لە راپۆرتێكی شیكاری وردا ڕۆژنامەی (هائاریتس)ی ئیسرائیلی  باس لە وون بوون و دیارنەمانی كەشتیە نەوت هەڵگرەكانی هەرێمی كوردستان دەكات لە كاتی گواستنەوە و فرۆشتنیان بەرەو ئیسرائیل. سەرەتای راپۆرتەكە بەوە دەست پێدەكات و دەنوسێت:  كە چاودێری كەشتیە هەڵگرەكان شتی سەرەنجراكێشی لەپشتەوەیە، بەتایبەتیش دیارنەمانی ئەو کەشتیە نەوتیە بارهەڵگرانەی كە نەوتی هەرێمی كوردستان لە بەندەری جەیهانی توركیاوە دەگوازنەوە. راپۆرتەكەی رۆژنامەی هائاریتس پشتی بەستووە بە زانیارییەكانی سەمیر مەدەنی، بازرگانی نەوتی كوەیتی  و خاوەنی سایتی (Tanker Trackers) كە چاودێری كەشتیە نەوتییەكان دەكات ئاماژەی بەوە کردووە، كە بارهەڵگرێكی نەوت كە نەوتی هەرێمی كوردستان باركردبوو لە بەندەری جەیهانی توركیاوە لە 2017 بەرەو نۆكەندی سوێس بەرێكەوتبوو، دوای ماوەیەك رێرەوەكەی گۆڕی و لە رۆژهەڵاتی دەریای ناوەڕاست رێرەوەكەی گۆڕی لەبەرامبەر تەلئەبیبی پایتەختی ئیسرائیل، لەدەرەوەی ئاوە هەرێمایەتیەكانی ئیسرائیل. مەدەنی ئاماژەی بەوەشكردووە دوای چەند رۆژێك لە ونبونی ئەو كەشتیە دەركەوتەوە و بەڵام بارەكەی سوك بوو، لەوێوە بەرەو قوبرس رۆیشتووە و پاشان گەڕاوەتەوە بۆ بەندەری جەیهانی توركیاو بارێكی تری هەڵگرتۆتەوە لەنەوتی كوردستان، هەموو گەشتەكانی ئەو بارهەڵگرە نەوتیە بە ئاڵۆزی بووە، بۆیە مەدەنی پێی وایە ئەو كەشتیە هەڵگری نەوتی  تۆمارنەكراوبووە و بە نهێنی نەوتی گەیاندوەتە ئیسرائیل.   راپۆرتەكە ئاماژەی بەوەشكردووە كە ئەو پرۆسەیە بەو شێوە ئاڵۆزە بەردەوام بووە و لە 21ی مانگی شوباتدا بارهەڵگری نەوتی (مەبروك) لە بەندەری جەیهانی توركیا بڕی ( یەك ملیۆن بەرمیل نەوت)ی هەرێمی كوردستانی هەڵگرتووە و دواتر بە ناوی( MARO ) لە بەرانبەر كەناراوەكانی ئیسرائیل دەركەوتووە ئەویش دوای بەتاڵكردنی بارەكەی و پاشان گەڕاوەتەوە، بەندەری جەیهانی توركیا. ئەم پرۆسەیە بەردەوام لە گواستنەوەی نەوتی هەرێمی كوردستاندا دووبارە بوتەوە و كەشتییەكان لە نزیك ئیسرائیل  ماوەیەك ون دەبن و دوای بەتاڵكردنەوەی نەوتەكەیان رێرەوەكەیان دەگۆڕن و دواتر دەگەڕێنەوە بۆ بەندەری جەیهانی توركیا.  بەپێی راپۆرتێكی پێشوی سایتی ( تانكەر تراكەرز)  كە تایبەتە بە بەدواداچونی هەناردە و فرۆشتنی نەوت لە رێگەی كەشتیەوە) حكومەتی هەرێمی كوردستان لە مانگی ئازاردا ( 1/3/2018 تا 1/4/2018 ) رۆژانە بڕی (324 هەزار 496 ) بەرمیل نەوتی لە رێگەی بەندەری  جەیهانی توركیاوە هەناردە كردووە، بەو پێیەش كۆی گشتی دەكاتە( 10 ملیۆن و 148 هەزار و 319 )بەرمیل تەنها لە مانگی ئازاردا. سەبارەت بە فرۆشی نەوت بە وڵاتان راپۆرتەكەی سایتی( تانكەر تراكەرز)  ئاماژەی بەوەشكردووە ئیسرائیل كڕیاری سەرەكی نەوتی هەرێمی كوردستانە و (رۆژانە 130 هەزار و 721 بەرمیل ) نەوتی هەرێم  بە ئیسرائیل دەفرۆشرێت كە 40%ی كۆی نەوتی هەرێمی كوردستان دەكات .لەدوای ئیسرائیل یۆنان لە پلەی دووەمی كڕیارە سەرەكییەكانی نەوتی هەرێمدا دێت كە رۆژی( 87 هەزار و 236 )بەرمیل دەكڕێت كە دەكاتە ( 26.88%)ی كۆی نەوتی هەناردەكراوی هەرێم. لە دوای یۆنان، كرواتیا لە پلەی سێیەمی كڕیارە سەرەكییەكانی نەوتی هەرێمی كوردستاندا دێت و رۆژانە( 42 هەزار و 94) بەرمیل، واتە 12.97%ی نەوتی هەناردەكراوی هەرێمی كوردستان دەكڕێت. بەڵام بەرپرسانی هەرێم هەمیشە ئاماژەیان بەوەكردووە ئەوان بەشێوەیەكی یاسایی و بەپێی گرێبەتە جیهانیەكان نەوتەكەیان دەفرۆشن بە كۆمپاینیاكانی كڕینی نەوت و ئەوان خۆیان چۆن و بەچی میكانیزمێك دەیفرۆشن و بە كێی و چی وڵاتێكی دەفرۆشن ئەوان خۆیان دەزانن و لە بەرپرسیارێتی ئێمەدا نامێنێت.       

كۆمپانیای دانە غاز لە بەیاننامەیەكدا كە لەسەر پێگەی رەسمی خۆی بڵاویكردوەتەوە رایگەیاندووە كە 14 ملیۆن و 400 ملیۆن دۆلاری دەست كەوتوە لە پشكی خۆی لە چارەكی یەكەمی ساڵی 2018 لە هەرێمی كوردستان  ئەومش لە بەرامبەر فرۆشتنی نەوت و غازی هەرێمی كوردستان. كۆمپانیاكە راشیگەیاندووە، كە ئەو بڕە پارەیەی دەستی كەوتووە بەشێك نیە لە پشكی كۆمپانیاكە كە لەلایەن حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە دەستی دەكەوێت بۆ خەرجی وەبەرهێنان و خەرجی بەكاربردن.     

بەڕێوەبەری گشتی پەروەردەی سلێمانی رایدەگەیەنێت لە سنوری پارێزگای سلێمانی دەوامی خوێندنگەكان ئاسایی بوەتەوە و بایكۆت نەماوە و هەوڵدەدەن ئەو ماوەیەشی فەوتاوە لە هاویندا قەرەبوو بكرێتەوە. دڵشاد عومەر بەڕێوەبەری گشتی پەروەردەی سلێمانی لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا وتی:" سەرجەم ئەو گروپ و رێكخراوانەی پشتیوانیان لە بایكۆتی هۆڵەكانی خوێندن دەكرد، ناڕەزایەتییەكانیان هەڵپەساردووە و ئێمەش وەك پەروەردە مافی خۆمان هەر مامۆستایەك دەوام نەكاتەوە  ئیجرائاتی لەگەڵدا بكەین و هەر مامۆستایەكیش دەوام نەكات بە نەهاتوو دادەنرێت و لە مووچەكەی دەبڕدرێت."   ئەمەش لە كاتێكدایە رۆژی 2ی ئەم مانگە لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەنووسیدا دڵشاد عومەر بەرێوەبەری گشتی رایگەیاند دۆخی پەروەردە لە مەترسیدایە و تا حەفتەی ئایندە دەرگای قوتابخانەكان نەكرێنەوە پرۆسەی خوێندن لەمساڵدا دەفەوتێت، بۆیە  تكای لە مامۆستایان كرد دەرگای قوتابخانەكان بكەنەوە و كۆتایی بە خۆپیشاندانی مامۆستایان بهێنرێت چەندینجاریش جەختیان لەوە كردوۆتەوە كە بەهۆی دەوامەوە هیچ مامۆستایەك سزا نادرێت. هاوكات بەپێی گشتاندنێكی بەرێوەبەرێتی پەروەردەی رۆژهەڵات، پشوی‌ ڕۆژانی‌ شەممەی رۆژانی شەمەی لەسنوری‌ پەروەردەكانی‌ پارێزگای‌ سلێمانی هەڵوەشێندرایەوە و دەڵێت هەفتانە شەش رۆژ دەوامبكرێت و رۆژانە شەش وانە بوترێتەوە.

ئامادەكردنی: فازل حەمەڕەفعەت رۆژی 12ی ئایاری داهاتوو هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە عێراق بەڕێوەدەچێت، هەندێك هۆكار هەن كە كاریگەرییان دەبێت لەسەر ئاستی بەشداریكردنی دەنگدەران لەو پرۆسەیەدا. لە چەند لایەكەوە بانگەوازی تاكەكەسی هەن بۆ بایكۆتكردنی هەڵبژاردن لەلایەن دەنگدەرانەوە، بەڵام بەشێوەیەكی گشتی چەندین پاڵنەری سیاسی و ئابوری و كۆمەڵایەتی هەن كە كاریگەری گەورەیان دەبێت لەسەر ئاستی بەشداری دەنگدەران. بەشێوەیەكی گشتی هەڵبژاردن لەدوای هەڵبژاردن لە عێراق ئاستی بەشداری دەنگدەران كەمیكردووە، ئەمەش ئەو پرسیارە دەوروژێنێت ئایا كەمبونەوەی ئاستی بەشداری دەنگدەران لە پرۆسەی هەڵبژاردن كێشە دروست دەكات ؟ چەند نمونەیەك: ئاستی بەشداری دەنگدەران لە هەڵبژاردنەكانی عێراقدا •    2005- ئاستی بەشداریكردنی دەنگدەران 79.63% •    2010 ئاستی بەشداریكردنی دەنگدەران 62.4% •    2014- ئاستی ئاستی بەشداریكردنی دەنگدەران 60.53% تۆمارەكانی ئاستی بەشداریكردن لە هەڵبژاردنەكان لەسەر ئاستی جیهان ئاماژە بەوەدەكەن زۆرینەی رێژەی ئەو وڵاتانەی كە دیموكراتییەتی هەڵبژاردنیان تێدایە، ئاستی بەشداری دەنگدەران تێیااندا بەمشێوەیە دابەشبووە: •    رێژەی نزیكەی 68%ی ئەو وڵاتانەی كە دیموكراتییەتی هەڵبژاردنیان تێدایە، ئاستی بەشداریكردنی دەنگدەران لە پرۆسەی هەڵبژاردن لەنێوان رێژەی 50% بۆ 83%دایە. •    رێژەی 16%ی ئەو وڵاتانەی كە دیموكراتییەتی هەڵبژاردنیان تێدایە ئاستی بەشداریكردنی ددەنگدەران لە پرۆسەكانی هەڵبژاردندا كەمتر 50%یە. •    رێژەی 15.5% ئەو وڵاتانەی كە دیموكراتییەتی هەڵبژاردنیان تێدایە، ئاستی بەشداریكردنی دەنگدجەران لە پرۆسەی هەڵبژاردن زیاتر لە 83%ە. بە لەبەرچاوگرتنی ئەم ئامارانەی ئاستی بەشداریكردنی دەنگدەران لە پرۆسەی هەڵبژاردن لەسەر ئاستی جیهان، دەردەكەوێت تاوەكو ئێستا ئاستی بەشداری دەنگدەران لە پرۆسەی هەڵبژاردنەكاندا لە عێراق لە ئاستێكی قبوڵكراودایە. ئاماژە ئەرێنییەكانی ئەگەری زیادبونی ئاستی بەشداری دەنگدەران لە هەڵبژاردنی داهاتووی عێراق: •    ژمارەی ئەو دەنگدەرانەی كە تۆماری دەنگدەران (بایۆمەتری)یان نوێكردوەتەوە تاوەكو رۆژی 20ی شوباتی 2018 گەیشتوەتە 50%. •    كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان رێگە بەو دەنگدەرانە دەدات كە تۆماری بایۆمەترییان نوێنەكردوەتەوە، لەڕێگەی كارتە كۆنەكانی دەنگدانەوە كە لە هەڵبژاردنی 2014دا بەكاریانهێناوە بەشداری لە هەڵبژاردنی ئەمجارەدا بكەن. •     هێشتا پرۆسەی نوێكردنەوەی تۆماری دەنگدەرانە بەردەوامە و ئەمە بەواتای ئەوەدێت رێژەكە بەرزبونەوەی زیاتریش بەخۆوە دەبینێت. •    چەندین رێوشوێنی تر گیراونەتەبەر بۆ زامنكردنی بەشداریكردنی ئاوارەكان لە پرۆسەی هەڵبژاردندا كە ژمارەیان بە (400 هەزار) كەس دەخەمڵێندرێت. لەلایەكی ترەوە، عێراق هەندێك تایبەتمەندی هەیە كە بەبۆچونی توێژەران بایەخیان دەبێت بۆ زیادكردنی ئاستی بەشداری دەنگدەران لە پرۆسەی هەڵبژاردندا. یەكەم: سیستمی نوێنەرایەتی رێژەیی، ئەمە وادەكات ژمارەیەكی زۆر لە پارتە سیاسییەكان بەشداری هەڵبژاردنەكان بكەن، هەموو ئەو پارتانەش خەڵك هاندەدەن بۆ بەشداریكردن لە هەڵبژاردندا. دووەم: سروشتی ركابەرێتی توند لە هەڵبژاردنەكاندا، ئەمە وادەكات كەلێنی هەڵبژاردن لە نێوان ركابەرەكاندا كەمتر بێت، ئەم تایبەتمەندییە وادەكات هەموو ركابەرەكان بنكە جەماوەرییەكانی خۆیان هانبدەن لەپێناو بەددەستتهێنانی ژمارەیەكی زیاتری كورسییەكانی پەرلەمان. سێیەم: دابەشبونی دەستەبژێری سیاسی و بنكە جەماوەرییەكانیان بەسەر چەند پرسێكدا، بۆ نموونە ئایندەی حەشدی شەعبی، سروشتی پەیوەندییەكانی نێوان بەغداد و هەرێمی كوردستان، وەڵامدانەوەی ململانێی هەرێمی نێوان سعودیە و ئێران، سەپاندنی باجەكان و چەەندین دۆسیەی تر. چوارەم: گەشبینییەكان لەبارەی ئەوەی عێراق لەسەر رێڕەوێكی راست هەنگاو دەنێت، بەتایبەتی دوای كەوتنی داعش و بەرزبونەوەی نرخی نەوت. پێنجەم: هەڵبژاردنەكانی عێراق هەڵبژاردنێكی ئازاد و تاڕادەیەك خاوێن و ژمارەیەكی زۆر رێكخراوی نێودەوڵەتی دیار پشتیوانی ئەنجامدانی هەڵبژاردن لە عێراق دەكەن و چاودێری پرۆسەكەش دەكەن، بۆ نموونە نێردەی نەتەوە یەەكگرتوەكان بۆ یارمەتیدانی عێراق (UNAMI). سەربارەی ئەو پاڵنەرە نەرێییانەی كە باسكران، بەڵام چەندین مەترسی تر هەن كە هەڕەشە لەسەر ئاستی بەشداری دەنگدەران دەكەن لە پرۆسەكەدا، هەندێ لە خەڵكی ناوچەكانی باكور بەتایبەتی ناوچە سوننەنشینەكان ناڕازین لە سیاسەتەكانی حكومەتی ناوەند، ئاستی بەشداری ددەنگدەران لەم ناوچانە لە هەڵبژاردنەكانی پێشودا كەمبوە، ترس هەیە لەم هەڵبژاردنەشدا بەهەمان شێوە كەمببێتەوە. كەمی ئاستی بەشداری كێشە دروست دەكات ؟ هەندێك توێژینەوە هەن كە بۆ هەڵبژاردنەكانی پێشوی عێراق كراون دەریدەخەن كەمی ئاستی بەشداری دەنگدەران لە هەڵبژاردنەكانی عێراقدا نابێتە كێشە، بەپێچەوانەی ئەو بۆچونەی كە دەڵێ كەمی ئاستی بەشداری دەنگدەران مەترسییە لەسەر پرۆسەی دیموكراتی، توێژینەوەكان دەریانخستووە جیاوازی نێوان دەنگدەران و ئەوانەی دەنگ نادەن تاڕادەیەك سنوردارە ئەمەش لەڕووی ئەوەی چ جۆرە سیاسەتێك بە باش دەزانن یاخود حەزی ئایدۆلۆژییانەوە، ئەمە سەرباری ئەوەی كەمی ئاستی بەشداری نابێتەهۆی ئەوەی ئاستی نوێنەرایەتی توێژێكی دیاریكراو كورت بهێنێت، توێژینەوەكان دەڵێن چانسی هەڵبژاردنی ئەوانەی لە پۆستدان لەگەڵ كەمبونەوەی ئاستی ئاستی بەشداریكردندا بەرزدەبێتەوە، چونكە ئەوانەی هاوڕان لەگەڵ میتۆدی حكومەتدا بەڕێژەیەكی زیاتر بەشداری لە هەڵبژاردندا دەكەن بە بەراورد بەوانەی كە میتۆدی كاركردنی حكومەت رەتدەكەنەوە. بەشێوەیەكی گشتی دەتوانرێت بوترێت چەند پاڵنەرێك هەن بۆ پارێزگاریكردن لە ئاستی پەسەندكراوی بەشداریكردن لە هەڵبژاردندا، بەڵام ئەمە لە ئەگەری كەمبونەوەی ئاستی بەشداریكردن لە هەندێك بازنەدا كەمناكاتەوە كە لە هەڵبژاردنەكانی پێشووودا ئاستی بەشداری دەنگدەران تێیاندا كەمبووە، بەڵام توێژینەوەكان ئاماژە بەوەدەكەن كەمی ئاستی بەشداری بە بەراورد لەگەڵ هەڵبژاردنەكانی پێشودا بەرێژەیەكی زۆر كاریگەری لەسەر پرسی نوێنەرایەتی نابێت.  

ئامادەكردنی/ نیاز عه‌بدوڵڵا به‌بێ هیچ ئاماژه‌كردنێك به‌ بوونی سوپای توركیا و هێنانی هێزی زیاتری ئه‌و وڵاته‌ بۆ هه‌رێمی كوردستان، نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكی حكومه‌ت له‌ 28ی ئازار له‌ باره‌ی پاراستنی سنووره‌كانی هه‌رێمی كوردستان وتی "زۆرجار هەوڵمان داوە لەگەڵ پەکەکە کە ناکرێت و مەعقوول نییە لە خاکی کوردستانەوە بچن ئۆپەراسیۆنی سەربازی لە تورکیا بکەن و بگەڕێنەوە بۆ هەرێمی کوردستان, چەندین جارە ئەو داوایەمان لێیان هەیە". له‌ مانگی شوباتی 2018 ئیحسان چه‌له‌بی به‌ڕێوبه‌ری ناحییه‌ی سیده‌كان رایگه‌یاند "لە مانگی تشرینی دووەمی ٢٠١٧ وە تورکیا به‌ قوڵایی 15 كیلۆمه‌تر هاتۆته‌ ناو خاكی هه‌رێم و ھێزی زیاتری ھێناوەتە دەشتی بەرازگرە و خاڵی سنووری سەربازی نوێی دامەزراندووە".  چه‌له‌بی كه‌ زانیاری و هۆشدارییه‌كانی له‌ لایه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ كاردانه‌وه‌یه‌كی نه‌بوو، له‌ مانگی نیسان دا زیاتر بوونی سوپاكه‌ و هاتنه‌ ناوقوڵایی خاكی هه‌رێمی له‌ لایه‌ن توركیاوه‌ راگه‌یاند و وتی "سوپای توركیا به‌ قوڵایی 19 بۆ 20 كیلۆمه‌تر خاكی هه‌رێمی كوردستانی به‌زاندووه‌ و چه‌ند بنكه‌یه‌كی سه‌ربازی گه‌وره‌ و بچووكی دامه‌زراندووه‌". له‌ دوای بۆدوومانه‌كانی به‌ره‌به‌یانی 22ی ئازار له‌ له‌ گوندەكانی ماونان و وەسان و سەركان-ی سه‌ر به‌ قه‌زای چۆمان و شه‌هید كردنی چوار هاووڵاتی مه‌ده‌نی، توركیا بۆردوومانی فڕۆكه‌ جه‌نگییه‌كان و تۆپبارانه‌كانی له‌ ناوچه‌كانی ئامێدی و سیدیه‌كان و شێلادزێ چڕ كردۆته‌وه‌ و گوندنشینانی به‌ ئامانج كردووه‌، به‌و هۆیه‌وه‌ زیاتر له‌ 100خێزان ئاواره‌ بوون و نزیكه‌ی 20 گوندیش چۆڵكراون. هه‌ر له‌ باره‌ی زیادبوونی سوپا و بۆردوومانه‌كانی توركیا  فه‌ره‌ج رێكانی به‌رپرسی كۆمیته‌ی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان له‌ شیلادزێ تایبه‌ت به‌ دره‌و میدیای راگه‌یاند، كه‌ سوپای توركیا هێزه‌كانی له‌ ناوچه‌ی شیلادزێ له‌ شوێنێكه‌وه‌ بۆ شوێنێكی تر ده‌گوازێته‌وه‌ و هێزه‌كانی ئاڵوگۆڕ پێده‌كات و به‌ پاس سه‌ربازه‌كانی ده‌هێنێت و ده‌یانگوازێته‌وه‌. فه‌ره‌ج رێكانی وتی" توركیا ده‌بابه‌ ده‌هێنێت و موده‌ڕه‌عه‌ ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌، سه‌ربازه‌كانیشی به‌ پاس دێن و ئاڵوگۆڕیان پێده‌كرێت، هه‌رچه‌نده‌ نازانین ژماره‌ی سه‌رباز و ده‌بابه‌كانیان چه‌ندن به‌ڵام رۆژ به‌ رۆژ زیاتر ده‌بن له‌ شێلادزێ، له‌سه‌ر چیای بێده‌ بنكه‌یه‌كی سه‌ربازی لێ دروست كراوه"‌. رۆژی 5 و 6ی نیسان توركیا به‌ چڕی گونده‌كانی له‌ ده‌ڤه‌ری سیده‌كان و شێلادزێ بۆردوومانكرد، ئه‌و به‌رپرسه‌ی كۆمیته‌ی یه‌كێتی نیشتیمانی له‌ شێلادزی سه‌باره‌ت به‌ بۆردوومانه‌كان به‌ دره‌و میدیای وت "توركیا زوو زوو بۆردوومان ده‌كات و زیانی ئه‌و بۆردوومانانه‌ش ماددی و گیانی و مه‌عنه‌وین و تائێستا 9 شه‌هیدمان داوه‌ له‌و ده‌ڤه‌ره‌، به‌هۆی چڕی و زۆری بۆردوومانه‌كانیش ته‌واوی زیانه‌كانی ئه‌و بۆردوومانه‌ی كۆتاییمان بۆ ده‌رنه‌كه‌وتووه‌ چونكه‌‌ خه‌ڵكی گونده‌كان ماڵی خۆیان به‌جێهێشتووه‌ و له‌ ترسی ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی بۆردوومانه‌كان ناوێرن بگه‌ڕێنه‌وه‌ گونده‌كانیان". له‌ ئه‌نجامی بۆردوومانه‌كانه‌كانی سوپای توركیا له‌ مانگی رابردوو دوو پردی سه‌ره‌كی كه‌ گونده‌كانی ناوچه‌كه‌ی به‌یه‌كه‌وه‌ ده‌به‌سته‌وه‌ له‌ شێلادزێ رووخان، به‌و هۆیه‌وه‌ گوندنشینان ناتوانن به‌ ئۆتۆمبێل بچنه‌ سه‌ر زه‌وی و ماڵی خۆیان. له‌باره‌ی بوونی گه‌ریلاكانی پارتی كرێكاران له‌ ده‌ڤه‌ری ئامێدی و شێلادزێ و هه‌ڵوێستی حكومه‌ت، ئه‌و به‌رپرسه‌ی كۆمیته‌ی یه‌كێتی وتی "ئه‌گه‌ر په‌كه‌كه‌ له‌و ناوچانه‌ش بن خه‌ڵك نایان بینێت، وه‌كو یه‌كێتی خه‌ڵك رۆژانه‌ دێنه‌ لامان و ڤیدیۆ و به‌ڵگه‌ی هێزه‌كانی توركیا و جموجۆڵی ئه‌وانمان بۆ ده‌هێنن و پیشانمان ده‌ده‌ن كه‌ به‌ ئۆتۆمبێل و پاس و بارهه‌ڵگر ده‌جوڵێن، به‌ڵام نه‌ حكومه‌تی هه‌رێم نه‌ حكومه‌تی عێراق له‌سه‌ر ئه‌و داگیركارییه‌ نایه‌نه‌ ده‌نگ و ئێمه‌ لێره‌ وه‌كو یه‌كێتی ده‌سه‌ڵاتی رووبه‌ڕوو بوونه‌وه‌ یان رێگریكردنمان له‌و هێزانه‌ نییه‌ ، ئێستا ته‌قریبه‌ن سوریێ و ئامێدی داگیركراون له‌لایه‌ن توركیاوه"‌. .............................................. بیرهێنانەوە  لە باشوری كوردستان نزیكەی 18 بنكەی سەربازی و هەواڵگری ئاشكراو نهێنی توركیا لە هەرێمی كوردستاندا بوونی هەیە، نوێترنیان  هاتنی هێزی سەربازی توركیا بۆ باشیك لە ساڵی 2016 بەبیانووی روبەرووبونەوەی چەكدارانی داعش و راهێنانی سەربازی لەوێ دوو بنكەی سەربازی كردۆتەوە، كە 1200 سەرباز، 50 تانك، 50 هەمەر، 15 تۆپی دوورهاوێژ و ، 50 هاوەنی بچووك و دەیان چەكی بچوكو  70 ئۆتۆمبێلی سەربازی لەو ناوچەیە جێگیركراون، لەگەڵ چەند بنكەیەكی هەواڵگری لە پارێزگای دهۆك. بەپێی راپۆرتێكی تۆڕی ناڕەزایەتییەكانی باشوور كە لە مانگی كانونی یەكەمی 2015، ژمارەی هێزەكانی ئەو وڵاتە لەناو خاكی هەرێمی كوردستاندا (٣٢٣٥) ئەفسەر و سەرباز و ژەندرمەی سوپای توركیایە لەگەڵ چەندین جۆر چەك و تەقەمەنی، بەپێی راپۆرتەكە توركیا  (٥٨) تانك، (٢٧)  زرێپۆش، (٣١) تۆپ‌و (٢٦) ھاوەن، (١٧) ئاڕبیجی‌و (١٠) دۆشكە، (٤٠) ئۆتۆمبیلی سەربازیی. بەپێی راپۆرتەكە سوپای توركیا لەناو خاكی هەرێمی كوردستان بەسەر (١٣) بنكەو بارەگای سەربازیدا لەناوچە سنورییەكانی پارێزگای دهۆك جێگیركراون، كە لەناو هەموو بنكە سەربازیەكاندا بەشی هەواڵگریان تێدایە. 1.گەورەترین بنكە و بارەگای سەربازی توركیا لەڕووی ژمارەی سەربازەوە، لە ناحیەی (كانی ماسی)یە. لەو بنكەیەدا (٥٨٠) سەرباز و (٩١) ئەفسەر و (٢٤٠) جەندرمە و  (٣٤٠) هێزی لێدان هەیە. 2.گەورەترین بنكەی سەربازی توركیا لەڕووی لۆجستییەوە، سەربازگەی (بامەڕنی)یە دەكەوێتە بەرامبەر ‌ناحیەی بامەڕنی‌. لەناو ئەو بنكە سەربازییەدا گەورەترین یەكەی هەواڵگری سەر بە سوپا هەیە. هەروەها (٣٠) تانك، (٨) زرێپۆش، (٦) هاوەن، (٦) ئۆتۆمبێلی سەربازی تێدایە، جگە لەبوونی ئامێرێكی پێشكەوتووی دەنگگرتن كە بۆ كاری سیخوڕی بەكاریدە هێنن. 3.سەربازگەی باتوفا سریەیەكی تایبەتی هەواڵگری لێیە كە لە (٢٠) كەس پێكهاتووە. بنكەی سەربازی ناحیەی باتوفە گەورەترین سەربازگەی هەواڵگریە و دەكەوێتە سنوری ئیداریی قەزای زاخۆوە، (٤٠٠) سەرباز و (٦) تانك و (٢١) زرێپۆش و (١٤) ئۆتۆمبێلی سەربازیی و سێ نازووری تێدایە. 4.بنكەی سەربازی (كریبی) لە سنووری قەزای زاخۆ (٤١٤) سەرباز، (٦) تانك، (١٥) ئاڕبیجی، (٢) دۆشكە، (٦) زرێپۆش، (١١) تۆپ، (١٤) ئۆتۆمبێلی سەربازی، و چەندان چەكی سوك و مامناوەندی لێیە. 5.سەربازگەی (سینكی) (٨٠) سەرباز و تۆپێكی (١٢٠) ملمی تێدایە. 6.سەربازگەی (سیریی) لە سنووری قەزای ئامێدێیە، (٧٥) سەرباز، (٦) تانك، سێ دۆشكا، (٦) هاوەن، (٤) زرێپۆش هەیە. 7.سەربازگەی (كوبكی) لە سنووری قەزای ئامێدی. (١٣٠) سەربازی جێگیركردووە لەگەڵ دوو تانك. 8.سەربازگەی (قومری) لە ناوچەی مەتینا 70 سەربازی تێدا جێگیر كراوە لەگەڵ ژمارەیەك كەرەستە و كەلوپەلی سەربازی . 9.سەربازگەی كوخی سپی 70 سەربازی تێدا جێگیر كراوە لەگەڵ ژمارەیەك كەرەستە و كەلوپەلی سەربازی. 10.سەربازگەی دەرەی داواتیا لە هەفتانین 70 سەربازی تێدا جێگیر كراوە لەگەڵ ژمارەیەك كەرەستە و كەلوپەلی سەربازی. 11.سەربازگەی (سەری زیری) (٦٠) سەربازی جێگیركردووە. 12.سەربازگەی گەلی زاخۆ (34) سەربازی جێگیركردووە. 13.سەربازگەی ئامێدی (٤٥) سەرباز بە تەواوی چەك و تفاقی سەربازییەوە جێگیركراون. 14. بارەگای دەزگای سیخوری میت لە ناوەندی قەزای ئامێدییە. 15. بارەگای دەزگای سیخوری میت لە ناوەندی ناحیەی باتوفە. 16.بارەگای دەزگای سیخوری میت لە قەزای زاخۆ لە گەڕەكی بێداری. 17.بارەگای دەزگای سیخوڕی میت لە ناوەندی قەزای دهۆك لە گەڕەكی گرێباسی. 18. بنكەی سەربازی توركیا لە باشیك.  بوونی ئەو بنكەو بارەگایانەی سوپای توركیا لە هەرێمی كوردستان تەنها لە پێناو پاراستنی ئاسایشی توركیا و كۆكردنەوەی زانیارییە لەسەر باشوری كوردستان و بەتایبەتیش لەسەر پارتی كرێكارانی كوردستان، بونی ئەو هێزە هیچ سودێكی بە هەرێم نەگەیاندووە بە جۆرێك لە كاتی هاتنی هێرشی داعش بۆسەر هەولێر توركیا ئامادە نەبوو هێز رەوانە بكات، تەنانەت ئامادە نەبوو هێزی ئەو بنكە سەربازیانەش بەكاربهێنێت لە كاتێكدا بنكەی سەربازی بامەڕنێ فڕۆكەخانەی سەربازیە و توركیا دەیتوانی لەوێوە پەلاماری داعش بدات.. ‌  http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=103  

بڵاوبونەوە پروپاگەندەی كڕینی دووپشك لەلایەن بازرگاكانی ئێرانەوە بە 2500 دۆلار بۆ هەر 100 دووپشكێك ماوەی دوو هەفتەیە خەڵكی دەڤەری پشدەر و رانیەی سەرقاڵی راوی دووپشك كردووە. دانیشتوانی ناوچەكە باس لەوەدەكەن كە دەیان گەنج و لاو بۆ چەندین كاتژمێر بە چیاو دۆڵەكانی ناوچەكەدا دەگەڕێن تا دووپشك راو بكەن و بە بازرگانە ئێرانییەكانی بفرۆشن و دەڵێن ژەهری ئەم جۆرە لە دووپشك بۆ چارەسەری چەندین نەخۆشی بەكاردەهێنرێت و چەندین دەرمانی لێ دروست دەكرێت. خورشید سامی ( 49 ساڵ ) خەڵكی گوندێكی ناوچەی پشدەرە لە لێدوانێكدیا بۆ سایتی " العربی الجدید" وتی " ماوەی دوو هەفتەیە خەڵك لێرە دووپشك كۆدەكەنەوە، بەڵام تائێستا هیچ بازرگانێكی ئێرانی نەهاتووە بۆ كڕینی." بڵاوبونەوە پروپاگەندەی كڕینی دووپشك لەلایەن بازرگاكانی ئێرانەوە بە 2500 دۆلار بۆ هەر 100 دووپشكێك ماوەی دوو هەفتەیە خەڵكی دەڤەری پشدەر و رانیەی سەرقاڵی راوی دووپشك كردووە خورشید رونیشیكردەوە خراپی دۆخی ئابوری خەڵكی ناوچەكەی والێكردووە بەدوای هەموو سەرچاوەیەكدا بۆ پەیداكردنی بژێویان بڕۆن و " سەدان دووپشك لە قەفەسی گەورەدا كۆكراونەتەوە چاوەڕوانی هاتنی بازرگانی ئێرانی دەكەن." بەوتەی خورشید " دوو ساڵ لەمەوبەر چەند بازرگانێكی توركیا هاتونەتە ناوچەكە و بڕێكی زۆر " هێلكەی پەرەسێلكە" یان كڕیوە و وتویانە كە بۆ زیاتكردنی توانی سێكسی بەكاردەهێنرێت و خەڵكی ناوچەكە هەرچی هێلكەی ناو هێلانە پەڕەسێلكەكانی چیاكان بوو كۆیانكردەوە و ئێستاش هەڵمەتی لەناوبردنی دووپشك دەستیپێكردووە، هەرچەندە ئەم جۆرە لە دووپشك زیانبەخش نییە و خەڵك لە خشۆكەكان و مێروو دەپارێزێت." خورشید: " دوو ساڵ لەمەوبەر چەند بازرگانێكی توركیا هاتونەتە ناوچەكە و بڕێكی زۆر " هێلكەی پەرەسێلكە" یان كڕیوە و وتویانە كە بۆ زیاتكردنی توانی سێكسی بەكاردەهێنرێت" ژینگەی هەرێمی كوردستان ژینگەیەكی هەمەجۆرەو تایبەتە و چەند ساڵێكە یاسای توند بۆ راوكردن لە دارستان و ناوچە شاخاوییەكاندا دەركراوە و جەبار ئادەم وتەبێژی پۆلیسی ژینگە و دارستانی راپەڕین  رایگەیاند چیرۆكی كڕینی دووپشك بە ئامانجی زیانگەیاندن بە ژینگەی هەرێم دروستكراوە وەك دەنگۆی كڕین و فرۆشتنی هێلانەی شەمشەمەكوێرە كە لە ماوەی رابردوودا بەربڵاوبوو و وایكرد خەڵكی بۆ دۆزینەوەی روو لە چیاكان بكەن. هاوكات محەمەد فازیل لێپرسراوی راگەیاندنی ئاسایش رایگەیاند زانیارییان هەیە لەسەر دەنگۆی بازرگانی دووپشك، بەڵام تائێستا هیچ كەسێك بەهۆیەوە دەستگیرنەكراوە. وەرگێڕان و ئامادەكردنی : نامیق رەسوڵ  

تایبەت بەدرەو میدیا/ راپۆرتی شیكاری محەمەد رەئوف پرسەكەی دلۆڤان ئیدریس بارزانی، یەكەم شوێنی دەركەوتنی نەوەی سێیەمی شازادە سیاسییەكانی هەرێم بوو، كە پێشتر بەو شێوەیە و وا بەگروپ نەبینرابوون، ئەو نەوەیەی كە هاوڵاتیانی كوردستان تازە بە دەموچاویان ئاشنا دەبێت و لە قۆناغی ئامادەكاریدان بۆ هاتنە نێو دنیای سیاسەتەوە كە لە دایك بووی مۆدێلی ئەو تەوریسە سیاسیەیە كە لە هەرێمی كوردستان و ناوچەكەدا لەبرەودایە. ئەم نەوەیە لەگەڵ ئەوەی لەناو هەرێمی كوردستاندا دەژین و ناسنامە و زمانیان لە هەرێمدایە، بەڵام لە ستایلی ژیان و گوزەران و خوێندن و پەیوەندییەكانیان هیچ پەیوەندیەكیان بە ژیانی هاوڵاتیانی هەرێم و كوردستانەوە نیە ئەمانە لە ژیانێكی پڕ لە خۆشگوزەراندا دەژین هەروەك ژیانی  دۆق و بارۆن و شازادە و ئەمیرەكانی نەوەی سوڵتانەكانی سەردەمی رابردوو، ئەمانە بەهەموو پێوەرێك كەمینەیەكی جیاوازن، دابڕاون لە ژیانی ئاسایی كۆمەڵگە.  نمایشكردنیان لە مەراسیم و پرسەكاندا و دەركەوتنی ئەم نەوە گەنجەی كە بە شازادەی سەردەمی خۆیان ئەژمار دەكرێن كاردانەوەی گەورەی لە تۆڕە كۆمەڵایەتیەكاندا بەدوای خۆی هێنا، ئەمانە لە ئێستاوە پاسەوان و كۆشك و تەلارو ڤێلای تایبەتی خۆیان هەیە، ژیان و گوزەرانی ئەمانە زیاتر لە خەیاڵەوە نزیكە وەك لە واقیع، تەنها هۆكاری ئەو ژیانە شاهانەیەیان، ئەوەیە كە ئەمانە كوڕ و كچی نەوەی تەوریسی سیاسیین، وەچەی كۆمەڵێك سەركردەی سیاسین كە لە هەناوی خانەوادەی سوڵتانیدا لەدایك بوون. ئەوەی لە شێواز و ستایلی ژیانی ئەم نەوەیە دەگێڕدرێتەوە زیاتر لە چیرۆكی ناو حیكایەت و ئەفسانە كان دەچێت،  نەك لە واقیعی ژیانی هاوڵاتیان، ئەوان سەرەرای رەخساوی پاڵپشتی خێزانی و بنەماڵەی سوڵتانی، پاڵپشتی حیزبی سیاسیشیان بۆ ئامادەدەكرێت، تا لە كاتی گونجاودا بێنە سەرشانۆی سیاسی، ئەوان لە بازنەیەكی داخراوی ناوخۆییدا ژیانی شاهانە دەگوزەرێنن، ئەمانە لەدایك بووی ئەو سیستمە خێزانیە سوڵتانیەن كە سیستمی حوكمڕانی لە وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست كۆماری یان دیموكراتی بێت، بەڵام لەباشترین حاڵەتدا سیستمەكە بووە بە سیستمێكی حوكمرانی سوڵتانی پشتاوپشت، باوك ئامادەكاری كردووە بۆ هاتنە پێشەوەی كوڕەكانی ئەمەش بۆخۆی جارێكی تر گەڕانەوەیە بۆ شەرعیەتی خێزانی و بنەماڵەیی.  ئەم شێوازە لە حوكمڕانیە بەتایبەت لە وڵاتە رەیعیەكاندا لە برەودایە، بە واتایەكی تر نەوت و سیاسەتی نەوتی و كۆنترۆڵكردنی نەوت ژینگەیەكی لەبارە بۆ بەرهەمهێنانی ئەو فۆرمە لە حوكمڕانیی، بەو پێیەی نەوت چەكێكی كاریگەرە لەلایەك بۆ خۆ دەوڵەمەندكردن و كۆكردنەوەی خەڵك لە دەوری خێزانی سوڵتانی و لەلایەكیش بەكارهێنانیەتی وەك چەكێكی سیاسی لە كۆمەڵگەدا، لە كاتێكدا نەوت سەرچاوەیەكە بۆ خۆشگوزەرانی هاوڵاتیان، بەوپێیەش نەوت سیستمی سیاسی و حوكمرانی دیموكراسی دەروخێنێ، چونكە لە وڵاتی رەیعی و حوكمڕانی خێزانیدا دەسەڵات پێویستی بە خەڵك نیە و منەتیان بە خەڵك نیە هەموو هەوڵێكیان پتەوكردنی پایەكانی خێزانیە، بەڵكو خەڵك پێویستی بە حكومەتە بۆ پارە و موچە گوزەرانیان، بەپێچەوانەوە  لە سیستمی دیموكراسیدا دەوڵەت پێویستی بە خەڵكە بۆ دەنگدان. دەركەوتنی ریزێك لە نەوەی سێیەمی خانەوادەی بارزانی لە پرسەی دلۆڤان ئیدریس بارزانیدا، گفتوگۆی گەرمی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی بەدوای خۆیدا هێنا، ریزی نەوەی سێیەم پێكهاتبوون لە ( ئارین مەسرور مەسعود بارزانی، یاسر مەنسور مەسعود بارزانی، ناسر مەنسور مەسعود بارزانی، ئیدریس نێچیرڤان ئیدریس بارزانی ) ئەمانە نەوەی سێیەمی ئەو مۆدێلە حوكمرانیە سوڵتانیەن، كە بوەتە مۆدێلی هەندێك لە وڵاتانی ناوچەكە، لە باشترین زانكۆكانی جیهان دەخوێنن و لە جوانترین مۆدیڵەكانی جیهان سودمەندن بەڵام هەڵگری خراپترین و دواكەوتوترین مۆدێلەكانی حوكمرانین  لە جیهاندا، ئەوان لەبری هێنانی مۆدێلی سوید و هۆڵەندا و وڵاتانی رۆژئاوا، مۆدێلی شازادەكانی سعودیە و مەغریب و ئەردەن و سیستمە شمولییەكانی لە چەشنی عەلی عەبدوڵا ساڵح و موبارەك و قەزافی برەوپێدەدەن. ئێستا مۆدێلی هێنانە پێشەوەی نەوەی سێیەمە، پێشتر مەلا مستەفا بارزانی نەوەی یەكەمی خانەوادەكەی مەسعود بارزانی و ئیدریس بارزانی هێنایە ناو كایە سیاسیەكەوە بۆ درێژەدان بەتەوریسی سیاسی و حوكمڕانی بنەماڵەیی و ئەوانیش نەوەی دووەمیان نێچیرڤان بارزانی و مەسرور بارزانیان هێنایە ناو شانۆی سیاسییەوەو ئەمانیش نەوەی سێەم بەهەمان نەریتی باوو باپیرانیان پەروەردە دەكەن، نێچیرڤان بارزانی كە سەرۆكی حكومەتی هەرێمە، ئیدریسی كوڕی هێناوەتە ناو گۆڕەپانی سیاسییەوە، مەسرور بارزانی كە سەرۆكی ئەنجومەنی ئاساییشە ئارینی كوڕی ماوەیەكە بەگەرمی دەردەخات، مەنسور بارزانی كە خۆی فەرماندەی لەشكری تایبەتی گوڵانە، ناسری كوڕی بەرپرسی یانەی وەرزشی پێشمەرگەیە، ئەمانە خۆیان و بەردەستەكانیان وا رادێنن، كە  ئەمانە موقەدەسن و بە سەدان پاسەوان و بۆدیگارد دەورەدراون و فڕۆكەی تایبەت و ئۆتۆمبێلی گرانبەها بەكاردێنن، ئەمانیش بۆ  تەقدیسكردنی نەوەی دووەم هەمیشە ( جەنابی براگەورە، جەنابی فەرماندە، جەنابی دەوڵەتمەدار، پارێزەری ئاشتی و...) كۆمەڵێك ناوی قەبە و تەقدیسكراو بۆ یەكدی بەكار دەهێنن.    ناسر مەنسور بارزانی لە ساڵی 2017 لە زانكۆی ئەمریكی لە واشنتۆن بڕوانامەی زانستی سیاسی وەرگرتووە و ئێستا سەرۆكی یانەی پێشمەرگەیە و خاوەنی رەگەزنامەی ئەمریكییە، ئیدریس نێچیرڤان بارزانی كە لەدایك بووی 1998، لە تەمەنی 15 ساڵیدا دەزگای روانگەی دامەزراندووە كە بە یەكێك لە دەزگا دەوڵەمەندەكان ئەژماردەكرێت، بە گوێرەی بەدواداچونێكی عەبدوڵا حەوێز رۆژنامەنوس لە كەناڵی BBC  ی بەریتانی ،لە چەندین بۆنەی جیاوازدا، ئیدریسی كوڕی نێچیرڤان بارزانی، كە تەمەنی ٢٠ ساڵە، خۆی وەك میر (بەو واتایەی لە خێزانی پادشاییە) خۆی ناساندووە، لە كۆتایی ساڵی ٢٠١٦ ئیدریس بە فرۆكەی تایبەتی دایكی لە سویسرا سەردانی لەندەن دەكات و لەگەڵ ٧ لە پاسەوانەكانی لە هۆتێڵی دۆرچیستەر - كە یەكێكە لە گرانترین هۆتێلەكانە لەناو هۆتێلە پێنج ئەستێرەكان، ئەو كاتە كەسێك دەچێت بۆ سەردانی كە لە پرسگە دەڵێت دەیەوێت ئیدریس ببینێت و مەوعیدی لەگەڵ هەیە پێی دەڵێن مەبەستت پرینس (میر) ئیدریسە؟   ناساندنی ئەو بە میر لە خۆوە نەهاتووە، بەڵكو ژیانی تایبەتی و گرنگی پێدانی و ئەو پێگەیەی هەیەتی لە میرەكان میرترە.  ئەم ستایلەی ژیان و گوزەرانی شازادەكانی نەوەی سێیەمی خانەوادەكانی هەرێم، هەمان ژیان و تەقدیسی شازادەكانی مەغریب و ئوردن و سعودیەیە، هەروەك ئەمیر حەسەن جێنشینی پادشای مەغریب لە ( 8ی ئایاری 2003 ) لەدایك بووەو لەو كاتەوە بوەتە جێنشینی مەغریب و لە هەموو بۆنە و مەراسیمێكدا دەستی ماچدەكرێت و بۆدیگارد و پاسەوان و فڕۆكەی تایبەتی خۆی هەیە، هەروەها شازادەی جێنشینی ئوردن  ئەمیر ( حسێن كوڕی عەبدوڵا) كە ( 28 حوزەیرانی 1994 ) لەدایك بووە و لە 2ی تەموزی 2008 بوەتە جێنشینی باوكی، كوڕی شا عەبدوڵای دووەمی پاشی ئێستای ئوردنە،  پلەی مولازمی دووەمی هەیە لە سوپای  سوریای عەرەبی و مێژووی نێودەوڵەتی لە زانكۆی جۆرج تاون لە وشانتۆن خویندووە و ئارەزووی لە وەرزشە بەتایبەت تۆپی پێ. هاوشێوەی ناسر مەنسور بارزانی كە ئەویش لە ئەمریكا خوێندنی تەواو كردووە و ئارەزووی وەرزشی هەیە بەتایبەتی یاری تۆپی پێ. ئەم مۆدیڵەی شازادەكانی نەوەی سێیەمی خانەوادەی بارزانییەكان، تەنها مەترسیەكەیان ئەوە نیە كە لە ژیانێكی دابڕاون لە كۆمەڵگەی كوردی و لە هەمانكاتدا ئامادەدەكرێن بۆ بەرپرسیارێتی و حوكمڕانیەتی ئەو كۆمەڵگەیەی كە تەنها زمان و لە دایك بوونیان بە كوردستانیان دەبەستێتەوە، ئەگەرنا لە هیچ رەهەندێكی ژیانیانەوە ئاشنای كۆمەڵگەی كوردی نین، بەڵكو مەترسیەكە لەوەدایە كە ئەم فۆرمە تەنها لە خانەوادەی بارزانیدا نەوەستاوە و لەفراوانبوندایە بۆ گروپ و حیزب و خانەوادە دەسەڵاتدارەكانی دیكەی كوردستان، كە هەرێمی كوردستان دەكاتە كۆمەڵگەیەكی خانەوادەیی سوڵتانی و بەهۆی كۆنترۆڵكردنی نەوتیشەوە، كۆنترۆڵی تەواوی جومگە هەستیارەكانی هەرێمی كوردستانیان كردووە، بە ئاسانیش دەستبەرداری حوكمڕانی هەرێم نابن.  

"هیچ رێككەوتنێك لەنێوان حكومەتی فیدراڵی و حكومەتی هەرێمی كوردستاندا نییە بۆ گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ كەركوك و ناوچە جێناكۆكەكان"، ئەمە قسەی سەعد حەدیسی وتەبێژی نوسینگەی حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراقە. لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا حەدیسی رایگەیاند، حكومەتی فیدراڵی دوای كۆنترۆڵكردنی ناوچە جێناكۆكەكان، لە پارێزگای كەركوك گلۆپی سەوزی هەڵكرد بۆ ئەوەی پێشمەرگە بەشداری بكات لە پاراستنی ئاسایش و سەقامگیری ئەو ناوچانە و پاراستنی بەرژەوەندی هاوڵاتیان، بەمەرجێك كارەكانی بەپێی ئەو فەرمانانە بێت كە لەلایەن هێزە فیدراڵییەكانەوە دەردەچێت، بەڵام لایەنی كوردی ئەو بڕیارەی پەسەند نەكرد. ئەم لێدوانەی وتەبێژی نوسینگەی حەیدەر عەبادی دوای ئەو دەنگۆیانە دێت كە باس لەوە دەكەن ئەمریكی و بەریتانییەكان نێوەندگیریان لەنێوان حكومەتی عێراق و هەرێمی كوردستان دەسپێكردووە بەمەبەستی گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ كەركوك و جێگیربوون و هەماهەنگیكردنی لەگەڵ سوپای عێراق لە سەربازگەی ( K1- كەیوان). حوزەیرانی 2014 دوای دەركەوتنی رێكخراوی داعش لە ناوچەكە و كشانەوەی سوپای عێراق، پێشمەرگە بەشێكی ناوچە جێناكۆكەكانی كۆنترۆڵكرد و بەهاوكاری هاوپەیمانی نێودەوڵەتی چەكدارانی داعشی لەو ناوچانە تێكشاند و پێشڕەوی كرد، هەر ئەوكات مەترسی رودانی شەڕ دەكرا لەنێوان پێشمەرگە و سوپای عێراق لەدوای لەناوبردنی داعش، رۆژی 16ی ئۆكتۆبەری 2017 پێشبینییەكان هاتنەدی، سوپای عێراق دوای لەناوبردنی چەكدارانی داعش گەڕایەوە بۆ ناوچە جێناكۆكەكان و پێشمەرگە كشایەوە. بەهانەی ئەمریكییەكان بۆ گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ ناوچە جێناكۆكەكان یەكخستنی توانای هێزە عێراقییەكان بۆ روبەڕوبونەوەی پاشماوەكانی داعش و پاراستنی سەقامگیری لەو ناوچانە. چەند رۆژێكە گفتوگۆی گەڕانەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ كەركوك گەرمە، تەنانەت هەندێك سەرچاوە ئاماژە بەوە دەكەن، ئەمریكییەكان ژمارەیەك پێشمەرگەیان بردوەتەوە كەركوك، لەوبارەیەوە بەرپرسێكی باڵا وەزارەتی بەرگری ئەمریكا "پێنتاگۆن" رایگەیاند، چەند گروپێكی سەر بە هێزی پێشمەرگە بە هەماهەنگی لەگەڵ حكومەتی عێراق گەڕِاونەتەوە پارێزگای كەركوك.  ئەو لێپرسراوەی (پێنتاگۆن) كە ناوی ئاشكرانكردووە وتی: ئەو ژمارەیە لە هێزی پێشمەرگە كە گەڕاونەتەوە بۆ كەركوك زۆر بەوردی هەڵبژێردراون و زۆرینەیان سەر بە یەكێتی نیشتمانی كوردستانن. بەڵام هەواڵی گەرانەوەی پێشمەرگە بۆ كەركوك لەلایەن زۆرینەی بەرپرس و فەرماندە ئەمنییەكانەوە رەت دەكرێتەوە، عەلی كەمال بەڕێوەبەری پۆلیسی كەركوك رەتیكردەوە پێشمەرگە گەڕابێتەوە بۆ كەركوك و لە لێدوانێكیدا بۆ (رادیۆ سەوا) وتی "  تەنها هێزەكانی سوپا و پۆلیسی فیدراڵی و دژە تیرۆری عێراق لە كەركوكدان". رێبوار تەها كە ئەندامێكی كوردی ئەنجومەنی نوێنەرانە و خەڵكی كەركوكە یەكەمین كەس بوو كە هەواڵی بوونی "نیمچە رێككەوتن"ێكی لە نێوان حكومەتی هەرێم و بەغداد ئاشكراكرد سەبارەت بە گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ كەركوك، بەڵام زۆری نەخایاند جەبار یاوەر ئەمینداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگە لەكۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رەتیكردەوە "هیچ رێككەوتن و لێتێگەیشتن"ێك لەنێوان هەرێم و بەغداد هەبێت بۆ گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ ناوچە جێناكۆكەكان.  جەمال ئیمینكی سوپاسالاری پێشمەرگەش بێئاگایی خۆی لە هەوڵی گەڕانەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ كەركوك دەردەبڕیت و دەڵێت" هەر رێككەوتنێك بەبێ ئاگاداری وەزارەتی پێشمەرگە و حكومەتی هەرێم بۆ گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ كەركوك رەتدەكەینەوە". پێشتریش راكان سەعید پارێزگاری كەركوك بە وەكالەت لە لێدوانێكدا بۆ (غەدپرێس)ی راگەیاند، هیچ رێككەوتنێك نەكراوە بۆ بڵاوەپێكردنی هێزی پێشمەرگە لە پارێزگای كەركوك.. پەیوەندی بە حەیدەر عەبادیەوە كردووە و عەبادی وتویەتی " ئەو زانیاریانە راست نین". لە نوێترین كاردانەوەشدا موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر نەیارێتی خۆی بۆ گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ ناوچە جێناكۆكان راگەیاند و وتی: دەبێت لەو ناوچانە كاروبار تەنیا بەدەست سوپا و هێزە ئەمنییەكانی عێراقەوە بێت. پێكهاتەكانی كەركوك بۆچونی جیاوازیان هەیە لەبارەی گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ ناوچەكە، پێكهاتەی عەرەبی بێدەنگی هەڵبژاردووە، بەرەی توركمانی بە توندی دژی گەڕانەوەی هێزی پێشمەرگەیە بۆ كەركوك. 16ی ئۆكتۆبەری ساڵی رابردوو دوای ریفراندۆمی سەربەخۆیی لە هەرێمی كوردستان، سوپای عێراق گەڕایەوە بۆ ناوچە جێناكۆكەكان و پێشمەرگە كشایەوە، لەو كشانەوەیەدا كورد (44330 كم2) خاكی ناوچەی جێناكۆكی لەدەستدا كە دەكاتە رێژەی 51.4%ی كۆی گشتی خاكی هەرێمی  كوردستان. ناوچە جێناكۆكی نێوان هەرێمی كوردستان و حكومەتی عێراق پێكدێت لە شاری كەركوك و (44) ناحیە و (16) قەزا لە سنورەكانی كەركوك و سەلاحەدین و دیالە و نەینەوا پێكهاتووە.    

لە خشتەیەكدا كە ئاراستەی سەرۆكی لیژنەی وزەی پەرلەمانی عێراق كراوە لەلایەن سۆمۆوە بڕی هەناردەی نەوتی رۆژانەو مانگانەی هەرێم رون دەكاتەوە لە 1/1/2018 تا 5/4/2018 بەجۆرێك لە مانگی یەكی 2018 دا هەرێم رۆژانە ( 310هەزار و حەوسەدو پێنج ) بەرمیل نەوتی رەوانكردووە كە لەو مانگەدا ( 9 ملیۆن و 631 هەزارو 845 ) بەرمیل نەوتی فرۆشتووە، لە مانگی دوو واتا شوباتی 2018 هەرێم برشی ( 8 ملیۆن و 479 هەزارو 95 ) بەرمیل نەوتی فرۆشتووە بە تێكڕای رۆژانە دەكاتە ( 302 هەزارو 825 ) بەرمیل نەوت، لە مانگی سێ واتا ئازاری 2018 دا هەرێم بڕی ( 10 ملیۆن و 189 هەزارو 950 ) بەرمیل نەوتی فرۆشتووە كە رۆژانە دەكاتە ( 328 هەزارو 708 )، بۆ نمونە لە رۆژی  5 نیسانی 2018 حكومەتی هەرێم ( 324 هەزارو 863) بەرمیل نەوتی فرۆشتووە. خۆ ئەگەر مانگی سێ بە نمونە وەربگێریت كە بڕی ( 10 ملیۆن و 189 هەزارو 950 ) بەرمیل بووە و نرخی بەرمیلێ بە 10 دۆلار كەمتر واتا بە 59 دۆلار بێت ئەوا كۆی داهاتەكەی دەكاتە ( 600 ملیۆن دۆلار)، خۆ ئەگەر خەرجیەكانی لێدەربكرێت كە ( 125 ملیۆن دۆلاری) قەرزی كۆمپانیاكانەو ( 35 ملیۆن دۆلار) قەرزی توركیایەو ( 25 ملیۆن دۆلار)یش كرێی گواستنەوەیە كە كۆی گشتی دەكاتە ( 185 ملیۆن دۆلار ) ئەوا كۆی داهاتی ماوەی نەوت دەكاتە ( 415 ملیۆن دۆلار) . داهاتی نەوتی هەرێم 600 ملیۆن دۆلارە پێشتریش سایتی ( تانكەر تراكەرز)  كە تایبەتە بە بەدواداچونی هەناردەو فرۆشتنی نەوت لە رێگەی كەشتیەوە) بڵاویكردۆتەوە كە حكومەتی هەرێمی كوردستان لە مانگی كوردستان لە مانگی ئازاردا ( 1/3/2018 تا 1/4/2018 ) رۆژانە بڕی (324 هەزار 496 ) بەرمیل نەوتی لە رێگەی بەندەری  جەیهانی توركیەوە رەوانەكردووە، بەو پێیەش كۆی گشتی دەكاتە( 10 ملیۆن و 148 هەزار و 319 )بەرمیل تەنها لە مانگی ئازاردا.

     لە راگەیەنراوێكدا هێزەكانی پاراستنی گەل (هەپەگە) ڕایگەیاند، كە لەناو سنورەكانی باشوری كوردستان ١٢ سەربازی سوپای توركیا لە چالاكی گەریلاكانیاندا كوژران.  هەپەگە ڕایگەیاندوە: ڕۆژی  ٦ی نیسان گەریلاكانیان لە سنوری خواكورك سەربە ناحیەی سیدەكانی پارێزگای هەولێر لە دژی سەربازانی سوپای تورك لەناو باشوری كوردستان چالاكییەكان ئەنجام داوە و بەهۆیەوە ١٠ سەربازی توركیا كوژراون. بەیاننامەكە ئاماژەی بۆ ئەوەشكردوە: ڕۆژی ٧ی نیسانیش لە سنوری لۆلان گەریلاكانیان چالاكیەكی دیكەیان ئەنجامدا و لەو چالاكیەشدا دوو سەربازی دیكە كوژران و دوانی دیكەش بریندار بوون. سوپای توركیا لە سنوری ناحیەی سیدەكانەوە زیاتر لە 20كم هاتونەتە ناوخاكی باشوری كوردستانەوەو چەندین بنكەیان درووستكردووەو بە سەدان سەربازی توركیا لەو ناوچانە جێگیركراون.   

تایبەت بە درەو  بەپێی بەپێی نوێترین زانیاری كە ئێستا  لەبەردەستی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق دا هەیە ژمارەی دەنگدەرانی پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان و ناوچە جێناكۆكەكان خراوەتە روو بۆ هەڵبژاردنی 12ی ئایاری 2018 ، لە پارێزگای هەولێر  دەنگدەری گشتی ( 1123433 ) كەس لەگەڵ ( 70083 ) دەنگدەری تایبەت و ( 1076 ) دەنگی ئاوارە كۆی گشتی دەنگدەر لە پارێزگای هەولێر ( 1194592 ) دەنگدەرە، لە پارێزگای سلێمانی دەنگدەری گشتی ( 1305323 ) كەس لەگەڵ ( 71748 ) دەنگدەری تایبەت و ( 3853 ) دەنگی ئاوارە كۆی گشتی دەنگدەر لە پارێزگای سلێمانی ( 1380924 ) دەنگدەرە،بە پارێزگای دهۆكیش دەنگدەری گشتی ( 716378 ) كەس لەگەڵ ( 48017 ) دەنگدەری تایبەت و ( 25945 ) دەنگی ئاوارە كۆی گشتی دەنگدەر لە پارێزگای دهۆك ( 790340 ) دەنگدەرە،لە پارێزگای كەركوكیش دەنگدەری گشتی ( 956379 ) كەس لەگەڵ ( 33547 ) دەنگدەری تایبەت و ( 1453 ) دەنگی ئاوارە كۆی گشتی دەنگدەر لە پارێزگای هەولێر ( 991379 ) دەنگدەرە.

رۆژی 14 ی ئەم مانگە بەشێوەیەكی  فەرمی لایەنەكان هەڵمەتی بانگەشە بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دەستپێدەكەن كە رۆژی 12ی ئایار بەڕێوەدەچێت، هێشتا وادەی فەرمی بانگەشە دەستیپێنەكردووە قەوارەو كاندیدەی لیستەكان دەستیان بە بانگەشە و كۆبونەوەی جەماوەری كردووە، وەكو هەڵبژاردنەكانی پێشووش ئەگەری  رودانی ساختەكاری لە ئارادایە. (درەو) بۆ وەرگرتنی وەڵامی هەندێك پرسیاری لەبارەی دۆخی هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردن و ساختەكاری و دەستوەردانی ناوخۆیی و دەرەكی لە هەڵبژاردنەكە چاوپێكەوتنێكی لەگەڵ (سەعید كاكەیی) ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیارانی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان سازكرد. چاوپێكەوتن: محەمەد رەئوف و فازل حەمەرفعەت درەو: بە بەراورد بە هەڵبژاردنی پێشوو بۆ هەڵبژاردنی ئەمجارەی ئەنجومەنی نوێنەران چ میكانیزمێك گیراوەتەبەر بۆ رێگرتن لە رودانی ساختەكاری ؟ سەعیید كاكەیی: بەڵێ رێوشوێن گیراوەتەبەر، بەتایبەتی دوای ئەوەی ئامێری جیاكردنەوەی دەنگەكانمان هێنا كە ئامێرێكی ئەلیكترۆنییە هەروەها ئامێری دڵنیابوونمان لە ناسنامەی دەنگدەر هێناوە، بەوهۆیەوە ئێمە بڕوایەكی پیتەومان هەیە بەڕێژەی 75% ئاستی دەستكاریكردنی دەنگدەكان و ساختەكاری كەمدەكات، بۆچی وا دەڵێم، ئێستا ئەگەربێتو بڕوانیتە كۆی گشتی دەنگدەران لە عێراق دەبینیت (24 ملیۆن و 383 هەزار) كەس مافی دەنگدانیان هەیە، لەم ژمارەیە نزیكەی (12 ملیۆن و 280 هەزار) كەس زانیارییەكانیان بە پرۆسەی بایۆمەتری تازەكراوەتەوە، ئەم كارتی بایۆمەترییە 100% رێگری لە دەستكاریكردنی دەنگ و ساختەكاری دەكات، بەم كارتی بایۆمەترییە ساختەكاری بەرێژەی زیاتر لە 50% كەمكراوەتەوە، ئەوەی كە دەمێنێتەوە رێژەی 49% بۆ 48%ە، لەم رێژەیەش 24% تاوەكو 25% دەنگدەران دەچنە سەر سندوقەكانی دەنگدان، ئێمە دەزانین لە هیچ وڵاتێكدا هەڵبژاردن بەرێژەی 80% روینەداوە، زۆرترین رێژەی دەنگدەران كە بچنەسەر سندوقەكانی دەنگدان لەوانەیە 76% تاوەكو 77% بێت، ئەوانەی كە دێنە سەر سندوقەكانی دەنگدان دڵنیاین بڕیاری خۆیانداوە دەنگ بە كێ بدەن، ئەمە خۆی لە خۆیدا رێژەی دەستكاریكردنی دەنگەكان زۆر كەمدەكاتەوە. درەو: ئەی ئەو كەسانەی كە كارتی بایۆمەترییان نەكردووە، ئەوانە مافی دەنگدانیان دەبێت ؟ سەعید كاكەیی: وەكو وتم هەموو هاوڵاتییەك لە سەرو تەمەنی 18 ساڵییەوە مافی دەنگدانی هەیە، بەتایبەتی ئەوانەی كارتە كاتییە كۆنەكەیان هەیە كە وێنەی لەسەر نییە و پەنجەمۆرەكەی وەرنەگیراوە، ئەمانەش مافی دەنگدانیان هەیە، بەڵام بۆ ئەوەی دەنگدانەكەی دووبارە نەبێتەوە لەكاتی دەنگداندا هەر كە كارتەكەی كردە ناو سندوقەكەوە، كارتەكە قوفل دەبێت، جاران دەمانوت بۆ سێ رۆژ، پاشان وتمان بۆ سێ مانگ، ئێستا لەگەڵ ئەو كۆمپانیا رێككەوتوین ئەو كارتە قوفل ببێت و داخرێت تاوەكو هەڵبژاردنی داهاتوو. درەو: بە رێژەیی لەو چوار تەمەنەی تر واتە (1997- 1998- 1999- 2000) بە بەراورد بە هەڵبژاردنی رابردوو چەند دەنگ زیادی كردووە ؟ سەعید كاكەیی: نزیكەی (4 ملیۆن) كەسێك لەم چوار ساڵەی دوایدا زیادیان كردووە. درەو: سەبارەت بە هەڵمەتی هەڵبژاردن، وەكو دەزانن ئێستا بە جۆرێك لە جۆرەكان هەڵمەت دەستیپێكردووە، رێكاری كۆمسیۆن بۆ ئەم حاڵەتانە چییە ؟ سەعید كاكەیی: ئێمە رۆژی یەكی مانگ ئاگادارییەك و سەرەنجرشاكێشانێكمان بڵاوكردەوە و مۆڵەتی سێ رۆژمان بە هەموو لایەنەكان داوە هەموو بانگەشەیەكی راستەخۆ راگرن، لەدوای ئەو مۆڵەتەوە هەر لایەنێك بانگەشە بكات، ناو و ژمارەی كاندید و یان ناوی قەوارو هاوپەیمانێتی بڵاوبكاتەوە، سزایەكی قورسی وەهای دەدەین نەتوانێت دووبارەی بكاتەوە، ئەگەر دووبارەی كردەوە سزاكە دووقات دەبێت، ئەگەر سێبارە كرایەوە سزاكە سێقات دەبێت تا ئەو رادەیەی دەتوانین بیكێشینە دادگا و ماوەی 15 ساڵ حوكمی بدەین تەنانەت تا ئەو رادەیەی كاندیدەكانیشی پێ بكشێنینەوە. درەو: تائێستا هیچ پێشێلكارییەكتان بەدەستگەیشتووە ؟ سەعید كاكەیی: بەڵێ پێشێلكاریمان پێگەیشتووە، بەڵام پێشێلكارییەكان كەوتونەتە ناو ئەو سێ رۆژەی كە مۆڵەتمان پێداون، دوای ئەو سێ رۆژە مۆڵەت بە هیچ كەس نادەین، تەنانەت ئەگەر بزوتنەوەی گۆڕان و یەكێتی و پارتی و نەوەی نوێی و كۆمەڵ و هەر لایەنێكی تر بێت، چ جای لایەنە عەرەبییەكان، ئێمە بە یەك چاو لە هەموویان دەڕوانین و بە یەك تای تەرازوو مامەڵەیان لەگەڵ دەكەین و سزاكەیان زۆر قورس دەبێت تەنانەت ئەگەر نەشتوانن و پارەیان نەبێت بۆ ئیدارەدانی بانگەشەكەیان. درەو:  باس لەوە دەكرێت لە زوترین كاتدا ئەنجامەكان رادەگەیەنرێت، دوای هەڵبژاردن بە ماوەی چەنێك دەتوانن ئەنجامەكان رابگەیەنن ؟ سەعید كاكەیی: بە حوكمی ئەو ئامێرانەی كە سەدان ملیۆن دۆلارمان تێدا خەرجكردوون بەرنامەی ئێمە ئەوەیە لەماوەی (24 كاتژمێر)دا ئاكامە سەرەتاییەكان رابگەیەنین، دەمێنێتەوە دوای راگەیاندنی ئاكامی بەرایی، دوو هەفتەمان دەمێنێتەوە بۆ ئەوەی هەر لایەنێك سەرەنج یاخود رەخنەی هەبێت لە رێگای ئێمەوە وەكو كۆمسیۆن یاخود لە رێگای دادگاوە یەكلایی بكرێتەوە، دوای دوو هەفتە لە راگەیاندنی ئاكامی بەرایی، ئاكامی فەرمی و كۆتایی بڵاودەكەینەوە. درەو: لایەنەكان تا چەند دڵنیا بن لەوەی لە لایەن لایەنە عێراقی یاخو نێودەوڵەتییەكانەوە هیچ فشارێك لەسەر كۆمسیۆن نییە و دەستكاری دەنگەكان ناكرێت، پێشتر باسلەوەدەكرا هێزێكی هەرێمی یاخود كەسایەتییەكی عێراقی هەژمونی هەبووە بەسەر كۆمسیۆندا ؟ سەعید كاكەیی: ئێمە لە رێگەی سایتەكەی ئێوەوە دڵنیایی دەدەین بە هەموو دەنگدەرێك كە گرنگ نییە ئاستی فشارەكان چەندن، بەڵام دڵنیابن لەوەی ئەم دەستوری ئەنجومەنی كۆمسیارانە یەكڕیز و هاودەنگن و تائێستا چۆكیان بۆ هیچ فشارێك دانەداوە و دڵنیابن ئێمە ئامادەین سەرو ماڵ و گیانی خۆمان لەرێگەی ئەم ئەركە پیرۆزەدا بەخت بكەین و چۆك دانەدەین بۆ هیچ فشارێكی دەرەكی یان ناوخۆیی.

درەو میدیا  ئەمریكیەكان فشار لە حكومەتی عێراقی دەكەن بۆ گەڕانەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ كەركوك لە پێناو یەكخستنی تواناكان بۆ روبەروبونەوەی داعش لەو ناوچانە، لەگەڵ ئەوەی حكومەتی عێراق تا ئاستێك رەزامەندی دەربڕیوە لەسەر گەڕانەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ ناوچە جێناكۆكەكان كە پێشتر عەبادی چەند جارێك رایگەیاندوە دەبێت ئەو ناوچانە بە هاوبەشی بەرێوەببرێن، بەڵام مەرجی هەیە بۆ گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ ئەو ناوچانە،  لەو بارەیەوە  واسق هاشمی  سەرۆكی گروپی عێراقی بۆ لێكۆڵینەوەی ستراتیژی عێراق  بە غەد پرێسی راگەیاندووە:  لە كۆبوونەوەی ئەمرۆ هەینی ئەنجومەنی وەزاری بۆ  ئاساییشی نیشتیمانی عێراق كە  بەسەرۆكایەتی حەیدەر عەبادی كۆبۆتەوەو تیایدا گفتوگۆ لەسەر گەڕانەوەی پێشمەرگە كراوە بۆ كەركوك، كە حكومەتی فیدراڵی دەیەوێت ناوچە جێناكۆكەكان لەلایەن هەموو پێكهاتەكانەوە بەرێوەببرێت بە هێزی پێشمەرگەشەوە، بەڵام بە مەرجێك فەرمادەیی و ئیدارەی هێزی پێشمەرگە لەژێر فەرماندەیی دەسەڵاتی فیدراڵی عێراقدا بێت و لەژێر دەستی فەرماندەیی هێزە چەكدارەكانی عێراقدا بێت.  ئەم رەزامەندیەی حكومەتی عێراقی دوای فشارەكانی ئەمریكا و هاوپەیمانەكان هات بۆ گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ ئەو ناوچانە، كە چەند رۆژێكە گفتوگۆی گەڕانەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ كەركوك گەرمە تەنانەت هەندێك سەرچاوە ئاماژە بەوە دەكەن كە ئەمریكیەكان ژمارەیەك پێشمەرگەیان بردۆتەوە كەركوك، لەو بارەیەوە بەرپرسێكی باڵا وەزارەتی بەرگری ئەمریكا "پێنتاگۆن" رایگەیاند چەند گروپێكی سەر بە هێزی پێشمەرگە بە هەماهەنگی لەگەڵ حكومەتی عێراق گەڕِاونەتەوە پارێزگای كەركوك. ئەمەش بەوتەی پەیامنێری " ئەلحوڕە". ئەو لێپرسراوەی پێنتاگۆن كە داوایكرد ناوی ئاشكرانەكرێت، وتیشی ئەو ژمارەیە لە هێزی پێشمەرگە كە گەڕاونەتەوە بۆ كەركوك زۆر بەوردی هەڵبژێردراون و زۆرینەشیان سەر بە یەكێتی نیشتمانی كوردستانن.هاوكات رێبوار تەها پەرلەمانتاری عێراق  دەڵێت: نیمچە رێكەوتن هەیە لە نێوان پێشمەرگەو هێزی فیدراڵی بۆ گەرانەوەی پێشمەرگە بۆ كەركوك . بەڵام جەبار یاوەر ئەمینداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگە، لەكۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: هیچ رێكەوتن و لێتێگەیشتنێك لەنێوان پێشمەرگەو سوپای عیراق نییە بەمەبەستی گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ ناوچە دابڕێنراوەكان. لەلایەن خۆشیەوە جەمال ئیمینكی سوپا سالاری پێشمەرگە بێئاگایی خۆی لە گەڕانەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ كەركوك دەردەبڕیت و  دەڵێت : هەر رێكەوتنێك بەبێ ئاگاداری وەزارەتی پێشمەرگەو حكومەتی هەرێم بۆ گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ كەركوك رەتدەكەنەوە. هەواڵی گەرانەوەی پێشمەرگە بۆ كەركوك لەلایەن زۆرینەی بەرپرس و فەرماندە ئەمنیەكانەوە رەت دەكرێتەوە، عەلی كەمال بەڕێوەبەری پۆلیسی كەركوك رەتیكردەوە پێشمەرگە گەڕابێتەوە بۆ كەركوك و لە لێدوانێكیدا بۆ " رادیۆ سەوا" وتی "  تەنها هێزەكانی سوپا و پۆلیسی فیدراڵی و دژە تیرۆری عێراق لە كەركوكدان. راكان سەعید پارێزگاری كەركوك بە وەكالەت بە غەدپرێسی راگەیاندووە كە هیچ رێكەوتنێك نەكراوە بۆ بڵاوەپێكردنی هێزی پێشمەرگە لە پارێزگای كەركوك ئاماژەی بەوەشداوە كە پەیوەندی بە حەیدەر عەبادیەوە كردووە و ئەویش تویەتی ئەو زانیاریانە راست نین، راكان سەعید دەشڵێت: بڵاوەپێكردنی هێزی پێشمەرگە لە شاری كەركوك بەتەواوی رەتدەكەینەوە     هاوكات بەپێی راپۆرتێكی سایتی نیقاشی ئەڵمانی لە ئێستادا حكومەتی‌ عێراقی‌و هەرێمی كوردستان لەگفتوگۆدان بۆ دانانی‌ پلانێك بۆ رووبەرووبوونەوەی‌ داعش ئەوەش بەگەڕانەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ پارێزگای كەركوكو ناوچە جێناكۆكەكان.پلانەكەش خۆی‌ لەوەدا دەبینێتەوە هێزەكانی پێشمەرگە لەدەوروبەری‌ ئەو شارانەدا جێگیربكرێت كە مەترسی‌ هێرشی‌ توندڕەوەكانیان لەسەرە، چاودێرانی بواری ئەمنیش پێیان وایە ئەم هەنگاوە بێدەسەڵاتی‌ هێزە ئەمنییەكانی عێراق‌و پەلەیی هێزە كوردییەكان دەسەلمێنێت بۆ گەڕانەوەی ئەو ناوچەنەی  لە سێ ساڵی رابردوو تێدا باڵادەست بوون. سەبارەت بە پێكهاتەكانی كەركوكیش بەجۆرێك لە جۆرەكان پێكهاتەی عەرەبی بێدەنگی هەڵبژاردووە لەسەر ئەو پرسە لەچاو بەرەی توركمانی كە بە توندی دژی گەڕانەوەی هێزی پێشمەرگەیە بۆ كەركوك، هەروەك  ئەرشەد ساڵحیی، سەرۆكی بەرەی توركمانی لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند "بەپێی یاسا پێشمەرگە هێزی پاراستنی سنوورەكانی عێراقە، بۆیان نییە بێنە ناو شارەكان، هەرگیز ڕێگا نادەین هێزەكانی پێشمەرگە بێنە كەركوك، جگە لە پۆلیسی فیدراڵی، هەر هێزیكی تر بێتە كەركوك نایاساییە". زانیاریەكان ئاماژە بەوە دەكەن كە گفتوگۆو لێكتێگەیشتن هەیە بۆ ئەوەی هێزی پێشمەرگە بگەرێتەوە كەركوك بەر لە هەڵبژاردنەكان، چونكە ئەو ناوچەیە تا ئێستاش مەترسی گروپە توندەرەوەكانی لەسەرەو حكومەتی عێراقیش دەیەوێت بە پرۆرسەی هەڵبژاردن بە ئارامی بەرێوەبچێت بۆیە چاوەڕوان دەكرێت، بەشێك لە هێزی پێشمەرگە بەلەژێر چاودێری و فەرماندەیی دەسەڵاتی عێراق و سەرپەرشتی ئەمریكیەكان بگەڕێنەوە كەركوك، بەڵام نەیاری ئەم هەنگاوە تا ئێستاش لەناو لایەنە عێراقیەكان زۆرە، چونكە تا ئێستاش تەپوتۆزی روداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەری رابردوو لەسەر بارودۆخی كەركوك و ناوچە جێناكۆكەكان ماوە، كە بەهۆی ئەو روداوەوە هێزی كورد ( 44330 كم2 ) خاكی ناوچەی جێناكۆكی لەدەستدا كە دەكاتە 51.4%ی كۆی خاكی باشوری كوردستان كە ناوچە جێناكۆكەكان لە 44 ناحیە و 16 قەزا پێكهاتووە.   

ئامادەكردنی: محەمەد رەئوف رۆژ لەدوای رۆژ نرخی نەوت بەرز دەبێتەوە و حكومەتی هەرێمیش ئاستی هەناردەی نەوت بەرزدەكاتەوە، بەڵام وەزارەتی سامانە سروشتییەكانی مانگانە تەنها 375 ملیار دینار دەداتە وەزارەتی دارایی بە وتەی وەزیری دارایی حكومەتی هەرێم، واتا پوختەی داهاتی نەوت مانگانە ( 375 ملیار دینار)ە، بەو پێیەی حكومەتی هەرێم مانگانە :. یەكەم/ مانگانە بڕی 125 ملیۆن دۆلار دەداتەوە بە قەرزی كۆمپانیاكانی نەوت، كە حكومەتی هەرێمی كوردستان، پارەی پێشەكی لێوەرگرتوون. دووەم/  مانگانە بڕی 35 ملیۆن دۆلار قەرزا دەداتەوە بە حكومەتی توركیا لەبەرامبەر ئەو قەرزەی لێی كردووە، كە دەوترێت 4 ملیار دۆلارەو مانگانە حكومەتی هەرێم دەیداتەوە و  مانگانە سوودی زۆری دەچێتە سەر. سێیەم/ مانگانە بڕی 25 ملیۆن دۆلار خەرجی گواستنەوەی نەوتە . بەڵام سەرەرای ئەو پارەیەی كە حكومەتی هەرێم  وەك خەرجی و قەرز دەیداتەوە، دەبێت داهاتی نەوتی زیاتر بێت لەو بڕەی وەزارەتی سامانە سروشتییەكان دەیداتە وەزارەتی دارایی كە ( 375 ملیار دینارە) بۆ نمونە:. بەپێی ئامارەكانی سایتی ( تانكەر تراكەرز)  كە تایبەتە (بە بەدواداچونی هەناردە و فرۆشتنی نەوت لە رێگەی كەشتیەوە) بڵاویكردوەتەوە كە حكومەتی هەرێمی كوردستان لە مانگی ئازاردا ( 1/3/2018 تا 1/4/2018 ) رۆژانە بڕی (324 هەزار 496 ) بەرمیل نەوتی لە رێگەی بەندەری  جەیهانی توركیاوە هەناردە كردووە، بەو پێیەش كۆی گشتی دەكاتە( 10 ملیۆن و 148 هەزار و 319 )بەرمیل تەنها لە مانگی ئازاردا. ئێستا نرخی یەك بەرمیل نەوتی برێنت لە بازارەكانی جیهاندا ( 69 دۆلار)ە نەوتی هەرێم بە ( 10 دۆلار) كەمتر دەفرۆشرێت، ( هەروەك نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێم وتی) بەو پێیەش كۆی داهاتی نەوتی  مانگی ئازاری هەرێم كە (10 ملیۆن و 148 هەزار و 319 ) بەرمیل بووە دەكاتە  ( 599 ملیۆن دۆلار ) دۆلار كە دەكاتە ( 718 ملیار دینار )ی عێراقی،خۆ ئەگەر مانگانە ( 125 ملیۆن دۆلار قەرزی كۆمپانیاكان و 35 ملیۆن دۆلار قەرزی توركیاو 25 ملیۆن دۆلار خەرجی گواستنەوە ) كە دەكاتە ( 185 ملیۆن دۆلار) واتا ( 222 ملیار دینار) بەو پێیەیش لەكۆی ( 718 ملیار دینار  - 222 ملیار دینار = 496 ملیار دینار) واتا 496 ملیار دیناری داهاتی نەوت بەسافی بۆ حكومەت دەمێنێتەوە، بەلام ئەوان دەڵێن ( 375 ملیار دینار) واتا لەو نێوەندەدا زیاتر لە 120 ملیار دینار ونە.

محەمەد عوسمان ناسراو بە حەمە سور دووشیوانی، كە سەرۆكی لیستی یەكێتی نیشمانی كوردستانە لە پارێزگای كەركوك بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كشانەوەی خۆی لە سەرۆك لیستی و كاندیدی رایگەیاند. محەمەد عوسمان لە راگەیەنراوێكدا لە ئەكاونتەكەی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبووک  نوسیەتی : " من (محەمەد عوسمان ) ناسراو بە حەمە سور دووشیوانی ، بەهۆی هەندێك هۆكارەوە بڕیاری كشانەوەی خۆم ڕادەگەیەنم لە سەرۆك لیستی و كاندیدبوون لە لیستی یەكێتیی نیشتمانی كوردستان لە كەركوك ، وە لێرەوە بە پێویستی دەزانم كە سوپاسی سەرجەم هەڤاڵانی یەكێتی بكەم كە ئەو متمانەیەیان بە من بەخشی، دڵنیاش بن زیاتر لە جاران لە هەوڵی خزمەتكردنی یەكێتیەكەی سەرۆك مام جەلال دەبم و كار بۆ سەرخستنی لیستی یەكێتی دەكەم لە كەركوك وە ھەر چۆن لە یەكەم ڕۆژەوە بەجێمان نەھێشتون دڵنیا بن قەت بەجێتان ناھێڵین." بە گوێرەی زانیارییەكان كشانەوەكەی پەیوەندی بە هاوكارینەكردنی ناوبراوەوە هەیە لەلایەن سەركردایەتی یەكێتیەوە، چونكە پێشتر مەرجی هەبووە كە ئەگەر هاوكاری نەكەن و داواكارییەكانی جێبەجێنەكەن لە سەرۆك لیستی دەكشێتەوە، زانیارییەكان ئاماژە بەوە دەكەن كە بەشێكی تری دەستلەكار كێشانەوەی بەرچاو رون نەبووە لە رێكخستنەكانی یەكێتی لەو شارە كە بەسەر كوتلە و باڵەكان دابەش بوون و هاوكات لیستەكەی د. بەرهەم ساڵیحیش لە كەركوك كە لەگەڵ گۆڕان و كۆمەڵ پێكەوەن، زیانی بە پێگەی یەكێتی گەیاندووە وئەمانە بەشێك لە هۆكارەكانی كشانەوەی محەمەد عوسمانن لە كاندیدی و سەرۆكی لیستی یەكێتی لە پارێزگای كەركوك .  هەندێك لە زانیارییەکان ئاماژە بەوە دەكەن كە خودی محەمەد عوسمان لە ماوەی رابردوودا سەردانی زۆری ناوچە و شارۆچكەكانی كەركوكی كردووە و هەستی كردووە بەدەمەوەهاتنی خەڵكی بۆ یەكێتی لە ئاستی پێویستدا نیە و چاوەڕواندەكرێت دەنگی یەكێتی لەو پارێزگایە زۆر كەمبكات، بۆیە محەمەد عوسمان نایەوێت ئەو هەرجۆرە كەمكردنی دەنگ یان شكست بخاتە ئەستۆی خۆی ، بۆیە كشاوەتەوە. بیرهێنانەوە  لە هەڵبژاردنی 30/4/2014 ی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە پارێزگای كەركوك لە كۆی (570795 ) دەنگدەری ئەو پارێزگایە كە 12 كورسی هەبوو ، یەكێتی ( 209964 ) دەنگی هەبووە 6 كورسی و پارتی ( 63076 ) دەنگی هەبووە 2 كورسی بەدەستهێناوە.