درەو میدیا سەعید كاكەیی ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق بە درەو میدیای راگەیاند: تا ئێستا پرۆسەی دەنگدان باش بەرێوە دەچێت و ئامێرەكان بەسەر بنكەو وێستگەكاندا دابەشكراون و كارمەندەكان تازەن بەڵام مەشق و راهێنانیان پێكراوە، لەبەر ئەوەی كاتی كەم بۆ راهێنانەكان دانرابوو بۆیە كێشەی بچوك لە ئامێرەكاندا هەبووە لە چەند بنكەیە بەڵام چارەسەر كراوە. سەبارەت بەو ناوانەی كە لە بازنەی تر هاتوونەتەوە بۆ نمونە كەسێك لە بازنەی سلێمانیەو لە بازنەی هەولێر ناوی هاتۆتەوە، سەعید كاكەیی رایگەیاند: ئەوە پەیوەندیە بەوە هەیە لەو كاتەدا كە بایۆمەتریان كردووە ئەركو فەرمانیان لەو ناوچەیە بووە بۆیە كارتی بایۆمەتریەكانیان بۆ ئەو شوێنانە گەڕاوەتەوە كە لە بایۆمەتریان لێكردووە، ئەوە كەمو كوڕی بووە،بەڵام كێشەكەیان بۆ چارەسەر دەكرێت. سەبارەت بە لابردنی عەلی قادر بەرپرسی ئۆفیسی هەولێری كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان، سەعید كاكەیی رایگەیاند: ئەوە لابردن نیە بەڵكو دورخستنەوەیە لەبەر ئەوەی پابەندی رێنماییەكانی كۆمسیۆن نەبووە دوورخستنەوەكەشی بۆ ماوەیەكی كاتیە.
ئەمرۆ دەنگدانی تایبەت دەستی پێكردوو لە چەند بنكەو وێستگەیەكی دەنگدان پێشێلكاری كراون، پێشێلكاریەكان خۆی لە بانگەشەی كاندیداكان لەبەردەم بنكەكانی دەنگدان و چونەتە ژوورە بە چەكەوە و دروستكردنی پشێوی لە بنكەكانی دەنگداندا خۆی دەبێنیتەوە، كە لە نزیك یەكێك لە بنكەكانی دەنگدان لە سلێمانی كاندیدەكان بانگەشەی هەڵبژاردن دەكەن، لە زاخۆ هێزێكی ئەمنی بە چەكەوە چوونەتە ناو بنكەی چەمكورك كە دەنگدانی تایبەتی هێزە ئەمنییەكانی تێدا بەڕێوەدەچێت.لە بنكەی پێنجی ئازار لە رانیە ژمارەیەك سەرباز بە چەكەوە چووونەتە ناو بنكەی دەنگدانەوەو كاری دەنگدانی تایبەتیان راگرتووە. لەلایەن خۆشیەوە سەعید كاكەیی ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیارانی عێراق ئاگاداریەكی بڵاوكردوەتەوە و تیایدا هاتووە" تكایە هەر خروقاتێك دەبینن، بە بەڵگەوە تۆماری بكەن و بیكەنە سكاڵایەكی فەرمی و لە ڕێگای نووسینگەكانی كۆمسیۆنەوە (هۆبەی سكاڵا) بەرزیان بكەنەوە بۆ ئەنجومەنی كۆمسیارانی كۆمسیۆن. لەسەر ئاستی عێراقیش پێشێلكاری روویداوە، یەكێك لە بنكەكانی دەنگدانی تایبەت لە بەغدادی پایتەخت بۆ ماوەیەك داخرا بەهۆی ئەوەی زۆربەی دەنگدەرەكان كارتی دەنگدانیان نوێ نەكردبووەوە. لەلایەكی ترەوە بەپێی بەیاننامەیەكی نوسینگەی حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق، عەبادی فەرمانی بە وەزارەتی ناوخۆ كرد، لێكۆڵینەوە بكات لە بارەی ئەو قسانەی كە باسلەوەدەكەن محەمەد حەلبوسی پارێزگاری ئەنبار ئۆتۆمبیلی وەزارەتی ناوخۆ و پۆلیسی ئەنباری بەكارهێناوە بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن. بەپێی هەواڵی میدیاكانی عێراق، بنكەكانی دەنگدانی تایبەت بە رەوەندی دەرەوە لە توركیا رێگەیان لە بریكاری قەوارە سیاسییەكان و چاودێران گرتووە بچنە ناو بنكەكانەوە. بەپێی قسەی یەكێك لە بریكاری قەوارە سیاسییەكان، لە بنكەی دەنگدانی نوسینگەی كادیكۆ لە شاری ئیستەنبوڵ، دەنگدەران بە پێنوسی ئاسایی دەنگیانداوە نەك بەو پێنوسەی كە كۆمسیۆنی تەرخانكردووە.
ژمارە دەنگدەرانی تایبەت لە هەرێمی كوردستان 247 هەزار و 422 هەزار دەنگدەرە و لە 99 بنكەی دەنگدان دەنگ دەدەن. لە پارێزگای هەولێری 114 هەزار و 172 دەنگدەری تایبەت هەن كە لە 45 بنكە دەدەن. لەپارێزگای دهۆك 50 هەزار و 476 كەس لە رۆژی دەنگدانی تایبەت مافی دەنگدانیان هەیە لە 21 بنكەی دەنگدان لە 113 وێستگە. لە پارێزگای سلیمانی ( 82 هەزار و 783 ) كەس مافی دەنگدانی هەیە لە 190 وێستگە لە 33 بنكە دەنگدەدەن
ئامادەكردنی: فازل حەمەڕەفعەت بەپێی زانیارییەك كە لە چەند سەرچاوەیەكی ئاگادارەوە لە ناو پەرلەمانی كوردستان دەست (درەو میدیا) كەوتووە، رێژەی پاشەكەوتی موچەی پەرلەمانتارانی كوردستان كەمدەكرێتەوە. سەرچاوەیەكی لە پەرلەمانی كوردستانەوە كە خۆی داوایكرد ناوەكەی بڵاونەكرێتەوە ئاشكرایكرد، پەرلەمان سەرقاڵی ئامادەكردنی لیستێكی نوێی موچەیە بۆ پەرلەمانتاران. سەرچاوەكە وتی: بڕیار بووە سبەینێ پێنج شەممە سەرۆكایەتی پەرلەمان موچەی مانگی (2)ی ساڵی 2018 وەربگرێت، بەڵام بەهۆی ئامادەكردنی لیستی نوێی موچەی پەرلەمانتارانەوە دابەشكردنی موچەی سەرۆكایەتی پەرلەمان بۆ هەفتەی داهاتوو دواخراوە. (درەو میدیا) لە چەند سەرچاوەیەكەوە زانیاری دەستكەوتووە كە پەرلەمانتارانی كوردستان لە هەموو فراكسیۆنەكان داوایانكردووە موچەكانیان زیادبكرێت و بڕی پاشەكەوتی موچەكانیان كە بەرێژەی 75% ە، كەمبكرێتەوە، لەسەر بنەمای ئەو داواكارییانە بڕیاردراوە بە كەمكردنەوەی پاشەكەوت و زیادكردنی موچەكانیان. (درەو میدیا) بۆ وەرگرتنی زانیاری لەوبارەیەوە پەیوەندی بە چەند پەرلەمانتارێكەوە كرد، بەڵام بەبەهانەی ئەوەی ئاگاداری ئەو بڕیارە نین، هیچ لێدوانێكیان نەدا. لە پێش پاشەكەوتی موچە پەرلەمانتارێكی كوردستان بە تەواوی دەرماڵەكانیەوە ( 8 ملیۆن و 300 هەزار) دیناری وەردەگرت، بەڵام دوای سیستمی پاشەكەوت رێژەی لە 75%ی موچەكەیان بڕدراو بڕی موچەكەیان بە پێی رێژەكە دەكاتە ( 2 ملیۆن و 75 هەزار دینار) .
راپۆرتی شیكاری: فازل حەمەڕەفعەت بۆ جاری یەكەم روسیا بەفەرمی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی بانگهێشتی مۆسكۆ كرد، ئەمە لە دیمەنە گەورەكەیدا نیشاندەری ئەوەیە هەولێر ئەمجارەیان ئاڕاستەی رێگەكەی بەرەو مۆسكۆ دەگۆڕێت. نێچیرڤان بارزانی كە هاوكات جێگری سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستانە ئەمڕۆ لە مۆسكۆ لەگەڵ ڤلادیمیر پۆتن سەرۆكی روسیا كۆبووەوە. هەرچەندە بەپێی هەواڵی ئاژانسی (تاس)ی روسیا، كۆبونەوەكەی پۆتن لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی كورتخایەن بووە، بەڵام لە رووی سیاسییەوە دیدارەكە لە میدیاكانی جیهان بایەخی پێدرا. سەردانی نێچیرڤان بارزانی بۆ روسیا زیاتر رەهەندێكی ئابوری هەبوو، بەتایبەتی ئەوەی كە ئەو لەسەر داوای بەڕێوەبەری كۆمپانیای (روسنەفت) لەلایەن نوسینگەی سەرۆكی روسیاوە بانگهێشتنامەی ئاڕاستە كرا بەمەبەستی بەشداریكردن لە مەراسیمی یادی 73ساڵەی سەركەوتنی روسیا بەسەر ئەڵمانیای نازیدا. سایتی حكومەتی هەرێمی كوردستان وێنەی دیدارە "كورتخایەن"ەكەی نێوان نێچیرڤان بارزانی و ڤلادیمیر پۆتنی بڵاوكردەوە، بەڵام هیچ زانیارییەكی لەبارەی ناوەڕۆكی گفتوگۆكانیان ئاشكرانەكرد. كەناڵی (رووداو)ی سەربە نێچیرڤان بارزانی لێدوانێكی سەفین دزەیی وتەبێژی حكومەتی هەرێمی لەبارەی سەردانەكەی نێچیرڤان بارزانی بۆ روسیا بڵاوكردەوە، لە لێدوانەكەدا دزەیی دەڵێ: لە كۆبونەوەكەدا گفتوگۆكراوە لەبارەی باشكردنی پەیوەندییەكانی روسیا و هەرێمی كوردستان لەڕووی وزە و ئابوری و چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان هەولێرو بەغداد. بەهۆی فشارەكانی حكومەتی ناوەندی عێراقەوە ژمارەیەك لە كۆمپانیا خۆرئاواییەكان بەتایبەتی كۆمپانیا ئەمریكی و بەریتانییەكان ئاستی كاركردنیان لە هەرێمی كوردستان كەمكردەوە، لەبەرامبەردا كۆمپانیای روسنەفتی روسی هاتەناوەوە. روسنەفت كۆمپانیایەكی نیشتیمانی بواری نەوتە لە روسیا، ئیگۆر سیچن سەرۆكایەتی كۆمپانیاكە دەكات كە كەسایەتییەكی نزیكە لە ڤلادیمیر پۆتنی سەرۆكی روسیاوە. ئەم كۆمپانیایە ساڵی رابردوو سەرباری ناڕەزایەتییەكانی حكومەتی ناوەندی عێراق ژمارەیەك گرێبەستی لەگەڵ حكومەتی هەرێم لە بواری كڕین و فرۆشتنی نەوت ئیمزا كرد و لەچوارچێوەی ئەو رێككەوتنەدا پارەی پێشوەختی بە حكومەتی هەرێمدا. ئێستا بەپێی گرێبەستێك كۆمپانیای روسنەفت خاوەندارێتی هێڵی گواستنەوەی سەرەكی نەوتی هەرێمی كوردستان بۆ توركیا دەكات. حكومەتی ناوەندی عێراق دەڵێت ئەو گرێبەستە رەزامەندی بەغدادی بۆ وەرنەگیراوە و بەشێوەیەكی نادەستوری كراوە، بەڵام بەپێی راپۆرتێكی ئاژانسی رۆیتەرز كە بەمدواییە بڵاویكردەوە، روسەكان گوێیان بە نیگەرانی حكومەتی ناوەندی عێراق نەداوە و گرێبەستیان لەگەڵ حكومەتی هەرێم كردووە، لەمەشدا بەتەنیا ئامانجی ئابورییان نییە، بەڵكو دەیانەوێت دەستڕۆیشتویی روسیا لە ناوچەكە فراوان بكەن. سەفین دزەیی وتەبێژی حكومەتی هەرێم ئاشكرایكرد" لەماوەیەكی نزیكدا كارەكانی كۆمپانیای روسنەفت لە كوردستان بەرفراوانتر دەبن". رۆژی 24ی ئەم مانگە لە سان پترسبۆرگ لە روسیا كۆڕبەندی ساڵانەی ئابوری بەڕێوەدەچێت، حكومەتی هەرێم بەشداری لەو كۆڕبەندەدا دەكات. پێدەچێت لەدوای ریفراندۆمەوە حكومەتی هەرێمی كوردستان كە پارتی دیموكراتی كوردستان هەژمونی هەیە بەسەریدا بەتەواوەتی بێئومێد بوبێت لە ئەمریكا و وڵاتانی ئەوروپا، بۆیە ئاڕاستەی سیاسەتەكانی بەرەو روسیا و ئێران دەڕوات. بەمدواییە نێچیرڤان بارزانی كردنەوەی ناوچەیەكی بازرگانی ئازادی لە نێوان هەرێمی كوردستان و ئێران راگەیاند، بە چاودێری حكومەتی ناوەندی عێراق. لە پرسی ریفراندۆمدا روسیا تاڕادەیەك خۆی پاراست لە دەربڕینی هیچ هەڵوێستێكی یەكلاكەرەوە، بەڵام ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و وڵاتانی ئەوروپا بە راشكاوی دژایەتی خۆیان بۆ جیابونەوەی هەرێمی كوردستان لە عێراق دەربڕی. "بەپێی سەرچاوەكان هەر دوابەدوای ریفراندۆمەكە، كاربەدەستانی كورد بە ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتییەكانیشەوە فڕین بەرەو مۆسكۆ بۆ بینینی بەڕێوبەری جێبەجێكاری روسنەفت و كاربەدەستانی وەزارەتی دەرەوەی روسیا"، ئەمە بەشێكە لە راپۆرتێك كە بەمدواییانە ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز لەبارەی پەیوەندی نێوان روسیا و هەرێمی كوردستان بڵاویكردەوە. سەردانی نێچیرڤان بارزانی بۆ روسیا دوای چەند كاتژمێرێك هات لە بڕیارەكەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بۆ كشانەوە لە رێككەوتنە ئەتۆمییەكە لەگەڵ ئێران كە بوو بەهۆی بەرزبونەوەی نرخی نەوت لە بازاڕەكانی جیهاندا. نێچیرڤان بارزانی كە هێشتا كێشەی نەوتی لەسەر ئاستی لۆكاڵی لەگەڵ حكومەتی ناوەندی عێراق چارەسەر نەكردووە، رەنگە بیەوێت دۆسیەی نەوتی هەرێم بباتە ناو ململانێیەكی سەختترەوە كە ململانێی نێوان ئەمریكا و روسیاوە لە ناوچەكەدا، ئەمەش تونێلێكە كە ئەوسەری دیارنییە.
بەپێی مەرسومی ژماریە 1 ی ساڵی 2018ی ئەنجومەنی وەزیرانی حكومەتی هەرێم رۆژی 30/9/2018 دیاریكرد بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی گشتی خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان، بڕایرەكە تەنها ئاماژەی بە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كردووەو هیچ ئاماژەیەك بە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی هەرێم نەكراوە. بەپێی یاسای ژمارە ( 1 )ی ساڵی 2005ی یاسای سەرۆكایەتی هەرێم مادەی چوارەم ئاماژە بەوە دەكات كە هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم لە كات و ساتی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نیشتیمانی كوردستان ( پەرلەمان ) ئەنجام دەدرێت. بەڵام چاوەڕوان ناكرێت جارێكی دیكە هەڵبژاردن بۆ سەرۆكی هەرێمی كوردستان ئەنجام بدرێت، سەرچاوەكان ئاماژە بەوە دەكەن كە پارتی دیموكراتی كوردستان نیەتی هەیە كە لەدوای مەسعود بارزانی پرسی سەرۆكایەتی هەرێم دابخات و چی دیكە سەرۆكایەتی هەرێم نەهێڵێت، بەو پێیەی دەوتری لە ساڵی 2005 و لەكاتی دانانی سەرۆكایەتی هەرێم، ئەو پۆستە تەنها بەرگێك بوو بە بەری مەسعود بارزانیدا دورا بەوەی لەبەرامبەر دانانی جەلال تاڵەبانی بە سەرۆك كۆماری عێراق، مەسعود بارزانی دانرا، بەو پێیەی لەدوای هەڵبژاردنی رابەری رزگاری خوازی گەلی كوردستان لە 19/5/1992 ئیتر مەسەلەی سەرۆك كۆتایی هات تا ساڵی 2005 كە تالەبانی كرایە سەرۆك كۆمار لەبەرامبەردا پۆستێكی سەرۆكی هەرێمیان بۆ مەسعود بارزانی دیاریكرد. هەرچەندە مەسعود بارزانی تا ئێستاش لە كۆشكی سەرۆكایەتی هەرێم كارە حزبیەكانی رادەپەرێنێت و پێشوازی لە میوانەكانی دەكات، دوایینیان پێشوازی مەسعود بارزانی لە محەمەدی حاجی مەحمود لە 7/5/2018 لە هەمان ئەو شوێنەی رەسمیەی پێشتر پێشوازی لە میوانەكانی دەكرد . پرسی سەرۆكایەتی هەرێم یەكێك بوو لەو پرسانەی كە زۆرترین كێشەو ململانێ و قەیرانی بەدوای خۆیدا هێنا، بۆیە هەم مەسعود بارزانی و پارتی ماندوو بون لەو پرسەو هەم لایەنەكانی دیكە، بۆیە ئێستا هەردوولا خۆیان لەو پرسە بەدوور دەگرن و چاوی خۆیانی لێدادەخەوێنن و چاوەڕوان ناكرێت جارێكی تر بە ئاسانی هەڵبژاردن بۆ سەرۆكی هەرێم بكرێت .
بەپێی مەرسومی ژماریە 1 ی ساڵی 2018ی ئەنجومەنی وەزیرانی حكومەتی هەرێم رۆژی 30/9/2018 دیاریكرا بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی گشتی خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان ، بڕیارەكە ئاماژەی بەوەشكردووە كە هەڵبژاردنەكە لە لایەن كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆ هەڵبژاردن و راپرسی هەرێمەوە ئەنجامدەدرێت. بڕایرەكە تەنها ئاماژەی بە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كراوەو هیچ ئاماژەیەك بە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی هەرێم نەكراوە.
بهدواداچوون: نیاز عهبدوڵڵا "یهكێك له دكتۆرهكان وتی براكهی خۆت دهناسیتهوه؟ وتم بهڵێ، لهناو هۆڵی مردووهكانی نهخۆشخانهكه نزیكهی 150 پیاوی مردووی لێ بوو، كه چوومه ژوورهوه ئهو له لای دهرگاكه داندرابوو و هێنامانه دهرهوه، قاچ و دهستهكانی ههر بهسترابوونهوه و خۆم كردیانمهوه". سهردار عوسمان برای چوارهمی سهردهشت كه له تهنیشت گڵكۆی براكهی ئهم قسانهی دهكرد دهنگی له گهروویییهوه نووسابوو و چاوهكانی پڕ له فرمێسك بوون. ئهو یهكهم كهسی خانهوادهكهیانه تهرمی برای ههشتهمی بینیوه، سهرهڕای ئاگاداركردنهوهی زۆری له مهترسیداری رێگاكه و ئهوبهری شاری موسڵ كه ئهوكات به شوێنی چالاكی تیرۆریستهكان ناوبانگی ههبوو، بهڵام بهرهبهیانی 6ی ئایاری 2010 به ئۆتۆمبێلێكی ئهمبۆلانس لهگهڵ دراوسێیهكیان و شوفێرهكه بهرهو نهخۆشخانهی پزیشكی داد رۆیشتن. وهك سهردار به (درهو میدیا)ی وت "ئێوارهی 5ی ئایار له ژێرنووسێكی كوردستان تیڤی نووسرابوو، ئهوانهی بهشوێن كوڕه رفێندراوهكهی پێش كۆلیژی ئهدهبیات دهگهڕێن پهیوهندی بهم ژماره تهلهفۆنهوه بكهن كه ژمارهیهكی كۆڕهك تیلیكۆم بوو، ئێمه له رێگای هاوڕێكانی سهردهشت لهو نووسراوه بڵاوكراوهی كهناڵهكه ئاگاداركراینهوه بۆیه پهیوهندیم بهو ژمارهیهوه كرد، كهسێكی كوردی زابت پۆلیس دهرچوو له موسڵ تا هێنانهوهی تهرمهكه چهند جارێك بهیهكهوه قسهمان كرد". ئهو ئهفسهرهی پۆلیس به سهرداری وتبوو تهرمی سهردهشتی له كاتژمێر 5:30ی ئێواره له گهڕهكی وهحده (حي الوحدة) به دهست و قاچ بهستراوی كه كیسهیهكی رهشی خراوهته سهر و گوللهیهك به دهمییهوه نراوه و لهسهرییهوه دهرچووه، لهسهر پردی4ى موسڵ دۆزیوهتهوه و داواى كردووه بچن تهرمهكهی له نهخۆشخانهی دادوهری موسڵ وهربگرنهوه. بۆ هێنانهوهی تهرمهكه له ههولێرهوه برای چوارهم و باوكی سهردهشت لهگهڵ ههشت خزم و دراوسێیهكیان دهڕۆن بۆ موسڵ، لهوێ له رێگای پهیوهندییه خێزانییهكانیان مهڵبهندی یهكێتی نیشتمانی كوردستان له موسڵ ئۆتۆمبێلی ئهمبۆلانسیان بۆ دابین دهكات تا بچن له نهخۆشخانهكه تهرمهكه بهێننهوه، دواتر ههر بهو ئۆتۆمبێله به یاوهرهی سهرداری برا و عوسمانی باوك تا بهردهرگای ماڵهكهیان تهرمی سهردهشتی تیرۆركراو دههێننهوه. سهردهشت عوسمان رۆژنامهنووس و خوێندكاری قۆناغی چوارهمی بهشی زمانی كۆلیژی ئهدهبیات تهنیا دوای 8كاتژمێر و 20 خولهك تێپهڕبوون بهسهر یادی رۆژی جیهانی ئازادی رۆژنامهگهری، لهپێش كۆلیژهكهی له 4ی ئایاری 2010 كاتژمێر 8:20ی بهیانی له كاتی چوونی بۆ خوێندن له لایهن چهند كهسێكی نهناسراوی جلوبهرگ مهدهنی به ئۆتۆمبێلێكی جۆری هۆندا سپی 12 نهفهری ژماره كاتی بهغداد رفێندرا و، له ئێوارهی دووهم رۆژی رفاندنهكهیدا ههواڵی بوونی تهرمهكهی له شاری موسڵ به خێزانهكهی راگهیهندرا. سهردار وهك ئهوهی یهكهم ئهندامی خێزانهكهیان بوو تهرمهكهی بینی، دوایین كهسیش بوو كه ئهوی به زیندوویی بینی، چونكه ئهو رۆژی 4ی ئایار سهردهشت دهباته زانكۆ و چهند خولهكێك له دوای جێهێشتنی ئهوێ رفاندنهكه ئهنجام دهدرێت. بهپێی قسهی خوێندكاره شایهتحاڵهكانی پێش كۆلیژی ئهدهبیات كه سهردهشت له سهیارهی براكهی دادهبهزێت "دوو پیاوی جل مهدهنی لهگهڵ سهردهشت دهكهونه قسه، دیاره ئهوان مهبهستیان بووه بیخافڵێنن و نهچێته ناو كۆلیژهكهی تا سهردار دهڕوات، بۆیه له دوای رۆیشتنی چهند كهسێكی تر لهناو سهیارهیهكی جۆری كیا-هۆندای سپی دادهبهزن و لهگهڵ دوو كهسهكه به زۆر و لێدان دهیخهنه ناو سهیارهكه و دهیڕفێنن". بهشدار برای حهوتهمی خێزانهكهی به گێڕانهوهی رووداوی رفاندنه بۆ (درهو میدیا) دهیویست ئهوهش بگهیهنێت كه بهپێی شێوهی رفاندنهكهی، پێشتر چاودێری و ئامادهكاری ورد كراوه بۆ رفاندن و كوشتنی براكهی. سهردهشت له وتاری "یهكهمین زهنگی كوشتنم لێی دا" لهبارهی ئهو رێكارانهی گرتبوویهبهر بۆ ئاگاداركردنهوهی لایهنه بهرپرسهكان له ههڕهشه و مهترسییهكانی سهری، نووسیبووی "دوێنێ راگری كۆلیژهكهم ئاگادار كردهوه كه شهوی رابردوو ئیهانه و تههدیدی كوشتنیان كردووم، بهڵام ئهو وتی ئهمه كێشهی پۆلیسه، دوای ئهوهش پهیوهندیم به عهمید عهبدولخالقی بهڕێوبهری پۆلیسی ههولێركرد پێمی گووت لهوانهیه ئهم ژمارهی مۆبایله هی دهرهوهی وڵات بێت، یان كێشهیهكی شهخسی بێت، لهوانهیه چهند جارێكی دیكهش دووباره بێتهوه، بهڵام ههولێر ئارامه و شتی ئاوای لێ روونادات". ههمان رۆژ دوای ئهوهی خێزانهكهی به رفاندنهكهی دهزانن له نزیكترین بنكهی پۆلیسی نزیك كۆلیژهكهی كه بنكهی پۆلیسی ئازادییه سكاڵای یاسایی تۆماردهكهن و پۆلیس به فهرمی له رفاندنی كوڕهكهیان ئاگاداردهكهنهوه. بهڵام له سێیهم رۆژی پاش تۆماركردنی سكاڵاكه له 6ی ئایار و دوای هێنانهوهی تهرمهكهی له موسڵ، له ههولێر لهنێو هاوار و شیوهن و گریانی هاوڕێ و خوێندكارهكان و خزمهكانی، تهرمی سهردهشت عوسمان له دواوهی ئۆتۆمبێلێكی جۆری گازی سپی دوو تهنی داندرا و بۆ ماڵئاواییكردن برایهوه ناو كۆلیژهكهی و ئهو شوێنهی كه چیرۆكی رفاندنهكهی لێیهوه دهستیپێكرد، دواتر بهرهو گوندی گردعازهبان بهڕێكرا تا لهوێ بهخاك بسپێردرێت. برا گهورهی خانهوادهكهی سهردهشت، بهكرعوسمان ناسراو به ئارام عهلی كه تهنیا ئهندامی خێزانهكهیه بههۆی نیشتهجێبوونی له وڵاتی سوید نهیتوانی دوایین ماڵئاوایی بهر له به خاكسپاردنی له براكهی بكات و هێشتا لهگهڵ ئازاری ساتی ههواڵی پێڕاگهیاندنی مهرگی براكهی دهژی، لهبارهی راپۆرتی پزیشكی دادهوری موسڵ و جیاوازی ناوهڕۆكی راپۆرتهكه به (درهو میدیا)ی وت " لەگەڵ هێنانەوەی تەرمی سەردەشت، هیچ راپۆرتێکی پزیشکی دادوهری نەدرا، ئێمە پەیوەندیمان بەو نهخۆشخانهیه کردەوە بۆ وەرگرتنی راپۆرتهكه، دکتۆرێک وەڵامی دایەوە، وتی وەرن راپۆرتەکە ئامادەیە و بیبهن". بهڵام خانهوادهی سهردهشت كاتێك دهچنهوه ههمان نهخۆشخانه پێیان رادهگهیهنن "کە کەسی تر هاتووە و راپۆرتەکەی بردووە". ئهوان پرسیاری ئەو دکتۆرە دهكهن كه پێشتر قسهیان لهگهڵ كردووه بهڵام پێیان دهڵێن "ئەو دکتۆرە لێرە نەماوە" دوای گهڕان بهدوای شوێن و كاری نوێی هیچ زانیارییهكیان دهست ناكهوێت. سهركهوت عوسمان برای سێیهمی سهردهشت به (درهو میدیا)ی وت "له دوای هێنانهوهی سهردهشت بهڕێوبهری پۆلیسی ههولێر داوایكرد تهرمهكهی ببهینه پزیشكی دادوهری ههولێر، بهڵام ئێمه ئهوهمان رهتكردهوه". دوای تێپهڕبوونی 4 هەفتە بەسهر رووداوهكه بهناوی پزیشكی دادوهری موسڵ و به رێككهوتی 4/5/2010 راپۆرتێك لە لایەن (لیژنهی لێكۆلینهوه له دۆسیهی كوشتنی قوتابی سهردهشت عوسمان) بڵاوكرایهوه. ئارام عوسمان له بارهی راستی ناوهڕۆكی راپۆرتهكه وتی "ئاسایشی هەولێر لێدوانێکی تەمومژاویان دا و راپۆرتێکی پزیشیکیان بڵاوکردەوە، ئەو لێدوان و راپۆرتە راستی رووداوەکەی تیادا دەستکاری کرابوو بە سیناریۆیەکی ناڕاست رووداوهکەیان گێڕابووهوه، بهشێكی پێچهوانهی كاتی رووداوهكهیه و راپۆرتهكه به رێككهوتی 4ی ئایار رۆژی رفاندنهكهی نووسراوه له كاتێكدا 5ی ئایار گهیهندرابووه نهخۆشخانهكه". ئهو سهرنجی زیاتری لهسهر ئاسهوارهكانی ئهشكهنجهدان و پێوهنانی فیشهكهكه ههبوو كه له راپۆرتهكهدا بهجۆرێكی تر نووسراوه، بۆ نموونه "سهردهشت فیشهك به دهمییهوه نرابوو كهچی له راپۆرتهكه دهڵێ بهر سهری كهوتووه، له كاتێكدا شوێنی پێوهنانی فیشهكهكه بۆناو دهمی ئاماژهیه بۆ ههڕهشه و سهركوتكاری نووسین و وتن و بۆئهو بابهتانهی كه نووسیونی". له ژێر فشاری میدیا و چالاكوانانی مهدهنی و ناڕهزایی شهقام و خانهوادهی سهردهشت، مهسعود بارزانی سهرۆكی ئهوكاتی ههرێمی كوردستان بریاری دروستكردنی لیژنهیهكی دا به ناوی (لیژنهی لێكۆلینهوه له دۆسیهی كوشتنی قوتابی سهردهشت عوسمان) به سهرۆكایهتی وهزیری ناوخۆ كهریم سنجاری، كه ئهوكات ناوی لیژنهكه بههۆی پێكهاتهی ئهندامان و فهرامۆشكردنی رۆژنامهنووس، بوونی كهوته بهر رهخنه و لیژنهكهش نهبووه هۆی دهستگیركردنی بكوژان. رۆژی 15ی ئهیلولی 2010 ئاسایشی ههولێر راگهیهندراوێكی به ناونیشانی "ناسنامهی بكوژانی قوتابی سهردهشت عوسمان ئاشكرا دهكات" بڵاوكردهوه بهبێ هیچ ئاماژهكردنێك به رفاندنهكهی لهنێو بازگهكانی دهزگای ئاسایش، تیایدا هاتبوو "پاش كۆكردنهوه و تاوتوێكردن و شیكردنهوهی چهندین زانیاری له سهرچاوهی جیاجیا له لایهن لیژنهی لێكۆڵینهوه دهركهوت كهسێكی سهر به گرووپی ئهنسار ئهلئیسلام -انصار الاسلام به ناوی هیشام مهحمود ئیسماعیل تهمهن 28 ساڵ به رهگهز كورد، دانیشتووی شاری موسڵ پیشهی فیتهره له پیشهسازی شارۆچكهی بێجی دهستی ههبووه له شههیدكردنی ناوبراو". له یهكهم رۆژی دادگاییكردنی تاوانباركراو له لایهن ئاسایشی ههولێر، پهڕاوی لێكۆڵینهوهی هیشام مهحمود برایه بهردهم دادوهر عهبدولباست فهرهادی له دادگای تاوانەکانی ههولێر. بهڵام بهپێی زانیارییه بڵاوكراوهكانی رۆژنامهی رووداو بههۆی ههبوونی ههڵه له دۆسییهكه بهوهی نووسرابوو "له رۆژی 30/8/2010 ئیفاده له تۆمهتبار وهرگیراوه بهڵام له رۆژی 7/9/2010 دهستگیركراوه" دادوهر دانیشتنی دادگاییكردنی دۆسییهكهی دواخست. ماڵپهڕی ئاوێنه له 14ی ئایاری 2013 بڵاویكردهوه كه "هیشام مهحمود ئهو كهسهی تۆمهتباركرابوو به كوشتنی رۆژنامهنووس سهردهشت عوسمان بههۆی نهبوونی شاهید و بهڵگه لهسهری ئازادكراوه". بههۆی رهتكردنهوهی بڕیارهكانی لیژنهی لێكۆڵینهوهی ئاسایشی ههولێر له لایهن خانهوادهی سهردهشت و جهختكردنهوه لهسهر ئهوهی كوڕهكهیان "بههۆی نووسینهكانی و رهخنهگرتن له بنهماڵهی بارزانی و پارتی دیموكرات و سیستهمی سیاسی" تیرۆركراوه، ئامادهی هیچ یهكێك له دانیشتنهكانی دادگاییكردنی هیشام نهبوون. بۆیه عوسمان حهسهن باوكی سهردهشت به ماڵپهڕی سبهی وتبوو "ههر كاتێك بكوژی راستهقینهی كوڕهكهمان برایه بهردهم دادگا ئهو كات ئێمهش به خۆشحاڵییهوه ئاماده دهبین". سهردهشت له 25/12/1987له گهڕهكی كرێكارانی شاری ههولێر له دایكبووه، خێزانهكهی پێكهاتوون له سێ خوشك و ده برا كه ئهو ههشتهمین له دایكبووی كوڕیان بووه. سهردهشت پێشتر له وتاره رۆژنامهوانییهكاندا ئاماژهی بهو ههڕهشانه كردووه كه بههۆی وتارهكانی "من عاشقی كچهكهی بارزانیم" و "نه سهرۆك خوایه نه كچهكهی" لێی كراوه، وتاری یهكهمی 348 وشه بوو و وتاری دووهمی 804 وشه بوو، بهڵام له دوای تیرۆركردنی له دوو بهرگی كتێبدا بهناوی "سهردهشت عوسمان" لهبهرگی یهكهمدا 1049 لاپهڕه و لهبهرگی دووهمدا 866 لاپهڕه له دژی تیرۆركردن و لهدژی بكوژانی و پاڵپشتیكردنی ئازادی نووسراوه و بڵاوكراوهتهوه. به زمانی كوردی و زمانه زیندووهكانی جیهان له رێگای بهدواداگهڕانی گۆگڵهوه چهندین ههزار لاپهڕهی نووسراوی لهسهر دهدۆزرێتهوه. بهشدار لهگهڵ برا تیرۆركراوهكهیدا ژوورێكی هاوبهشیان ههبووه بۆ خوێندن و خهوتن له ماڵهكهیاندا، ئهو تائێستاش ئهو كهلوپهلانهی پاراستووه كه له كاتی كوشتنی له نێوگیرفانی دابوون و پێكهاتبوون له وێنهیهكی خۆی و سێوهی دایكی لهگهڵ ناسنامهی زانكۆ و تهنیا 12ههزار دیناری عێراقی. سێوه حهمهدهمین كه له دوای تیرۆركردنی كوڕهكهیهوه به تهواوی بووهته دایكێكی رهشپۆش، زوو زوو فرمێسكی چاوهكانی دهسڕێت، وهك ئهوهی ئومێدی به دادگان نهمابێت دهست بۆ ئاسمان بهرزدهكاتهوه دهڵێ "حهقی سهردهشتم لهو خودایه دهوێ، ئیللا هاواری ئهو خودایه دهكهم، نوخشهی سهدامیان لێ بێت ههر ئهوهنده دهڵێم". سێوهی دایك لهسهر گڵكۆی كوڕهكهی سهبارهت هاودهنگی و هاوخهمی خهڵك لهگهڵیان به (درهو میدیا)ی وت "ئهو خهڵكه دهستبارییان گرتووه لهگهل خهمهكانمان، ئهو كوڕه زۆربێ گوناه بوو، دهچووه مهكتهب و دههاتهوه". ئهو گێڕایهوه رۆژێك لهسهر زۆر خوێندن گلهیی له كوڕهكهی كردووه پێی وتووه "رۆژێك چاوی خۆت لهسهر ئهو كاغهزانه دادهنێی، ئهو وتی دایه خوێندن ئهوهای دهوێ، زۆر مهراقی خوێندن بوو، لهو رۆژهی چووه مهكتهب ساقیت نهبوو تا ئهو رۆژهی ئهوهایان لێكرد". دوای تێپهڕبوونی 8 ساڵ بهسهر كوشتنی كوڕهكهیان، خانهوادهی سهردهشت سوورن لهسهر ئهوهی وتارهكانی "من عاشقی كچهكهی بارزانیم" و "نه سهرۆك خوایه نه كچهكهی" لهگهڵ نووسینهكانی تری هۆكاری سهرهكین بۆ رفاندن و تیرۆركردنی. بۆیه بهشدار وتی" ئێمە هەمان خواست و ویستی یەکەمین رۆژەکانی لەدەستدانی رۆڵەکەمان دووپات دەکەینەوە دەبێت بکوژان و نەخشەداڕێژەرانی تیرۆری سەردەشت ئاشکرا و دادگایی بکرێن چونكه تیرۆری سهردهشت تهنیا له كوشتنی فیزیكی و گوله بۆ ناودهمی كۆتایینههات بهڵكو ههموو ئیمكانییهتێكی حكومهت و دهزگا ئهمنییهكان و دادگاكان خرانه خزمهت ونكردنی بكوژانی راستهقینه لهبهرچاوی ئێمه و كۆمهڵگا". لهبهرئهوه "دوای 8 ساڵ ئهو دۆسیهیه له لای ئێمه و خهڵكی كوردستان به كراوهیی دهمێنێتهوه و سهردهشت لهوه تێپهڕیوه بهتهنیا كوڕی خانهوادهیهك بێت، ئهو ئێستا كوڕی ههموو كۆمهڵگایه".
لە گەرمەی بانگەشەی هەڵبژاردندا و لە كاتێكدا كە تەنها سێ رۆژی ماوە بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێم و جێگری سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان هەرێمی كوردستانی بەجێهێشت و گەیشتە مۆسكۆی پایتەختی روسیا. سەفین دزەیی وتەبێژی حكومەتی هەرێم بە میدیاكانی پارتی راگەیاندووە ئەمڕۆ نێچیرڤان بارزانی بە سەرۆكایەتی وەفدێكی هەرێم گەیشتوەتە مۆسكۆ و بڕیارە لەگەڵ ڤلادیمێر پۆتن سەرۆكی روسیا و بەرپرسانی باڵای ئەو وڵاتە كۆببێتەوە. دزەیی ئاشكراشیكردووە نێچیرڤان بارزانی لەلایەن بەڕێوەبەری جێبەجێكاری كۆمپانیا روزنەفتی روسیاوە بانگهێشتی مۆسكۆ كراوە و ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتییەكانی هەرێم یاوەری دەكات. کۆمپانیای " روزنەفت" کۆمپانیایەکی گەورەی بواری نەوت و وزەیە و بەشێکی زۆری خاوەندارێتییەکەی هی حکومەتی روسیایە و لە هەرێمی کوردستان وەبەرهێنانی کردووە و بۆری هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کۆنترۆڵکردووە.
بەپێی هەواڵێك كە كەناڵی (رووداو)ی سەربە نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان و جێگری سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان بڵاویكردەوە، نێچیرڤان بارزانی رۆژی (30-9-2018)ی دیاریكردووە وەكو وادەی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردن. بەپێی رێوشوێنی یاسایی، حكومەت پێشنیازی وادەی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردن ئاڕاستەی پەرلەمان دەكات و لە پەرلەمان بڕیاری كۆتایی لەبارەوە دەدات پاش وەرگرتنی راوبۆچونی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن و راپرسی هەرێمی كوردستان. كەناڵەكە لەزاری سەرچاوەیەكەوە لە ئەنجومەنی وەزیران هەواڵەكەی بڵاوكردوەتەوە، بەڵام هیچ ئاماژەیەكی بەوە نەكردووە، ئایا هەڵبژاردنەكە تەنیا هەڵبژاردنی پەرلەمانییە یاخود هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیش دەگرێتەوە. هەروەها نێچیرڤان بارزانی وادەی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكانیش دیارینەكردووە كە 30 مانگی نیسان خولی چوار ساڵی یاساییان تەواوبوو. لە هەرێمی كوردستان بڕیاربوو رۆژی 1-11-2017 هەڵبژاردنی پەرلەمان و سەرۆكایەتی بەڕێوەبچێت، بەڵام پەرلەمان بەبەهانەی روداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر، هەشت مانگ تەمەنی خۆی درێژكردەوە و هەڵبژاردنەكەشی دواخست. مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان كە لە ساڵی 2005 وە تاوەكو 2017 پۆستی سەرۆكی هەرێمی كوردستانی بەدەستەوەبوو، دوای شكستهێنانی ریفراندۆم پۆستەكەی بەجێهێشت و دەسەڵاتەكانی پۆستی سەرۆكی هەرێمی دابەشكرد بەسەر سەرۆك وەزیران و سەرۆكایەتی پەرلەمان و دەسەڵاتی دادوەریدا. مەسعود بارزانی ساڵی 2005 بەهۆی رێككەوتنێك لەگەڵ یەكێتی نیشتیمانی كوردستان پۆستی سەرۆكی هەرێمی كوردستان وەرگرت، لەبەرامبەردا یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كە كۆچكردووە جەلال تاڵەبانی سەرۆكایەتی دەكرد پۆستی سەرۆك كۆماری عێراقی لە پشكی كورد وەرگرت. ئەم رێككەوتنە بۆ دابەشكردنی پۆستەكان ئێستا كۆتایی هاتووە، جەلال تاڵەبانی كە پۆستی سەرۆك كۆماری وەرگرت، ئێستا لە ژیاندا نەماوە، مەسعود بارزانیش پۆستەكەی جێهێشتووە. رۆژی 12ی ئەم مانگە هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە عێراق بەڕێوەدەچێت، ئێستا گفتۆگۆ لەناو لایەنە كوردییەكان چڕبوەتەوە لەبارەی ئەوەی ئاخۆ پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق كە پشكی كوردە بەر چ لایەنێك دەكەوێت، سەعدی ئەحمەد پیرە ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتیمانی بەمدواییە لە لێدوانێكدا رایگەیاند، پۆستی سەرۆك كۆمار هەروەكو پشكی یەكێتی دەمێنێتەوە و كەسێك لە یەكێتی پۆستی سەرۆك كۆماری داهاتووی عێراق وەردەگرێت. بەڵام نێچیرڤان بارزانی جێگری سەرۆكی پارتی دواترو لە لێدوانێكدا ئاماژەی بەوەكرد، پۆستی سەرۆك كۆماری داهاتووی عێراق بۆ هیچ لایەنێك یەكلانەبوەتەوە و دەبێت رێككەوتنی لەسەر بكرێت. ئێستا هاوسەنگی و رێككەوتنی یەكێتی و پارتی لەبارەی هەردوو پۆستی (سەرۆكی هەرێمی كوردستان و سەرۆك كۆماری عێراق) تێكچووە، چەندجارێك بەرپرسانی پارتی ئاماژەیان بەوەكردووە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان بەڕێوەناچێت، بۆیە پێدەچێت ئەو پۆستە بەبەتاڵی بمێنێتەوە تا ئەوكاتەی رێككەوتنێكی نوێ لەنێوان لایەنە سیاسییەكانی هەرێم دەكرێت.
راپۆرتی: نیاز عەبدوڵڵا ئێوارەی رۆژی 7ی ئایار بۆ دووەم جار لە ماوەی 9 رۆژدا هێرشكرایە سەر دوو سەرۆك لیستی جوڵانەوەی نەوەی نوێ لە پارێزگاكانی دهۆك و هەولێر، بەرپرسی پەیوەندییە گشتییەكانی ئەو جوڵانەوەیەش رایدەگەیەنێت بە فەرمانی بنەماڵەی بارزانی ئەو هێرشانە دەكرێن و یەكێتی لە دوای هێرشەكە هاوكاری رابوون مەعروف بووە. رۆژی 7ی ئایار لە شاری هەولێر هێرشكرایە سەر رابوون مەعروف سەرۆكی لیستی جوڵانەوەی نەوەی نوێ لە پارێزگای هەولیر و بە سەختی برینداركرا، لەبارەی هێرشكردنە سەری لە رێگای ئەكاونتی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك رایگەیاند "گرووپێك چەتە و چەقۆكێش كە زیاتر لە ١٠ سەیارە دەبوون بە چەكی جۆراوجۆرەوە لە بەردەم گووندی ئینگلیزی لە ھەولێر و بە بەرچاوی سێكیوریتی گوندی ئینگلیزی پێشیان پێگرتین و ھێرشیان كردە سەرمان". سەبارەت بە ناسنامەی هێرشبەرەكان وتوویەتی "من بە روون و راشكاوی، تا ناسنامەی ھێرشبەران ئاشكرا دەكرێت، پارتی بە بەرپرسی ئەو رووداوە دەزانم". كاوە عەبدولقادر یەكێك لە كاندیدەكانی جوڵانەوەی نەوەی نوێ لە پارێزگای هەولێر كە لە دوای قۆناغی هێرشكردنە سەر سەرۆكی لیستی جوڵانەوەی نەوەی نوێ تا تەواوكردنی وەرگرتنی چارەسەر لە نەخۆشخانە لەگەڵیدا بووە، بە (درەو میدیا)ی وت "لە پێش زێرەڤانییەكانی ئەوێ هێرشی كراوەتەسەر، دیارە زانیارییان هەبووە كە لەو كاتە دێتە دەرەوە و خەڵكیان بۆ چاودێری هەبووە، زیاتر لە 10 ئۆتۆمبێل كە لەوێ وەستاون بە هەموویان هێرشیان كردۆتە سەر ئەو و ئامانج كە شوفێر بووە لەگەڵ رابوون و لە ناو ئۆتۆمبێلەكە ئەوانیان بە زۆر داگرتووە و پاشان ئەو هێرشەیان بۆسەریان ئەنجامداوە". كاوە عەبدولقادر روونكردنەوەی لەبارەی ئەو وێنانەی رابوون دا كە لەناو بانگەشەكارانی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردنی یەكێتی بڵاوبۆتەوه، وتی "ئەوان بۆ چوونە نەخۆشخانە رۆیشتوون، بەڵام لەبەرئەوەی شوفێرەكە كاك ئامانج ئەویش بریندار بووە و دۆخی خراپ بووە و سەیارەكەشیان زیانی زۆری پێگەیشتووه، لە پێش پاركی شانەدەر وەستاون، دیارە لەوكاتە هەڵمەتی بانگەشەی یەكێتی هەبووه ئەوانیش هەڵیانگرتووه و بردوویانە بۆ نەخۆشحانە و یارمەتیانداوە". جوڵانەوەی نەوەی نوێ: قافڵەی بانگەشەكەی یەكێتی هاوكاری رابون مەعروفیانكردووەو ئەوانیان بردووە بۆ نەخۆشخانە 9 رۆژ لەمەوبەر لە ناو بازاڕی شاری زاخۆ لە 29ی نیسان هێرشكرایە سەر دكتۆر كامەران بەرواری سەرۆكی لیستی جوڵانەوەی نەوەی نوێ لە پارێزگای دهۆك كە هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردنی ئەنجام دەدا. دكتۆر كامەران بە ئاژانسی هەواڵی فوراتی وتووە "40 بۆ 50 كەس بە دار و بەرد هێرشیان كردە سەرم، ئەو كەسانە بە بەرچاوی پۆلیس و ئاسایشی زاخۆ هێرشەكەیان كرد بەڵام ئەو هێزانە هیچ كاردانەوەیەكیان نەبوو بۆیە هێزە ئەمنییەكان بە بەرپرسیار دەزانم لەم دەستدریژییە". ئارام سەعید بەرپرسی پەیوەندییە گشتییەكانی جوڵانەوەی نەوەی نوێ سەبارەت بە دووەم هێرشی سەر سەرۆك لیستەكانیان بە (درەو میدیا)ی وت "پارتی تۆقیوە و ترساون لەوەی دەسەڵاتەكەیان لەرزیوە بۆیە ئەم رێگا تاوانكاریانە دەگرنەبەر". پەیوەندیدار بە هاوكاریكردنی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان بۆ سەرۆك لیستەكەیان لە هەولێر وتی "دوای ئەوەی هێرشكرایە سەر كاك رابوون و كاك ئامانج كە هاوكات خزمی خۆیەتی، دواتر شوێنیان كەوتوون بەڵام قافڵەیەكی بانگەشەی یەكێتی لەوێ بووە و ئەو برادەرانە هاوكارییان كردوون ئەوانیان بردووە بۆ نەخۆشخانە و هەموو چارەسەرێكی پزیشكی بۆ كراوه ئێستا سەلامەتە" و "لەبەرئەوەی ئەم هێرشانە هێرشی ناڕەوان و هێرشی پیاوی ترسنۆكە، ئەگەر پارتی و بنەماڵەی بارزانی ئازان با بێن بە بەڵگە وەڵامی قسەكانی ئێمە بدەنەوە نەك بەو شێوەیە رەفتار بكەن، بۆیە هەوڵدەدەن دۆسیەكە ون بكەن و وەك تاوانەكانی تریان ئەو دۆسیانە لە تارمایی بهێڵنەوە". له ههمان رۆژی ئهنجامدانی هێرشهكهدا دهستهی سهربهخۆی مافی مرۆڤ ئیدانهی هێرشكردنی سهر رابوون مهعروف-ی كرد و رایگهیاند " ئێمه له كاتێكدا ئیدانهی ئهو هێرش كردنهی سهر ناوبراو دهكهین و به دیاردهیهكی نامۆ و مهترسیدار و ناشارستانی له قهڵهم دهدهین دژ به ئازادی و دیموكراسییهو پێچهوانهی ئاكار و بنهما یاسایی و كۆمهڵایهتییهكانه". له بهیاننامهكهیاندا دهستهی سهربهخۆی مافی مرۆڤ داوایان له دهزگا ئهمنییهكان كردووه تاوانباران بدۆزنهوه و رادهستی دادگایان بكهن.
راپۆرتی شیكاری: محەمەد رەئوف بەشی یەكەم پرۆسەی هەڵبژاردن، پایەیەكی گرنگی دیموكراسیە لە وڵاتە تازە پێگەیشتووەكاندا، بەڵام بەردەوام لەو كۆمەڵگایانەدا حیزبی حاكم، یاخود هێزە دەستڕۆیشتووەكان لە رێی ساختەكاریی و تەزویرەوە دەنگی هاوڵاتیان لەبەرژەوەندی خۆیان ساختە دەكەن، لە هەرێمی كوردستانیش پرسی تەزویر و ساختەكاریی لە هەڵبژاردنەكاندا بووەتە پرسێكی جیدیی و كاریگەری لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردن و نەخشەی سیاسی هێزەكان لە هەرێمی كوردستان و عێراق دروستكردووە، ئەگەرچی پرۆسەی هەڵبژاردن لە كوردستاندا بۆ ساڵی 1992 دەگەڕێتەوە، هەر لەیەكەم پرۆسەشدا بەساختەكاری زۆركرا بەڵام لە عێراقدا تەزویر و ساختەكاری مێژوویەكی درێژی هەیە (لە یەكەم پرۆسەی هەڵبژاردندا كەلە ساڵی 1923 ئەنجامدرا بەریتانییەكان لە بەرژەوەندی پێكهاتەی سوننە تەزویر و ساختەكارییانكرد، بەو پێیەی لە عێراقدا پێكهاتەی شیعە زیاتربوون و بەریتانییەكانیش لەگەڵ سەرخستنی پێكهاتەی سوننە بوون، دواتریش لە هەڵبژاردنی 1933دا جەودەت روكابی سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی عێراق لە بەرژەوەندی خۆی تەزویریكرد، هاوكات جەمیل مەدفەعی لە هەڵبژاردنی 1937 و نوری سەعید لە هەڵبژاردنی 1939 لەبەرژەوەندی خۆیان تەزویریانكرد). لە هەڵبژاردنە سەرەتاییەكانی عێراقدا، كارەكتەرە سیاسییەكان هێزی سەربازیی و ناوخۆییان لەو بوارەدا بەكارهێناوە، لەبەرئەوەی لەو سەردەمەدا وەزارەتی ناوخۆ سەرپەرشتی هەڵبژاردنەكانی دەكرد و هەرئەویش سندوقەكانی هەڵبژاردنی دەگواستەوە، لەو ساتەشدا هەڵبژاردن چەند رۆژێكی دەخایاند و هیچ جۆرە چاودێرییەكی ناوخۆیی و نێودەوڵەتیش نەبووە، بۆیە تەزویر و ساختەكاریی بووە نەریتێكی باوی پارت و كەسایەتییە دەسەڵاتدارەكان و لە سەرجەم هەڵبژاردنەكانی عێراقدا لەبەرژەوەندی حیزبی حاكم و دەسەڵاتدار ساختەكاریی كراوە و كاریگەریی گەورەشی لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردنەكان هەبووە. بەڵام بۆیەكەمجار لەدوای پرۆسەی رزگاری عێراق ئەمریكیەكان تەزویریان لە عێراق داهێنا ( لە راپرسی دەستوری عێراق لە 2005، لە پارێزگای نەینەوا موسڵ ساختەكاریانكردووە، چونكە بەپێی یاساكە ئەگەر سێ پارێزگا رەتی بكاتەوە دەستورەكە رەت دەكرێتەوە، بۆیە سەڵاحەدین و ئەنبار و نەینەوا رەتیان كردەوە، بەڵام ئەمریكیەكان كە زانیان رەت دەكرێتەوە لە شەوی كۆكردنەوەی دەنگەكان بەسەرپەرشتی جەنەراڵ دیڤید پترایۆس كە ئەو كات فەرماندەی هێزەكانی هاوپەیمانان بوو لە موسڵ 100 سندوقی دەنگدانی ساختە كردوو دەنگدانەكەی بە قازانجی بەڵی یەكلاكردەوەو دەستورەكەیان تێپەڕاند). ساختەكاریی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی 1992 دەگۆڕێت ئەزموونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە هەرێمی كوردستان بۆ یەكەمجار لە ساڵی 1992 كراوە و ئەزموونێكی تا ئاستێك سەركەوتوو نەبوو، چ لە رووی بوونی ساختەكاریی زۆرەوە، چ لە رووی ئەوەی سندووقەكانی هەڵبژاردن، لەبری ئەوەی ببێتە ناوەندی یەكلاكردنەوەی كێشە و قەیرانەكان، بووە هۆی لێكدابرانی هێز و لایەنەكان، لە یەكەم هەڵبژاردندا، كە بڕیاربوو لە 17/5/1992 بەڕێوەبچێت، دوو رۆژ دواخرا لەو كاتەدا وترا مەرەكەبی هەڵبژاردنەكان لەلایەن هێزێكەوە ساختەكراوە و مەرەكەبی خراپ هێنراوە بۆیە هەڵبژاردن دواخرا. بەپێی ئەو نامە و راگەیەنراو و بەڵگەنامانەی بڵاوكراونەتەوە، لە هەڵبژاردنی 19/5/1992دا بە جۆرەها شێوە ساختەكاریی و تەزویر لەلایەن هێز و لایەنەكانەوە كراوە، لەگەڵ ئەوەی بەپێی پێوەرە نێودەوڵەتییەكان لێكۆڵینەوە لەهەر بنكە و ناوەندێكی دەنگداندا دەكرێت، كە رێژەی دەنگدان تێیدا لە (85%) زیاتر بێت، (هەر وێستگەیەكی دەنگدان رێژەی دەنگدانی (85%) زیاتر بوو دەچێتە تەحقیق... جگە لەمە لە هەر ناوچەیەك رێژەی دەنگی (85%) زیاتر بێت دەچێتە تەحقیق، كە ئەمانە پێوەری نێودەوڵەتین). بەڵام بەپێی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان، كە لەلایەن لیژنەی باڵای هەڵبژاردنەكانەوە راگەیەنرا، لە پارێزگای دهۆك، كە (178000) كەس مافی دەنگدانیان هەبووە، بەڵام لەو پارێزگایە (198352) دەنگیانداوە، واتا رێژەی دەنگدان (111.4%) بەو پێیەش ئەگەر رێژەی دەنگدان، كە لە سلێمانی (77.6%) ئاسایی بووە و بەپێی ستانداردی نێودەوڵەتی، ئەگەر رێژەی دەنگدان لە پارێزگای دهۆك (100%)یش ئەژمار بكرێت ئەوا (20352) دەنگ زیاد دراوە و ساختەكارییەكە رێژەكەی دەكاتە (11.4%)، هەرچەندە بەپێی پاشكۆی وتارێكی نەوشیروان مستەفا ئەمین بەناوی (حیزب و حوكم: ئەزموونی كوردستان) ئاماژە بەوە دەكات، كە رێژەی دەنگدان لە پارێزگای دهۆك (124%) بووە بەو پێیەی ئەگەر لەو پارێزگایە لە (100%)ی دەنگدەران دەنگیان دابێت ئەوا نزیكەی (45000) زیاتر دەنگیانداوە بەو پێیەی ئەو پارێزگایە (223000) دەنگیانداوە). بەوپێیەش ئەو تەزویرەیكراوە، ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی گۆڕی، چونكە لە هەڵبژاردنەكەدا پارتی دیموكراتی كوردستان (437879) دەنگی بەدەستهێنا بەڕێژەی (45.05%) و یەكێتی نیشتیمانی كوردستان (423833) دەنگی بەدەستهێنا بەڕێژەی (43.6%) ئەگەر ئەو رێژە دەنگە زیادەیەی دهۆكی لێدەركرێت (20352) دەنگی زیاد لە (100%) ی دەنگدانە ئەوا دەنگی پارتی دەبێتە (437879 - 20352 = 417527) دەنگ بەو پێیەش كۆی گشتیی دەنگدان دەبێتە (951601) واتا یەكێتی نیشتیمانی كوردستان دەبێتە هێزی یەكەم و رێژەی دەنگەكانی دەبێتە (44.5%) و پارتی دیموكراتی كوردستانیش رێژەی دەنگەكانی دەبێتە (43.9%) و هێزی دووەمی كوردستان. هاوكات بەپێی زۆرێك لە سكاڵا و نامە و بروسكەی لایەنە سیاسییەكان، باس لە دەستتێوەردان و دەنگیدانی دووبارە دەكەن، لەگەڵ ئەوەی لیژنەی باڵای هەڵبژاردن هۆشیاریدا لە بەسزاگەیاندنی هەر كەسێك كە هەوڵی ساختەكاریی بدات، دوای جیاكردنەوەی دەنگەكان بۆ دەستەی باڵای هەڵبژاردنەكان دەركەوت، كە لە هەردوو بنكەی (17) لە دهۆك و بنكەی (6) لە هەولێردا ساختەكاریی كراوە، بەو پێەی لە بنكەی (17)ی دهۆك (قوتابخانەی پێشكەفتن) ژمارەی دەنگەكانی ئەو بنكەیە بە (7994) دەنگ ئەژمار كراوە، بەڵام دوای بژاردنەوەیان دەركەوت دەنگی ئەو بنكەیە تەنها (1994) واتا (6000) دەنگ لەو بنكەیە زیاد ئەژماركرابوو، بۆیە لەو بنكەیەدا (6000) دەنگی پارتی دیموكراتی كوردستان سڕایەوە، بەوپێیەی بۆ لیژنەی باڵا دەركەوت لەو بنكەیەدا ساختەكاریی كراوە. لە بنكەی (6) ی هەولێریش، دوای ئەوەی بۆ دەستەی باڵا دەركەوت كە ساختەكاریی لەو بنكەیەدا كراوە و لە جارێك زیاتر دەنگدراوە، بۆیە دەنگی ئەو بنكەیە رەتكرایەوە بەو پێیەش (3540) دەنگی پارتی سڕایەوە لەگەڵ (15) دەنگی سۆسیالست و (1) دەنگی پارتی گەل و (17) دەنگی شیوعی و (18) دەنگی ئیسلامیی و (151) دەنگی یەكێتی، بەمەش كاریگەری بەسەر ئەنجامە كۆتاییەكانی هەڵبژاردندا هات دەنگەكانی یەكێتی بووە (423682) و تا (423833 – 4151 = 423682) دەنگەكانی پارتیش بووە (428339) بەوپێیەی (437879 – 69540 = 428339 ) بەم پێیە رێژەی دەنگەكان بووە پەنجا بە پەنجا بۆ هەردوو حیزبە سەرەكییەكە). هەوڵی دەرهێنانی هەزاران ناسنامە دراوە لەبەرژەوەندی لایەنەكان بۆئەوەی كاریگەری لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردن دروست بكرێت، بۆ نموونە لە بروسكەیەكدا كە لە رۆژی 18/5/1992 بۆ ئەمیر حەوێزی سەرۆكی دەستەی باڵای هەڵبژاردنەكانی ناردووە، جەلال تاڵەبانی، سكرتێری یەكێتی ئاماژەی بە چەندین ساختەكاریی و فێڵ كردووە، لە بروسكەكەدا ئاماژەی بەوەداوە، كە پارتی 1000 كەسی خۆی هێناوەتەوە لە ئێرانەوە كەچی دەنگدان بۆ ئەوان دواخراوە بە بڕیاری سەركردایەتی. لە بەیاننامەیەكیشدا، كە لە 19 /5/1992 بڵاوكراوەتەوە و لەبەشەكانی پێشتردا خستوومانەتە روو، د. مەحمود عوسمان ئاماژە بەوە دەكات، كە ساختەكاریی زۆر كراوە و بەهۆی ئەوەی مەرەكەبەكە بە ئاسانی لێكراوەتەوە بەچەندین جۆری ناسنامە دەنگدراوە و كەسی وا هەبووە (10) جار دەنگیداوە، پێشیوایە ساختەكاریی زۆر كراوە، بۆیە هەڵبژاردنێكی بێگەرد و نەزاهەت نەبووە و زیانی بە قۆناغی دیموكراتی و پەرلەمانی گەلی كورد گەیاندووە. لە بەیاننامەی سەرجەم حیزبەكاندا ئاماژە بە نیگەرانی كراوە سەبارەت بە ساختەكاریی زۆری هەڵبژاردنەكان و بێگەرد نەبوونیان، لە بەیاننامەیەكی هاوبەشدا هەریەك لە حیزبەكانی (حسك، پاسۆك، حیزبی شیوعی، پارتی گەل، پ.د.ك) هاتووە، كە ئەم هەڵبژاردنە بە شێوەیەكی گشتی ناڕێك و ناپوختە لەبەر چەند دەستتێوەردانێك و چەند هەڵەیەكی تەكنیكی، كە بوونە هۆی دروستكردنی كەش و هەوای تەزویر و لادان لە یاسای هەڵبژاردن چ بەهۆی خۆفەرزكردن و بەسەر جەماوەر و چ بەهۆی فڕۆفێڵی نابەجێیانە). سەرچاوە/ كتێبی هەڵبژاردن لە كوردستان 1992 – 2014 ، محەمەد رەئوف، چاپی دووەم، 2018 . لاپەڕە 228.
پارتی لە سنوری دەسەڵاتی یەكێتی 86 هەزار دەنگی هەیە بەڵام یەكێتی لە سنوری پارتی 209 هەزار دەنگی هەیە پارتی لە سنوری دەسەڵاتی یەكێتی 86 هەزار دەنگی هەیە گۆڕان لە سنوری پارتی 130 هەزار دەنگی هەیە لە هەڵبژاردنی 30 ی نیسانی 2014 ی ئەنجومەنی پارێزگاكان - پارتی دیموكراتی كوردستان لە سنوری پارێزگای سلێمانی 86655 دەنگی هەیە - یەكێتی لە سنوری پارتی ( هەولێر 168603 + دهۆك 40792 = 209395) دەنگی هەیە - گۆڕان لە سنوری پارتی ( هەولێر 108177 + دهۆك 22855 = 131032) دەنگی هەیە
ئێوارەی ئەمڕۆ دووشەممە، لە شاری هەولێر هێرشکرایە سەر ڕابوون مەعروف سەرۆکی لیستی جوڵانەوەی نەوەی نوێ لە پارێزگای هەولێر و بە سەختی بریندار کرا. دوای بریندارکردنی، ڕابوون مەعروف ڕەوانەی نەخۆشخانەکراوە بەمەبەستی چارەسەرکردنی. ڕابوون مەعروف لە بارەی هێرشەکەوە بە ئێن ئاڕ تی ڕاگەیاند، دوای دەرچوونی لە ماڵی خۆیان، زیاتر لە ١٠ ئۆتۆمبێلی پڕ لەچەکدار چواردەوریان گرتووە و بە چەک و بە چەقۆ هێرشیان کردووەتە سەری و برینداریان کردووە.
درەو میدیا شەڕی نەوەی دووەمی سیاسیەكانی هەرێمی كوردستان لە هەڵمەتی هەڵبژاردنەكاندا گەرمە، مەسرور بارزانی كە لەدوای چونە ماڵەوەی باوكی گۆڕەپانەكەی بۆ تەخت بووە لایەنگرانی حزبەكەی بەهێرش بۆسەر دۆستە كۆنەكەی گەرم دەكات و دەڵێت، پارتی خەونی ئەو جاش و خۆفرۆشانەی لەگۆڕنا كە دەیانویست كوردستان بدەنە دەست داگیركەران، لەبەرامبەردا لاهور تاڵەبانی كە لەدوای مردنی مام جەلالەوە حزبەكەی بێ سكرتێرو سەرگەورە ماوەتەوە هێرشەكانی ئاراستەی پارتی دەكات و دەڵێت: گەورەترین خیانەت ئێستا لە كەركوك لەلایەن پارتییەوە دەكرێت كە خەڵكی هان دەدەن بەشداری هەڵبژاردنەكانی كەركوك نەكەن و بۆ عەرەبە شۆڤینییەكان و توركمانەكانی بەجێبهێڵێت. ئەم هێرش و پەلاماردانەی نەوەی دووەمی سیاسیەكانی پارتی و یەكێتی بۆسەر یەكدی لە فەراغی نەوەی یەكەمی سیاسیەكانیانە، ئەو نەوەیەی كە بەرژەوەندی هاوبەش كۆیانی كردبۆوەو دوای شەڕی ناوخۆی دوورو درێژی نێوانیان گەیشتنە ئەو بڕوایەی كە دەتوانن پێكەوە بەرژەوەندیە حزبی و بنەماڵەییەكانیان بپارێزن، ئێستا نەوەی یەكەم لەدوای شكستیان لە ریفراندۆم و ئەو بارودۆخە نالەبارەی لە كوردستاندا خوڵقاندیان، رۆڵیان كاڵ بۆتەوەو خۆیان لە شانۆی سیاسی بەدورگرتووەو سەری گورسیەكەیان داوەتە دەست نەوەی دووەمی سیاسیەكانیان، ئەوان پێشتر پێكەوە هێرشیان دەكردە سەر لایەنە ئۆپۆزسیۆنەكان، بەڵام ئێستا روی هێرشەكانیان بۆسەر یەكدیە، ئێستا نەوەی دووەمی سیاسیەكان عەرزی خۆیان دەكەن و دەیانەوێت لە رێگەی هێرشكردن بۆسەر یەكدی دەركەونەوەو خۆیان بە پاڵەوان نیشان بدەن، جەماوەری ئەم هێزانە وا راهێنراون كە بە هێرش و پەلامار بۆسەر یەكدی گێرڤی حەماسەتیان بەرز دەبێتەوە. گوتارە نەوەی دووەمی سیاسیەكان جگە لە جوینەوەی گوتاری دەیان ساڵەی رابردووی نەوەی یەكەم دژ بەیەك هیچی دیكە نیە، ئەم نەوەیە بە كەرەستەیەكی دووبارەی رابردووەوە خۆی دەردەخات و هەڵگری هەمان ئەو روئیا و بیركردنەوانەیە كە كاری لەسەر شكاندنی بەرامبەر دەكرد لەسەر ماكیاجكردنی خۆی. هۆكاری ئەو هێرش و پەلاماردان و یەكتر شكاندنە بەشێكی پەیوەندی بە یەكلاكردنەوەو تەوزیفكردنی هەڵوێستە خراپەكانیانەوە بێت، پارتی دەیەوێت تەوزیفی شكستی ریفراندۆمەكەی 25ی ئەیلول بكات بەسەرپەرشی مەسعود بارزانی، كە تیایدا ئەو شكست و ماڵوێرانیەی بەسەر گەلی كوردستاندا هێنا بخاتە پاڵ یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و خەریكە تیایدا سەركەوتوو دەبێت، ئەویش بەهۆی ململانێكانی ناو یەكێتی و دوبەرەكی ناخۆییەوە، بەشێكیشی لە بێ گوتاری و بەرنامەی روون و پلانی ستراتیژیەوەیە، كە ئەوەی ئەم هەڵبژاردنە لە هەڵبژاردنەكانی پێش خۆی جیادەكاتەوە ئەوەیە كە حزبەكان خاوەنی گوتاری سواو و بەرنامەی دوبارەو هەڵگری هیچ بنەماو ستراتیژێكی دیاری كراوو رون نیە. لەم هەڵمەتی هەڵبژاردنەدا گوتاری نارون و جەنجاڵ و تێك ترشاوبەسەریەكدا دەبینرێت، بەجۆرێك هیچیان ئەو سرەیان لێوە دیار نیە، ئەم هێزانە بەجۆرێك بانگەشە دژ بەیەك دەكەن وەك ئەوەی هەرگیز بیر لە دانیشتن و گفتوگۆ و دانوستان نەكەنەوە، ئەو ژینگە ناتەندروستەی ئەوان ئەمرۆ درووستیان كردووە، هەرگیز ناتوانێت سبەی بەرەكی یەكگرتووی لێ دروست بكرێت لە بەغداد كە رەنە هیچ كات بەقەد ئەمرۆ كورد پێویستی پێنەبێت لەبەغداد.