50%ی موچەی پلەباڵاكان، مانگی داهاتی حكومەت بەكۆی گشتی بڕی (5 ملیار) دیناری بۆ بگەڕێتەوە. خەرجییەكانی حكومەت بۆ مانگی داهاتوو حكومەتی هەرێم لە دۆخی ئاسایدا تەنیا بۆ موچەی موچەخۆران مانگانە پێویستی بە (898 ملیار) دینارە، بۆ خەرجی وەزارەتەكانیش مانگانە پێویستی (150 ملیار) دینار هەیە. بۆ مانگی داهاتی خەرجی موچەی موچەخۆران كەمتر دەبێتەوە لەوەی پێشتر هەبووە، بڕیاری بڕینی 50%ی موچەی پلەباڵاكان لانی كەم بڕی (5 ملیار) دینار دەگەڕێنێتەوە، سەرباری ئەمە حكومەت لەهەوڵدایە بۆ پێداچوونەوەدایە بە دەرماڵەی فەرمانبەران كە (13) جۆرە‌و رەنگە لەم پرۆسەیەشدا بڕێكی تر پارە بۆ حكومەت بگەڕێتەوە. لەلایەكی ترەوە، بەپێی هەمان بڕیارەكانی كۆبونەوەی رۆژی (5)ی ئەم مانگە، حكومەت بڕیاریداوە: •    بودجەی تەشغیلی بۆ نزمترین ئاست كەمبكاتەوە، بودجەی خەرجی وەزارەتەكان كە لە حاڵی ئاسایدا (150 ملیار) دینارە، بڕی (100 ملیار)ی لێ كەمكراوەتەوە. •    بودجەی وەبەرهێنان راگیراوە   •    كەمكردنەوەی نەسریە‌و پێشینەی وەزارەت‌و سەرجەم دامەزراوەكان بۆ نزمترین ئاست. •    پێداچونەوە بە خەرجییەكانی خزمەتگوزاری بواری نەوت‌و گاز. هەموو ئەمانە وادەكات لەمانگی داهاتووەوە بەبەراورد بە پێشتر ئاستی خەرجییەكانی حكومەت كەمتر ببێتەوە. داهاتی حكومەت بۆ مانگی داهاتوو بۆ مانگی داهاتوو، حكومەتی هەرێم پێشوەختە بڕی (400 ملیار) دینار لە حكومەتی مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عێراق وەرگرتووە، ئەمە بناغەیەكی باشە بۆ دابینكردنی خەرجییەكانی حكومەت لەو مانگەدا. سەرباری پارەكەی بەغداد، حكومەتی هەرێم چەند سەرچاوەیەكی تری داهاتی هەیە كە ئەمانەن: •    داهاتی نەوت: بەپێی قسەی بەرپرسانی حكومەت مانگی نیسانی رابردوو، داهاتی نەوت كە خراوەتە سەر حسابی وەزارەتی دارایی (60 ملیۆن) دۆلار بووە، بۆ مانگی داهاتوو پێشبینی دەكرێت ئەم داهاتە بۆ (100 ملیۆن) دۆلار واتە (120 ملیار) دینار بەرزببێتەوە، ئەمەش بەهۆی بەرزبونەوەی نرخی نەوتەوە. •    داهاتی ناوخۆ: بۆ مانگی نیسانی رابردوو، داهاتی ناوخۆ بەپێی قسەی بەرپرسان هاوشێوەی داهاتی نەوت (60 ملیۆن) دۆلار بووە، ئێستا كە رێوشوێنەكانی خۆپارێزی لە كۆرۆنا تاڕادەیەك ئاسایی كراونەتەوە‌و هەندێك لە فەرمانگەكان دەستیان بە دەوام كردوەتەوە، پێشبینی دەكرێت بۆ مانگی داهاتوو داهاتی ناوخۆش بۆ (100 ملیۆن) دۆلار بەرزببێتەوە. •    كۆمەكی ئەمریكا بۆ هەرێمی كوردستان كە بڕەكەی (21 ملیار) دینارە. واتە بە تێكڕا پێشبینی دەكرێت بەبێ پارەكەی بەغداد، داهاتی مانگی داهاتووی حكومەت بگاتە (261 ملیار) دینار. بەتێكڕای پارەكەی بەغدادو داهاتەكانی ترەوە، كۆی گشتی داهاتی حكومەت بۆ مانگی داهاتوو دەگاتە (661 ملیار) دینار، ئەمە لەكاتێكدایە تەنیا بۆ موچەی فەرمانبەران حكومەت پێویستی (898 ملیار) دینار هەیە، واتە بۆ مانگی داهاتووش هێشتا تەنیا لە خەرجی موچەدا داهاتەكانی حكومەت بڕی (237 ملیار) دینار كورتهێنانی هەیە. بۆ ئەم مانگە حكومەت كورتهێنانەكەی لەڕێگەی قەرزكردنی بڕی (400 ملیار) دینار لە سەرمایەداران پڕكردەوە، بەڵام بۆ مانگی داهاتوو رەنگە پێویستی بە قەرزی سەرمایەداران نەبێت ئەگەر وەكو ئەوەی خۆی بڕیاریداوە (60 رۆژ)جارێك موچە دابەشبكات، چونكە لەو (60 رۆژ)ەدا حكومەت داهاتەكانی دوو مانگی خۆی كەڵەكە دەكات‌و بۆ دابەشكردنی موچەی یەك مانگ كورتهێنانەكە پڕدەكاتەوە.    

  (درەو): بۆ موچەی مانگی یەك، سەرمایەدارانی ناوخۆ حكومەتی هەرێمیان رزگاركرد، بۆ موچەی مانگی دوو مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عێراق. مەسرور بارزانی لە یەكەم قەرزدا! حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕی (400) ملیار دیناری لە سەرمایەداران قەرز كرد. لە پارێزگای سلێمانی تەنها یەك سەرمایەدار قەرزی بە حكومەت داوە. رۆژی ١٢ی ئەم مانگە، مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێم لەگەڵ ژماریەك سەرمایەدار كۆبوەوە. مەسرور بارزانی لەو كۆبونەوەیەدا بە سەرمایەدارەكانی راگەیاند، بەڵێنیان بە موچەخۆران داوە پێش جەژن موچەیان بدەنێ، حكومەت پێویستی بە (350 ملیۆن) دۆلارە، بۆیە چاویان لەوەیە سەرمایەداران ئەو بڕە پارەیە بە قەرز بدەن بە حكومەت. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، لەو كۆبونەوەیەدا (25) سەرمایەدار ئامادەبوون، (22) سەرمایەداری هەولێرو دهۆك و (3) سەرمایەداری سلێمانی.  (درەو) زانیویەتی، لە ماوەی پێنج رۆژی رابردوودا، حكومەت بڕی (400 ملیار) دینار قەرزی لە سەرمایەداران كۆكردوەتەوە، زۆرینەی پارەكە سەرمایەدارانی دهۆك و هەولێر بە حكومەتیان داوە. لیزا كاكەیی پەرلەمانتاری پارتی دیموكراتی كوردستان لە وتارێكدا بەناوی "چما سلێمانی یەك سەرمایەداری هەیە" نوسیویەتی: حكومەت بەهۆی قەرزوەرگرتن لە سەرمایەداران توانی گوژمەیەكی بەرچاو كۆبكاتەوەو موچەی موچەخۆرانی پێدابین كرد، بەڵام لە سلێمانی یەك سەرمایەدار قەرزی بە حكومەت داوە. داهاتەكانی حكومەت حكومەتی هەرێمی كوردستان لەماوەی (60) رۆژدا، یەك موچەی بەسەر موچەخۆراندا دابەشكردووە، بەڵام لەو ماوەیەدا نزیكەی (500 ملیار) دیناری كۆكردەوە بەم شێوەیە: 🔹 داهاتی ناوخۆ لە دوو مانگدا: بڕەكەی 180 ملیار دینار بووە 🔹 داهاتی نەوت بۆ موچە دوو مانگ: بڕەكەی 150 ملیار دینار بووە 🔹 پارەی پێشتر كە لە بانكدا ماوەتەوە: بڕەكەی 170 ملیار دینار بووە كۆی داهاتی نەوت و ناوخۆی دوو مانگی هەرێم گەیشتە (500 ملیار دینار) لەگەڵ (400 ملیار) دیناری قەرزی سەرمایەداراندا، حكومەت بڕس (900 ملیار) دیناری دەستكەوت و موچەی مانگی یەكی 2020ی موچەخۆرانی پێدابین كرد. بۆ مانگی داهاتوو حكومەت چی دەكات ؟ ئەمڕۆ حكومەتی عێراق رەزامەندی دەربڕی لەسەر ناردنی بڕی (400 ملیار) دینار بۆ موچەخۆرانی هەرێم، ئەمە بناغەیەكی باشی داراییە بۆ حكومەت تاوەكو بتوانێت لەگەڵ سەرچاوەكانی تری داهاتدا خەرجی موچەی موچەخۆرانی پێ پڕبكاتەوە. بەڵام ئایا حكومەتی هەرێم لەدوای پشووی جەژنی رەمەزان دەستدەكات بە دابەشكردنی موچەی مانگی شوباتی فەرمانبەران یاخود نا؟  بەپێی راپۆرتی نهێنی حكومەتی هەرێمی كوردستان، كە وێنەیەكی لەبەردەستی (درەو)دایە، پێشنیاز كراوە حكومەتی هەرێم دابەشكردنی موچە لە (30) رۆژەوە بكاتە (60) رۆژ.  

راپۆرتی: دڵشاد ئه‌نوه‌ر - دەنگی ئەمریكا یەکێتی نیشتیمانی كورستان ( 176) دەستگیرکراوی تری عەرەب ڕادەستی ئیدارەی کەرکوک دەکاتەوە، کە زۆربەی ئەو دەستگیرکراوانە لە کاتی دەسەڵاتی کوردی دا لە کەرکوک، بە تۆمەتی تیرۆر دەستگیرکرابوون، لەو کاتەوە تا ئێستا لە گرتووخانەکانی سلێمانی زیندانی کراون. ڕادەستکردنەوەی زیندانیە عەرەبەکان بە ئیدارەی کەرکوک لەلایەن یەکێتی نیشتیمانیەوە، وەکو هەوڵێکی ئەو حیزبە بۆ ئاساییکردنەوەی دۆخی شارەکە و باشکردنی پەیوەندی نێوان پێکهاتەکان لێی‌دەڕوانرێت، گەرچی ئەو هەنگاوە نیگەرانیشی لەسەر ئاستی هەرێم لێکەوتووەتەوە. ئیسماعیل حەدیدی کەسایەتی عەرەبی سونە و بەشدار لەو کۆبوونەوانەی بۆ ئازادکردنی زیندانیە عەرەبەکان ئەنجامدرابوون، بە دەنگی ئەمەریکای وت"یەکێتی نیشتیمانی 176 زیندانیکراو ڕادەستی ئیدارەی کەرکوک دەکات، چونکە ئەوانە پێشتر لە کەرکوک دەستگیرکراون، بۆیە لێرە چاو بە دۆسیەکانیاندا دەگێڕدرێتەوە و بێ تاوانەکان ئازاد دەکرێن." پێشتر یەکێتی بە سێ وەجبە، ژمارەیەک دەستگیرکراوی تری عەرەبی سونەی ڕادەستی ئیدارەی کەرکوک کردووەتەوە، بەڵام هێشتا بەشێکی تر لە دەستگیرکراوەکان لە گرتووخانەکانی سلێمانی ماون. ئیسماعیل حەدیدی وتی"یەکێتی زیندانیکراوەکانی لەسەر داوای ئێمە ڕادەستکردووەتەوە، ئەمە کاریگەری لەسەر ئاشتی و پێکەوە ژیان دەبێت، بۆیە رێککەوتووین دۆسیەی دەستگیرکراوەکان لەگەڵ سلێمانی کۆتایی پێ بهێنین." ڕادەستکردنەوەی دوا قۆناغی دەستگیرکراوە عەرەبەکان بە ئیدارەی کەرکوک، ڕۆژی سێشەمە، لەلایەن محەمەد عوسمان بەرپرسی مەڵبەندی یەکێتی، ڕاکان جبوری پارێزگاری کەرکوک و سەعد حەربیە فەرماندەی ئۆپەراسیۆنەکانی کەرکوک ڕاگەیەنرا. هەرچەندە بیانووی یەکێتی بۆ ڕادەستکردنەوەی زیندانیە عەرەبەکان هەنگاونانە بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندی نێوان پێکهاتەکان، بەڵام ئەو هەنگاوە ڕەخنەشی بەدوای خۆیدا هێناوە، بەوەی ناکرێت تۆمەتباری تیرۆر بە ڕێککەوتنی حیزبی لەزیندان دەربهێنرێت. غازی کەرکوکی ئەندامی سەرکردایەتی و جێگری بەرپرسی مەڵبەندی کەرکوکی یەکێتی، بەدەنگی ئەمەریکای وت"ئێمە لەگەڵ ئاساییکردنەوەی دۆخی کەرکوکین، بەڵام ناکرێت لایەنی بەرامبەر وەڵامدانەوەی نەبێت و زەوی و زاری کورد بسوتێنرێ." هەروەها وتیشی"من وردەکاری ئازادکردنی دەستگیرکراوە عەرەبەکان نازانم، لەکاک محەمەد عوسمان بپرسن." دەنگی ئەمەریکا، چەند جارێک پەیوەندی بە محەمەد عوسمان بەرپرسی مەڵبەندی کەرکوکەوە کرد، بەڵام پەیوەندیەکان دروست نەبوون. ڕادەستکردنەوەی زیندانیە عەرەبەکان بە پێی ڕێککەوتنی حیزبی لەکاتێکدایە، لەهەرێمی کوردستاندا حکومەت و دەزگای فەرمی بوونیان هەیە، هەروەک ئەو هەنگاوەش هاوکاتە لەگەڵ هێرشی گروپە چەکدارە عەرەبەکان بۆ سەر گوندە کوردنیشینەکان. لایەنە عەرەبیەکانی کەرکوک، تۆمەتی تیرۆر ڕەتدەکەنەوە کە دراوەتە پاڵ زیندانیە ڕادەستکراوەکان، جەخت لەسەر ئەوەدەکەنەوە لەسەر جیاوازی نەتەوەیی لەلایەن حیزبە کوردیەکانەوە دەستگیرکراون. کاتێک ئیدارەی کەرکوک لەژێر کۆنترۆڵی کورددا بوو، یەکێتی و پارتی دوو دەزگای ئەمنی جیاواز و سەربەخۆیان لەکەرکوک هەبووە، کە بە جیا کاریان کردووە، بۆیە لایەنە عەرەبیەکان دەڵێن: دەستگیرکراوێکی زۆریشیان لە هەولێر لای پارتی هەیە. ئیسماعی حەدیدی، وتی"داوا لە کاک مەسعود بارزانی و پارتیش دەکەین، هاوشێوەی سلێمانی دەستگیرکراوە عەرەبەکان ڕادەستی ئیدارەی کەرکوک بکەنەوە." دۆسیەی دەستگیرکراوە عەرەبەکانی لای یەکێتی و پارتی، یەکێکە لەو دۆسیانەی هەمیشە لایەنە عەرەبیەکانی کەرکوک هەڵیانداوەتەوە و قسەیان لەبارەوە کردووە، بەتایبەت لەکاتی هەڵبژاردنەکاندا، یاخود لەو کاتانەی دەنگۆی گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ ناوچە کێشە لەسەرەکان سەریهەڵداوەتەوە. لە وەڵامی داواکاری حەدیدیدا لە پارتی بۆ ڕادەستکردنەوەی زیندانیە عەرەبەکان، عەدنان کەرکوک ئەندامی ئەنجومەنی سەرکردایەتی کەرکوک/ گەرمیان ی پارتی، بەدەنگی ئەمەریکای وت"ڕادەستکردنەوەی تۆمەتباری تیرۆر بە ڕێککەوتنی حیزبی ناکرێت، بەڵکو ئەوە بڕیاری دادگا و ڕێککەوتنی نێوان هەرێم و بەغدای دەوێت." عەدنان کەرکوکی، ئاماژەی بەوەکرد گەر "داعشە زیندانیکراوەکان" ئازاد بکرێن، دیسانەوە دەست دەکەنەوە بەسوتاندنی خەلەوخەرمانی کورد و کوشتنی جوتیاری کورد، وتی"داعش مەترسیدارە، هی ئەوە نیە بە سەفقەی گوماناوی و ڕێککەوتنی حیزبی ئازاد بکرێت." کەرکوکی وتیشی"تا ئێستا عێراق داوای دانیشتنی لەحکومەتی هەرێم بۆ وەرگرتنەوەی داعشەکان نەکردووە، بەڵام لایەنە عەرەبیەکان دەیانەوێت بۆ دەستکەوتی حیزبی، تۆمەتباری تیرۆر بەڕێککەوتنی حیزبی ڕزگاربکەن." هەنگاوەکەی یەکێتی بۆ ڕادەستکردنەوەی زیندانیە عەرەبەکان بەبیانووی ئاساییکردنەوەی دۆخی کەرکوک، لای هەندێک وەکو "سازش" لێیدەڕوانرێت، بەو پێیەی ڕادەستکردنەوەیان لەکاتێکدایە، خەلە و خەرمانی کوردانی ناوچە کێشە لەسەرەکان دەسوتێنرێت و جوتیاری کورد لەژێر فشاری گروپە چەکدارە عەرەبەکاندایە.

 (درەو): رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان، دوای زیاتر لە سێ مانگ لە سویدەوە گەڕایەوە بۆ كوردستان. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، ماوەی چوار رۆژە عومەر سەید عەلی رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان لە سویدەوە گەڕاوەتەوە بۆ كوردستان. رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان ئێستا لەماڵەوەی خۆی كەرەنتینە كردووە‌و دوێنێ بەشداری یادی سێ ساڵەی كۆچی دوایی نەوشیروان مستەفای مستەفای نەكردو لەڕێگەی سكرتێری رێکخەری گشتی گۆڕانەوە  تاجەگوڵینەی لەسەر كڵكۆی نەوشیروان مستەفا دانا. (درەو) زانیویەتی، عومەر سەید عەلی بەهۆی ئەوەی خۆی كەرەنتینە كردووە، لەدوای گەڕانەوەی چەند دیدارێكی سیاسی رەتكردوەتەوە. بەر لە گەیشتنی ڤایرۆسی كۆرۆنا بە هەرێمی كوردستان، رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان بە گەشتێك چووە دەرەوەی وڵات، ماوەی زیاتر لە سێ مانگ لە سوید مایەوە. لەو ماوەیەدا كە رێكخەری گشتی لە دەرەوەی وڵات بوو، جەلال جەوهەر ئەندامی خانەی راپەڕاندن لەجێگەی ئەو كاروبارەكان بەڕێوەدەبرد. لەوكاتەدا كە رێكخەر لە دەرەوە بوو، لەسەر ئاستی ناوخۆی بزوتنەوەكەی‌و كوردستان‌و عێراق چەند روداوێك رویاندا لەوانە: •    بزوتنەوەی گۆڕان‌و یەكێتی دوجار كۆبونەوە •    تیمی گۆڕان‌و پارتی لە حكومەت كۆبونەوە‌و پارتی بەڵێنیدا (17) پۆستی گۆڕان پڕبكاتەوە •    سێ بەرپرسی دەزگا ئەمنییەكانی سلێمانی كە سەربە بزوتنەوەی گۆڕان بوون، دەستیان لە ئەندامێتی گۆڕان كێشایەوە  •    بەرپرسی (رادیۆی گۆڕان) گۆڕدرا •    بریكاری وەزارەتی ناوخۆ‌و پەروەردە كە سەربە بزوتنەوەی گۆڕان بوون لە حكومەت دەستبەكاربوون •    حكومەتی هەرێمی كوردستان دوچاری قەیرانی دارایی بوو •    كابینەی نوێی حكومەتی عێراق بە سەرۆكایەتی مستەفا كازمی پێكهات، بزوتنەوەی گۆڕان هیچ پۆستێكی وەرنەگرت •    لە پەرلەمانی كوردستان لەسەر پرسی هەڵگرتنی پارێبەندی لەسەر پەرلەمانتاران، ناكۆكی لەنێوان فراكسیۆنەكان دروستبوو، فراكسیۆنی گۆڕان‌و پارتی لە یەكتر دوركەوتنەوە •      پەیوەندییەكانی نێوان پارتی‌و یەكێتی ئاڵۆزی تێكەوت

 (درەو): شیعەكان لەسەر كاندیدی پۆستی وەزارەتی نەوت ناكۆكن، نزیكەی پێنج ناو كاندیدكراون بۆ پۆستەكە، بەڵام هێشتا هیچ یەكێكیان یەكلانەبونەتەوە. سایتی سۆمەریەنیوز لەزاری سەرچاوەیەكەوە رایگەیاند، هەوڵێك هەیە بۆ ئەوەی زەیدون ساعدی كاندید بكرێت بۆ پۆستی وەزارەتی نەوت. سەرچاوەكە باسی لەوەكردووە، ساعدی پسپۆڕی لە بواری نەوتدا نییە‌و بۆ وەرگرتنی ئەو پۆستە گونجاو نییە، زۆرینەی كوتلە سیاسییەكانی شیعە كاندیدكردنی رەتدەكەنەوە. بەپێی قسەی سەرچاوەكە، كوتلە سیاسییەكانی شیعە هەڕەشەیان كردووە ئەگەر زەیدون ساعدی بۆ پۆستی وەزارەتی نەوت كاندید بكرێت، لە پەرلەمان متمانەی پێنادەن. رۆژی دوو شەممە مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عێراق وتارێكی لە رۆژنامە عێراقییەكاندا بڵاوكردەوە، لە بەشێكی وتارەكەیدا باسی لەوەكرد، هەندێك لە لایەنەكان لە پشتی پەردەوە دەستوەردان دەكەن پڕكردنەوەی پۆستە وزارییەكاندا، ئەوە لەكاتێكدایە پێشتر بەڵنیان پێداوە ئازادبێت لە پێكهێنانی حكومەتەكەیدا. كازمی هۆشداریدا لەوەی دەستوەردانی ئەو لایەنانە رەنگە ئاستەنگ بۆ پڕكردنەوەی پۆستە وزارییە بەتاڵەكان دروست بكات. زەیدون خەلەف ساعدی سەرۆكی كۆڕبەندی داهێنەرانی عێراقە‌و هاوكات بەرپرسی بەشێكە لە وەزارەتی نەوت. جگە لە ساعدی ناوی چەند كەسێكی تر دەهێنرێت كە كاندیدكراون بۆ پۆستی وەزارەتی نەوت، لەوانە: •    مەحمود عەباس یاریدەدەری بەڕێوەبەری گشتی كۆمپانیای پرۆژە نەوتییەكان •    ئەحمەد خەزعەل یاریدەدەری بەڕێوەبەری كۆمپانیای گواستنەوە •    عەبدولكەریم ساعدی، ئەم پیاوە لە وەزارەتی نەوت كاریكردووە‌و دەوترێت لەسەر تێوەگلانی لە گەندەڵی دورخراوەتەوە  پێنج پۆستی وزاری لە كابینەی مستەفا كازمی بەبەتاڵی ماونەتەوە‌و بەوەكالەت بەڕێوەدەبرێن، پۆستەكان بریتین لە: •    وەزارەتی دەرەوە: ئەم پۆستە یەكێكە لە پۆستە باڵاكان‌و پشكی پارتییە، پەرلەمانتارانی پارتی باسلەوەدەكەن فوئاد حسێن كاندیدە، هەندێكی تر باسلە كاندیدكردنی (فەوزی هەریری)ی دەكەن. •    وەزارەتی نەوت: ئەم پۆستە یەكێكە لە پۆستە باڵاكان‌و پشكی پێكهاتەی شیعەیە، لەناو خۆیاندا لەسەر كاندیدەكەی ناكۆكن، پەرلەمانتارانی سەربە پارێزگای بەسرە دەڵێن دەبێت كەسێكی پارێزگاكەی ئەوان بۆ پۆستەكە كاندید بكرێت، بەوپێیەی زۆربەی نەوتی هەناردەكراوی عێراق نەوتی بەسرەیە. •    وەزارەتی داد: ئەمە پشكی یەكێتی نیشتمانی كوردستانە، عەبدولڕەحمان مستەفا پارێزگاری پێشووتری كەركوكی بۆ كاندیدكرا، بەڵام لە پەرلەمان متمانەی وەنەرگرت‌و هێشتا یەكێتی كاندیدی خۆی یەكلانەكردوەتەوە. •    وەزارەتی رۆشنبیری •    وەزارەتی كۆچ‌و كۆچبەران •    وەزارەتی بازرگانی  

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت لەڕێگەی ژن و ژنخوازییەوە بوون بە هاوبەشی یەکتر، ئەم لە دەسەڵات و ئەوی تر لە ئابوریدا، ئەمە یەکێک لە نمونە دیارەکانی هاوسەرگیری دەسەڵاتە لەگەڵ سەرمایەدا، ئەم هاوسەرگیرییە ئێستا کێشەی تێکەوتووە، بنەماڵەی ئەسەدو مەخلوف لەسەروبەندی تەڵاقدان. ئەسەد؛ مەخلوف بلۆک دەکات ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز ئاشکرایکرد، ئەمڕۆ حکومەتی سوریا بڕیارێکی دەرکردووە بۆ دەستگرتن بەسەر سەروەت و سامانی رامی مەخلوف و خانەوادەکەی. ئەمە بەپێی نوسراوێکە کە وەزیری دارایی سوریا ئیمزای لەسەرکردووەو نوسراوەکە ئاماژەی بەوەکردووە، دەستدەگیرێت بەسەر موڵک و ماڵی گوازراوەو نەگوازراوەی مەخلوف و هاوسەرەکەیدا بۆ زامنکردنی وەرگرتنەوەی ئەو پارانەیە کە وەکو قەرز کەوتوەتەسەر کۆمپانیاکەی مەخلوف لە بواری پەیوەندییەکاندا. رامی مەخلوف کە کوڕی خاڵی بەشار ئەسەدی سەرۆکی سوریایە، رۆژی دووشەممە لەڕێگەی ئەژماری خۆیەوە لە تۆڕی کۆمەڵایەتی فەیسبوک، نوسراوێکی بڵاوکردەوەو باسی لەوەکرد ئەو قسانەی کە دەستەی پەیوەندییەکان دەیکات لەبارەی ئەوەی کۆمپانیاکەی (کۆمپانیای سیرتێل بۆ پەیوەندییەکان) ئامادە نییە ئەو شایستە داراییانە بدات بە حکومەت کە کەوتووەتە سەری، راست نین. مەخلوف باسی لەوەکرد، ئەو نوسراوە کە رۆژی ١٠ی ئایار تۆمارکراوە، دەریدەخات کۆمپانیای سیرتێل ئامادەیی نیشانداوە ئەو پارانە بدات کە داوای لێکراوە، بەڵام کۆمپانیاکەی داوایکردووە پرۆسەی پێدانی پارەکەو ئەو سودەی کە دەکەوێتەسەری، بۆ بکرێت بە قیست. دەستەی پەیوەندییەکانی سوریا وەڵامی قسەکانی مەخلوفی دایەوەو رایگەیاند، ئەو قسانەی کە سەرۆکی ئەنجومەنی کۆمپانیای سیرتێل کردوویەتی لەچوارچێوەی هەڵمەتی فڕوفێڵدایە بۆ خۆدزینەوە لە پێدانی ئەو پارانە بە خەزێنەی گشتی کە دەکەوێتە سەرشانی و مەخلوف ئامادە نییە دەسەڵات بە تیمی بەڕێوەبەری کۆمپانیاکەی بدات ئیمزا لەسەر رادەستکردنی پارەکان بکەن. لە هاوینی ٢٠١٩وە رامی مەخلوف کەوتووەتە ناو ململانێیەکەوە لەگەڵ حکومەتەکەی بەشار ئەسەد، ئەمە دوای ئەوەهات دەسەڵاتدارانی دیمەشق دەستیان خستە ناو کارەکانی (کۆمەڵەی البستان) کە رامی مەخلوف سەرۆکایەتی دەکات و بووە بە کەڤەرێکی مرۆیی بۆ کارە بازرگانییەکانی لەماوەی ساڵانی جەنگی ناوخۆیی لە سوریا، حکومەتی سوریا هاوکات گروپی چەکداری تایبەت بە مەخلوفی هەڵوەشاندەوە. مانگی دێسەمبەر حکومەتی سوریا زنجیرەیەک بڕیاری دەرکرد بۆ دەستگرتن بەسەر موڵک و ماڵی ژمارەیەک لە گەورە سەرمایەدارانی وڵاتدا، یەکێک لەوانە رامی مەخلوف و هاوسەرەکەی و هاوبەشە بازرگانییەکانی بوو. حکومەتی سوریا ئەو سەرمایەدارانەی تۆمەتبارکرد بەوەی خۆیان دزیوەتەوە لە پێدانی باج و لەماوەی ساڵانی شەڕی ناوخۆیدا کە لە ساڵی ٢٠١١ دەستیپێکرد، بەشێوەی نایاسایی قازانجێکی زۆریان کردووە. رۆژی یەکشەممە رامی مەخلوف وتی:" دەوڵەت دەیەوێت رێژەی ٥٠٪ی قەبارەی کارە بازرگانیەکان ببات واتە رێژەی ١٢٠٪ی قازانج، ئەگەرنا مۆڵەت کارکردن لە کۆمپانیاکەمان وەردەگرێتەوەو دەستی بەسەردا دەگرێت". رامی مەخلوف سەرباری ئەوەی کوڕە خاڵی بەشار ئەسەدە، بەدرێژایی ساڵانی جەنگی ناوخۆیی خۆی بەدورگرت لە شانۆ سیاسی و سەربازییەکان. مەخلوف بەمدواییە باسی لەوەکرد دەسەڵاتداران داوا لە بڕی (١٨٥ ملیۆن) دۆلار لە کۆمپانیای سێرتێل دەکەن و، ئەو داوای لە بەشار ئەسەد کردووە دەستوەردان بکات و جارێکی تر خشتەی پارەکان رێکبخاتەوە. دوای ئەمە، دەستەی رێکخەری پۆستەو گەیاندنی سوریا رایگەیاند، هەموو رێوشوێنێک دەگرێتەبەر بۆ وەرگرتنەوەی ئەو پارانەی دەوڵەت کە لای کۆمپانیای سیرتێل-ە. لەدوای گەیشتنی بەشار ئەسەد بە دەسەڵات لە ساڵی ٢٠٠٠ دوای کۆچی دوایی حافز ئەسەدی باوکی، رامی مەخلوف بە یەکێک لە پایەکانی رژێمەکەی ئەژماردەکرێت. رامی کە باڵی بازرگانی حافز ئەسەدی باوک بووە، چەند مانگێکە کەوتووەتە ململانێ لەگەڵ بەشار ئەسەدی کوڕیدا. لەبارەی رامی مەخلوفەوە رامی مەخلوف ساڵی ١٩٦٩ لەدایکبووە، گەورەترین سەرمایەداری سوریایە، کوڕی گەورەی سەرمایەدار محەمەد مەخلوفە کە لەسەردەمی حوکمڕانی حافز ئەسەددا بانکێکی خانوبەرەی بەڕێوەدەبرد. پەیوەندییەکی بازرگانی بەهێز هەردوو خانەوادەی ئەسەدو مەخلوفی پێکەوە کۆکردووەتەوە، ئەمە سەرباری پەیوەندی ژن و ژنخوازیی کە بووە بە نمونەیەکی ڕوون بۆ هاوسەرگیری دەسەڵات لەگەڵ سەرمایەدا. کۆتاییەکانی ٢٠١٩ رێکخراوی "گڵۆباڵ ویتنس" بۆ روبەڕووبونەوەی گەندەڵی لە راپۆرتێکدا باسی لەوەکرد، خانەوادەی مەخلوف کۆنترۆڵی رێژەی ٦٠٪ی ئابوری سوریایان کردووە. سەرباری کۆمپانیای بواری پەیوەندییە تەلەفۆنییەکان، خانەوادەی مەخلوف خاوەنی چەندین کۆمپانیای بوار بیناسازی و نەوتن. بەپێی قسەی هەمان رێکخراو، بەبەهای (٤٠ ملیۆن) دۆلار خانو و موڵک و ماڵیان لە مۆسکۆی پایتەختی روسیا هەیە. ساڵی ٢٠١١ کە لەچوارچێوەی "بەهاری عەرەبی"دا شەپۆلی خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەکانیش گەیشتە سوریا، خەڵک بەرلەوەی دروشمی روخانی رژێم بڵێنەوە، دروشمیان دژی بنەماڵەی مەخلوف دەوت و ئەوکات چەند ئۆفێسێکی کۆمپانیا سیرتێل لە شاری (درعا)ی لانکەی یەکەمی ناڕەزایەتیەکان، سوتێندران. ئەوکات بۆ هێورکردنەوەی توڕەیی خەڵک، رامی مەخلوف رایگەیاند، واز لەکاری بازرگانی دەهێنێت و خۆی یەکلادەکاتەوە بۆ کاری خێرخوازی. تەلەفزیۆنی فەرمی سوریا لەزاری خۆیەوە رایگەیاند، رامی مەخلوف بەشێک لە پشکەکانی کۆمپانیای سیرتێل دەخاتە خزمەتی رەخساندنی هەلی کار و یارمەتیدانی ئەو کەسانەی کە داهاتیان سنوردارە. ساڵی ٢٠١١ یەکێتی ئەوروپا ناوی رامی مەخلوفی خستە ناو لیستی سزاکانییەوەو سەروەت و سامانەکەی لە دەرەوە بلۆک کردو گەشتکردنیشی بۆ خاکی ئەوروپا لێ قەدەغەکرد. ئەمە لەکاتێکدا بوو پێشترو لە ساڵی ٢٠٠٨دا وەزارەتی خەزێنەی ئەمریکا سزای ئابوری بەسەر مەخلوفدا سەپاندبوو، بەتۆمەتی تێوەگلان لە هەوڵی تێکدانی حوکمڕانی لە عێراق و لوبنان. لەسەرەتای راپەڕینی سوریادا مەخلوف لە لێدوانێکدا بۆ رۆژنامەی نیویۆرک تایمز وتی:" رژێمی سوریا تەسلیم نابێت و تا کۆتایی دەجەنگێت". باسی لەوەکرد دوای دروستبوونی قەیرانەکە دەستەبژێری دەسەڵاتداری سوریا زیاتر یەکگرتوو بوون و سەرباری ئەوەی قسەی کۆتایی لای ئەسەدە، بەڵام سیاسەتی گشتی وڵات بەبەشداری هەموان دادەڕێژرێت. جەنگێکی نوێ لەناو دڵی رژێمەوە ناکۆکی نێوان بەشار ئەسەدو رامی مەخلوف وەکو کوڕانی دوو بنەماڵەی هاوبەشی بازرگانیی، قسەوباسی جۆراجۆری دروستکردووە. هەندێک دەڵێن ئەوەی رودەدات تەنیا کێشەیەکی خێزانییە کە هۆکارەکەی ناکۆکی ئابوری بچوکە، هەندێکی تر دەڵێن ئەمە بەڵگەی سەرەتای دەستپکردنی ناکۆکییەکی سیاسییە لەسەر دەسەڵات کە پەیوەندی بە میحوەری روسیاو ئێرانە هەیە بۆ دەستگرتن بەسەر سوریادا. ماهیر شەرەفەدین کە یەکێک لە نوسەرەکانی سوریایە دەڵێ:" پەنابردنی رامی مەخلوف بۆ قسەکردن لەگەڵ بەشار ئەسەد لەڕێگەی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانەوە، بەواتای ئەوەدێت چیتر لەلای ئەسەد رەتکراوەیەو هەموو رێگاکان لەبەردەمیدا بەستراوەو ناتوانێت ئەسەد ببینێت". بەڵام رۆژنامەنوس مەعن خزر تێڕوانینێکی تری هەیەو پێیوایە ئەمەی رودەدات جۆرێکە لە ململانێ لەنێوان دوان لە دیارترین ئاڕاستەکانی ئابوری لە سوریا، کە یەکەمیان ئەسما ئەسدی هاوسەری بەشار ئەسەدو ئەوی تر بنەماڵەی مەخلوفە. نوسەر ئیبراهیم کابن دەڵێ هەر ئەوەی کە جەمسەرەکانی رژێمی سوریا گەیشتونەتە قۆناغی بەریەککەوتن لەڕووی میدیاییەوە، ئەمە بەواتای ئەوە دێت گەیشتونەتە حاڵەتی یەکترخواردن.

درەو: تیمی حكومی پارتی دیموكراتی كوردستان سەردانی تیمی حكومی یەكێتی نیشتمانی كوردستانیان كرد. هەفتەی رابردوو لە شاری هەولێر تیمی حكومی پارتی دیموكراتی كوردستان سەردانی تیمی یەكێتیانكردووە.  تیمەكەی پارتی پێكهاتبوون لە: •    رێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆ •    پشتیوان سادق وەزیری ئەوقاف •    ساسان عەونی وەزیری شارەوانیەكان تیمی حكومی یەكێتی پێكهاتبوون لە: •     قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی حكومەت  •    شۆڕش ئیسماعیل وەزیری پێشمەرگە •     بێگەرد تاڵەبانی وەزیری كشتوكاڵ  بەپێی زانیاریەكانی (درەو) تیمی حكومی یەكێتی گلەیی و گازەندی زۆری سەركردایەتی یەكێتیان بە تیمی حكومی پارتی گەیاندووە بەتایبەتیش لە پەلاماردانی سەركردەكانی یەكێتی لەلایەن پارتی دیموكراتی كوردستانەوە، تیمی حكومی پارتیش گلەییان لە یەكێتی كردووە بەوەی لە حكومەتدان و وەك ئۆپۆزسیۆن مامەڵە دەكەن و نایانەوێت شەریك بن لەو قەیرانەی روبەرووی  كابینەی نۆیەم بۆتەوە.  سەرتیپ جەوهەر رۆژنامەنوس و كادری یەكێتی لە نوسینێكدا بەناوی ( حوكمڕانی بە عینادی ناكرێت) نوسیویەتی: لەماوەی چەند رۆژی رابردوو لە هەولێر وەفدێكی پارتی سەردانێكی ناڕەسمیی یەكێتی نیشتیمانیی كوردستانیان كردبوو.  لەو دیدارەدا تیمی یەكێتیی بەروونی هۆكاری ئاڵۆزبوونی دۆخی سیاسی و دەرەنجامەكانی ئێستای حكومڕانیی و هاوكات سیاسەت و تێگەیشتنی یەكێتیان لەبارەی هێوركردنەوەی دەرونی خەڵك بە وەفدەكەی پارتی گەیاندبوو. پێموایە ئەم دانیشتنە دانیشتنی دیكەی بەدوادادێت  

  درەو:  دوێنێ دادوەری لێكۆڵینەوەی دهۆك بڕیاریدا بە ئازادكردنی 12 خۆپیشاندەری خۆپیشاندانەكەی شاری دهۆك بە كەفالەت، بەڵام تەنها (6) خۆپیشاندەریان ئازادكراون و ئەوانەی دیكە لە زینداندا هێڵدرانەوە. رێڤینگ یاسین پارێزەری خۆبەخشی دەستگیركراوان بە (درەو)ی راگەیاند: ئەو (6)كەسەی لە زیندان هێڵدراونەتەوە داواكاری گشتی سكاڵای نوێی لەسەر تۆماركردوون. ئەو پارێزەرە خۆبەخشە رونی كردەوە لەبەر ئەوەی بەپێی یاسای خۆپیشاندانەكان دەستگیركراوان ئازاددەكرێن و هیچ كارێكی نایاساییان نەكردووە ، ئەوان داوای مۆڵەتی خۆپیشاندانیان كردبوو، كە وەڵامیان نەدرابوەوە دوای 48 كاتژمێر بە رەزامەندبوون ئەژمار دەكرێت بە پێی بڕگەی (4) لە مادەی (4)ی یاسای ژمارە (11) ی سالێ 2010 خۆپیشاندانەكان كە تیایدا هاتووە "لە حاڵەتی وەڵام نەدانەوەی داواكارییەكە كە لەلایەن لیژنەوە پێشكەش كراوە دوای تێپەڕبوونی(48) كاتژمێر بەسەر مێژووی پێشكەشكردنی داواكارییەكە، ئەمە بە رەزامەندی لەسەر رێكخستنی خۆپیشاندانەكە دادەنرێ" دوای ئەوەی بە یاسای خۆپیشاندانەكان دادوەر بڕیاری ئازادكردنی بۆ دەركردن، داواكاری گشتی سكاڵایەكی نوێی لەسەر تۆماركردن ئەویش بە مادەی (2)ی یاسای ژمارە (6)ی ساڵی 2008ی یاسای قەدەغەكردنی خراپ بەكارهێنانی ئامێرەكانی پەیوەندیكردن، بە بیانوی ئەوەی شەوی پێش خۆپیشاندانەكە، ئەوان لە فەیسبوكی تایبەتی خۆیانەوە، داوایان لە خەڵكی كردووە بەشداری خۆپیشاندانەكەی رۆژی 16/5/2020 ی دهۆك بكەن.  بە وتەی بەڕێوەبەری پۆلیسی پارێزگای دهۆك لە خۆپیشاندانەكەدا (60)خۆپیشاندەر دەستگیركران،  فەرهاد ئەتروشی پارێزگاری دهۆك، یەكێتی و یەكگرتوو، گۆڕان، پەكەكەی تۆمەتباركرد كە لە پشتی خۆپیشاندەرانەوە بوون.    دیندار زێباری رێكخەری راسپاردە نێودەوڵەتییەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان هۆكاری دەستگیركردنی خۆپیشاندەرانی گەڕاندەوە بۆ رێو شوێنەكانی خۆپارێزی لە كۆرۆنا. ئەو 6 خۆپیشاندەرەی ئازادنەكران و سكاڵای نوێیان لەسەر تۆماركرا - بەدەل بەرواری مامۆستا - شڤان سەعید مامۆستای ئایینی - ئومێد بەرۆشكی رۆژنامەنووس - غازی سەلیم كادری یەكێتی - نەورەس عەلی خوێندكار - جابر حسێن مامۆستا

درەو: مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق لە وتارێکدا کە ژمارەیەک لە رۆژنامەکان عێراق لەژێر ناونیشانی "گەورەتر لە ئاڵنگارییەکان" بۆیان بڵاوکردەوەتەوە دەڵێ: 🔹 ئەم بەرپرسیارێتییەم وەرگرتووەو پێشوەختە ئەو ئاستەنگانەم زانیوە کە دێنە بەردەمم. 🔹 ئەوەی ئاستەنگەکان زیاتر دەکات ئەوەیە بەشێوەیەکی جددی چاونەخشێندرێتەوە بە پەیکەری وەبەرهێنان و خستنەبازاڕی نەوت. 🔹 دابەزینی مەترسیداری داهاتی وڵات لەگەڵ داڕمانی نرخی نەوتدا، پێویستی کردووە لەسەر حکومەت بەدوای سەرچاوەی خێرای داهاتدا بگەڕێت بۆ موچەی فەرمانبەران و خەرجی دامەزراوەکان. 🔹 پێویستە لەم دۆخەدا کوتلەکانی پەرلەمان یارمەتیمان بدەن لە تەواوکردنی پێکهاتەی وزاری حکومەت لەڕێگەی دەنگدان بە لیستی کاندیدی وەزارەتە بەتاڵەکان. 🔹 دوای ١٧ ساڵ لە بارودۆخێکداین کە ئیرەیی پێنابرێت، سەروەریمان کەموکورت و جێگای گومانە، خاکی وڵاتەکەمان خەریکە دەبێت بە گۆڕەپانی ململانێی وڵاتانی تر. 🔹 ئاسایشی هاوڵاتیانمان لەژێر هەڕەشەدایە، ئەمەش تەنیا بەهۆی داعش و شانە نوستووەکانییەوە نیە، بەڵکو بەهۆی ئەو چەکانەوەیە کە لە دەرەوەی چوارچێوەی دەوڵەتن. 🔹 بێکاری بووە بە دیاردەیەک کە ناتوانرێت کۆنترۆڵ بکرێت، ژمارەی بێکاران بەتایبەت لەنێو دەرچواندا گەشیتوەتە ئاستێک کە هەرگیز پێی نەگەیشتووە. 🔹 ئەو سامانەی کە لە ١٧ ساڵی رابردوودا چووەتە ناو خەزێنەی عێراقەوە بەشی ئەوەی دەکر سەرلەنوێ وڵات بنیادبنرێتەوەو سندوقی ئایندە دروستبکرێت، بەڵام گەندەڵی لەناویبردو هەندێکی بەئاشکرا ئاودیوی دەرەوەی وڵات کرا. 🔹 کە بەرپرسیارێتیم وەرگرت کەوتم بەسەر خەزێنەیەکی نیمچە بەتاڵدا. 🔹 دەمەوێت گەلەکەمان لەو ئاستەنگانە ئاگاداربکەمەوە کە روبەڕوومان بوەتەوە، لەوانە دژبەیەکی لەو بەڵێنانەی کە بەئاشکرا پێماندرا لەبارەی ئازادیم لە هەڵبژاردنی کابینەی وزاری و ئەو مانۆڕانەی کە لە پشتی پەردەوە دەکرێن لەلایەن هەندێک لایەنەوە، ئەمە ئاستەنگ بۆ تەواوکردنی کابینە وزارییەکە دروست دەکات. 🔹 هیچ رێگەیەکمان لەبەردەمدا نییە جگەلەوەی وەڵامی خواستە رەواکانی گۆڕەپانەکانی خۆپیشاندان بدەینەوە،کە ئەویش نەهێشتنی پشک پشکێنەو روبەڕووبونەوەی گەندەڵی دارایی و کارگێڕییە. 🔹 ناتوانرێت هیچ هەنگاوێکی جددی بنرێت تاوەکو دەوڵەت شکۆی بۆ نەگەڕێتەوەو چەک لە دەستی دەوڵەت و لەژێر فەرمانی فەرماندەی گشتی هێزە چەکدارەکاندا نەبێت. 🔹 جەخت دەکەمەوە ئەو ئەرکەی کە پێمدراوە تێپەڕاندنی قۆناغی ئینتیقالییە بەشێوەیەکی خێراو ئەنجامدانی ئەم کارانەیە؟بەشێوەیەکی راستەوخۆ، دیارترینیان: 🔸 تەواوکردنی یاسای هەڵبژاردنەکان و .. فەراهەمکردنی هەموو ئەوشتانەی کە پێویستن بۆ سازدانی هەڵبژاردن لە نزیکترین کاتدا.. 🔸 گرتنەبەری هەموو رێوشۆێنێک بۆ پاراستنی سەلامەتی خۆپیشاندەران لە گۆڕەپانەکاندا.. 🔸 وەکو فەرماندەی گشتی هێزە چەکدارەکان رایدەگەیەنم من نە فەرمانم کردووەو نە فەرمانیش دەکەم بەوەی تەقە لە خۆپیشاندەری ئاشتیخوازانە بکرێت و هەرکەسێک کاری لەوجۆرە بکرێت روبەڕووی دادگا دەکرێتەوە.. 🔸 بۆ جاری دووەم جەخت دەکەمەوە فەرمان دەرچووە بۆ هەموو دەزگا ئەمنییەکان سەرجەم خۆپیشاندەرە دەستگیرکراوەکان ئازادبکەن.. 🔸 هەموو رێوشوێنێکی بەپەلە بگیرێتە بەر بۆ روبەڕووبونەوەی قەیرانی ئابوری و دارایی و رێکخستنەوەی خەرجییەکان و روبەڕووبونەوەی گەندەڵی و دەستپێکردنی چاکسازیی...