دوو كاندیدی لیستی نەسری حەیدەر عەبادی لە هەولێر و دهۆك كشانەوەو میدیاكانی پارتیش دەڵێن پەیوەندیان بە پارتیەوە كردووە، كشانەوەی ئەو كاندیدانەی لیستەكەی عەبادی لە كاتێكدایە، كە بونی كاندیدی لیستە عێراقیەكان بەتایبەتیش لیستەكەی عەبادی حزبە كوردیەكانی بەتایبەتیش پارتی توشی ئیحراجی كردووە، چونكە خاڵی سەرەكی بانگەشەی ئەم جارەی پارتی ریفراندۆم و خیانەتی 16ی ئۆكتۆبەرە، كە لەلایەن هێزەكانی عێراق و بەفەرماندەیی حەیدەر عەبادی كراوە، كە بۆ هەڵبژاردنی 12ی ئایار بەشێك لە لیستە عێراقیەكان كاندیدیان لە پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان هەیەو لیستی نەسر حەیدەر عەبادیش 23 كاندیدی لە پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان هەیە.  ئەمرۆ یەكشەمە ھیمان رەمزی، كاندیدی ژمارە 4ی هاوپەیمانیی نەسر، كە حەیدەر عەبادی، سەرۆك وەزیرانی عێراق سەرۆكایەتیی دەكات، كشانەوەی خۆی لەو ھاوپەیمانێتیەكە راگەیاند، ئەگەرچی ئەو كاندیدە پاساوی كشانەوەی بۆ ئەوە گەڕاندۆتەوە كە هاوپەیمانێتیەكەی عەبادی تەنها ئامانجی بەدەستهێنانی كورسیە نەك بەدەستهێنانی مافی هاوڵاتیان. لە رۆژی ٣/٥/٢٠١٨ رەوشەن عەبدولسەلام، كاندیدی ژمارەی 3ی هاوپەیمانی نەسری حەیدەر عەبای لە پارێزگای دهۆك كشانەوەی خۆی لەو هاوپەیمانێتیە راگەیاندوو میدیاكانی پارتیش رایان گەیاند كە هاتۆتە ناو ریزەكانی پارتیەوە. دەوترێت، بەشێك لە كشانەوەی كاندیداكان پەیوەندی بە فشاری پارتیەوە هەیە لەسەر كاندیدانەو بەشێكی پەیوەستە بە ئیغرای مادی و بۆ ئەو كاندیدانەو بەشێكیشیان دەوترێت پێشتر پارتی بە پلان ئەو كاندیدانەی خزاندۆتە ناو لیستەكەی عەبادیەوە بۆ ئەوەی لە كۆتایی بانگەشەدا بیانكشێنێتەوە.  ................................... بیرهێنانەوە هاوپەیمانی سەركەوتن " النصر": هاوپەیمانی سەركەوتن كە حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق سەرۆكایەتی دەكات لە (سلێمانی و هەولێر و دهۆك) لیستی كاندیدی بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران هەیە، لیستەكەی عەبادی لە سلێمانی (9) كاندید لەخۆدەگرێت: 1-     ژیان عەبدوڵا نوری عەبدوڵا 2-     محەمەد نوری سەیفەدین محەمەد نوری محەمەد سەعید 3-    ئیبراهیم رەشید عەبدوڵا عارف 4-     بەكر حەبیب مەحمود محەمەد 5-    ئومێد عەبدوڵا ساڵح عەبدولڕەحمان 6-     شادمان رەشید زۆراب عەلی 7-     سائیرە ئەكرەم محەمەد ساڵح 8-     شیان رەشید رەحیم ئەمین 9-     عیماد ئیسماعیل عەبدولقادر یوسف عەممار حەكیم 14 كاندیدی لە سلێمانی هەیە، ئەیاد عەلاوی 4 كاندیدی لە سلێمانی هەیە، عەبادی لە سلێمانی 9 كاندیدی هەیە، عەبادی لە هەولێر 8 كاندیدی هەیە، عەبادی لە دهۆك 6 كاندیدی هەیە   هاوپەیمانی سەركەوتن لە پارێزگای هەولێریش لیستێكی كاندیدی بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران هەیە، لیستەكەی هەولێری حەیدەر عەبادی پێكدێت لە (8) كاندید: 1-    جەرجیس محەمەد حسێن عەدیل (جەرجیس گولیزادە)/ سەرۆكی لیست 2-    عیماد كەمال سەعید مەولود 3-    بەدیع شەرەفەدین عەزیز رەفیق 4-    هێمن رەمزی مەحمود عەلی 5-    خالید عەلی فارس ئەمین 6-    ئیبراهیم سەمین ئەمین خورشید 7-    ئەسرا شەرەفەدین عەزیز رەفیق 8-    فەرقەد محەمەد زەیدان زەنون هاوپەیمانێتییەكەی عەبادی بەهەمان شێوە لە پارێزگای دهۆك لیستی هەیە بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران، لیستەكەی عەبادی لە پارێزگای دهۆك پێكدێت لە (6) كاندید: 1-     ناسر تۆفیق رەشید/ سەرۆكی لیست 2-     شێركۆ عابید محەمەد رەشید 3-     رەوشەن عەبدولسەلام حەسەن ئەتروشی 4-     ئەنوەر محەمەد مەعسوم ئەنوەر 5-     فادیە حسێن محەمەد ئەمین 6-     عومەر عەلی سەعید عەبدولقادر رەوتی نیشتمانی عەشائیری لە عێراق ئەمەش رەوتێكی عێراقییە و لە پارێزگای هەولێر لیستێكی هەیە و لیستەكە لە (6) كاندیدی هەیە: 1-    فەیسەڵ عارەب حەمەد ئیسماعیل 2-    زانا عەزیز كەریم جەرجیس / سەرۆك زانا 3-    فازیل عەزیز كەریم جەرجیس 4-    دڵخۆش قادر ئیبراهیم قادر 5-    مژدە عەزیز كەریم جەرجیس 6-    دانا عەزیز كەریم جەرجیس   http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=402

لەسەر داوای بریكاری نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان، دادگای فیدراڵی عێراق تەماشاكردنی سكاڵایەكی لەسەر هەناردەی نەوتی هەرێم بەشێوەیەكی راستەوخۆ بۆ دەرەوە، دواخست. ئیاس سامۆك وتەبێژی فەرمی دادگای فیدراڵی عێراق لە بەیاننامەیەكدا ئاشكرایكرد، دادگای فیدراڵیی بە سەرۆكایەتی دادوەر مدحەت مەحمود و ئامادەبوونی هەموو دادوەران، كۆبوەتەوە بۆ تەماشاكردنی سكاڵایەتی وەزیری نەوتی عێراق لەسەر وەزیری سامانە سروشتییەكانی هەرێمی كوردستان. بەپێی قسەی وتەبێژی دادگای فیدراڵی، لە دانیشتنەكەدا بریكاری هەریەكە لە سەرۆك وەزیرانی فیدراڵی عێراق و بریكاری وەزیری دارایی فیدراڵ و بریكاری سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی كوردستان ئامادەبوون. لە دانیشتنەكەی دادگای فیدراڵیدا، بریكاری نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان داوایكرد تەماشاكردنی سكاڵاكە دوابخرێت بەمەبەستی ئامادەكردنی لیستی وەڵامەكان، لەسەر بنەمای ئەم داوایە، دادگا تەماشاكردنی دۆسییەكەی بۆ رۆژی 3ی حوزەیرانی داهاتوو دواخست. جەبار لعێبی وەزیری نەوتی عێراق لە دادگا فیدراڵی عێراق لەبارەی نادەستوریبوونی هەناردەی نەوتی هەرێم بۆ دەرەوە، سكاڵایەكی لەسەر ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتییەكانی هەرێم تۆماركردووە و داوادەكات هەرێم نەوتەكەی رادەستی حكومەتی ناوەند بكات و پارەی هەموو ئەو نەوتەش بگەڕێنێتەوە كە پێشتر بەشێوەی سەربەخۆ فرۆشتویەتی. نەوت یەكێكە لە دۆسیە هەڵپەسێردراوەكان لەنێوان حكومەتی هەرێم و بەغداد، بەهۆی ئەوەی تائێستا ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق نەیتوانیوە یاسای تایبەت بە نەوت و غاز پەسەند بكات، پرسی چۆنیەتی دەرهێنان و فرۆشتنی نەوت بە ناڕوونی ماوەتەوە، حكومەتی ناوەندی عێراق دۆسیەی فرۆشتنی نەوتی هەرێمی بەستوەتەوە بە بودجەی عێراقەوە، لەبەرامبەر رادەستكردنی پشكی هەرێم لە بودجەی فیدراڵ داوای رادەستكردنی نەوت لە هەرێم دەكات. لە ماوەی رابردوودا حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕیاریدا بەشێوەی سەربەخۆ نەوت بفرۆشێت، بەڵام بەهۆی ناڕەزایەتی حكومەتی عێراقەوە پرۆسەی فرۆشتنی نەوتی هەرێم لەسەر ئاستی جیهان روبەڕوی گرێ و گۆڵ بووەوە. دواخستی پرسی بڕیاردان لەسەر سكاڵاكەی وەزیری نەوتی عێراق لەبارەی دۆسیەی نەوتی هەرێمی كوردستانەوە لەلایەن دادگای فیدراڵییەوە رەنگە هۆكارەكەی بۆ ئەوە بگەڕێتەوە، دوای بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق جارێكی تر گفتوگۆ لەنێوان هەرێم و بەغداد لەبارەی نەوتەوە دەستپێدەكاتەوە.  

ئەگەرچی پارێزگای هەولێر لەژێر دەسەڵات و كۆنترۆڵی پارتی دیموكراتی كوردستاندایە، بەڵام لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق 30/4/2014، كە (936557) هاوڵاتی مافی دەنگدانیان هەبووە و (744489) هاوڵاتیش دەنگیانداوە، پارتی دیموكراتی كوردستان  توانی (354735) دەنگ بەدەست بهێنێت بەرێژەی (48% ) و ، بەڵام لایەنەكانی تر پێكەوە ( یەكێتی ، گۆڕان، كۆمەڵ، یەكگرتوو) پێكەوە (379562 ) دەنگیان هێناوە بەرێژەی ( 52%)ی پارێزگای هەولێرە لەگەڵ ( 8 ) كورسی لەكۆی 15 كورسی ئەنجومەنی نوێنەران، بە جۆرێك یەكێتی نیشتیمانی كوردستان (168688) دەنگی بەدەستهێناوە بەڕێژەی (23%) و لیستی گۆڕان توانی (104059) دەنگ بەدەستبهێنێت بەڕێژەی (14%) و  لیستی كۆمەڵی ئیسلامیی (80492) دەنگ بەڕێژەی (11%) و لیستی یەكگرتووی ئیسلامیی (26323) دەنگ و بەڕێژەی (4%)ی دەنگەكان بەدەست بهێنێت، بەڵام لەم هەڵبژاردنەدا رێژەی دەنگی لایەنەكان زیاتر بوو لە پارتی كە پارتی 48% و لایەنەكانی تریش لە 52%ی دەنگەكانیان مسۆگەر كردووە. لە كۆی 15 كورسی ئەنجومەنی نوێنەرانیش لە 2014 پارتی 7 كورسی و لایەنەكانی تریش 8 كورسیان بەدەستهێناوە، چاوەڕوان دەكرێت لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاری داهاتوودا نەخشە سیاسیەكە گۆڕانكاری زیاتر بەخۆیەوە ببینێت

لێهاتوویی كاندید لە بەڕێوەبردنی هەڵمەتی هەڵبژاردندا ئامادەكردنی: فازل حەمەڕەفعەت كاندیدی هەڵبژاردنەكان چۆن هەڵمەتی هەڵبژاردن بەڕێوەدەبات و دەتوانێت متمانەی دەنگدەران بەدەستبهێنێت ؟ ئەمە پرۆسەیەكی سەخت و ماندوكەرە، پێویستی بە هونەر و لێهاتوویی هەیە، چونكە وەكو چەكێكی دوو سەرەیە، هەر هەڵەیەك بەشێوەی نەرێنی لەسەر كاندید دەكەوێت. مەبەست لە لێهاتوویی چییە ؟ لێهاتوویی بریتییە لە هونەری بەكارهێنان و قۆستنەوەی تواناكان بەشێوەیەكی باش، گوزارشتە لە شارەزایی و خوێندنەوەی ئەزمونەكان و كاركردن لەسەریان. مەبەست لە بەڕێوەبردن چییە ؟ كۆمەڵێك بنەما و پرۆسەی بەردەوامە لەپێناو بەكارهێنانی ئەو سامان و توانا مرۆیی و مادییانەی كە لەبەردەستدان و قۆستنەوەیان بە باشترین شێوە بە ئاڕاستەی بەدیهێنانی ئامانجێكی دیاریكراوی رون و ئاشكرا. لەرێگەی بەڕێوەبردنێكی باشەوە ئەوانەی كە هەڵمەتی هەڵبژاردن بەڕێوەدەبەن بڕیار لەسەر ئەوە دەدەن چیان دەوێت، چی دەكەن، لە كوێ و چۆن و لە چ كاتێكدا، كامەیە تواناكانی بەردەستیان؟، خەڵكەكانیان كامانەن؟ مەبەست لە هەڵمەتی هەڵبژاردن چییە ؟ كۆمەڵێك چالاكی پەیوەندیگرتنی پلان بۆداڕێژراوی رێكخراوە, كە تاك یاخود كوتلەیەك یاخود پارتێك دەیكات بەدوور لە هەركارێكی هەڕەمەكی، بەمەبەستی بەدەستهێنانی زۆرترین دەنگی دەنگدەران.             * ئامانجەكانی هەڵمەتی هەڵبژاردن هەر هەڵمەتێكی هەڵبژاردن كار بۆ بەدیهێنانی سێ ئەركی هاوسەنگ دەكات: 1-    گرەنتیكردنی دەنگی دەنگدەرانی لایەنگری پارتەكەی، لەرێگای چەسپاندن و بەهێزكردنی هەڵوێستەكانیان و پاراستنیان لە كاریگەری پروپاگەندەی ركابەرەكانی. 2-    دانانی كاریگەری لەسەر زۆرترینی ئەو توێژانەی كە بێلایەنن، ئەمانە ئەو توێژانەن كە لەلایەن هەموو كاندیدەكانەوە كراونەتە ئامانج. 3-    پوچەڵكردنەوەی هەڵوێستی ركابەرەكان و گۆڕینی ئاڕاستە و بێ متمانەكردنی دەنگدەران بە بەرنامە و بیروبۆچونەكانیان.                *گرنگترین ئامرازە بەكارهێنراوەكانی پەیوەندیكردن لە هەڵمەتی هەڵبژاردندا * بەسەركردنەوەی ماڵ و كۆبونەوەكان و هەر جۆرە پەیوەندییەكی تایبەتی * پۆستەری تایبەت بە بەرنامەی هەڵبژاردن * پۆستەری تایبەت بە لیستی هەڵبژاردن و ژیاننامەی كاندیدەكان * لافیتەی قوماش و كاغەزی كە گوزارشت لە بەرنامەی هەڵبژاردن بكات * كاغەز و نامەی پێچراوەی رەنگاوڕەنگ كە بەرنامەی هەڵبژاردنی كاندیدەكان لەخۆبگرێت * دروشمی دیوارەكان كە هەمان ناوەڕۆكی تابلۆ قوماشییەكان لەخۆدەگرێت * ئۆتۆمبیلی بانگەشەكردنی گەڕۆك كە بانگەواو بۆ بەرنامەی هەڵبژاردن و ناوی كاندیدەكان دەكات * بانگەشە و ریكلامی هەڵبژاردن لە دەزگا راگەیاندنە جەماوەرییەكان * فێستیڤاڵ و رێپێوانە جەماوەرییەكان                 *قۆناغەكانی پلانی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن هەر پرۆسەیەكی پلاندانان بۆ هەڵمەتی هەڵبژاردن بەچەند قۆناغێكی جۆراو و گرنگ و یەكانگیردا تێدەپەڕێت، گرنگترینیان: 1-     خۆئامادەكردنی كاندیدەكان و دیاركردنی باشترین بژاردە  2-    ئامادەكردنی تۆمار و زانیارییەكان لەبارەی بازنەكانی هەڵبژاردنەوە 3-    خوێندنەوەی ژینگەی هەڵبژاردن لەڕووی كێشە و بەربەست و دەنگدەرو ركابەرەكانەوە.. هەموو ئەو شتانەی كە تایبەتن بەو بازنانەی كە هەڵبژاردنیان تێدا بەڕێوەدەچێت 4-    ئامادەكردنی بەرنامەی هەڵبژاردن لەسەر بنەمای هەڵبژاردنەمانی پێشوتر، دەبێت بەرنامەكان رون و واقیعی بێت و پەیوەندیداربێت بە جەماوەرەوە 5-    دانانی پلانێكی دارایی بۆ دابینكردنی پارەی هەڵمەتی هەڵبژاردن 6-    دیاریكردنی ئامرازەكانی پەیوەندیكردنی گونجاو و ئامرازەكانی بانگەشەكردن 7-    خشتەكردنی هەڵمەتی هەڵبژاردن و شێوازی جێبەجێكردنی                          *ئامرازەكانی لێهاتوویی بۆ جێبەجێكردن (10) بابەت هەن كە وەكو لێهاتوویی بنەڕەتی پێویستن بۆ جێبەجێكردنی پلانی هەڵبژاردن ئەژماردەكرێن. یەكەم: دیاریكردنی باشترین كاندید لەناو كۆمەڵێكی زۆری كاندیدەكان و دیاریكردنی باشترین پێوەر بۆ هەڵبژاردنی ئەم خەسڵەتانە: 1-    دەبێت كاندید كۆمەڵایەتی بێت بەو واتایەی دەبێت ئامادەگی كۆمەڵایەتی هەبێت و لەلای خەڵك قبوڵكراو بێت، ئاكاری باش بێت و مامەڵەی دۆستانە بكات. 2-    شێوە و روخساری قبوڵكراو بێت، خەندەیەكی ئارامی هەبێت كە بتوانێت بەهۆیەوە روبەڕوی خەڵك ببێتەوە. 3-    كەسێك نەبێ كە بەشێوەیەكی خێرا توڕە ببێت، چونكە دەبێت لەگەڵ هەموو رەنگەكانی خەڵكدا مامەڵەبكات چ یار و چ نەیار و خەڵكی حەماسی، بۆیە دەبێت كاندید كەسێكی خۆگر و بەتوانابێت لە گفتوكۆكردن و قایلكردندا، بەرامبەرەكانی قبوڵبكات و بەرگەی رەخنەكانیان بگرێت هەرچەندە توندیش بێت. 4-    زمانپاراو بێت لە قسەكردن و توانای كوێگرتنی هەبێت بەشێوەیەكی باش. 5-    كاریزما: ئەمە تایبەتمەندییەكە كە دیاریكردنی كارێكی ئاستەنگە، بەڵام دەتوانرێت بە ئاسانی بناسرێتەوە لەكاتی مامەڵەكردن لەگەڵ خەڵكدا، دیارترین رەگەزەكانی ئەم تایبەتمەندییە رێكپۆشی و وردبینییە لە قسەكردندا، ئەو كەسەی كە كاریزمای هەیە بەڕێزەوە مامەڵە دەكات و خەڵك بەلای خۆیدا كێش دەكات. 6-    بابەتیبون: ئەمە توانای تەماشاكردنی بابەتەكانە بەدوور لە بۆچونی كەسی و حزبی و لایەنداریكردن بۆ لایەنێك، بەواتای پاراستنی بەرژەوەندی گشتی. 7-    دەبێت كاندید رۆشنبیر بێت و زانیاری لەبارەی هەموو جۆرەكانی زانست و روداوەكان هەبێت. 8-    بایەخدان بە خەڵك و حەزی یارمەتیدانی ئەوانی تر دووەم: بونی گوتارێكی میدیایی باش و روون بەپێی ئەم تایبەتمەندییانە: 1-    بابەتیبون و بێلایەنی و نەشێواندنی بابەتەكان 2-    راستگۆیی و دووركەوتنەوە لە درۆكردن و دروستكردنی بابەت 3-    شایەتحاڵ و بەڵگە و ئارگیۆمێنت 4-    لەبەرچاوگرتنی باری دەرونی وەرگرەكان 5-    لەبەرچاوگرتنی پێداویستی و خواست و ئازارەكانی خەڵك 6-    پسپۆڕَتی و دەرنەچون لە بابەتە باوەكان. 7-    زمانی قسەكردن لەگەڵ تاك و لەگەڵ كۆمەڵ 8-    نادژیەكی لەگەڵ سیاسەتی گشتی بزوتنەوەكە 9-    نادژیەكی لەگەڵ سیاسەتی گشتی بزوتنەوەكە و فیكرە سیاسییەكەی لەكاتی راگەیانی بۆ رایگشتی 10-    شارەزایی زمانەوانی لە بواری رێزمان و نوسیندا سێیەم: بونی بارەگایەكی هەڵبژاردنی ئاشكرا و دابینكردنی هەموو هۆكارە پێویستەكانی پەیوەندیكردن بۆی، تێیدا تیمێكی راهێنراو سەرپەرشتی جێبەجێكردنی كەمپەینەكە بكەن و ناونیشانێكی هەبێت بۆ لیستی كاندید و راگەیاندنكار و جەماوەر. چوارەم: بوونی لیژنەیەكی هەڵبژاردن كە سەرۆكێكی هەبێت و هەموو پێداویستییە پیشەییەكانی هەبێت وەكو یاسا و راگەیاندن و بەڕێوەبەرایەتی و ئابوری.. سەرپەرشتی هەموو  پرۆسەی هەڵبژاردن بكات لە سەرەتاوە بۆ كۆتایی. پێنجەم: بوونی وتەبێژێكی میدیایی تایبەتمەند، خاوەنی گوتارێكی میدیایی باش بێت، ئەو تایبەتمەندییەی هەبێت كە زمانحاڵی لیستی كاندیدەكە بێت، ئەمە دەكرێت هۆكار بێت بۆ رێگرتن لە لێدوانی دژبەیەكی كاندیدەكان كە زۆرجار رودەدات، مەرج نییە ئەو كەسە خۆی لەناو لیستەكەدا بێت، بەڵام باشترە یەكێك بێت لە كاندیدەكان. شەشەم: بەكاارهێنانی باشترین ئامرازەكانی پەیوەندیكردن لە بواری هەڵبژاردندا، هەر ئامرازێك تایبەتمەندی خۆی هەیە، هەموو جەماوەرێكیش تایبەتمەندی خۆی هەیە، لێهاتوویی لێرەدا ئەوەیە ئامرازێك بەكاربهێنین كە گونجاو بێت لەگەڵ جەماوەر لە كاتێكی گونجاودا، بۆ نموونە: -    بەكارنەهێنانی رۆژنامە و گۆڤارەكان لە گوندەكاندا، چونكە زۆرینەی خەڵكی ئەو گوندانە نەخوێندەوارن. -    بەكارنەهێنانی ئەو ئامرازانەی كە خەرجییان زۆرە لەو هەڵمەتانەی هەڵبژاردندا كە بەرفراوان نین وەكو كەناڵە ئاسمانییەكان. -    دابەشكردن و خشتەكردنی بەكارهێنانی ئەو ئامرازانە و تێكەڵنەكردنیان لەگەڵ یەكتری، بەكارهێنانیان بەشێوەی خشتەكاری بەدرێژایی هەڵمەتەكە. -    دەبێت بەشێوەیەكی زیاتر پشت بە پەیوەندی تاكەكەسی ببەسرێت، بانگەوازی تاكەكەسی، سەردانی مەیدانی، دروستكردنی پەیوەندی گشتی و مرۆیی. حەوتەم: وردبینیكردن لە خەرجییەكان بەشێوەیەكی باش، خەمڵاندنی بەشێوەیەكی باش، دیاریكردنی بودجەی كەمپەینەكە و كاركردن بەپێی بودجەكان. هەشتەم: هەڵبژاردنی سەرەتایەك بۆ كەمپەینی هەڵبژاردن بەشێوەیەكی زانستی، شارەزایان سێ‌ سەرەتایان بۆ جێبەجێكردنی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن داناوە كە ئەمانەن: -    سەرەتایەكی بەهێز و كەمی لەسەرخۆ -    سەرەتایەكی دیاریكراو و زیادكردنی لەسەرخۆ -    سەرەتاییەكی هاوسەنگ ودووبارەكردنەوەی هێز و لاوازی لەگەڵ بەكارهێنانی هەر ئامرازێكی نوێدا هەندێك لە شارەزایان پێیانوایە جێبەجێكردنی هەڵمەتی هەڵبژاردن بەم قۆناغانەدا تێدەپەڕێت: -    قۆناغی نمایشكردنی كاندیدە بۆ جەماوەر بەر لەكاندیدكردنی بۆ زانینی بۆچونی خەڵك دواتر خستنەڕووی بەرنامەی هەڵبژاردن -    قۆناغی بڵاوبونەوە و جێبەجێكردنی بەشێوەیەكی ئاشكرا و بەكارهێنانی هەموو ئامراز و هۆكارەكان و دووبارەكردنەوە. -    قۆناغی سەرەنج خستنەسەر چالاكی لەسەر پرسە تایبەت و چارەنوسسازەكان. -    قۆناغی هێرشكردنەسەر ركابەرەكان و پوچەڵكردنەوەی بەرنامەكانیان. ناتوانین بڕیار لەسەر باشترین سەرەتا بۆ دەستپێكردنی كەمپەینی هەڵبژاردن بدەین، بەڵام لە هەموو حاڵەتەكاندا دەبێت خوێندنەوە بۆ سەرەتای دەستپێكردنی كەمپەین بكرێت و لەسەر بنەمایەی زانیاری روون بەڕێوەبچێت، پێدەچێت لەگەڵ هەر جۆرێك لە جۆرەكانی هەڵبژاردندا یاخود هەموو قۆناغێك لە قۆناغەكانی هەڵبژاردندا جۆرێك لە جۆرەكانی دەستپێكی بانگەشەی هەڵبژاردنی بۆ بگونجێت. نۆیەم: چاودێریكردنی رۆژی دەنگدان بەشێوەیەكی باش و بینینی وەكو رۆژێكی نائاسایی، دەبێت تێدا گوتارەكان یەكبخرێت، هەواڵ بڵاونەكرێتەوە مەگەر بەشێوەیەكی ناوەندی نەبێت، چاودێریكردنی پێشێلكارییەكان و چارەسەركردنی یەك بەیەكیان. رۆژی دەنگدان لەرێگەی ژوورێكی عەمەلیاتەوە بەڕێوەدەبرێت كە هەموو ئامرازە خێراكانی پەیوەندیكردنی بۆ دابینكرابێت و تیمێكی هەبێت كە پەیوەستكرابێت بە لیژنەی سەرپەرشتیكردنی هەڵبژاردنەكانەوە، ئەمەش بەمەبەستی وەرگرتنی زانیاری راست و دروست و راگەیاندنیان بەشێوەیەكی ئازایانە لەكاتی دەرچونی ئەنجامەكاندا جا ئەگەر ئەنجامەكە بردنەوەی هەڵبژاردن بێت یاخود دۆڕاندنی. دەیەم: ئامادەكردنی رەشنوسێك بۆ گوزارشتكردن لە بردنەوەی هەڵبژاردن بەشێوەیەكی ئارام و لەسەرخۆ و دوور لە توڕەیی و جنێودان و گوازارشتكردن لەسەركەوتن بەشێوەیەكی خاكیانە و دڵنیاكردنەوەی لایەنە دۆڕاوەكان و سوپاسكردنیان، هەروەها سوپاسكردنی ئەو لایەنانەی كە هەڵبژاردنەكەیان سەرخستووە، هاوكات ئامادەكردنی رەشنوێك بۆ گوزارشتكردنێكی دیموكراتیانە لە كاتی دۆڕاندنی هەڵبژاردن و پیرۆزباییكردن لە لایەنە براوەكان و راگەیاندنی هەماهەنگیكردن لەگەڵیان، هەروەها سوپاسكردنی ئەو لایەنانەی كە هەڵبژاردنەكەیان سەرخستووە و رونكردنەوەی ژمارەی دەنگەكانی پارتەكە لە هەڵبژاردنەكەدا.

درەو میدیا "شاڕێی گۆڕانكاری سندوقەكانی دەنگدانە" ئەمە دیارترین وتەی نەوشیروان مستەفایە لەبارەی هەڵبژاردنەوە، ئەگەرچی لە كۆتاییەكانی تەمەنیدا دوای روداوەكانی رێگری لە سەرۆكی پەرلەمان و بارودۆخی هەرێمی كوردستان لە ئۆكتۆبەری 2016، لە لەندەن پرسیارێكی جدی روبەرووی خەڵكی كوردستان كردەوە، ئایا لە كوردستاندا خەباتی پەرلەمان گرنگی ماوە، هەڵبژاردن گرنگی ماوە، بەڵام ئەمە هیچ لەو راستییە كەمناكاتەوە كە نەوشیروان مستەفا خاوەن بیرۆكەو جێبەجێكاری پرۆسەی هەڵبژاردن بووە لە كوردستانی عێراقدا، لە شاخ خاوەنی بیرۆكەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی گوندەكان بوو، لەدوای راپەرینی 1991 و گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ ناوشارەكان، بیرۆكەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانی هێنایە ئاراوەو خۆشی ئەنجامەكەی راگەیاند، لە ساڵی 2009 یەكەم هەنگاوی بزوتنەوەی گۆڕانی بە بەشداریكردن لە هەڵبژاردن دەستپێكرد، بە واتایەكی تر هەڵبژاردن بەشێكی گرنگی بیری سیاسی نەوشیروان متسەفای داگیركردبوو.  ئێستا دوای نزیكەی یەك ساڵ لە كۆچی دوایی نەوشیروان مستەفا، هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەرێوەدەچێت لە ناو بارودۆخێكی ئاڵۆز و لێكترازاوی هەرێمی كوردستاندا، كە رەنگە ئەگەر نەوشیروان مسستەفا بمایە، دۆخێكی تر لە هەرێمی كوردستان بگوزەرایە، بەو پێیەی لەدوای ریفراندۆم و رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەرەوە كە هەرێمی كوردستان لە یاریكەری سەرەكی رووداوەكانەوە بووە لایەنێكی پەراوێزخراو، نەوشیروان مستەفا سەركردایەتی بەرەیەكی فراوانی لە هەرێمی كوردستان بگرتایەتە دەست، كە زۆرێك لە هێز و لایەنەكانی كوردستانی لەخۆ بگرتایە كە كۆتایی بە دەسەڵاتی قۆرخكاری دوو حزبی دەسەڵاتدار بهێنایە، یاخود بەدیلێكی باشی دەسەڵاتی شكستخواردووی هەرێم دەبوو، چونكە نەوشیروان مستەفا دەیزانی چۆن جوڵەی سیاسی بكات و جوڵەكانیشی روداوی گەورەو كاریگەری تەواوی لەسەر كۆكردنەوەی هێزە ناڕەزاییەكانی كوردستان دروست دەكرد و ئەو كات كاریگەری لەسەر گۆڕانی پێگەی هێزەكان دەبوو لە هەرێمی كوردستان، چونكە زۆرێك لە هێزەكان بە یەكێتیشەوە هەوڵیان ئەدا بچنە ژێر باڵی نەوشیروان مستەفاوە، نەك تەنها لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستان لەسەر ئاستی عێراقیش كاریگەری لەسەر بارودۆخی سیاسی دەبوو، ئەویش بەهۆی باگراوندە شۆڕگێری و ئاشنایەتی سیاسی لەگەڵ سەركردە سیاسییەكانی ئێستای عێراق چی لەسەردەمی شاخ و چی لەسەردەمی ئەنجومەنی حوكم و نوسینەوەی دەستور، چونكە نەوشیروان مستەفا خاوەنی سەنگ و قورسایی خۆیی بووە لە ناوەندە عێراقییەكان و كەمتر دەتوانرا فێڵی سیاسی لێبكرێت، بەو پێیەش كە لەدوای نەخۆشكەوتنی مام جەلال و سوتانی كارتەكانی دەستی مەسعود بارزانی كە دواین كارتی ژیانی سیاسی ریفراندۆم بوو ئەویشی بە ئاسانی سوتاند و پێگەی هەرێم و پێگەی خۆشی پێوە سوتاند چی لەناو خۆی هەرێم و چی لە عێراق و چی لەسەر ئاستی جیهانیش، كە خۆری سیاسی بارزانی لە دوای ریفراندۆمەوە بەرەو ئاوابوون دەچێت، نەوشیروان مستەفا بە ئاسانی دەیتوانی ئەو فەراغە سیاسییەی كە بەهۆی هەڵەی چەند ساڵەی بەرپرسانی كوردەوە دروست بووە پڕبكاتەوەو بە دیدێكی نوێ و سیاسەتێكی نوێوە مامەڵە لەگەڵ بەغدادو ناوچەكەش بكات.  قۆناغی دوای نەوشیروان مستەفا  لەدوای كۆچی دوایی نەوشیروان مستەفا نەك هەر گۆڕان بەڵكو هاوڵاتیانی هەرێمی كوردستانیش تا ئێستا لەناو دۆخی نەوشیروان مستەفادا دەژین و قۆناغی سەردەمی نەوشیروان مستەفایان تێنەپەڕاندووە، چونكە فەراغی دوای نەوشیروان مستەفا شتێك نیە پێویست بە لێكۆڵینەوەو ووردبونەوە بێت بەڵكو لەسەر ئەرزی واقیع بە ئاسانی دركی پێدەكرێت و هەست بە لێكەوتەكانی دەكرێت، تا ئێستاش گۆڕان و بەشێكی زۆری هێزەكانی كوردستان لەسەر میراتی نەوشیروان مستەفا دەژین و كارتی نەوشیروان مستەفا تا ئێستاش كارتێكی كاریگەر و بەهێزە بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ بارودۆخی ئەمرۆی كوردستان و هەڵبژاردنەكان، بەو پێیەی تا ئێستاش كارتی سۆزداری نەوشیروان مستەفا كارتێكی بەهێزو كاریگەرە لای هاوڵاتیان و خەڵكی كوردستان رەواجی زۆری هەیە، بەڵام رەنگە ئەم كارتە تا ماوەیەكی دیكەش گرنگی و كاریكەری خۆی هەبێت، دواجار بۆ داهاتوو ئەو كارتە بەرەو كاڵبوونەوە دەچێت بۆ گۆڕان بەو پێیەی ئیدی پرسیاری گەورەی هاوڵاتیان لەسەر گۆڕان درووست دەبێت كە بە كۆتایی هاتنی قۆناغی نەوشیروان مستەفا ئەی قۆناغی پۆست نەوشیروان مستەفا چی لەهەگەبەدایەو تا كوێ روحی نەوشیروان مستەفا دادی گۆڕان دەدات، بەو پێیەی بەهێزترین كارتی ئێستای گۆڕان و بەشێك لە هێزەكان روئیا و بیر و رێبازی نەوشیروان مستەفایە، گۆڕان تا ئێستاش شتێكی نوێی پێنییە كە قۆناغی نەوشیروان مستەفای تێپەڕاندبێ، كەی و لە كوێدا شۆكی نەوشیروان مستەفا گۆڕان و بەشێكی زۆری هاوڵاتیانی كوردستان بەردەدات، راستە چەندێك مردنەكەی زیان بە گۆڕان دەگەیەنێت ئەگەر روئیا و بیر و هەنگاوەكانی نەوشیروان مستەفا تەوزیف بكرێت بە سەركەوتنی گۆڕان دەشكێتەوە نەك زیان.  گۆڕانی دوای نەوشیروان مستەفا بەرلەوەی ئیشكالیەت بێت بۆ دەرەوە ئیشكالیەتە بۆناو گۆڕان خۆی، چونكە گۆڕان لەدوای نەوشیروان مستەفاوە كێشەی  فیكر و روئیای سیاسی و بەرنامەی دەبێت، بەوپێیەی نەوشیروان مستەفا هەموو كێشەو گرفت و بۆشاییەكانی گۆڕانی پڕكردبووەوە لە ئێستادا بەهۆی فەراغی روئیای سیاسی لەدوای نەوشیروان مستەفاوە نەك هەر گۆڕان بەڵكو  هێزەكانی دەرەوەش پەنای بۆ دەبەن.  ئێستا گۆڕانی دوای نەوشیروان مستەفا لەبەردەم كۆمەڵێك ئاڵنگاری گەورەدایە چی لەناوخۆی چی لەدەرەوە، بەو پێیەی بارودۆخی ئێستای هەرێمی كوردستان بارودۆخێكی تەواو لەبارە بۆ یاری سیاسی و ململانێی سیاسی كە لە تەمەنی نەوشیروان مستەفادا هەرگیز هەلی وا رێنەكەوتووە كە ئەگەر هەبوایە بە ئاسانی تەوزیفی دەكردن، چونكە هیچ كات هێندەی ئێستا هەرێم بێ خاوەن نەبووەو هێزەكان بێ پلان و روئیا و بەرنامە نەبوون و هیچ كات هێندەی ئێستا هەرێم لە فەراغی سەركردەكانی نەبوو كە بتوانێت بەتەواوی بارودۆخەكە بخوێنێتەوەو لەسەر ئەو خوێندنەوانە پلان بۆ داهاتوو دابنێت، بۆیە ئێستا لە هەموو كات زیاتر گۆڕان و هێزە هاوهەڵوێستەكانی پێویستیان بە پاڵپشتی و تۆكمەیی و دروستكردنی یەك بەرەیی هەیە نەك پەرتەوازەو پارچەپارچەبوون و لێكترازان، چونكە ئەگەر بەم بەجیا جیا بچنە ناو یاریەكەوە دەبنە هێزی پەرتەوازەو گورگان خواردو بەدەست فێڵی سیاسی هێزە دەسەڵاتدارەكانی كوردستانەوە كە لە دۆخی ئێستادا هاوڵاتیان و خەڵكی كوردستان بەدوای بەدیلی كاریگەردا دەگەڕێت بۆ گۆڕانكاری لەبەر ئەوەی ئێستا عێراق و ناوچەكەو هەرێمی كوردستانیش لەبەردەم ژانی لەدایكبوونی قۆناغێكی نوێدایە.   

نیاز عه‌بدوڵڵا دوای داگیركردنی قه‌زای شه‌نگال له 3ی ئابی ساڵی 2014 له‌ لایه‌ن رێكخراوی تیرۆریستی داعش و ئه‌نجامدانی كۆمه‌ڵكوژی له‌ ناحییه‌ و گونده‌گانی قه‌زاكه،‌ جگه‌ له‌ ئاواره‌بوونی ده‌یان هه‌زار كه‌سی ناوچه‌كه‌ راگه‌یه‌ندرا 3500 ژن و منداڵ ده‌ستبه‌سه‌ركراون ‌و منداڵه‌كان ئاینیان پێگۆڕدراوه‌ و له‌ راهێنانی سه‌ربازی به‌كارخراون، ژن و كچه‌كانیش به‌ كه‌نیزه‌ك و سه‌بی كراون و هاوسه‌رگیری نیكاحیان پێكراوه‌ و له‌ بازاڕی كۆیلایه‌تی كڕین و فرۆشتنیان پێكراوه‌. به‌ڵام پاش نزیكه‌ی ساڵێك له‌ راگه‌یاندنی كۆتاییهاتنی شه‌ڕی سه‌ربازی داعش هێشتا نه‌تواندراوه‌ تێكڕای ئه‌و ژن و منداڵانه‌ رزگاربكرێن. بۆیه‌ (دره‌و میدیا) له‌ گفتوگۆیه‌كی رۆژنامه‌وانی له‌گه‌ڵ خدر دۆمڵی تایبه‌تمه‌ند له‌ بواری ململانێ و ئاشتی و یه‌كێك له‌و چالاكوانه‌ ئێزیدییانه‌ی‌ كاری بۆ به‌ به‌ڵگه‌نامه‌یی كردنی تاوانه‌كانی داعش له‌ دژی ئێزیدیه‌كان كردووه‌ و به‌رهه‌مه‌كه‌ی كردۆته‌ كتێبێك به‌ ناوی (الموت الاسود) باس له‌ چاره‌نووس و دوایین زانیارییه‌كانی ئه‌و دۆسیه‌یه‌ ده‌كات.   دره‌و میدیا: دوای رزگاركردنی ره‌ققه‌ و موسڵ له‌ رووی سه‌ربازییه‌وه‌، ئه‌و 3500 كه‌سه‌ ئێزدییه‌ شوێنبزه‌ له‌ كوێن؟ خدر دۆمڵی: ئه‌و بابه‌ته‌ تائیستا زۆر قسه‌ی له‌سه‌ر ده‌كرێ به‌ڵام كاری له‌سه‌ر ناكرێت. ئۆپه‌راسیۆنی رزگاركردنی موسڵ و ره‌ققه‌ ته‌واو، به‌ڵام مانه‌وه‌ی زیاتر له‌ 3500 ژن و منداڵی ئێزیدی به‌ ده‌ستی پاشماوه‌كانی داعش و تیرۆریسته‌كانیان مه‌سه‌له‌یه‌كی زۆر پڕ له‌ شه‌رمه‌زارییه‌ بۆ كۆمه‌ڵگه‌ی نێوده‌وڵه‌تی و‌ ده‌وڵه‌ته‌كانی عێراق و سوریا. بۆیه‌ سوریا-ش چونكه‌ تا ئێستا ژن و منداڵ و كچی ئێزیدی له‌ چه‌ند ده‌ڤه‌رێكی جیاجیای ئه‌و وڵاته‌‌ رزگار ده‌كرێن كه‌ له‌ژێر فه‌رمانڕه‌وایی جه‌بهه‌ت ئه‌لنوسڕه‌ و ئه‌حرار ئه‌لشام-ن و له‌وێ به‌ فه‌رمی داعش نه‌ماون. هه‌وڵێكی نێوده‌وڵه‌تی نییه‌ بۆ رزگاركردنی ئه‌و ده‌ستبه‌ركراوه‌ ئێزیدیانه‌. ئه‌وانه‌ی ئێستا بانگه‌شه‌ی ئازادی سوریا ده‌كه‌ن هه‌مان عه‌قڵییه‌ت و سیاسه‌تی داعشیان هه‌یه‌ و سه‌بی كردنی ئێزیدییه‌كان به‌ حه‌ڵاڵ ده‌زانن. خۆم ئیستا له‌ هه‌ندێك كه‌یس ده‌كۆڵمه‌وه‌ و ده‌زانم ئێزیدییه‌كان له‌ سوریاش هه‌ن و‌ به‌شێكیان له‌ژێر ده‌سه‌ڵاتی داعشن و به‌شێكی تریان له‌ ده‌ڤه‌ره‌ جیاوازه‌كانی دیكه‌ن، له‌و باره‌یه‌وه‌ زانیاری به‌رده‌واممان بۆ دێت .  دره‌و میدیا: زانیاریتان هه‌یه‌ ئێزیدییه‌كان له‌ژێر ده‌ستی ئه‌و میلیشیا ئیسلامیانه‌ هه‌بن كه‌ به‌ فه‌رمانی توركیا شه‌ڕ ده‌كه‌ن له‌ سوریا؟ خدر دۆمڵی: هیچ جیاوازی نییه‌ له‌ نێوان ئه‌و هێزانه‌ و رێكخراوی تیرۆریستی داعش، ته‌نیا ناوه‌كانیان جیاوازه. دوو هه‌فته‌ له‌مه‌وبه‌ر ژنێك له‌و سنووره‌وه‌ رزگاربوو له‌كاتێكدا ئه‌و ناوچه‌یه‌ له‌ ژێر كۆنتڕۆڵی جه‌بهه‌ت ئه‌لنوسڕه‌یه‌ و كه‌سی دیكه‌ ده‌سه‌ڵاتی نییه‌ له‌وێ. بۆیه‌ جیاوازی له‌ نێوان ئه‌و گرووپه‌ ئیسلامیانه‌ نییه‌ كه‌ پشتیوانی له‌ توركیا یان وڵاتانی كه‌نداوی عه‌ره‌بی وه‌رده‌گرن. ‌  وه‌كو كۆمه‌ڵگای ئێزیدی و چالاكوانی مافی مرۆڤ پێمان سه‌یره‌ تائێستا به‌رده‌وام هه‌ر به‌ ده‌ستپێشخه‌ری كه‌سایه‌تییه‌كان كچ و منداڵ ده‌دۆزینه‌وه‌ یان له‌ژێر خێمه‌كان و له‌ناو خێزانه‌كان ئه‌مه‌ش له‌ژێر ده‌سه‌ڵاتی عێراق‌. مه‌ترسییه‌كی گه‌وره‌یه‌ بۆ ئیزیدی و ئێمه‌ چونكه‌ ئه‌و عه‌قڵ و فیكرو كه‌لتووره‌ی داعش هاتۆته‌ ناو خه‌ڵك و خه‌ڵك جێبه‌جێی ده‌كات، ئه‌گه‌رنا كاتێك ئه‌و شوێنانه‌ رزگاربوو ده‌بوو به‌ ئێزیدییه‌كانیان بووتایه‌ ئه‌مه‌ منداڵی ئیوه‌ و كچی ئێوه‌ وه‌رن بیانبه‌نه‌وه‌ و ئێمه‌ بێبه‌رین له‌ داعش، به‌ڵام كه‌ هه‌ڵیان ده‌گرن و ناهێڵن رزگاریان ببێت كه‌واته‌ هێشتا جێبه‌جێكردنی ئه‌و كه‌لتوره‌ی داعش ماوه‌. دره‌و میدیا: حكومه‌ته‌كانی هه‌رێم و عێراق چه‌ند‌ هه‌ماهه‌نگن به‌ئامانجی كاركردن بۆ دۆسیه‌ی ئێزیدییه‌كان تا هه‌ست بكه‌ن ئێوه‌ هاووڵاتی ئه‌م نیشتیمانه‌ن؟ خدر دۆمڵی: ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی به‌ هه‌نگاوی هه‌ردوو لا هه‌یه،‌ من هیچ هه‌نگاوێكی كرده‌یی نابینم بۆ ئه‌و دۆسیه‌یه‌‌. حكومه‌تی هه‌رێم له‌ رێگای نووسینگه‌ی سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێم نێچیرڤان بارزانی درێغی نه‌كردووه،‌ تائێستاش ئه‌و نووسینه‌گه‌یه‌‌ كه‌ڤه‌ری هه‌موو ئه‌و كه‌یسانه‌ ده‌كات كه‌ رزگاریان ده‌بێت و پشتیوانی داراییان ده‌كات. له‌ هه‌رێم زۆر رێكخراو یارمه‌تی ئه‌و ژن و كچانه‌ی ده‌ستی داعش ده‌ده‌ن به‌ تایبه‌تی سه‌نته‌ری ‌سه‌ره‌كی دهۆك به‌ هاوكاری له‌گه‌ڵ به‌ڕێوبه‌رایه‌تی ته‌ندروستی به‌ پشتیوانی رێكخراوی (یوئێن. ئێف. پی. ئه‌ی) كارده‌كه‌ن چونكه‌ ئه‌مه‌ سه‌نته‌رێكی سه‌ره‌كی كاركردنه‌ بۆ ئه‌و دۆسیانه‌‌. له‌ لایه‌كی دیكه‌‌ حكومه‌تی عێراق چه‌ندین جار هه‌وڵی داوه‌ بۆ پڕوپاگه‌نده‌ی میدیایی پاره‌ بۆ ئه‌و دۆسیانه‌‌ بنێرێت كه‌ رزگاریان بووه‌ وه‌كو پشتیوانی، به‌ڵام به‌ دیتنی من پاره‌ چاره‌سه‌رنییه‌. ئێزیدییه‌كان چاوه‌ڕوانی سێ هه‌نگاوی گرنگن كه‌ پێویسته‌ حكومه‌تی عێراق ئه‌نجامی بدات تا هه‌ست بكه‌ن هاووڵاتی عێراقن. یه‌كه‌م: ده‌بێت پێگه‌ی مه‌عنه‌وی بۆ ئێزیدییه‌كان بگه‌ڕێندرێته‌وه‌ و حكومه‌تی عێراق داوای لێبوردن له‌و ژنانه‌ بكات كه‌ له‌ژێر ده‌سه‌ڵاتی حكومه‌ت و وڵاتێك كه‌ ناوی عێراقه‌ سه‌بییه‌ بوون و ئێستاش له‌ناو خاكی عێراق تیایاندا ماوه‌ سه‌بییه‌ن. دووه‌م: ده‌بێت قه‌ره‌بووی ماددی بكرێنه‌وه‌ له‌ رێگای مووچه‌ و دابینكردنی ژیان بۆیان. ده‌بێت راهێنانیان پێبكرێت به‌ مه‌به‌ستی تێكه‌ڵكردنه‌وه‌یان به‌ كۆمه‌ڵگا كه‌ زۆر پێویسته‌، ئه‌مه‌ نابێت چیتر دوابخرێت. سییه‌م: له‌ رووی یاساكان و هه‌مواركردنه‌وه‌یان هه‌نگاوی نوێ پێویسته‌. ئه‌و دۆسیانه‌ی ئێزیدییه‌كان به‌سه‌ریانداهات جینۆسایده‌، بۆیه‌ بۆ چۆنییه‌تی مامه‌مه‌ڵه‌كردن‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و تاوانانه‌ و گرتنه‌به‌ری رێكاری یاسایی پێویست به‌ گرتنه‌به‌ری یاسایی هه‌یه‌. له‌باره‌ی خاڵی سێیه‌م نه‌ له‌ عێراق نه‌ له‌ هه‌رێمی كوردستان هه‌نگاو نه‌نراوه‌. دره‌و میدیا: بڕی ئه‌و قه‌ره‌بووكردنه‌وه‌ ماددییه‌ی تائێستا به‌ ئێزیدییه‌كان دراوه‌ له‌ ئاست ئه‌و قه‌باره‌ی تاوانه‌ دایه‌ كه‌ له‌به‌رامبه‌ریان‌ كراوه‌؟ خدر دۆمڵی: به‌پێی زانیارییه‌كانم بڕی 8سه‌د بۆ ملیۆنێك دینار دراوه‌ته‌ هه‌ر كه‌سێك  كه‌ هیچ نییه بۆ ژنێك، به‌تایبه‌ت ژنێك كه‌ له‌ ده‌ستی داعش رزگاربوو بێت و هیچ كه‌سێكی نه‌مابێت یان كه‌سوكاریان له‌ژێر ده‌ستی داعش بن و خۆی له‌ناو خێمه‌یه‌ك بێت له‌ كه‌مپێك. بۆیه‌ ئه‌و جۆره‌ هاوكارییه‌ بۆ ژیانیان بابه‌تێكی پڕوپاگه‌نده‌یی ئیعتیبارییه‌. به‌ڵام شتێكی زۆر گرنگ هه‌یه‌ و حكومه‌تی عێراق ده‌توانێت بیكات، ئه‌ویش خێراكردنی رێوشوێنی جێبه‌جێكردنی دادپه‌روه‌رییه‌ له‌ رێگای یاساوه‌. ئه‌و كه‌سانه‌ی ده‌ستگیرده‌كرێن به‌ تاوانی سه‌بیكردن و بازرگانیكردن به‌ ژنانی ئێزیدی، پێویسته‌ به‌ شه‌فافی تاوانه‌كانیان رابگه‌یه‌نن و بۆ رای گشتی ئاشكرایان بكه‌ن و بڵین ئه‌مانه‌ ژنانی ئێزیدیان رفاندووه‌ و تاوانی سه‌بییان كردووه،‌ بۆئه‌وه‌ی خه‌ڵك بڕوای بگه‌ڕێته‌وه‌ و بچن سكاڵا تۆمار بكه‌ن و ئه‌و دۆسیه‌یه‌‌ به‌هێزتر بكرێت. چونكه‌ ئه‌گه‌ر حكومه‌ت دۆسییه‌ی دادپه‌روه‌ری یاسا به‌ڕێوه‌ نه‌بات باوه‌ڕی خه‌ڵكی ئێزیدی كه‌ له‌گه‌ڵ ده‌سه‌ڵات نه‌ماوه و‌ ئه‌و نه‌مانی باوه‌ڕه‌ش كاریگه‌ری له‌سه‌ر ئه‌و ژن و كچانه‌ی له‌ ژێرده‌ستی داعش رزگاریان بووه‌ هه‌یه‌، هه‌موویان وا بیرده‌كه‌نه‌وه‌ له‌ وڵات بچنه‌ ده‌ره‌وه‌ و لێره‌ نه‌مێنن. دره‌و میدیا: بردنی ژنانی ئێزیدی بۆ وڵاتی توركیا و به‌ سه‌بی كردنیان گه‌یشتۆته‌ چ ئاستێكی به‌ڵگه‌دار؟  خدر دۆمڵی: ئه‌م رۆژانه‌ زۆر قسه‌ و باس له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ‌ده‌كرێت كه‌ ژن و منداڵی ئێزیدی بردارونه‌ته‌ چه‌ند وڵاتێك. ئه‌وه‌ی‌ ژنانی ئێزیدی بردراونه‌ته‌ توركیا راستییه‌ و زیاتر له‌ دۆسیه‌یه‌كی ژنی رفێندراو كه‌ به‌ سه‌بی كراون له‌ لامان هه‌یه و‌له‌ توركیاوه‌ هێندراونه‌ته‌وه‌ كوردستان له‌ كچ و منداڵ، كه‌س ناتوانێت بڵێت ئه‌وه‌ درۆیه‌.   هێنانه‌وه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ به‌ ته‌نسیق له‌گه‌ل نووسینگه‌ی رزگاركردنی كاروباری رفێندراوان كه‌ سه‌ر به‌ سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانی حكومه‌تی هه‌رێمه‌ كراوه‌ و‌ له‌ رێگای هه‌ندێك چالاكوانی ئیزیدی و كه‌سی تایبه‌ت و‌ هه‌ندێك جاریش به‌ته‌نسیق له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌ عێراقییه‌كان كراوه‌ و دۆزراونه‌ته‌وه‌ و گه‌ڕێندراونه‌ته‌وه‌. له‌به‌رئه‌وه‌ی ئه‌و دۆسیانه‌‌ له‌ توركیاوه‌ هێندراونه‌ته‌وه‌ كه‌واته‌ دۆسیه‌ی تریش له‌وێ ماون و ده‌شزانن كه‌ماون، به‌ڵام نازاندرێ چۆن ده‌ست به‌وانیش بگات. دره‌و میدیا: سه‌باره‌ت به‌ بردنی ئێزیدییه‌كان بۆ‌ وڵاتی سعودییه‌ چه‌ند به‌ڵگه‌ له‌به‌رده‌ست هه‌ن؟ خدر دۆمڵی: له‌باره‌ی ئه‌و هه‌واڵانه‌ی كه‌ ده‌ڵێن ژنان و منداڵانی ئێزیدی براون بۆ سعودییه‌ یان هه‌ندێك وڵاتی دیكه،‌ هێشتا پشتڕاست نه‌كراونه‌ته‌وه.‌ به‌ڵام پێموایه‌ ئه‌و منداڵانه‌ له‌و چه‌ند ساڵه‌ی رابردوو‌ له‌لای خێزانه‌كانی داعش هێڵدرابێتنه‌وه‌ و مێشك و ناویان گۆڕدرابێت و به‌ڵگه‌ی تازه‌یان بۆ ده‌رهێندرابێت، بۆیه‌ چاوه‌ڕوانكراوه‌ له‌ هه‌رشوێنێك داعش هه‌بێت ئه‌وانه‌ له‌وێ هه‌بن.  دره‌و میدیا: به‌پێی به‌ڵگه‌كان ژماره‌ی ئه‌و ژنانه‌ چه‌ندن كه‌ له‌ ژیاندا ماون و پێویستیان به‌ رزگاربوونه‌؟ خدر دۆمڵی: 3500 ژن و منداڵ بێسه‌روشوێنن به‌ڵام به‌پێی زانیارییه‌كان نزیكه‌ی 2500 ژن و منداڵ له‌وانه‌ له‌ ژیاندا ماون و پێویسته‌ بدۆزرێنه‌وه‌ و رزگار بكرێن، ئه‌مه‌ش ته‌نیا به‌كاری دڵسۆزانه‌ و راسته‌قینه‌ ده‌كرێت.              

سەردەشت عوسمان ئەو گەنجە یاخیەی كە لە ئایاری 2010 لە شاری هەولێر رفێنراو  دواتر تەرمەكەی لە موسڵ دۆزرایەوە، لە نوسینێكدا كە لە ئەیلولی 2009 نوسیویەتی كۆمەڵێك سەرنج و تێبینی دەخاتە بەردەم نەوشیروان مستەفا و دەنوسێت: تائەوكاتەی كە دیموكراسی لەم هەرێمە دەگاتە كەنارێكی ئارام و هێزەكان دەتوانن شەڕی دەنگ بكەن من لە شەقامەكانەوە ئازاری ئەم خەڵكەت بۆ مانیفێست دەكەم تاوەكوو تۆ پلانەكانی لیستەكەت بە ئاراستەیەكی تەندروست بگەیەنیت، گلەیی لە نەوشیروان مستەفا دەكات كە لەیەكەم هەڵمەتی هەڵبژاردندا سەردانی هەولێری نەكردووە. دەشنوسێت " زۆر جار ترسی خەڵك لە تووڕەییەكەیان زیاترە بۆیە دەرفەتی یاخیبوون لە هەولێر  بەبەراورد لەگەڵ سلێمانی كەمترە، بەشێكی زۆری ئەم ترسەش بەهۆی ئەوەیە كە تاوەكوو ئێستا سەقفێكی بەدیلی پارتی و یەكێتیان نەدۆزیوەتەوە كە بتوانن لەژێر ئەم سەقفەدا لە شەڕ و بیانوو و نانبڕین و هەڕەشەی دەسەڵاتەوە بەدوور بن. دەقی وتارەكەی سەردەشت عوسمان  لە گەنجێكی شەقامەكانەوە بۆ نەوشیروان مستەفا  سەردەشت عوسمان  16/9/2009 لەبەر ئەوەی لە هەڵبژاردنە پەرلەمانییەكەی 25 ی تەمووز دەنگم دا بە لیستەكەی تۆ و لە ناو شەقامەكانی هەولێر پاڵپشتیم لە لیستەكەی تۆ كرد و هەتاوەكوو ئێستاش بە نیازم لە هەڵبژاردنەكەی ئەم جارەی پەرلەمانی عێراقی دەنگ بەلیستی گۆڕان بدەمەوە و هاوڕێكانیشم هانبدەم كە ئەم هەموو ناعەدالەتییەی یەكێتی و پارتی قەبوڵ نەكەن و دەنگ بدەن بە گۆڕان، بۆیە مافی خۆمە زۆر بە جدی قسە لەسەر لیستەكەت بكەم و رەقیبێكی جدی ئەندامانی لیستەكەت بم، بۆ ئەوەی وەك بەرپرسەكانی دیكەی ئەم حكومەتە تووشی سەرەڕۆیی و لەخۆباییبوون نەبیت و ئاگاداربیت كە لەشەقامەكان چی روودەدات، تائەوكاتەی كە دیموكراسی لەم هەرێمە دەگاتە كەنارێكی ئارام و هێزەكان دەتوانن شەڕی دەنگ بكەن من لە شەقامەكانەوە ئازاری ئەم خەڵكەت بۆ مانیفێست دەكەم تاوەكوو تۆ پلانەكانی لیستەكەت بە ئاراستەیەكی تەندروست بگەیەنیت، لەبەر ئەوە نا كە من هەوادارێكی تۆم و زۆر بە كەسایەتیت سەرسامم ، بەڵكوو تەنیا لەبەرئەوە كە بە دەنگ هەڵبڕینی تۆ و لیستەكەت هیوایەكت خستۆتە ناو ئەم خەڵكە و لەئێستاوە خەڵكی ئەم هەرێمە لەوە تێگەیشتوون كە سەنگی دەنگەكانی ئەوان چەندە و دەزانن كە (نا)ی ئەوان بۆ سوڵتەی ئەم وڵاتە چەندە بەرپرسەكانی ئەم هەرێمە نیگەران دەكات كە بوونەتە بارگرانی بەسەر خەڵكەوە، بۆیە هیوام وایە كە من وەك ئەندامێكی لیستەكەت حیساب نەكەیت، چونكە لەوانەیە لە كاتێكی دیكەدا بێینەوە و قسە لەسەر چەندین ساڵی بەرپرسیارییەتی تۆ سوڵتەی ئەم هەرێمە و پشكی تۆ بكەین لە گەندەڵی و دزی و رێكەوتنە نهێنی و كۆمپانیا نهێنییەكان و كوشتنی هەزارەها گەنجی ئەم وڵاتە، كە تۆش بەشێك بوویت لەمانە، ئەگەر واش نەبێت، ئەوا تۆ زۆرنزیك بوویت لەمانەوە، بەڵام لەبەرئەوەی كە لەساتی ئێستادا سوڵتەی ئەم هەرێمە بەوە دڵخۆش دەبێت، بۆیە ئێستا كاتی ئەوە نییە و لە دەرفەتێكی دیكە و لە كاتێكی دیكەدێینەوە و قسە لەسەر ئەمانە دەكەین، بەڵام لەساتی ئێستادا بوونی تۆ زۆر لە نەبوونت چاكترە، ئەگەر ئاگاداریش بیت لە ماوەی رابردوودا هەندێك نووسینم بڵاو كردەوە كە لەبەرژەوەندی لیستەكەت بوو و لە دەمی نۆكەرەكانی ئەم دوو حیزبەم دایەوە كە زۆر بەتووندی قسەیان لەسەر تۆو لیستەكەت دەكرد. گەورەترین هەڵەی جەنابت لە هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی هەرێمی كوردستان، سەردانی نەكردنی جەنابتان بوو بۆ هەولێر، سەرەڕای ئەم هەموو گومانەی كە راگەیاندنی حیزبەكانی دەسەڵاتدار لەنێو خەڵكی ئەم شارە دروستیان كردبوو لەبەرامبەر جەنابت، بۆیە بە نەهاتنت بۆ ئەم شارە بەشێك لە دەنگدەری ئەم شارەت نائومێد كرد و گومانەكانیانت كردە یەقین، بۆیە ئەگەر دەتەوێت لە هەر هەنگاوێكی خواری دەسەڵات خەڵك ئاگادار بكەیتەوە و خەڵك بێنیتە سەر شەقامەكان، ئەوا پێویستە كە سەردانی ئەم شارەبكەیت و هەم پەیمانی خۆت لەگەڵ دەنگدەرانت نوێبكەیتەوە و هەم گومانەكان بڕەوێنیتەوە تاوەكوو لە هەڵبژاردنەكانی ئەمجارە بزووتنەوەكەت كاراتربێت،دەشمەوێت شتێكت پێبڵێم كە بەرپرسانی لیستی گۆڕان لە هەولێر هەرگیز توانای ئەوەیان نییە كە دەنگی خەڵك كۆ بكەنەوە، بۆیە پێموایە بەر لە هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی عێڕاق خۆت و ئەندامە جەماوەرییەكانی وەك فەرهاد سەنگاوی سەردانی ئەم شارەبكەن، بەم سەردانەشتان دەتوانن چەند مەبەستێك بپێكن كەپێموایە ئەرێنین بەلای بزووتنەوەكەتەوە، یەكەمیان ئەوەیە كە بە كۆكردنەوەی دەنگدەرەرەكان و خەڵكە ناڕازییەكانی ئەم شارە هێزێك دەبەخشیتە ئەم شارە كە قەوارەی خۆیان بزانن و لەوە تێبگەن كە هاتنە سەرشەقامی ئەوان لە ساتە پێویستەكان هاوكێشەكان دەگۆڕێت، دووەمیش ئەوەیە كە حیزبی دەسەڵاتدار خۆی بە خاوەنی ئەم شارە نەزانێت، چونكە دڵنیام سەردانی تۆ بۆ ئەم شارە و كۆكردنەوە دەنگە زۆرەكەت لە هەیبەت و غروری ئەوان دەدەیت، سێیەمیشیان ئەوەیە كە لەم شارەدا رێژەیەكی زۆری دەنگی خۆڵەمێشی هەن تەنانەت بەشێك لە خەڵكی توڕەش خۆیان ساغ نەكردۆتەوە كە دەنگیان بۆ كامە لایەنە، جگە لەوەی كە ئەم گومانەی راگەیاندنی پارتەكانی دەسەڵاتدار لەسەر جەنابت و لیستەكەت دروستیان كردووە پێویستی بەوەڵامێكی جدی جەنابت هەیە كە لە نزیكەوە و لە بەردەم جەماوەرەكەت بیبیستن. جەنابی نەوشیروان مستەفا، لە ئێستادا بزووتنەوەكەت تەنیا بە باڵێك دەفڕێت و هەیمەنەی گۆڕان تەنیا لە شاری سلێمانییە، لە ساتی ئێستادا كادیرەكانی هەولێرت توانای ئەوەیان نییە كە ئەو دەنگەی لە هەڵبژاردنەكان لە هەولێر بەدەستیان هێناوە بكەنە گوشار، لەوانەیە ئەمەش ئەوەندەی پەیوەندی بە سایكۆلۆژیا و سروشتی خەڵكی ئەم شارەوە بێت ئەوەندە پەیوەندی بە كارایی كادیرەكانی گۆڕان لەم شارەوە نەبێت. لەبەر ئەوەی تۆ لەم شارەوە دووریت و لەوانەشە كادیرەكانی خۆت واقعی شەقامەكان وەك خۆی نەگەیەننە جەنابت یان وەك خۆی راستییەكان نەبینن، چونكە سروشتی سیاسییەكانی هەرێم وایە كە لەسەر بنەمای هەستەكانیان بڕیار دەدەن، من لێرەوە خوێندنەوەیەك بارودۆخی خەڵكی ئەم شارە بۆ جەنابت دەكەم ئەگەر تۆ بتوانیت كاری لەسەر بكەیت. هەولێر تێكەڵیەكە لە تووڕەیی و گومان و ترس و خۆشباوەڕی و لایەنگری، لە هەڵبژاردنەكەی رابردوودا تۆ بەشێكی زۆری دەنگی تووڕەیی ئەم شارەت برد، بەڵام هەمووی نا، جگە لەمەش لەزۆر حاڵەتدا تووڕەیی و گومان جیاناكرێتەوە لەم شارەدا، تووڕەیی لە ناعەدالەتی و گومان لە فریادڕەسێك كە بتوانێت خەمی ئەم نەتەویە هەڵبگرێت، لە پێشتریشدا پێتم گووت كە كە بە ڕەواندنەوەی گومانەكان دەنگی گۆڕان لەم شارەدا زیاتر دەبێت، دەبێت ئەوەشت پێبڵێم كە زۆر جار ترسی خەڵك لە تووڕەییەكەیان زیاترە بۆیە دەرفەتی یاخیبوون لەم شارەدا بەبەراورد لەگەڵ سلێمانی كەمترە، بەشێكی زۆری ئەم ترسەش بەهۆی ئەوەیە كە تاوەكوو ئێستا سەقفێكی بەدیلی پارتی و یەكێتیان نەدۆزیوەتەوە كە بتوانن لەژێر ئەم سەقفەدا لە شەڕ و بیانوو و نانبڕین و هەڕەشەی دەسەڵاتەوە بەدوور بن، بەشێكی دیكەی ئەم ترسە ئەوەیە كە هەتاوەكوو ئێستا هێزی خۆیان و قەبارەی خۆیانیان لێونبووە، بۆیە ئەو چەترەی كە دەبێت لەژێریدا كۆ ببنەوە لەم شارەدا توانای تەحەفوزی ئەوانی نییە، بەجۆرێكی دیكە هەتاوەكوو ئێستا كادیرەكانی گۆڕان قەوارەی دەنگی هەولێریان وەك خۆی بە خەڵكەكە نەناساندووە، بۆیە بەردەوامی ئەم حاڵەتە لەم شارە دوور نییە ببێتە زیاتربوونی گومان و ترس لە نێو خەڵكدا، بێگومانیشم كە زیاتر بوونی ئەم دوانە بەسەر حیسابی تووڕەبوونیانە كە ئەمەش كاریگەری بە سەر قووەت و دەنگی گۆڕانەوە دەبێت بە شێوەیەكی نێگەتیڤانە،كە لە ئێستادا من حەز بەوە ناكەم، هەرچی خۆشباوەڕی و لایەنگری ئەم شارەیە، ئەوا هەوڵی زۆریان لەگەڵ مەدە، چونكە بەشێكیان چاوەڕوانی موچەی سەری مانگن لە حیزبەكان تا شوكرانەی پێبكەن و هەندێكیش گوێچكەیان توانای بیستنی وشەیەكی نوێی نییە، بۆیە پێموایە دەكرێت تەنیا لە ڕێگەی گوتاری نەرم و حەكیمانە و مەنتقیانە لەبەرەمبەر ئەم گڕوپەدا دەتوانیت باوەڕی پێبكەیت كە تۆ هەیت، ئەمەش بۆ ئێستا بەسە ئەگەر ئەم گڕوپە نەك دەنگت پێبدات بەڵكوو تەنیا پێت بڵێت بەڵی هەیت، بەڵام لەڕێگەی ئەم جۆرە گوتارانەوە بەشێوەیەكی نائاگاهی كاریگەریت بەسەر گومان و ترسەكانەوە زیاتر دەبێت. تا ئێرە بەشێك لە واقعی شەقامەكانی ئەم شارەم كە هەولێرە بۆت خستەڕوو، ئەمەش تەنیا لەبەر ئەوەی كە من خۆم دەمەوێت هێزەكەی تۆ لە هەڵبژاردنەكانی عێڕاقدا دەنگەكانی ئەگەر بەرز نەبێتەوە لە نزمی نەدات، چونكە غیابی هێزی سێیەم لەم هەرێمەدا موسیبەتێكی گەورە بوو و خەریك بوو دەبوو بە بەشێك لە كلتور لەم وڵاتەدا، تەنانەت بەشێك لە خەڵكی ئەم جڤاتە هەتاوەكوو ئێستا سوڵتە بە مافی ئەم دوو بنەماڵەیە دەزانن، لە ئێستاشدا بۆ ئەوە ئاگادارت دەكەمەوە تا غروری نەتگرێت و ئاگاداری هەنگاوەكانی خۆت بیت، لەوانەیە لە كاتێكی دیكەدا لە زۆر شتدا ئاگادارت بكەمەوە، بەڵام هەرگیز ئەوە لەبیر نەكەیت كە من ئەندامی لیستەكەت نیم بەڵكوو تەنیا دەنگدەێ بووم، دەشێت ئاراستەی نوسینەكانم بەشێوەك بگۆڕێت ئەگەر بزانم هەنگاوەكانت تەندروست نین بۆ تەندروستی ئەم خەڵكە، بەڵام لە ئێستادا هەست بە گرنگی بزووتنەەكەت دەكەم، لە ئێستاشەوە كاری منە كە رەقیبێكی بەردەوامی بزووتنەوەكەت بم. [email protected] 2009-09-16  

پارتی دیموكراتی گەلان (هەدەپە) بەفەرمی كاندیدبوونی سەلاحەدین دەمیرتاش هاوسەرۆكی پێشووی پارتەكەی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی توركیا راگەیاند، كە بڕیارە رۆژی 24ی حوزەیرانی داهاتوو بەڕێوەبچێت. (142) ساڵ حوكمی زیندانی بەسەر دەمیرتاشدا دەسەپێندرێت، ئەگەر ئەو تۆمەتانەی لەسەر ساغ ببێتەوە كە لەلایەن دەسەڵاتدارانی توركیاوە ئاڕاستەی كراوە، كە سەرجەم تۆمەتەكان سیاسین. دەمیرتاش ئەو پیاوەیە كە دۆزی كوردی بە چارەسەری سیاسییەوە هەڵگرتووە، ئەو بەم هەنگاوەی دەمی ئەو دەسەڵاتدارانەی توركیای داخست كە ساڵانێك بوو بانگەشەی ئەوەیان دەكرد ئەگەر كورد دەستبەداری چەك ببێت، مافەكانی پێدەدرێت. دەمیرتاش كە ساڵی 1973 لەدایكبووە، كۆلیژی مافی لە زانكۆی ئەنكەرە تەواو كردووە و ماوەیەك وەكو پارێزەر كاریكردووە و دواتر خۆی یەكلاكردووەتەوە بۆ چالاكی لە بواری مافەكانی مرۆڤدا، ئەو دواجار بوو بە سەرۆكی كۆمەڵەی مافەكانی مرۆڤی توركیا، سەرباری ئەمە، دەمیرتاش توانی نوسینگەی رێكخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی لە شاری ئامەدی باكوری كوردستان بكاتەوە. سەرەتای ژیانی سیاسی دەمیرتاش لە 2007 وە دەستیپێكرد كاتێك چووە ریزەكانی پارتی كۆمەڵگەی دیموكراتی كوردییەوەی و وەك ئەندام پەرلەمانی ئەو پارتە هەڵبژێردرا، بەڵام 2009 دەسەڵاتدارانی توركیا ئەو پارتەیان هەڵوەشاندەوە بەتۆمەتی پاڵپشتیكردن لە پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە). دەمیرتاش ئەو پیاوە بوو كە دوای داخستنی پارتەكەی چۆكی دانەدا و ساڵی 2014 پارتێكی سیاسی نوێی دروستكرد بە ناوی (پارتی دیموكراتی گەلان- هەدەپە)، هەر لە یەكەم ساڵی دروستكردنی پارتە نوێیەكەیدا، دەمیرتاش لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی توركیادا چوە گۆڕەپانی ركابەری لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان و توانی لەسەر ئاستی توركیا پلەی سێیەم بەدەستبهێنێت. دەمیرتاش لە هەڵبژاردنی حوزەیرانی 2015ی توركیا بۆ یەكەمجار سەرۆكایەتی پارتەكەی كرد بۆ چونەناو پەرلەمانی توركیاوە و توانی رێژەی 10.73%ی دەنگەكان بەدەستبهێنێت، بەڵام لە تشرینی دووەمە 2016 لەچوارچێوەی هەڵمەتێمكی سەركوتكردنی نەیارە سیاسییەكان لەژێر چەتری كودەتا شكستخواردووەكەی توركیا بە فەرمانی ئەردۆغان دەستگیركرا. دەسەڵاتدارانی توركیا ژمارەیەك تۆمەت ئاڕاستەی دەمیرتاش دەكەن، یەكێك لەوانە تۆمەتباركردنیەتی بەوەی پەیوەندی لەگەڵ پارتی كرێكارانی كوردستان هەیە.  

لە پارێزگای سلێمانی لە ماوەی ئەو هەڵبژاردنانەی كە كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان بەشداری كردووە، ئاستی دەنگەكانی لە 2005 بۆ 2014 بەرێژەی زیاتر ( 1%) كەمیكردووە كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان لە هەڵبژاردنی 2005 لەكۆی (736734) دەنگدەر (53088) بەرێژەی (7.2%) و لە پلەی یەكەمی هێزەكانی ئەو پارێزگایەدایە . بەڵام لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە 2010 لە كۆی ( 893226) دەنگدەر كۆمەڵ (79140) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی (9.49%)ی دەنگەكان. هاوكات لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە 2014 لە كۆی ( 893226) دەنگدەر (57102) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی (6%) ی دەنگەكان، بەڵام لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان لە 2014 كۆمەڵ (55457) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی (6%)ی دەنگەكانی ئەو پارێزگایە. بەو پێیەش دەنگەكانی كۆمەڵ لە پارێزگای سلێمانی لە 2010 بۆ 2014 بەرێژەی ( 1%) كەمیكردووە،  پێشبینی دەكرێت كۆمەڵ لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا پارێزگاری لەدەنگەكانی بكات و زیادیشی بكات، بەهۆی هەڵوێستەكانی لە چوارساڵی رابردووودا، بەڵام بەشێك لە لایەنگرانی چونەتە ناو لیستی هاوپەیمانیەوە، ئەگەر ئەوە نەبوایە دەنگەكانی كۆمەڵ زۆر هەڵدەكشا.       

لە پارێزگای سلێمانی لە ماوەی ئەو هەڵبژاردنانەی كە یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان بەشداری كردووە، ئاستی دەنگەكانی لە 2005 بۆ 2014 بەرێژەی زیاتر ( 1%) كەمیكردووە یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان لە هەڵبژاردنی 2005 لەكۆی (736734) دەنگدەر (75008) بەرێژەی (10.2% ) و لە پلەی یەكەمی هێزەكانی ئەو پارێزگایەدایە . بەڵام لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە 2010 لە كۆی ( 893226) دەنگدەر یەكگرتوو (103188) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی (12.4%) ی دەنگەكان. هاوكات لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە 2014 لە كۆی ( 893226) دەنگدەر (66097) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی (7.3%) ی دەنگەكان، بەڵام لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان لە 2014 یەكگرتوو (81392) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی (9%)ی دەنگەكانی ئەو پارێزگایە. بەو پێیەش دەنگەكانی یەكگرتوو لە پارێزگای سلێمانی لە 2010 بۆ 2014 بەرێژەی ( 1%) كەمیكردووە، بەڵام بەراوردی نێوان دەنگەكانی یەكگرتوو لە 2010 بۆ 2014 بەرێژەی ( 3.4%)ی دەنگەكانی كەمیكردووە.  پێشبینی دەكرێت یەكگرتوو لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا دەنگەكانی وەك خۆی یان كەمێك كەم بكات، بەهۆی هەڵوێستەكانی لە چوارساڵی رابردووو هاوكات دەركەوتنی دوو هێزی نوێ لە سلێمانی.    

لە پارێزگای سلێمانی لە ماوەی ئەو هەڵبژاردنانەی كە بزوتنەوەی گۆڕان بەشداری كردووە، پارێزگاری لە هێزی یەكەمی خۆی كردووە، ئاستی دەنگەكانی لە 2010 بۆ 2014 بەرێژەی ( 3.2%) زیادیكردووە. بەو پێیەی لە هەڵبژاردنی 2009 و 2013ی پەرلەمانی كوردستان هەڵبژاردن یەك بازنەیە بۆیە دەنگی پارێزگاكان دیاری ناكرێت، بۆیە تەنها دەنگی 2010 و 2014ی بزوتنەوەی گۆڕان لەسەر ئاستی پارێزگاكان دیاری دەكرێت.  بزوتنەوەی گۆڕان لە هەڵبژاردنی 2010 لەكۆی (833631 ) دەنگدەر (298621 ) بەرێژەی (35.8%)و لە پلەی یەكەمی هێزەكانی ئەو پارێزگایەدایە . بەڵام لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە 2014 لە كۆی ( 893226) دەنگدەر ( 347799 ) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی ( 38.9%)ی دەنگەكان، بەڵام لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان لە 2014 گۆڕان ( 359600) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی ( 39.6%)ی دەنگەكانی ئەو پارێزگایە. بەو پێیەش دەنگەكانی گۆڕان لە پارێزگای سلێمانی لە 2010 بۆ 2014 بەرێژەی ( 4%) زیادیكردووە پێشبینی دەكرێت گۆڕان لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا پارێزگاری لەپلەی یەكەمی بكات، هەرچەندە بەدەستهێنانەوەی دەنگو كورسیەكانی پێشووی قورس دەبێت بەو پێیەی دوو هێزی دیكە لە سلێمانی لەدایك بون و دەنگەكانیان بەشێكیان لە گۆڕەپانی دەنگی خۆڵەمیشی گۆڕاندایە.   

ئەگەرچی پارێزگای سلێمانی شوێن و پێگەی دەنگی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان بوو، بەڵام لە ئێستادا یەكێتی نیشتیمانی كوردستان ئاستی دەنگەكانی نزیك بۆتەوە لە دەنگی هێزە بچوكەكان ، بە جۆرێك رێژەی دەنگەكانی  یەكێتی لە 1992 بۆ 2014 بە رێژەی ( 25%) كەمیكردووە، بە جۆرێك لە یەكەم خولی پەرلەمانی كوردستان كە (450000 ) كەس مافی دەنگدانی هەبوو، یەكێتی نیشتیمانی كوردستان (207168) دەنگی بەدەستهێنا بەرێژەی (59.9%) بەڵام لە هەڵبژاردنی 2014ی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كە ( 1168459 ) كەس مافی دەنگدانی هەبوو، یەكێتی نیشتیمانی كوردستان (318723) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی (35.2%)بەو پێیەش ژمارەی دەنگەكانی یەكێتی لە پارێزگای سلێمانی لەماوەی 22 ساڵدا بەرێژەی ( 25%) كەمیكردووە . لە هەڵبژاردنی 2005 ی ئەنجومەنی پارێزگاكاندا یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لە پارێزگای سلێمانی (485718) بەرێژەی ( 65.9% )  بەڵام لە هەڵبژاردنی 2010 ی ئەنجومەنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، یەكێتی لە پارێزگای سلێمانی (237379) دەنگی بەدەستهێنا بەرێژەی  (28.5%) . لە 30ی نیسانی 2014 دوو هەڵبژاردن كرا ئەنجومەنی نوێنەران و ئەنجومەنی پارێزگاكان، یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لە سلێمانی لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكاندا (318723) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی ( 35.2%) و لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ( 394265 ) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی ( 33%)  بەو پێیەش دەنگەكانی یەكێتی  لە پارێزگای سلێمانی لە 1992 بۆ 2014 بەرێژەی ( 25%) كەمیكردووە . پێشبینی دەكرێت یەكێتی لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا دەنگەكانی پێشوی نەهێنێتەوە،بەو پێیەی سەرەرای خراپی ئەدای لە حكومەت و لە گۆڕانكاریەكاندا، لیستی هاوپەیمانی د. بەرهەمیش درووست بووە، چاوەڕوان دەكرێت بەشێك لە دەنگەكانی بەرێت.  

لەگەڵ ئەوەی بەردەوام رێژەی دەنگی دەنگدەران لە پارێزگای سلێمانی زیاد دەكات بەڵام رێژەو ژمارەی دەنگەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان لە جێگەی خۆیەتی و رێژەی دەنگەكانی بەردەوام كەمی كردووە، بە جۆرێك رێژەی دەنگەكانی لە 1992 بۆ 2014 بە رێژەی ( 16%) كەمیكردووە، بە جۆرێك لە یەكەم خولی پەرلەمانی كوردستان كە (450000 ) كەس مافی دەنگدانی هەبوو، پارتی دیموكراتی كوردستان (92449 ) دەنگی بەدەستهێنا بەرێژەی (26.6% ) بەڵام لە هەڵبژاردنی 2014ی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كە ( 1168459 ) كەس مافی دەنگدانی هەبوو، پارتی دیموكراتی كوردستان ( 93410 ) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی ( 10.5%) بەو پێیەش ژمارەی دەنگەكانی لە پارێزگای سلێمانی لەماوەی 22 ساڵدا بەرێژەی ( 16%) كەمیكردووە . لە هەڵبژاردنی 2005 ی ئەنجومەنی پارێزگاكاندا پارتی دیموكراتی كوردستان لە پارێزگای سلێمانی (91578 ) بەرێژەی ( 12.4% )  بەڵام لە هەڵبژاردنی 2010 ی ئەنجومەنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، پارتی دیموكراتی كوردستان لە پارێزگای سلێمانی (82121 ) دەنگی بەدەستهێنا بەرێژەی  ( 9.85% ) . لە 30ی نیسانی 2014 دوو هەڵبژاردن كرا ئەنجومەنی نوێنەران و ئەنجومەنی پارێزگاكان، پارێتی دیموكراتی كوردستان لە سلێمانی لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكاندا ( 86655 ) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی ( 9.6%) و لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ( 93410 ) دەنگی بەدەستهێناوە بەرێژەی ( 10.5%)  بەو پێیەش دەنگەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان لە پارێزگای سلێمانی لە 1992 بۆ 2014 بەرێژەی ( 16%) كەمیكردووە . پێشبینی ناكرێت پارتی لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا دەنگەكانی پێشوی بهێنێتەوە، بەڵام زۆریش كەمناكات و لە نێوان 80 بۆ 90 هەزار دەنگ بەدەست دێنێتەوە، چونكە بە درێژایی هەڵبژاردنەكانی رابردوو دەنگەكانی لەو نێوانەدا بووە.   

وەزیری پیشەسازی ئێران سەردانی هەولێری كرد و پێكهێنانی لیژنەیەكی ئابوری لەنێَوان ئێران و هەرێمی كوردستان راگەیاند. محەمەد شەریعەتمەداری وەزیری پیشەسازی ئێران لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانی هاوبەشدا لەگەڵ عەلی سندی وەزیری بازرگانی و پیشەسازی هەرێمی كوردستان بەوەكالەت رایگەیاند، ئەو یاداشتەی كە لەگەڵ هەرێمی كوردستان ئیمزا كراوە دەرفەت بە هەردوولا دەدات گەشە بە هەماهەنگییە دوو قۆڵییەكانیان بدەن. وەزیری بازرگانی ئێران وتی: لیژنەیەكی ئابوریی هاوبەش پێكهێنراوە بۆ چاودێریكردنی رێككەوتنەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و عێراق، هەماهەنگی نێوان ئێران و هەرێم لەرێگەی حكومەتی عێراق و باڵیۆزخانەكانی عێراق و ئێرانەوە دەبێت لە بەغداد و تاران. رۆژی چوارشەممە نێچیرڤان بارزانی ئاشكرایكرد، هەوڵ لەئارادایە بۆ دروستكردنی ناوچەیەكی بازرگانی ئازاد لەنێوان هەرێمی كوردستان و ئێراندا، گفتوگۆكانی نێوان هەولێر و بەغداد رۆڵیان هەبووە لە چارەسەركردنی هەندێك كێشەی تایبەت بە رێڕەوە سنورییەكان. رۆژی چوارشەممە كۆنگرەی پەرەپێدانی ئابوریی نێوان هەرێمی كوردستان و ئێران لە هەولێر بەڕێوەچوو، وەزیری بازرگانی و پیشەسازی عێراق یەكێك بوو لەو كەسانەی كە بەشداری كۆنگرەكەی كرد.  

رۆژی 3ی ئایاری هەموو ساڵێك یادی رۆژی ئازادی رۆژنامەنوسی دەكرێتەوە، ئەمساڵ نەتەوە یەكگرتووەكان بە دروشمی (هاوسەنگی هێزەكان: میدیا و عەدالەت و سەروەری یاسا) یادی رۆژی ئازادی رۆژنامەنوسی دەكاتەوە، رۆژنامەنوسانی هەرێم لە كاتێكدا یادی رۆژی ئازادی رۆژنامەنووسانی كوردستان دەكاتەوە، لە سەرەتای ساڵی 2018 تا كۆتایی نیسانی ئەمساڵ 139 پێشێلكاری بەرامبەر بە 74 رۆژنامەنوس  ئەنجامدراوە، بەپێی ئاماری سەنتەری میترۆ.  دەقی بەیاننامەی سەنتەری میترۆ بەبۆنەی رۆژی ئازادی رۆژنامەنوسیەوە.  .....................  بەیاننامەی سەنتەری میترۆ لە رۆژی جیهانی ئازادی رۆژنامەنووسیدا 3ی ئایاری 2018: سەنتەری میترۆ لە رۆژی جیهانی ئازادی رۆژنامەنوسی داوا لە حكومەتی هەرێمی كوردستان دەكات، كار بكات بۆ رەخساندنی ژینگەیەكی لەبار بۆ ئازادی كاری رۆژنامەنوسی تا میدیا رۆڵی خۆی لە پرۆسەی گۆڕانی كۆمەڵایەتی ببینێت. ئەمساڵ 2018 نەتەوە یەكگرتووەكان بە دروشمی (هاوسەنگی هێزەكان: میدیا و عەدالەت و سەروەری یاسا)، مەراسیمەكانی بەڕێوەدەبات، داوا لە حكومەتەكان دەكات ژینگەیەكی یاسایی بۆ كاری میدیا بڕەخسێنن تا سەركەووتوانە كارەكانیان ئەنجام بدەن، ئەمەش بە بێ سەربەخۆیی دادگاكان نایەنەدی. میترۆ داوا لە دادگاكانی هەرێمی كوردستان دەكات كەیسەكانی ئازادی رادەربڕین و ئازادی رۆژنامەنوسی لە بەررژەوەندی عەدالەت و مافی ئازادی قسەكردن و نوسین یەكلابكاتەوە. بەم بۆنەیەوە میترۆ سەرلەنوێ داوا لە دامەزراوەی دادوەری هەرێمی كوردستان دەكات، تێهەڵچونەوە بۆ كەیسی رۆژنامەنوسانی تیرۆركراو، سۆرانی مامە حەمە، مامۆستا عبدالستار، سەردەشت عوسمان، كاوە گەرمیانی، ویدات حسێن بكات، دادوەری زامنبكرێت و تاواناباران دەربازیان نەبێت لە سزا. ئەمساڵ لە كاتێكدا یادی رۆژی جیهانی ئازادی میدیا دەكەینەوە، هەڵبژاردن بۆ ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە قۆناغی بانگەشدایە. میترۆ داوا لە میدیاكان دەكات بە رۆڵی راستەقینەیان وەك لایەنێكی چاودێریكردنی بێ لایەن بگێڕن بەم كارەشیان پرەنسیپەكانی سەروەری یاسا و شەفافیەت دەچەسپێنن . لەم رۆژەدا میترۆ سەرنجی هەردوو دەزگای یاسادانان لە عێراق و هەرێمی كوردستان بەلای ئەو بۆشاییە یاساییە رادەكێشێت كە لە بواری بەكارهێنەرانی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان و مەترسییەكانی تەشەنەكردنی گوتاری رقوكینە و بەكارهێنانی ئەو تۆڕانە بۆ تۆقاندنو شكاندنی كەرامەتی مرۆیی پاڵوێراوەكان لە رێگەی پەنابردن بۆ وێنەی تەزویر و ڤیدیۆی ساختە. میترۆ پێی وایە بڵاوكردنەوەی گرتەی ڤیدیۆی ساختە و فۆتۆی دەسكاریكراوی كاندیدەكان بە تایبەتیش ژنان نزمترین ئاستی كێبڕكێ دیموكراتی و حزبایەتییە. داوادەكەین لیستەكانی ناو هەڵبژاردنی عێراق بگەڕێنەوە بۆ كێبڕكێیی دیموكراسی دور لە تەشهیرو لەكەداركردنی یەكتری و دەسبردن بۆ دروستكردنی چیرۆكی ساختە یا ژیانی تایبەتی كاندیدەكان. بۆ ئەوەی میدیا رۆڵی كاریگەری لە پرۆسەی گۆڕانی كۆمەڵایەتی و گەشپێدانی وڵات هەبێت و چاودێری كارەكانی حكومەت بكات، پێویستە ژینگەیەكی لەبارو ئارام بۆ كاری رۆژنامەنوسان بڕەخسێت و ئازادنە زانیاری راستیان بدرێتی. ئازادی میدیا و زانیاری راست و بێ لایەن زامنی ئەوە دەكەن كە هاوڵاتیان ئازادانە بژاردەی خۆیان هەبێت. سەنتەری میترۆ بۆ داكۆكی لە مافی رۆژنامەنوسان، لە رۆژی جیهانی ئازادی رۆژنامەنوسی رایدەگەیەنێت لە سەرەتای ساڵی 2018 تا كۆتایی نیسانی ئەمساڵ 139 پێشێلكاری بەرامبەر بە 74 رۆژنامەنوس و ئەنجامدراوە، بەم شێوەیە: دەسبەسەركردن بە بێ بڕیاری دادگا: 16 حاڵەت رێگری لە روماڵكردن : 64 حاڵەت لێدان و ئەشكەنجەدان: 14 حاڵەت هەڕەشە: 6 حاڵەت داخستنی كەناڵ: 1 حاڵەت سوكایەتی: 14 حاڵەت زەوتكردن و شكاندنی كەلوپەلی میدیاكاران: 24