راپۆرتی: درەو میدیا  هێشتا رون نەبۆتەوە پارتی چۆن مامەڵە لەگەڵ دەنگدەرانی دەكات لە پارێزگای كەركوك، ئەوان سەرەتا رایانگەیاند بۆیە بایكۆتی هەڵبژاردن دەكەن لە كەركوك، چونكە شارەكە داگیركراوە و حوكمی سەربازی تێدا دەكرێت و دەنگدەر ناتوانێ بە ئازادی بەشداری پرۆسەكە بكات، بەڵام ئێستا پارتی جوڵەی دەست پێكردووە بەرەو كەركوك، دەیەوێت  لەلایەك سوربێت لەسەر بڕیارەكەی بە بایكۆت و لەلایەكیش ناراستەوخۆ دەیانەوێ  دوو كورسیەكەیان بهێننەوە، بۆیە ئێستا پارتی لەكەركوك لەبەردەم چەند سیناریۆیەكدایە:. یەكەم/ پارتی بەردەوام دەبێت لەسەر بڕیارەكەی ئەویش بایكۆتی هەڵبژاردنە لە پارێزگای كەركوك و داوا لە دەنگدەرانی دەكات بەشداری مەكەن، كە ئەمە سیناریۆیەكی لاوازە، چونكە پارتی دەیەوێت وجودی خۆی لە كەركوك بسەلمێنێت دووەم/ سەرەرای بەردەوام بوونی لەسەر بڕیاری باكۆت بەڵام كورسیەكانیشی دەوێت لەو پارێزگایە چۆن بەدەستی دێنێتەوە، ئەویش لەرێگەی دەنگدان بەو لیستانەی  كە نزیكن لە خۆیانەوەو دەنگەكانیان بەشی كورسی ناكات و نایەوێت بچێتە سەر دەنگی یەكێتی.  پێی وایە یەكێتی هۆكاری سەرەكی خیانەتی 16ی ئۆكتۆبەرە و ناشێویت دەنگەكانی بداتە لیستی نیشتیمانی ( گۆڕان ، كۆمەڵ ، هاوپەیمانی) بەهۆی كێشەكانی  لەگەڵیان، بۆیە لە باشترین حاڵەتدا  بەسەر دوو ئاراستەدا دابەشی دەكات:.    ا- هەندێك پێیان وایە پارتی دەنگەكانی دەدات بە لیستی یەكگرتوو لەبەر ئەوەی لە ریفراندۆمدا لەگەڵیان بووە لە كەركوك  و دەیانەوێت تەعویزی هەڵوێستەكانی رببوار تاڵەبانی بكەنەوە، بۆیە بەشێك لەدەنگەكانی دەدەنە كاندیدەكانی یەكگرتوو، بۆ ئەوەی كورسیەكی پێ تەواو بكەن.  ب-  بەشێكی تریش پێیان وایە پارتی دەنگەكانی دەدات بە لیستی سۆسیالیست لەبەر ئەوەی تا دوا هەنگاوی ریفراندۆن لەگەڵیان بووە، بۆیە دەیەوێت كورسی دووەم لە لیستی سۆسیالیتدا تەواو بكات. ج- هەندێكیش پێیان وایە پارتی كاندیدی خۆی خزاندۆتە ناو ئەو دوو لیستەوەو دەنگ بەو كاندیدانە دەدات و دواتریش لە بەغداد دەبنە پەرلەمانتاری پارتی، كە دەوترێت لە لیستی یەكگرتوو ( ئەندازیار زاهیر خەلیل ) كە بەناوی كاندیدی سەربەخۆ لە لیستی یەكگرتوودایە، نزیكە لە پارتیەوەو لە لیستەی سۆسیالیستیش ( فەهمی سەعید قادر ) دەهێنرێت كە برای روشدی سەعیدەو لە لیستی سۆسیالیستدایە، بەڵام ئەمانە تەنها دەنگۆیەو  ئەم ئەگەرەیان لاوازە لەبەر  ئەوەی پارتی كە بڕیاریداوە بایكۆتی هەڵبژاردن بكات لە كەركوك نایەوێت بڕیارەكەی خۆی بشكێنێت و پێی بوترێت ئەوە پارتیش بەشداری كردووە بەو كاندیدانە، بەڵكو  ئەگەرەكان بەو ئاراستەیەن كە پارتی رێكەوتنی ژێر بەژێر لەگەڵ ئەو لیستانە دەكات و لە دوا ساتەكانیدا دەنگدەرانی ئاراستە دەكات دەنگ بە سەرۆكی لیستەكانی ئەو دوو لیستە  بدەن ، ئەویش لەلایەك دەیكاتە پیاوەتی بەسەر ئەو لیستانەوەو لەلایەكیش دوو كورسی بۆ كورد مسۆگەر دەكات ئەگەر ئەو كورسیانە بەدەست نەهێنن ئەوا یان بۆ عەرەب و توركمان دەچن یان بۆ یەكێتی، كە پارتی زۆر حەز ئەكات یەكێتی شكست بهێنێت لە كەركوك چونكە دەیەوێت خیانەتی  16ی ئۆكتۆبەر  بەتەواوی لەسەر یەكێتی تۆخ بكاتەوە.  هەرچەندە بۆ هەڵبژاردنی 12ی ئایاری داهاتوو پێشبینی ناكرێت كورد دەنگەكانی خۆی بەدەستبهێنێتەوە، بەهۆی گۆڕانكاریەكانی 16ی ئۆكتۆبەرەوە، ژمارەی دەنگدەرانی كەركوك (991 هەزار و 379) دەنگدەرە  ،كە لە هەڵبژاردنی 2014 دا  لە  كەركوك (870000) كەس بوو مافی دەنگدانی هەبوو ، واتە (121 هەزار و 379) دەنگدەر زیادیكردووە كە  لەدایكبوانی ساڵی (1997- 1998-1999-2000) دەگرێتەوە. لە هەڵبژاردنی 30/4/2014 ی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە پارێزگای كەركوك لە كۆی (570795 ) دەنگدەری ئەو پارێزگایە كە 12 كورسی هەیە كورد 8 كورسی بەدەستهێنابوو،  یەكێتی ( 209964 ) دەنگی هەبووە 6 كورسی و پارتی ( 63076 ) دەنگی هەبووە 2 كورسی ،  كە پێشبینی دەكرێت كورد لەو پارێزگایە( 5 بۆ 6 )كورسی بەدەست بهێنێت، پارتی دەیەوێت دوو كورسیەكەی خۆی بەدەست بهێنێتەوە لە چوارچێوەی لیستەكانی تردا جگە لە یەكێتی و لیستە عەرەبیەكان و لیستی ( نیشتیمانی گۆڕان و كۆمەڵ و یەكگرتوو ) بەوەی پارتی كێشەی لە هەرێم لەگەڵ ئەو هێزانە هەیەو زۆریش هەوڵیدا پێكەوە لە چوارچێوەی لیستێكدا بن، بەڵام ئەوان رازی نەبوون.بۆیە پارتی لە دواساتەكانیدا بڕیار دەدات كە دەنگدەرانی دەنگ بە كێ و چی لیستێك بدەن.       

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت رێكخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی داوا لە دەسەڵاتدارانی ئێران دەكات سزای لە سێدارەدانی رامین حوسێن پەناهی رابگرن. رامین حوسێن پەناهی گەنجێكی كوردی خەڵكی شاری سنەی رۆژهەڵاتی كوردستانە، (10) مانگ لەمەوبەر لە هەرێمی كوردستانەوە گەڕایەوە بۆ رۆژهەڵاتی كوردستان و لەلایەن هێزە ئەمنییەكانی ئێرانەوە دەستگیركرا. لە لێدوانێكدا بۆ (بی بی سی فارسی)، ئەمجەد حوسێن پەناهی برای رامین ئاشكرایكرد" بڕیارە بەرەبەیانی رۆژی پێنج شەممە سزای لەسێدارەدان بەسەر رامینی برایدا جێبەجێ بكرێت". رامین لەلایەن دەسەڵاتدارانی ئێرانەوە تۆمەتباركراوە بەوەی دژی رژێم چەكی هەڵگرتووە و هەوڵ بۆ رووخاندنی كۆماری ئیسلامی دەدات. بەگوێرەی بەیاننامەیەك كە رێكخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی بڵاویكردەوە، پرۆسەی دادگاییكردنی رامین حوسێن پەناهی كەمتر لە كاتژمێرێكی خایاندووە، ئاسەواری ئەشكەنجەدان كە بەجەستەیەوە دیاربووە، لە پرۆسەی دادگاییكردنەكەدا نادیدە گیراوە. ئەمە لە كاتێكدایە ئەو گەنجە كوردە لەبەردەم دادگادا دادوەری ئاگاداركردوەتەوە لەوەی كە لە زیندان رووبەڕووی ئەشكەنجە و بەدرەفتاری زۆر بوەتەوە. بەپێی قسەی بەرپرسانی ئێران رامین حوسێن پەناهی مانگی حوزەیرانی رابردوو لە شەڕێكدا لەگەڵ هێزە ئەمنییەكانی ئێران دەستگیركراوە و سێ كەسی تر هاوڕێی بوون كە بەهۆی تەقەی هێزە ئەمنییەكانەوە كوژراون، بەڵام براكەی رامین و پارێزەرەكەشی ئەم تۆمەتەی كۆماری ئیسلامی رەتدەكەنەوە. رێكخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی ئاماژە بەەوەدەكات، لە دانیشتنی دادگاییكردنی رامین حوسێن پەناهیدا هیچ شاییەتحاڵێك كە شایەتی بدات لەسەر بەشداریكردنی رامین لەو روبەڕوبونەوە چەكدارییەدا، ئامادەنەبووە و مەرجی كوشتنی بەئەنقەست لەسەر رامین جێبەجێ نەبووە كە بەپێی یاسای نێودەوڵەتی مەرجی بنەڕەتییە بۆ دەركردنی سزای لەسێدارەدان بۆ هەر كەسێك. فیلیپ لۆتەر بەڕێوەبەری لێكۆڵینەوەی رێكخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی بۆ كاروباری خۆرهەڵاتی ناوەڕاست دەڵێت" ئەو گەنجە كوردە بە ماوەی كەمتر لە یەك كاتژمێر حوكمی لەسێدارەدانی بۆ دەرچووە، لەو ماوەیەی كە لێكۆلێنەوەی لەگەڵدا كراوە، رێگە بە پارێزەر و كەسوكارەكەی نەدراوە سەردانی بكەن، بۆیە ئاگاداری هیچ وردەكارییەكی تایبەت بە دۆسییەكەی نەبووە. فلیپ لۆتەر باسی لەوەشكرد، بەرپرسانی دەزگای ئیتڵاعاتی ئێران داوایان لە رامین كردووە لەسەر تەلەفزیۆن دان بەو تۆمەتەدا بنێت كە ئاڕاستەی كراوە، لەبەرامبەردا سزای لەسێدارەدانی هەڵدەوەشێننەوە، بەڵام رامین ئەو داوایەی قبوڵ نەكردووە و لە زیندانی تاكەكەسیدا بەرگەی ئازاری زۆری گرتووە. بەپێی راپۆرتی رێكخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی ساڵی رابردوو ئێران لانی كەم (507) كەسی لەسێدارەداوە، ئەمەش خراپترین تۆماری لەسێدارەدانە لەسەر ئاستی جیهان. پێشتر بەهۆی دەربڕینی ناڕەزایەتی لەدژی دەستگیركردن و فەرمانی سێدارەی كوڕەكەیان، دەسەڵاتدارانی ئێران دایك و باوكی رامینيان دەستگیركرد، بەڵام پاش ماوەیەك ئازادكران. باوك و دایكی رامین چەند كاتژمێرێك دوای ئازادكردنیان رامين حوسێن پەناهی كێیە ؟ راهمین حوسێن پەناهی تەمەنی (24 ساڵ)ە و ماوەی (10) مانگە دەستبەسەرە، رامین پێشتر ئەندامی یانەی بەرگریكارانی مافی مرۆڤ بووە لە رۆژهەڵاتی كوردستان، بەڵام بەهۆی فشاری دەزگا ئەمنییەكانی ئێرانەوە بەر لە دوو ساڵ رۆژهەڵاتی كوردستانی بەجێهێشتووە و هاتوەتە باشووری كوردستان و پەیوەندی بە ریزەكانی كۆمەڵەی زەحمەتكێشانی كوردستانى ئێرانەوە كردووە كە عەبدوڵای موهتەدی رێبەرایەتی دەكات. بەپێی قسەی ئەمجەدی برای، رامین مانگی حوزەیرانی رابردوو بەهۆی نەخۆشكەوتنی دایكییەوە گەڕاوەتەوە بۆ شاری سنە و لەلایەن هێزە ئەمنییەكانی ئێرانەوە دەستگیركراوە. نیشتمان بەر لە سێدارەی رامین خۆی كوشت دوێنێ (نیشتمان پەناهی) خوشكەزای رامین پەناهی خۆی كوشت، بەپێی هەوڵێك كە سایتی كۆمەڵەی زەحمەتكێشانی كوردستان بڵاویكردوەتەوە، نیشتمان پەناهی كە تەمەنی (25) ساڵە، لە چەند رۆژی رابردودا چەندجارێك لە لایەن دەزگای ئیئتلاعاتی شاری سنەوە بانگهێشت كراوە و ئەشكەنجەی دەرونی دراوە تاوەكو ناچار بكرێت بەوەی زانیاری لەبارەی خانەوادەكەیەوە بدات، بەڵام ئەو رەتیكردوەتەوە، دواتر هاوسەرەكەیان بانگهێشت كردووە‌و لەژێر فشاردا داوایان لێكردووە لە نیشتمان جیاببێتەوە، بۆیە نیشتمان پەناهی لەژێر فشاری ئیتیڵاعاتدا خۆی كوشتووە و لەدوای خۆشی نوسراوێكی جێهێشتووە و تێیدا ئاماژە بەوەدەكات لەژێر فشاری ئیتیڵاعاتدا خۆی كوشتووە. نیشتیمان خوشكەزای رامین پەناهی حیزبەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان چی دەڵێن ؟ ئەمڕۆ ناوەندی هاوكاری حزبەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان بەیاننامەیەكی لەبارەی لەسێدارەدانی رامین حوسێن پەناهی بڵاوكردەوە كە پێكهاتووە لەم حزبانە (كۆمەڵەی شۆڕشگێری زەحمەتكێشانی كوردستانی ئێران- كۆمەڵەی زەحمەتكێشانی كوردستان- سازمانی خەباتی كوردستانی ئێران- حیزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران- حیزبی دیموكراتی كوردستان). لە بەیاننامەكەدا ئەو حزبە كوردستانیانە ئاماژەیان بەوەكردووە، لە دوێنێوە رامین حوسێن پەناهی گواستراوەتەوە بۆ زیندانی قەرەنتینە و ئەمە نیشانەی ئەوەیە دەسەڵاتدارانی ئێران دەیانەوێت سزای لەسێدارەدانی بەسەردا جێبەجێ بكەن. لە بەشێكی بەیاننامەی حزبەكانی رۆژهەڵاتی كوردستاندا هاتووە"  لەم دوا ساتانەی ژیانی ئەو لاوە كوردە دا، تەنیا شتێك كە دەتوانێ ئەم ڕێژیمە لە بڕیاڕی ئیعدامی ئەو پاشگەز بكاتەوە، بەرزبوونەوەی دەنگی نارەزایەتیی هاوزمانان و هاونیشتمانانی رامین و هەموو مرۆڤە بە ویژدان و بە هەڵوێستەكان لە نێوخۆ و دەرەوەی وڵاتە. بەم بۆنەیەوە بانگەوازی كۆمەڵێك كەمپەین و چالاكی لە نێوخۆی رۆژهەڵات و لە وڵاتانی ئوروپایی بڵاوبوونەتەوە. ئێمە وێڕای پشتیوانی لە كۆبوونەوە و ڕێپێوان و هەر حەرەكەتێكی دیكە بۆ بەرگری لە گیانی رامین حوسێن پەناهی و مەحكومكردنی بڕیار و نیەتی ئێعدامی ئەو بەندییە سیاسییە، لە هاونیشتمانان لە نێوخۆ و دەرەوەی وڵات داواكارین دوایین دەرفەتەكان بۆ دەنگ هەڵبڕین دژی ئەم تاوانە، لە دەست نەدەن".

كۆمپانیای " BMJ Industries " ئیماراتی كە كۆمپانیایەكی گەورەی تایبەت بە توتن و جگەرەیە و خاوەنی چەندین براندی بازرگانییە، فوئاد مەعسوم سەرۆك كۆماری عێراق تۆمەتباردەكات بەوەی كە پۆستەكەی بەكارهێناوە بۆ بەرژەوەندی كۆمپانیایەكی عێراقی كە برازایەكی فوئاد مەعسوم و هاوسەرەكەی خاوەندارێتی دەكەن. ئەو كۆمپانیا ئیماراتییە لە نامەیەكی رەسمیدا سكاڵای خۆی لەو پرسەدا  گەیاندووەتە مەكتەبی سیاسیی یەكێتی نیشتمانی كوردستان و داوادەكات كاربكەن بۆئەوەی دەستوەردانی فوئاد مەعسوم لە بەرژەوەندی كۆمپانیای برازاكەی رابگرن لە دادگاكانی عێراقدا.  ئەمەش دەقی سكاڵاكەیە: بەڕێزان لە مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتمانی كوردستانی بەڕێز بابەت: سكاڵا ئێمە لە كۆمپانیای بی ئێم جی ئیندەستریز " BMJ Industries " ی ئیماراتی یەكێكین لە كۆمپانی گەورەكانی بەرهەمهێنەری بەرهەمەكانی توتن  لە نێویشیدا جەگەرە، هەروەها خاوەنی چەندین براندی بازرگانین، یەكێك لەو براندە بازرگانیانە جگەرەی " ماك MAC " لە ژمارەیەك وڵاتادا  كە عێراقیش لە خۆدەگرێت. ئێمە جگەرەی " MAC" هەناردەی بازاڕەكانی عێراق دەكەین بۆ ماوەی زیاتر لە پێنج ساڵە، كۆمپانیای " خیرات المنافع" بۆ  بازرگانی گشتی و گواستنەوە دەستدرێژی كردووەتە سەر براندە بازرگانییەكەمان (  MAC  )  لە سەرەتای ساڵی 2017ەوە و كەوتوەتە كێبركێییەكی نامەشروع  و كێشەی یاسایی و دادوەریی  لە تۆماریی براندە بازرگانییەكان لە وەزارەتی پیشەسازی و كانزاكان و دادگاكانی بەغدا بۆ دروستكردووین. بوونی كێبركێ نامەشروع  پەنابردن بۆ دادگاكان بەلای ئێمەوە كارێكی ئاساییە، ئەگەر كاروبارەكان بە شێوەیەكی یاسایی بڕۆن و رێڕەوی ئاسایی و چوارچێوەی یاسایی وەربگرێت، ئێمە باوەڕمان بە مافی خۆمان و هاوسەنگی  دادوەری عێراق هەیە كە رێگە بە هیچ كەسێك نادات بیر لە دەستوەردان لە كاروبارەكانیدا بكات، بەڵام ئەوەی بەلای ئێمەوە ئاسایی نییە ، كۆمپانیای " خیرات المنافع"  بۆ بازرگانی گشتی و گواستنەوە كە خاوەنەكەی ( حەیدەر سەباح فەیلی) هاوسەری ( نەورۆز محەمەد مەعسوم)ە  كە برازای سەرۆك كۆماری عێراق و ئەندامی مەكتەبی سیاسیی یەكێتی نیشتمانی كوردستان ( فوئاد مەعسوم)ە، و ئەمەی دواییان پشتیوانیان لێدەكات و سەرچاوەكانی لە سەرۆكایەتی كۆمار بەكاردەهێنێت بۆ دەستوەردان لەو كێبركێ نامەشروعە و كاریگەریی خستنە سەر دەسەڵاتی دادوەری و سەر دادگای تەمییزی فیدراڵی  بۆئەوەی دۆسییەی ژمارە "  7102/ب/ 603 لە بەرژەوەندی كۆمپانیای " خیرات المنافع " یەكلایی ببێتەوە و سەرۆك كۆماری ئامرازەكانی گواستنەوە و كاتی بینینی لەگەڵ وەزارەتی پیشەسازی و كانزاكانی عێراق و لەگەڵ سەرۆكایەتی دادگای تەمییزی عێراقی بۆ برازاكەی و هاوسەرەكەی بۆ دیاریكردووە، هەروەها سكرتاریەتی سەرۆكایەتی كۆماری خستەوەتە خزمەتی ئەو كۆمپانیایە  بۆ ئەوەی نوسراوی كۆمپانیای " خیرات المنافع" رادەستی وەزیری پیشەسازی و كانزاكانی عێراق بكرێت لە كۆبوونەوەكانی ئەنجومەنی وەزیراندا، لەبەرئەوەی ئەو رەفتارانە پێچەوانەی بنەماكان و كاروانی خەباتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان و بنەماكانی دیموكراتیەت و دەستور و یاساكانی عێراقن، هەروەها لادانە لە كاروانی فەخامەتی سەرۆك كۆماری پێشوو خوالێخۆشبوو جەلال تاڵەبانی، لەبەرئەوە داوا لە بەڕێزتان دەكەین وەرنە ناو كێشەكە و رێگە لە سەرۆك كۆمار و ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتمانی  كوردستان " فوئاد مەعسوم" بگرن كە پۆستەكەی بۆ بەرژەوەندی تایبەت بەكاربهێنێت و رێگەی مەدەن دەستوەربداتە دەسەڵاتی دادوەری  بۆئەوەی دۆسییەكە رێڕەوی ئاسایی و یاسایی خۆی وەربگرێت.           لەگەڵ رێز و سوپاسی زۆرمان كۆمپانیای ( MBJ Indstise ) 1/5/ 2018

عەبدوڵا حەوێز كە رۆژنامەنوسی كەناڵی بی بی سی بەریتانییە لە بەدواداچونێكدا پشكی پارتی و یەكێتی لە نەوتی هەرێم بڵاودەكاتەوە لەگەڵ رێژەی ئەو نەوتەی دەینێرنە دەرەوە.  - لەژێر دەسەڵاتی پارتی (ئێستا) : ٣٠١٦٠٠ هەزار بەرمیل نەوت رۆژانە بەرهەمدەهێنرێت. - لەژێر دەسەڵاتی یەکێتی (ئێستا): ٢٣٤٠٠ بەرمیل نەوت رۆژانە بەرهەمدەهێنرێت.  بەهۆی رووداوەکانی ١٦ی ئۆکتۆبەرەوە ٢٨٣ هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانەی لەدەست دراوە لە رۆژئاوای کەرکووک و لە نەوینەوا کە هەموو لەژێر دەستی پارتی بووە. واتە لەپێش رووداوەکانی ١٦ی ئۆکتۆبەر بەم شێوەیە بوو: - پارتی: ٥٨٤ هەزار بەرمیلی نەوتی رۆژانە بەرهەم دەهات لەژێر کۆنترۆڵی پارتی - یەکێتی: ٢٣٤٠٠ بەرمیل نەوتی رۆژانە بەرهەم دەهات ئەو کێڵگە نەوتیانەی لەژێر دەستی پارتیدان (لەدوای ١٦ی ئۆکتۆبەرەوە) ئەمان: - ئەتروش کە لەلایەن کۆمپانیای تاقەی ئیماراتیەوە بەرێوەدەبرێت رۆژانە ٣٠ هەزار بەرمیل لەرێی بۆری نەوتی هەرێمەوە دەفرۆشرێت. - دەمیر داغ لەلاکەن کۆمپانیای ئۆریکس پیترۆلۆم بەرێوەدەبرێت رۆژانە ٣٦٠٠ بەرمیلی رەوانەی دەرەوە دەکرێت. - خورمەڵە کە لەلایەن کۆمپانیای کار کە سەر کە هی بنەماڵەی بارزانیە بەرێوەدەبرێت و رۆژانەی ١٠٥ هەزار بەرمیلی لێ بەرهەم دەهێنرێت - کە ٤٠ هەزاری دەبرێتە پاڵاوگەکان و ٦٥ هەزاری لەرێی بۆری نەوتەوە دەفرۆشرێت. - شێخان کە لەلایەن کۆمپانیای کیسۆن پیترۆلۆمی کەنداوەوە بەرێوە دەبرێت و رۆژانەی ٣٥ هەزار بەرمیلی لێ دەفرۆشرێت - تاوکێ کە لەلایەن کۆمپانیای دی ئێن ئۆ بەرێوە دەبرێت و رۆژانە ١١٠ هەزار بەرمیلی لێ دەفرۆشرێت - سەمرەت کە لەلایەن کۆمپانیای ئۆیل هینت بەرێوە دەبرێت و رۆژانە شەش هەزار بەرمیلی لێ دەفرۆشرێت - سوارە تیکا کە لەلایەن کۆمپانیای ئێچ کەی ئێن ئینیرجی بەرێوە دەبرێت و رۆژانە ١٢ هەزار بەرمیل نەوتی لێ دەفرۆشرێت . - کۆی گشتی ئەم نەوتەی ئێستا لەژێر دەسەڵاتی پارتی دەردەهێنرێت و دەفرۆشرێت: ٣٠١٦٠٠ بەرمیل لە رۆژێکدا دەردەهێنرێت کە ٢٦١٦٠٠ بەرمیلی دەفرۆشرێت، ٢٢٦ هەزاری لەرێی بۆری نەوتی هەرێم تورکیاوە دەفرۆشرێت و ٣٥ هەزار بەرمیلەکەی شێخان لەرێی تەنکەرەوە دەفرۆشرێت، ئەوەی تر کە ٤٠ هەزار بەرمیلی خورمەلەیە دەچێتە پاڵاوگەکان، بەڵام وردەکاریی نازانرێت. ئەو کێڵگە نەوتییانەی لەژێر دەستی یەکێتیدان ئەمان: - سەرقەڵا کە لەلایەن کۆمپانیای گاز پرۆم نەفت بەرێوەدەبرێت و رۆژانە ٩٥٠٠ بەرمیل نەوتی لێ بەرهەم دەهێنرێت - کە ٥ هەزار بەرمیلی بۆ پاڵاوگەکان دەچێت و ٤٥٠٠ بەرمیلی دەفرۆشرێت - تەقتەق کە لەلایەن کۆمپانیای تۆپکۆوە بەرێوە دەبرێت و رۆژانە ١٤ هەزار بەرمیل نەوتی لێ بەرهەمدەهرێت و هەر ١٤ هەزاری دەبرێتە پاڵاوگەکان. - - کۆی گشتی ئەم نەوتەی ئێستا لەژێر دەسەڵاتی یەکێتی دەردەهێنرێت و دەفرۆشرێت: ٢٣٥٠٠ بەرمیل لە رۆژێکدا دەردەهێنرێت کە ٤٥٠٠ بەرمیلی دەفرۆشرێت و ئەوەی تر دەچێتەوە پاڵاوگەکان، بەڵام وردەکاری نازانرێت. ئەو کێڵگانەی کە هەرێم لەدوای ١٦ی ئۆکتۆبەرەوە لە دەستی داون، کە هەموو لەژێر دەستی پارتی بوون: - بای حەسەن کە لەلایەن کۆمپانیای کاری بنەماڵەی بارزانیەوە بەرێوە دەبرا و رۆژانە ١٩٥ هەزار بەرمیل نەوتی بەرهەمدەهێنا. - ئاڤانا کە لەلایەن کۆمپانیای کاری بنەماڵەی بارزانیەوە بەرێوە دەبرا و رۆژانە ٨٠ هەزار بەرمیل نەوتی بەرهەمدەهێنا. - عەین زالە کە رۆژانە ٤ هەزار بەرمیل نەوتی بەرهەمدەهێنا. - بەتما و سوفیە کە رۆژانە ٤ هەزار بەرمیل نەوتی بەرهەمدەهێنا. - لەم ناوچەیە لەدوای ١٦ی ئۆکتۆبەرەوە پارتی ٢٨٣ هەزار بەرمیلی رۆژانە نەوتی لەدەست داوە. https://twitter.com/HelenCRobertson/status/953932299854327808 http://www.petroleum-economist.com/articles/politics-economics/middle-east/2018/iraqi-kurdistan-sinking-fast

بانگەشەی كاندیدەكان گوازراوەتەوە ناو هێزە ئەمنیەكان، لە كاتێكدا یاساكانی كۆمسیۆن هەموو جۆرە بانگەشەیەك قەدەغە دەكات لەناو هێزە ئەمنیەكاندا، بەو پێیەی هێزە ئەمنی و سەربازیەكان بەشێكی زۆری دەنگدەران پێكدەهێنن، لە عێراق هەمیشە لیستی سەرۆك وەزیران كە فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكانە، دەنگی زۆرتری ناو هێزە ئەمنیەكانی بۆخۆی بردووە،بەو پێیەی پێگەكەی بۆ بەرژەوەندی خۆی لەناو هێزەكاندا بەكارهێناوە، لە هەرێمی كوردستانیش هێزەكان بەسەر یەكێتی و پارتیدا دابەشبوون و رێكخستنی حیزبیان لەناو هێزەكاندا هەیەو لە بانگەشەی هەڵبژاردنەكاندا، فەرماندە سەربازیەكان كاندیداكان دەبەنە ناو هێزەكان و بە ئاشكرا بانگەشی تیادا دەكەن. لە چەند رۆژی رابردوودا چەندین وێنەی بانگەشەكارانی لیستەكان لەناو هێزە ئەمنی و سەربازیەكاندا بڵاوبۆوەو فەرماندەكان سەربازەكانیان لەبەردەم كاندیداكان ریز دەكرد تا كاندیداكان بەڵێنەكانیان بۆ هەڵڕێژن، بەڵام هێزەكان هەربیریان لای گیرفانە بەتاڵەكانیانە كە لە چوارساڵی رابردوودا شەڕی داعشیان پێكراو موچەشیان بڕاو هەیبەتیشیان شكێنرا.   بەپێی "سیستمی بانگەشەی هەڵبژاردنەكان ژمارە 11ی ساڵی 2018" كە رۆژی 19/2/2018 لەلایەن كۆمسیۆنەوە پەسەندكراوە و خراوەتە بواری جێبەجێكردنەوە، لە هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردندا هەموو جۆرە بانگەشەیەك لەناو هێزە ئەمنیەكاندا قەدەغەدەكات و تیایدا هاتووە:  • بەكارهێنانی دامەزراوەكانی دەوڵەت و دەسەڵاتە خۆجێییەكان و سەرچاوەكانی دەوڵەت لەلایەن كارمەندەوە بۆ بەرژەوەندی خۆی یان هەر كاندیدێك بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن و دروستكردنی كاریگەری لەسەر دەنگدەران، بەتەواوی  دامەزراوە سەربازی و ئەمنییەكانیشەوە. ئەمە لەكاتێكدایە كە بە پێی بڕگەی ج لە مادەی نۆیەمی دەستوری عێراقیدا بانگەشە لەناو هێزە ئەمنیەكان قەدەغە دەكات و تیایدا هاتووە:  نابێت هێزە چەكدارەكانی عێراق و ئەوانەی لەو بوارەدا كار دەكەن بەو سەربازانەشەوە كە لە وەزارەتی بەرگرین یان كارمەندانی هەر فەرمانگەو ڕێكخراوێكی سەر بەو مەیدانەن، لە هەڵبژاردنەكاندا خۆیان بپاڵێون بۆ وەرگرتنی پۆستی سیاسی، وە نابێت هەڵمەتی هەڵبژاردن ئەنجام بدەن لەبەرژەوەندی پالێوراوان، هەروەها نابێت بەشداری بكەن لە هەر كارێكی دیكەدا كە وەزارەتی بەرگری قەدەغەی بكات، ئەو كەسانە نابێت هەستن بەو كارانە بە ناوی كەسایەتی خۆیان یان پۆستەكەیانەوە بێت، بە بێ‌ ئەوەی مافی دەنگدانیان بفەوتێت. هەڵمەتی بانگەشە لەناو هێزە ئەمنیەكاندا بەشێكی ترسە لەوەی هێزە ئەمنیەكان دەنگ بەو حیزبانە نەدەنەوە لەبەر ئەوەی لە چوار ساڵی رابردوودا هێزە ئەمنیەكان روبەرووی زۆرترین نەهامەتی بونەتەوەو موچەكانیان دواخراوەو بڕاوە.    

                                                                   ساڵەكانی نوێبونەوە                                                       بەشێك لە بیرەوەرییەكانی هێنری كیسنجەر* وەرگێڕانی بۆ عەرەبی: د.هیشام ئەلدجانی وەرگێڕانی بۆ  كوردی: نامیق رەسوڵ & فازل حەمە رەفعەت بەشی یەكەم                                                                          تراژیدییای كوردەكان بەهاری ساڵی 1975 چارەنوس بەدەم هاوڕێكانی ئەمریكاوە پێنەكەنی، لەوكاتەدا كە كۆنگرێس دەستی لە گەلانی هیندی چینی بەردا بۆ ئەوەی ملكەچی شیوعی ببن، شای ئێرانیش كوردی عێراق بەجێهێشت نەتوانن بەرگری لە خۆیان بكەن لەبەرامبەر رژێمی رادیكاڵی بەغداد، كە تا ئەوكاتەش ملكەچی دەسەڵاتی سەدام حسێن بوون، هەرچەند بەشێوەیەكی رەسمی سەرۆكایەتی نەدەكرد. لە ساڵی 1972وە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا یارمەتی كوردەكانی دەدا، سەرەراِی ئەوەی ئاستی دەستوەردانمان لەوێ شتێك نییە بەراورد بكرێت بە بارودۆخەكە لە هیندی چینی. بەڵام لانی كەم لە ساڵی 1975دا دەتوانرا رێگری بكرێت لە كەوتنی هیندی چینی- لە رێگەی پێشكەشكردنی یارمەتی بە هاوپەیمانانەمان كە مافی ئەوەیان هەبوو پێشبینی ئەو كۆمەكە بكەن، رزگاركردنی كوردەكان پێویستی بەكردنەوەی بەرەیەكی نوێ دەكرد لە شاخە سەختە وشكەكانی نزیك سنوری یەكێتی سۆڤیەت، پابەندبونێكی كراوەی بازنەفراوان، بە چارەنوسێكی گەرەنتی نەكراوەوە، پێویست بوو ئەو كۆمەكە پێشكەش بكرێت كاتێك هیندی چینی دەڕوخا، پەیوەندییەكانی نێوان خۆرهەڵات و خۆرئاوا لاواز دەبوون، دانوستانەكانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست لەڕێگەیەكی داخراودا رادەوەستان. هەموو ئەوەش لەپێناو پاڵپشتیكردنی "پرۆسەیەكی نهێنی" لە كاتێكدا كە قەبارەی هێرشەكانی كۆنگرێس بۆسەر هەر بیرۆكەیەك كە پەیوەندیدار بێت بەو چالاكییانەوە، زیادیان دەكرد. بەڵام لەماوەی چەند مانگێكدا، چارەنوسی كوردەكان دەبێت بە یەكێك لە روداوەكانی ناو پرۆسەی خۆداماڵین كە تێیدا نەرجسیەتی حەفتاكان نەفرەتی لەو زیادەڕۆیكردنە لە گەشبینی دەكردەوە كە ببوو بە مۆركی سەرەتای ساڵانی شەستەكان. لیژنەكانی كۆنگرێس هێرشیانكردەسەر ئیدارەی نیكسۆن بەهۆی رۆڵی لە هەوڵدان بۆ یارمەتیدانی كوردەكان بۆ بەدیهێنانی سەربەخۆیی،  رەخنەشیان لە ئیدارەكەی فۆردیش گرت كە رێگری لە شای ئێران نەكرد دەست لەو هەوڵە هاوبەشە هەڵبگرێت. ئەوە ئەو رێگایە بوو كە هەندێك لەوانە بەكاریانهێنا كە بەرپرسیارێتی دەستبەرداربوونیان لە هیندی چینی گرتەئەستۆ بۆ سزادانی ویژدانی خۆیان. مەرگەساتی كورد مێژوو و جوگرافیا سەپاندوویەتی، بەڵام دووبەرەكی لەسەر ئاستی ناوخۆیی خراپتری كردووە، گەلی كورد كە ئێستا ژمارەی زیاترە لە (25 ملیۆن)ە بوەتە قوربانی ئەو روداوانەی كە مێژووەكەیان دەگەڕێتەوە بۆ چەندین سەدە، لەوكاتەوە كە لە كۆتایی جەنگی جیهانی یەكەمەوە دەوڵەت- نەتەوەكانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست دروستبوون، كوردەكان خۆیان بەدابەشكراوی لە نێوان عێراق و ئێران و سوریا و توركیا بینییەوە لەگەڵ یەكێتی سۆڤیەتی پێشوو، بەڵێنی دەوڵەتی سەربەخۆیان پێدرا، بەڵام كاتێك هێزە ئەوروپییەكان دوای جەنگی جیهانی یەكەم سنوری خۆرهەڵاتی ناوەڕاستیان كێشا داواكارییەكەیان بۆ مافی چارەی خۆنوسین پشتگوێخرا. لەوكاتەوە، خواستە نیشتیمانییەكانی كورد بوونە هەڕەشە لەسەر یەكگرتوویی وڵاتانی میواندار، كە پەیوەندییەكانیان لەگەڵ ئەمریكا جیاواز بوو، هەندێكیان- وەكو توركیا- هاوپەیمان بوو؛ هەندێكی تریان- وەكو عێراق- بەلای دوژمنكاریدا دەڕۆیشت، ئێرانیش هەردوو هەڵوێستەكەی بەیەكەوە هەبوو لە قۆناغە جیاوازەكاندا، لە كاتێكدا سوریا ئەوەی بۆ رەخسا خۆی وەكو بێلایەن نیشان بدات. وڵاتانی تریش هەبوون – وەكو ئیسرائیل و ئوردن- لە كاتێكەوە بۆ كاتێكی تر بە هۆكاری جیۆسیاسی و  وەكو ئامرازێك بۆ لاوازكردنی نەیارەكانیان- واتە بەشێوەیەكی گشتی عێراق، دەهاتنە ناوەوە (تەماشای نەخشەكە بكە). لە یەككاتدا هۆكاری ئایدیۆلۆژی و ستراتیژی هەبوون بۆ دەستوەردانی ئەمریكا، كەلتوری "وڵسۆنی"(مەبەست لێی وودرو وڵسۆن بیست و هەشت هەمین سەرۆكی ئەمریكایە 1913-1921) بە ئاڕاستەی پشتگیركردن و پاڵپشتی لە مافی چارەی خۆنوسینی گەلی كورد پاڵی پێوەدەناین، بەڵام ئەوەشی دەرهاویشت  كە بە تەنگژەی بەردەوامی سیاسی ئەمریكا دەناسرێت: كۆتوبەندە دیاریكراوەكانی پابەندبونی ئەخلافی ئەمریكا لە ناوچە دوورە دەستە وشكەكان كە گەیشتن پێیان سەختە، وەكو ناوچە شاخاوییە كوردییەكان، لەناو ژمارەیەك وڵاتدا كە تا رادەیەكی زۆر كاریگەرییان لەسەر بەرژەوەندییە نەتەوەییەكانی ئەمریكا هەیە، چۆن دەتوانرێت خاڵی راوەستان بدۆزرێتەوە لەنێوان پاڵپشتیكردنی تەواوەتی خواست و ئارەزووی كوردەكان و دەستبەردان لێیان لە ناوچەیەكدا كە خاڵی ستراتیژی هیلالی خۆرهەڵاتی ناوەڕاستی دەوڵەمەند بە نەوت و كەنداوی عەرەبییە؟ ئەو هۆكارەی پرسەكەی ئاڵۆزتركرد خۆی لەوەدا دەبینییەوە كە هاوكارییەكانی ئەمریكا ناكرێت بدرێت بە ناوچە كوردییەكان مەگەر لەڕێگەی "پێشێلكردنی" خاكی ئەو وڵاتانەوە نەبێت كە هاوپەیمانن لەگەڵ ئەمریكا- ئێران لەسەردەمی سەرۆك فۆرد، و توركیا لەسەردەمی سەرۆك كلینتۆن. بەڵام هیچ یەكێك لەم دەوڵەتانە بەشدارییان نەكرد لە ئامانجەكەی ئەمریكادا كە خۆی دەبینییەوە لە رێگریكردن لە دەستگرتنی هەر رژێمێكی شیوعی یان نائاینی بەسەر ناوچە كوردییەكاندا، تەنیا لە خاڵێكی دیاریكراودا نەبێت، ئێران لە حەفتاكان و توركیا لە نەوەدەكان كەمترین بەرژەوەندییان نەبوو لە وروژاندنی هەستی نەتەوەیی كورد تا ئەو ئاستەی كە كاریگەری لەسەر دانیشتوانی كوردی هەردوولایان هەبێت، هیچ یەكێكیشیان ئامادەنەبوون دەوڵەتی سەربەخۆ بە كەمایەتییە كوردەكانیان بدەن، لە هەمان كاتدا، هەردووكیشیان بایەخێكی میحوەرییان هەبوو لە ستراتیژیەكی گشتی ئەمریكادا. زۆر سەخت بوو پشت لەو راستییە بكرێت كە ئیزدیواجیەتی دژبەیەكیی زاڵ بوو، دواتر و لە كۆتایدا هەژموونی كرد بەسەر هەوڵەكانی ئەمریكا لە ناوچە كوردییەكانی عێراقدا، وڵاتانی دراوسێ، وەكو توركیا و ئێران، پشتیوانی كورد دەكەن بەمەبەستی گۆڕینی ئاڕاستەی فشارەكانی عێراق لەسەر خاكەكانیان، بەڵام هەرگیز ئامادەنین رەزامەندی لەسەر دروستبونی دەوڵەتێكی نەتەوەیی كوردی بدەن، بەهەمان هۆكار، ئیدارەكانی نیكسۆن و فۆرد و بوش و كلینتۆن خۆیان بەدەوورگرت لە پشتیوانیكردنی سەربەخۆیی كوردەكانی عێراق، ئەمە جگە لە كوردی وڵاتانی دراوسێ، هەمویان هەوڵیان بۆ كۆكەرەوەیەك دەدا لەنێوان خۆبەڕێوەبەری و پارێزگاریكردن لە یەكێتی و سەلامەتی خاكی عێراق، ئەمە لە ترسی ئەوەی نەوەكو هەڵوەشانەوەی عێراق چەندین دەیە لە ئاڵۆزی و ئاژاوە و جەنگ لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ لەسەر دەستكەوتەكان بێهێنێتە ئاراوە. بەتایبەتیش دوای گۆڕانی ئێران بۆ دەوڵەتێكی ئوسوڵی دوژمنكار بە سەرۆكایەتی ئایەتوڵا خومەینی، سەلامەتی و یەكێتی خاكی عێراق بوەتە قورسایی بەرامبەر بۆ خواستەكانی ئێران. هەر دەبوو بۆ كارلێكی ئەم ئامانجە دژ بەیەكانە ببێتە مایەی نائومێدیی بەڵكو تەنانەت تراژیدیایەكیش بۆ كوردەكان، ئەوەش ئەوە بوو كە لە ئازار/ مارسی ساڵی 1975 روویدا، كاتێك ئێران و عێراق گەیشتنە رێككەوتنێكی هاوبەش كە بەرژەوەندی نیشتمانی هەردوو دەوڵەتی دراوسێ‌ تێیدا زاڵ بێت بەسەر بیرۆكەی سەربەخۆیی كوردەكان، و جارێكی تریش ئەوە لە ساڵی 1996 دووبارە بووەوە كاتێك سەدام حسێن تا رادەیەكی زور ناوچەكانی دەسەڵاتی ئۆتۆنۆمیی كوردەكانی كەمكردەوە كە لەژێر پاراستنی ئەمریكادا لەدوای جەنگی كەنداوی ساڵی 1991 دروستكرابوو، ئەوەش كاتێك لەگەڵ یەكێك لە لایەنە كوردییەكان – پارتی دیموكراتی كوردستان- هاوپەیمانیی كرد بۆ تێكشكاندنی ئەو ركابەرانەی – یەكێتی و لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆنی عێراق -  كە لەلایەن ئەمریكاوە پاڵپشتی دەكران- بە بۆچوونی من ئیدارەی فۆرد هۆكاری ز‌ور دروستی هەبوو بۆ فراوان نەكردنی پابەندبونەكانی بەرامبەر بە كوردەكان بە بەراورد بە ئیدارەی سەرۆك كلینتۆن، بەڵام هەردوو نمونەكە سنور و كۆت و بەندەكان و ئەو ئاڵۆزییانە رووندەكەنەوە كە پەیوەست بوو بە بایەخدانمان بە خاكی دوورە دەستی كوردەكان. ئیدارەی نیكسۆن و فۆرد هیچ پشتیوانییەكی دەرەكییان نەخوڵقاند بۆ پاڵپشتیكردنی خواست و ویستی كورد بۆ حوكمی ئۆتۆنۆمیی كە هەروەك چۆن هەر یەكێكیان هەمیشە بانگەشەیان بۆ دەكرد، بەڵكو ئەوان یەكەم كەس بوون بەشێوەیەكی راستەوخۆ پشتیان كردە ئەو هەوڵ و خواستە، لەبەرئەوەی ئێمە هاوكاریمان پێشكەشی گروپێكی ئەتنیكی دەكرد دژی حكومەتە شەرعیەكەی، هەروەها لەبەرئەوەی چەند وڵاتێكی تر هەبوون كە لەگەڵ ئێمەدا تێوەگلابوون بە تایبەتی ( ئێران و ئیسرائیل)، وا پێویست بوو "پرۆسەكە نهێنی" بێت، واتە لەو ناوچە خۆڵەمێشییەی جیاكەرەوەی نێوان هێزی سەربازی و دیپلۆماسیەت. رەگ و ریشەی تێوەگلانی راستەخۆمان لەگەڵ كورددا دەگەڕێتەوە بۆ سەردانی نیكسۆن بۆ لای شای ئێران لە ئایار/ مایۆ ی 1972 لە كۆتایی ئەو كۆبوونەوە لوتكەیەی كە لە مۆسكۆ لەگەڵ بریژینێڤ ئەنجامیدا و میوانداری باشی یەك هەفتەیی سۆڤیەت وەك ئاهەنگێك بۆ كرانەوەی پەیوەندییەكانی نێوان هەردوو وڵات ستراتیژی لەپێشینەی نیكسۆنیان نەگۆڕی، سەرەڕای كرانەوە و بەهێزكردنی پەیوەندییەكان دەستبەرداری هەوڵەكانی نەبوو بۆ چێژ وەرگرتن لەفراوانترین رووبەر بۆ مانۆڕی كێبركێی سیاسیی جیهانی لەگەڵ یەكێتی سۆڤیەتدا. یەكێك لەو كێبركێیانە لە عێراقدا بەڕێوەدەچوو، لەسەر شانی شای ئێران، پرسی سەرەكی خۆی لەو دیدگا سیاسییەی دەبینیەوە وڵاتێك  بۆ داهاتوو هەیبوو كە– دوای سعودیە- پلەی دووەمی لە یەدەگی نەوتدا گرتبوو، بەوەش خاوەنی چەند سەرچاوەیەكە كە توانای هەیە هەڕەشە لە هاوسەنگی لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست بكات بە تایبەتی لە ناوچەی كەنداو. لە ساڵی 1968 حزبی بەعس دەسەڵاتی گرتەدەست، كە لە نێوخۆدا پابەندی بەرنامەی ئیشتراكیەتی رادیكاڵی بوو، دوژمنایەتی توندی خۆی بۆ خۆرئاوا ئاشكراكرد، دەسەڵات لە بەغداد مایەی شۆك نەبوو كە عێراق بە سەرۆكایەتی سەدام حسێن لە یەكێتی سۆڤیەت نزیك ببێتەوە، لە كاتێكدا بوونی 15 هەزار سەرباز و شارەزای سۆڤیەتی لە میسر مەترسی ئەوەی زیاتركرد كە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست بە تەواوەتی بكەوێتە ژێر هەژموونی ستراتیژی سۆڤیەتەوە و كرانەوە و ئاساییبوونەوەی پەیوەندییەكانمان هەر چۆنێك بووبێت، كەمكردنەوەی قەبارەی هەژموونی سۆڤیەتمان بە ئامانجێكی سەرەكی دانا بۆ ستراتیژمان و لە راستیشدا وەك رێگایەك بۆ خۆبەدوورگرتن لە مەترسییەكان ئەو ستراتیژییە لە كرانەوە و ئاسایبوونەوەی پەیوەندییەكانمان دەڕوانی. ئەو وڵاتانەی كە وایاندادەنا كە زیاتر رووبەڕووی هەڕەشەی دید و بۆچوونی عێراق دەبنەوە ئوردن و ئێران بوون، كە هەردووكیان سنورێكی دوور و درێژی هاوبەشیان لەگەڵ عێراقدا هەیە، هەروەها ئیسرائیلیش هەمیشە بەئاگابوو لەو سیستمە عەرەبیە رادیكاڵ نوێیانەی كە چەكی سۆڤیەت پاڵپشتی دەكردن، ئەو سێ‌ دەوڵەتە دۆست و هاوڕێی ویلایەتە یەكگرتووەكان بوون، هەمووشیان بەنهێنی هاوكاریان پێشكەشی كورد دەكرد. هەروەها هەوڵەكانیان بۆ حوكمی ئۆتۆنۆمی لەو ناوچە شاخاوییە سەختەدا لە باكوری عێراق وەك كارتێكی فشار بەكارهێنا بۆ ئەوەی وزە و سەرچاوەكانی رژێمی بەعس لە سنورەكانیان دووربخەنەوە، سەرەڕای ئەوەی كە ئێمە راستەوخۆ لەم هاوكارییە نهێنییەیدا بەشداریمان نەكرد، بەڵام ئاژانسە هەواڵگرییەكانمان زانیارییان لەسەری وەردەگرت لەلایەن دەزگا هاوتاكانیان لە هەموو ئەو وڵاتانەی كە پەیوەست بوون بەو پرسەوە و هەموو ئەو وڵاتانەش هاوكاری سەربازی و ئابورییان لە ویلایەتە یەكگرتووەكان وەردەگرت. ساتێك دەركەوت وەك ئەوەی عێراقییەكان و كوردەكان شێوازێكیان دۆزیوەتەوە بۆ چارەسەركردنی ناكۆكییەكانیان، لە 11ی ئازار/ مارسی 1970 بەغداد و سەركردەی كورد مستەفا بارزانی گەیشتنە رێككەوتنێك و حكومەتی بەعس رەزامەندبوو كە عێراق بكاتە دەوڵەتێكی فرە ئەتنیكی پێكهاتوو لە دوو نەتەوەی سەرەكی عەرەب و كورد، ئامادەسازیی كرا بۆئەوەی كوردێك لە پۆستی جێگری سەرۆكدا دابنرێت و زمانی كوردی ببێتە زمانێكی فەرمی لەگەڵ نوێنەرایەتییەكی گونجاو بۆ كورد لە پەرلەمانی نوێی عێراقدا. لە چەند مانگی دواتردا رێككەوتنەكە ئاستی كاریگەری ناكۆكییەكانی دەربارەی پێناسەی حوكمی ئۆتۆنۆمیی دەرخست، هەروەك چۆن هەمیشە لە كاتی هەوڵی دابەشكردنی دەسەڵات لە نێوان گروپە ئەتنیكییە شەڕكەرەكاندا روودەدات، بەلای بارزانییەوە حوكمی ئۆتۆنۆمیی بەواتای نزیكبونەوە دێت لەسەربەخۆیی فیعلییەوە، لە كاتێكدا سەدام حسێن وا مامەڵەی لەگەڵ رێككەوتنەكە كرد كە هەنگاوێكی تەكتیكییە بۆ پیادەكردنی نمونەی بەعس لە شێوازی یەك دەوڵەتی ناوەندی. بەهاتنی پایزی ساڵی 1971 جارێكی تر پەیوەندییەكانی كورد و بەغداد گەیشتە خاڵی داڕمان، كوردەكان هەوڵی تیرۆركردنی بارزانیان خستە ئەستۆی سەدام حسێن، سەدامیش بە رۆیشتن بە ئاراستەی پێكهێنانی حكومەتی یەكێتی نیشتمانی كە حزبی شیوعی لەخۆبگرێت، گومانەكانی دوو هێنەكرد، ئەمكارە كوردەكانی دابڕی و ئەوانیش شەڕی پارتیزانیان دەستپێكردەوە، بە پاڵپشتی ئێران و ئیسرائیلن لە تشرینی دووەم/ نۆڤەمبەری 1971 و جارێكی تر لە ئازار/ مارسی 1972 شا داوای لە نیكسۆن كرد هاوكاری بكات لە یارمەتیدانی بارزانیدا، لە 28ی ئازار/ مارسدا شای ئوردن رۆڵی نێوەندگیری بینی لە گەیاندنی داواكاری راستەخۆی بارزانی بە نیكسۆن، ئیسرائیلیش بەردەوام مەترسی و دوودڵی خۆی لە دید و بۆچوونی سیاسەتی عێراق و بایەخدانی بە بەدیهێنانی حوكمی ئۆتۆنۆمی لە ناوچە كوردییەكان پێ رادەگەیاندین، سەرەڕای ئەوە داواكاری راستەوخۆی بۆ پارەی پێویست بۆئەو كارە نەدەكرد. پێشكەشكردنی هاوكاری راستوخۆمان رەتكردەوە، چونكە نەماندەویست هاتنی چەكی سۆڤیەت و بڵاوبونەوەی هەژمونەكەی زیاتر ببێت، جۆزێف فارلاند باڵیۆزی ئەمریكا لە تاران هۆشداریدا لەوەی پرۆسەی نهێنی هاوكاریكردنی كورد ئەگەر دەستپێكات كۆتایی نایەت، وە ئەگەر راگیرا دەبێتە مایەی ئەوەی لێكدانەوەیەی بە شێوەیەكی نەخوازراو بۆ بكرێت. سەردانێكی ئەلێكسی كۆسیگین سەرۆك وەزیرانی سۆڤیەت بۆ بەغداد لە نیسان/ ئەپرێلی 1972دا پاڵی پێوەناین چاوبخشێنینەوە بە سیاسەتی دەستوەرنەدانی راستەوخۆ كە گرتبومانەبەر، لە نۆی نیسان/ ئەپرێلدا پەیماننامەی هاوڕێیەتی لەگەڵ عێراق ئیمزاكرا و تەنانەت لە نەبوونی دەستوەردانی ئەمریكاش لەگەڵ كورد، چەند بڕگەیەكی لەخۆگرتبوو كە پێشكەشكردنی هاوكاری سەربازی زەبەلاحی بە پێویست دانابوو، بەوەش عێراق خۆی دەگۆڕێت بۆ ئاڵنگارییەكی جیۆسیاسی و بەرەو ئەو ئاراستەیەش دەچێت ببێتە هاوپەیمانێكی سەرەكی سۆڤیەت لە ناوچەكەدا و كاتێك هێزە عێراقییەكان هاوكاری و هاندانی چەكی سۆڤیەتیان پێگەیشت، هێرشەكانیان لەدژی كورد بەهێزتر و زیاتر كرد و ئەو ئاستەی تێپەڕاند كە بكرێت بەراوردی بكەیت بە هاوكاری نهێنی ئێران و ئیسرائیل، ئەوەش پێكدادانی سەربازی نێوان هێزەكانی عێراق و ئێران لێكەوتەوە بە درێژایی سنوری هاوبەشی نێوان هەردوو وڵات. دۆخەكە لە ناوچەكەدا بەو شێوەیە بوو كاتێك نیكسۆن رۆژانی 30 –31ی ئایار/ مایۆی 1972 سەردانی شای كرد لە تاران، هەموومان ئەوكات ماندوو بووین بەهۆی كۆششی سۆزداری و جەستەیی كە لە كۆبوونەوەی لوتكەی مۆسكۆ كردمان، كە نیكسۆن سەركەوتووبوو لە ئەنجامدانی سەرباری بۆردومان و گەمارۆی ڤێتنامی باكور، هاوپەیمانی سۆڤیەت- پێش دوو هەفتە لە وادەی دیاریكراو و شەش مانگ بەر لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی. زیادەڕۆییكردن لە میواندارییەكەی ئێران ماندووبوونی وەفدەكە و رۆژنامەنووسەكانی یاوەری دوو هێندەكرد،  یەكێك لە دەرەنجامی ئەو ماندووبوونە دەركەوت كاتێك نیكسۆن پێكەكەی بەرزكردەوە بۆئەوەی بەخۆشی شاوە لە ئاهەنگی ئێوارەخوانێكی ناوازەدا بیخواتەوە كە شا لەسەر شەرەفی ئەو رێكیخستبوو، رووناكی كامێرای تەلەفزیۆنەكان زۆر پرشنگداربوون بەجۆرێك رێگەیان گرت لەوەی سەرۆك ئەو وتارەی بخوێنێتەوە كە پێشتر ئامادەكرابوو، بە تایبەتی ئەوەی كە رەتیكردەوە لەبەردەم كامێرادا چاویلكەكەی لەچاو بكات، لەبەرئەوەی بڕیاریدا بەبێ‌ كاغەز قسەبكات، ئەوەش كارێك بوو كە لێهاتووبوو تێیدا جگە لە كۆتاییەكەی كە وادەركەوت لایدابێت، چەندجارێك بە دەوری بابەتەكەدا سوڕایەوە و لە كۆتاییدا توانیی بیرۆكەی سەرەكی بدۆزێتەوە: راستەخۆ سەیری شای كرد و بۆچونێكی سەرۆك ئایزەنهاوەری بیری شاهەنشا خستەوە كە تێیدا ئاماژەی بەوەكردووە هەموو ئەندامانی ئەنجومەنی پیران كە دەیانناسێت بەبێ ویستی خۆیان هاوسەرگیرییان كردووە، بەو رۆحیەتەوە نیكسۆن بە سەركەوتوویی كۆتایی بە قسەكانی هێنا و پێشنیاری كرد لەسەر شەرەفی خاوەن شكۆ و شاژنی شۆخ بخواتەوە كە لە تەنیشت شادا وەستابوو، لایەنی ئێرانی بەبێ‌ هیچ حەماسەتێك چەپڵەیان لێدا. ( ئەمە لە باشترین حاڵدا). بەڵام خۆشی و كاتبەسەربردن رەوییەوە كاتێك نیكسۆن و شا  دۆخی جیهانیان  تاوتوێكرد، نیكسۆن كە ئەو دەمە لە مۆسكۆ گەڕاوەبووە و لەوێ‌ چەندین پێكی سەخاوەتی كرملنی نۆشكردبوو، وایدەرخست ئەو سەرۆكەی ئەمریكایە كە كەمتر رووبەڕووی گومڕایی پەیوەندییە كەسییەكانی دەبێتەوە لەگەڵ سەركردەی هێزی گەورەی شیوعیەتدا، لە تێبینییەكانی دەستپێكیدا جارێكی تر جەختیكردەوە لە سووربوونی لەسەر راوەستانی لەپاڵ دۆستەكانی ئەمریكا و سوربونی لەسەر راگرتنی سەركێشییەكانی سۆڤیەت لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا. سەرەڕای هەوڵەكانمان بۆ رێگەگرتن لە زیاتر ئاڵۆزبوونی ململانێ ئیقلیمییەكان و گۆڕینیان بۆ رووبەڕووبونەوەی جیهانی، بەڵام رێگەنادەین هیچ گۆڕانكارییەك تەرازووی هێزەكان لە جیهاندا یان لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا بگرێتەوە، لەراستیشدا كۆشش دەكەین لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا بۆئەوەی تای تەرازووەكە لە بەرژەوەندی ئێمەدا بشكێتەوە ئەەمەش لە رێگەی نیشاندانی مەحاڵبوونی بەدیهێنانی ئامانجە عەرەبییەكان لە رێگەی رادیكاڵیەتی عەرەبی یاخود چەكی سۆڤیەتییەوە، تێبینییەك خرایە ناو دانوستانەكەوە كە ئاماژە بۆئەوەدەكات  ئێمە بە " ئاساییبوونەوەی ئینتیقائی " قایل نابین كە پێناسەم كرد بەوەی " چارەسەرێكە بۆ هەندێك پرس لەگەڵ هەندێك نەیار بۆئەوەی ئەوانی تر داببڕین.. هەوڵماندا سۆڤیەتییەكان درك بەبایەخی ئەوە بكەن". پاشان كرۆكی پلانەكەمان دوای ساڵێك كورتكردەوە لە تەمموز/ یۆلیۆی 1973 لە واشنتن كاتێك شا وەڵامی سەردانەكەی دایەوە. ئێمە دەمانەوێت هەژموونی سۆڤیەت جڵەوبكەین و لە قاڵبی بدەین لە هەر شوێنێك دەردەكەوێت، كۆتایی بەهەر سەركێشییەكتان بهێنین كە هەوڵی بۆ دەدەن، دەمانەوێت چوارچێوەیەكی فیكری بخوڵقێنین لە نوسینگەی سیاسی كە ئاماژەوە بەوەدەدات یەكێتی سۆڤیەت ماندووە لەو چالاكییەكانەی كە تێچووی زۆرە لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و بەرهەمی نابێت. شا ئەوەی بینی كە نیكسۆن گوێگرێكی باشە كاتێك نیگەرانی خۆی دەربڕی لەوەی كە " یەكێتی سۆڤیەت هاوپەیمانێتییەك دادەمەزرێنێت كە كورد و بەعسییەكان و شیوعییەكان لەخۆدەگرێت، بەوەش كێشەی كورد دەبێتە سەرچاوەی هێز بۆ شیوعییەكان لەجیاتی ئەوەی دڕكێك بێت لە جەستەیان هەڵچەقێت". لە ئەنجامی ئەم گفتوگۆیەی لەگەڵ شا، نیكسۆن دوو بڕیاری دەركرد، لەپێناو شكستهێنان بە كاریگەری ئەو گرێبەستی چەكەی لە نێوان كۆسیگن و سەدامدا كرابوو، رەزامەندی دەربڕی فڕۆكەی پێشكەتوو بە ئێران بفرۆشێت كە شا داوایكردبوو، بەڵام بەهۆی بیرۆكراتییەتی ناو پێنتاگۆنەوە راگیرابوو بۆ رادەستكردتنی فڕۆكەی " ئێف 15"ی هێزی (ئاسمانی) یان " ئێف 14" ی هێزی (دەریایی)، نیسكۆن چارەسەرێكی بۆ پرسەكە دۆزییەوە لە رێگەی رەزامەندی دەربڕین لەسەر رادەستكردنی هەردوو جۆرەكە و بڕیاری هەڵبژاردنی كۆتایی یەكێكیان بۆ شا بەجێهێشت. ( ئەمە  بنەمای راستەقینەی ئەو دەنگۆ ناڕاستە بوو كە دەڵێت نیكسۆن فەرمانی بە پێنتاگۆن دابوو شا چی دەوێت بیداتێ، كارەكە تەنها كورتكرابوەوە لە هەڵبژاردنی فڕۆكەی " ئێف 14 " یان " ئێف 15" دا. لە هەمان كاتدا، نیكسۆن گەیشتە ئەو ئەنجامەی كە راپەڕین ئێستای كورد دژی حكومەتی بەغداد بەبێ‌ پاڵپشتی ئەمریكا دەڕوخێت، هەروەها بەشداریی ئەمریكا بەهەر شێوازێك بە پێویست دادەنرا بۆ پاراستنی گیانی مەعنەویی هاوپەیمانە بنەڕەتییەكانی وەكو ئێران و ئوردن، پاڵنەرەكانی نائومێدییان بگاتە  هەر ئاستێكیش، وەكو بەشدارییەك لە هاوسەنگی هێز لە ناوچەكەدا. ئامانجەكەمان خۆی لەوەدا دەبینەوە خەرجی عێراقییەكان لەسەر رژێمەكەیان بەرزبكەینەوە و توانای كوردەكان بۆ سازشكردن زیادبكەین، بەوەش هانی بەغدادی دا سیاسەتێكی بەڕێزانەتر پەیڕەو بكات لە مەترسییە ئەمنییەكانی بۆ دراوسێكانی عێراق و مافی ئۆتۆنۆمیی بۆ كەمینەی كورد، وا لێكدەدرایەوە كە بەشداری ئەمریكا كلیلەكەیە و دەبێتە هۆی یەكگرتوویی ئامانجە دژبەیەكەكان هەندێكجار كە بەشداربووانی تر بە پارە هەوڵی بۆ دەدەن، هەریەكێكیان بۆ بایەخی گەورەی پەیوەندییەكانیان لەگەڵ ویلایەتە یەكگرتووەكانی دەگەڕێننەوە، وە بۆ رێگریكردن لە دەستبەرداربوون لە كورد- سەلێمنرا ئەم حوكمە زیادەڕۆیی زۆری لە گەشبینی تێدابوو هەروەك دواتر دەیبینین. بەشی دووەم                                      ناكۆكییە ناوخۆییەكان لەوكاتەوە لیژنەكانی چەرش و بایك كە راسپێردرابوون بە لێكۆڵینەوە لە چالاكییە هەواڵگرییەكان، بوون بە بابەتێكی بەربڵاو لەلای جەماوەر لە ڕێگەی تەلەفزیۆن و سینەما و رۆژنامەگەری چاپكراو، ئاژانسە هەواڵگرییەكانی ئەمریكا وەها وێنا كران كە دامەزراوەی دەمارگیر و توند و سورن لەسەر بەكارهێنانی شێوازەكانی جەنگی سارد، ناكرێت ملكەچی كۆنترۆڵی سیاسی بكرێن، و هەمیشە و بەردەوام تامەزرۆی سەرچڵیكردنە بە هێز و بەرژەوەندییەكانی ئەمریكاوە لەپێناو هەوڵەكانی بۆ بەدیهێنانی پلانەكانی كە زۆرجار پلانی شێتانەن. ئەگەر ئاژانسی هەواڵگری ناوەندی وەها بینرابێت  ئەوا بە نهێنی بوو و لە چاو دیارنەبووە بە درێژایی سەردەمی هەردوو سەرۆك نیكسۆن و فۆرد، هەموو پرۆسە نهێنییە سەرەكییەكان لەو سەردەمەدا بریتی بوون لە  چیللی، كوردەكان، ئەنگۆلا-  كۆشكی سپی فەرمانی كرد و وەكو پرۆسەی نهێنی كاریان لەسەر دەكرا، ئەمەش بەهۆی نەبوونی پلەبەندییەكی دیپلۆماسی ئاشكرا بۆیان. راپەڕینی كوردەكان لەسەر خاكی وڵاتێكی خاوەن سەروەری و هاوپەیمانی یەكێتی سۆڤیەت هەڵگیرسا، كوردەكان پاڵپشتی نهێنی ژمارەیەك وڵاتی هاوپەیمانی ئەمریكایان وەردەگرت، لەگەڵ كۆمەكی دارایی لەلایەن ئێمەوە، مەترسی توندبونەوەی زیاتری بارودۆخەكە روبەڕومان بووە، بەڵام لە بەرامبەریشدا مەترسی  رێگەدان بە سەددام حسێن هەبوو كە حوكمی خۆی بەهێز بكات، و ناوچەی كوردی لە عێراقەوە بكاتە بنكەی وێرانكاری كە كاریگەری لەسەر ناوچە كوردییەكان هەبێت لە هەموو وڵاتانی دراوسێ، لەگەڵ تێپەڕینی كاتدا، ئەم وێرانكارییە پاڵپشت بە گەشەی خێرای هێزە چەكدارەكانی عێراق ببێت بە مەترسییەكی شاراوە و چەكێكی بەهێز كە هەڕەشە لە وڵاتانی كەنداو، و ئێران، و تەنانەت توركیاش بكات. بە گەڕانەوە بۆ روداوەكانی رابردوو، پێدەچێت بەڵگەكان دژ بە بڕیاری پاڵپشتیكردنی راپەڕینی كورد زۆر هاوسەنگ و ژیرانە و قایلكەرتر بن وەكو ئەوەی لەوكاتەدا خرانەڕوو، دەبوو شیكاری زۆر وردتر بكەین بۆ ئەو پاڵنەرە بێئومێدكەرانەی كە هاوپەیمانی دژ بە عێراقی جوڵاند، ئەمە لە پاڵ لێكەوتەكانی بازدانی یەكێك لە هاوبەشەكان لە كەشتییەكە، لە هەموو ئەوانەش گرنگتر، دەبوو بەشێوەیەكی باشتر ئەو راستییە بزانین كە كوردەكان هاوبەشێكن كە دەكرێت بەشێوەیەكی خێرا بۆچون و هاوپەیمانێتییەكانیان بگۆڕن، و سەختە ببن بە بەشێك لە ستراتیژییەكی كاركردنێكی گشتگیر، بەبێ لەبەرچاوگرتنی بانگەشەی سەركردەكانیان، بەدڵنیایی ئامانجی سەرەكی ئەوان بەدەستهێنانی سەربەخۆیی یاخود ئۆتۆنۆمی تەواوە لە كەمترین حاڵدا، بە بەردەوامی بەرەنگاری دەكەن بۆ دیاریكردنی ئەولەویەتی خۆیان لەچوارچێوەی پەیوەندی بە چەمكی هێزی دەرەكی لەبارەی هاوسەنگی جیۆسیاسییەوە، وەكو ئەوەی تێگەیشتوین، وا باشترە گوێ لە پاڵەوانەكان بگرین نەك مامەڵەیان لەگەڵدا بكەین، هەمان ئەو تایبەتمەندییەی كە ئازایەتییان پێدەبەخشێت وایان لێدەكات پتەوبن و نەرمونیانی لەدەستبدەن. بەڵام تەنانەت سودی درككردن بە سروشتی روداوەكانیش دوای رودانیان دەمانخاتە بەردەم دوو بژاردەی ناچاری كە ماوەی چارەكە سەدەیەكە گۆڕانكاری زۆریان بەسەردا نەهاتووە، خۆبەدوورگرتن لە كاركردن دەبێتەهۆی پەرتبونی بەستنی هاوپەیمانێتی دژ بە عێراق، كوردەكان لەبەردەم رەحمەتی سەددام حسێن بەجێدەهێڵێت، و ورەی وڵاتانی كەنداویش لاواز دەكات، لە كاتێكدا پابەندبوونمان بەكاركردن دەمانخاتە ژێر ماندوبوونی هەمان تەنگژەی ئازاربەخش بە درێژایی رێگاكە، ئەگەر سۆڤیەت هەناردەكردنی چەكی بەشێوەیەك زۆركرد كە ئاستی ئێستا تێپەڕێنێت. لە نێوان دوو مەترسی، مەترسییەكی دڵنیا و راستەقینە لەگەڵ مەترسییەكی هەڵێنجراوی گریمانەكراودا. مەترسییە دوورمەوداكە لادەبرێت كە پێدەچێت سەرەنجراكێش تر بێت، لە راستیشدا ئەوە بڕیاری ئێمە بوو لە ساڵی 1972. لە یەكی ئاب/ ئۆگۆستی 1972 نیكسۆن واژۆی لەسەر فەرمانێكی ئاڕاستەكراو كرد بۆ دەستپێكردنی پرۆگرامی نهێنی، ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بڕی 250 هەزار دۆلاری لە مانگێكدا وەكو یارمەتی راستەوخۆ لە ساڵی دارایی 1973 دیاریكرد. لەگەڵ دوو ملیۆن دۆلار بۆ كەلوپەل، واتە پێنج ملیۆن دۆلار لە ساڵێكدا، بەڵام شا یارمەتییەكی زۆرتری پێشكەش كرد، كۆی گشتی هەموو یارمەتییەكان كە ئیسرائیل و بەریتانیا و ئێرانییەكان پێشكەشی كوردەكانیان كرد گەیشتە ملیۆنێك دۆلار لە مانگێكدا، ئەمەش بە پێوەری جەنگی سارد بڕێكی كەم بوو. لەكاتێكدا گفتوگۆمان دەكرد لەبارەی حیكمەتی بەشداری ئەمریكاوە. سەرباز و پسپۆرەكانی سۆڤیەت لە تەمموز/ یۆلیۆی 1972 لە میسر دەركران، ئەمە بایەخی عێراقی بەلای ستراتیژیی سۆڤیەتەوە لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست زیادكرد. هۆكارێكی تری دایە مۆسكۆ بۆ بەهێزكردنی پەیوەندییەكانی لەگەڵ رژێمی دەسەڵاتدار لە بەغداد. لە كۆتاییەكانی مانگی ئاب/ ئۆگۆست، میخائیل سۆسلۆڤ ئەندامی مەكتەبی سیاسی حزبی شیوعی،  بارزانی هاندا بچێتە ناو حكومەتێكی یەكێتی نیشتمانی نوێوە كە سەددام حسێن پێكهێنانی دەخاتەبەردەم بارزانییەوە، سۆسۆلۆڤ هۆشداریدا لەوەی كە یەكێتی سۆڤیەت دوای دەركردنی پسپۆرانی لە میسر بایەخێكی زیاتر بە پەیوەندییەكانی لەگەڵ عێراق دەدات و قەبارەی پاڵپشتییەكانی بۆ حكومەتی عێراق زیاتر دەكات،  بە ئاشكرا دەركەوت كە گرەوەكان بەرزبونەوە. لەسەر ئاستی هاوپەیمانەكانمان شا (شای ئێران) و شا حسێن لە كۆشكی شا لە سەر دەریای قەزوین لە ماوەی نێوان 31 تەموز/ یۆلیۆ بۆ 2ی ئاب/ ئۆگۆستی 1972 چاویان بەیەكتر كەوت، ئەو دوانە پێشوازییان كرد لە پاڵپشتی ئەمریكا و هەوڵەكانیان خستەگەڕ بۆ دانانی بنەمای سەرەكی هەوڵە هاوبەشەكە. بارزانیان ئاگاداركردەوە لە ئەنجامدانی هەر جموجوڵًێكی دراماتیكی وەكو جیابوونەوە و راگەیاندنی پێكهێنانی دەوڵەتی كوردی، كە پاڵ بە حكومەتی عێراقەوە بنێت بۆ ئەوەی هێرشێكی بەرفراوانی بكاتەسەر. لە كاتێكدا سەرنج خرایەسەر بەهێزكردنی توانای بەرگری كورد بۆ پارێزگاریكردن لەوەی  لە سنوری ئۆتۆنۆمی تێنەپەڕێت. بەدرێژایی ساڵی 1973 شەڕ سەختتر بوو، هاوكات داواكاری كوردەكانیش بۆ پێدانی یارمەتی دارایی زیادیان كرد، لە 29ی ئازار/ مارسی 1973، پشتیوانی داواكارییەكم كرد كە ئاژانسی هەواڵگری ناوەندی (CIA) پێشكەشیكرد، جیم شلسنجەر لەماوەیەكی كەمدا كە پۆستی بەڕێوەبەری ئاژانسی وەرگرت، ئیمزای لەسەر كرد بۆ پێدانی هاوكاری زیاتر، دواتر نیسكۆن رەزامەندی لەسەر نیشاندا، بەڵام  من لە یاداشتەكەی خۆمدا  بەڵگەی ئەوەم خستەڕوو كە عێراق بووە بە بەكرێگیراوی سەرەكی سۆڤیەت لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، و حكومەتی بەعس بە سەرۆكایەتی سەددام حسێن بەردەوامە لە یارمەتیدانی رێكخراوە تیرۆریستییەكان كە لە ناوچە دوورەكان تاوەكو دەگاتە پاكستان چالاكن، هەروەها حكومەتی بەعس بوەتە هێزی پاڵنەر لە "بەرەی رەتكردنەوە" كە دەیەوێت تەگەرە بخاتە بەردەم دەستپێشخەرییەكانی ئاشتی عەرەب- ئیسرائیل. بۆ هەموو ئەو هۆكارانەش پێشنیازم كرد پاڵپشتی داراییمان زیادبكەین بۆ زیاتر لە پێنج ملیۆن دۆلار لە ساڵێكدا، شا برێكی زۆر لەوە زیاتر پارەی تەرخانكرد، گەیشتە نزیكەی 30 ملیۆن دۆلار. ئەمە سەرەڕا پاڵپشتی لۆجیستی و تۆپهاوێژەكانی (كە پێكهاتبوو لە تۆپی دوورهاوێژی ئێرانی و بوو بە چەتری كوردەكان لەناو سنوری ئێراندا) لەگەڵ ئەوەشدا، نیكسۆن هۆشداریدا لە مەترسی توندكردنەوەی بارودۆخەكە لەلایەن كوردەوە لەڕێگەی گۆڕینی شەڕی بەرگرییەوە بۆ هێرشكردن.     پێدەچیت بمانەوێت خۆمان لە بەجێهێشتنی هەستی پابەندبوون بە توندكردنەوە بۆ ماوەیەكی دوورودرێژ بەدووربگرین ئەمەش لەرێگەی ئاگاداركردنەوەی بارزانی بەوەی ئێمە ئەو پارە زیادەیە بۆ ئەمساڵ لەسەر بنەمای مانگانە دەدەین. بەڵام بەهەر حاڵێك پێویستە جەخت بكەینەوە لەسەرئەوەی ئێمە هاورای  شاین لەبارەی پارێزگاریكردن لە دۆخی بەرگری كوردەكان. وادەركەوت كە پاڵپشتی نهێنی بۆ كوردەكان لە ساڵی یەكەمیدا ئامانجەكەی دەپێكێت، لە 5ی تشرینی یەكەم/ ئۆكتۆبەری 1972 لەلایەن ریچارد هیڵمز بەڕێوەبەری ئاژانسی هەواڵگری ناوەندییەوە (كە دواتر دەبێت بە باڵیۆز لە ئێران) راپۆرتێك رەوانەی نیكسۆن كرا، تێیدا ئاگادارمان دەكات لەوەی كوردەكان دوو لەسەر سێی سوپای بەعسیان سەرقاڵكردووە لەوەی ئەركەكانی تریات ئەنجام بدەن. كاروبارەكان بەوشێوەیە ناڕۆن كە سوپای رژێمی بەعس ئارەزوویان دەكات.. پارێزگاریكردنی بارزانی لە قەڵایەكی قایم و ئارام بەردەوامی دەدات بە سەرقاڵكردنی دوو لەسەر سێی سوپای عێراق،  بەعسییەكان بێ بەش دەكات لە بنكەیەكی گەرەنتیكراو كە لەوێوە تیمەكانی تێكدان و تیرۆركردن كار لە دژی ئێران بكەن. كاتێك لە ساڵی 1973 جەنگ لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست هەڵگیرسا، روبەڕوی كۆمەڵێك كێشەی نوێی كردینەوە، ئایا دەرفەتەكە بقۆزینەوە بۆ هاندانی كوردەكان بۆ هێرشكردنەسەر ئەو ناوچانەی كە هێزەكانی عێراق كۆنترۆڵیان بەسەردا كردووە بۆ روخاندنی رژێمی سەددام حسێن ؟ پێشنیازێكی لەوجۆرەی ئەفسەرانی پەیوەندیداری ئیسرائیلمان رەتكردەوە- ئەوەش بڕیارێك بوو لە ساڵەكانی دواتردا مشتومڕ و ناكۆكی لێكەوتەوە. رەخنەگرتن شێوازێكی كلاسیكیییە بۆ پاڵەوانێتی بە گەڕانەوە بۆ دۆخی پێشووتر، كاتێك جەنگی عەرەب- ئیسرائیل بەرپابوو، تەمەنی پرۆگرامی نهێنی زیاتر لە ساڵێك نەبوو، كوردەكان جگە لە هەندێك چەكی قورس هیچیان نەبوو، تۆپهاوێژەكانی ئێران كە پاڵپشتیان دەكات بەجۆرێك سەركێشی ناكەن بۆ دووركەوتنەوە لە سنور، كوردەكان لە توانایاندا بوو بەرگری لە ناوچە شاخاوییەكەیان بكەن، تانك و فڕۆكەكانی عێراق روبەڕوی ئاستەنگ دەبوونەوە، بەڵام هێزەكەیان كە بەچەكی سوك پۆشتەكرابوو لە ناوچە دەشتاییەكاندا و لە دەرەوەی ناوچەكانی خۆیان كەمترین دەرفەتیان نەبوو لەبەردەم سوپای گەورەی عێراقدا كە بەچەكی قورس و پێشكەوتووی سۆڤیەتی و سەدان تانك پۆشتە كرابوو، گومانی تێدا نییە هێرشی كورد لە پشت پەناگە شاخاوییە پارێزراوەكانەوە بەدڵنیاییی دەبێتەهۆی تێكشكانی تەواوەتی هێزە سەربازییەكانی كورد. ئەمە بەتەواوەتی بەسەر بارودۆخی ئەوكاتەدا جێبەجێ دەبێت، چونكە عێراقییەكان- بەپێچەوانەی ئەو باوەڕەی كە ئەو كات بەربڵاوبوو- بەشێكی گرنگی هێزەكەیان نەنارد بۆ یارمەتیدانی عەرەب لە جەنگی تشرینی یەكەم/ ئۆكتۆبەر. كوردەكان بەردەوام بوون لە سەرقاڵكردنی دوو لەسەر سێی سوپای عێراق، وەكو ئەوەی هیڵمز بەر لە ساڵێك ئاگاداری كردینەوە. ئەمە شتێكی سەرسامكەر نەبوو، بە لەبەرچاوگرتنی ئاڵۆزی پەیوەندییەكانی عێراق لەگەڵ سوریا- تاكە بەرە كە عێراق پێگەیەكی جوگرافی تێدا داگیر بكات و بتوانێت كاریگەری هەبێت- ئەوەیە عێراق لیوایەك بنێرێت بۆ شەڕكردن دژی ئیسرائیل، "شەڕكردن دژی ئیسرائیل" گوزارشتێكی خواستراوە (مەجازی)، چونكە لیوا عێراقییەكە ژمارەیەكی پێوانەیی نوێی تۆمارنەكرد لە خێرایی گەیشتنی بە بەرەكانی شەڕ و بۆ گەیشتن بە ناوچەكانی شەڕ پێویستی بە 10 رۆژ هەبوو، هەتا لەم حاڵەتەشدا لە هێڵی دواوەی شەڕ مایەوە و تاكە زیان كە بەری كەوت بەهۆی شەڕەتەقەیەكی هەڵەوە بوو لەگەڵ لیوایەكی سعودیەدا، كە ئەویش 10 رۆژی پێ چووبوو تا دەگاتە ناوچەكانی نزیك بەرەی شەڕ شەڕەوە، لە دواین رۆژەكانی جەنگدا هەردوو لیوا سەرلێشواوەك بەیەكیاندا كێشا، هیچ یەكێكیان بەبوونی ئەوی تریان نەدەزانی، هەردووكیانن تەقەیان لە یەكتری كرد بەگومانی ئەوەی رووبەڕووی هێزەكانی ئیسرائیل دەبنەوە بەشێوەیەكی غافڵگیر. لە كاتێكی درەنگی جەنگەكەدا كاتێك رەوتی شەڕەكە سەربەرەوخوار هەڵگرایەوە بۆ بەرەی شەڕی نێوان میسرو ئیسرائیل، بیرۆكەی هێرشی سەربازی پیاوە پارتیزانەكانی كورد دەركەوت، لە 15ی تشرینی یەكەم/ ئۆكتۆبەر واتە رۆژی حەوتەمی جەنگەكە، لە هەمان ئەو رۆژەدا كە ئیسرائیلییەكان بەشێوەیەكی تەواوەت بەرپەرچی هێرشی میسر دەدایەوە لە سینا، پەیامێكی خێرامان پێگەیشت لە بارزانییەوە كە تێدا داوای زانینی بۆچونی ئێمە دەكات لەبارەی ئامۆژگاری یەكێك لە ئەفسەرە پەیوەندیدارەكانی ئیسرائیل سەبارەت بە هێرشی كورد بۆسەر دەشتاییەكانی عێراق، ئەوە جۆرێك بوو لەو پێشنیازانەی كە ئەفسەرە هەڵپەكەرەكان پێشكەشی دەكەن بۆ درەوشاندنەوەی وێنە و باشكردنی نامەی پشتپێبەستنیان لە وڵاتەكانیان پێشكەشیدەكەن، هیچ داوایەكی لەوشێوەیەمان لە تەلئەبیبەوە بەدەست نەگەیشت، وەكو هەمیشە لەڕێگەی كەناڵەكانی هەواڵگری ناوەندییەوە نامەكە گەیشت، ولیام كوڵبی بەڕێوەبەری نوێ دوودڵ نەبوو لە رەتكردنەوەی هەر جۆرە بەرفراوانكردنێكی بازنەی جەنگ، كاتێك راوێژمان لەگەڵ شا كرد، كە هاوكاری و پسپۆری بە كوردەكان دەدا، پاڵپشتی بۆچونەكەی كۆڵبی كرد، بەڵگەی هێنایەوە بەوەی كوردەكان وەكو پێویست چەكدار نین بۆئەوەی هێرشبكەن، بەتایبەتی لە دەشتایی و زەوییە كراوەكاندا، پێشنیازەكەی ئیسرائیل سەركێشی بە دۆڕاندنی تەواوەتی "كارتی كورد"ەوە دەكات، رەزامەندیم لەسەرئەوە دەربڕی، لەگەڵ ئەوەی من وام لێكدایەوە كە لۆژیكی  نییە كوردەكان بەشێوەیەكی تەواوەتی ببەسترێنەوە بە پلانە تەكتیكییەكانی ئیسرائیلەوە، پاشان وا لە كوردەكان- كە خۆیان لە بنەڕەتەوە تۆمەتبارن- دەكات ببنە ئامانجی توڕەیی وڵاتانی عەرەبی تر، بە رەزامەندی سەرۆك نیكسۆن، لە 16ی تشرینی یەكەم/ ئۆكتۆبەر ئەم نامەیەی خوارەوە رەوانەی بارزانی كرا: ئێمە وای نابینین- دووبارەی دەكەمەوە: وای نابینین- كارێكی باش بێت بۆ تۆ هێرشی سەربازی بكەیت كە ئیسرائیلییەكان بۆیان پێشنیاز كردوویت. هەر بڕیارێك تر سەركێشیكردنە بە لەناوبردنی كوردەكان بەبێ یارمەتی ئیسرائیل. بارزانی نامەكەی منی بەدەستگەیشت لە هەمان ئەو رۆژەدا كە ژەنەراڵ شارۆن بە هێزە زرێپۆشەكەیەوە لە نۆكەندی سوێس دەپەڕێتەوە، دوای شەش رۆژ رێككەوتنی ئاگربەست كرا لە جەنگی خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا. بەشی سێیەم:   كۆتایی دەسەڵاتی ئۆتۆنۆمی كورد لەگەڵ زیاتربوونی ئاڕاستەی وەرچەرخانی ئاشكرای ئەنوەر سادات بەڕووی ویلایەتە یەكگرتووەكان لە كۆتاییەكانی جەنگی تشرینی یەكەم/ ئۆكتۆبەر، بایەخپێدانی سۆڤیەت بە عێراق گەورەتر بوو، مۆسكۆ بۆ یەكەمجار تۆپی قورسی دایە سەدام حسێن، ئەوەش بووە هۆی ئەوە ستراتیژی عێراقی دژ بە كوردەكان توندترببێت و پەرەبسێنێت، هەتا ساڵی 1973 سوپای عێراق لەگەڵ هاتنی هاویندا هێرشی بۆ ناوچە شاخاوییەكان دەستپێدەكرد و لەگەڵ هاتنی زستاندا بۆ دەشتاییەكان پاشەكشێی دەكرد، بەڵام لە زستانی 1973- 1974دا بۆ یەكەمجار سوپای عێراق لەو شوێنانە مایەوە كە لە میانی هێرشی هاویندا كۆنترۆڵی كردبوون و پێگەكانی قایمكرد، ئەوەش واتای ئەوە دەگەیەنێت كە هەڵمەتی هاوینی دواتر بەرەو قوڵایی زیاتری ناوچە كوردییەكان دەستپێدەكات، و روون و ئاشكرا بوو كە عێراقییەكان هەوڵیاندەدا لە رێگەی شەڕی تاقەتپڕوكێنەوە هێزە كوردییەكان لە پێگە قایمەكانیان هیلاك و ماندوو بكەن، ئەم ستراتیژەش بووە هۆی دڵەڕاوكێی زیاتر، چونكە تۆپخانەی قورسی سۆڤیەتی، سوپای عێراقی والێكرد بتوانێت پێگە قایمەكانی كورد گەمارۆبدات كە هەتا ئێستا دزەكردنە نێویانەوە ئەستەم بوو. لە 11ی ئازار/ مارسی 1974 بە تەواوەتی دوای چوار ساڵ لە خستنەڕووی مافی ئۆتۆنۆمی بۆ كورد، عێراقییەكان پلانێكی نوێیان بۆ حكومڕانیكردنی ناوچە كوردییەكان راگەیاند، پلانەكە بە رووكەش باسی لە مافی ئۆتۆنۆمی دەكرد، بەڵام لە راستیدا پێشنیازی توندتركردنی كۆنترۆڵی سیاسەتی عێراقی كردبوو، هەروەها بەرەچاوكردنی ئەوەی كە رەتكردنەوەی لەلایەن بارزانییەوە ئەگەرێكی چاوەڕوانكراوبوو، پێشنیازەكەی بەغداد گەیشتە ئاستی ئاگاداركردنەوەی كۆتایی و لەگەڵ دەستپێكردنەوەی كردەوە سەربازییەكان جارێكی تر سەرلەنوێ‌ هەموو مشتومڕەكانی پێشتری تایبەت بە سیاسەتی كوردەكان لە واشنتۆن سەریهەڵدایەوە. •    شای ئێران هۆشداریدا لەوەی شكستهێنانی كوردەكان تایەكی هاوسەنگی لە ناوخۆی عێراقدا لادەبات و هەژمونی رادیكاڵی و سۆڤیەتی لە ناوچەكەدا زیاتر دەكات و هەڕەشەی سەر كەنداو و ئێران دوو هێندە دەكات. •    ئیسرائیل بەوپەڕی بەهێزییەوە بەشداری كرد لە پرسەكەدا، كاتێك داوایكرد هاوكاری زیاتر پێشكەشی كوردەكان بكرێت، گۆڵدا مایەر بە شێوەیەكی تایبەت ئەو پرسەی وروژاند لە چەند بۆنەیەكدا كە چاومان پێیدەكەوت لەمیانی ئەو گەشتە خێرا و زۆرانەی كە بوونە هۆی رێككەوتنی جیاكردنەوەی هێزەكان لە بەرزاییەكانی جۆلان لە ئایار/ مایۆی 1974دا. •    بارزانی لەئەوپەڕی ئامادەباشیدا بوو بۆ لەدەستكردنی دەستكێش و قبوڵكردنی ئاڵنگارییەكە، شكستهێنانی گفتوگۆكانی لەگەڵ بەغداد وەك هەلێك لێكدەدایەوە بۆ سوككردنی ئەو كۆت و بەندانەی كە هاوپەیمانەكانی سەپاندبوویان، هەروەها بۆ چەسپاندن و پتەوكردنی دەسەڵاتی بە رێگایەك كە هێشتا بە هاوتای دەسەڵاتی ئۆتۆنۆمی دادەنا، بەڵام لە كرۆكدا جیاكردنەوەی لە دەوڵەتێكی سەربەخۆ ئەستەم و مەحاڵ بوو، لە شانزەی ئازار/ مارسی 1974دا بارزانی بۆ گرەنتیكردنی ستراتیژە پێشنیازكراوەكەی دوو بژاردەی خستەبەردەستمان: 180 ملیۆن دۆلار بۆ سەربەخۆیی تەواوەتی، یان 360 ملیۆن دۆلار بۆ بونیادنانی ئەوەی پێدەوترێت ژێرخانێكی "گونجاو" بۆ سەربەخۆیی. بارزانی ملكەچی تاكە پاڵنەرێك ببوو كە هەموو هەوڵەكانی بۆ خستبووەگەڕ، ئەوەش پاڵنەرێك بوو كە لە توانای هیچ كەسێكدا نەبوو خەبات بكات لە پێناویی سەربەخۆیدا جگە لە ئەو، ئەم خەباتە شۆڕشگێڕانەیە گەلان لەدژی هێزە باڵادەستەكان دەیكەن، بەڵام ئەوە بەردەوام و بەهێز دەبێت بەهۆی باوەڕێكی جیاوازەوە بە پرسەكە، ئەمە جۆرێكە لە بەهەند وەرنەگرتن و لە بیركردنی هاوكێشە ئاساییەكانی هاوسەنگی هێز. سەرەڕای ئەوەی كە حەماسەت و ئیلهام هەندێكجار دەتوانن قەرەبوونی نەبوونی سەرچاوە مادییەكان بكەنەوە، بەڵام سنورێكی بابەتیانە هەیە كە دڵسۆزی و گیانفیدایی ناتوانن هاوتای بن یان تێیبپەڕێنن، كۆپییەكەی بارزانی بۆ دەسەڵاتی ئۆتۆنۆمیی هەرگیز لەلایەن شا لە ئێران یان توركیا پشتیوانی لێ نەكرا، ویلایەتە یەكگرتووەكانیش لە دۆخێكی وادا نەبوو بتوانێت ئەو پارەیەی پێشكەش بكات كە داوایكردبوو هەتا نزمترین ئاستی ئەوەی داینابوو، تەواوی ئەو بودجەیەی تێدەپەڕاند كە بۆ پرۆسە نهێنییەكان تەرخانكرابوو كە ویلایەتە یەكگرتووكان ئەنجامیدەدان، بەڵام كۆنگرێس ساڵی 1974 بە شێوەیەكی سیستماتیك لە لوتكەی كێشەی " وۆتەر گەیتدا" بڕی تەرخانكراوی بۆ هیندی چینی دەبڕی، بەدڵنیاییەوە داواكاری بودجەی ئاشكرا رەتدەكاتەوە بۆ بەرپاكردنی جەنگێكی پارتیزانی بەرفراوان لە شاخە سەختەكانی عێراقی نزیك سنوری سۆڤیەت، هەروەها سەركێشی بوو شای ئێران كە وڵاتەكەی سنورێكی دوورودرێژی هاوبەشی لەگەڵ یەكێتی سۆڤیەتدا هەبوو، رازی بكرێت یان هانبدرێت كە بە ئاشكرا بچێتە ناو خاكی نزیكترین هاوپەیمانی یەكێتی سۆڤیەت.  داواكارییەكەی بارزانی لافاوێك پەیوەندی لەلایەن كۆڵبییەوە لێكەوتەوە كە هۆشداریدەدا لە دەرەنجامی زیاتركردنی هاوكاری ئەمریكا، ناڕازیبوونی كۆڵبی و حەماسەتی بارزانی  وەك یەك ناواقیعی بوون، هەموو چاودێران هاوڕابوون لەسەرئەوەی كە بەرنامەی ئێستا لەبەر رۆشنایی ستراتیژی نوێی عێراق، لە ئاستی پێویستدا نییە تاوەكو حاڵەتی بەرگریكردن، بەهۆی پۆستەكەمەوە كە راوێژكاری ئاسایشی نەتەوەیی بوو، گوشارمكرد لە پێناو زیاتركردنی هاوكاریی بۆ كوردەكان، داوام لە دیك هێڵمز و برێنت سكۆكرۆفت كرد پێشنیارێك سەبارەت بەوە پێشكەش بكەن. لە سەرەتای مانگی نیسان/ ئەپرێلی 1974دا  هێڵمز و سكۆكرۆفت كورتەیەكیان لەو ئەنجامانەی پێی گەیشتبوون خستەڕوو، كە داواینكردبوو سەرچاوە داراییەكانی ئێستا دووهێندە بكرێن: زیاتركردنی بەشداریی نهێنی ئەمریكا لە پێنج ملیۆنەوە بۆ هەشت ملیۆن دۆلار و بەشداری ئاشكراش بۆ بەهاناوەچوونی پەنابەران ملیۆنێكی تر زیادبكرێت، شا رەزامەندی دەربڕی لەسەر زیادكردنی پشكی  خۆی لە پرۆگرامەكەدا لە 30 بۆ 75 ملیۆن دۆلار لە ساڵێكدا، بەریتانیا و ئیسرائیلیش پارێزگارییان كرد لە ئاستی هاوكارییەكانی ئێستایان. لە پێناو یارمەتیدان بۆ داڕشتنی ستراتیژێكی هاوبەش، كە ئەگەر ئامانجێكی هاوبەشیش نەبێت، ئەم رێنمایم بۆ هیڵمز دەركرد بۆ ئەوەی شا و بارزانی لەمەی خوارەوە ئاگاداربكاتەوە: بەرژوەندییەكانی ئەمریكا وەك دەیانبینین بریتین لە: أ/ هاوكاریكردنی كوردەكان بەرادەیەك بۆ پارێزگاریكردن لە بنیچنەیەكی گونجاو بۆ دانوستان و هاندانی حكومەتی عێراق بۆئەوەی دان بە مافەكانیاندا بنێت. ب/ حكومەتی ئێستا عێراق بە سەرقاڵبوونی بە پرسی كوردەوە بهێڵرێتەوە. ج/ بەڵام بەبێ‌ دابەشكردنی عێراق بە شێوەیەكی هەمیشەیی، چونكە دامەزراندنی ناوچەیەكەی كوردی سەربەخۆ لەڕووی ئابورییەوە مومكین نییە، هەروەها هیچ بەرژەوەندیەكی ویلایەتە یەكگرتووەكان و ئێرانیش نییە لە داخستنی دەروازەی پەیوەندییە باشەكان لەگەڵ عێراق، لە سایەی دەسەڵاتی سەركردایەتییەكی میانڕەودا. هەروەها رێنمایی هاوشێوەم ئاڕاستەی كۆڵبی كرد. هەموو رەزامەندییان لەسەر ئامانجەكان دەربڕی، بەڵام بە درێژایی ساڵی 1974 لێكدانەوەی جیاوازی یاریزانەكان جیاوازی زۆر گەورەی لێكەوتەوە، ئاژانسی هەواڵگری ناوەندی كە بەرپرسیارێتی جێبەجێكردنی لەلایەن لایەنی ئەمرییكەوە خرابووە ئەستۆ راڕا بوو لە جێبەجێكردنی بەرنامە نوێیەكە، هەروەها شا هێشتنەوەی دۆخی بەرگری وەكو خۆی بە ئامانج دانابوو، بارزانیش بە سەرچاوەیەك كە بەشی بەرگری نەدەكرد لە شوێنە قایمەكانیدا، هەوڵیدەدا سەركەوتن بەدەستبهێنێت. كێشەی ستراتیژەكەی كۆڵبی خۆی لەوەدا دەبینیەوە كە بە ئامانجی دووركەوتنەوە لە تەنگپێهەڵچنینی لیژنەكانی كۆنگرێس دانرابوو، زیاتر لەوەی لەگەڵ دۆخی مەیدانی سەر زەوی بگونجێت، كێشەی ستراتیژەكەی بارزانیش بریتی بوو لەوەی كە ئەستەم بوو بەدیبهێنرێت بەبێ‌ بەرپاكردنی شەڕێكی سیستماتیك، نەك بە رێگای شەڕەی پارتیزانی، كێشەی ستراتیژەكەی كۆشكی سپی و ئێرانیش لە مانەوەی دۆخی ئێستای دەسەڵاتی ئۆتۆنۆمی كورد بۆ هەتاهەتایە بەرجەستە ببوو، لە كاتێكدا قورس بوو پارێزگاری لە دۆخی هەنوكەیی بكرێت بەهۆی ئۆپەراسیۆنە نهێنییە رانەگەیەنراوەكان دژی دوژمنێكی سەرسەخت و لێبڕاو. رەفتاری كوردەكان، هەڵسەنگاندنی پێداویستییەكانیانی لە هەموو قۆناغێكدا كردووە بە كارێكی قورس، هەندێكجار بێ‌ هیوادەبوون و زۆر پێویستیان بە هاوكاری هەبوو، هەندێكجاریش دڵخۆشی بە سەركەوتن بە روخساریانەوە دیاربوو، بۆ نمونە  لە 27ی تەمموز/ یۆلیۆی 1974 شای ئێران پەیامێكی بەپەلەی بارزانی گەیاندە دەستمان كە تێیدا داوای هاوكاری دەكات، هۆشدارییەكی لەگەڵدا هاوپێچ كردبوو دەربارەی كۆتاییەكی مەترسیدار بۆ- ئێران و هەموو كەنداو- ئەگەر بەرخۆدانی كورد هەرەس بهێنێت. بەڵام دوای چەند هەفتەیەك لە (سەرەتای ئەیلول/ سێپتەمبەر) دا بارزانی پێشنیازی كرد هێزەكانی كورد هێرش بكەنە سەر كێڵگەكانی نەوت لە كەركوك، پێشنیازەكەمان لە 18ی ئەیلول/ سێپتەمبەر رەتكردەوە، چونكە نەماندەویست قەیرانی وزە گەورەببێت- كە خۆی لە بنچینەدا مەترسیدارە- لە رێگەی گەڕێكی توندوتیژی كە دامەزراوە نەوتییەكان لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست بكاتە ئامانج، بەڵام گوشاری جارجارەی بارزانی بۆ هێرشكردن، پاساوی نەیارانی پێشكەشكردنی هاوكاری زیاتری بۆ كوردەكان بەهێزتر كرد، لەسەر بنەمای ئەوەی كە  ئەوان  بەشی ئەوەندە سەرچاوەی دەرامەتیان هەیە بۆ بەرگریكردن لە پێگەكانیان كەواتە بۆ گوشاردەكەن لە پێناوی ئەوەی چەكی تریان بۆ بەرپاكردنی هێرشێكی گەورە دەستبكەوێت. لەڕووی تیۆرییەوە هاوینی ساڵی 1974 كاتێكی نمونەیی بوو بۆ پێداچوونەوە بە دۆخەكەدا، بەڵام دوو بەربەرست سەریانهەڵدا، چاودێری دەرەكی بە تەنها توانای هەیە بیر لە رووداوەكان بكاتەوە دوای رزگاربوون لە كۆت و بەندی كات، هاوینی ساڵی 1974 پڕ بوو لە قەیران، بەشێكی زۆریان پێویست بوو سەرنجی خۆمانیان لەسەر چڕبكەینەوە: لە ئایار/ مایۆ گەشتە خێراكان بۆ سوریا و لە حوزیران/ یۆنیۆ سەردانە سەرۆكایەتییەكان بۆ خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و یەكێتی سۆڤیەت، لە تەمموز/ یۆلیۆ قەیران لە قوبرس و لە ئاب/ ئۆگست دەستلەكاركێشانەوەی نیكسۆن و دوای ئەوە ماوەی راگوزەر ( ئینتیقالی)، قوبرس، كرانەوە، هەرەسهێنانی رێككەوتنی بازرگانی، قەیرانی دیپلۆماتی لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، لە كۆتاییشدا لوتكەی قەیرانی تراژیدیای هیندی چینی، لێرەدا هیچ كاتێكی ئەوتۆ لەبەردەستدا نەبوو بۆئەوەی پێداچوونەوەیەكی سیستماتیك بۆ بژاردەكانی ناوچە كوردییە دوورەدەستەكان بكرێت. بەڵام تەنانەت ئەگەر دروستكەرانی بڕیار رووبەڕووی هیچ ئاڵنگارییەكی تر نەبنەوە، گومان هەبوو لەوەی بژاردەیەكی باشتر لە بەردەوامی بەرنامەكە بدۆزنەوە و ئەگەر بەرنامەی نهێنی ساڵی 1972مان دانەڕشتایە، ئەوا كوردەكان زۆر بەخێرایی شكستیاندەهێنا، دەیەی كۆتایی هەلێكی گونجاوی بۆ رەخساندین بۆئەوەی بەشێوازەكانی سەدام حسێن ئاشناببین و هەموو ئەو گومانانە بڕەوێنینەوە دەربارەی راستی  ئەوەی كە خۆڕادەستكردنی كوردەكان چارەنوسیان باشتر ناكات، بە هاتنی هاوینی 1974 بژاردەكانمان هیچ بەرەوپێشچوونێكی باشیان بەسەردا نەهات، وە ئەگەر ئامۆژگارییەكی ئاژانسی هەواڵگری ناوەندی ئەمریكامان قبوڵبكردایە و هیچ هاوكارییەكی ترمان پێشكەش نەكردایە، ئەوا بە دڵنیاییەوە كوردەكان هەرەسیان دەهێنا، ئێمە بژاردەی هاوكاریكردنی راستەوخۆمان لەبەردەستدا نەبوو، بەهۆی قورسی لەڕووی لۆجیستی و دووری ناوچەكە و بەهۆی ناڕووونی رایكشتی ئەمریكاشەوە، ئەو سەركەوتنەی بارزانی هەوڵی بۆ بەدیهێنانی دەدا پێویستی بە دەستێوەردانی ئاشكرای ئێران و هاوكاری ویلایەتە یەكگرتووەكان هەبوو، بەڵام كردنەوەیەی بەرەیەكی نوێی شەڕ هاوكات لەگەڵ شكستهێنان لە ڤێتنام و دۆخی پڕ لە مەترسی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و كرانەوەی پەیوەندییەكانی نێوان خۆرهەڵات و خۆرئاوا بخەیتە بەرهێرش، كارێكی سەرچڵی دەبێت و سەركێشی دەكات بە چارەنوسی هاوپەیمانێكەوە، جگە لە رەتكردنەوەی لەلایەن كۆنگرێسەوە. كاتێك وردەكاری پرۆسەی كوردم لە 26ی ئاب/ ئۆگستی 1974 بۆ سەرۆكی نوێ‌ باسكرد، ئاگادارمكردەوە كە شای ئێران بیرلەوەدەكاتەوە هێزی نیزامی رەوانەبكات (راوێژكار و یاریدەدەر لەوێ‌ بوون و جلی كوردییان لەبەركردبوو)، بەڵام بەئاگام هێنایەوە كە ئەم كارە، هەرچەندە زۆر بەبایەخ بێت، ئەوا زۆر مەترسیدارە و تا كۆتایی بەردەوام دەبێت، مەیلم وابوو بابەتەكە لە بیربكرێت، سەرۆك بە پێچەوانەی ئەوەوە رێنماییەكانی ئاڕاستەكرد، بەڵام پشتیوانی لێ نەكرد. گەمارۆدرام لەنێوان ئەو تەوژمە دژ بەیەك و پچڕپڕەدا، لەبەرئەوە دوو رێگاچارەی بەسودم بۆ چارەسەركردنی كاتیی ئەو كێشەیە دۆزیەوە، هاوكاری دارایی و ئابورییمان بە ئاشكرا بۆ بەهاناوەچوونی ئاوارە كوردەكان تەرخانكرد و لە 26ی ئاب/ ئۆگۆستدا فۆرد رەزامەندی دەربڕی لەسەر پلانێك كە ماوەی چەند هەفتەیەك بوو من و باڵیۆزی ئیسرائیل سیمچا دینیتز پەرەمانپێدەدا، پلانەكەش بریتی بوو لە گواستنەوەی ئەو كەلوپەل و كەرەستە سۆڤیتەییانە بۆ كوردەكان كە ئیسرائیل لە جەنگی ئۆكتۆبەر دەستی بەسەردا گرتبوون و ئێمەش بە چەكی ئەمریكی هاوشێوە قەرەبووی ئیسرائیل دەكەینەوە (پرۆسەكەش گۆڕدرا مۆتەكەی بیرۆكراتی كە چەند مانگێك دانوستانی نێوان ئاژانسەكان و دامەزراوە پەیوەندیدارەكانی پێویست بوو)، لە  كۆتاییدا بەبەهای 28 ملیۆن دۆلار كەرەستەی سەربازی سۆڤیەت گواسترایەوە بۆ كوردەكان تاوەكو هەموو چەكی سۆڤیەتی كە بە كەڵكی كوردەكان دەهات لای ئیسرائیل تەواوبوو. بە هاتنی پاییزی ساڵی 1974 لەگەڵ زیاتربوونی هێرشی عێراق بۆ سەر كوردەكان، بە شێوەیەكی زیاتر داواكاری بەپەلەی كوردەكانمان بۆ پێدانی هاوكاری زیاتر پێدەگەیشت، زۆربەی كات شای ئێران پەسەندی كردبوون، بەڵام هەندێك لە داواكارییەكان ئاژانسی هەواڵگری ناوەندی رەتیكردنەوە، بۆ نمونە كۆڵبی لە 22ی ئۆكتۆبەری 1974 رایگەیاند كە زۆرترین هێڵی گەیاندنی هاوكارییەكانی نێوان ئێران و كوردەكان و ناوەندی سەركردایەتی بارزانی رووبەڕوووی هەڕەشە دەبێتەوە، لەگەڵ ئەوەشدا رێنمایی كرد كە " بڕی ئەو هاوكارییە زیادنەكرێت كە پێشكەشی دەكەین"، چونكە ئەوە نهێنیی پرۆسەكە رووبەڕووی مەترسی دەكاتەوە، وەك ئەوەی نهێنییەكە زۆر زیاتر لە دۆخی دژواری كوردەكان بەبایەخ تربێت: " كۆی هاوكارییەكانمان بۆ بارزانی لە میانی ساڵی دارایی 1973، 1974، 1975 دەگەیشتە بڕی 20 ملیۆن دۆلار، هەروەها 1250 تۆن لە تەقەمەنی و كەرەستەی جەنگیشی لەخۆگرتبوو.. ئێرانییەكان توانای ئەوەیان هەیە كوردەكان چ هاوكارییەكیان پێویست بێت پێشكەشی بكەن، راسپاردەی ئاژانسەكە (سی ئای ئەی) ئەوەیە كە زیاتركردنی كۆمەكی كوردەكان بۆ ئێرانییەكان بەجێبهێڵرێت، بەڵام ئەگەر شای ئێران زیاتر لەو بڕەی ئێستا پێشكەشبكات كە 75 ملیۆن دۆلارە، ئەوا رووبەڕووی هەمان كێشەی ئیسرائیل دەبێتەوە. وە ئەگەر ئێمە چەكی جێگرەوەیان نەدەینێ‌، ئەوا هێزە چەكدارەكانی لاواز دەبێت، بەڵام ئەگەر ئەوە بكەین، ئەوا خۆمان لە شەڕێكی بێهودەی كۆنگرێسدا دەبینینەوە. بەشی چوارەم و کۆتایی                     هەرەسهێنانی بەرەنگاری كورد لەو قۆناغەدا، كە عێراق پێشكەوتنێكی هێواش بەڵام بەردەوامی بەدەستدەهێنا، لە پڕێكدا شا (شای ئێران) بەبێ هیچ ئاگاداركردنەوەیەكی پێشوەختە بڕیاریدا لە یارییەكە بكشێتەوە، دوو ساڵی بەردەوام دەسەڵاتی جێبەجێكردن لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لە ئاڵۆزیدا بوو، ئەو هەرگیز ناڕەزایەتی نیشان نەدا بەرامبەر بڕیارەكانمان لەبارەی پێشكەشكردنی كۆمەك بە كوردەكان، رەنگە بەهۆی ئەوەی دەترسا زیادەڕۆیی بكات لە گوزارشتكردن لە گومانەكانی لەبارەی سوربوون و نەخشەی ئێمە، ئەوەش ئەو پەیوەندییە لاواز بكات كە بنەماكانی ئاسایشی وڵاتەكەی لەسەر بنیادنابوو. بەڵام بڕینی كۆمەكی دارایی هیندی چینی بەتایبەتیش لەو ساتەدا ناكرێت شا هانبدات سەركێشی بكات بە تێوەگلاندنی وڵاتەكەی لە جەنگێكی ئاشكرا لەگەڵ عێراق، كە ئەوەش تاكە بژاردەی بەردەستی بوو یاخود ئەوەی سنورە دورودرێژەكەی لەگەڵ یەكێتی سۆڤیەت پشتگوێ بخات بەبێ هیچ گەرەنتی و دڵنیاییەكی یەكلاكەرەوە لەلایەن ویلایەتە یەكگرتووەكانەوە، ئەوانەش كۆمەڵە شتێك بوون كە ئێمە لەو ئاستەدا نەبوین پێشكەشیان بكەین. بۆیە شا بڕیاردا لەژێر پەردەی هونەری حوكمڕانیدا روپۆشی كشانەوەی بكات، لە كۆبونەوەیەكیدا لەگەڵ من لە زیوریخ لە 18ی شوبات/ فێبرایەری 1975 لە كۆتایی گەشتە خێرا و " مەیدانییەكانم" لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، بەبێ ئاگاداركردنەوەی پێشوەخت پێی وتم ئەو بەشوێن ئەگەری سازدانی دانوستان لەگەڵ سەددام دەگەڕێت، بابەتەكەم بۆ فۆرد گواستەوە: "لە بەرامبەر پێشنیازەكەی عێراق، شا پلاندادەنێت بۆئەوەی لەگەڵ سەددام حسێن بەهێزترین پیاوی عێراق كۆببێتەوە، وتیشی ناكرێت ئەو دەوڵەتێكی كوردی خاوەن ئۆتۆنۆمی و ملكەچ بۆ هەژموونی حكومەتی شیوعی ناوەندی عێراق قبوڵ بكات، ئەو گومانی هەیە عێراقییەكان هەندێك رووداو بەدرێژایی سنوری نێوان عێراق- ئێران دەوروژێنن كە دەبێتەهۆی بەنێودەوڵەتیكردنی پرسی كورد و خستنەڕووی لەبەردەم ئەنجومەنی ئاسایش، ئەمەش شتێكە كە ئەو بەزیانبەخشی دادەنێت، بەكورتی پێدەچێت ئەو فریوی ئەوەی خواردبێت هەندێك لێكتێگەیشتن لەگەڵ عێراق بكات لەبارەی كوردەكانەوە، بەڵام دیارە كە گومانی لە ئەگەری ئەوە هەیە و هاوكاتیش دەیەوێت بەردەوام بێت لە پاڵپشتیكردنی كوردەكان". هۆشداریدانە بەردەوامەكانی لەبارەی ئەوەی كەوتنی كوردەكان سەقامگیری هەموو ناوچەكە تێكدەدات بەبیری شا هێنایەوە و هۆشداریم پێدا كە هەموو جەختكردنەوەكانی سەددام لەبارەی حوكمڕانیكردنی ناوچەی كوردییەوە هیچ بەهایەكیان نییە، ئەمەش بەلەبەرچاوگرتنی ئەوەی سۆڤیەت كشانەوەی ئێران وەكو نیشانەی لاوازتربوونی خۆرئاوا لێكدەداتەوە، بۆیە سەرچڵییەكانیان زیاتر دەبێت بەتایبەتیش لەو بەرەیەوە. دەركەوت ئەو رەخنە توندەی كە ئاڕاستەم كرد رەخنەیەكی ئەكادیمی بوو وە هیچ پەیوەندییەكی بە كردارەوە نەبوو، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی كوردەكان ناتوانن بەردەوام بن لەسەر پشتبەستن بە پرۆگرامی نهێنی، درێژەدان بە خەبات پێویستی بە جۆرێك لە دەستوەردانی ئاشكرای ئێران هەیە بە پاڵپشتی ویلایەتە یەكگرتووەكان. بەڵام ئەوەی پێویستە بۆ جێبەجێكردنی ئەم پرۆژەیە بەپێی خەمڵاندنەكان دوو فیرقەی سەربازی ئێرانی و بودجەیەكی ساڵانەیە بە بڕی 300 ملیۆن دۆلار، ئێرانییەكان پێویستیان بە هیچ نەبوو ئەوە نەبێت تەماشایەكی ئەو شتانە بكەن كە لە میدیاكانی ئێمە لەبارەی هیندی چینییەوە بڵاودەكرانەوە بۆئەوەی راستی ئەوە بزانن كە هیچ پشتیوانییەكی ناوخۆیی بۆ ئەو جۆرە سیاسەتانە نییە. لە 22ی شوبات/ فێبرایەر و دوای ماوەیەكی كورت لە دیدارەكەم لەگەڵ شا، دینیتز- م لەمە ئاگاداركردەوە: شا دەترسێت لەوەی كورد بەتەواوەتی شەكەت ببێ، لەوانەیە ئەگەر هەردوولا لە كۆبونەوەی ئۆپێك چاویان بەیەكتر بكەوێت، دانوستان لەگەڵ عێراقییەكان دەستپێبكات و لەبەرامبەر دەركردنی بارزانی مافی ناڕەزایەتی دەبێت لەسەر ئەو كەسەی كە دایدەنێن (لە شوێنی بارزانی)، بەتوندی هۆشداریم پێدا لە ئاكامی ئەو كارە. لە 9ی ئازار/ مارس، بابەتەكەم بە وردی بۆ رابین (ئیسحاق رابین سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی ئیسرائل) شیكردەوە ئەوەش دوای ئەو رێككەوتنەی كە شا و سەددام حسێن كردیان: لە زیوریخ، بەشێوەیەكی گریمانەیی ئاگاداری كردم لە بابەتەكە. وتی: ئەگەر لە جەزائیر چاوم بە سەددام حسێن بكەوێت "لە كۆبونەوەی ئۆپێك".. و وەكو بیرۆكە خستیە بەردەمم، ئاشكرایكرد و جەختی لەسەر رێككەوتنەكە كرد، پێم وت ئەوە بیرۆكەیەكی خراپە- بەتایبەتیش لەوەدا كە بڕوای بە بەڵێنی عێراقییەكان كردبوو كە شیوعییەك لەوێ دانانێن "لە ناوچەی ئۆتۆنۆمی كورد". شا باسی لەوەنەكرد كە رێككەوتنەكە نزیكە و ئەو قایلە بەوەی عێراق كۆنترۆڵی تەواوەتی بكات بەسەر ناوچەی كوردیدا، بەهۆی ئەوەش بوو من بەردەوام بووم لەسەر هاندانی بارزانی، لە 20ی شوبات/ فێبرایەردا، وەڵامی نامەیەكم بۆ ناردەوە كە تێیدا پێشنیازی سازدانی كۆبونەوەیەكی تایبەت دەكات لە نێوانماندا: خۆشحاڵ بووم بە گەیشتنی نامەكەت لە 22ی كانونی دووەم/ یەنایەر، دەمەوێت بزانیت كە ئێمە سەرسامین بە خۆت و گەلەكەت و بەو هەوڵە ئازایانەت كە خستوتەگەڕ، ئەو ئاستەنگانەی كە روبەڕوت بوونەوە زۆر مەترسیداربوون، من زۆر رێز لە خەمڵاندنەكانت بۆ دۆخی سەربازیی و سیاسیی دەگرم، دڵنیابە نامەكانت لە بەرزترین ئاستی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بایەخیان پێدەدرێت، ئەمەش بەهۆی ئەو بایەخەی كە ئێمە پێی دەدەین. ئەگەر ویستت نێردراوێكی متمانەپێكراوی خۆت بنێریت بۆ واشنتۆن بۆ خستنەڕووی زانیاری زیاتر لەبارەی بارودۆخەكە بۆ حكومەتی ویلایەتە یەكگرتووەكان، جێگای شانازی و دڵخۆشیمانە پێشوازی لێ بكەین. دوای زیاتر لە دوو هەفتە، واتە لە 6ی ئازار/ مارس كاتێك ئامادەكاریم دەكرد بۆ گەشتێكی خێرا لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست كە دانوستانەكان لەوێ گەیشتبووە بنبەست، شا توشی سەرسوڕمانی كردین بەو بەیاننامەیەی كە تێیدا گەیشتنی بەرێككەوتن لەگەڵ سەددام حسێن ئاشكراكرد و بەگوێرەی ئەوە لە واقیعدا دەستی لە كوردەكان هەڵگرت. شا سنوری خۆی داخست و هەموو یارمەتییەكان بۆ كوردەكان راگرت لەبەرامبەر هەندێك سازشی عێراق لە شەتولعەرەب: ئەو رێڕەوە ئاوییەی كە سنوری ئێران و عێراق دیاری دەكات. لەسەر ئاستی مرۆیی، هەڵسوكەوتەكەی شا دڕندانە بوو، ناكرێت بەرگری لێبكرێت، بەڵام لەبارەی ئەوەی پەیوەندیدارە بە هەڵسەنگاندنی واقیعیانەی ئاسایشی ئێران، دەكرێت تێگەیشتن هەبێت لە بڕیارەكەی هەرچەندە ئازاربەخش بوو، تەنیا دەستوەردانی ئاشكرای ئێران دەیتوانی ئێستا كوردەكان رزگار بكات، بەدڵنیاییش خەرجییەكانی بڕی 360 ملیۆن دۆلاری تێدەپەڕاند كە بارزانی لە ساڵی 1974 داوایكرد، ویلایەتە یەكگرتووەكان كە سەرقاڵبوو بە رزگاربوون لە كۆتوبەندی هیندی چینی، نەیتدەتوانی بیر لە كردنەوەی بەرەیەكی سەربازیی نوێ بكاتەوە، تەنانەت جێگای گومان بوو بیرۆكەیەكی لەوشێوەیە لەسەر ئاستی سیاسیی دروست ببێت، ئەوەش بەهۆی هەڵوێستەكانی كۆنگرێسەوە. من گوێم بە كردەوەكەی شا و فڕوفێڵەكانی نەدا، لە 10ی ئازار/ مارس بروسكەیەكم بۆ نارد و تێبینیم پێدا بەڵام نەگەیشتمە ئەو ئاستەی هەڵسوكەوتەكانی پەسەندبكەم، تێدا بە ناڕاستەوخۆ ئاماژەم بەوەكرد گومانم هەیە لەو دەستكەوت و سودانەی كە شا لای خۆی شاردبونیەوە: ئەوەی تایبەتە بە پرسی كوردەوە هیچ شتێك زیاترم نییە لەوەی كە بەتایبەتی لە دیداری كۆتاییماندا پێم وتیت، ئەوە بۆ خۆت دەمێنێتەوە خاوەن شكۆ كە لە بەرژەوەندی وڵاتەكەت بڕیاری لێبدەیت، سیاسەتەكانی ئێمەش وەكو خوی دەمێننەوە بۆ پشتیوانیكردن لە ئێَران وەكو وڵاتێكی هاوڕێ و لەخۆبردوو بۆ ویلایەتە یەكگرتووەكان. بە گرنگییەكی زۆرەوە چاودێری گەشەكردن و پێشكەوتنی پەیوەندییەكانی عێراق- ئێران و سیاسەتی عێراق لە ناوچەكەتان بەگشتی و بەتایبەتی لە بەرامبەر یەكێتی شۆڤیەت دەكەم. كاتێك هەموو شتێك كۆتایی هات، قارەمانەكانی روبەڕوبونەوە (ئەوانەی دەگەڕێنەوە بۆسەر رابردوو) زۆر بەتوندی هێرشیانكردەسەر ئیدارەی سەرۆك فۆرد، بەدیاریكراویش تیرەكانیان ئاڕاستەی من كرد- بەهۆی دەستهەڵگرتن لە كوردەكان، بەڵام شا بڕیاری خۆیدابوو، ئێمە نە هیچ بەڵگەیەكی لۆژیكی نە ستراتیژیەتێكی گونجاومان نەبوو بۆ قایلكردنی بە پاشگەزبونەوە لەو بڕیارە، بەڵام ئەو چارەسەرەی كە هەندێك لە رەخنەگران لە سیاسەتەكانمان پێشنیازیانكرد ئەوە بوو (هەڕەشە لە شا بكرێت بە راگرتنی یارمەتییەكانمان)، ئەوەش هیچ واتایەكی لۆژیكی نەبوو، چۆن دەكرێت هاوپەیمانێكی سەرەكی هانبدەین بۆ دەستپێكردنی ئۆپەراسیۆنی سەربازی بەبێ هیچ پاڵپشتییەك لەلایەن ئێمەوە، ئەوە تاكە بژاردە بوو كاتێك كۆنگرێس دەستی لەو هاوپەیمانانە هەڵدەگرت كە چەقۆ لەسەر گەردنیان بوو ؟ ئەو روداوانەی كە لەدوای روخانی شاوە رویانداوە راست و دروستی بڕیارەكەی ئێمەیان سەلماند بەوەی ئێرانێكی دۆست دەوڵەتێكە كە بۆ هاوسەنگی هەرێمایەتی و جیهانی ناكرێت دەستی لێ هەڵبگیرێت، شتێكی نەزانانە و سەرشێتانە و نابەرپرسانە بوو سەقامگیری دەوڵەتێكی دۆستی تر تێكبدرێت لەڕێگەی دەستپێكردنی هێرشێكی سیاسییەوە بۆسەر شا یاخود بڕینی یارمەتییەكان لە ئێران. پابەندبونمان بە بەرگریكردن لە ئێران شتێك نەبوو كە هەر كاتێك توڕەبوین پاشەكشێی لێ بكەین، ئەوە گوزارشت بوو لە بەرژەوەندی جیۆسیاسییمان. بۆیە پێویست بوو لەسەرم شایەتحاڵی بەكۆیلەكردنی گەلێكی دۆستی تر بم. من دەمزانی تەنگژەی ناوخۆیی كە دووچاری ئیفلیجی كردبوین پاڵنەر بوو لەوەی رویدا، سەرباری ئەوەی دەتوانرا هەڵسوكەوتەكەی شا وەكو بەهانەیەك بەكاربهێنرێت. لەگەڵ هەرەسهێنانی بەرەنگاریی كورد، مانۆڕە هەمیشەییەكەی واشنتۆن دەستیپێكرد كە خۆی دەبینێتەوە لە دابەشكردنی سەرزەنشت، كۆڵبی یەكەم كەس بوو كە قسەی كرد، لە 13ی ئازار/ مارس بۆنەی داواكارییەكەی بارزانی بۆ بەدەستهێنانی یارمەتی راستەوخۆی قۆستەوە بۆ ئەوەی پێشنیاز بكات ئاژانسی هەواڵگری ناوەندیی بەتەواوەتی لە پرۆژەكە دووربخرێتەوە، بەهۆی ئەوەی سیاسەتی ئەمریكا پێشكەشكردنی یارمەتی لەڕێگەی ئێرانەوە پێویست كردبوو، وەكو كۆڵبی نوسی، سەختە بەرگری بكرێت لە هەر جۆرە یارمەتییەكی راستەوخۆ بۆ كوردەكان لە ئێستادا، بەرەنگاریی هەرەسیهێنا، بە بەراورد بە دۆخی بەرەنگاری لە پێشوودا، ئەو گومانی لەوە هەبوو شا بیەوێت بەردەوامی بدات بە رۆڵی نێوەندگیر بۆ گەیاندنی یارمەتییەكانی ئەمریكا، دوای ئەوەی كە خۆی یارمەتییەكانی بۆ بارزانی راگرت، لەپێناو بەدەستهێنانی كات، كۆڵبی سوربوو لەسەرئەوەی داواكارییەكەی كورد پێویستی بە تاوتوێكردن هەیە لە كاتی گەڕانەوەم لە گەشتە خێراكەم بۆ خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، ئەو لە راپۆرتە هەواڵگرییەكانییەوە باش دەیزانی تا ئەو رۆژە كات لەدەستدەچێت، لەوكاتەدا، كۆڵبی پێشنیازی كرد پشكی كۆمەكەكانی ئاژانس لە مانگی ئازار/ مارس دا بدرێت، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی كوردەكان سۆزدار و سەرەڕۆن، ئەوەش كۆمەكێكی هیچە بەراورد بەو كارەساتەی كە خەریك بوو بەسەریاندا دەهات. وەكو ئەوەی رویدا، نوێنەرەكانی كۆڵبی لە ناوچەكەدا نەیاتوانی خۆیان ناچاربكەن ئەو هەڵوێستە بێباكانە بگرنەبەر، تەنانەت لەو خاڵەشدا، ئەوان بەبێ هیچ جیاكارییەك نەیارێَتی پیشكەشكردنی هەرجۆرە یارمەتییەكی زیاتریان دەكرد بە كوردەكان- یان لانی كەم ئەوە ئەو شتە بوو كە كۆڵبی گواستییەوە بۆ كۆشكی سپی. بەڵام لەگەڵ دەستپێكردنی هێرشی گشتگیر لەلایەن سەددام حسێنەوە بۆسەر كوردەكان، نوێنەرەكانی ئاژانسی هەواڵگریی ناوەندی هەستیان بەو مەرگەساتە تۆقێنەرە كرد كە لە دەوروبەریان رودەدات، ئەوكاتەی كە لە گەشتێكی خێرا بووم بۆ خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، داواكاریی بێئومێدانەی رێبەرانی كوردیان بۆ دەناردم كە هاوپێچكرابوون لەگەڵ چەندین تێبینی سەرزەنشتكارانە، كاتێك هیچ كەسێك وەڵامی نەدابزونەوە، هاوشێوەی ئەوەی لە هیندی چینی رویدا، هەڵدانی بەرپرسیارێتی بۆسەر شانی كەسانی تر ناونیشانی یارییەكە بوو، نوسینگەكەم ئەو شوێنە بوو كە دیاریكرابوو بۆ هەڵگرتنی ئەو بەرپرسیارێتیانە، زیادكردنێكی یارمەتییەكانی ئەمریكا بۆ كوردەكان لە ئەنجامی ئەو فشارانە بوو كە من كردم بۆ سەركەوتن بەسەر نەیارێتی ئاژانسی هەواڵگری ناوەندی بە درێژایی ساڵێكی تەواو، بەڵام ئەوەی وایلێكردم ئێستا وەڵامی ئەو هاوارە بێئومێدانەیە نەدەمەوە كە داوای درێژكردنی دەستی یارمەتییان دەكرد، ئەوە دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی ئەوەی كە دەیڵێم، نەدەكرا هیچ كۆمەكێكی خێرا پێشكەش بكرێت، سنوری ئێران لەبەردەمماندا داخرابوو. قەیرانی كورد بە شێوەیەكی خەمناك كۆتایی هات، هەروەكو ئەوەی جارێكی ترو دوای بیست ساڵ بە هۆی هەندێك هۆكاری بێ بایەخەوە رویدا، ناوچەیەكی جوگرافی سەخت، دژبەیەكی پاڵنەرەكان لەلای وڵاتانی دراوسێ، پاڵنەری دژبەیەكی ناو كۆمەڵگەی كوردی خۆی، بەڵام ئەوانەی دواتر بە پاڵنەری بنەما ئەخلاقییە نەتەوەییەكان قسەیان كرد لەبارەی "بەرژەوەندی تایبەتی" یاخود "ناپاكی"- دوای ئەوەی بێدەنگییان هەڵبژارد، یان لەوە خراپتریان كرد لەبەرامبەر مەرگەساتێكی زۆر تۆقێنەرتر لەوەی هیندی چینی- هەرگیز ئاڕاستەیەكی جێگرەوەیان پێشكەش نەكرد كە لە راستیدا بتوانین شوێنی بكەوین. وەكو پرسێك بۆ لێكۆڵینەوە، مەرگەساتی كورد پێكهاتەیەكی هەمەجۆرە لە ئەنجامگیری، هەر لە سەرەتاوە پێویستی بە رونكردنەوەی ئامانجەكان و بایەخی گەیاندنی مەبەستەكان بەو ئامرازانەی هەیە كە لەبەردەستدان، هەروەها لەگەڵ پێویستی پێداچونەوەی پرۆسەكە بەشێوەیەكی دەوری و بایەخی گونجاندن و كۆكردنەوەی هاوپەیمانەكان. هەموو ئەم بنەما بنەڕەتییانە لە كاتێكی تردا گیرانەبەر، ئەگەر لە ئاستی پێویستیشدا نەبووبن، بەڵام دەركەوت جێبەجێكردنیان لەسەر حاڵەتێكی دیاریكراو كارێكی سەخت و گەمەكردنە. بەهۆی هۆكاری جۆراوجۆرەوە نەمانتوانی سەرچاوەی پێویست بۆ سەركەوتن بەرهەمبهێنین، بەڵام بەبێ ئامادەگیش بۆ روبەڕووبونەوەی لێكەوتەكانی پاشەكشێكردن و دەستهەڵگرتن لە پرۆژەكە ماینەوە، بۆیە كۆششمان كرد بۆ هێشتنەوەی دۆخی سەربازی وەكو ئەوەی هەیە هەروەها ماندووكردنی دوژمنەكەمان بەشێوەیەكی لەسەرخۆ، بەڵام ئەوەی نەمانتوانی لێی تێبگەین لەگەڵ دەستپێكردنی پرۆژەی كوردیدا ئەوە بوو، ناكۆكی ناوخۆیمان تا چ ئاستێك تواناكانی لاوازكردین، تەنانەت لە روانگەی ئەم دوو دەیەی كۆتاییش، ئارەزووم بۆ ئەڵتەرناتیڤەكانی ئەو ئاڕاستەیەی كە هەڵمانبژاردبوو كەمبووەوە، ئەگەر ساڵی 1972 پرۆسەی كوردمان رەتبكردایەتەوە و عێراقییەكانمان ئازادبكردایە بۆ ئەوەی هەوڵەكانیان لەسەر كەنداو چڕبكربكەنەوە، رەوتی دیپلۆماتی دواتری خۆرهەڵاتی ناوەڕاست بە تەواوەتی دەگۆڕا، بە تایبەتیش لە كاتی جەنگی تشرینی یەكەم/ ئۆكتۆبەری 1973 و دواتریش، بەڵام سەبارەت بە گەلی كورد، قوربانی بەردەوامی مێژوو، ئەوە هیچ دڵنەواییەك هەڵناگرێت.  ---------------------------------- * هێنری كیسنجەر هاینز ئەلفرێد كیسنجەر وەزیری پێشووتری ئەمریكا و یەكێك لە سیاسەتمەدارە بەناوبانگەكانی ئەمریكا و جیهان لە 27ی ئایاری 1923 لە فۆرت ، باڤاریا لە ئەڵمانیا لە دایكبووە باوكی مامۆستابووە بەهۆی ئەوەی لە بنەڕەتدا جولەكە بوون خۆی و كەسوكارەكەی ساڵی 1938 لەتری نازییەكان ئەڵمانیایان بەجێهێشتووە و چوونەتە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و پەیوەندیی كردووە بە پەیمانگای جۆرج واشنتن لە نیویۆرك و ساڵی 1948 رەگەزنامەی ئەمریكای بەدەستهێناوە و هەمان ساڵ پەیوەندیكردووە بە سوپاوە. لە سەردەمی جیراڵد فۆرد لە ساڵی 1973 بۆ 1977 وەزیری دەرەوەی ئەمریكا بووە پێش ئەوەش لەسەردەمی سەرۆك ریچار نیكسۆندا راوێژكاری ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریكا بووە، رۆڵێكی دیاری هەبوو لە سیاسەتەی دەرەوەی ئەمریكا وەك سیاسەتی كرانەوە بەڕووی چین و سەردانە بەردەوامەكانی بۆ وڵاتانی عەرەبی و ئیسرائیل كە لە رێككەوتنە كامپ دەیڤد كۆتایی هات لە ساڵی 1978. ساڵی 1983 رۆناڵد ریگان سەرۆكی ئەمریكا پۆستی سەرۆكی دەستەی فیدراڵی پێ سپارد كە بۆ پەرەپێدانی سیاسەتی ئەمریكا بەرامبەر ئەمریكای ناوەڕاست و ساڵی 2001یش جۆرج بوشی كوڕ كردیە بەرپرسی لیژنەی لێكۆڵینەوە لە هێرشەكانی 11ی سێپتەمبەر.

راپۆرتی شیكاری: فازل حەمەڕەفعەت كوردە ئێزدییەكان وەكو كەمینەیەكی پێكهێنەری گەلی عێراق لەناو ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كورسییەكیان وەكو (كۆتا) بۆ تەرخانكراوە. بەپێی ئاماری بەڕێوەبەرایەتی گشتی كاروباری ئێزدییەكان لە حكومەتی هەرێمی كوردستان، ژمارەی ئێزدییەكان لە عێراق دەگاتە (550 هەزار) كەس، بەڵام زیاتر لە (100) هەزار كەسیان كۆچیان كردووە بۆ دەرەوەی وڵات. لە بڕگەی (یەكەم)ی ماددەی (49)ی دەستوری هەمیشەیی عێراق، ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق" ئەنجومەنی نوێنەران لە ژمارەیەك ئەندام پێكدێت بەرێژەی هەر كورسییەك بۆ 100 هەزار كەس..". لەسەر بنەمای ئەم ماددەیەی دەستور و بە لەبەرچاوگرتنی ژمارەیان لە عێراق كە دەوترێت (550 هەزار) كەسن، ئێزدییەكان داوادەكەن ژمارەی كورسییە كۆتاكانیان لە ئەنجومەنی نوێنەران زیادبكرێت، بەڵام ئەم داواكارییەیان لەكاتی هەمواری یاسای هەڵبژاردنەكاندا لە پەرلەمانی عێراق جێبەجێ نەكرا. رۆژی 10ی كانونی یەكەمی ئەمساڵ لەسەر بنەمای سكاڵایەكی یاسایی كە لەبارەی زیادكردنی ژمارەی كورسی ئێزدییەكان لە ئەنجومەنی نوێنەران ئاڕاستەی كرابوو، حوكمێكی دەركرد، كۆمسیۆن لەسەر  بنەمای ماددەی 49ی دەستور پشتیوانی خۆی بۆ زیادكردنی ژمارەی كورسی ئێزدییەكان راگەیاند، بەڵام كاتێك پرسەكە خرایە بەردەم ئەنجومەنی نوێنەران، پشتگوێ خراو نەخرایە دەنگدانەوە. كورتەیەك لەبارەی كوردە ئێزدییەكانەوە ئێزدیی یەكێكە لە ئاینە كۆنەكانی كورد و ناوچەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، زۆرینەی ئێزدییەكان لە پارێزگاكانی نەینەوا و دهۆك نیشتەجێن. زانیاری ئەوتۆ سەبارەت بەم ئاینە لەبەردەستدا نییە، بەهۆی ئەوەی باوەڕدارانی ئەم ئاینە باسی ئاین و بیروباوەڕەكانیان بۆ كەسانی تر ناكەن، ئێزدییەكان لە مێژوودا رووبەڕووی چەندین هەڵمەتی پاكتاوكردن بوونەتەوە، كە دواهەمینیان هێرشی چەكدارەكانی رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی " داعش" بوو بۆسەر شەنگال و ناوچە ئێزدیی نیشنەكانی پارێزگای نەینەوا كە بەهۆیەوە هەزاران  كەسیان لێكوژرا و هەزاران ژن و كچ و منداڵیشان كرانە كۆیلە و كەنیزەك لەلایەن داعشەوە. ئێزدییەكان خۆیان بە تایەفەیەك دادەنێن كە لە ئەزەلەوە هەن و بە تەنها لە وەچەی ئادەمن و بڕوایان وایە كە ئادەم تۆوی خۆی لە دەفرێكدا داناوە و پاشان وەچەی ئێزدیی لێوە پەیدابووە و پاشان خودا حەوای خەڵقكردووە و هاوسەرگیری لەگەڵ ئادەمدا كردووە و مرۆڤەكانی تری جگە لە ئێزدیی لێكەوتوەتەوە و بەوەش خۆیان بە وەچەیەكی زۆر تایبەتمەند دادەنێن. ئێزدییەكان خاوەنی چەندین شوێن و مەزاری پیرۆزن، یەكێك لەوانە مەزاری " شەرفەدینە" لە چیای شەنگال، هەروەها پەرستگای " لالش" لە قەزای شێخانی باكوری خۆرئاوای موسڵ و ئێزدییەكان لە حەجدا دەچنە ئەم پەرستگایە و زۆربەی مەراسیم و سروتە ئاینییەكانیانی تێدا ئەنجامدەدەن. ئێزدییەكان بە زاراوەی كرمانجی ژووری زمانی كوردی قسەدەكەن و زمانی فەرمی مەراسیم و سروتە ئاینییەكانیشانە، خاوەنی سیستمێكی ئاینیی و ئیداریی دێرینن كە لە كۆنەوە بۆیان ماوەتەوە و هەروەها چەند نەریت و كەلەپوری هاوبەشیان لەگەڵ ئاینیەكانی تردا هەیە. بەشێك لە ئێزدییەكان دەڵێن كتێبێكی پیرۆزیان هەیە بەناوی " مەسحەفا رەش" بەڵام زۆرینەیان جەختدەكەنەوە كە ئەم كتێبەیان نەبینوە هەرچەندە جەخت لە بوونی دەكەنەوە. كۆتای ئێزدییەكان بەپێی كۆتای كەمینەكان، كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق كورسییەكی بۆ پێكهاتەی ئێزدیی لە پارێزگای نەینەوا تەرخانكردووە، بۆ بردنەوەی ئەو كورسییە ئێزدییەكان چەند لیستێكیان دروستكردووە، سەرباری ئەوەش هەندێك لە لایەنە عێراقی و كوردییەكان خەڵكانی ئێزدییان لە لیستەكانیان كاندیدكردووە تاوەكو دەنگی ئێزدییەكان بۆخۆیان كێش بكەن. بۆ هەڵبژاردنی 12ی ئایاری ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، سێ لیست بە (6) كاندید ركابەرێتی لەسەر بردنەوەی كورسییە كۆتاكەی ئێزدییەكان دەكەن، لیستێكی تری ئێزدیش بە (16) كاندید چوەتە ناو كێبركێی بردنەوەی كورسییە گشتییەكانی پارێزگای نەینەواوە. لیستی پارتە ئێزیدییەكان لە نەینەوا • تەڤگەری ئێزدیی بۆ چاكسازی و پێشكەوتن: حاجی كەندور سمۆ سەرۆكایەتی دەكات، ئەم بزوتنەوەیە بە 2 كاندید چوەتە ناو ركابەرێتییەكانەوە بۆ بردنەوەی كورسییە تاقانەكەی پێكهاتەی ئێزدیی لە نەینەوا، لە هەڵبژاردنی ساڵی 2014دا ئەم حزبە كورسی كۆتای ئێزدیی لە نەینەوا بردەوە و بەوهۆیەوە حاجی كەندور سمۆ گەیشتە سەر كورسی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، حاجی كەندور ئەمجارەش خۆی كاندیكردوەتەوە و سەرۆكی لیستی حزبەكەیەتی. • پارتی پێشكەوتنخوازی ئێزدیی: ئەمەش یەكێكی ترە لە پارتەكانی پێكهاتەی ئێزدیی، بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران بە (2) كاندید چوەتە ناو ركابەرێتییەكان لەسەر كورسییە كۆتاكەی ئێزدیی لە نەینەوا. • پارتی ئێزدیی دیموكراتی: ئەمە یەكێكە لە پارتە سیاسییە نوێیەكان لەناو پێكهاتەی ئێزدیدا، حەیدەر شەشۆ سەرۆكایەتی دەكات، كە بەمدواییانە لە یەكێتی نیشتمانی كوردستان جیابوەوە و هێزێكی سەربازی دروستكرد بەناوی "هێزی پاراستنی ئێزدخان"، حەیدەر شەشۆ خۆی كاندید نەكردووە، حزبەكەشی كاندیدی بۆ كورسی كۆتای ئێزدییەكان نییە و بە (16) كاندید ركابەرێتی دەكات لەسەر بردنەوەی كورسییە گشتییەكانی پارێزگای نەینەوا، ژنێك بە ناوی (سۆنیا سالم حەسەن) سەرۆكایەتی لیستەكە دەكات. • پارتی ئازادی و دیموكراتی ئێزدیی: ئەمەش حزبێكی نوێی پێكهاتەی ئێزدییەكانە، سەرەتاكانی ساڵی 2017 پێكهێنراوە و مۆڵەتی كاركردنی لە حكومەتی عێراق وەرگرتووە، (قەحتان عەلی) سەرۆكایەتی حزبەكە دەكات، دەوترێت باڵی سیاسی یەكینەكانی پاراستنی گەل (YBS) یە، ئەم حزبە یەكەمجارە بەشداری هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دەكات و بە (2) كاندید كێبركێ لەسەر بردنەوەی كورسی كۆتای ئێزدییەكان دەكات لە نەینەوا. لە هەڵبژاردنی پێشووی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دوو كەسی ئێزدیی گەیشتنە ئەنجومەنی نوێنەران، یەكێكیان (ڤیان دەخیل) بوو كە لەسەر لیستی هاوپەیمانی كوردستانی لە نەینەوا كاندید بوو، ئەوی تر (حاجی كەندور سمۆ) بوو كە لەسەر لیستی بزوتنەوەی ئێزدیی بۆ چاكسازی و پێشكەوتن بۆ كورسی كۆتای ئێزدییەكان خۆی كاندید كردبوو. هەندێك لە كەسایەتییە سیاسییەكانی پێكهاتەی ئێزدیی دەڵێن ئەگەر ئەو دابەشبونە سیاسییە لەنێوان ئێزدییەكان نەبوایە، ئەو پێكهاتەیە دەتوانێت (8) كورسی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بباتەوە، بەمدواییانە و بەر لە نزیكبونەوەی وادەی پێشكەشكردنی ناوی كاندیدەكان بە كۆمسیۆنی هەڵبژاردن، هەندێك هەوڵ هەبوون بۆ دروستكردنی لیستێكی یەكگرتووی ئێزدییەكان، بەڵام دواجار ناكۆكی و پەرتبون زاڵ بوو بەسەر یەكێتی و یەكبون.  

راپۆرتی شیكاری: محەمەد رەئوف ئەگەرچی هێزە ئەمنی و سەربازیەكانی هەرێمی كوردستان بەسەر یەكێتی و پارتیدا دابەشبوون و زۆرینەی هێزەكان سەربەو دوو حزبەن، بەڵام لە هەڵبژاردنەكانی رابردوودا لایەنەكانی دیكەش لە هێزە ئەمنیيەكاندا دەنگیان هێناوە.لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاری 2018 لەدەنگدانی تایبەتدا كە پێش دەنگدانی گشتی بەڕێوە دەچێت، 210 هەزار كەس مافی دەنگدانیان هەیە كە بەشی نزیكەی 5 كورسی پەرلەمانی عێراق دەكات، ئێستا ئەو لایەنەنانەی كە هێزی چەكداریان هەیە بانگەشەكانیان گواستۆتە ناو هێزە ئەمنیيەكان لە كاتێكدا بەپێی یاسا بانگەشە لەناو هێزە ئەمنیيەكان و شوێنە گشتیيەكان پێشێلكاریيە.  هێزەكانی یەكێتی و پارتی بریتین لە:  * یەكەی 80 ی پێشمەرگەی پارتی: 58 هەزار پێشمەرگەیە * یەكەی 70ی پێشمەرگەی یەكێتی: 56 هەزار پێشمەرگەیە *هێزەكانی زێرەڤانی پارتی كە سەر بە وەزارەتی ناوخۆیە: 44 هەزار چەكدارە * هێزی بەرگریی فریاكەوتنی یەكێتی: 22 هەزار چەكدارە چەندین جۆری دیكەی هێزی چەكدار لە ئاسایش و پاسەوان و دژە تیرۆر و پاراستن و زانیاری هەیەو كاریگەری راستەوخۆیان لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردنەكان دەبێت و دەنگی حازری ئەو حزبانەن و چاوی سەرەكیان لەسەریەتی لەبەر ئەوەی بەشی چەند كورسیيەك دەنگ لە هێزی ئەمنی هەیە. بەپێی پرۆژە یاسای بودجەی 2013 وەزارەتی پێشمەرگە ( 118 هەزارو 642 ) پێشمەرگەیە، بەڵام لەراستیدا بەهۆی كەمئەندامانی سەنگەرو پێشمەرگەی دێرین و خانەنشینانەوە زیاتر لە ( 400 هەزار ) كەس لە وەزارەتی پێشمەرگە موچە وەردەگرێت، سەبارەت بە وەزارەتی ناوخۆش كە بەپێی پرۆژە یاسای بودجەی 2013 وەزارەتی ناوخۆ ( 121 هەزار و 841 ) كەسە و  دەزگای ئاساییش ( 31 هەزارو 421 ) كەسەو ئەنجومەنی ئاساییش ( 6 هەزارو 476 ) كەسە، بەڵام لە دەنگدانی تایبەتدا بەوتەی سەرۆكی دەستەی هەڵبژاردنەكانی هەرێم 210 هەزار كەس مافی دەنگدانیان هەیەو پێش هەڵبژاردنی گشتی بەڕێوە دەچێت.  ئەگەر دەنگی لایەنەكان لە هەڵبژاردنی خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان وەربگیرێت لەناو هێزە ئەمنیيەكاندا دەردەكەوێت كە لایەنەكانی تریش پشكیان هەبووە لەناو هێزە ئەمنیەكاندا.  ژمارەی دەنگدەرانی تایبەت كە زۆرینەی زۆری هێزی ئەمنی و سەربازیە لە هەڵبژاردنی 21/9/2013 دا لەكۆی(154 هەزارو 50 ) كەس لە دەنگدانی تایبەت   ( 144 هەزار و 434 ) كەس دەنگیان دا بە رێژەی  (93.8% ) بەپێی ئەنجامی كۆتایی دەنگدانی تایبەت لەسەر ئاستی سێ پارێزگاكەی هەرێم بەم شێوەیە بووە: یەكەم: پارێزگای سلێمانی لە 21/9/2013 لە دوای جیاكردنەوەی دەنگدانی تایبەت لە پارێزگای سلێمانی لە كۆی( 56هەزار و 656 )كەس كە مافی دەنگدانی هەبووە رێژەی بەشداری دەنگدان (95.6% ) زیاتر لە ( 54 هەزارو 164 ) دەنگی داوە بە جۆرێك :  1-    یەكێتی نیشتیمانی كوردستان 27هەزار و 335 دەنگ  2-    بزوتنەوەی گۆڕان 18هەزار و 614دەنگ  3-    یەكگرتووی ئیسلامی 2011 4-    كۆمەڵی ئیسلامی 1980 دەنگ  5-    پارتی دیموكراتی كوردستان 1665 دەنگ. 6-    لایەنەكانی تر   2 هەزار و 726  دووەم/ پارێزگای هەولێر لە 21/9/2013 ئەنجامی دەنگدانی تایبەت لە هەڵبژاردنی 21/9/2013 لە پارێزگای هەولێر كە (62 هەزار و 900 ) كەس مافی دەنگدانی هەبووە  زیاتر ئاستی دەنگدان (93.7% ) لە ( 58 هەزارو 938 ) كەس دەنگیاندا، بەجۆرێك : 1-    پارتی: 38 هەزار و 487 دەنگ 2-    یەكێتی: حەوت هەزار و 148 دەنگ 3-    گۆڕان: پێنج هەزار و 390 دەنگ 4-    پارتی پیشكەوتنخوازی توركمانی: سێ هەزار و 978 دەنگ 5-    كۆمەڵی ئیسلامی: هەزار و 460 دەنگ 6-    یەكگرتووی ئیسلامی: هەزار و 211 دەنگ سێیەم / پارێزگای دهۆك لە 21/9/2013 لە هەڵبژاردنی 21/9/2013 دا لە سنوری پارێزگای دهۆك، لە كۆی (28 هەزار و 997 ) كەس كە مافی دەنگدانیان هەبووە، بەرێژەی (91.5% ) دەنگیانداوە   (26 هەزار و 532) كەس دەنگیانداوە، ژمارەی دەنگی لایەنەكانیش بەم شێوەیەیە:  1-    پارتی دیموكراتی كوردستان بە (19 هەزار و 642) دەنگ،   2-    لیستی‌ كلدان و ئاشوری‌ بە (2 هەزار و 377) دەنگ. 3-    یەكێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستانیش (1 هەزار و 866) دەنگی هێناوە . 4-    یەكگرتوی‌ ئیسلامی بە (1 هەزار و 452) دەنگ. 5-    بزوتنەوەی‌ گۆڕانیش بە (799) دەنگی هێناوە . 6-    كۆمەڵی‌ ئیسلامیش تەنها (126) دەنگی هێناوە . هەربۆیە چاوەڕوان دەكرێت دەنگی لایەنەكانی تر لەناو هێزە ئەمنیيەكاندا هەڵبكشێت، بەو پێیەی لەماوەی چوار ساڵی رابردوودا دەنگی بێزاری و نارەزایی زۆر بوو لەناو هێزە ئەمنیيەكان بەتایبەت لەسەر موچەكانیان، بۆیە چاوەڕوان دەكرێت دەنگی یەكێتی و پارتی خاوەن ماڵ لەناو هێزە ئەمنیيەكان كەمبكات و دەنگی لایەنەكانی تر زیاد بكەن.   

راپۆرتی: نامیق رەسوڵ  ئەمڕۆ 30ی نیسانی 2014 ماوەی یاسایی ئەنجومەنی پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان كۆتایی دێت و تا ئێستاش حكومەتی هەرێمی كوردستان و لایەنە پەیوەندیدارەكان وادەی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی بۆ نوێكردنەوەی ئەنجومەنی پارێزگاكان دیارینەكردووە. هەڵبژاردنی ئەندامانی ئێستای ئەنجومەنی پارێزگاكانی هەرێم نیسانی 2014 لە هەرسێ‌ پارێزگای هەولێر و سلێمانی و دهۆك هاوكات لەگەڵ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقدا بەڕێوەچوو، پارێزگای هەڵەبجەش لەوكاتەدا بڕیاری بە پارێزگابوونی لەلایەن حكومەتەوە نەكەوتبووە بواری جێبەجێكردن بەوهۆیەشەوە هەڵبژاردنی پارێزگاكانی لێئەنجامنەدرا و  تا ئێستاش ئەنجومەنی پارێزگای نییە. ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكانی 2014 یەكەم: پارێزگای هەولێر پارتی دیموكراتی كوردستان: 12 كورسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان : 6 كورسی بزوتنەوەی گۆڕان: 4 كورسی كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان: 2 كورسی یەكگرتووی ئیسلامیی كوردستان: 1 كورسی پێكهاتەكان: 5 كورسی لە پارێزگای هەولێر پارتی دیموكراتی كوردستان دەنگی یەكەمی كورسییەكانی ئەنجومەنی پارێزگای بەدەستهێنا و توانی بە پشتیوانی كورسی پێكهاتەكان حكومەتی خۆجێی پارێزگاكە پێكبهێنێت و " نەوزاد هادی" بكاتە پارێزگار و سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگاش هەر لەدەست حزبەكەیدا بێت و دواتر بۆ بەشداریكردن لە حكومەتی خۆجێیەتی چەند پۆستێكی بەخشییە یەكێتی و گۆڕان و یەكگرتووی ئیسلامیی. دووەم: پارێزگای سلێمانی: بزوتنەوەی گۆڕان: 12 كورسی  پارتی دیموكراتی كوردستان: 3 كورسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان: 11 كورسی كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان: 2 كورسی یەكگرتووی ئیسلامیی كوردستان: 2 كورسی  حزبی سۆسیالیست دیموكراتی كوردستان: 1 كورسی مەسیحیی: 1 كورسی لە پارێزگای سلێمانی هەرچەندە بزوتنەوەی گۆڕان دەنگی یەكەمی پارێزگاكەی  بەدەستهێنا، بەڵام نەیتوانی ( 50+1)ی كورسییەكانی ئەنجومەنی پارێزگا بەدەستبهێنێت تا بتوانێت حكومەتی خۆجێیەتی پارێزگاكە بە تەنها پێكبهێنێت، بۆیە دوای چەندین دانیشتن و گفتوگۆ لەگەڵ یەكێتی نیشتمانی كوردستاندا ساڵی 2014 رێككەوتنێكیان بۆ پێكهێنانی حكومەتی خۆجێی پارێزگای سلێمانی و هەولێر ئیمزاكرد. قەیرانی پارێزگار لە سلێمانی بە گوێرەی رێككەوتنەكە هەریەك لە یەكێتی و گۆڕان بۆ ماوەی دوو ساڵ پۆستی پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە بەڕێوەدەبەن، و سەرەتا یەكێتی بۆ ماوەی دوو ساڵ " ئاسۆ فەرەیدون"ی كردە پارێزگاری سلێمانی و دوای تەواوبوونی ماوەكەی كێشە بۆ كاندیدی گۆڕان " هەڤاڵ ئەبوبەكر" دروست بوو بەهۆی كێشەی یاسایی و نایاسایی بوونی سەرۆكی هەرێمەوە قەیران دروست بوو دوای چارەسەركردنی قەیرانەكە هەڤاڵ ئەبوبەكر وەك پارێزگاری سلێمانی دەستبەكاربوو و بەردەوامە لە پۆستەكەی. ئەمڕۆ 30 نیسان وادەی وەرگرتنی پۆستی پارێزگاری سلێمانی لەلایەن بزوتنەوەی گۆڕانەوە كۆتایی دێت،  یەكێتی نیشتمانی كوردستان لە رێگەی چەند بەرپرسێكییەوە داوای پۆستەكە دەكات، بەڵام تا ئێستا گۆڕان و یەكێتی كە رێككەوتنی سیاسی نێوانیان هەڵپەسێدراوە، لەسەر ئەو پرسە كۆنەبوونەتەوە و پێدەچێت دوای بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ئەو پرسە یەكلایی دەبێتەوە. سێیەم: پارێزگای دهۆك پارتی دیموكراتی كوردستان: 19 كورسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان: 2 كورسی بزوتنەوەی گۆڕان: 1كورسی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان: 3 كورسی پێكهاتەكان: 3 كورسی لە پارێزگای دهۆك پارتی دیموكراتی كوردستان توانی زۆرینەی كورسییەكانی ئەنجومەنی پارێزگا بباتەوە و حكومەتی خۆجێیەتی پێكبهێنێنن بەبێ‌ ئەوەی پێویستی بە هاوپەیمانی بێت لەگەڵ لایەنەكانی تردا، بەڵام دواتر لەگەڵ یەكگرتووی ئیسلامی كوردستاندا رێككەوتنێكی كردو ئێستا یەكگرتوو لەو پارێزگایە لە حكومەتی خۆجێیەتی دهۆكدا بەشدارە. پارێزگای هەڵەبجە: هەڵەبجە بە بڕیارێكی حكومەتی هەرێم كرا بە پارێزگا، سەرەتا بڕیاردرا، ئەنجومەنێكی 25 ئەندامی بۆ ئەو پارێزگایە پێكبهێنرێت بەبێ‌ ئەنجامدانی هەڵبژاردن، حزبەكان لەسەر دابەشكردنی كورسییەكانی ئەو ئەنجومەنە رێككەوتن و كورسییەكی كۆتاش بۆ كاكەییەكانی ئەو پارێزگایە تەرخانكرا، هەرچەندە زۆربەی حزبەكان ناوی كاندیدەكانیان بۆ وەزارەتی ناوخۆ و حكومەتی هەرێم بەرزكردووەتەوە بۆئەوەی فەرمانی دەستبەكاربوونیان بۆ دەربكرێت، بەڵام تا ئێستاش ئەو ئەنجومەنە پێكنەهاتووە و بەشێك لە حزبەكان پێكنەهێنانی دەخنە ئەستۆی پارتی دیموكراتی كوردستان و بڕوایان وایە كە پارتی بە پشكی خۆی لەو ئەنجومەنە قایل نییە و ناخوازێت ئەنجومەنەكە پێكبهێنرێت. ماوەی یاسایی ئەنجومەنی پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان كۆتایی دێت، بەڵام تا ئێستا هاوشێوەی پەرلەمانی كوردستان و سەرۆكایەتی هەرێم وادەی ئەنجامدانەوەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان دیارینەكراوە و تا ئێستا هیچكام لە هەڵبژاردنەكانی هەرێمی كوردستان لە وادەی یاسایی خۆیدا بەڕێوەنەچوون و بەردەوام پەرلەمان و ئەنجومەنی پارێزگاكان وادەی یاساییان بۆ درێژكراوەتەوە و پاشان هەڵبژاردن كراوە.  

راپۆرتی شیكاری: فازل حەمەڕەفعەت بۆ یەكەمجار ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كورسییەكی كۆتای بۆ كوردانی فەیلی لە پارێزگای واست جێگیركرد، (12) كوردی فەیلی كە بەشێوەی حزب و كەسایەتی سەربەخۆ خۆیان كاندید كردووە، كێبركێ لەسەر ئەو كورسییە تاقانەیە دەكەن. كورتەیەكی مێژویی لەبارەی پارێزگای واستەوە پارێزگای واست دەكەوێتە ناوەڕاستی عێراق، شاری كوت مەڵبەندی پارێزگاكەیە، روبەڕی ئەم پارێزگایە (17153) كیلۆمەتر چوارگۆشەیە، واست رێژەی (4%)ی كۆی گشتی روبەڕی عێراق پێكدەهێنێت. پارێزگای واست بەناوبانگە بە بەرهەمهێنانی بەروبومەكانی (گەنم و جۆ و كونجی و خورما)، بەهۆی ئەوەی پارێزگاكە لە شێوەی دروگەیەكدایە و ئاو دەوری داوە، راوەماسی بوەتە سەرچاوەیەكی گرنگ بۆ ئابوری خەڵكی ناوچەكە. لەروی ئیدارییەوە پارێزگای واست پێكدێت لە (6) قەزا و (11) ناحیە، بەپێی دواین داتاكان ژمارەی دانیشتوانی پارێزگاكە دەگاتە (ملیۆنێك و 275 هەزار) كەس. بەپێی ئامارێك كە بەر لە دروستبونی دەوڵەتی عێراق لە 1920 كراوە كە ئەوكات پارێزگای واست ناوی (لیوای كوت) بووە، دابەشبوونی دانیشتوانی ناوچەكە بەمشێوەیە بووە: •    شیعە: 91,5% •    كورد: 8% •    جولەكە: 4,0% •    مەسیحی: 1,0% ئاماری ئێستای كورد لە پارێزگاكە بەتەواوەتی روون نییە، بەڵام لە سنوری ئەم پارێزگایە دوو شارۆچكەی كوردنشین هەن كە بریتین لە قەزای (بەدرە) و ناحیەی (جەسان)، خەڵكی ئەم دوو شارۆچكەیە كوردانی فەیلین. بەدرەو جەسان دوو ناوچەی جێناكۆكن لەنێوان هەرێمی كوردستان و حكومەتی ناوەندی عێراق، كە بەپێی ماددەی 140 دەبێت چارەنوسیان یەكلابكرێتەوە. كورسییەكانی پارێزگای واست لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق  •    (11) كورسی •    1 كورسی كۆتا بۆ كوردانی فەیلی •    كۆتای ژنان كە لە چوارچێوەی (11) كورسییەكەدایە، (3) كورسییە ژمارەی دەنگدەرانی پارێزگای واست بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كە بڕیارە رۆژی 12ی ئایار بەڕێوەبچێت، (717 هەزارو 66) كەس مافی دەنگدانیان هەیە. لەبارەی كوردانی فەیلییەوە كوردە فەیلییەكان لەڕووی مەزهەبییەوە شیعەی جەعفەرین، بەشێوەیەكی گشتی لە ناوچە سنورییەكانی نێوان عێراق و ئێران بڵاوبونەتەوە، لە جەلەولا و خانەقین و مەندەلی لە باكورەوە تاوەكو ناوچەی عەلی غەربی لە باشورو تادەگاتە بەدرەو جەسان و كوت و نعمانیە و عەزیزیە لە پارێزگای واست كوردانی فەیلی نیشتەجێ بوون. لەسەردەمی دەسەڵاتی بەعسدا بەتایبەتی سەددام حسێن، كوردانی فەیلی بە هۆی تۆمەتباركردنیان بە لایەنگریكردن لە ئێران و شیعەبونیان، روبەڕوی سەركوتكاری زۆربونەتەوە، بەوهۆیەوە رژێمی بەعس لەساڵانی هەشتاكاندا زیاتر لە 10 هەزار كورسی فەیلی بەزۆر رەوانەی ئێرانكرد و  ژمارەیەكی زۆریشیان كۆچیان كردووە بۆ ناوچەكانی تری عێراق بەتایبەتی بەغدادی پایتەخت.  كورسی كۆتای كوردانی فەیلی لەخولی ئێستا ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كە خولی سێیەمە، ئەنجومەنی نوێنەران بۆ جاری یەكەم بڕیاریدا هاوشێوەی پێكهاتەكانی (مەسیحی و سابیئە و ئێزیدی و شەبەك)، كورسییەكی كۆتای هەڵبژاردن ببەخشرێت بە كوردانی فەیلی لە پارێزگای واست، بەمشێوەیە ژمارەی كورسی كۆتای كەمینەكان لە عێراق لە (8) كورسییەوە بۆ (9) كورسی زیادكرا. دانانی كورسییە كۆتاكەی كوردانی فەیلی لە پارێزگای واست لەكاتی خۆیدا هەندێك ناڕەزایەتی لێكەوتەوە، هەندێك لە چالاكوان و كەسایەتییەكانی كوردانی فەیلی دەڵێن، دانانی كورسی كۆتای فەیلی لە پارێزگای واست ستەمێكی ترە كە لە فایلییەكان كراوە، چونكە بەوتەی ئەوان چڕی دانیشتوانی كوردانی فەیلی لە بەغدادی پایتەختە نەك لە پارێزگای واست.  بەپێی هەندێك ئاماری نافەرمی زیاتر لە (500 هەزار) دەنگدەری كورد لە بەغداد هەن كە زۆربەیان كوردانی فەیلین. (12) كاندید شەڕی بردنەوەی كۆتای فەیلییەكان دەكەن ژمارەیەك حزبی فەیلی بۆ بردنەوەی كورسی كۆتای فەیلییەكان لە پارێزگای واست لیستی كاندیدیان پێشكەشكردووە، سەرباری حزبەكان، ژمارەیەك كەسایەتی سەربەخۆی كوردانی فەیلی خۆیان كاندید كردووە، بە هەمویانەوە (12) كاندید كێبەركێ لەسەر بردنەوەی كورسییە تاقانەكەی فەیلی دەكەن لە واست. •    بەرەی فەیلی: یەكەم حزبی سیاسیی كوردانی فەیلییە، كۆتاییەكانی ساڵی رابردوو دامەزراوە، ئەم حزبە (2) كاندیدی هەیە بر بردنەوەی كورسی كۆتای فەیلییەكان لە واست. •    گردبونەوەی یەكێتی فەیلی: ئەم گردبونەوەیەش (2) كاندیدی هەیە بۆ بردنەوەی كورسی كۆتای فەیلییەكان لە پارێزگای واست. •    ئیئتیلافی فەیلی عێراقی: ئەم ئیئتیلافە پێكدێت لە هەردوو حزبی (حزبی دیالۆگی فەیلی) و حزبی (كۆنگرەی نیشتیمانی گشتی كوردە فەیلییەكان)، ئیئتیلافەكە (2) كاندیدی هەیە بۆ بردنەوەی كورسی كۆتای فەیلییەكان لە واست. سەرباری حزبەكان، (6) كەسایەتی فەیلی لە پارێزگای واست خۆیان بۆ بردنەوەی كورسی كۆتای فەیلییەكان كاندید كردووە: •    فوئاد عەلی ئەكبەر فەیلی •    مازن عەبدولمونعیم (ئەبو حیدەر) •    دكتۆر فازل عەباس •    دكتۆرە ئەسما شاكر حەمودی •    نەسیر مەحمود (ئەبو سلام الحداد) •    جەعفەر عەبدولجەبار محەمەد بەمەبەستی بردنەوەی دەنگی فەیلییەكان كە دابەشبوون بەسەر بەغداد و واست و دیالە و ناوچەكانی تردا، زۆرێك لە حزب و هاوپەیمانێتییە كوردی و عێراقییەكان لە ناوچە جیاوازەكان خەڵكانی فەیلییان لەناو لیستەكانیان داناوە.  

راپۆرتی: نیاز عەبدوڵا ..... له‌ ماوه‌ی هه‌ڵمه‌ته‌كانی هه‌ڵبژاردنی رابردوو له‌ چوار خولی په‌رله‌مانی كوردستان و سێ خولی هه‌ڵبژاردنه‌كانی په‌رله‌مانی عێراق و ئێستا بۆ خولی چواره‌م، پارتی دیموكراتی كوردستان وه‌ك  ئه‌وه‌ی فه‌رمانڕه‌وایی ره‌های ناوچه‌یه‌كی سیاسی تاپۆكراو بكات به‌ره‌نگاری لایه‌نه‌ سیاسییه‌ نه‌یاره‌كانی بۆته‌وه‌ له‌ ده‌ڤه‌ری بادینان و پارێزگای هه‌ولێر. رۆژی 23ی نیسان سه‌رۆكی لیستی هاوپه‌یمانی سه‌ركه‌وتن له‌ پارێزگای دهۆك ناسڕ به‌گ به‌ (دره‌و میدیا)ی راگه‌یاند "هێزێكی ئاسایشی پارتی سێ‌ كاندیدی لیستەكەیان بەناوه‌كانی ئەنوەر مەعسوم مائی، فادیە حوسێن، عومەر عەلی رفاندووه‌" و داوا له‌و سێ كاندیدە كراوه‌ "لەسەر تەلەفزیۆن كشانەوە و بێبەریبوونی خۆیان لە لیستەكەی عەبادی رابگەیەنن و جوێن بە عەبادی بڵێن، ئەو كاتەش هەر داواكارییەكیان هەبێت بۆیان جێبەجێ دەكرێت" به‌ڵام رۆژێك له‌ دوای رفاندنیان و پێڕاگه‌یاندنی په‌یامه‌كه‌ ئازادكران. ته‌نیا دوای 6رۆژ له‌ رفاندنی كاندیده‌كانی هاوپه‌یمانی سه‌ركه‌وتن، له‌ كاتی بانگه‌شه‌كردنی هه‌ڵبژاردن له‌ناو بازاڕی زاخۆ سه‌ره‌ڕای بوونی هێزه‌ ئه‌منییه‌كانی ئاسایشی زاخۆ و پۆلیس سه‌رۆكی لیستی نه‌وه‌ی نوێ له‌ دهۆك دكتۆر كامه‌ران به‌رواری به‌ دار و به‌رد هێرشیكرایه‌سه‌ر و برینداركرا. دكتۆر كامه‌ران به‌ ئاژانسی هه‌واڵی فوراتی وت "40 بۆ 50 كه‌س به‌ دار و به‌رد هیرشیان كرده‌ سه‌رم، ئه‌و كه‌سانه‌ به‌ به‌رچاوی پۆلیس و ئاسایشی زاخۆ هێرشه‌كه‌یان كرد به‌ڵام ئه‌و هێزانه‌ هیچ كاردانه‌وه‌یه‌كیان نه‌بوو بۆیه‌ هێزه‌ ئه‌منییه‌كان به‌ به‌رپرسیار ده‌زانم له‌م ده‌ستدریژییه‌".  له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی یاسای هه‌مواركراوی ژماره‌ 45ی ساڵی 2013ی هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق و یاسای هه‌مواركراوی ژماره‌ 1ی ساڵی 1992ی ئه‌نجوومه‌نی نیشتیمانی كوردستانی عێراق، له‌گه‌ڵ هه‌ردوو یاسای ژماره‌ 17ی ساڵی 1993ی حیزبه‌كانی هه‌رێمی كوردستان و یاسای ژماره‌ 36ی 2015ی حیزبه‌كانی عێراق ده‌سته‌به‌ری ئازادی ركابه‌ری سیاسیان به‌شێوه‌یه‌كی مه‌ده‌نی كردووه و‌ هێزه‌ سیاسییه‌كان ئازادن كار له‌ سه‌رتاسه‌ری عێراق و هه‌رێمی كوردستان بكه‌ن،‌ به‌ڵام هێشتا له‌ ناوچه‌ی بادینان و هه‌ولێر و مه‌ڵبه‌ندی خێزان و ژیانی سیاسی بنه‌ماڵه‌ی بارزانی له‌ سه‌ری ره‌ش و مه‌سیف سه‌ڵاحه‌ددین هێزه‌ سیاسییه‌كان ناتوانن ژیانی سیاسییان ئاسایی به‌ڕێبكه‌ن و بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان ئه‌نجامبده‌ن. له‌ ساڵی 2005 كاتێك یه‌كگرتووی ئیسلامی له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق بڕیاریدا له‌ ده‌ره‌وه‌ی لیستی هاوپه‌یمانی كوردستانی به‌شداری هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق بكات هێراشكرایه‌ سه‌ر مه‌ڵبه‌ندی 3ی ئه‌و حیزبه‌ له‌ دهۆك، جگه‌ له‌ سووتاندنی باره‌گاكه‌ی چه‌ند كادیرێكی ئه‌و حیزبه‌ كوژران. هه‌ر له‌ ساڵی 2011 له‌و كاته‌ی یه‌كگرتووی ئیسلامی له‌به‌ره‌یه‌كی ئۆپۆزسیۆنی به‌هیزبوون له‌گه‌ڵ بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان و كۆمه‌ڵی ئیسلامی، جارێكی تر هێرشكرایه‌ سه‌ر داموده‌زگا حیزبی و رۆژنامه‌وانییه‌كانی له‌ دهۆك و زاخۆ و سیمێل. له‌ هه‌ردوو رووداوه‌كه‌شدا "هێزه‌ ئه‌منییه‌ ده‌مامكداره‌ حیزبییه‌كانی پارتی دیموكرات" له‌و هێرشانه‌ تۆمه‌تباركران، بۆیه‌ دواتر پارتی یه‌ك لایه‌نه‌ له‌گه‌ڵ یه‌كگرتوو بۆ قه‌ره‌بووكردنه‌وه‌یان دانووستانی كرد. سه‌ره‌ڕای بوونی بڕیاری په‌یڕه‌وی بانگه‌شه‌كانی هه‌ڵبژاردنی كۆمسیۆنی باڵای سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق، كه‌ "بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردن ئازاده‌ بۆ ته‌واوی لیست و قه‌واره‌ سیاسییه‌كان و هاوپه‌یمانی و كاندیه‌كان" به‌ڵام قایمقامی قه‌زای شه‌نگال مه‌حما خه‌لیل له‌ لێدوانیكی بۆ رادیۆ نه‌وا وتوویه‌تی "لەناو خەڵك و كەمپی ئاواره‌كانی قه‌زای شه‌نگال‌ بانگەشەی هەڵبژاردن كێشەی نییە، بەڵام حەشدی شەعبی رێگری دەكات لەوەی كاندیدەكانی پارتی دیموكرات وێنە بڵاوبكەنەوە و بانگەشەی خۆیان بكەن له‌ناو شه‌نگالییه‌كان".  وه‌یس نایف كاندیدی پارتی دیموكرات له‌ پێكهاته‌ی ئێزیدییه‌كانی شه‌نگال رێگرییه‌كانی حه‌شدی شه‌عبی له‌ كاندیده‌كانی پارتی دووپاتكردووه‌ته‌وه‌ و به‌‌ ماڵپه‌ڕی فه‌رمی حیزبه‌كه‌ی وتووه‌ "دوای رووداوه‌كانی 16ی ئۆكتۆبه‌ر ده‌زگا شه‌رعییه‌كانی ئێمه‌ ناتوانن بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ شه‌نگال، ئێستاش كاندیدانی پارتی ناتوانن بچنه‌ شه‌نگال، هه‌روه‌ها 85%ی خه‌ڵكی ئێمه‌ ئاواره‌ن و ئه‌وانه‌ی له‌وێش ماون له‌ژێر ده‌سه‌ڵاتی حه‌شد و سوپای عێراقن، ئه‌وانیش وه‌ك دوژمنێك سه‌یری پارتی ده‌كه‌ن''. پارتی دیموكرات له‌ رێگای قایمقام و كاندیده‌كانی لیسته‌كه‌ی له‌ شه‌نگال حه‌شدی شه‌عبی تۆمه‌تبار ده‌كات به‌ رێگریكردن له‌ بانگه‌شه‌كانیان بۆ‌ هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق. به‌ڵام له‌ رۆژی 27ی نیسان وه‌ك مام فارس یه‌كێك له‌ به‌شدارانی بانگه‌شه‌كانی گۆڕان به‌ (دره‌و میدیا)ی وت "له‌ قه‌زای شه‌قڵاوه‌ له‌ لایه‌ن ژماره‌یه‌ك كه‌سی جل مه‌ده‌نی و كه‌سێك به‌ جلی سه‌ربازییه‌وه‌ به‌ به‌رد و جوێن هێرشمانكرایه‌ سه‌ر".  مام فارس كه‌ له‌ رێگای به‌ردبارانی هێرشكاره‌كانه‌وه‌ له‌گه‌ڵ 4كه‌سی تر برینداركراوه‌،‌ وتی "ئاسایش و خه‌ڵكی سه‌ر به‌ پارتی ئێمه‌یان به‌ردباران كرد، ئه‌وان غه‌دریان له‌ خۆیان كرد وقیمه‌تی ئێمه‌یان به‌رزتركرده‌وه‌ و توڕه‌یی خه‌ڵكی شه‌قڵاوه‌یان زیاتر كرد له‌ به‌رامبه‌ر خۆیان". هه‌مان رۆژ له‌ دوای هێرشه‌كه‌ی شه‌قڵاوه،‌ لاپه‌ڕه‌ی "ئاژانسی پارتی نیوز" له‌ تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی فه‌یسبووك له‌گه‌ڵ دانانی گرته‌ڤیدیۆیه‌كی هێرشه‌كان كه‌ تیایدا لایه‌نگرانی پارتی هوتافی "پێشڕه‌وی كورد پارتییه‌، سه‌رۆكمان بارزانییه‌" ده‌ڵێنه‌وه‌، نووسیویه‌تی "ئه‌مڕۆ شه‌قڵاوه‌ سه‌رۆكی فراكسیۆنی گۆڕان وه‌ چه‌ند كاندیدێك له‌لایه‌ن گه‌له‌وه‌ درانه‌ به‌ر شه‌ق". كاوه‌ محه‌مه‌د سه‌رۆكی لیستی گۆڕان له‌ شاری هه‌ولێر به‌ (دره‌و میدیا)ی وت "ئه‌م جۆره‌ هێرشانه‌ له‌ دژی ئێمه‌ ده‌ره‌نجامی عه‌قڵییه‌تی نادیموكراتیانه‌ی پارتییه‌ و ئه‌وان ده‌یانه‌وێت هه‌ر خۆیان حاكم بن و ئێستاش ده‌زانن له‌ رووی جه‌ماوه‌رییه‌وه‌ رۆژ به‌ رۆژ دۆخیان خراپتر ده‌بێت، بۆیه‌ ئه‌م رێگایانه‌ ده‌گرنه‌به‌ر كه‌ گوزارشته‌ له‌ سیاسه‌تیان".   شه‌وی 22ی نیسان له‌ ناحییه‌ی حاجی ئۆمه‌ران-ی سه‌ر به‌قه‌زای چۆمان په‌لاماری خێمه‌ی بانگه‌شه‌ی گۆران بۆ هه‌ڵبژاردن درا و سووتێندرا، بۆیه‌ بۆ دووه‌م جار له‌ رۆژی 28ی نیسان بنكه‌ی بانگه‌شه‌یان كرده‌وه‌. رۆژی 23ی نیسان-یش له‌ بازاڕی (ته‌یراوه‌)ی شاری هه‌ولێر له‌ لایه‌ن ژماره‌یه‌ك كه‌سی جل مه‌ده‌نی هێرشكرایه‌ سه‌ر بانگه‌شه‌كاران و كاندیده‌كانی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان.  كاوه‌ محه‌مه‌د له‌ باره‌ی بوونی ده‌ستی پارتی دیموكراتی كوردستان له‌و هێرشانه‌ وتی "وه‌ك چۆن له‌ ماوه‌ی رابردوو ده‌سه‌ڵات هێزه‌ ئه‌منییه‌كانی خۆی به‌ به‌رگی مه‌ده‌نی له‌ دژی خۆپیشانده‌ران به‌كارده‌هێنا ئێستاش هه‌مان كارده‌كات، بۆنموونه‌ ئه‌وانه‌ی له‌ بازاڕی ته‌یراوه‌ هێرشیانكرده‌ سه‌رمان ئێمه‌ هه‌ندێكیان ده‌ناسین كه‌ له‌بنه‌ماوه‌ كه‌سی سه‌ربازین و جلی مه‌ده‌نییان پۆشیوه‌، ئه‌مه‌ش به‌ڵگه‌ی ته‌واون بۆ تێوه‌گلانی پارتی له‌و هێرشانه‌". به‌پێی زانیارییه‌كانی سه‌رۆك لیستی گۆڕان له‌ هه‌ولێر، كۆمسیۆنی باڵای سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق له‌ دژی ئه‌و هێرشه‌ی شه‌قڵاوه‌ په‌یوه‌ندیكردووه‌‌ به‌ قایمقامی قه‌زای شه‌قڵاوه‌ به‌ڵام ئه‌و به‌ كۆمسیۆنی راگه‌یاندووه‌ "ده‌بوو بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان به‌ر له هاتنیان بۆ بانگه‌شه‌كردن له‌ شه‌قڵاوه‌ ئاگادارمان بكه‌نه‌وه‌".   

بەپێی بڕگەی دووەمی مادەی دووەمی پەیڕوی بانگەشەی  هەڵبژاردن كەلەلایەن كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانەوە دانراوە، تیایدا هاتووە:  ( بانگەشەی هەڵبژاردن  ئازادە بۆ تەواوی لیست و قەوارە سیاسی و هاوپەیمانێتیەكان و كاندیدەكان  ) . بەڵام زۆرێك لە لیست و قەوارە سیاسی و كاندیداكانی هەڵبژاردن روبەرووی رێگریكردن  و سوكایەتی پێكردن دەبنەوە لە كاتی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكاندا، بەتایبەتیش لە هەولێرو دهۆك و سنوری ژێر دەسەڵاتی پارتی دیموكراتی كوردستان، رێگری لەبەردەم لیستە نەیارەكانی درووست دەكرێت و بانگەشەی هەڵبژاردنیان لێبەرتەسك دەبنەوە، لە كاتێكدا بەرپرسیارێتی حكومەت و دەزگا ئەمنیەكانە ئەركی رەخساندنی ژینگەیەكی لەبار برەخسێنن تا لیستەكان بە ئاسایی بتوانن بەرنامەی خۆیان بگەیننە هاوڵاتیان. پشێوی تەنها لە كوردستان لە ئێستادا لیستە كوردیەكان لە شاری كەركوك و ناوچە جێناكۆكەكان بانگەشەی خۆیان دەكەن، لە كاتێكدا بەشێك لە حزبەكان ئەو ناوچانە بە داگیركراو لەقەڵەم دەدەن و بەشداری هەڵبژاردنیان لەو ناوچانە نەكردووە، بەڵام  ئەگەرچی تا ئێستا بارودۆخی روداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر لەسەر ئەو ناوچانە  ماوەو بەتەواوی ئاسایی نەبۆتەوە، بەڵام بەبەراورد بە خراپی بارودۆخەكە ئاستی بانگەشەی لیستەكان ئاساییە. بەڵام ئێستا ململانێ و رێگریەكان لە هەرێمی كوردستان لە چاو تەواوی پارێزگاكانی تری عێراق جیاوازە، زۆرێك لە لیستەكان نیگەرانیەكانیان ئاراستەی پارتی دیموكراتی كوردستان و دەسەڵاتە ئەمنیەكانی ژێر كۆنترۆڵی ئەو حزبەیە، لە سەرەتای بانگەشەی هەڵبژاردنەكانەوە رێگریەكانی ئەو هێزە بۆ لیستەكانی دیكە دەركەوتوون،  لەیەكەم  شەوی بانگەشەی هەڵبژاردن لە هەرێمی كوردستان بەرپرسانی نەوەی نوێ رایان گەیاند: "لەلایەن چەكدارانی پارتیەوە" لە سۆران هێرشكراوەتە سەر بارەگاكەیان و  هونەر جاسم، ئەندامی ئەنجومەنی نەوەی نوێ لە سۆران رایگەیاندووە، بە مەبەستی رێگری لە بانگەشەی هەڵبژاردن بۆ لیستی نەوەی نوێ،  "ژمارەیەك چەكداری پارتی هەڵیان كوتاوەتە سەر بنكەیەكی نەوەی نوێ لە سۆران و دەستیان بەسەر كەل و پەل و بنكەكەدا گرتووە". بەرپرسانی نەوەی نوێ دەڵێن پێش دەستپێكردنی بانگەشەی هەڵبژاردن پێشێلكارییەكان بەرامبەر لیستی نەوەی نوێ دەستیانپێكرد، پێش كاتژمێر١٢ی شەوی ١٤ مانگ، بۆ رێگریكردنی لە بانگەشەكردن بۆ لیستی نەوەی نوێ، ژمارەیەك چەكدار لە سۆران دەستیان بەسەر بارەگاكە و كەلوپەلەكانی ناویدا گرت.  هاوكات  بەرپرسانی نەوەی نوێ دەڵێن، یەكێتیش لە ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی بەشێك لە پۆستەرەكانی نەوەی نوێی لێكردووەتەوە. لە سلێمانی، كادیرانی پارتی بەشێك لە پۆستەرەكانی لیستی نەوەی نوێیان لێكردەوە و دڕاندیان كە لە نزیك بارەگای لقی چوار پارتیەوە هەڵواسرابوون. هاكات  بەرپرسانی بزووتنەوەی گۆڕان رایانگەیاند كە لەحاجی ئۆمەران ئۆفیسی (بزوتنەوەی گۆڕان) كە بۆ بانگەشەی ھەڵبژاردنی پەرلەمانی عێڕاقی كرابووەوە بەدەستی چەند كەسێكی تاریك بیری نەناسراوەوە سوتێنرا، كە ڕاسپێردراوی دەستەڵات بوون.  بەڵام لە دوو رۆژی رابردوودا لە قەزای شەقڵاوە گرژی درووست دەبێت لە نێوان لایەنگرانی گۆڕان و پارتی ، كاوە محەمەد سەرۆكی لیستی بزتنەوەی گۆڕان لە هەولێر لە نوسێنێكدا سەبارەت بەو روداوە دەنوسێت، لەگەڵ ژمارەیەك لەكاندیدانی لیستەكە و هەڵسوڕاوان، دوای كردنەوەی بنكەی بانگەشە لەشەقڵاوە، سەردانی ناو بازاڕی شارۆچكەكەمان كرد، ئێمە بە هێمنیەوە دەستمانكرد بە بانگەشە بۆ بەرنامەی لیستەكەمان، بەڵام دواتر هەروەك پیشەی هەمیشەییان، چەند شەڵاتییەكی دەسەڵاتدارانی شكستخواردوو، بە قسەی ناشیرین و نابەجێ و هەندێ كاری منداڵبازاڕیانەی دیكە پشێویان خستە ناو بازاڕی شەقڵاوەوە و جارێكی دیكە بۆ هەموو لایەكیان سەلماند كە لە چ مەدرەسەیەك پەروەردە كراون و خاوەن چ ئاكار و رەفتارێكی (دیموكراتیانە)ن ! جگە لەوە، ئەوەی ئەمڕۆ لەشەقڵاوە روویدا و ئەوەی پێشتریش لەحاجی ئۆمەران و گەڕەكی (تەیراوە)ی هەولێر روویاندا، دەرخەری ئەو راستیەشن كە ئەو دەسەڵاتە ترسنۆك و خۆفرۆش و خاكفرۆشە بە تەواوی ئیفلاسی سیاسی و ئەخلاقی كردووە و لەكاتێكدا لەهەولێر فەرشی سوور بۆ عەبادی رادەخات، هاوكات بێ رێزی بەرامبەر مامۆستایان و مووچەخۆران و هێزی كوردستانیی ئۆپۆزسیۆن و رەخنەگری خاوەن ئیرادەی وەك گۆڕان دەكات، چونكە عەبادی بە رزگاركەری خۆی دەزانێت و گۆڕان و گۆڕانخوازان و خەڵكی تووڕە و ناڕازی هەرێمیش بە هەڕەشەی گەورەی سەر وجودی خۆی دەزانێت..    ئەم روداوو رێگری و پشێویانە چاوەڕوان دەكرێت لە رۆژەكانی كۆتایی هەڵمەتی هەڵبژاردن چڕترببنەوەو ململانێی توند لە نێوان لایەنەكان درووست بێت و رێگری و پێشێلكاریەكانیش زیاتر بن، بەو پێیەی چاوەروان دەكرێت لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا گۆڕانكاری لە رێژەی دەنگ و كورسیەكان رووبدات، بەو پێیەی لە چوار ساڵی رابردوو كۆمەڵێك گۆڕانكاری گەورە رویانداوەو كاریگەریان لەسەر ئەنجامی دەنگەكان دەبێت و لیستی نوێش درووست بووە، كە هەموو ئەوانە كاریگەری لەسەر هەڵبژاردنەكان دەبێت و هاوكات سەنگی هێزەكان دەخاتە روو. 

حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق و سەرۆكی ئیئتیلافی سەركەوتن (النصر) لە وتەیەكدا لە كەركوك رایگەیاند، كەركوك وەكو عێراقێكی بچوكراوەیە. عەبادی وتی: كەركوك شاری لێبوردەییە و دەمانەوێت دادپەروەری بەدیبهێنین و هەموو هاوڵاتیان تێیدا هەست بە ئاسایش بكەن. عەبادی كە هاوكات فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكانی عێراقە سەردانی فەرماندەیی دووی ئۆپراسیۆنی تایبەتی كرد لە پارێزگای كەركوك كە ئەو فەرماندەییە بەرپرسیارە لە دۆسیەی ئەمنی كەركوك. لەبارەی دۆسیەی ئەمنی كەركوكەوە عەبادی ئاماژەی بەوەكرد، هێزەكانیان هاوڵاتیانی هەموو پێكهاتەكان دەپارێزن، ئەوان دەیانەوێت دەسەڵاتی فیدراڵی لە كەركوك هەبێت، هەموو هێزەكانیش بەپێی دەستور هێزی فیدراڵین. عەبادی هەر لەم سەردانەیدا بۆ كەركوك سەردانی ماڵی ژمارەیەك لەو ئەفسەرانەی كرد كە لە شەڕی دژ بە داعشدا كوژراون. لەدوای روداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر و كشانەوەی هێزی پێشمەگە لە كەركوك، ئەمە یەكەمجارە حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق سەردانی كەركوك بكات. وێنەكانی سەردانى عەبادی بۆ كەركوك:

حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق و سەرۆكی ئیئتیلافی سەركەوتن (النصر) گەیشتە شاری كەركوك. لەدوای روداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر و كشانەوەی پێشمەرگە لە كەركوك و هاتنی سوپای عێراق و حەشدی شەعبی بۆ كەركوك، یەكەمجارە عەبادی سەردانی ئەو پارێزگایە دەكات، سەردانەكەشی لە چوارچێوەی هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردندایە. پیشتر سوفیان نعێمی سەرۆكی ئیتئلافی " النصر" لە پارێزگای كەركوك ئاشكرایكرد، لەسەردانەكەیدا حەیدەر عەبادی لە یەكێك لە یاریگاكان چاوی بە خەڵك دەكەوێت. بەپێی قسەی نعێمی كە لێدوانی بۆ سایتی سۆمەریەنیوز داوە، هەر لە سەردانەكەیدا بۆ كەركوك، عەبادی بەشداری لە كۆبونەوەیەكی جەماوەری دەكات كە لە هۆڵێكی داخراودا بەڕێوەدەچێت، پاشان سەردانی ماڵی ژمارەیەك لە شەهیدان دەكات لە هەموو پێكهاتەكانی كەركوك. پێشتر و بەر لە سەردانی بۆ كەركوك، عەبادی سەردانی  سلێمانی و هەولێری كرد، بڕیار بوو سەردانی دهۆكیش بكات، بەڵام سەردانەكەی بۆ كاتێكی تر دواخست. بڕیارە دوای سەردانەكەی بۆ كەركوك، حەیدەر عەبادی بەرەو پارێزگای دیالە بەرێبكەوێت.

دوای شەش مانگ راگرتنی بەهۆی ریفرامدۆمەكەی هەرێمی كوردستانەوە، رۆژی هەینی جارێكی تر گەشتە ئاسمانییەكان لە تارانی پایتەختی ئێران بەرەو هەولێر دەستیانپێكردەوە. عەبدوڵا ساڵح بەڕێوەبەری گشتی نوسینگەی پەیوەندییەكانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ كۆماری ئیسلامی ئێران ئاشكرایكرد، گەشتە ئاسمانییەكانی كۆمپانیای فڕۆكەوانی "ماهان"ی ئێرانی لە تارانەوە بەرەو هەولێر دەستیانپێكردوەتەوە. ئەو بەرپرسەی هەرێمی كوردستان لە لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی هەواڵی كۆماری ئیسلامی كە بە "ئیرنا" ناسراوە، ئاماژە بەوەدەكات، خەڵكی كوردستان پێشوازی لە دەستپێكردنەوەی گەشتە ئاسمانییەكانی نێوان تاران و هەولێر دەكەن، چونكە زۆرێك لە خەڵكی كوردستان سەردانی ئێران دەكەن بەمەبەستی گەشتكردن و چارەسەری پزیشكی و دیداری كەسوكاریان. بەڕێوەبەری گشتی نوسینگەی پەیوەندییەكانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ كۆماری ئیسلامی، سوپاسی نێوەندگیری ئێران دەكات لەنێوان حكومەتی هەرێم و حكومەتی بەغداد بەمەبەستی هەڵوەشاندنەوەی قەدەغەی گەشتە ئاسمانییە نێودەوڵەتییەكان لەسەر فڕۆكەخانەی هەولێر. لە یەكەم كاردانەوەدا بەرامبەر ئەو ریفراندۆمەی كە ساڵی رابردوو لە هەرێمی كوردستان بەڕێوەچوو، دەسەڵاتدارانی عێراق گەشتە ئاسمانییە نێودەوڵەتییەكانیان بۆ فڕۆكەخانەكانی هەولێر و سلێمانی قەدەغەكرد.