Draw Media

مامە ریشە.. جەنگاوەرێك لە ئاگربەستدا كوژرا

مامە ریشە.. جەنگاوەرێك لە ئاگربەستدا كوژرا

2019-01-24 08:14:56


(درەو میدیا):
"جارێكیان لە رادیۆ چاوپێكەوتنێكم لەگەڵدا كرد لە توژەڵە، وتی: هەتاكو ئێستا ئەوەی وەكو شەڕ ناوی بنێم لە (142) شەڕدا بەشداربووم" ئەمە چیرۆكی "مامە ریشە"یە لە یادەوەری فەرهاد سەنگاوی پێشمەرگە‌و بێژەری شاخدا.
ئەمڕۆ (34 ساڵ) بەسەر شەهیدبوونی (نەجمەدین شكور)دا تێدەپەڕێت، ئەو پیاوەی كە خەڵكی زیاتر بە نازناوی "مامە ریشە" دەیناسن، فەرهاد سەنگاوی لەو یادەداو لە دیدارێكدا لەگەڵ (درەو میدیا) بەمشێوەیە چیرۆكی پڕ لە كێشمەكێشی ئەو پیاوەی گێڕایەوە كە رۆژگارێك لە سەرچڵیكردندا نازناوی "رجل الحدیدی- پیاوە ئاسنینەكە"ی لێنراوە.

گومان هەبوو پیاوی دوژمن بێ !
ئەو پیاوەی كە دوای زیاتر لە 30 ساڵ لە كوژرانی هێشتا لە یادەوەری خەڵكدا ماوەتەوە، سەرەتا پیاوێكی گوماناوی بووە لەلای هێزی پێشمەرگە.
"سەرەتا مامە ڕیشە وەكو هەر كەسێكی تر كە هاتبوو بۆ پێشمەرگایەتی، وەریان نەگرت، منیش هەروابووم، یەكەمجار ئێمەیان وەرنەگرت بە پێشمەرگە، من خۆم زۆر منداڵ بووم، باوەڕیان پێنەئەكردم كە ئەمەوێت ببم بە پێشمەرگە، ئەوكاتەی مامە ریشە ببوو بە پێشمەرگە، پڕوپاگەندەیەكی زۆر كرابوو كە چەند كەسێك دێن دەیانەوێت ببن بە پێشمەرگە‌و ئەوانە پیاوی دوژمنن، قسەكە وا بڵاوببووەوە، مامە ریشەش ئاگای لێنەبوو، مامە ریشەیان گرتبوو هەڕەشەیان لێكردبوو، ئازاریان دابوو، پاش ئازاردانێكی زۆر، مامە ریشەیان ئازادكردبوو، كە زانیبوویان ئاگای لە هیچ نیە"، فەرهاد سەنگاوی بەمشێوەیە سەرەتای پەیوەندی مامە ریشە‌و پێشمەرگایەتی دەگێڕێتەوە.

كتێبی عەرەبی دەسوتاند
دوای دەستگیركردن‌و ئازاردانی لەلایەن پێشمەرگەوە بەگومانی ئەوەی كار بۆ دوژمن دەكات، مامە ریشە ئازاد دەكرێت، بۆ رەواندنەوەی ئەو گومانەی لەسەری دروستكراوە، " رۆشتووە تفەنگێكی كڕیوە، لە جەباری‌و گەرمیان بەناوی پێشمەرگەوە كەوتووەتە چالاكیكردن‌و كتێبی عەرەبی قوتابخانەكانی سوتاندووە، هەڕەشەی لە مامۆستاكان كردووە نابێت بە زمانی عەرەبی وانە بڵێنەوە"، وەكو فەرهاد سەنگاوی باسی دەكات، ئەمە وایكردووە كە جاری دووەم مامە ریشە هاتووەتەوە بۆ ئەوەی ببێت بە پێشمەرگە، وەكو كوڕێكی دڵسۆز تەماشایان كردووە، بۆیە لە ساڵی (1979) بە پێشمەرگە وەرگیراوە. 

"142 شەڕ"
دوای ماوەیەك پێشمەرگایەتی، ئیتر وردە وردە مامە ریشە پێشكەوتووە‌و گەیشتووە بە پلەی سەر دەستە "ئامر مەفرەزە"، دواتر بووە بە فەرماندەی كەرت، بەپێی گێڕانەوەی فەرهاد سەنگاوی" هەر كەرتێكی هێزی پێشمەرگە 30 بۆ 40 كەس بووە، بەڵام كەرتەكەی مامە ریشە 80 بۆ 90 پێشمەرگە بووە".
"ئەو ناوچەیەی كە مامەریشە پێشمەرگایەتی تێدا دەكرد (ناوچەی جەباری)، ناوچەیەكی چالاك بوو، ئەمدیوی ناوچەی سەنگاوە، ئەودیویشی جادەی كەركوكە، ناوچەكە خۆی پڕبوو لە دوژمن، لەبەرئەوە مامە ریشە هەموو جارێك بە منی ئەوت: فەرهاد برام من زۆر بەختم لەشەڕە، جارێكیان لە رادیۆ چاوپێكەوتنێكم لەگەڵدا كرد لە توژەڵە، وتی هەتاكو ئێستا ئەوەی وەكو شەڕ ناوی بنێم لە (142) شەڕدا بەشداربووم".

"پیاوێكی خۆشباوەڕ بوو"
"مامە ریشە لە كۆتایی هەموو نامەكاندا كە بۆی دەنوسین، ئەینوسی (عاشقی خاكی كوردستان)، لە پێشمەرگایەتیدا هەندێك فێری نوسین ببوو، پیاوێكی تا ئەندازەیەكی زۆر پاك‌و سادە، تا رادەیەكیش خۆشباوەڕ بوو وەكو زۆربەی كورد.. موچەكەی خۆی پێنج شەش دینار بوو، ئەچووە دێیەكان ئەیدا بە منداڵان، پارەو ئەو شتانە لای ئەو گرنگ نەبوو، ئەوەی لای مامە ریشە گرنگ بوو ئەوە بوو كوردستان رزگاری ببێت‌و ئەو شەڕ زۆر بكات".

ئاهەنگەكەی سورداش
ساڵی 1984 كە یەكێتی نیشتمانی لە گەرمەی دانوستاندا بوو لەگەڵ حكومەتی عێراق، ئاهەنگی نەورۆز لە ناوچەی (سورداش) كرا، بەپێی گێڕانەوەی فەرهاد سەنگاوی نزیكەی (750 هەزار) كەس بەشداری ئاهەنگەكەیان كردووە.
"مام جەلال لەوێ بوو، وتاری هەبوو، ئێمە وەك رادیۆ لەوێ بووین، كە مامە ریشە هات بۆ ئەوێ، خەڵك زۆریان پێخۆش بوو، لەوكاتەدا حەمەجەزا (هونەرمەند) بەناوبانگ بوو، مامە ریشە بەناوبانگ بوو، مام جەلال‌و كاك نەوشیروان بەناوبانگ بوون.. مامە ریشە كە هات كوڵەباڵێكی لەبەردابوو، سێ چوار پێشمەرگەی لەگەڵدابوو، ئیتر خەڵكەكە لێی كۆبونەوە، دیارە هەندێك پڕوپاگەندە كراوە كە هیچ ئەسڵ‌و ئەساسێكی نییە، كە دەوترێت مام جەلال رقی لێی بووە، كە مامە ریشە لەوێ دیاربووە، یاخود دەوترێت مام جەلال دەستی هەیە لە كوشتنی مامە ریشەدا، ئەمانە تەنها پڕوپاگەندەن‌و ناڕاستن، چونكە مام جەلال عەقڵی هێندە بچوك نەبوو كە غیرە بكات لە من یان لە مامە ریشە، ئێمە وەكو منداڵی ئەو بووین، ئێمە كە دوو هەزار پێشمەرگەبووین لە شاخ مام جەلال هەمووی وەك كوڕی خۆی سەیری دەكردن، مام جەلال لای من باسی شەهیدی كردووە دەستی كردووە بە گریان، ئەو پڕوپاگەندانە هی كەسی نەخۆش‌و موخابەرات بوون".

لە كاتی ئاگربەستدا كوژرا !
مامە ریشە كە تا ئەوكات بەشداری لە دەیان شەڕی سەختدا كردبوو، نەمرد، بەڵام لەكاتی ئاگربەست‌و دانوستانی نێوان یەكێتی‌و حكومەتی عێراقدا كە شەڕ راگیرابوو، شەهید كرا، چیرۆكی شەهیدكردنەكەی قسەوباسی زۆری لەسەرە، بەڵام فەرهاد سەنگاوی بەمشێوەیە دەیگێڕێتەوە:
"ئەو پەیوەندییەی تەحسین شاوەیس لەگەڵ مامە ریشە دروستیكردبوو، ئەوە پلانی ئیستخباراتی بەعس بوو، بۆ حاڵەتێك  ئەگەر دانوستان سەری نەگرت، موخابەراتی عێراق پەیوەندییەكەی لەڕێگەی كابرایەكەوە بەناوی (كاكل) دروستكردبوو، مامە ریشە هەرزوو مام جەلالی لەو پەیوەندییە ئاگاداركردبوو، وتبووی: لەكاتی گفتوگۆو دانوستانەكاندا تەحسین شاوەیس پەیوەندی پێوەكردووم‌و قسەمان كردووە، مام جەلال وتبووی مەچۆرە ژێر دەستی، با ئەو بێت بۆلای تۆ، تۆ مەچۆرە شوێنێك كە ئەو بەسەریدا زاڵ بێت، پێشی وتبوو ئەو پەیوەندییە مەكە، كە هەر ئەشیكەیت، نابێت بچیتە شوێنێك كە ژێر دەستی ئەوان بێت، لەو پەیوەندییە زۆر بە گومانبە، بزانین ئەگاتە كوێ". 
بەپێچەوانەی رێنماییەكانی مامجەلالەوە وەكو فەرهاد سەنگاوی دەڵێ" مامە ریشە بڕوای بەو پەیوەندییە هەبوو لەگەڵ تەحسین شاوەیسدا، هەرچەندە ئێمە مامە ریشەمان لەڕێگەی رادیۆوە بانگكردەوە، كە بانگەوازمانكرد مامە ریشەو هێزەكەی لە گەرمیانەوە بەرێكەوتبوون بۆ قەرەداغ، مامە ریشە هاتەوە بۆ سەركردایەتی، مام جەلال، مامە ریشەی بانگكردبوو بۆ پارێزگاری لە سورداش، هێشتا شەڕ دەستی پێنەكردبووەوە، مامە ریشە لە سورداش بوو، بەڵام بەعس تەحسین شاوەیسیان ئاگاداركردبوو مامە ریشە بانگ بكات‌و بیكۆژێت، چونكە ئەیانزانی شەڕ دەستپێئەكاتەوە، تا ئەوكات شەڕ دەستی پێنەكردبووەوە، ئەیانویست پێش شەر دەستی خۆیان بوەشێنن، (كاكل) بە ئۆتۆمبیلێكەوە هاتبوو بەدوای مامە ریشەدا لە سورداش، پێی وتبوو تەحسین شاوەیس كاری پێتە، ئەویش لەگەڵی رۆیشتبوو، لە كەمینێكدا شەهیدیانكردبوو"، ئەم روداوەی كە فەرهاد سەنگاوی باسی دەكات لە رۆژێكی وەكو ئەمڕۆدا لە ساڵی 1985دا رویدا.


هەواڵەكە لە ئێزگە 
رۆژی 25ی كانونی دووەم هەواڵی شەهیدكردنی مامە ریشە گەیشتە ئێزگەی دەنگی گەلی كوردستان، بەگوێرەی گێڕانەوەی فەرهاد سەنگاوی كە ئەوكات لە ئێزگە كاریكردووە، سەركردایەتی یەكێتی پێیان وتوون هەواڵی شەهیدبوونی مامە ریشە بڵاونەكەنەوە‌و چاوەڕێ بكەن.
" ئێمە زۆرمان پێناخۆش بوو هەواڵێك نیە لە سەركردایەتییەوە، دیاربوو لە كۆبونەوەدا بوون، بەعس بڕیاریدابوو كۆمەڵێك سەركردەو پێشمەرگەی دیار شەهید بكات، سەید كەریم‌و مامە ریشەیان شەهید كرد، ئەوكاتە سەركردایەتی چەند سەعاتێك دواكەوت، ئێمە توڕەبووین لەوەی بۆچی هەواڵەكە بڵاونەكەینەوە".

دەستپێكردنەوەی شەڕ
ئێزگەی دەنگی گەلی كوردستان دواجار هەواڵی شەهیدكردنی مامە ریشەی بڵاوكردەوە، بەڵام ئەوە تەنیا هەواڵی كوژرانی پێشمەرگەیەك نەبوو، بەڵكو هەواڵی دەستپێكردنی قۆناغێكی نوێ بوو، هەواڵی كۆتایهاتنی دانوستانی نێوان یەكێتی‌و حكومەت‌و هەواڵی شكاندنی ئاگربەست بوو.
فەرهاد سەنگاوی لەبارەی بەیاننامەكەی ئەوكاتی مەكتەبی سیاسی یەكێتی سەبارەت بە راگەیاندنی هەواڵی شەهیدكردنی مامەریشە دەڵێ" دیارە سەركردایەتی هۆشیارترو دووربینتر بوون، نەیانئەویست شەڕ دەستپێبكاتەوە، ئەیویست دانوستان‌و نەشەڕ نە ئاشتی درێژەی هەبێت، بەعسیش شەڕی ئەفرۆشت‌و كێشەیان بۆ خەڵكی دروستئەكرد بۆئەوەی یەكێتی بشكێت لەبەر چاوی خەڵك، ئیتر مەكتەبی سیاسی یەكێتی بەیاننامەیەكیان نارد بۆ ئێمە، ئەڵێن لێتان ئەدەین‌و (جەرگتان ئاو ئەدەین)، ئەو بەیاننامەیەیان بۆ من نارد، من خۆشم لەو كاتەدا شتێكم بۆ مامە ریشە نوسی، خەڵكی وایان زانی هی كاك شێركۆ بێكەسە، پەخشانێكم نوسی لەسەر شەهیدكردنی مامە ریشە، نوسیبووم (ئەو روبارە سەرهەڵگرتوو توڕەیە بوویت، نە لە بەهار و زستاندا، لە هاویندا لرفەو هاژەت بواری بەكەس نەدەدا)، هەر ئەو رۆژە لە رادیۆ خوێندمەوە، دەنگدانەوەی زۆری هەبوو، لەكاردانەوەی شەهیدكردنی مامە ریشەدا زنجیرەیەك چالاكی دەستیپێكرد، یەكەم وەڵامدانەوەی شەهیدكردنی مامە ریشە گرتنی زنجیرە شاخەكانی دابان هەلاج بوو، هەڵۆ چەمچەماڵی شەڕێكی سەختی كرد، هەموو دەبابەكانی بەعسی لە گوندی حاجی تان‌و سابوراوا راگرت، دواتر لە گەرمیانەوە زنجیرەیەك شەڕی زۆر گەورە بەناوی (لە تۆڵەی مامە ریشەدا) هەموو كوردستانی گرتەوە. 
شەهیدبوونی مامە ریشە كاردانەوەی گەورەی لێكەوتەوە، بەپێی قسەی سەنگاوی ئەوكات رادیۆكانی لەندەن باسیان كردووە، تەنانەت لە بەسرەو ناوچەكانی تر بە "رجل الحدیدی- پیاوی ئاسنین" ناوی مامە ریشەیان بردووە. 

كاتژمێرێكی دەستیی بۆ مۆزەخانە
هەر لە دیدارەكەیدا لەگەڵ (درەو میدیا) فەرهاد سەنگاوی چەند یادەوەرییەكی خۆی لەگەڵ مامە ریشەدا گێڕایەوە، یەكێك لەو یادەوەرییانە چیرۆكی كاتژمێرێكی دەستییە.
سەنگاوی وتی:" لە یادمە چەند رۆژێك پێش شەهیدبوونی، مامە ریشە هات بۆلام لە سەرگەڵو، وتی فەرهاد برام هاتووم ئەو سەعاتەی دەستم بدەیتێ، منیش وتم باشە سەعاتەكەم لەدەستم داكەندو دامە دەستی، ئەویش سەعاتەكەی خۆی لەدەستی داكەندو دایە دەستم‌و وتی بەس نەیفەوتێنی، ئێستا ئەو سەعاتە لەلام ماوەو لە دانیماركەو هەر هەڵمگرتووە، ئەگەر مۆزەخانەیەك هەبێت بۆ پێشمەرگەی راستەقینە، ئەوا ئەو سەعاتە دێنمەوەو دەیخەمە ئەو مۆزەخانەیەوە". 

بابه‌تی په‌یوه‌ندیدار
مافی به‌رهه‌مه‌كان پارێزراوه‌ بۆ دره‌و
Developed by Smarthand