درەو: دوور لەچاوی كامێراكان مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان لەگەڵ  بافڵ تاڵەبانی هاوسەرۆكی یەكێتی كۆبۆتەوە. هەرچەندە تا ئێستا بە رەسمی رانەگەیەنراوە چەند سەرچاوەیەك بە (درەو)یان راگەیاند، رۆژی یەكشەمە لە بارەگای بارزانی لە پیرمام بافڵ تاڵەبانی هاوسەرۆكی یەكێتی لەگەڵ مەسعود بارزانی كۆبونەتەوە، بەپێی زانیارییەكانی ئەو سەرچاوانە لە كۆبونەوەكەدا مەسعود بارزانی پیرۆزبایی لە بافڵ تاڵەبانی كردووە وەك هاوسەرۆكی یەكێتی و پێی رایگەیاندووە كە راستەوخۆ مامەڵەی لەگەڵ دەكات وەك هاوسەرۆكی یەكێتی و داواشی كردووە لە پێناو یەكگوتاری هەرێمی كوردستان لە بەغداد پێویستە پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان هەڵوێستەكانیان یەك بخەن و ناكۆكیەكانیان وەلا بنێن. سەرچاوەكە ئەوەشی بۆ (درەو) ئاشكرا كرد كە لە كۆبونەوەكەدا مەسعود بارزانی گلەیی و نیگەرانی خۆی سەبارەت بە بەرهەم ساڵح سەرۆكی كۆماری عێراق بە بافڵ تاڵەبانی راگەیاندووە كە دەستی هەیە لە دیاریكردنی ئەو كاندیدانەی كە بڕیارە محەمەد عەلاوی وەك نوێنەری كورد لە كابینەكەیدا دایان بنێت. (درەو) پەیوەندی بە چەندین بەرپرسی یەكێتیەوە كرد بەڵام بێ ئاگایی خۆیان لەو كۆبونەوەیە دەربڕی هەرچەندە پشتڕاستیانكردەوە كە بڕیار بووە پێش كۆبونەوەی لایەنە سیاسیەكان لە سەرۆكایەتی هەرێم بافڵ تاڵەبانی و مەسعود بارزانی یەك ببینن. رۆژی یەكشەمە مستەفا چاوڕەش ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: مەسعود بارزانی پێشتر پیرۆزبایی لە یەكێتی كردووە و داواشی كردووە بافڵ تاڵەبانی هاوسەرۆكی یەكێتی سەردانی هەولێر بكات بۆ بەشداریكردن لە كۆبوونەوەیەكی گرنگ كە سبەی بەڕێوەدەچێت. بەپێی زانیارییەكانی (درەو) پەیوەندییەكە لە رێگەی سیداد بارزانیەوە بووە دواتر مەسعود بارزانی رۆژی یەكشەممە خۆی بە تەلەفۆن پەیوەندی بە بافڵ تاڵەبانیەوە كردووە و رۆژی دواتر كۆبونەتەوە. 

درەو: پارتی دیموكراتی كوردستان رازی بووە بە لابردنی فوئاد حسێن و دانانی سەركیس ئاغاجان بۆ پۆستی وەزیری دارایی عێراق و ئامادەش بووە وەزیری دووەمی بدات بە بزوتنەوەی گۆڕان و سامان شاڵی ئەو پۆستە وەربگرێت. هەفتەی رابردوو گفتوگۆو دانوستانی وەفدی لایەنە كوردیەكان لەگەڵ لایەنە عێراقییەكان و بەتایبەتیش محەمەد عەلاوی سەرۆك وەزیران راسپێردراو گەرم بوو، لە پشتی وەفدی لایەنە كوردیەكانیشەوە بەرپرسانی پارتی لە مامەڵەدابووە بۆ ئەوەی پشكی خۆی لە كابینەی نوێ وەربگرێت.  سەرچاوەیەكی باڵاو نزیك لە گفتوگۆكان بە (درەو)ی راگەیاند پارتی دیموكراتی كوردستان سەرەتا هەموو هەوڵێكی لە پێناو ئەوەبوو كە فوئاد حسێن لە پۆستەكەی بمێنێتەوە، بەڵام كە زانی محەمەد عەلاوی سورە لەسەر لابردنی تەواوی وەزیرەكانی پێشوو بە فوئاد حسێنیشەوە، بۆیە كەوتە مامەڵەكردن تا وەزارەتی دارایی لەدەست دەرنەچێت بۆ ئەو مەبەستەش ( سەركیس ئاغاجان) كە لە كابینەكانی پێشووی حكومەتی هەرێم وەزیری دارایی بوو لە پێكهاتەی مەسیحی، بكاتە وەزیری دارایی، بەڵام محەمەد عەلاوی رازی نەبووە. ئەو سەرچاوەیەی (درەو) ئاماژە بەوەشكردووە، پارتی دیموكراتی كوردستان رازی بووە بەوەی لەو سێ وەزیرەی بۆ پشكی كوردە دوو وەزیری بە پشكی خۆی زانیوە وەزیری دارایی بۆ خۆی وەزیرێكی تریش بداتە بزووتنەوەی گۆڕان و بۆ ئەو مەبەستەش پارتی حۆی پێشنیازی ( د. سامان شاڵی) كردووە كە لە هەڵبژاردنی 2014 كاندیدی بزوتنەوەی گۆڕان بووە بۆ پەرلەمانی عێراق ( كە ئێستا پەیوەندی بە بزوتنەوەی گۆڕانەوە نەماوە) ، وەزیرێكیش بۆ یەكێتی بێت، بەڵام محەمەد عەلاوی هەموو ئەو پێشنیازانەی رەتكردۆتەوەو سورە لەسەر ئەوەی وەزیرەكانی كەسانی سەربەخۆ بن، هەربۆیە لایەنە كوردییەكان لە هەوڵی ئەوەدان بایكۆتی دانیشتنی رۆژی پێنج شەممەی پەرلەمانی عێراق بكەن كە تایبەتە بە متمانەدان بە كابینەكەی عەلاوی. بە پێی زانیارییەكان كورد لە كابینەكەی محەمەد عەلاوی پێنج وەزیری بەردەكەوێت و تا ئێستا ناوی ئەم كاندیدانە دێت: -    وەزیری دارایی بۆ شوان ئیبراهیم تەها مامۆستا لە زانكۆی ئەمریكی لە سلێمانی  -    وەزیری داد بۆ حاكم رزگار محەمەد ئەمین  -    وەزیری بازرگانی بۆ عادل كەریم بریكاری وەزارەتی پەیوەندییەكان  -    وەزیرێكی دەوڵەتی عێراق  -    وەزیری پەیوەندییەكانی هەرێم و بەغداد بە پێی لێدوانی وەفدی لایەنە كوردییەكان محەمەد عەلاوی كاندیدی راسپێردراو رازیبووە بە هەموو داواكارییەكانی كورد تەنها دەڵێت با كاندیدەكان سەربەخۆ بن بەتایبەتیش: -    موچەی موچەخۆرانی هەرێم دەدات -    بودجە بۆ مادەی 140 تەرخان دەكات -    پارەی جوتیارانی هەرێم بدات -    موستەحەقاتی پێشمەرگە بدات  بەڵام لایەنە كوردیەكان سورن لەسەر ئەوەی دەبێت خۆیان كاندیدی وەزارەتەكان دابنێن، پێشتر پەرلەمانتارانی ( بزوتنەوەی گۆڕان و كۆمەڵ و یەكگرتوو) لەگەڵ پەرلەمانتارانی فراكسیۆنەكانی ئاییندەو سەربەخۆكان گروپی (15)یان پێكهێنابوو چەند كۆبونەوەكیان لەگەڵ محەمەد عەلاوی ئەنجامدابوو، بەڵام سەركردایەتی حزبەكانیان بەتایبەتیش ( بزوتنەوەی گۆڕان و كۆمەڵ و یەكگرتوو) لەگەڵ وەفدی لایەنەكوردییەكان چونە بەغداد و كۆتاییان بە گروپی (15) هێنا. 

درەو: لەدوای ساڵی 2003وە، ڕەنگە هیچ حكومەتێك هێندەی ئەم حكومەتەی كە تائێستا لەڕەحمی پرۆسەی سیاسی نەكەوتوەتە خوارەوەو ڕوناكی نەبینیوە، جێگەی مشتومڕو ناكۆكی لایەنە سیاسییەكان‌و، تەنانەت شەقامی ناڕازیش نەبووبێت. دوای چوار مانگی تەواو لەخۆپیشاندان‌و ململانێی هێزە سیاسییەكان، ڕۆژی 1ی شوباتی ئەمساڵ  "بەرهەم ساڵح" سەرۆك كۆماری عێراق،"محەمەد تۆفیق عەلاوی" بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت ڕاسپارد.  وێنەیەك بۆ پرۆسەی ڕاسپاردنەكە دروستكرا، كە ناوبراو لەیەككاتدا دڵخوازی شەقام‌و جێی ڕەزامەندی زۆرینەی هێزە سیاسییەكانیشە، بەڵام لەواقیعدا "عەلاوی" ئەو مەرجانەی تێدا نەبوو كە خۆپیشاندەران داوایان دەكرد، بەڵكو كاندیدی ڕووتی هێزە باڵا دەستە شیعییەكان بوو، بەدیاریكراویش (هاوپەیمانی سائیرون‌و هاوپەیمانی فەتح) كە لەلایەن "سەدرو عامری"یەوە سەرۆكایەتی دەكرێن. ئیتر ڕێگایەكیان بۆ سەرۆك كۆمار نەهێشتەوە جگە لەڕاسپاردنی ناوبراو نەبێت، بەتایبەت دوای ڕەتكردنەوەی "ئەسعەد عیدانی".  سەرۆكایەتی كۆمار وەڵامدەداتەوە سەرچاوەیەكی سیاسی ئاگادار لە سەرۆكایەتی كۆماری عێراق بە (درەو)ی وت: "محەمەد تۆفیق عەلاوی" لەلایەن زۆرینەی هێزو حزبە شیعییەكانەوە كاندیدكراوە، سەركردەكانی كوردو سوننەش ڕەزامەندیان دەربڕیوە بەتایبەتیش ( مەسعود بارزانی و محەمەد حەلبوسی)، لەسەر ئەو بنەمایەش "عەلاوی"  لەلایەن سەرۆك كۆمارەوەو بەپێی ڕێكارە دەستورییەكان كە لەمادەی 76 دا هاتووە، بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێ‌ ڕاسپێردراوە. قسەی ئەم سەرچاوەیەی سەرۆكایەتی كۆمار ، دوو وەڵامی ناڕاستەوخۆی تێدایە، وەڵامێكیان بۆ سەركردەكانی كوردو سوننەیە كە لەگەڵ "عەلاوی" كەوتونەتە ململانێیەكی توند لەسەر شێوازی دیاریكردنی كاندیدی وەزارەتەكان‌و، پێیاندەڵێت، خۆتان قبوڵتان كردووەو سەرۆك كۆماریش ئەركی دەستوریی خۆی بەجێهێناوە. وەڵامی دووەمیشیان بۆ "موقتەدا سەدر" ڕابەری ڕەوتی سەدرە كە لەدواین چاوپێكەوتنی ڕۆژنامەوانیدا دەڵێت: سەرۆك كۆمار "عەلاوی ڕاسپاردووەو ئەوانیش پشتیوانی ئەو ڕاسپاردنەیان كردووە، سەرچاوەیەكی سەرۆكایەتی كۆماری عێراق لەوەڵامی ئەمیشدا دەڵێت: پێویستە جیاوازی بكرێت لەنێوان كاندیدكردن‌و ڕاسپاردندا، هێزە سیاسییەكان كاندید دیاریدەكەن‌و سەرۆك كۆماریش ڕایدەسپێرێت. هاوكات كەناڵی(سۆمەرییە نیوز) لەزاری سەرچاوەیەك لەسەرۆكایەتی كۆمارەوە بڵاویكردەوە: سەرمان سوڕماوە لەلێدوانەكەی سەرۆكی پەرلەمان بەوەی سەرۆك كۆمار بە ڕاسپاردنی "محمەد عەلاوی" دەستوری پێشێلكردووە، تەئكیدیش دەكات، سەرۆكی پەرلەمانی عێراق ڕۆژی ڕاسپاردنەكە لە سەرۆكایەتی كۆمار ئامادەبووەو، كە تێیدا نێردەی نەتەوەیەكگرتووەكان‌و ژمارەیەك لە پەرلەمانتارو سەركردە سیاسییەكانیش ئامادەبوون. شینەكە بۆ هەریسەكەیە        خۆپیشاندەران داوایاندەكرد كەسێكی سەربەخۆ لەدەرەوەی حزبە شیعییەكان سەرۆكایەتی حكومەتی ڕاگوزەربكات بۆ ئەوەی ڕۆڵی نوخبەی سیاسی عێراق بەتەواوی لاوازببێت، بۆ هێزە شیعییەكان ملدان بۆ ئەمداوایە خۆكوژی سیاسی بوو، بۆیە پەنایان بردە بەر دیاریكردنی كاندیدێك كە بڕێك لەو خەسڵەتانەی تێدابێت شەقام داوایدەكات. وا دەردەكەوێت هێزە شیعییەكان بەتێپەڕاندنی حكومەتەكەی "عەلاوی" پارێزگاری لەدەستكەوتەكانیان بكەن، بۆیە هەموو هەوڵێكیان بۆ لابردنی ئاستنەگەكانی بەردەم پرۆسەكە چڕكردووەتەوە. بەڵام بۆ بەشێك لە هێزە كوردیو سوننەكان كە پێشتر موبارەكەی ڕاسپاردنی "عەلاوی"یان كرد، هەمووی زیانە‌و بە دورخستنەوەی خۆیانی دەزانن لەترۆپكی دەسەڵاتی جێبەجێكردن لەعێراق، بۆیە ئەم هەنگاوە بەتەواوی نیگەرانی كردوون، چونكە "عەلاوی" بژاردەی دیاریكردنی كاندیدی وەزارەتەكانی لێسەندونەتەوە، ترسی ئەوەشیان هەیە ئەمە ببێتە جۆرێك لەكلتوری سیاسی‌و حزبە شیعییەكان لەئایندەدا پیادەی بكەن.  دانوستانی دوا ساتەكان ڕۆژی 2 ئازاری داهاتوو، دواین وادەیە لەبەردەم سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو بۆ پێشكەشكردنی كابینەكەی، بەپێی بڕیاری دواین كۆبونەوەی دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمانی عێراق، ڕۆژی پێنج شەممەی داهاتوو پەرلەمان كۆدەبێتەوە بۆ متمانەدان بەكابینەی نوێی حكومەت، ئەوەش دوای ئەوەی بڕیاربوو ڕۆژی دووشەممەی ڕابردوو ئەو پرۆسەیە بەڕێوەبچێت، بەڵام بەهۆی توندبوونەوەی ناكۆكییە سیاسییەكان دواخرا.  كوردو سوننە تائێستا نەگەیشتونەتە هیچ ڕێككەوتنێك لەگەڵ "عەلاوی"، سوننەكان بەدیاریكراوی (هاوپەیمانی هێزە عێراقییەكان) كە لەلایەن سەرۆكی پەرلەمانەوە سەرۆكایەتی دەكرێن، هەڵوێستیان توندرەو ئەگەر زۆرە بایكۆتی دانیشتنی پەرلەمانی عێراق بكەن. بەڵام هێزو لایەنە كوردییەكان نەرمترن‌و ئەگەر هەیە زۆرینەیان بەشداری دانیشتنی متمانەدان بە كابینەی نوێ حكومەت بكەن. دوای شكستهێنانی ئەو وەفدە كوردییەی لەچەند ڕۆژی ڕابردودا سەردانی بەغدادی كرد، بڕیارە سبەینێ‌ وەفدێكی باڵای هەرێمی كوردستان بەسەرۆكایەتی "نێچرڤان بارزانی" سەردانی شاری بەغداد بكات‌و، لەگەڵ سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو كۆببێتەوە بۆ تاتوێكردنی پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی عێراق. سیاسەتی ئەمری واقیع  كوشتن‌و برینداركردنی دەیان خۆپیشاندەر لەگۆڕەپانی "ئەلسەدرەین"لەنەجەف‌و، پەلاماردانی خۆپیشاندەران لەگۆڕەپانی بەغداد كە كڵاوشینەكانی سەدر تۆمەتباركرا بە ئەنجامدانی، ڕۆڵی دیاری گێڕا لەترساندنی شەقام‌و كزكردنی ئەو دەنگانەی ڕاسپاردنی "عەلاوی"یان بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێ‌ ڕەتدەكردەوە. ڕەنگە ئەمە ئەو سیناریۆیە بێت كە سەدرییەكان بەنیازبن لەگەڵ ئەو هێزە سیاسییانەش دووبارەی بكەنەوە كە ئاستەنگ بۆ متمانەدان بە كابینەی نوێی حكومەت دروست دەكەن. "هۆشیار عەبدوڵا" پەرلەمانتاری فراكسیۆنی گۆڕان نوسیویەتی: "نەسار ڕوبەیعی" نوێنەری سەدر، ڕووبەڕوو بەزمانێكی توند لەیەكێك لەكۆبونەوەكاندا، هەڕەشەی لە وەفدی كوردیی و سوننەی (ناڕازیی) كردووەو وتویەتی: •    كورد بەشداربێت یان نا ئەم حكومەتە دەبێت متمانە وەربگرێت. •    سەرۆكی پەرلەمان ڕێگری بكا لەیەكەم دانیشتن ئەیگۆڕین‌و لەو سوننانەی بەشدار دەبن یەكێك دەكەینە سەرۆكی پەرلەمان. •    ڕێگری تر بكرێ خۆپیشاندای ملیۆنی دەكەین‌و دێینە سەر پەرلەمان لەناوچەی سەوز. •    پێویستە بەزوویی هەڵبژاردنی پێشوەخت بكرێت، بۆ ئەوەی پاساویش نەمێنێتەوە بۆ دواخستنی، پێویستە پەرلەمان لەماوەیەكی دیاریكراودا هەڵبوەشێنرێتەوە. •    لەهەڵبژاردنی داهاتوو ئێمە (واتا سەدرییەكان) دەبینە زۆرینە، حكومەتی زۆرینەپێكدەهێنین نەك حكومەتی تەوافوقی، واتە بایەخ بە بەشداری هیچ لایەك نادەین. •    دەربارەی نەوتی هەرێم‌و چەند پرسێكی تریش هەڕەشەی كردووە. سەدرییەكان خۆشیان ئەوەیان نەشاردۆتەوەو بە ئاشكرا هەڕەشە لەو هێزو لایەنانە دەكەن كە ڕێگری بۆ دانیشتنی پەرلەمان‌و متمانەدان بە كابینەی نوێی حكومەت دروستدەكەن. "حاكم زاملی" سەركردە لەڕەوتی سەدر لە لێدوانێكدا بۆ پێگەی (بەغداد ئەلیەوم) ڕایگەیاندووە: ڕەوتی سەدر ئامادەیە بۆ ئەنجامدانی خۆپیشاندانی ملیۆنی‌و مانگرتنی كراوە لەدەوروبەری ناوچەی سەوز، ئەگەر پەرلەمان‌و هێزە سیاسییەكان دەنگنەدەن بۆ كابینەكەی "محمەد تۆفیق عەلاوی". پێشتریش"موقتەدا سەدر" ڕابەری ڕەوتی سەدر لە تویتێكدا ڕایگەیاند: ئەگەر پەرلەمان لەم هەفتەیەدا دانیشتن ئەنجامنەدات، یاخود ئەنجامی بدات‌و دەنگ لەسەر كابینەیەكی پاك و بێگەرد نەدات یان لە ئاستی چاوەڕوانی مەرجەعیەت و گەلدا نەبێت، ئەوە پێویستی بە ئەنجامدانی خۆپیشاندانی ملیۆنییە. دوای ڕاسپاردنی "عەلاوی" لەلایەن سەرۆك كۆماری عێراق، سەدر یەكەم كەسایەتی دیاری عێراق بوو بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ پێشوازی لەوهەنگاوە كرد، بەڵام ئەوەی مایەی هەڵوەستەكردنە، سەدر كە پشتیوانێكی بەهێزی "عەلاوی"یەو، ئەگەر حكومەتەكەی تێپەڕێت لەپەرلەمان ئەوا لەژێر فشارو هەڕەشەی ڕەوتەكەی ئەودا متمانە وەردەگرێت، تائێستا مەسافەیەكی گەورەی لەنێوان خۆی‌و سەرۆكوەزیرانی ڕاسپێردراودا هێشتوەتەوە. بۆ "عادل عەبدولمەهدی"یش هەر بەو شێوەیە بوو، كە بەپێی ڕێككەوتنێكی نێوان (سەدرو عامری) ناوبراو كرا بەسەرۆك وەزیرانی عێراق، بەڵام دوای كەمتر لەسالێك سەدر كارتی سوری بۆ بەرزكردەوەو پێیوت بڕۆ.  "موقتەدا سەدر" لەتازەترین  لێدوانی ڕۆژمانەوانیدا دەڵێت: "سەرۆك كۆمار محەمەد تۆفیق عەلاوی ڕاسپاردووە حكومەت پێكبهێنت‌و ئێمەش پشتیوانی ئەو ڕاسپاردنە دەكەین". كە دێتە سەر باسی "عادل عەبدولمەهدی"یش، دەڵێت: توشی شۆك بووە لەئەدائی عەبدولمەهدی‌و ناوبراو شكستێكی گەورەی هێنا لەبەڕێوەبەردنی حكومەتدا.  عەلاوی لەژێر بەڵێنەكان دەرناچێت دەستبەردابوون لە "عەلاوی" بۆ هێزە شیعییەكان، ئەگەر لە "عادل عەبدولمەهدی" سوكتر نەبێت، ئەوا قورسترنییە. چونكە ئەمیش هاوشێوەی "عەبدولمەهدی" هەر خۆی و جانتاكەیەتی‌و هێزێك نییە لەكاتی تەنگانەدا هانای بۆبەرێت‌و بەرگری لێبكات. ئەگەر توانی عێراق لەم دۆخە ببپەڕێنێتەوە بۆ كەناری ئارام ئەوە خۆیان دەكەنە خاوەنی، ئەگەر نەشیتوانی وەك "عەبدولمەهدی" داوای لێدەكەن بڕوات‌و هەموو بەرپرسیارێتی‌و شكستەكان دەخەنە ئەستۆی ئەو. "عەلاوی" كە هێشتا سەرقاڵی دانوستانی دوا دەرفەتە لەگەڵ لایەنەكان بۆ پێشكەشكردنی كابینەكەی، تەنها هەفتەیەكی لەبەردەمدا ماوە. ئەو بەڵێنە قورس و زۆرو زەوەندانەی لەسەرەتای ڕاسپاردنیدا داوێتی  ڕووبەڕووی ئاستنەگی گەورەی دەكاتەوە. كە سەرەتاكەی بە بەڵێنی دەستنیشانكردنی كەسانی لێهاتو و دەستپاك و ناحزبی بۆ تیمی حكومەتەكەی بوو  توشی بەریەككەوتنێكی قورسی كردووە لەگەڵ (كوردو سوننە). ئەگەر لەم بەربەستەش ڕزگاری بێت، لەبەردەم ئەركێكی قورستردایە، ئەویش جێبەجێكردنی ئەو بەڵێنانەیە كە بەشەقامی داوە كە دیارتریناین، سزادانی بكوژی خۆپیشاندەران‌و لێپێچینەوە لەگەندەڵكاران‌و داواكارییەكانی تری خۆپیشاندەران، لەسەرو هەموشیانەوە ئامادەكاریكردن بۆ هەڵبژاردنی پێشوەخت. وێڕایی ئەوەی چەندین بەڵێنی بە نوێنەرانی كورد داوە، كە دیارترینیان دەستنەبردنە بۆ پشكی هەرێم لەبودجەی عێراق‌و، پرسی مادەی 140و، خەرجكردنی پارەی گەنمی جوتیاران‌و چەند پرسێكی تر.     

(درەو): گومانی حاڵەتى نەخۆشێك لە نەخۆشخانەی (شار) لە شاری سلێمانی، بەرپرسانی تەندروستی سەرقاڵكردووە‌و تائێستا یەكلانەبووەتەوە دوچاری كۆرۆنا بووە یاخود نا. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، لە پێشنیوەڕی ئەمڕۆوە لە نەخۆشخانەی شار بەرپرسانی تەندروستی سەرقاڵبوون بە حاڵەتی كەسێكی نەخۆشێكەوە كە گومان دەكرێت دوچاری ڤایرۆسی كۆرۆنا بوبێت. (درەو) زانیویەتی، نەخۆشەكە كچێكی 22 ساڵە‌و لە ئێران گەڕاوەتەوە‌و لە نەخۆشخانەی شارەوە رەوانەی نەخۆشخانەی (سەرچنار) كراوە كە ئەو نەخۆشخانەیە وەكو ئامادەكارییەك بۆ روبەڕووبونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا ئامادەكراوە. تائێستا بۆ بەرپرسانی تەندروستی یەكلانەبووەتەوە حاڵەتەكە كۆرۆنایە یاخود نا، (درەو) پەیوەندی بە سامان بەرزنجی وەزیری تەندروستییەوە كرد، بەڵام پشتڕاستی نەكردەوە‌و رایگەیاند، بەدواداچوون دەكات، هەرووەها پەیوەندی بە سەباح هەورامی بەڕێوەبەری گشتی تەندروستی سلێمانییەوە كرد، وەڵامی پەیوەندییە تەلەفۆنییەكانی نەدایەوە. چەند سەرچاوەیەكی تەندروستی ئاگادار لە سلێمانی بە (درەو)یان راگەیاند، ئەو پشكنینانەی كە لە هەرێمی كوردستان هەن تایبەت بە ڤایرۆسی كۆرۆنا، تەنیا رێژەی 30%ی ئەگەری توشبونی كەسێك بە ڤایرۆسەكە یاخود توشنەبوونی دەستنیشان دەكەن، بۆیە ناتوانرێت بە خێرایی بڕیار لەسەر حاڵەتەكە بدرێت. هاوكات لەگەڵ سەرقاڵبوونی بەرپرسانی تەندروستی سلێمانی بەو حاڵەتەوە، بەرپرسانی تەندروستی عێراق تۆماركردنی حاڵەتێكی كۆرۆنایان لە شاری نەجەف رایگەیاند.

درەو:  "خۆپیشاندان، پێكهێنانەوەی حكومەت، بیرۆكەی هەرێمی سوننەنشین و كشانەوەی ئەمریكا" ئەو چوار پرسە گرنگەن كە كاریگەرییان لەسەر بارودۆخی سیاسی هەرێمی كوردستان و عێراق درووستكردووەو بۆ داهاتووش كاریگەری راستەوخۆ لەسەر  پێگەو چارەنوسی هەرێمی كوردستان و عێراق درووست دەكەن. سەنتەری لێكۆڵینەوەی ئایندەیی، كە (سەنتەرێكی توێژینەوەی زانستی ناحكومییە دامەزراوە بۆ سوودی گشتی) رانانێكی ئەكادیمی بۆ چوار پرسی گرنگ و هەنوكەیی  كردووە بەناوی (ئایندەی عێراق و هەرێم لە گێژاوی پرسە هەنووكەییەكاندا): -    خۆپیشاندانەكانی عێراق؛ هۆكاری ڕەوا و كۆتاییەكی نادیار        -    پێكهێنانەوەی حكومەتی عێراقی                                            -    هەرێمی سوننه ‌و ئایندەی فیدراڵییەتی عێراق                        -    كشاندنەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق                              ، ئەم رانانە لە لایەن كۆمەڵێك توێژەری سەنتەری لێكۆڵینەوەی ئایندەیی ئەنجامدراوە( د.ئومێد رفیق فتاح، د.عابد خالد رسول، د.یوسف گۆران، د.هەردی مهدی میكە). (درەو) دەقی رانانەكە بڵاو دەكاتەوە  لە ئێستادا عێراق و ناوچەکە، بە تونێلێکی نادیاری سیاسییدا گوزەر دەکات، گۆڕاوە ناوخۆیی، هەرێمایەتی و نێودەوڵەتییەکان جێکەوتەی کاریگەر لەسەر ئێستا و ئایندەی ناوجەکە جێدەهێڵن، بەڵام گرنگترین ڕووداوی سیاسیی هەنووکەیی چوار تەوەر و فاکتەری بەرجەستەن، کە لە سیاسەتی کورتمەودا و دوورمەودادا ڕۆڵ دەگێڕن، ئەوانیش: خۆپیشاندان، پێکهێنانی حکومەت، بیرۆکەی هەرێمی سوننەنشین و ئەگەری کشاندنەوەی ئەمریکان. لەم ڕانانە سیاسییەدا، هەر چوار فاکتەرە ئاماژەپیدراوەکان لە ڕوانگەی واقیع، توانستە تیۆری و کردەییەکان و سیناریۆ ئایندەییەکانی ناو هاوکێشە زیندووەکان شرۆڤەکراون و خراونەتەڕو. لە سەرجەمیشیاندا ڕۆڵ و پێگەی هەرێم لە هەر تەوەرێکدا بە هەند گیراوە و گریمانە و ئایندەی مامەڵەی سیاسی هەرێمی کوردستانی تێدا شرۆڤە کراوە، چونکە هەرێمی کوردستان لەم دۆخەدا هەم هەل و هەڕەشەی لەبەردەمدایە، هەم کارتێکەر و کارتێکراوە. یەکلەدوایەکی چوار تەوەری سەرەکیی ڕانانەکەش بە جۆرێک ڕیزکراون، کە وەک دەزوویەکی سیاسی یەکتریان بەدوای یەکدا ڕاکێشا، کە کاریگەر و کارتێکەری یەکتربوون، سەرەتا بە خۆپیشاندانەکان دەستی پێکرد، پاشان سەرۆکوەزیران ناچارکرا دەستلەکاربکێشێتەوە، هەر بەدوای ئەم ڕووداوانەدا هەردوو پرسی هەرێمی سوننەنشین و کشانەوەی ئەمریکاش وەک دوو پرسی کاریگەر زیندووبوونەوە.   تەوەری یەکەم: خۆپیشاندانەکانی عێراق؛ هۆکاری ڕەوا و کۆتاییەکی نادیار   دەستپێکی خۆپیشاندانی تشرینی ٢٠١٩ی بەغدا و ناوچەعەرەبییەکانی عێراق، ڕەونەقی دا بە گوتارێکی نوێی سیاسیی. درووشمی مەدەنی، سەروو مەزهەبیی، دژەگەندەڵی، دژەئێرانی خۆپیشاندانەکان لە خۆپیشاندانە ئاراستەکراوەکانی دیکەی پاش ٢٠٠٣ی عێراق جیاکردەوە. هاوکات کاریگەریی لەسەر دەرخستنی ڕوخسار و بەسەرچوویی جۆری بەڕێوەبردن توێژی باوی پرۆسەی سیاسیی هەبوو. خۆپیشاندان بەرهەمی کردەوەی ١٧ساڵی ڕابردووی ئاراستەکارانی پرۆسەی سیاسیی عیراقە، کە عێراق و پێگەکەیان لاواز و خەڵکی عێراقیشیان ڕووبەڕووی نەهامەتی کردوەتەوە.  ئاراستەکارانی خۆپیشاندانی عێراق، بریتیین لە چالاکوانی مەدەنی، میدیاکاران، ڕۆشنبیران و ئەو سیاسیی و حزبیانەشن کە لە ڕابردوودا سودمەند نەبوون، بەڵام خۆپیشاندەرانی مەیدانیی بریتیین لە دانەمەزراو، دەرچووان و خوێندکارانن، جیا لەوەش باڵی سەدریی نیوەبەنیوە بە پێی تویتی ڕێبەرەکەیان(سەدر) دەچن و دەکشێنەوە. هۆکاری ڕیشەیی خۆپیشاندەن دەکرێت کورت بکرێتەوە لە: گەندەڵی، هەژاریی، خراپی خزمەتگوزاریی بنەڕەتی، گەندەڵیی، دابەشبوونی تەیەفی ومەزهەبیی بە جۆرێک دابەشکردنی عێراقی لە واقیع نزیککردووتەوە، تیرۆر، میلیشیای تایەفی، باڵادەستیی هەژموونی ئێران بەسەر عێراقەوە. ڕاستییەکەی ئامار و ئاماژە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکانی ڕێکخراوەکان نیشادەری ڕاستینەی هۆکارەکانن، لە خۆڕا نییە خەڵک بە تایبەت شیعەمەزهەبەکان نیگەران، تووڕە، ڕەتکەرەوە و ڕادیکاڵن. تائێستا زیانی مرۆیی خۆپیشاندەران: زیاتر لە ٧٥٠ کوژراوە، کە ٧٧ یان چالاکوان ومیدیایین، لەگەڵ ٢٢٠٠٠ بریندار،  بەڵام خۆپیشاندان بەردەوامە وچەند دەستکەوتێکی دیاریشی هەبووە، وەک: ١- هەموارکردنەوەی یاسای هەڵبژاردن. ٢- بڕینی جیاوگەکانی پەرلەمانتاران. ٣- دەستپێلەکارکێشانەوەی عادل عەبدولمەهدی سەرۆکوەزیران. ٤- هێنانەسەر هێڵی ١٦ باڵیۆزی وڵاتان بۆ ئیدانەی حکومەتی عێراقی و مافی ڕەوای خۆپیشاندەران. ٥- ڕەتکردنەوەی چەندین کاندیدی سیاسیی تەوژمە باوەکان. ٦- ناچارکردنی کوتلەکان بە ڕازیبوون بە کاندیدکردنی 'محەمەد عەللاوی' بۆ پێکهێنانی حکومەت. بەڵام هیچ یەکێک لەم ئەنجامانە، ناتوانن گرانتی هوودەکانی خۆپیشاندەران بن، چونکە لەپەنای ئەم دەستکەوتانەدا، دەکرێت دووبارە لایەنە سیاسییەکان نەرمەبڕانە لە ڕێی کوتلە پەرلەمانییەکانیانەوە، خۆیان بخزێننە نێو حکومەتی داهاتوو و تەنانەت لە نێو ڕاڤەی دێڕەکانی یاسای نوێی هەڵبژاردنیشەوە، جارێکی تر بڕیاردەری ڕاستەقینە بن.    ڕاستە خۆپیشاندان تا ئێستا توانیوویەتی بیچەسپێنێت کە چی ناوێت، بەڵام یەکدەنگ نەبووە لەسەر ئەوەی چی دەوێت و کاندیدەکانی کامانەن؟! بۆیە کێشە ناوەکییەکان لە نێو ئاراستەکارانی خۆپیشاندانەکاندا ئامانجی کۆتایی ڕووەو نادیار ئاراستەکردووە: لەوانەش نەبوونی سەرکردایەتی و هەماهەنگی ناوەندیی سەرجەم مەیدانەکان، جیاوازی دیدگای هەڵسوڕێنەران لەسەر بنەمای ئەولەویەتی داوکارییەکان، کە زەقترینیان پەیوەندیدارە بە کاندیکردنی محەمەد عەللاوی-ەوە، کە دوو ئاراستەی لای خۆپیشاندەران لە نێوان پەسەند و پەسەندنەکردندا سازاندووە. بەشێکی خۆپیشاندەران پێیانوایە پێویستە کاندیدانی سەرۆکوەزیر و وەزیرانی "ئازاد، سەربەخۆی بێپێشینە"بن، ئەم داواکارییەش دۆخەکەی ئاڵۆزتر کردووە و جۆرێک لە بێهوودەگەراییە لە واقیعی ئێستادا. گەرچی عەللاوی باس لەوەدەکات کە کاری جێبەجێکردنی داواکاریی خۆپیشاندەرانە، بۆیە بەدیوێکی¬تردا ڕادیکاڵیی خۆپیشاندەر ڕەنگە خزمەتی کەمکردنەوەی فشاری لایەنەکان بێت، چونکە ڕایەک دەڵێت: تا ڕادیکاڵییەتی خۆپیشاندان سست بێت هەڵوێستی عەلاوی لە دانوستانەکان لاوازتر دەبێت. سیناریۆکان ئایندەی خۆپیشاندان، ڕاستەوخۆ بەستراوە بە پرسی پێکهێنانی حکومەت و ڕێکارەکانی بۆ بەجێهێنانی داواکارییەکانی خۆپیشاندەران، سیناریۆکانی بەردەم خۆپیشاندان لە دوو سیناریۆدا دەکرێت کورتبکرێنەوە:  ١- حکومەتێک بە خواستی خۆپیشاندەران پێکدێت و ڕێکارەکانی بەجێهێنانی داواکارییەکان دەگرێتەبەر، کە ئەمە ئەستەمە و هەلی بەردەم کابینەی عەللاوی هێندە کاریگەر نییە ئەم سیناریۆیە بۆ خۆپیشاندەر جێبەجێبکات، لە باشترین حاڵەتیدا ئامادەسازی بۆ هەڵبژاردنی نوێ و کۆتاییهێنان بە هەژموون و فشاری کوتلەکان دەکات، خۆی بە کابینە و پەرلەمانی تازەهەڵبژێردراو دەسپێرێت. ٢- کۆتایی خۆپیشاندان، یان سستکردن و لەتکردنی، سیناریۆیەکی بەهێزە، بەتایبەت لەلایەک ڕای خۆپیشاندەران جیایی تێکەوتووە، لەلایەکیترەوە، هێزە باوەکان، خۆیان ڕێکدەخەنەوە و لەڕیگەی پەرلەمانەوە حکومەت و ئەجێنداکەی ناچار دەکەن بگەڕێتەوە سەر نەریتە باوەکانی حوکم کردن لە پشکپشکێنە و تەوافوقی کوتلەکان. لە کۆتایی ئەم ڕەوتەشدا لە ڕێگەی لەتکردنی خۆپیشاندان، سەرکوتکاریی میلیشیاکان و ماندووبوون و بێهوودەکردنی خۆپیشاندان، مەیدانەکان سست یان چۆڵدەکات. کورد و سوننە و خۆپیشاندان ئێستا خۆپیشاندان نیگای لەسەر ئەجێندا و کاندیدەکانی عەللاوییە، بەڵام هۆکاری بابەتی وا دەکات کاریگەریی لەسەر داهاتووی خۆپیشاندان جێبهێڵێت، بەتایبەت هەڵوێستی سوننە و کوردستان بۆ حکومەتی چاوەڕوانکراو، جێکەوتەیان دەبێت لە پێکانی ئامانجەکانی. سوننە و کورد بە تێبینیەوە، لەگەڵ داواکاریی خۆپیشانداندان، بەڵام لەگەڵ ئالیەتە ڕادیکاڵەکانیاندا نین، هەردووکیان ترسیان لە گەڕانەوەی سیستمی ناوەندگەرێتی و تاکڕەویی هەیە. خۆپیشاندەرانیش دەرکی ئەوەیان کردووە، کە بەبێ کورد و سووننە ناتوانن لەم دۆخە تێپەڕن.  لەگەڵ بوونی نیگەرانییەکان بەرامبەر خۆپیشاندان، بەڵام هەلی سیاسیی لەبار بۆ کوردستان هاتۆتەئاراوە: سوننە لەپەنای داواکاریی چاکسازیی خۆپیشانداندا دوو مەرامیان کردۆتە دەسکەلا: کەمکردنەوەی هەژموونی مەزهەبی بەسەر حکومەتەوە، شەراکەتی ڕاستەقینە و دروستکردنی هەرێمێکی سوونە. هەرچی کوردیشە ئەوا دیسان پاراستنی مافە دەستوورییەکان، ناوچەی دابڕێنراو و هاوبەشیکردنی ڕاستەقینەیە.  ئەم داواکارییانەی سوننە و کورد جیا لەوەی دەکرێت بکرێنە بەشێک لە ئەجێندای کارنامەی حکومەت، بشکرێنە پێشمەرجی بەدەمەوەچوونی خۆپیشاندەران و هەر لایەنێکی تریش، دەکرێت بە یەک پاکێج کارییان لەسەر بکرێت و دۆخێكی براوە-براوە-براوە بەدەستبهێنرێت و دۆخی سێکوچکەی تەوافوقی "بە ئەپدەیتکراوی" وەک زامن بگەڕێتەوە نێو پرۆسەی سیاسیی عێراق.    جیالەوەش، پەناگەی ئارامی هەڵسوڕێنەرانی خۆپیشاندان هەولێر و سلێمانییە، زۆرجاریش هەرێم بە هاندانیان تۆمەتبارکراوە. بۆیە دەکرێت سوود لەو نەرمەهێزەش لە ئاراستەی دانوستاندنی پێکهێنانی حکومەت وەربگیرێت.  تەوەری دووەم: پێکهێنانەوەى حکومەتى عێراقى       پاش دوو مانگ لە دەستپێلەکارکێشانەوەی سەرۆکوەزیران (عادل عەبدولمەهدی) سەرکۆماری عێراق (بەرهەم صالح) لە بارودۆخێکى دژواردا و پاش ڕەتکردنەوەى چەندین پاڵێوراوی¬تر لەلایەن خۆپیشاندەرانەوە، سەرەتاى شوباتى٢٠٢٠، (محەمەد تۆفیق عەللاوی) بۆ پێکهێنانەوەى حکومەت ڕاسپارد. پرسیاری سەرەکی ئەوەیە: عەللاوى لەم ئەرکەدا سەرکەوتوو دەبێت؟ دەکرێت کورد چى بکات؟ بۆ وەڵامێکی شایستە، باشترە ڕەچاوى ئەو پێودانگانە (محددات) بکەین کە لە سایەیدا عەللاوى هەوڵى پێکهێنانى کابینەکەى دەدات: ١. پێودانگە دەستوورییەکان کاتێک ئەنجومەنى نوێنەران دەستلەکارکێشانەوەى عەبدولمهدی پەسەندکرد، داواى لە سەرۆک کۆمار کرد بەپێى مادەى ٧٦ی دەستورى عێراقى٢٠٠٥، پاڵێوراوێک بۆ پێکهێنانەوەى حکومەت ڕابسپێرێت، بەپێى ناوەرۆکى ئەم مادەیەش "پێویستە سەرۆک وەزیرانى نوێ لەماوەى ٣٠ ڕۆژدا لە ڕۆژی ڕاسپاردنییەوە ناوی وەزیرەکانى دیاریبکات، ئەگەر نەیتوانى کابینەکەی پێکبهێنێت یان متمانەی بەدەستنەهێنا، ئەوا لە هەردوو حاڵەتدا سەرکۆمار کەسێکی¬تر ڕادەسپێرێت تا لەماوەی ١٥ ڕۆژدا حکومەت پێکبهینێت. لە ڕوانگەی ئەم پێدراوانەوە دەکرێت پێشبینى ئەم سیناریۆیانە بکرێت:  أ- ئەگەر عەللاوى توانى کابینەکەی پێکەوەبنێت ومتمانەى ئەنجومەنى نوێنەران بەدەستبهێنێت، ئەوا لەباشترین دۆخدا هەنگاوێک کە بتوانێت هەڵیبگرێت زەمینەسازکردنە بۆ "هەڵبژاردنى پیشوەخت". ب- ئەگەر عەللاوى سەرکەوتوونەبوو، سەختە کەسێکی دی ڕابسپێردرێت ولەماوەی ١٥ ڕۆژیشدا کابینە پێکبهێنێت و هەلی سەرکەوتنى لە عەللاوى باشتربێت! بۆیە تاکە دەرچەى گونجاو، هەڵوەشاندنەوەى ئەنجومەنی نوێنەرانە کە دەشێت بەپێى مادەى ٦٤ى دەستور، لەسەر داواى سێیەکی ئەندامان یان لەسەر داوای ئەنجومەنی وەزیران و بەڕەزامەندی سەرۆک کۆمار، بە دەنگى زۆرینەی ڕەهای ئەندامەکانی هەڵبوەشێتەوە، ئەوکات پێویستە سەرکۆمار داوا لە حکومەتى پێشووبکات بکات لە ماوەی ٦٠ ڕۆژدا زەمینەسازى بۆ ئەنجامدانى هەڵبژاردنی پێشوەخت بکات. ج- ئەگەر سەرۆکوەزیرانى دەستلەکارکێشاوە، وەک خۆى ڕایگەیاندووە، لەحاڵەتى شکستخواردنى عەللاوی-دا ئامادەنەبوو (دواى ٣٠ ڕۆژەکە) لە پۆستەکەیدا بەردەوام بێت، لەم حاڵەتەدا پۆستەکەى بە چۆڵ(خلو) دادەنرێت و سەرکۆمار (بەپێى مادەى ٨١ى دەستور) جێگاکەی دەگرێتەوە، کە دەبێت لەماوەى ١٥ڕۆژدا سەرۆک وەزیرانێکی¬تر ڕابسپێردرێت تا بەپێى مادەی ٧٦، حکومەتێکى نوێ پێکبهێنێتەوە. ٢. پێودانگە سیاسییەکان مەبەست لەم پێودانگانە، کۆى ئەو فاکتە سیاسییانەیە کە بەردەوام (لە دواى٢٠٠٣وە)، تەحەکومیان بە هەر پرۆسەیەکى پێکهێنانى حکومەتەوە لە عێراقدا کردووە، کە حکومەتەکەى (عەلاوی)یش لە کاریگەرییان بەدەرنابێت: أ- پێودانگە ناوخۆییەکان: بە پلەى یەکەم پەرتەوازەیی پێکهاتەى ئەنجومەنی نوێنەرانە، کە قەبارەى هیچ فراکسیۆنێک (١٦%)ى کۆى ئەندامانەکانی تێناپەڕێنێت، کە ڕەنگدانەوەی فرەیی پێکهاتە ئیتنییەکانی عێراقە، وێڕای جیاوازی بیروڕا و بەرژەوەندی فراکسیۆن ولایەنەکان. لەسایەى ئەم پەرتەوازەییەدا هەر سەرۆکوەزیرانێکى نوێ لەپیناو مسۆگەرکردنى متمانە بۆ کابینەکەى ناچارە پەنا بۆ دەنگى زیاتر لە فراکسیۆنێک ببات، بەردەوامبوونى کابینەکەش (کەحکومەتى ئیئتلافیى دەبێت) بە پەسەندکردنى مەرجەکانى فراکسیۆن و پێکهاتانەوە پەیوەست دەبێت. لەپەنای ئەمەشدا، لە ئێستادا "خۆپیشاندانى تشرین" ڕەهەندێکی¬ترى ناوخۆیى کاریگەرە و فشارێکى هەنووکەیى لەسەر ئاڕاستەى پرۆسەى پێکهێنانى هەر کابینەیەک دەبێت. ب- پێودانگە دەرەکییەکان: بە پلەى یەکەم دەستێوەردانى ڕاستەوخۆ و هەژموونى ناڕاستەوخۆى هێز و ئەکتەرە نێودەوڵەتى و هەرێمایەتیەکانە لە پرۆسەى پێکهێنانى حکومەتدا، هەلایەک فشاردەکات تا قازانج و بەرژەوەندییەکانى خۆی یەکلابکاتەوە، بە تایبەت (وڵاتە یەکگرتووەکانى ئەمەریکا و ئێران)، کە عێراق پێگەیەکی گرنگی ململانێی نێوانیانە. لە سایەى ئەم پێودانگە سیاسیانەدا دەکرێت (لە هەوڵەکانی عەللاوی بۆ پێکهێنانی کابینەکەی) دوو نەخشەڕێگا پێشینی بکرێت: ١- نەخشەڕێگایەکى ئەزموونکراو: بەهەمان شێوەى کابینەکانى پێشوو بۆ مسۆگەرکردنى متمانەى زۆرینەى ڕەهای ئەنجومەنى نوێنەران، پەنا بۆ دانانى وەزیرەکان لە نێو سەران، ئەندامانى فراکسیۆن وقەوارە تەقلیدییەکان ببات، لەگەڵ ڕەچاوکردنى هاوسەنگى نێوان پێکهاتە سەرەکیەکان (شیعە، سوننە، کورد) بەپێى بنەماى پشکپشکێنە (محاصصە)، بەمەش پێناچێت هەلی بەردەوامبوونى لە کابینەى پیشوو باشتر بێت، بەتایبەت کە مەرجێکى خۆپیشاندەرانە کە نابێت کابینەکە لە کەسانى نێو ئەو قەوارانە و لەسەر بنچینەى پشکپشکێنە پێکبهێنرێت.  ٢- نەخشەڕێگایەکى نوێ: بێ ڕەچاوکردنى ڕەزامەندى فراکسیۆنە تەقلیدییەکان و خواستى پێکهاتەکان، عەللاوى، وەزیرەکانى لە کەسانى سەربەخۆ وبێلایەن هەڵبژێرێت، بەمەش هەرچەندە ئەگەرى بەدەستێهێنانى متمانەى ئەنجومەنى نوێنەران مسۆگەرناکات، بەڵام دەشێت بە کێشکردنى پیشتیوانى خۆپیشاندەران فشار لەسەر زۆرینەى فراکسیۆنە شیعییەکان دروست بکات تا متمانە بە کابینەکەى ببەخشن. بەگشتى ڕەنگە نەخشە ڕێگاى دووەم هەلی جێبەجێبوونى زیاتربێت، چونکە ڕێگە دەدات دۆخەکە بۆ قۆناغێکى ڕاگوزەر هێوربکاتەوە، ئەمەش لەلایەک سەرکەوتنێکى هێمایی بۆ خۆپیشاندەرانە، لەلایەکی¬تر بوار بە فراکسیۆن و قەوارە باوە هەژمووندارەکان دەدات تا ماوەیەک (لانیکەم ساڵێک یان زیاتر)، تەمەنى ئەنجومەنى نوێنەران درێژە پێبدەن و تەمەنێکی زیاتریش بە دەستکەوتەکانیان بدەن.  لەکۆتاییدا، عەللاوى بە هەرکام لەو نەخشەڕێگایانەى سەرەوە لە پێکهێنانى کابینەکەیدا سەرکەوتووبێت، ئەوا گەورەترین کارێک بتوانیت ئەنجامی بدات، بریتییە لە زەمینەسازی بۆ هەڵبژاردنى پیشوەختی نوێنەران، بەپێچەوانەوە ئەگەر ئەوەش نەتوانێت ئەوا ئەگەری دوو سیناریۆ هەیە:  أ- دریژەپێدانى ئەم خولەى ئێستا تا کۆتایى، بە هێورکردنەوەى خۆپیشاندانەکان یان سەرکوتکردنیان لەڕێگەی میلیشیای کوتلەکان. ب- قوڵبوونەوەى قەیرانەکان و لەگرێژنەدەرچوونى دۆخەکە بەرەو پەشێوی و توندوتیژى بەشێوەیەک دۆخەکە لە کۆنترۆڵى هێزەکانى ئێستادا نەمێنێت.  لە هەموو ئەگەرەکاندا، پێدەچێت تەمەنى کابینەکەى عەللاوى کورتخایەن بێت، بۆیە باشترە کورد بایەخ بە وەرگرتنى پۆستەکان نەدات بەڵکو لەو قۆناغە ڕاگوزەر (انتقالی)یەدا، هەوڵى هێورکردنەوەى دۆخەکە بدات، تا بتوانێت لە داهاتوودا (بەپێى ئەو ڕۆڵە پۆزەتیفەى کە لاى خۆپیشاندەران و قەوارەکاریگەرەکان جێى دەستخۆشى دەبێت)، بەڵێنی بەدیهینانى هەندێک لە ئامانجەکانى لە پرسی ناوچە جیناکۆکەکان، بەشەبودجە، پێشمەرگە و مەسەلەى وزە وەدەست بخات.   تەوەری سێیەم: هه‌رێمی سوننه ‌و ئاینده‌ی فیدراڵییه‌تی عێراق       دامه‌زراندنی عێراق (ساڵی١٩٢١)، وه‌ك ده‌وڵه‌تێك له‌سه‌ر بنه‌مای ناوەندگەرێتی سیاسی، كارگێڕی و باڵاده‌ستی پێكهاته‌یه‌ك داڕێژراوه‌. ده‌وڵه‌تی ناوەندی نه‌یویست و نه‌یتوانی پێكهاته‌كانی-تر (به‌ تایبه‌ت كورد و شیعه)،‌ له‌ خۆبگرێت. به‌م شێوه‌یه‌ داڕشتنه‌وه‌ی ده‌وڵه‌تی عێراق له‌سه‌ر بنه‌مای فیدراڵی (پاش٢٠٠٣) بژارده‌یه‌كی گونجاو بوو بۆ وڵاتێكی فره‌پێکهاتە. ده‌ستوری٢٠٠٥ی عێراق سه‌رباری جه‌ختكردنه‌وه‌ له‌ فیدڕاڵییه‌تی ده‌وڵه‌ت، ئەم دەوڵەتە به‌ پێوه‌ره‌ جیهانییه‌كانی ده‌وڵه‌تێكی فیدراڵی، هێشتا ناته‌واو‌(ناقص)ه و پێویسته‌ بۆ مانه‌وه‌ی ده‌وڵه‌ته‌كه‌ جێگیرتر و په‌ره‌ی زیاتری پێبدرێت.  بیرۆكه‌ی هه‌رێمی سوننه‌: هۆكار وگرفته‌كان هەر‌چه‌نده‌ له‌كاتی نوسینه‌وه‌ی ده‌ستوری٢٠٠٥ و پاشتریش زۆرینەی سوننه‌ دژی فیدڕاڵیه‌ت وبیرۆكه‌ی هه‌رێم بوون، به‌ڵام له‌ ئێستادا به‌شێكیان به‌شێوه‌یه‌كی¬تر بیری لێده‌كه‌نه‌وه‌.  ره‌نگه هه‌ستكردن به‌ په‌راوێزكەوتنی ئابوری و كارگێری و هه‌ڕه‌شی ئاسایشیی، پێویستی كه‌مكردنه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی پایته‌خت له‌ ناوچه‌كانیان، پاڵپشتی ناوخۆیی و ده‌ره‌كی سێ هۆكاری سەرەکی بیركردنه‌وه‌ی عەرەبە سوننه‌كان بێ له‌ "هه‌ڕێمی سوننه"‌.   له‌لایه‌كی¬تره‌وه‌ زۆربه‌ی پارێزگاره‌ سوننه‌ نشینه‌كان دراوسێی هه‌رێمی كوردستانن، به‌راوردكردنی ئه‌زمونی كوردستان له‌روی ئاوه‌دانی، خزمه‌تگوزاری، ئاسایش و په‌یوه‌ندییه‌ هەرێمایەتی و نێوده‌وڵه‌تییه‌كانه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ناوچه‌ سوننه‌نشینه‌كان دیاره‌ جێی به‌راورد نه‌بووه‌، بۆیه ‌ده‌كرێت ئه‌م مۆدێله‌ش پاڵنه‌رێكی¬تریان بێت بۆ بیركردنه‌وه‌ لە هه‌رێمێكی سوننی تا لەڕووی ئابوری، ئاوه‌دانی، ئاسایشیی وپه‌یوه‌ندی ده‌ره‌كییان نیمچه‌ سه‌ربه‌خۆبن و رۆڵێكی زیاتر له‌هاوكێشه‌ هەرێمایەتییەکاندا بگێڕن.  دروستكردنی هه‌رێمێكی تایبه‌ت به‌ سوننه‌ بێ كێشه‌ نیه‌، لە ‌گرنترینیان: ١- یه‌كده‌نگنه‌بونی سوننه‌ به‌تایبه‌ت له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی هه‌رێمه‌كه‌، پارێزگا سوننه‌نشینه‌كان وسه‌ركرده‌كانیان (له‌به‌ر چه‌ندین هۆكاری جیاواز) ڕادەی‌ مه‌یلیان بۆ به‌هه‌رێمبوون جیاوازە.  ٢- له‌ڕووی جیۆپۆله‌تیكی ودیمۆگرافییه‌وه،‌ سەختە‌‌ هه‌رێمێكی سوننی له‌سه‌ر بنه‌مای تایفی پێکبهێنرێت. پارێزگا سوننه‌نشینه‌كان، جگه‌ له‌ ئه‌نبار، له‌روی دانیشتوانه‌وه‌ هۆمۆجین نین، كورد به‌شێكی زۆری پارێزگای موسڵ پێكدەهێنێت، بوونی شیعه ‌و كورد له‌ سه‌ڵاحه‌ددین و دیاله‌، هه‌روه‌ها پەیوەستی جوگرافی، کارگێڕی، ڕێگاوبان وئابوری ئه‌م چوار پارێزگایه‌ له‌ ئێستادا ئه‌سته‌مه‌. ٣- له‌ڕووی سیاسییه‌وه‌ سوننه‌كان جگه‌ له‌ كێشه ‌ناوخۆییه‌كانیان و جیاوازی پێكهاته‌ی دیموگرافی، كۆمه‌ڵایه‌تی و پێگه‌ی ئابووریی، كێشه‌ی دیکەیان له‌گه‌ڵ ده‌ره‌وه‌ی‌ خۆیان هه‌یه‌، له‌لایه‌ك قورسە‌ شیعه‌كان به‌گشتی هه‌رێمێكی یه‌كگرتووی سوننه‌ پەسەند بکەن، به‌ تایبه‌ت گه‌ر مۆركێكی سیاسی هه‌بێت. هه‌ستیاری جوگرافیایی سوننه‌كان له‌ سنورەکانی سوریا، ئوردن، عەرەبستان و ئێران كێشه‌كه‌ بۆ به‌غدا قورستر ده‌كات. لێره‌دا ململانێی ئێستای ئه‌مریكا وئێران له‌عێراق ئه‌وه‌نده‌ی تر كێشه‌ی هه‌رێمی سوننه‌ ئاڵۆز ده‌كات و ڕه‌هه‌ندی ستراتیژی، نێوده‌وڵه‌تی وئاسایشیی بۆ دروست ده‌كات. ٤- له‌ڕووی ئابوورییه‌وه‌، هه‌رێمی سوننه‌ داهاتێكی ئه‌وتۆی نییه‌، بۆیه‌ پێویسته‌ له‌لایه‌ن به‌غداوه‌ پاڵپشت بكرێت، گه‌ر سوننه‌كان سه‌رچاوه‌ی¬دیکەی داهات بۆ هه‌رێمه‌كه‌یان دابین نه‌كه‌ن، ئه‌سته‌مه‌ به‌غدا بەبێ مه‌رجی سیاسی، پشتگیریی دارایی عادیلانه‌یان بكات، به‌تایبه‌ت ناوچه‌ سوننه‌نشینه‌كان به‌هۆی شه‌ڕی داعشه‌وه‌ ئێستا وێرانكراوه‌ و پێویستی به‌ هاوكاری ئابووریی زۆر هه‌یه‌. ٥- له‌ڕووی یاساییه‌وه‌ گەرچی هه‌موو پارێزگایه‌ك یان چه‌ند پارێزگایه‌ك ده‌توانن له‌ هه‌رێمێكدا خۆ ڕێكبخه‌ن، به‌ڵام له‌ پراكتیكدا ئه‌سته‌مه،‌ چونكه لانیکەم لە ئێستادا بەهۆی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان و به‌هۆی حكومه‌تی كاربه‌رێكه‌رەوە، له‌ڕووی یاساییەوە درووستكردنی هه‌رێمێكی سوننه‌ به‌پێی یاسای پێكهێنانی هه‌رێمه‌كان مه‌حاڵه‌، هه‌ر حكومه‌تێكیش له‌م دۆخه‌دا بێتەكایه‌وه‌ ئه‌سته‌مه‌ ئه‌م پرۆژه‌یه‌ پەسەند بكات.    كورد و هه‌رێمی سوننه‌: هەل و كێشه‌كانی بوونی هه‌رێمێكی سوننه،‌ هەلێک ده‌خاته‌ به‌رده‌م كورد‌، چه‌سپاندنی فیدراڵیه‌تی عێراق به‌پێکهاتنی هه‌رێمی دووه‌م، نیگه‌رانی كورد له‌ناجێگیریی وناكامڵی فیدراڵییه‌ت كه‌مده‌كاته‌وه‌، هه‌روه‌ها هاوپه‌یمانیش ده‌بێت بۆ داواكاری هه‌رێمه‌كان له‌نێو حكومه‌تی فیدڕاڵدا، به‌مه‌ش كورد ده‌توانێت رۆڵێكی فراوانتر له‌به‌غدا بگێڕێت و له‌چه‌ندین كێشه‌ی ده‌ستوری وه‌ك ئه‌نجومه‌نی فیدڕاڵی(دووه‌م)، پشك وده‌سه‌ڵاته‌ دارایی، ده‌ره‌كیی و ئاسایشییەکان پاڵپشتی یه‌كتربن.   به‌ڵام سه‌رباری لایه‌نه‌ ئه‌رێنییه‌كانی هه‌رێمی سوننه‌نشین، مه‌سه‌له‌ی ناوچه‌دابڕاوه‌كان كێشه‌ی سه‌ره‌كی كوردو هه‌رێمی سوننه‌ ده‌بێت. سوننه‌كان گه‌ر بیانه‌‌وێ سه‌قامگیری سیاسیی-كۆمه‌ڵایه‌تی به‌دیبێنن، پێویسته‌ كێشه‌ی سنور له‌گه‌ڵ‌ هه‌رێمی كوردستان وشیعه‌كان چاره‌سه‌ر بكات، ناوچه‌ كور‌دنشینه‌كانی كه‌ركوك، موسڵ، سه‌ڵاحه‌دین ودیاله لای كورد، هه‌روه‌ها ناوچه‌ شیعه‌نشینه‌كانی سه‌ڵاحه‌دین، دیاله ‌وئه‌نبار لای شیعه‌ كێشه ‌وبه‌ربه‌ستی راسته‌قینه‌ی پێکهاتنی هه‌رێمی سوننه‌ی یه‌كگرتووه‌.‌ سیناریۆكان ١- مانەوه‌ی دۆخی ئێستا؛ په‌رته‌‌‌وازه‌یی سوننه‌ و نه‌بوونی سه‌ركردایه‌تی، گوتارێكی به‌هێز و یه‌كگرتو و دابه‌شبونیان به‌سه‌ر چه‌ندین ئاراستە و لایه‌نی ناوخۆیی و کاریگه‌ری ده‌ره‌كیدا، ره‌نگه‌ وابكات ئه‌م پرۆژه‌یه‌ ته‌نها له‌سه‌ر كاغه‌ز بمێنێته‌وه‌ دۆخی ئێستا وه‌ك خۆی به‌رده‌وام بێت. ٢- دروستبونی هه‌رێمێكی سوننە له‌یه‌ك پارێزگا؛ به‌هۆی تایبه‌تمه‌ندی پارێزگایه‌ك، ئاسانی رێوشێنه‌ یاساییه‌كه‌ی، كه‌می كێشه‌ سیاسیه‌كانی تایبه‌ت به‌سنوری كارگێڕی و بوونی پاڵپشتی ده‌ره‌كی، دوور نیه‌ یه‌كێك له‌و پارێزگایانه‌ خۆی وه‌ك هه‌رێمێكی سوننه‌ رێكبخاتەوە( ئه‌نبار له‌ پێشه‌وه‌و پاشان موسڵ). ٣- فراوانكردنی ده‌سه‌ڵاتی پارێزگاكان؛ بۆ رێگه‌گرتن له‌ته‌شه‌نه‌سەندنی مه‌یلی خۆبه‌هه‌رێمكردن ومانه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سیاسی له‌پایته‌خت له‌ به‌رژه‌وه‌ندی حكومه‌تی فیدڕاڵدایه‌ ده‌سه‌ڵاتی زیاتر(به‌تایبه‌ت كارگێڕی و دارایی)، بداته‌ پارێزگا سوننه‌كان. بۆیه‌ له‌ئه‌گه‌ری یه‌كده‌نگنه‌بوونی گوتاری سوننه‌كان وئاماده‌یی حكومه‌تی به‌غدا بۆ فراوانكردنی ده‌سه‌ڵاته‌ ناسیاسییه‌كان ره‌نگه‌ جۆرێك له‌فیدڕالییه‌تی ئابووری، له‌سه‌ر بنه‌مای پارێزگاكان دروست ببێت. ٤- پێکهێنانی هه‌رێمێكی سوننه‌ی یه‌كگرتوو؛ هه‌رچه‌نده‌ له‌به‌ر چه‌ندین هۆكار، پێکهاتنی ئه‌م هه‌رێمه‌ سەختە، به‌ڵام مه‌حاڵیش نیه‌، ده‌كرێت هه‌رێمەکە‌ جیا له ‌كوردستان له‌سه‌ر بنه‌مای مافه‌ ئابوری وئه‌منییه‌كان دابرێژرێت. هه‌روه‌ها دورنیه‌ دوای پێکهێنانی هه‌رێمێك له‌پارێزگایه‌كی سونه‌دا دواتر بۆ چه‌ندین پارێزگای دیکە په‌لبهاوێژێت. به‌ڵام زۆر له‌م ئه‌گه‌رانه‌ په‌یوه‌ستن به‌ ئاینده‌ی ململانێی ئه‌مریكا-ئێران له‌عێراق و توانای مانۆڕی سیاسیی سه‌ركرده‌كانی سوننه‌ وپاڵپشتی ناوخۆیی و ده‌ره‌كییەوە.   تەوەری چوارەم: كشاندنه‌وەی هێزه‌كانی ئه‌مريكا له‌ عێراق بڕيارى كوشتنى قاسم سلێمانى و ئه‌بومەهدى موهه‌نديس، راسته‌وخۆ دواى ئه‌و زنجيره‌ ڕووداوه‌ خێرايانه‌ هات كه‌ عێراق له‌ماوه‌يه‌كى كورتدا به‌خۆيه‌وه‌ بينى، وه‌ك زنجيره‌يه‌ك ڕووداوى پەیوەست په‌يوه‌ندى و كاريگه‌رييان له‌سه‌ر يه‌كتر جێهێشت، هێرشه‌ مووشه‌كيەکانی حيزبوڵای عێراقی بۆسه‌ر بنكه‌ى سه‌ربازى ئه‌مريكا له‌ بنكه‌ى كه‌ى وه‌ن(K1) له‌ كه‌ركوك و كوژران و برينداربوونى چه‌ند سه‌ربازێك، پەرچه‌كردارى ئه‌مريكا و هێرشه‌كانى بۆ سه‌ر بنكه‌كانى حيزبوڵا له‌ سنورى سوريا، هێرشكردنه‌ سه‌ر باڵێۆزخانەی وڵاتەیەکگرتووەکانی ئه‌مريكا له‌ ناوچه‌ى سه‌وزى به‌غدا (وه‌ك په‌رچه‌كردارێكی‌ تۆڵەسێنی كرده‌ سه‌ربازييه‌كان)، ڕێره‌وى ڕووداوه‌كان و ململانێی ئه‌مريكا و ئێرانی به‌ره‌و توندوتيژى ئاراستە کرد، ئه‌م دۆخه‌ واى كرد‌ په‌رله‌مانى عێراق(کوتلە شیعەکان)، له‌ 5ى کانوونی دووەم2020، بڕيارێكى "ناپابەندی" ئاراستەی ئەنجومەنی وەزیران کرد بۆ‌ ده‌ركردنى هێزه‌ بيانيه‌كان له‌ عێراق، هه‌رچه‌نده‌ بوونى هێزه‌ بيانييه‌كان له‌ عێراق ، له‌ ناو ئه‌وانيشدا هێزه‌كانى ئه‌مريكا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ پرۆسه‌ى ڕزگارکردنی عێراق لەدەستی ڕژێـمی بەعس له‌ نۆى نيسانى 2003، بەڵام له‌ ساڵى 2008حكومه‌تى عێراق 'رێكکه‌وتنى ئاسايش'ى له‌گه‌ڵ ئه‌مريكا ئيمزاكرد و بەو پێیە هێزه‌كانى ئه‌مريكا له‌ ساڵى 2008 تا 2011 زۆربه‌ى هێزه‌كانى له‌سه‌رده‌مى ئۆبامادا له‌ عێراق كشانده‌وه‌. بوونی هێزی ئەمریکا لە ئێستادا دەگەڕێتەوە بۆ ساڵى 2014 و مەترسیی داعش و بەتایبەت نزیکبوونەوەی داعش لە بەغدای پایتەخت، عێراق له‌ ڕێگه‌ى وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وەوە‌ داواى له‌ نه‌ته‌وه‌ يه‌كگرتوه‌كان كرد،  هاوكارى سه‌ربازى بكات، ئه‌م داواكارييه‌ و مه‌ترسيیه‌كان له‌سه‌ر ئاسايشى جيهان، بووه‌ هۆى پێکهێنانی هاوپه‌يمانێتییەکی نێوده‌وڵه‌تى به‌سه‌رۆكايه‌تى ئه‌مريكا و بەشداریی 66 دوڵه‌تی¬تر. سياسه‌تى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مريكا دواى ڕووداوه‌كانى كوژرانى سوله‌يمانی  گرنگترين ئامرازه‌كانى  ئيدراكى سياسه‌تى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مريكا له‌ به‌ ئامانجگرتنى سوله‌يمانى بريتيه له‌ئامرازى 'گه‌مارۆدان و رێگه‌ گرتن له‌ فراوانخوازى'ی ئێران، كه‌ سوله‌يمانى له‌ ناوچه‌كه‌دا جوڵێنه‌رو ئاراستەکاری بوو. گەرچی‌ به‌ِشێك له‌ شرۆڤەکانی سياسه‌تى ده‌رەکیى ئه‌مريكا سه‌رده‌مى ترەمپیان به‌ناجێگير و پەشێوی ناودەبرد، به‌ڵام وا دەردەکەوێت له‌ بڕياری لەناوبردنی سوله‌يمانیدا، ورد ئامانجی پێکابێت و فراوانخوازى ئێرانی و پرۆئێرانییەکانی له‌ ناوچه‌كه‌ گه‌مارۆ دابێت. سیناریۆ و بژارده‌كانى  ئه‌مريكا ئه‌مريكا له‌ دواى ئه‌م ڕووداوانه‌ و بژارده‌ سنووردارەکانی (به‌ تايبه‌تى له‌ ئێستادا کە نه‌ياره‌كانى زۆرترن)، ركابه‌ره‌كانيشى له‌ عێرا ق و سوريا بێورنگ سەختگیرتر دەبن، بژارده‌كانى ئه‌مريكاى كه‌متر كردۆته‌وه‌، گرنگترینیان ئەمانەن‌: 1ـ دووباره‌ بڵاوەپێكردنه‌وه‌ى هێزه‌كانى  ئه‌مريكا( اعادة الانتشار)، ئه‌مريكا  ١٣ بنكه‌ى سه‌ربازى له‌ عێراقدا هه‌يه‌، پاش بەئامانجگرتنى هێزكانی، پێويسته‌ واشنتۆن ڕەنگە جارێكى¬تر کۆی هێزه‌كانى له‌ ڕووى جۆرایەتییەوە ( شه‌ركه‌ر ، تايبه‌ت ، پارێزه‌ر، راوێژكار، راهێنه‌ر ) بەسەر له‌ چوار بنكه‌دا دابه‌ش بكاته‌وه‌، باشترين بژارده‌ش هه‌ريه‌ك له‌ بنكه‌كانى 'فرۆكه‌خانه‌ى هه‌ولێر، كه‌ركوك، عەینولئه‌سه‌د و فڕۆكه‌خانه‌ى به‌غدا'ن، هه‌روه‌ها دامه‌زراندنى سيسته‌مى به‌رگرى 'پاتريۆت' و دووریش نییە ژماره‌ى سه‌رباز، ڕاگرتنى ڕاهينان و راوێژکارانی لە عێراق کەمبکاتەوە. 2ـ هه‌ڵبژاردنى رۆژئاواى عێراق، به‌ دياريكراوى پارێزگاى ئه‌نبار وبه‌ هێزكردنى بنكه‌كانى و پاراستنى هێزه‌كانى ئه‌مريكا و به‌ده‌ستهێنانى پشتگيریى پێكهاته‌ى سوننه‌. 3ـ گواستنه‌وه‌ى هه‌موو بنكه‌و باره‌گا سه‌ربازييه‌كانى هێزه‌كانى بو هه‌رێمى كوردستان و جێگیردکردنیان له‌ هه‌رێمى كوردستان. 4ـ كشاندنه‌وه‌ى هه‌موو هێزه‌كانى ئه‌مريكا له‌ عێراق و سه‌پاندنى سزاى ئابووریی به‌سه‌ر عێراقدا و كشاندنه‌وه‌ى عێراق له‌ هاوپه‌يمانێتى نێوده‌وڵه‌تى دژ به‌ داعش، له‌م دۆخه‌دا زياتر عێراق پشت ئه‌ستور بێت به‌ هێزه‌كانى ناتۆ و جێگه‌ى هێزه‌كانى ئه‌مريكا بگرێته‌وه‌.   ئه‌م بژاردانه‌  له‌به‌رده‌م ئه‌مريكادان، به‌ڵام بژارده‌ى هه‌ره‌ به‌ هێز ئه‌وه‌يه‌ كه‌ ئه‌مريكا دوباره‌ بڵاوەپێكردنه‌وه‌ى هێزه‌كانى  ئه‌نجام بدات،.بژارده‌ى ناوچه‌ى سوننه‌و كوردستان بۆ هێزه‌كانى پارێزراوتره، به‌ڵام بۆ پاریزگاری باشتری به‌رژوه‌ندييه‌ ئابورييه‌كان و سەرچاوەکانی ووزه‌، هه‌موو عێراق بۆ ئه‌مريكا گرنگ ‌و ستراتيژيتره‌. ئەڵبەت بۆ ئه‌وه‌ى هه‌رێمى كوردستان هاوسه‌نگى له‌ نێوان به‌رژەوه‌ندييه‌كانى ئه‌مريكا و فشار و به‌رژە‌وه‌ندييه‌كانى ئێران رابگرێت، بژارده‌ى يه‌كه‌م بۆ كوردستان باشتره‌. کورد و کشانەوەی هێزەکانی ئەمریکا پێنجی کانوونی دووەم،  ئەوکاتەی په‌رله‌مانى عێراق ده‌نگى له‌سەر پڕۆژه‌بڕيارى دەركردنى هێزه‌ بيانييه‌كان دا، هه‌موو فراكسیۆنه‌ كوردييه‌كان به‌ شێوه‌يه‌كى يه‌کگرتوو بەشداریکردنیان بایکۆت کرد، هه‌رچه‌نده‌ له‌ ناوه‌نده سیاسییەکانی شيعەشدا كاردانه‌وه‌ى نه‌رێنى لێكه‌وته‌وه، لەگەڵ ئەوەشدا حكومه‌ت و سه‌رۆكايه‌تى هه‌رێم به‌ فه‌رمى ڕايانگه‌ياند كە هێشتا مەترسيى ئاسایشیی له‌ سه‌رعێراق و هه‌رێمى هه‌يه‌ و‌ مانه‌وه‌ى هێزه‌ بیانییەکان پێويستە. كوردستان (به‌لايه‌نى كه‌مەوە) ده‌بێت له‌ دوو ڕوانگەوه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گە‌ڵ ئه‌م پرسەدا‌ بكات، لايه‌نى ئاسایشی، كه‌ تێیدا ئه‌مريكا وه‌كو هێزێكى پاڵپشتى مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵدا بكرێت، لايه‌نى دووه‌م بابه‌تى پشتگيریی سياسی بۆ كوردستان. به‌شێكی دیار له‌ سه‌نته‌ره‌كانى توێژينه‌وه‌ی ئه‌مريكا پێشنيارى مانه‌وه‌ى هێزه‌كانی وڵاتەکەیان لە هەرێمی کوردستان دەکەن، بەوپێودانگەی كوردستان شوێنێكى پارێزراوترە، له‌لايه‌كى¬تره‌وه‌ كورد هاوپه‌يمانێكى بەردەوامی ئه‌مريكايە و تاراده‌يه‌ك كيانێكى سياسيیە و ده‌كرێت مانەوەی ئه‌مريكيه‌كان بۆ ماوەیەکی درێژتر مسۆگەر بکات، ره‌نگە‌ دورمه‌ودا ئه‌م كيانە، بكرێتە ده‌وڵه‌ت و ئه‌مريكاش پشتیوانی بكات، به‌ڵام ئه‌م بژارده‌يه‌ له‌به‌رده‌م دوو ئاڵنگاریی گه‌وره‌دايه‌: یەکەم ناوخۆيی، چونکە دوور نييه‌ حكومه‌تى عێراق و شيعەی سیاسی‌، بير له‌ هه‌ڵپه‌ساردنى په‌يوه‌ندييه‌كان و گرتنى هه‌موو ده‌رچەسياسیی و ئابورييه‌كان بكاته‌وه‌، وه‌كو چۆن له‌ دواى ئه‌نجامدانى ريفراندۆمى ساڵى 2017، به‌رامبه‌ر به‌ هەرێم کردی و تەنانەت رێگه‌ى ئاسمانيشى به‌سه‌ركوردستاندا داخست. ئاڵنگارى دووه‌م، فشارى هه‌رێمی(اقلیمی) بۆ سه‌ر هه‌رێمى كوردستان به‌ تايبه‌تى ئێران، بۆ كوردستان راگرتنى هاوسه‌نگى له‌ نێوان به‌رژە‌وه‌ندييه‌ دژبه‌يه‌كه‌كانى ئه‌مريكا و ئێران كارێكى ئاسان نيه‌، به‌ تايبه‌ت كه‌ ئێران خاكى هه‌رێمى كوردستان بە قوڵایی ستراتيژى و سه‌ربازى خۆى دەزانێت. ............................................................... سەنتەری لێكۆڵینەوەی ئایندەیی سەنتەرێكی توێژینەوەی زانستی ناحكومییە دامەزراوە بۆ سوودی گشتی ئامانجەكانی سەنتەر:  1. پاڵپشتیكردنی پرۆسەی لێكۆڵینەوەی زانستی وهاندانی پسپۆر ولێكۆڵەران بۆ ئەنجامدانی لێكۆڵینەوە و بەدواداچون بۆ ئەو بابەتانەی بایەخدارن بۆ پسپۆڕییەكانی ئاینەدەزانی ستراتیژی وسیاسەتی گشتی و دەرەكی. 2. بەشداریكردن لە پێشكەوتن و پەرەپێدانی فەلسەفەی لێكۆڵینەوەی زانستی لە هەرێمی كوردستاندا. 3. پێشكەشكردنی ڕاوێژی زانستی و شارەزایی لێكۆڵینەوە بە دەزگا حكومییەكانی هەرێم. 4. پێشكەشكردنی ڕاوێژی زانستی و شارەزایی لێكۆڵینەوە بە كەرتی تایبەت و دەزگا نا حكومییەكانی هەرێم.  5. بەشداریكردن لە پەرەپێدانی پرۆگرامی خوێندن لەبوارەكانی پەیوەندیدار بە پسپۆڕییەكانی سەنتەر. 6. ئەنجامدانی كۆنفراس و سیمیناری زانستی بۆ پشتیوانیكردنی پرۆسەی توێژینەوەی زانستی. 7. هەماهەنگیكردن لەگەڵ سەنتەرە حكومی وناحكومییەكانی لێكۆڵینەوەی زانستی لەناوخۆ و دەرەوەی هەرێمی كوردستان و ناوخۆ ودەرەوەی عێراق لەپێناو گواستنەوە و ئالوگۆڕكردنی بیروڕا و شارەزایی زانستی. 8. بەدواداچوون و پێوانەكرنی ئاڕاستەكانی رای گشتی بۆ ئەو بابەتانەی جیگەی بایەخی هاووڵاتیانن. 9. ڕاهێنان و پێگەیاندنی توێژەر لەبواری پسپۆڕییەكانی سەنتەردا. 10. كاركردن لەسەر ئەو پرس و دۆزە ستراتیژییانەی كە تائێستا لە كوردستاندا بەشێوەیەكی زانستی وبەپێی پێوەرە ئەكادیمییەكان كاریان لەسەر نەكراوە. چالاكییەكانی سەنتەر: 1. نوسین و ئەنجامدانی لێكۆلینەوەی زانستی و پۆلیسی پەیپەر وکتێب وبڵاوكردنەوەیان. 2. ئەنجامدانی كۆنفرانس وكۆنگرەی زانستی وكۆڕ و سیمینار. 3. دەرکردنی گۆڤارێکی ئەکادیمی مەحکەم ومتمانەپێدراو. 4. ئەنجامدانی چاوپیكەوتن وبەرنامەی میدیایی. 5. وەرگێرانی كتێب و جۆرناڵ وبڵاوكردنەوەی سەرچاوەی بیانی پەیوەندیدار بە پسپۆڕییەكانی سەنتەر. 6. سودوەرگرتن لە هۆیەكانی راگەیاندن بەگشتی وئەنجامدانی ڕاپرسی بۆ ئاڕاستەكانی ڕای گشتی. 7. كۆكردنەوەی داتا وزانیاری لەسەر كایەكانی سیاسەتی گشتی لە هەرێمی كوردستان وشیكردنەوە و بڵاوكردنەوەیان.  

(درەو): لە یەكەم ئەركیاندا وەكو هاوسەرۆكی یەكێتی، لاهور شێخ جەنگی دەچێتە ئەمریكا‌و بافڵ تاڵەبانیش دەچێتە هەولێر. رۆژی 18ی ئەم مانگە دوای نزیكەی دوو مانگ لە بەڕێوەچوونی كۆنگرەی چوار، یەكێتی نیشتمانی كوردستان دوو هاوسەرۆكی بۆ بەڕێوەبردنی حزبەكە هەڵبژارد. لاهور شێخ جەنگی‌و بافڵ تاڵەبانی لەدوای كۆچكردوو جەلال تاڵەبانیەوە لە 44 ساڵی تەمەنی یەكێتیدا دووەمین سەرۆكن لە مێژووی ئەو حزبەدا. شێوازی بەڕێوەبردنی حزب بەشێوەی هاوسەرۆكایەتی لەناو یەكێتیدا یەكەمین ئەزمونە، لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستانیش دووەم ئەزمونە، پێشتر حزبی زەحمەتكێشانی كوردستان شێوازی هاوسەرۆكایەتی پەیڕەوكرد، بەڵام لە دواین كۆنگرەی خۆیدا كە كۆتاییەكانی ساڵی 2019 بەڕێوەچوو، كاركردنی بەو شێوازە هەڵوەشاندەوە، كە زیاتر شێوازی كاركردنی پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە)‌و ئەو حزبانەیە كە سەربە (پەكەكە)ن. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، تائێستا یەكێتی رۆڵی لەنێوان بافڵ تاڵەبانی‌و لاهور شێخ جەنگیدا وەكو هاوسەرۆك دابەشنەكردووە‌و بڕیارە لە داهاتوودا خۆیان لەسەر چۆنیەتی دابەشكردنی رۆڵەكان رێكبكەون، بەڵام هەندێك زانیاری هەن باسلەوە دەكەن رۆڵەكان بەمشێوەیە دابەشبكرێن:  •    دۆسیەی ئەمنی‌و پەیوەندییەكانی حزب لای لاهور شێخ جەنگی دەبێت •    دۆسیەی دارایی‌و رێكخستن لای بافڵ تاڵەبانی دەبێت دوای هەڵبژاردنی وەكو هاوسەرۆكی یەكێتی، لاهور شێخ جەنگی بەشێوەیەكی خێرا بەرەو بەغداد بەڕێكەوت بۆ گفتوگۆكردن لەبارەی پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لە عێراق. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، لاهور شێخ جەنگی لە سەردانەكەیدا بۆ بەغداد كە سەرۆكایەتی وەفدێكی یەكێتی دەكرد، بەشداری هیچ كۆبونەوەیەكی نەكردووە‌و راستەوخۆ بەرەو واشنتۆنی پایتەختی ئەمریكا بەرێككەوتووە‌و ئێستا لە ئەمریكایە. واتە لە یەكەم ئەركیدا لاهور شێخ جەنگی لەبری ئێران رووی لە ئەمریكا كرد، بافڵ تاڵەبانیش لە یەكەم ئەركیدا لە دەرەوەی یەكێتی سبەینێ دەچێتە هەولێرو لەچوارچێوەی كۆبونەوەی كەسی یەكەمی حزبەكاندا، بەپێی وتەی مستەفا چاورەش ئەندامی ئەنجومەن سەركردایەتی یەكێتی لەگەڵ مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان كۆدەبێتەوە. كۆبونەوەی بافڵ تاڵەبانی لە كاتێكدایە تائێستا پارتی دیموكراتی كوردستان بە فەرمی پیرۆزبایی هەڵبژاردنی هاوسەرۆكەكانی لە یەكێتی نەكردووە، بەڵام كۆبونەوەی بارزانی لەگەڵ بافڵ تاڵەبانی بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ داننانی پارتییە بە هاوسەرۆكەكانی یەكێتی‌و نیشاندەری ئەوەیە پارتی لەناو یەكێتیدا مامەڵە لەگەڵ هاوسەرۆكەكان دەكات نەك ئەنجومەنی باڵای سیاسی كە كۆسرەت رەسوڵ عەلی سەرۆكایەتی دەكات.

 (درەو): تۆڕی هەواڵی (بی بی سی) راپۆرتێكی لەبارەی كاری كۆڵبەری لە سنورەكانی نێوان باشورو رۆژهەڵاتی كودستان بڵاوكردەوە، راپۆرتەكە دەڵێت، رێژەی 40%ی كۆڵبەرەكان دەرچووی زانكۆن‌و نوسراوی ئایەتوڵا خامنەیی رێبەری باڵای ئێران هەیە كە رێگە بە هێزی پاسەوانی سنور دەدات تەقە لە كۆڵبەران بكەن‌و بیانكوژن. دەقی راپۆرتەكە: ئێران: بۆچی كۆڵبەران ئەو بارانە هەڵدەگرن كە ئەسپ‌و گوێدرێژ نایتوانن . راپۆرت: بی بی سی وەرگێڕانی: فازل حەمەڕەفعەت ناوەڕاستی ئەم مانگە، دەزگاكانی راگەیاندنی كوردی‌و فارسی هەواڵی كوژرانی كۆڵبەرێك‌و برینداربوونی دەیان كۆڵبەری تریان راگەیاند، ئەوەش دوای ئەوەی هێزی پاسەوانی سنوری ئێران لە شاری نەوسود لە پارێزگای كرماشانی ئێران كە زۆرینەی دانیشتوانەكەی كوردە، تەقەیان لە كۆڵبەرەكان كرد. وشەی "كۆڵبەر" لە زمانی كوردی‌و فارسی بەواتای "هەڵگرتنی كێشی قورس" دێت، ئەمانە زۆربەیان خەڵكی كوردی شارۆچكە‌و گوندە سنورییەكانن لەگەڵ هەرێمی كوردستانی عێراق. سەرباری ئەوەی كارەكەیان پڕ مەترسییە، بەڵام ئەم كەسانە ماوەی دەیان ساڵە ئەم كارە دەكەن بۆ دابینكردنی بژێوییان لە تەنگژەی ئابوری ئێراندا. سایتی دۆزینەوەی تەرمی فەرهاد خوسرەوی لەناو بەفردا لەلایەن خەڵكی خۆبەخشەوە "رەقبووەوە تاوەكو مرد" كامێرای (BBC) چووە ئەو چیا سەختانە‌و قسەی لەگەڵ ئەو كۆڵبەرانەدا كرد لەبارەی ئەو كارە مەترسیدارەی كە دەیكەن‌و ژیانی خۆیان لەپێناویدا دادەنێن؛ لەكاتێكدا داهاتەكەی ناتوانێت پێداویستی بنەڕەتی كەسێك پڕبكاتەوە. ئەو كۆڵبەرانە لە دوو لاوە روبەڕووی مەترسی مردن دەبنەوە، ئەگەر كەسێكیان بە گولەی پاسەوانی سنوری ئێران نەكوژرێت، ئەوا لەناو بەفردا رەقدەبێتەوە تاوەكو دەمرێت یان لە لوتكەی چیا دەكەوێتە خوارەوە یاخود بەهۆی سەختی ناوچەكەوە، هەرەسهێنانی بەفرو رووداوی تر روودەدات. تەنیا ساڵی رابردوو، لانی كەم (74) كۆڵبەر لە سنور كوژراون، (174) كۆڵبەر برینداربوون، لەناو ئەمانەدا (50) كەسیان بەدەستی هێزەكانی پاسەوانی سنوری ئێران كوژراون؛ (23) كەس بەهۆی كەوتنەخوارەوە لە شوێنە سەختەكان‌و هەرەسهێنانی بەفرەوە گیانیان لەدەستداوە، هاوشێوەی حاڵەتەكەی فەرهاد خوسرەوی‌و ئازاد خوسرەوی برای كە تەرمەكانیان لەژێر بەفردا دۆزرایەوە. (ئەم ژمارانە سایتی "ایران وایر"ی ئۆپۆزسیۆن كە بارەگاكەی لە لەندەنە، لە رێكخراوی مافی مرۆڤەوە لە كوردستانی عێراق دەستی كەوتووە). بەهۆی مردنی ئەو دوو برا مێردمنداڵەوە لە چەند شارێك لە ئێران خۆپیشاندان كرا‌و داوا لە حكومەت كرا بایەخ بە دۆخی ژیانیان بدات‌و بژێوییان باش بكات. وێنەی ئەو مێردمنداڵەی كە رەقبووەوە، دوای دۆزینەوەی تەرمەكەی دایكی لە باوەشتی گرتووه ئەركێك كە بۆ ئەسپ‌و گوێدرێژ سەختە ئەو پیاوانە كاڵای ئاودیوكراوی جۆراوجۆر هەڵدەگرن بە دوری 10 بۆ 15 كیلۆمەتر، باری هەر كەسێك 50 بۆ 120 كیلۆیە‌و بەڕێگایەكی پێچاوپێچ‌و زۆر سەختدا دەیگوازنەوە. بەمدواییە منداڵانی خوار تەمەنی 18 ساڵی لەپاڵ چەندین ژندا هاتونەتە ناو ئەم پیشەیەوە. تەمەنی كۆڵبەران لەنێوان 15 بۆ 70 ساڵی‌و زیاتردایە. مەرگەساتی كۆڵبەران بووە بە ماددەیەك بۆ هونەرمەندە شێوەكارەكان‌و پەیكەرتاش‌و سینەماكاران‌و شاعیران لە ئێران سزاكان ئەركی كۆڵبەران خۆی دەبینێتەوە لە هەڵگرتنی كاڵا لەسەر شانیان‌و گواستنەوەی لە كوردستانی عێراقەوە بۆ بازرگانەكان لە ئێران، ئەمە لەبەرامبەر پاداشتێكدا كە زۆر كەمە بۆ پڕكردنەوەی پێداویستییە سەرەكییەكانیان. كێشی ئەو كاڵایانەی كە هەریەكێكیان هەڵیدەگرن زیاتر لە 100 كیلۆیە، چونكە پاداشتەكەیان پشت بەو بڕە دەبەستێت كە دەتوانن لە یەك كارواندا بیگوازنەوە. كاڵاكان بریتین لە خواردنی لەقتونراو، ئامێری كارەبایی وەكو بەڕاد‌و سپلیت‌و تەلەفزیۆن، یاخود پێڵاو و جلوبەرگ‌و كەلوپەلی چێشتخانە‌و تایەی ئۆتۆمبیل‌و موبایل‌و لە هەندێك كاتیشدا جگەرە. زۆرینەی كۆڵبەرەكان خۆیان بەدوردەگرن لە گواستنەوەی خواردنەوە كحولییەكان، ئەمە سەرباری ئەوەی كە كرێی گواستنەوەی چەند هێندە زیاترە لە كرێی گواستنەوەی ماددە بەكاربەرەكانی تر، چونكە سزای دەستگرتن بەسەر خواردنەوە كحولییەكان دوو هێندەی سزای ماددەكانی ترە، بەڵام سەرباری ئەمەش هەندێك سەرچڵی دەكەن‌و خواردنەوە كحولییەكانیش دەگوازنەوە. بەپێی یاسای ئێران كاری ئەم كەسانە دەچێتە چوارچێوەی پرۆسەی قاچاخچێتییەوە، سزای كەسەكە زیندانكردنە بۆ ماوەی چەند مانگێك یاخود پێدانی سەرپێچییەكی داراییە كە هاوتایە لەگەڵ بەهای ئەو كەلوپەلەی كە دەستی بەسەردا گیراوە.  لوتكەی بەردەكان ئەو كۆڵبەرانە بە بی بی سی فارسییان- وت، پاسەوانی سنوری ئێران بەشێوەیەكی هەڕەمەكی تەقەیان لێدەكەن بەبێ گوێدانە ژیانیان، ساڵانە دەیان كەس دەمرن‌و بریندار دەبن. ئەوانە رێگایەكی شاخاوی سەخت دەگرنە بەر كە بەرزییەكەی هەندێكجار دەگاتە 4000 هەزار مەتر، كە بۆ ئەسپ‌و گوێدرێژ سەختە پێیادا سەركەون. یەكێك لە كۆڵبەرەكان بە بی بی سی وت، نرخی هەر كیلۆیەك لە باری كاڵاكان لەنێوان 40 بۆ 80 سەنتی ئەمریكیدایە، واتە كەمتر لە یەك دۆلار. ناوەندی ئەو بڕە پارەیەی كە هەر كەسێك لە یەك رۆژی كاركردندا دەستی دەكەوێت 25 دۆلارە، ئەمە پێش لێدەكردنی خەرجییەكانی گواستنەوە. واتە دوای لێدەكردنی خەرجی گەشتەكەیان 12 بۆ 15 دۆلاریان بۆ دەمێنێتەوە. هیچ كەسێك ناتوانێت لە هەفتەیەكدا دوو كاروان بكات، چونكە بەهۆی بەرزبوونەوەی رێژەی بێكارییەوە، كێبركێكە بەهێزە. سەرباری سەختییەكەی، ژنانیش هاتونەتە ناو كارەكەوە ئاڵنگاری سروشت‌و یاسا سەرباری ترسی مردن كە لە هەر ساتێكدا روبەڕووی دەبنەوە، بەڵام هیچ بژاردەیەكی تریان نییە بۆ بەدەستهێنانی بژێوییان لەو دۆخە خراپەی ئابوریدا لە ئێران بە گشتی‌و لە ناوچە كوردییەكان بەتایبەتی. لەنێوان ساڵانی 2015 بۆ 2019، (368) كەس كوژراون‌و (595) كەس برینداربوون بەپێی قسەی رێكخراوی "هەنگاو" بۆ مافەكانی مرۆڤ‌و تۆڕی مافەكانی مرۆڤ لە ئێران‌و كوردستانی عێراق. 16ی كانونی دووەمی رابردوو، ئاژانسی فەرمی هەواڵی ئێران (IRIB) رایگەیاند، نزیكەی 20 هەزار كەس هەن كە لەم بوارەدا لە ئێران كاردەكەن، ئەمە بەپێی ئامارە نافەرمییەكان. ئەمە لەكاتێكدایە ئاژانسی هەواڵی (ILNA)ی سەربە وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەڵایەتی لە ئێران ژمارەیان بە 80 هەزار كەس دەخەمڵێنێت‌و سەرباری مەترسییەكانیش ژمارەكە لەزیادبووندایە. كۆڵبەرەكان دەڵێن:" ئێمە ئەو رێگایانە بەكارناهێنین كە ئۆپۆزسیۆنی چەكداری كورد لە ئێران بەكاری دەهێنن، بۆ ئەوەی تێكەڵ نەكرێین لەگەڵ ئەواندا، لەگەڵ ئەوەشدا، پاسەوانی سنور بەشێوەیەكی راستەوخۆ تەقەمان لێدەكەن‌و لەسەر سەرو سنگمان نیشانە دەگرنەوە بۆ ئەوەی بمانكوژن، نازانین بۆچی سەرەتا بۆ ئاگاداركردنەوە تەقەمان لێناكەن لەبری ئەوەی بمانكوژن". كوشتنی ئاژەڵەكان كۆڵبەرەكان دەڵێن هێزە ئەمنییەكان‌و پاسەوانی سنور هیچ رەحمێكیان نییە بەرامبەر ئەو ئاژەڵانەش كە هیچ گوناحێكیان نییە جگە لەوەی كە خاوەنەكانیان بەكاریاندەهێنن لە كاری قاچاخچێتیدا، لە ئایاری 2018دا كوشتارگەیەك لە كەرتی خۆرئاوای ئازەربایجان لەسەر دەستی هێزە ئەمنییەكان رویدا، تێیدا نزیكەی (90) ئەسپ كوژران كە هیچ كاڵایەكیشیان هەڵنەگرتبوو. یەكێك لە كۆڵبەرەكان لەبارەی پاسەوانی سنورو هێزە ئەمنییەكانەوە دەڵێ:" ئەوان سەرچاوەی بژێویمان دەدزن بەبێ ئەوەی هیچ رەحمێك بە حاڵمان بكەن". ئەسپ‌و گوێدرێژ كە بە دەستی هێزەكانی سنوری ئێران كوژراون دەسەڵاتدارانی ئێران چی دەڵێن ؟ بۆچوونی بەرپرسانی ئێرانی لەبارەی كۆڵبەران‌و كارەكەیانەوە دابەشبووە، هەندێك وەكو قاچاخچی دەیانبینێت كە بە كاری نایاسایی هەڵدەستن، چونكە ئەو كەلوپەلانەی كە لەسەر كۆڵیان هەڵیدەگرن لەڕێگە یاساییەكانەوە نەهاتوون‌و گومرگیان نەداوە، بۆیە دەوڵەت بەرپرسیارێتی هەر شتێك هەڵناگرێت كە بەسەریاندا بێت‌و سزا دەدرێن لەبەرئەوەی قاچاخچین. هەندێكی تر بەرگرییان لێدەكەن بە خستنەڕووی پرسیاری وەكو: كەسێكی بێبەشكراو لە مافەكانی وەكو هەر هاوڵاتییەكی تری ئێران بۆچی دەبێت رەچاوی ئەو یاسایانە بكات كە هیچ مافێكی بۆ دەستەبەر ناكەن، مافە بنەڕەتییەكانی هاوڵاتیان گرنگترن لە یاساكان، لەكاتێكدا ئەو كەسانە بێبەشكراون لە مافەكانیان، بۆچی دەبێت پابەندی ئەو یاسایانە بن كە چاودێرییان ناكات ؟ سایتی "ایران وایر" لەزاری یەكێك لە پارێزەرەكانەوە بڵاویكردەوە، ئەو كاتێك دۆسیەیەكی یاسایی پەیوەندیدار بە كوژرانی یەكێك لە كۆڵبەرەكانەوە لەسەر دەستی هێزەكانی پاسەوانی سنور لە شارۆچكەی "بانە"ی كوردنشین بەرزدەكاتەوە، سكاڵاكارێكی سەربازی لە پارێزگاكە نامەیەكی نوسینگەی مورشیدی باڵای بۆ دەرهێناوە كە تێیدا هاتووە:" نابێت پاسەوانی سنور سزا بدرێن لەسەر ئەوەی تەقەیان لە كۆڵبەران كردووەو برینداریان كردوون یاخود كوشتویانن". ژمارەیەك كۆڵبەر لە كاتی پەڕینەوەیان بە ناوچەیەكی سەختی نێوان ئێران‌و عێراقدا بێكارییەكی زۆر بەپێی قسەی هەندێك رێكخراوی فەرمی لە ئێران، ناوچە كوردییەكانی وڵات دواكەوتوترین ناوچەن لەڕووی كۆمەڵایەتی‌و سیاسیی‌و رۆشنبیری‌و ئابورییەوە، لەناوچە كوردییەكاندا بەرزترین رێژەی بێكاری لەسەر ئاستی وڵات تۆماركراوە. بەپێی ئامارەكان پارێزگای كوردستان لە ساڵی 2018دا، پشكی پارێزگاكە لە كۆی گشتی داهاتی ناوخۆیی تەنیا رێژەی 0,5% بووە.  بەپێی ئەو ئامارانەی كە ئاژانسی هەواڵی (ILNA)ی سەربە وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەڵایەتی لە ئێران بڵاویكردوەتەوە، زیاتر لە 40%ی كۆڵبەران دەرچووی زانكۆكانن لەو ناوچانەی كە زۆرینەی دانیشتوانەكەیان كوردن (كە كۆڵبەرانیان تێدایە)‌و بەدەست بێكارییەوە دەناڵێنن.

درەو: مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ رۆژنامەی (ئیندیپێندنت)ی بەریتانی: 🔹 ئێمە تائێستا بەشێكین لە عێراق، ئەگەر ئیسرائیل لە بەغداد باڵیۆزخانە بكاتەوە، ئێمەش لە هەولێر كونسوڵگەری بۆ دەكەینەوەو پێشوازییان لێدەكەین. 🔹 ئێمە پێمانوایە پەیوەندی لەگەڵ ئیسرائیل بوەتە شتێكی ئاسایی و ناكرێت فڕێی بدەیتە دەریاوە، زۆربەی وڵاتانی عەرەبی ئێستا پەیوەندییان لەگەڵ ئیسرائیل هەیە. 🔹كاتێك بابەتی سازدانی ریفراندۆممان خستەڕوو، ئەمریكییەكان دژایەتییان نەكردو وتیان ئێمە هەڵوێستێكی بێلانەنانەمان دەبێت، بەڵام دواتر كە ریفراندۆم كرا، لایەندارییان كرد لە بەرژەوەندی بەغداد، هەرگیز چاوەڕێی ئەو هەڵوێستەمان لە ئەمریكا نەدەكرد. 🔹لە پرسی ریفراندۆمدا هەڵوێستی وڵاتانی كەنداوی عەرەبی زۆر باشتر بوو لە هەڵوێستی ئەو وڵاتانەی كە پێشبینیمان دەكرد بێلایەن بن. 🔹كەركوك ئێستا لە ژێر داگیركاری سەربازی حەشدی شەعبیدایە، لەوێ كورد دەچەوسێندرێتەوە، ئەمەش بابەتێكە ناكرێت تا كۆتایی قبوڵی بكەین. 🔹هەندێك كەس لە ناوخۆدا خیانەتیان كردو ئەوانە هۆكاربوون بۆ ئەوەی حەشدی شەعبی بێتە كەركوك. 🔹 بوونی هێزەكانی هاوپەیمانان لە عێراق بە سەرۆكایەتی ئەمریكا گرنگە بۆ ئاسایش و ئایندەی عێراق. 🔹ئەگەر ئەمریكا لە عێراق بكشێتەوە، هێزی هەموو وڵاتانی تریش دەكشێنەوە، ئەوكاتە لەماوەی شەش مانگدا داعش بەشێوەیەكی بەهێزتر لە جاران دەگەڕێتەوە، ئەمە هۆكارەكە بوو كە ئێمە لە پەرلەمانی عێراق دەنگما بە كردنەدەرەوەی هێزە بیانییەكان لە عێراق نەدا.  

درەو: محەمەد تۆفیق عەلاوی بە وەفدی كوردی راگەیاندووە ئامادە نیە یەك كاندیدی حزبی وەربگرێت و وەفدی كوردیش چاوەڕێی دوا قسەی مەسعود بارزانیە. ئەمڕۆ وەفدی حزبە سیاسیەكانی هەرێمی كوردستان ( پارتی، یەكێتی، گۆڕان، یەكگرتوو، كۆمەڵ، توركمان ، مەسیحی) لەگەڵ محەمەد عەلاوی كاندیدی راسپێردراو بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی عێراق كۆبونەوە، بەپێی ئەو زانیارییانەی لە چەند سەرچاوەیەكەوە دەست (درەو) كەوتووە، محەمەد تۆفیق عەلاوی بە وەفدی كوردی راگەیاندووە" ئامادە نیە تەنانەت گفتوگۆش لەبارەی وەرگرتنی كاندیدی حزبیەوە بكات، پشكی كورد دیاریكراوە، هەموو هێزوو لایەن و كەسەكان دەتوانن كاندید پێشكەش بكەن، بەڵام خۆم كاندیدەكان هەڵدەبژێرم" بەپێی زانیارییەكانی (درەو) وەفدی حزبە كوردییەكان لە كۆبونەوەكانیاندا لەگەڵ عەلاوی نەگەیشتونەتە هیچ ئەنجامێك و بڕیارە ئەمشەو لەگەڵ مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان قسە بكەن، بۆ وەرگرتنی دوایین هەڵوێست و بڕیار لەبارەی بەشداری كورد لە كابینەكەی محەمەد عەلاویدا. ئێوارەی ئەمڕۆ محەمەد عەلاوی لە وتارێكدا رایگەیاند كە رۆژی دووشمەی داهاتوو كابینەكەی دەخاتە بەردەم پەرلەمانی عێراق بۆ دەنگدان لەسەری، جەختی لەسەر ئەوە كردەوە" حكومەتی داهاتوو دور لە بەشداری حزبە سیاسییەكان دەبێت و وەزیرەكانی لەسەر بنەمای لێهاتووی دیاریكراون". بەشداربوونی پەرلەمانتارانی كورد لە كۆبونەوەی رۆژی دووشەمەی داهاتووی پەرلەمانی عێراق سەبارەت بە متمانەجان بە كابینەكەی عەلاوی پەیوەستە بە دوایین قسەو بڕیاری بارزانیەوە جگە لە نوێنەرانی پارتی فراكسیۆنەكانی ( یەكێتی، بزوتنەوەی گۆڕان، یەكگرتوو، كۆمەڵ) كە بەشدارن لە وەفدی هاوبەشی لایەنەكاندا ئەوانیش چاوەڕەوانی دواقسەی بارزانین، بەڵام بەپێی زانیارییەكانی ( درەو) چەند ئەندامێكی پەرلەمانی عێراق لە گروپی (15) دەیانەوێت لەدەرەوەی بڕیاری بارزانی و لایەنە كوردیەكان دەنگ بە كابینەكەی محەمەد عەلاوی بدەن.   ئەو زانیارییانەی دەست ( درەو) كەوتووە پشكی كورد لە كابینەی نوێی حكومەتی عێراقدا (3 بۆ 4) وەزیرە، كە ئەوانیش لە وەزیرانەكانی ( دارایی، داد ، بازرگانی) پێكهاتوون.  پارتی دیموكراتی كوردستان چاوی لەوەیە وەزیرانی ( دارایی و بازرگانی) خۆی دیاری بكات و وەزیری ( داد)یش لەلایەن یەكێتی نیشتیمانی كوردستانەوە دیاری بكرێت، لە چوارچێوەی كاندیدی حزبی یاخود كاندیدی دەرەوەی حزب بەڵام خۆیان سەپۆرتیان بكەن. وەفدی كوردستان ئێوارەی دوێنێ وەفدی لایەنە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان گەییشتنە بەغداد  بۆ گفتوگۆكردن لەگەڵ محەمە تۆفیق عەلاوی و لایەنە عێراقییەكان سەبارەت بە پشك و شێوازی بەشداری كورد لەو كابینەیەدا:  وەفدی كورد پێكهاتوون لەم كەسانە: * لە پارتی دیموكراتی كوردستان (هۆشیار زێباری، جەعفەر ئیمینیكی) ئەندامانی مەكتەبی سیاسی پارتی  * لە یەكێتی نیشتمانی كوردستان (لاهور شێخ جەنگی) هاوسەرۆكی یەكێتی‌ ( بەڵام بەشداری كۆبونەوەی لایەنەكان ناكات) و (سەعدی ئەحمەد پیرە، جوان ئیحسان، ئاڵا تاڵەبانی) ئەندامانی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی * لە بزوتنەوەی گۆڕان (دەرباز محەمەد) ئەندامی خانەی راپەڕاندن * لە یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان (خەلیل ئیبراهیم) كارگێری ئەنجومەنی جێبەجێكردنی یەكگرتوو، (جەمال كۆچەر) سەرۆكی فراكسیۆنی یەكگرتوو لە پەرلەمانی عێراق * لە كۆمەڵی ئیسلامی (سەلیم شوشكەیی) سەرۆكی فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسلامی لە پەرلەمانی عێراق * نوێنەرانی پێكهاتەی توركمان‌و كلدو ئاشوری بەشدارن لە وەفدەكەدا (درەو) زانیویەتی، كۆكردنەوەی لایەنە كوردییە سەرەكییەكان لە وەفدێكی هاوبەشی دانوستاندا لە بەغداد، بە هەوڵی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بووە.  

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف دواجار یەكێتی نیشتمانی كوردستان كەوتە دەست ماڵباتی تاڵەبانی، بەڵام ئەمە سەرەتای گەمەكەیە، كۆسرەت رەسوڵ‌و مەكتەب سیاسییەكانی پێشتری حزب هێشتا ئاڵای سپییان بەرزنەكردوەتەوە، چەندین ئاڵنگاری چاوەڕوانی لاهور شێخ جەنگی‌و بافڵ تاڵەبانی دەكەن، ئامۆزاكان (نەوەی دووەمی تاڵەبانییەكان) لە زەمەنێكدا دەسەڵات دەگرنەدەست، كە حزب بەدۆخێكی پەرتەوازەیی دارایی‌و سەربازی‌و میدیایدا تێدەپەڕێت، ئایا هاوسەرۆكەكان یەكێتی هەڵدەسێننەوە ؟  یەكێتی لەسەردەمی حوكمی ئامۆزاكاندا  دوای نزیكەی دوو مانگ لە بەڕێوەچوونی كۆنگرە، دواجار یەكێتی نیشتمانی كوردستان دوو هاوسەرۆكی بۆ بەڕێوەبردنی حزبەكە هەڵبژارد. ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی كە لە (121) كەس پێكدێت، ئەمڕۆ كۆبووەوە، لەم ژمارەیە (91) كەس بەشداربوون لە كۆبونەوەكەدا، (90) كەسیان دەنگیاندا بۆ هەڵبژاردنی هەریەكە لە لاهور شێخ جەنگی‌و بافڵ تاڵەبانی وەكو هاوسەرۆكی یەكێتی‌و بەمجۆرە سەردەمی حوكمی ئامۆزاكان‌و نەوەی دووەمی تاڵەبانییەكان دەستیپێكرد. هاوكات لەگەڵ هەڵبژاردنی هاوسەرۆكەكان، ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی هەموو ماددەكانی پەیڕەوی ناوخۆی پەسەندكرد كە لە (77) مادە پێكدێت، بەمەش یەكەمین كۆبونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی كە لە دوای كۆنگرەوە بەشێوەیەكی كراوە هێڵدرابووەوە، كۆتایی هات. لە جێگرەوە بۆ كارگێڕ پرسی جێگرانی هاوسەرۆكی یەكێتی كە یەكێك لە بابەتە كێشە لەسەرەكان بوو لەنێوان جەمسەرەكانی یەكێتیدا، لە كۆبونەوەی ئەمڕۆدا یەكلاكرایەوە. بەپێی ئەوەی لە پەیڕەودا بڕیاری لەسەر دراوە، هاوسەرۆكەكانی یەكێتی جێگریان نابێت، لەبری جێگر (5) كارگێڕیان دەبێت. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، لەبارەی پڕكردنەوەی پۆستەكانی كارگێڕ ناكۆكی هەیە، كۆسرەت رەسوڵ عەلی سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای سیاسی داوا دەكات هەردوو كوڕەكەی (دەربازو شاڵاو) دوو پۆستی كارگێڕ وەربگرن، ئەمە تائێستا رێككەوتنی لەسەر نەكراوە. بۆ پۆستی كارگێڕ ناوی چەند كەسێكی تر لە ئارادایە لەوانە (رەفعەت عەبدوڵا)‌و (قادر عەزیز). چارەنوسی بەرهەم ساڵح بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق كە پێشتر كاندیدی بەهێز بوو بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی یەكێتی، دواجار لە گەمەكە كرایەدەرەوە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، لە كۆبونەوەی ئەمڕۆ ئەنجومەنی سەركردایەتیدا پێشنیاز كراوە بەرهەم ساڵح بكرێت بە سەرۆكی ئەنجومەنی سەركردایەتی، بەڵام ئەو پێشنیازە دەنگی نەهێناوە. پێشبینییەكان بۆ ئەوە دەچن، مستەفا چاوەڕەش بكرێت بە سەرۆكی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی، بەوپێیەی بەتەمەنترین ئەندامی سەركردایەتییە‌و هەموو كۆبونەوەكانی یەكەمین دانیشتنی ئەنجومەنی سەركردایەتی ئەو سەرپەرەشتی كردوون. بەمەش بەرهەم ساڵح تائێستا تەنیا یەك پۆستی حزبی هەیە لەناو یەكێتیدا كە ئەویش ئەندامی سەركردایەتییە‌و بە "تەزكیە" لە كۆنگرەی چوارەمدا ئەو پۆستەی پێدراوە. یەكێتی لە دەستی ماڵباتی تاڵەبانیدا لەدوای نەخۆشكەوتی جەلال تاڵەبانی سەركردەی مێژوویی حزبەكەوە لە ساڵی 2012دا، كێشمەكێشی زۆر لەنێوان سەركردەكانی یەكێتی لەبارەی خاوەندارێتی حزبەكەوە دروستبوو، ئەو كێشمەكێشانە لە قۆناغێكدا دروستبوونی "ناوەندی بڕیار"ی لێكەوتەوە بە سەرۆكایەتی كۆسرەت رەسوڵ، لە قۆناغێكی تردا سەریكێشا بۆ جیابونەوە‌و بەرهەم ساڵح جێگری سكرتێری ئەوكاتی یەكێتی لە حزبەكە، بەر لە كۆنگرەی چوار، بەرهەم ساڵح لەڕێگەی وەرگرتنی پۆستی سەرۆك كۆماری عێراقەوە گەڕایەوە بۆ ناو یەكێتی، پێشتریش ناوەندی بڕیار كە باڵێكی بەهێز بوو لەدژی ماڵباتی تاڵەبانی، لە مانۆڕێكی كۆسرەت رەسوڵدا لەگەڵ ماڵباتی تاڵەبانیدا لەناوچوو. دواجار كۆنگرەی چوارەم، یەكێتی نیشتمانی لەسەر سینییەكی زێڕین خستەبەردەم ماڵباتی تاڵەبانی، ئێستا لە كۆی (121) كەس لە سەركردایەتی نوێی یەكێتی، (90) كەسیان یەكلابونەتەوە بۆ ماڵباتی تاڵەبانی. لەدوای هەڵبژاردنی كوڕە گەورە‌و برازایەكی جەلال تاڵەبانی وەكو هاوسەرۆك، ئێستا پرسیارە گەورەكە ئەوەیە ئایا یەكێتی نیشتمانی هاوشێوەی پارتی دیموكراتی كوردستان بەتەواوەتی بووە بە حزبێكی بنەماڵەیی یاخود نا ؟ هەندێك پێیانوایە لە ئێستاوە سەرەتای قۆناغی بەبنەماڵەیی بوونی یەكێتی دەستپێدەكات، هەندێكی تر چاوەڕوانی كات دەكەن‌و دەڵێن هێشتا لەناو یەكێتی دیار نییە كێ سەنتەری بڕیارە، كۆسرەت رەسوڵ‌و مەكتەب سیاسییەكانی پێشتری حزب بەهێزن‌و دەتوانن بەرەنگاری بەبنەماڵەبوونی حزبەكە بینەوە. ئاڵنگاریی بەردەم هاوسەرۆكەكان لە ساڵی 2012وە بەهۆی نەخۆشكەوتنی تاڵەبانییەوە، یەكێتی بەبێ سەرۆك بەڕێوەچووە، دوای هەشت ساڵ ئەمڕۆ لەبری یەك سەرۆك یەكێتی دوو سەرۆكی هەڵبژارد. هاوسەرۆكەكانی یەكێتی وەكو ئەوەی پێشبینیی دەكرا، دوای هەڵبژاردنیان هیچ قسەیەكی ئەوتۆیان نەكرد كە تینوێتی یەكێتییەكان بۆ سەرۆك بشكێنێت. یەكێك لەو دروشمانەی كە هەریەكە لە بافڵ تاڵەبانی‌و لاهور شێخ جەنگی هاوسەرۆكە نوێیەكانی یەكێتی لە چەند ساڵی رابردوودا هەڵیانگرتبوو، دروشمی "هەستانەوەی یەكێتی" بوو، ئایا دەتوانن یەكێتی هەڵسێننەوە ؟  چەند ئاڵنگارییەك لەبەردەم هاوسەرۆكە نوێیەكانی یەكێتیدایە، ئەو ئاڵنگارییانە چارەنوسی یەكێتی‌و دەسەڵات لەناو یەكێتی لە چەند ساڵی داهاتوودا دیاری دەكەن، دیارترین ئاڵنگارییەكان ئەمانەن: هاوسەرۆكایەتی.. كێشە یان چارەسەر بەڕێوەبردنی حزب بەشێوەی هاوسەرۆكایەتی یەكێك لە دیارترین ئەو ئاڵنگارییانەیە كە لە چەند ساڵی داهاتوودا روبەڕووی یەكێتی دەبێتەوە. بەڕێوەبردنی حزب لەلایەن دوو سەرۆكەوە مۆدێلی كاركردنی پارتی كرێكارانی كوردستان‌و حزبەكانی سەربە (پەكەكە)یە بە جۆرێك لە دەستكارییەوە، بۆ یەكێتی ئەمە یەكەمین ئەزمونی بەڕێوەبردنە. لەناو پەكەكە‌و حزبەكانی سەربە پەكەكەدا هاوسەرۆكایەتی بە پلەی یەكەم بۆ راگرتنی باڵانسی جێندەرییە لەنێوان پیاوان‌و ژناندا، بەڵام لە مۆدێلەكەی یەكێتیدا كۆتایهێنانە بە ناكۆكی دوو كارەكتەری سیاسی بەهێزی ناو یەك ماڵباتدا كە هەریەكە لە لاهور شێخ جەنگی‌و بافڵ تاڵەبانییە، ئایا هاوسەرۆكایەتی كۆتایی بە ناكۆكییەكان دەهێنێت، یاخود بڕیاری سیاسی یەكێتی لە داهاتوودا دوچاری ئیفلیجبوون دەكات، كێشەیەك كە لەدوای نەخۆشكەوتن‌و كۆچی دوایی جەلال تاڵەبانی باوكەوە یەكێتی بەدەستییەوە دەناڵێنێت.  دارایی یەكێتی كە پێشتر لەچوارچێوەی ئیدارەی گشتی‌و كۆمپانیای نۆكاندا لە قاڵبدرابوو، لەدوای نەخۆشكەوتنی تاڵەبانییەوە پەرش‌و بڵاوبووە لەنێوان جەمسەرەكانی یەكێتیدا، بەجۆرێك ئێستا بە دیاریكراوی نازانرێت موڵك‌و ماڵەكانی حزب لای كێن، كۆكردنەوەی دارایی حزب ئاڵنگاریەكە لەبەردەم هاوسەرۆكەكاندا، بەتایبەت لە كاتێكدا لەكاتێكدا پەیڕەوی ناوخۆ دەسەڵاتی دارایی بە هاوسەرۆكەكان بەخشیوە. یەكێتی لەسەر ئاستی ناوخۆ یەكێكی تر لەو ئاڵنگارییانەی كە روبەڕووی هاوسەرۆكە نوێیەكانی یەكێتی دەبێتەوە، چۆنیەتی مامەڵەكردنە لەگەڵ كێشەكانی ناوخۆی هەرێمی كوردستاندا. لاهور شێخ جەنگی‌و بافڵ تاڵەبانی كە ئێستا هاوسەرۆكایەتی یەكێتی دەكەن، لەماوەی رابردوودا بە دروشمی وەستانەوە لەدژی سیاسەتەكانی پارتی لەناو جەماوەریی یەكێتیدا دەنگ‌و پشتیوانییان كۆكردەوە، دوای دەستبەكاربونیان وەكو سەرۆك چۆن مامەڵە لەگەڵ پارتی دەكەن ؟ مامەڵەیان لەگەڵ بارودۆخی سیاسی‌و ئەو دابەشبوونە حزبییەدا چۆن دەبێت كە لە زۆنی سەوزدا هەیە ؟  پارتی كە پێشتر ڤیتۆی لەسەر بافڵ تاڵەبانی‌و لاهور شێخ جەنگی هەبوو، بەپێی زانیارییەكانی (درەو) ئێستا ڤیتۆكەی هەڵگرتووە‌و بڕیاریداوە مامەڵە لەگەڵ ئەمری واقیعدا بكات، واتە پارتی بەپێی هێزی هەریەكەیان مامەڵە لەگەڵ دامەزراوە تازە هەڵبژێردراوەكانی یەكێتیدا دەكات. پەیوەندییەكانی یەكێتی لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان ئاڵنگارییەكی تری ناوخۆییە لەبەردەم هاوسەرۆكەكاندا، یەكێتی دوو رێككەوتنی لەگەڵ گۆڕاندا هەیە، یەكێكیان رێككەوتنی سیاسییە‌و ئەوی تریان رێككەوتنی پێكهێنانی حكومەتی خۆجێییە لە سلێمانی‌و هەڵەبجە، رێككەوتنی یەكەم لەلایەن بزوتنەوەی گۆڕانەوە هەڵپەسێردراوە‌و رێككەوتنی دووەمیش كە حكومەتی خۆجێییە وادەكەی بەسەرچووە‌و پێویستی بە نوێكردنەوە هەیە. سەرباری ئەو دوو رێككەوتنە، رووداوەكانی تەقەكردن لە مەكۆی سەرەكی بزوتنەوەی گۆڕان لە سلێمانی، پەیوەندییەكانی نێوان هەردوو حزبی ئاڵۆزكردووە، بەڵام سەرباری هەموو ئەو رووداوانە، سەركردایەتی بزوتنەوەی گۆڕان چاوەڕوانی ئەوەیە دوای هەڵبژاردنی هاوسەرۆكەكان، كۆبونەوەیەكی سێقۆڵی لەگەڵ یەكێتی‌و پارتیدا بكات. چۆنیەتی مامەڵەكردنی لەگەڵ گۆڕان لە قۆناغی داهاتوودا، سیاسەتی یەكێتی لەبەرامبەر ئەو هێزانە نیشان دەدات كە لە سلێمانی پێگەی جەماوەرییان هەیە، هاوسەرۆكەكانی یەكێتی لەوانەن كە چاویان لەوەیە لەڕووی پێگەی جەماوەرییەوە فەرشەكە لەژێر پێی گۆڕان رابكێشن‌و خەونی ئەوەیان هەیە شەقامی سلێمانی بەتەواوەتی لە گۆڕان داببڕن، سەركەوتنی ئەم سیاسەتە ئەنجامەكانی لە قۆناغی داهاتوودا دەردەكەون، بەتایبەتش لەكاتێكدا ئێستا سازدانی هەڵبژاردنێكی پێشوەختە لە عێراق لە ئارادایە، ئەو هەڵبژاردنە یەكەمین تاقیكردنەوە دەبێت بۆ هاوسەرۆكەكانی یەكێتی. یەكێتی لەسەر ئاستی دەرەوە هێشتا یەكلانەبوەتەوە هاوسەرۆكەكانی یەكێتی لەسەر ئاستی وڵاتانی دەرەوە‌و عێراق چۆن مامەڵەیان لەگەڵ دەكرێت، قۆناغی داهاتوو دەریدەخات ئێران، توركیا، عێراق، ئەمریكا‌و وڵاتانی ئەوروپا مامەڵە لەگەڵ كۆسرەت رەسوڵ‌و ئەنجومەنی باڵای سیاسی دەكەن یاخود هاوسەرۆكەكانی یەكێتی ؟  یەكێتی كە لەسەردەمی تاڵەبانی باوكدا رۆژگارێك لەسەر ئاستی هەرێمایەتی‌و نێودەوڵەتی پێگەیەكی بەهێزی سیاسی‌و دیپلۆماسی هەبوو، ئێستا ئەو پێگەیە پاشەكشێی گەورەی كردووە، ئایا هاوسەرۆكەكان جڵەوی ئەو پەیوەندییانە لە دەستی خۆیاندا توند دەكەن، یاخود لەبەردەم لەبەردەم بەرهەم ساڵحی سەرۆك كۆمارو مەكتەب سیاسییەكانی ناو ئەنجومەنی باڵای سیاسیدا پاشەكشێ دەكەن ؟ یەكێتی‌و هەستانەوەی سلێمانی لەدوای جیابونەوەی بزوتنەوەی گۆڕان‌و نەخۆشكەوتنی تاڵەبانییەوە بەردەوام باس لە پاشەكشێی سیاسەتی سلێمانی دەكرێت لەبەرامبەر پارتی‌و دەسەڵاتدا لە هەولێر، ئەمە بۆ هاوسەرۆكەكانی یەكێتی ئانگارییەكی ترە. ئایا هاوسەرۆكەكان چۆن هێزی سیاسی بۆ زۆنی سەوز‌و سلێمانی دەگێڕنەوە ؟ لەكاتێكدا هەموو ئەو پاشەكشێیانەش دەبەسترێتەوە بەوەی بڕیار لەناو یەكێتی پەرتبووە‌و كەسی بڕیار بەدەست لەناو حزبەكەدا نەماوە. پاشەكشێی سلێمانی لەڕووی ئابوری‌و بازرگانی‌و خزمەتگوزارییەوە یەكێكی ترە لە ئاڵنگارییەكانی بەردەم هاوسەرۆكەكان، دەستگرتنی بەرپرسە حزبییەكان بەسەر دۆخی بازاڕو بازرگانیدا لە زۆنی سەوز چۆن چارەسەر دەكرێت ؟ ئایا هاوسەرۆكەكان دەتوانن دەستی سیاسی لەناو بازاڕدا ببڕن یاخود درێژە بە بارودۆخی باو دەدەن ؟ ئاشتكردنەوەی شەقام لەگەڵ یەكێتی پێویستی بە پێشكەشكردنی خزمەتگوزارییەكانە بە خەڵك، لەم بوارەدا هاوسەرۆكەكان چییان پێدەكرێت ؟ یەكێتی‌و گوتاری میدیایی یەكێتی نیشتمانی كە سەردەمانێك لە شاخ‌و شار خاوەنی یەهێزترین گوتاری میدیایی بوو، ئەم ساڵانەی دوایی پاشەكشێی گەورەی كردووە، ئێستا میدیاكانی یەكێتی بەدەست كێشەی دارایی‌و نەبوونی گوتارێكی سیاسی روونەوە دەناڵێنن، میدیا بەهێزەكەی جاران بووە بە چەندین میدیای بچوك كە گوزارشت لە كارەكتەرو جەمسەرەكانی ناو حزب دەكەن، نەك گوتارێكی یەكگرتوو، ئایا هاوسەرۆكەكان دەتوانن هاوسەنگی میدیایی لەبەرامبەر پارتیدا دروستبكەن بەتایبەتیش دوای ئەو پاشەكشێ گەورەیەی كە لەو مەیدانەدا كردویانە ؟ یەكێتی‌و هێزی سەربازی هێزی سەربازی یەكێتی كە پێشتر لەژێر كۆنترۆڵی تەواوەتی كۆچكردوو جەلال تاڵەبانیدا بوو، ئێستا پەرتبووە بەسەر كارەكتەرە سیاسییەكاندا. هەریەكێك لە جەمسەكانی ناو یەكێتی لیواو فەوجی تایبەت بەخۆیان هەیە، دەسەڵاتی سەربازی تائێستا لە پەیڕەوی ناوخۆدا یەكلانەبووەتەوە لای كام دامەزراوە دەبێت، بەڵام پێشبینی دەكرێت فەرماندەیی هێزەكانی پێشمەرگەی یەكێتی بدرێت بە كۆسرەت رەسوڵ سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای سیاسی. بڕیاری سەربازی یەكێتی لە رۆژی 16ی ئۆكتۆبەری 2017دا بەتەواوەتی لەنێوان ماڵباتی تاڵەبانی‌و كۆسرەت رەسوڵدا لە كەركوك، دابەشبوو. هێزی سەربازی‌و ئەمنی یەكێتی بەمشێوەیە دابەشبووە: •    هێزەكانی دژە تیرۆرو دەزگای زانیاری لای لاهور شێخ جەنگییە •    هێزەكانی (70)ی پێشمەرگەی یەكێتی لای مستەفا چاوڕەشە •    زۆربەی بەرپرسەكانی ئاسایش‌و پۆلیس لەژێر كۆنترۆڵی بافڵ تاڵەبانیدان  •    لیواكانی سكرتاریەت لەژێر كۆنترۆڵی بافڵ تاڵەبانیدان •    لیوای (3)‌و لیوای (7)ی هێزی پێشمەرگە لەژێر كۆنترۆڵی كۆسرەت رەسوڵدایە •    هەریەكە لە مەحمود سەنگاوی‌و جەعفەر شێخ مستەفا‌و عومەر فەتاح خاوەنی لیواو فەوجی تایبەت بە خۆیانن یەكێتی‌و ئازادی رادەربڕین ئەو ناوچەیەی كە هاوسەرۆكەكانی یەكێتی دەیانەوێت تێدا هەستنەوە ناوچەیەكە كە بەوە ناسراوە، ناوچەی خۆپیشاندان‌و ناڕەزایەتی‌و گلەیی‌و پلارو تانەی سیاسییە، مامەڵەی هاوسەرۆكەكانی یەكێتی بە باگراوەندێكی ئەمنییەوە لەگەڵ پرسی ئازادییە گشتییەكان لە سلێمانی‌و ئەوەی ناوی لێنراوە زۆنی سەوز چۆن دەبێت ؟ لەسەردەمی تاڵەبانی باوكدا، یەكێتی پەراوێزێكی بۆ ئازادی كاری میدیا‌و خۆپیشاندان‌و ناڕەزایەتی شەقام هێشتبووەوە، ئایا كوڕەو برازاكەی تاڵەبانی چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەو دۆخەدا دەكەن ؟ بەتایبەتی لەكاتێكدا كە یەكەمین ئەزمونی سەرۆكایەتی تاقیدەكەنەوە‌و نایانەوێت دوچاری شكست ببن.  

(درەو): كورد بە یەك وەفدی هاوبەشەوە لە بەغداد لەبارەی دابەشكردنی پۆستەكان لەگەڵ پێكهاتەی شیعە‌و سوننەدا كۆدەبێتەوە، كۆبونەوەی لایەنەكان لە یەك وەفددا دوای ئەوە هات دانوستانەكانی بارزانی لەگەڵ محەمەد تۆفیق عەلاوی گەیشتە بنبەست، دروستكردنی وەفدی هاوبەش لەگەڵ پارتی‌و یەكێتی، كۆتایی بە كارەكانی "گروپی 15" دەهێنێت. وەفدی كوردستان وەفدی لایەنە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان بەرەو بەغداد بەرێكەوتن، بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، ئێوارەی ئەمڕۆ لەماڵی عەممار حەكیم سەرۆكی رەوتی حیكمە لەگەڵ سەركردەی لایەنە شیعەكان یاخود ئەوەی ناوی لێنراوە "بەیتی شیعی" كۆدەبنەوە. (درەو) زانیویەتی، وەفدە هاوبەشەكەی كورد سبەینی لەگەڵ هەریەكە لە محەمەد تۆفیق عەلاوی سەرۆك وەزیرانی راسپێدراوی عێراق‌و بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماردا‌و نوێنەرانی پێكهاتەی سوننەدا كۆدەبنەوە. وەفدی كورد پێكهاتوون لەم كەسانە: * لە پارتی دیموكراتی كوردستان (هۆشیار زێباری، جەعفەر ئیمینیكی) ئەندامانی مەكتەبی سیاسی پارتی  * لە یەكێتی نیشتمانی كوردستان (لاهور شێخ جەنگی) هاوسەرۆكی یەكێتی‌و (سەعدی ئەحمەد پیرە، جوان ئیحسان، ئاڵا تاڵەبانی) ئەندامانی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی * لە بزوتنەوەی گۆڕان (دەرباز محەمەد) ئەندامی خانەی راپەڕاندن * لە یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان (خەلیل ئیبراهیم) كارگێری ئەنجومەنی جێبەجێكردنی یەكگرتوو، (جەمال كۆچەر) سەرۆكی فراكسیۆنی یەكگرتوو لە پەرلەمانی عێراق * لە كۆمەڵی ئیسلامی (سەلیم شوشكەیی) سەرۆكی فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسلامی لە پەرلەمانی عێراق * نوێنەرانی پێكهاتەی توركمان‌و كلدو ئاشوری بەشدارن لە وەفدەكەدا (درەو) زانیویەتی، كۆكردنەوەی لایەنە كوردییە سەرەكییەكان لە وەفدێكی هاوبەشی دانوستانداردا لە بەغداد، بە هەوڵی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بووە. ئەجێندای وەفدی كوردستان كۆكردنەوەی لایەنە كوردییەكان لە وەفدێكی هاوبەشدا دوای ئەوەدێت هەوڵ‌و دانوستانەكانی مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی لەگەڵ محەمەد تۆفیق عەلاوی سەرۆك وەزیرانی راسپێردراوی عێراق گەیشتە بنبەست. بارزانی دانانی كاندیدی سەربەخۆ بۆ پڕكردنەوەی وەزارەتەكانی حكومەتی عێراق ئەوانەی لە پشكی كوردن رەتدەكاتەوە، داوا دەكات حزبەكان كاندید بنێرن، بەڵام محەمەد تۆفیق عەلاوی رەتیدەكاتەوە‌و سورە لەسەر ئەوەی پۆستەكانی حكومەتەكەی لە خەڵكانی سەربەخۆ پڕبكاتەوە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، بەر لە رۆیشتنیان بۆ ماڵی عەممار حەكیم، لایەنە كوردییەكان لە بەغداد پێكەوە كۆدەبنەوە. پێكهاتەی شیعە كە زۆرینەی پەرلەمان پێكدەهێنن، پشتیوانی خۆیان بۆ محەمەد تۆفیق عەلاوی راگەیاندووە لەوەی خەڵكانی سەربەخۆ لە پۆستە وزارییەكاندا دابنێت، بەڵام پێكهاتەی سوننە، بەدیاریكراویش محەمەد حەلبوسی سەرۆكی پەرلەمان هاوڕای مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتییە‌و داوای كاندیدی حزبی دەكات. ئەجێندای كۆبونەوەی لایەنە كوردییەكان لەگەڵ شیعەكاندا تائێستا روون نییە، بەڵام بەپێی ئەو زانیارییانەی كە لە چەند سەرچاوەیەكی ئاگادارەوە دەست (درەو) كەوتوون، وەفدی كوردی لە كۆبونەوەكانیدا جەخت لەسەر هەمان داواكاری بارزانی دەكات لە دانانی كاندیدەكاندا. بەشداربوونی نوێنەری بزوتنەوەی گۆڕان‌و یەكگرتووی ئیسلامی‌و كۆمەڵی ئیسلامی لە وەفدە هاوبەشەكەدا كۆتایی بە رۆڵی ئەو گروپە دەهێنێت كە لە 15 پەرلەمانتاری هەرسێ حزبەكە‌و چەند پەرلەمانتارێكی سەربەخۆ لە پەرلەمانی عێراق دروستكراوە‌و ناوی لێنراوە "گروپی 15". گروپی 15 پێشتر دووجار لەگەڵ محەمەد تۆفیق عەلاوی كۆبونەوە‌و داوایانكرد خەڵكی سەربەخۆ لەو پۆستانەدا دابنێت كە لە كابینەكەدا بەر كورد كەوتوون. ئەجێندای وەفدی كوردستان تائێستا پرسی یەكلاكردنەوەی كاندیدی ئەو پۆستانەیە كە لە كابینەی نوێی حكومەتدا لە عێراق بەر كورد دەكەون، بەهۆی ئەوەی حكومەتەكە كاتییە‌و بۆ ماوەی یەكساڵ كاردەكات، هێشتا بابەتی كێشەی ناوچە جێناكۆكەكان‌و بودجە‌و پێشمەرگە‌و دەسەڵاتەكانی هەرێم نەبووە بە تەوەری سەرەكی گفتوگۆی وەفدی دانوستانكاری كورد. كورد لە كابینەی عەلاویدا كابینەی نوێی حكومەتی عێراق كە عەلاوی سەرۆكایەتی دەكات، كابینەیەكی كاتییە‌و بۆ ماوەی یەك ساڵ بەردەوام دەبێت، بەپێی ئەوەی بڕیاری لەسەر دراوە دەبێت لەماوەی ئەو ساڵەدا عەلاوی بانگەواز بكات بۆ بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنێكی پەرلەمانی پێشوەختە لە عێراقدا. لە كابینەی نوێی حكومەتی عێراقدا هاوشێوەی كابینەكەی عەبدولمەهدی، سێ پۆستی وزاری بۆ كورد دانراوە، هەوڵێك هەیە بۆ ئەوەی كورد داوای زیادكردنی پۆستەكانی بكات بۆ (4) بۆ (5) وەزارەت. لەكابینەی عەبدولمەهدیدا كورد وەزارەتەكانی (دارایی- ئاوەدانكردنەوە‌و نیشتەجێكردن- داد)، پارتی وەزارەتی (دارایی‌و ئاوەدانكردنەوە)ی وەرگرت، یەكێتیش وەزارەتی داد. لەكابینەی عەبدولمەهدیدا كورد بە پەرتەوازەیی گفتوگۆی كرد، پۆستی سەرۆك كۆمار كە بەر كورد كەوتەوە، لە دەرەوەی رێككەوتنی سیاسی لایەنە كوردییەكان بەدیاریكراویش پارتی‌و یەكێتی یەكلاكرایەوە، پۆستە وزارییەكانیش دوای ناكۆكییەكی زۆر لەنێوان پارتی‌و یەكێتیدا یەكلاكرانەوە، وەزارەتی داد كە بەر یەكێتی كەوتبوو، بەهۆی ناڕەزایەتی پارتییەوە، كاندیدەكەی دوای شەش مانگ دەستبەكاربوو. دیارنییە وەفدی لایەنە كوردییەكان تا چ كاتێك بە یەكگرتوویی دەمێننەوە لە دانوستانی ئەمجارەیاندا لە بەغداد.  

(درەو): دوای هەڵبژاردنی وەكو هاوسەرۆكی یەكێتی، لاهور شێخ جەنگی لە یەكەمین ئەركیدا وەكو هاوسەرۆك، بە سەرۆكایەتی وەفدێك بەرەو بەغداد بەرێكەوت. وەفدەی هاوڕێی لاهور شێخ جەنگی پێكهاتوون لە هەریەكە لە سەعدی ئەحمەد پیرە‌و ئاڵا تاڵەبانی ئەندامانی سەركردایەتی یەكێتی‌و جوان ئیحسان سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی لە پەرلەمانی عێراق.  سەردانی هاوسەرۆك‌و وەفدی یەكێتی بۆ بەغداد بەمەبەستی گفتوگۆكردن لەبارەی پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لە عێراق بە سەرۆكایەتی محەمەد تۆفیق عەلاوی. لە كابینەی عادل عەبدولمەهدیدا لە كۆی سێ وەزارەت كە بەر كورد كەوت، یەكێتی تەنیا یەك وەزارەتی وەرگرت كە وەزارەتی داد بوو، فاروق ئەمین شوانی پۆستەكەی وەرگرت. رۆژی یەكشەممە محەمەد حەلبوسی سەرۆكی پەرلەمانی عێراق كە سەربە پێكهاتەی سوننەكانە سەردانی هەرێمی كوردستانی كرد‌و لەگەڵ مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان كۆبووەوە‌و دواتریش سەردانی سلێمانی كردو لەگەڵ لاهور شێخ جەنگی كۆبووەوە. سەردانی وەفدی یەكێتی بۆ بەغداد لەبارەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لەكاتێكدایە، پێَشتر سەرۆكایەتی هەرێم‌و لایەنە سیاسییەكان لەسەر ئەوە رێككەوتن دانوستانی كورد لەگەڵ بەغداد لەڕێگەی سەرۆكایەتی هەرێمەوە بێت. پێشتر مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی لە دەرەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم دانوستانی لەگەڵ محەمەد تۆفیق عەلاوی دەستپێكرد، رەنگە ئەمە هۆكارەكە بێت كە یەكێتیش بەشێوەی سەربەخۆ دانوستان دەستپێدەكات. بارزانی‌و محەمەد حەلبوسی دانانی كاندیدی سەربەخۆ بۆ پڕكردنەوەی پۆستە وزارییەكان رەتدەكەنەوە، ئەمە ئاستەنگی بۆ كارەكانی محەمەد تۆفیق عەلاوی سەرۆك وەزیرانی راسپێردراوی عێراق دروستكردووە. سەرچاوەكان باسلەوەدەكەن، عەلاوی كاندیدی زۆربەی وەزارەتەكانی یەكلاكردوەتەوە، تەنیا پۆستەكانی كوردو پێكهاتەی سوننە ماون، كە بەهۆی ناڕەزایەتی حەلبوسی‌و بارزانییەوە تائێستا كاندیدەكانیان یەكلانەبوەتەوە. نازانرێت هاوسەرۆكە نوێیەكانی یەكێتی چۆن مامەڵە لەگەڵ پرسەكە دەكەن، لە دوای سەردانی ئەمڕۆی لاهور شێخ جەنگییەوە بۆ بەغداد، مامەڵەی یەكێتی لەگەڵ كەیسی كابینەی نوێی حكومەتی عێراق روون دەبێتەوە. پێشتر كە یەكێتی هاوسەرۆكەكانی هەڵنەبژاردبوو، دۆسیەی بەغداد لای بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق بوو كە هاوكات ئەندامی سەركردایەتی یەكێتییە، بەڵام بە رۆیشتی لاهور شێخ جەنگی بۆ بەغداد، چیتر دۆسیەكە بەتەنیا لای بەرهەم ساڵح نامێنێتەوە.

درەو: ئەمڕۆ لە كۆبونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتیدا بە زۆرینەی رەها (90) دەنگی ئەندامانی ئامادەبووی كۆبونەوەكە هەریەك لە ( بافڵ تاڵەبانی و لاهور شێخ جەنگی ) بە هاوسەرۆكی یەكێتی هەڵبژێردران. لە كۆبونەوەكەدا بە تەواوی مادەكانی پەیرەوی ناوخۆ كە (77) مادەیە پەسەندكراو، جێگری هاوسەرۆكیش لابرا

درەو: ئەمڕۆ لە كۆبونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتیدا بە زۆرینەی رەها (90) دەنگی ئەندامانی ئامادەبووی كۆبونەوەكە هەریەك لە ( بافڵ تاڵەبانی و لاهور شێخ جەنگی ) بە هاوسەرۆكی یەكێتی هەڵبژێردران. لە كۆبونەوەكەدا بە تەواوی مادەكانی پەیرەوی ناوخۆ كە (77) مادەیە پەسەندكراو، جێگری هاوسەرۆكیش لابرا

(درەو): تەمەنی هەڵكشاوە، بەڵام هێشتا لەسەر گەنجەكانی ناو بزوتنەوەی گۆڕان ئەژماردەكرێت، بەمدواییانە پۆستی سكرتێری جڤاتی نیشتمانی وەرگرت، دامەزراوەیەك كە بەپێی دەستوری ناوخۆیی بزوتنەوەی گۆڕان، بەرزترین دەسەڵاتی بڕیاردانە لەناو بزوتنەوەكەدا، ماوەیەك بوو بەڵێنیدابوو گفتوگۆیەكی رۆژنامەوانی لەگەڵ (درەو) بكات، بەڵام كات‌و شوێنی دیدارەكە دیاری نەكرابوو، دواجار دوێنێ بە هاوڕێیەتی بابەكر دڕەیی بەڕێوەبەری گشتی رۆشنبیری سلێمانی سەردانی (درەو)ی كرد‌و گفتوگۆ رۆژنامەوانییەكەمان تۆماركرد، لەو گفتوگۆیەدا عەدنان عوسمان وەڵامی پرسیارەكانی (درەو) دەداتەوە لەبارەی، پێگە‌و پۆستەكانی گۆڕان لە حكومەت‌و دۆخی ناوخۆیی بزوتنەوەكە‌و بابەتی تەوریسی سیاسی‌و پێگەی گۆڕان لە كابینەی نوێی حكومەت لە عێراق‌و پرسی گەندەڵی‌و دۆسیەی نەوت‌و ئەدای كاری وەزیرو بەرپرسەكانی گۆڕان لە حكومەت. دەقی گفتوگۆ رۆژنامەوانییەكە: سازدانی: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف درەو: بەپێی زانیارییەكانی ئێمە لە چەند رۆژی رابردوودا وەفدێكی بزوتنەوەی گۆڕان لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان كۆبونەتەوە بۆ تاوتوێكردنی پرسی پۆستەكانی گۆڕان لە حكومەت، چی تازە هەیە لەوبارەیەوە ؟ عەدنان عوسمان: كۆبونەوەكە بۆ دوو مەبەست بوو، مەبەستی یەكەم پێداچوونەوە بە پەیوەندییەكانی هەردوولا، مەبەستی دووەم قسەكردن لەبارەی دواكەوتنی ئیستحقاقاتی گۆڕان لە كابینەكە، هەوڵدان بووە بۆ ئەوەی چارەسەری ئەو كێشانە بكرێت كە روویداوە هەروەها دواكەوتنی پڕكردنەوەی پۆستەكان. درەو: جڤانی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان كە ئێوە سكرتێری ئەو جڤاتەن ماوەی مانگێك دەرفەتی بە رێكخەری گشتی‌و خانەی راپەڕاندن داوە بۆ ئەوەی پرسی پۆستەكانی حكومەت لەگەڵ پارتی یەكلابكاتەوە، ئەگەر لەو مانگەدا پۆستەكان یەكلانەبوونەوە جڤات بەرەو كوێ هەنگاو هەڵدەگرێت ؟ عەدنان عوسمان: بەدڵنیایی دوای ئەوەی پۆستەكانمان بۆ دیاری ئەكرێت، لەبەرئەوەی تائێستا هەندێكی دیاری نەكراوە، بەتایبەتی راوێژكارو بەڕێوەبەرە گشتییەكان، كە دیاری بكرێن، ئێمە بای ئەوە سیڤیمان لایە كە بتوانین لەماوەی هەفتەیەك بۆ 10 رۆژدا یەكلایی بكەینەوە. درەو: هەڵسوڕاوەكانتان زۆر رەخنەیان هەیە لەوەی رێككەوتنە سیاسییەكەتان لەگەڵ پارتی وەكو خۆی جێبەجێ نەكراوە، ئەگەری كشانەوە لە حكومەت لای ئێوە ئەگەرێكی كراوەیە یاخود ئەمە تەنیا وەكو كارتی فشار لەسەر پارتی بەكاردەهێنن ؟ عەدنان عوسمان: نەخێر، ئێمە لە رێككەوتنەكەمان لەگەڵ پارتی پەشیمان نین، پێمانوایە كارێكی زۆر باشی بزوتنەوەی گۆڕان ئەوەبوو كە ئەو رێككەوتنەی كرد، بەنیسبەت پرۆسەی سیاسی لە كوردستان‌و بە نیسبەت خودی بزوتنەوەی گۆڕانیشەوە كە كۆمەڵێك موئامەرەو كۆمەڵێك نیازی خراپ بەرامبەری هەبوو، پێمانوابوو ئەوە گرنگە، ئەو رێككەوتنە بۆ كاتی خۆشی گرنگ بووە‌و بۆ پرۆسەی سیاسیش لە كوردستاندا ئێستاش گرنگە، ئێستا پابەندی ئەو رێككەوتنەین، بەڵام دەمانەوێت ئەو رێككەوتنە لەو چوارچێوەیەدا كە كاری لەسەر كرا، كە رێككەوتنێك بوو لەپێناو چاكسازی‌و چاكەی گشتیدا، كاری لەسەر بكەین. درەو: وەڵامەكەمان وەرنەگرت، واتە ئەگەری كشانەوە لە حكومەت ئەگەرێكی بەهێزە یان نا ؟ عەدنان عوسمان: ئێمە ئەوەی زۆر كاری لەسەر دەكەین مەسەلەی بەرنامەی حكومەت‌و ئەو رێككەوتنەیە كە كردومانە، تائێستا هەردوو لایەنەكەی تر كە شەریكن لەگەڵماندا پابەندن بەو رێككەوتنە‌و دەیانەوێت كاری لەسەر بكەن، ئێمە چاوەڕێی ئەوە دەكەین ئەم قسانە لە بواری كرداریدا ببینین، ئێمە ئێستا هەڵسەنگاندنمان كردووە بۆ ئەم ماوەیەی رابردوو، دواتریش بۆ ماوەی داهاتوو بە هەمانشێوە هەڵسەنگاندنی خۆمان ئەكەین، سەیری ئاڕاستەی حكومەتەكە ئەكەین، ئەگەر بەو ئاڕاستەیە بڕوات كە لەچوارچێوەی رێككەوتنەكەدایە ئێمە پابەند ئەبین بەو رێككەوتنەوە. درەو: ئەی ئەگەر بەو ئاڕاستەیەدا نەرۆیشت ؟ عەدنان عوسمان: ئەوكاتە قسەی خۆمان دەبێت. درەو: باسلەوە دەكرێت لە چەند رۆژی داهاتوودا دوو كەس لەوانەی كە بۆ وەرگرتنی پۆستی بریكاری وەزارەتەكان كاندیدتان كردوون دەستبەكاردەبن، ئەمە راستە ؟ عەدنان عوسمان: بەڵێ راستە. درەو: ئەم دوو پۆستە لەوانەن كە ئێستا لای پارتین ؟ عەدنان عوسمان: ئەو دوو پۆستە لای پارتین وەریاندەگرین، ئێمە چاوەڕێمان دەكرد كۆبونەوەیەكی سێقۆڵی بكرێت لەنێوان پارتی‌و یەكێتی‌و گۆڕان، بۆ یەكلاكردنەوەی هەموو ئەو پرسانە‌و جەختكردنەوە لەسەر پابەندبوون بە بڕیارەكانی حكومەت‌و پرۆسەی چاكسازی‌و بە هەرسێ لایەنەوە پشتگیری هەنگاوە چاكسازییەكانی حكومەت بكەین، ئەم كۆبونەوەیە بەهۆی وەزعی یەكێتییەوە تائێستا نەكراوە، بۆیە ئێمە ئەو كۆبونەوەیەمان لەگەڵ پارتیدا كرد، بۆئەوەی لانی كەم ئەو پشكانەی گۆڕان كە دەكەونە لای پارتی، یەكلای بكەینەوە. درەو: واتە دەستان لەو پۆستانە شتووە كە لای یەكێتین ؟ عەدنان عوسمان: نەخێر، یەكێتی خۆیشی دژ بەوە نییە ئەو پشكانە بەر گۆڕان بكەون، چونكە ئەوە بەشێكە لە ئیستحقاقی هەڵبژاردن‌و رێككەوتنی لەسەر كراوە، بەڵام هەر ئەوەیە كە یەكێتی ئێستا ئەڵێن ئێمە سەرێكمان نییە، هەیئەیەكی قیادیمان نییە بۆ بڕیاردان لەسەر ئەم پرسانە، ئێمەش چاوەڕێین. درەو: بەڵام ئێوە رێككەوتنی پێكهێنانی حكومەتتان لەگەڵ پارتی كردووە وەكو براوەی یەكەمی هەڵبژاردن، نەك یەكێتی ؟ عەدنان عوسمان: كە حكومەتەكە لە دوو قۆڵییەوە بوو بە سێقۆڵی، حەتمەن ئەوكاتە پێویست بەوە ئەكات پێداچونەوە بە هەموو پۆستەكاندا بكرێت، بە پشكی پارتی‌و یەكێتی‌و گۆڕانیشەوە.  درەو: باست لەوەكرد لای پارتییەوە كێشەیەكی ئەوتۆ نەماوە، بەڵام بەمدواییە مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەت لەڕێگەی وتەبێژی حكومەتەوە ناڕەزایەتی لەسەر لێدوانێكی چالاك موهەندیس ئەندامی جڤاتی نیشتمانی گۆڕان دەربڕی، مەسرور بارزانی ڤیتۆی داناوە لەسەر چالاكی موهەندیس دەڵێ نابێت لە حكومەت هیچ پۆستێك وەرگرێت، لە كۆبونەوەكەتان لەگەڵ پارتی، كێشەی چالاكی موهەندیستان باسكردووە، ئایا گۆڕان كاندیدبوونی بۆ وەرگرتنی پۆستی  بریكاری وەزارەتی شارەوانی دەكێشێتەوە ؟ عەدنان عوسمان: لەو كۆبونەوەیەدا هیچ باسێكی چالاكی موهەندیس نەكراوە، هیچ ڤیتۆیەك لەسەر كاك چالاكی موهەندیس نییە، قسەكەی خراپ تەئویل كراوە. درەو: ئێستا ئێوە كاندیدبوونی چالاكی موهەندیس دەكێشنەوە یاخود نا؟ عەدنان عوسمان: نەخێر نایكێشێنەوە، داواشمان لێنەكراوە بیكێشینەوە. درەو: بەپێی ئەو رێككەوتنەی كە لەگەڵ پارتی كردتان بۆ پێكهێنانی حكومەت دەبوو (67) پۆست وەرگرن، بەڵام تائێستا تەنیا (5) پۆستتان وەرگرتووە، پۆستی یاریدەدەری سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری چاكسازی‌و پۆستی بەڕێوەبەرە گشتییەكان‌و راوێژكارەكان‌و پۆستی نوێنەرایەتییەكانی دەرەوەی كەی پڕدەكەنەوە ؟ عەدنان عوسمان: راستییەكەی كێشەكە ئەوەیە، پارتی هەر لەسەرەتاوە رەئی وابوو كە ئێمە پۆستی یاریدەدەری سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری چاكسازی وەربگرین، ئێمە پێمانوابوو ئەو یاریدەدەرە پۆستێكی گرنگە‌و ئەو پرسە گرنگەی كە ئێمە بەهۆیەوە بەشداریمان لە حكومەت كردووە لەو پۆستەدا بەرجەستە دەبێت، بۆیە داوامان كرد یاسایەكی هەبێت‌و چوارچێوەی ئیشەكانی‌و هەیكەلیەتی دەزگاكە دیاری بكات‌و دەسەڵاتەكانی دیاری بكات‌و بزانرێت لەگەڵ كێ كۆنتاكی هەیە، پەرلەمان یان حكومەت یان دەستەی نەزاهە، بۆیە ئەم مەسەلەیە دواكەوت بۆ ئەوەی یاسای بۆ دەربكرێت، لەم كۆبونەوەیەی كە لەگەڵ پارتی كردمان، ئیتیفاق لەسەر ئەوەكراوە كە ئێمە رەشنوسی یاسایەك ئامادە بكەین‌و دواتر گفتوگۆی لەسەر بكرێت‌و بڕیاری لەسەر بدرێت، دوای ئەوە ئێمە كاندیدەكەمان ئامادە دەكەین بۆ ئەوەی ئەو پۆستە وەربگرێت، دوو پۆست بە نیسبەت ئێمەوە گرنگە، یەكێكیان ئەم پۆستەیە‌و ئەوی تر سندوقی داهاتە نەوتییەكانە، بۆ ئەوەش لە ئایندەیەكی زۆر نزیكدا دوای پەسەندكردنی ئەو رێوشوێنانە، ئێمە ناوی هەردوو كاندیدەكە رادەست ئەكەین.  درەو: وا وێنا دەكرێت بزوتنەوەی گۆڕان تەنیا لەبەر وەرگرتنی هەندێك پۆست چوەتە حكومەتەوە، بەڵام بەپێی زانیارییەكانی ئێمە لەدواین كۆبونەوەتاندا لەگەڵ پارتی باسی بابەتی چاكسازیتان كردووە‌و وەفدی پارتی داوای لێكردوون پرۆژەی خۆتان لەوبارەیەوە پێشكەش بكەن، ئەمە راستە ؟ عەدنان عوسمان: ئێمە پێشتریش پاكێجی چاكسازیمان هەبووە لە زۆر بواردا، لە بواری پێشمەرگە، بواری ئەمنی، بواری نەوت‌و بوارە جۆراوجۆرەكان، ئێستا نیەتێكی باش هەیە لە هەردوولا تەنانەت لەلای یەكێتیش بۆ ئەوەی بتوانین كار لەسەر ئەو بابەتانە بكەین، ئێمە چاوەڕێی دەستەی چاكسازین، بۆ ئەوەی بتوانرێت لەوێ هەنگاوی كرداری بنرێت بۆ ئەوەی ئەو پاكێجانە پێكەوە پێشكەش بكرێت‌و بڕواتە بواری جێبەجێكردنەوە، بەڵام وەكو باسم كرد چاوەڕێی دەسەڵاتەكانی ئەو دەستەیە دەكەین، چونكە دەبێت چاكسازییەكان لەڕێگەی ئەو دەستەیەوە بكرێن، ئەو دەستەیە فۆرمەڵەی چاكسازییەكان دەكات‌و ئەولەویەتی چاكسازییەكان دیاری دەكات، بەڵام بەدڵنیاییەوە ئێمە ئەوەی زۆر لامان گرنگە پرۆسەی چاكسازییەكەیە، چونكە ئەوە لە قازانجی خەڵكی كوردستانە. درەو: بەمدواییە لە پەرلەمانی كوردستان یاسایەك بەناوی چاكسازی پەسەندكرا، ئەمە لە بنەڕەتەوە پرۆژەی ئێوە نەبوو، بەڵام بەرگریتان لێكرد، یاساكە تێپەڕی، بەڵام هێشتا لە ئاستی خواستی هاوڵاتیاندا نییە، ئێوە چۆن چاكسازییەكتان دەوێت ؟ عەدنان عوسمان: جا بە هەندێك شتتان بۆ راستبكەمەوە، ئێمە پێشتر لە هەدروو خولەكەی پەرلەماندا پرۆژەی چاكسازیمان هەبووە. درەو: ئێمە بەدیاریكراوی باسی ئەو پرۆژە چاكسازییە دەكەین كە بەمدواییە لە پەرلەمان پەسەندكرا ؟ عەدنان عوسمان: لە خولی رابردوودا پرۆژەیەك پێشكەش كراوە‌و دواتر هەڵایەكی لەسەر دروستبووە‌و سەحب كراوەتەوە، كە هەر ئەم پرۆژەیەیە‌و هەندێك گۆڕانكاری بەسەردا هاتووە، ئەمە پرۆژەی چاكسازی نییە، پرۆژەی چاكسازییە لە موچە‌و خانەنشینی، ئەگەر رێژەی بۆ دابنێت لەوانەیە 10%ی پرۆژەی چاكسازی بێت، پرۆژەی چاكسازی ئەبێت لە بواری پێشمەركەدا بكرێت لە بواری ئاسایش‌و لە بواری دادگاكان‌و كەرتی ئابوری‌و پەروەردە‌و هەموو بوارەكانی تردا بكرێت كە پێویستیان بە چاكسازی هەیە، لە موچەخۆرو لە بندیوارو دنیایەك پرسی گرنگ هەن كە دەبێت كاری چاكسازییان تێدا بكرێت كە ساڵانێكی دورو درێژە كاری وێرانكارییان تێدا كراوە، ئەمە كە پێشكەشكراوە، ئێمە پێش ئەوەی رەشنوسەكەی بڕواتە پەرلەمان داوامان كرد كە بەڕوونی بوترێت ئەمە بەشێكە لە هەنگاوە بەردەوامەكانی چاكسازی‌و فیعلەن لە بەیاننامەی حكومەتدا كە یاساكەیان نارد ئاماژەیان بەوەكرد كە ئەمە بەشێكە لە پرۆژەیەكی بەفراوان‌و هەنگاوی گەورەتر بۆ چاكسازی، بۆیە ئەمە بەشێكە، پرۆژەی چاكسازی نییە. درەو: ئێوە ئەو سەردەمەی كە ئۆپۆزسیۆنێكی بەهێزبوون بەردەوام باستان لە ناشەفافی دۆسیەی نەوت دەكرد، ئێستا پۆستی وەزارەتی دارایی لای ئێوەیە، وەزیرەكەتان ئاگاداری دۆسیەی فرۆش‌و داهاتی نەوتە ؟ عەدنان عوسمان: ئەوەی كە دێتە ناو خەزێنەی وەزارەتی داراییەوە بەڵێ وەزیر ئەزانێت. درەو: واتە بەشێكی تری داهاتی نەوت هەیە كە نایەتە ناو خەزێنەی وەزارەتی داراییەوە ؟ عەدنان عوسمان: بەڵێ، بەدڵنیاییەوە.  درەو: واتە ئێوەش ئاگاداری ئەو بەشەی داهاتی نەوت نین ؟ عەدنان عوسمان: كەس ئاگاداری نییە، ئێستا هەر لەم زۆنە ئەوە پرسی نەوتە، ئەوە پرسی غازە، ئەو پرسی دەروازە سنورییەكانە كە بە ئاشكرا قاچاخچێتی تێدا دەكرێت‌و دەستەو باند هەیە، خۆ ئەمانە ئەگەر دەستێكی گەورەیان لە پشت نەبێت ناتوانن ئەو كارانە بكەن، ئەوەی بەنیسبەت ئێمەوە گرنگە شەفافیەتە لە سەرجەم داهاتەكانی نەوت لە هەر شوێنێكی كوردستاندا دەبێت بێتە ناو سندوقی داهاتەكانەوە‌و وەزارەتی داراییش ئاگادار بێت‌و وەزارەتی دارایی لەلایەن ئەو سندوقەوە تەمویل بكرێت، تائێستا سندوقەكە دروستنەكراوە، ئەو یاسایە لە 2018وە دەركراوە، بەڵام تائێستا دروستنەكراوە. درەو: ئێستا بە دیاریكراوی ئەتەوێت بڵێی وەزیری دارایی ئاگاداری داهاتی نەوت نییە ؟ عەدنان عوسمان: وەڵا ئەوە ئەبێت لەخۆی پرسیار بكەن.  درەو: لەدواین كۆبونەوەی جڤاتی نیشتمانیدا هەڵسەنگاندنتان بۆ ئەدای كاری وەزیرەكانتان كرد، لەوێ لە وەزیرتان نەپرسی ؟ عەدنان عوسمان: من بەشداری ئەو دانیشتنەم نەكرد، نازانم. درەو: ئێستا ئێوە وەكو بزوتنەوەی گۆڕان ئاگاداری فرۆش‌و داهاتی نەوتن ؟ عەدنان عوسمان: ئەمە قەوانێكی كۆنە، لە زەمانی عیماد ئەحمەدەوە پرسیار ئەكرێت ئایا ئێوە ئاگاداری داهاتی نەوتن، هەمان شت بە قوباد تاڵەبانی ئەوترا، ئەم قەوانە ئەبێت كۆتایی پێبهێنرێت، ئەو سندوقە دەبێت دروستبكرێت‌و سەرجەم داهاتەكان بڕواتە ناو ئەو سندوقەوە، ئیتر ئەبێت كۆتایی پێبێت كە كێ ئاگادارەو كێ ئاگادار نییە، ئەوەی كە ئێمە ئاگادارین بەڵێ رێژەیەك دێتە ناو خەزێنەی حكومەتەوە، بەڵام رێژەیەكی تر بەهەدەر ئەدرێت لە نەوت‌و لە غازدا، ئێستا ئەو شەڕەی كە لەسەر غاز هەیە چییە، شەڕی عیسابات‌و دەستەیە كە لە دەرەوەی یاسا‌و دامەزراوەكانی حكومەت شەڕ لەسەر قوتی خەڵك ئەكەن، ئەوەی لە گومرگەكاندا روئەدات‌و ئێمە هەزارجار فراكسیۆنەكەمان رونكردنەوەی داوە بەهەمان شێوە هەوڵدانە بۆ ئەوەی كۆمەڵێك لە داهاتەكان بۆ كەس‌و حزب‌و لایەن بێت‌و نەچێتە ناو حەزێنەی دەوڵەتەوە.  درەو: هەندێك لە پەرلەمانتارەكانتان بەمدواییە باس لە گەندەڵی‌و قاچاخچێتی دەكەن لە مەرزەكان، بەشی هەرەزۆری ئەو پۆستانەی كە پەیوەندیدارن بە كاری مەرزەكانەوە ئێستا لای بزوتنەوەی گۆڕانن، لەوانە بەڕێوەبەرایەتی مەرزو گومرگی پەروێزخان‌و باشماخ، وەزارەتی دارایی، وەزارەتی بازرگانی، پارێزگاری سلێمانی، بۆچی چارەسەری دۆخی مەرزەكان ناكەن ؟ عەدنان عوسمان: پرسیارێكی جوانە، جا ئەوە یەكێكە لە ئاماژەكان لەوەی هێشتا موئەسەساتی حكومەتی دروستنەبووە كە ئێمە زۆر جەختی لەسەر ئەكەینەوە، هێشتا دوو ئیدارییە، لەوانەش چەندین ئیدارەیی هەبێت‌و لە هەر ناوچەیەكدا ئیقتاعیەتێك هەبێت‌و كەسێك‌و لایەنێك دەستی بەسەردا گرتبێت، ئەمە نیشانەی لاوازبوونی موئەسەسەی حكومییە كە ئێمە كارمان لەسەر كردووە، چ وەزیرەكەمان وەزیری دارایی، چ فراكسیۆنەكەشمان پرۆژەیان پێشكەش كردووە بۆ حكومەت‌و هەوڵیشیان داوە‌و رەزامەندیش نیشاندراوە، بەڵام وەك ئەزانین دوو هێزی باڵادەست كە هێزی چەكدارییان هەیە‌و دادگایان هەیە‌و داواكاری گشتییان بەدەستەوەیە، ئەوە ئەو دوو هێزەیە كە هێشتا هەنگاوی عەمەلییان بۆ ئەو مەسەلەیە هەڵنەناوە.  درەو: بۆچی تۆپەكە هەڵدەدەیتە دەرەوەی بزوتنەوەی گۆڕان، بەپێی زانیارییەكان، ئێوە لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا لیژنەیەكتان بۆ لێپرسینەوە لە وەزیرو بەرپرسەكانتان دروستكردووە، ئێوە لێكۆڵینەوەتان كردووە لە ئەگەری ئەوەی رەنگە بەرپرسانی خۆشتان لەو مەسەلانەدا تێوەگلابن، بەتایبەتی كە بەمدواییەدا بەرپرسێكی سەربە ئێوە لە مەرزی پەروێزخان دەستبەسەركراو گومانی تێوەگلانی هەیە، تۆڕی ئەو لیژنەیەی كە ئێوە دروستتان كردووە تائێستا هیچ ماسییەكی گرتووە ؟ عەدنان عوسمان: جارێ ئەوەی پەروێزخان لەسەر گەندەڵی نییە، لەسەر دۆسیەیەكی ترە كە جێبەجێ نەكردنی بڕگەیەكی یاساییە كە وەزارەتی دارایی بەرپرسە لێی نەك بەرپرسەكەی ئێمە، ئەمە یەك، دووەم ئێمە باسمان كردووە، راگەیاندن ئەتوانێت دۆسیەی گەندەڵی هەر بەرپرسێكی ئێمە بڵاوبكاتەوە‌و ئێمە لەبەر رۆشنایی ئەوەدا لێكۆڵینەوە دەكەین. درەو: ئێوە چاوەڕێی ئەوەن راگەیاندنەكان دۆسیەكانیان بڵاوبكەنەوە؟ عەدنان عوسمان: نەخێر. چاوەڕێی دیوانی چاودێرین، چاوەڕێی راگەیاندنین، چاوەڕێی دەستەی نەزاهەین، چاوەڕێی هەڵسوڕاوەكانی خۆشمانین، داوامانكردووە لە هەر شوێنێكدا هەر بەڵگەیەك، پارچە وەرەقەیەك، كاغەزێك لەسەر گەندەڵی هەر بەرپرسێكی ئێمە هەیە لە هەر ئاستێكدا هەیە، بیگەیەنن بە ئێمە. درەو: تائێستا لیژنەكەتان لێكۆڵینەوەی لەگەڵ كەسدا كردووە ؟ عەدنان عوسمان: بەڵێ. ئێمە بەردەوامین، بەڵام بەگوێرەی دیكۆمێنت، واتە هەر لە خۆتەوە لەسەر گومان نا، دۆیكۆمێنتمان لەبەردەستدا بێت هەر كەسێك بێت لە هەر پۆست‌و هەر ئاستێكدا بێت ئێمە لێكۆڵینەوەی لەگەڵدا دەكەین‌و بڕیاریشی لەسەر ئەدەین. درەو: ماوەیەكە بەردەوام یەكێك لە تەوەرەكانی كۆبونەوەكانی جڤاتی نیشتمانی تاوتوێكردنی پرسی سازدانی كۆنفرانسی نیشتمانییە، بەدیاریكراوی كەی كۆنفرانسی نیشتمانی بەڕێوەدەچێت ؟ عەدنان عوسمان: هێشتا كاتێكی دیاریكراومان دانەناوە، بەڵام بەنیازین هەر لەگەڵ دەستپێكردنی كەناڵە تەلەفزیۆنییە تازەكەماندا بیكەین، لە ئێستاوە خەریكی ئامادەكارین بۆ كۆنفرانسەكە، كۆنفرانسی نیشتمانی گۆڕان كێشەیەكی گەورە نییە بە نیسبەت گۆڕانەوە، گرنگە بكرێت، دواكەوتووە، ئەوە بەڵێ راستە، گرنگە بكرێت، من خۆم لەگەڵ ئەوەم هەموو ساڵێك بكرێت، چونكە لە كۆنفرانسی نیشتمانیدا ئێمە سەركردایەتی هەڵنابژێرین، رێكخەر هەڵنابژێرین، كێشەیەكمان نییە، ئێمە زۆرتر لەسەر بەرنامە‌و لەسەر پەیڕەو قسە ئەكەین، بۆیە كێشەیەكی زۆر گەورە نییە، دواكەوتووە، زۆرم پێ خراپە كە دواكەوتووە، بەڵام لە ئێستاشدا كە دواكەوتووە چاوەڕێی ئەوە ئەكەین كەشوهەوایەك بێت كە گۆڕان بباتە قۆناغێكی ترەوە. درەو: تا كۆتایی ئەمساڵ كۆنفرانسی نیشتمانی ئەكرێت ؟ عەدنان عوسمان: بەدڵنیاییەوە تاوەكو ناوەڕاستی ئەمساڵ ئەكرێت.  درەو: باسی پەیڕەوت كرد، لە فەرهەنگی ئێوەدا پەیڕەو ناوی لێنراوە "دەستوری ناوخۆیی"، بڕیارە لە كۆنفرانسی نیشتمانیدا هەندێك گۆڕانكاری لە دەستوریی ناوخۆیدا بكەن كە نەوشیروان مستەفا رێكخەری كۆچكردووی بزوتنەوەكەی نوسیویەتییەوە، ئەو بابەتانە چین دەتانەوێت گۆڕانكاری تێدا بكەن‌و پێتانوایە بۆ قۆناغی ژیانی ئێستا بزوتنەوەكە لەبارە نین ؟ عەدنان عوسمان: من ناتوانم پێتان بڵێم، چونكە لیژنەیەكمان پێكهێناوە، ئەو لیژنەیە پێداچوونەوە بە دەستورەكە‌و بەرنامە‌و دروشمەكاندا ئەكات، كاتی خۆیشی كە ئەم دەستورە دانراوە، وا دانراوە كە لە هەموو كۆنفرانسێكی نیشتمانیدا پێداچوونەوەی بۆ بكرێت، ئێمە لەم كۆنفرانسەدا پێداچوونەوە ئەكەین لەوەی لە چ خاڵێكدا كورتمان هێناوە‌و لە چ خاڵێكدا باشمان هێناوە، پێویستمان بە چ ئۆرگانێكە‌و پێویستمان بە چ ئۆرگانێكی تر نییە، دەسەڵاتی كۆنفرانسە كە هەموو گۆڕانكارییەك لە دەستورەكەدا بكات، بەڵام شێوازی ئیشكردنی گۆڕان بەم شێوازەی ئێستا، بەم سیستمەی ئێستا، واتە بڕبڕەی پشتی ئیشكردنی گۆڕان لەڕووی رێكخراوەیی‌و ئۆرگانەكانەوە كە ئێمە پێمانوایە ئاسۆییە، دەستكاری ناكرێت.  درەو: ئەمە هۆكارەكەیە كە هەڵبژاردنە ناوخۆییەكان تائێستا نەكراوە لەكاتێكدا بەپێی دەستوری ئێوە هەڵبژاردنە ناوخۆییەكان لە پێش هەموو كارەكانی ترەوەیە ؟ عەدنان عوسمان: نەخێر. هێشتا یەكلانەبووەتەوە، ئێمە چاوەڕێی ئامادەسازییەكان دەكەین، هەنگاوی یەكەم تۆماری دەنگدەرانی بزوتنەوەی گۆڕانە، ئەو تۆمارانە ئەبێت ساغبكرێتەوە، بزانین كێمان لەگەڵدا ماوە‌و كێمان لەگەڵدا نەماوە، كێ رۆیشتووە‌و كێ هاتوەتە ناو ریزەكانمانەوە، ئەو تۆمارە كە چاككرا، لەسەر ئەساسی ئەو تۆمارە هەڵبژاردنی ناوخۆیی دەكرێت. درەو: هەڵبژاردنی مەكۆكان كەی دەكرێت، دوای كۆنفرانسی نیشتمانیی؟ عەدنان عوسمان: ئێستا ئێمە سەرقاڵی ئەوەین ئەو تۆمارە ئامادە بكەین، لە هەفتەی داهاتووەوە دەستپێدەكرێت، شەش حەوت لیژنەمان پێكهێناوە بۆ گەڕان بەسەر هەموو شارەكانی كوردستاندا، ئەمە لەوانەیە شتێكی تازە بێت، شەش حەوت لیژنەیە، خانەی راپەڕاندن‌و ژووری پەیجوری سەرپەرەشتی ئەكەن، بە هەموو شار‌و قەزاكانی كوردستاندا ئەگەڕێن‌و ئەو تۆمارانە ساغ ئەكەینەوە، دوای ئەوە كۆنفرانسی قەزاكان‌و ناوچەكان ئەكەین، لەدوای ئەوەش كۆنفرانسی نیشتمانی ئەكەین. درەو: زانیارییەكان باسلەوە دەكەن دەتانەوێت گۆڕانكاری لە باژێڕوانی مەكۆكاندا بكەن‌و پێكهاتەی جڤاتی نیشتمانی نوێ بكەنەوە، بەڵام هەندێك لە باژێڕوانەكان ئامادە نین شوێنەكانیان بۆ كەسانی تر چۆڵ بكەن‌و دەیانەوێت جارێكی تر خۆیان كاندید بكەنەوە ؟ عەدنان عوسمان: ئەو زانیارییانە زۆر پێچەوانەی دەستوری بزوتنەوەی گۆڕانە، جا نازانم لە كوێ هێناوتانە، دەستورەكە تەحدیدی كردووە هیچ باژێڕوان‌و ئەنجومەنی قەزایەك لە دوو خول زیاتر كە هەر خولێك دوو ساڵە، ناتوانن خۆیان كاندید بكەنەوە، تا دەستورەكە نەگۆڕدرێت ناتوانن، بۆیە بەشێكی زۆر لە باژێڕوانەكان كە ماوەیەكی زۆرە باژێڕوانن، یان ئەنجومەنی قەزاكان‌و بازنەوانەكان ئۆتۆماتیكی لادەچن‌و ناتوانن خۆیان كاندید بكەنەوە، ئەوە پەیوەندی بەوەوە نییە كە من پێمخۆش بێت یاخود نا، ئەو شێوازەی كە كاك نەوشیروان بۆ جڤاتەكە‌و بۆ پەیكەرەی رێكخستنی بزوتنەوەی گۆڕان داناوە، بەردەوام لە تازەبونەوەدایە، بۆ نمونە خانەی راپەڕاندن بۆ سێ خول زیاتر ناتوانێت كە هەر خولێك دوو ساڵە، باژێڕوانەكانیش بەهەمان شێوە، جڤاتی نیشتمانی بەردەوام خۆی تازە دەكاتەوە، چونكە هەندێك باژێڕوان‌و بازنەوانمان هەیە بەگوێرەی دەستورەكە ناتوانن خۆیان كاندید بكەنەوە. درەو: ئێوە بەمدواییە دوای هەڵبژارنی خانەی راپەڕاندن پۆستی سكرتێری جڤاتی نیشتمانیتان وەرگرت، ئێوە لەسەر گەنجەكانی بزوتنەوەی گۆڕان ئەژماردەكرێن، ئێستا ئێوە كە سەرۆكایەتی جڤاتی نیشتمانی دەكەن ئەدای جڤاتەكە بەبەراورد بە پێشتر چ گۆڕانكارییەك تێیدا رویداوە ؟ عەدنان عوسمان: لە دنیای حزبایەتی‌و دەوڵەتداریدا دوو شت هەن، تۆ كە لە ئۆپۆزسیۆنیت قسەی ترت هەیە، بۆچوون‌و خەون‌و خەیاڵی ترت هەیە، كە ئەچیتە ناو دەسەڵاتەوە سنوردار ئەبێت، لەبەرئەوەی هەمووی ئەچێتە چوارچێوەی فاكت‌و كاركردنەوە، واتە تۆ كە بەڵێنێكت دا ئەبێت جێبەجێی بكەیت، لە حزبایەتیشدا بەهەمان شێوەیە، تۆ كە لەناو پۆستەكەدا نیت تەسەورات‌و دنیابینییەكت هەیە، كە ئەچیتە ناو پۆستەكەوە كار لەسەر ئەوە ئەكەی ئەو دنیابینییە چۆن جێبەجێ ئەكەیت. ئێمە لە كوردستاندا كێشەیەكی گەورەمان هەیە، نەك هەر لەناو گۆڕاندا، لەناو هەموو حزبەكاندا، كێشەیەكمان هەیە كە من ناتوانم ناوی بنێم كێشەی گەنج‌و پیر، كێشەی ستایلێكی كۆنە لەگەڵ ستایلێكی تازە، ستایلێك كە قاچێكی لەناو رابردوودایە، قاچێكی لەناو حزبی مەركەزیدایە، قاچێكی لەناو پێش راپەڕیندایە، قاچێكی لەناو خەباتی شاخ‌و ماندوبوون‌و پێشمەرگایەتی‌و ئیستحقاقی شۆڕشگێڕانەدایە، ئەم جیلەی تریشمان قاچێكی لەناو دنیایەكی تازەدایە لە دوای راپەڕینەوە، قاچێكی لەناو دەوڵەتدارێتی‌و موئەسەسە‌و بوون بە دامەزراوەی حكومی‌و پەرلەمانیدایە، ئەو جیلەی تر ئەوەندە لە رابردوودا ئەژی، ئەوەندە خەونی داهاتووی نییە، جیلە تازەكە ئەوەندە لە داهاتوودا ئەژی، ئەوەندە خەونی رابردووی نییە، ئێمە گۆڕان كە دروستبوو، وەكو حزبێكی گەنجانە دروستبوو، لەبەرئەوەی گۆڕان ویستی دابڕان بكات لە رابردوو، كێشەی نەبوو كە تۆ رابردووەكەت ئاڵای شۆڕشە، كۆمەڵەیە، ئیسلامییە، یەكگرتووە، شیوعییە یاخود چییە، گرنگ ئەوەیە ئێستا بەبەرنامەی گۆڕان رازیت‌و بیر لە ئایندە ئەكەیتەوە، بیر لە سیستمێكی تازە‌و جیاواز ئەكەیتەوە بۆ ئایندە، ئەمە بەنیسبەت ئێمەوە گرنگ بوو، بۆیە گەنج بوشداربوو تێیدا، پیر بەشداربوو، ئەم ململانێیە لە كوردستاندا هەر ئەمێنێت، ساڵانێك ئەخایەنێت تاوەكو وردە وردە ئەو نەوە تازەیە یاخود ئەو عەقڵ‌و شێوازە تازەیە بەتەواوەتی دەسبگرێت بەسەر حزبی سیاسیدا لە كوردستاندا. درەو: ئێمە پرسیارەكەمان لەسەر ئەدای جڤاتی نیشتمانی بوو، پێشتر ئەگەر رەخنەیەك هەبووبێت لەوە بووە كە جڤات رۆڵی وەكو پێویست نییە، ئێستا كە ئێوە بوون بە سكرتێری جڤات دۆخەكە وەكو خۆیەتی، لەسەردەمی ئێوەدا تەنانەت جڤات نەیتوانی ناوی كاندیدەكان بۆ وەرگرتنی پۆستە حكومییەكان یەكلابكاتەوە‌و دەسەڵاتی خۆی بەخشی بە رێكخەری گشتی ؟ عەدنان عوسمان: ئەو زانیارییە دروست نییە، لەبەرئەوەی لە پێش ئەم جڤات‌و خانەی راپەڕاندنە تازەیەوە ئەو بڕیارە درابوو كە هەموو پۆستەكان رێكخەری گشتی كاندیدەكانی یەكلابكاتەوە، برادەرانی جڤات خۆیان ئەو بڕیارەیان دابوو كە دەسەڵاتەكەیان بدەن بە رێكخەری گشتی، نەك لە سەردەمی ئێمەدا، لەسەردەمی ئێمەدا جڤات ئێستا رۆڵێكی زۆر گرنگی هەیەو پێشتریش هەر رۆڵی هەبووە، ئێستا هیچ بڕیارێك بەبێ رەزامەندی جڤات‌و بەبێ گفتوگۆكردن لەگەڵ جڤات تێناپەڕێت. درەو: جڤات یاخود سكرتێری جڤاتەكە كە ئێوەن ؟ عەدنان عوسمان: نەخێر، جڤات، سكرتێر ئیدارەی كۆبونەوەكان دەدات، خانەی راپەڕاندن بڕیاریان لا نییە، بڕیار جێبەجێ دەكەن، بڕیار نادەن، جڤات بڕیار دەدات، تائێستاش وا هەڵمانداوە‌و واشمان كردووە، هەربۆیە كۆبونەوەی جڤات جاری وا هەیە ئەجێندایەكی دورودرێژی بۆ دائەنێین، بۆ ئەوەی جڤات لە هەموو پرسەكاندا، لە پرسە سیاسییەكان‌و پرسە رێكخراوەییەكان رۆڵی هەبێت، هەروەها ژورەكانیش، بزوتنەوەی گۆڕان ئیعتمادی سەرەكی لەسەر ژورە، بڕیار لە ژورەكانەوە ئەدرێت‌و دواتر گەڵاڵە ئەكرێت‌و دواتر لە جڤاتدا كاری لەسەر ئەكەین، بۆیە من هەستئەكەم هەنگاوێكی گەورە كراوە لە بڕیاردان لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا كە ئێستا بڕیاردانی جەماعییە.  درەو: بەمدواییە بزوتنەوەی گۆڕان دیدارێكی فیكری سازكرد بۆ قسەكردن‌و هەڵسەنگاندنی بارودۆخی خۆی، بەڵام ئەوەی تێبینی كرا دیدارەكە ز‌ور بەلای بابەتی تەوریسی سیاسیدا نەچوو، لەحاڵێكدا هەندێك لەوانەی لە ئێوە زویر بوون، ئەمە بە كرۆكی كێشەی بزوتنەوەكە ناودەبەن ؟ عەدنان عوسمان: بەشێك لەوانەی كە زویرن، پێشتریش پێش ئەوەی باسی تەوریسی سیاسی بكرێت، لەگەڵ كاك نەوشیرواندا كێشەیان هەبوو، قسەیان هەبوو لەسەر شێوازی بڕیاردان، لەسەر میكانیزمەكانی ئیشكردن، لەسەر ئۆرگانەكانیش كێشەیان هەبوو، تا ئەم ساتەوەختە كە ئێمە قسە ئەكەین شتێك نییە لەناو گۆڕاندا كە بەجددی هاتبێتە پێشەوە‌و ناوی تەوریسی سیاسی بێت، تەوریس واتە ئەوەی كە وەرەسەی كاك نەوشیروانە‌و لە شوێنی كاك نەوشیروان دانیشتووەو بۆ نمونە بڕیار دەدات لەسەر چارەنوسی حزبەكە. درەو: لە بابەتی تەوریسدا بەس باسی بڕیاری سیاسی ناكرێت، باس موڵكیەتی بزوتنەوەكە دەكرێت ؟ عەدنان عوسمان: ئێمە باسی سیاسەت ئەكەین، موڵكیەتی ئابوری جیاوازە، ئێمە پرۆژەیەكی سیاسین، پرۆژەیەكی ئابوری نین، من كە هاتومەتە ناو بزوتنەوەی گۆڕانەوە حەقم نەبووە لەوەی گردەكە هی كێیە‌و هی كێ نییە، كۆمپانیای وشە هی كێیە. درەو: بەڵام پرۆژە سیاسییەكەی ئێوە لە بنەڕەتەوە كۆمپانیایەك بوو كە كۆمپانیای وشەیە ؟ عەدنان عوسمان: ئەوەی كە لای من زۆر گرنگە بزوتنەوە سیاسییەكەیە، بزوتنەوەی گۆڕان چی ئەكات، كێ بڕیاری تێدا ئەدات، بزوتنەوەی گۆڕان جڤاتی نیشتمانی هەیە، جڤاتی گشتی هەیە، خانەی راپەڕاندنی هەیە، ژورەكانی هەیە، تا ئەم ساتەوەختەی كە من تێیدام ئەمانە بڕیار ئەدەن‌و بڕیاری ئەمانە بووە، لە دەرەوەی ئەم مەنزومەیە پرس بە هەڵسوڕاوەكان كراوە‌و رۆژانە پرسیان پێدەكرێت، بەڵام لە دەرەوەی ئۆرگانەكان پرس بە كەسی تر نەكراوە‌و فەرمایشی كەسی تر جێبەجێ نەكراوە، بۆیە تا ئەم ساتەوەختە مەسەلەی تەوریسی سیاسی جگە لە بیانویەك هیچی تر نییە، ئەكرێت خەڵك رەخنە لە بزوتنەوەی گۆڕان بگرێت بۆ نمونە بڵێت بزوتنەوەی گۆڕان لە پەیامەكانی خۆی لایداوە، بڵێت ریفۆرمخواز نییە، بڵێت دەستەمۆ بووە، هەموو قسەیەك واردە، بەڵام بەڕاستی بوترێت هۆكاری ئەوە تەوریسە، من پێموایە دروست نییە. درەو: بۆچی كۆمپانیات لە حزب جیاكردەوە، لە حاڵێكدا ئەگەر ئەم تێكەڵاوبوونەی حزب‌و كۆمپانیایە بۆ لایەنەكانی تر دروست نەبێت بۆ ئێوە‌و جوڵانەوەی نەوەی نوێ تێڕوانینێكی دروستە، ئێوە بە كۆمپانیا دەستان پێكرد‌و دواتر بوون بە بزوتنەوەی سیاسی ؟ عەدنان عوسمان: ئەوەی ئێمە كۆمپانیایەكی ئیعلامی بوو. درەو: بەڵام كۆمپانیاكەتان دواتر بووە بە خاوەنی موڵك‌و چووەتە ناو بواری ئابوریشەوە، بۆچی ئەو جیاكارییە دەكەیت، تۆ ئەتەوێت بەتەواوەتی كۆمپانیاكە لە بزوتنەوە سیاسییەكە داببڕیت ؟ عەدنان عوسمان: بەڵێ. من كاتی خۆیشی لەگەڵ ئەوەبووم كە كۆمپانیای وشە موئەسەسەیەكی ئیعلامی بێت‌و حزب موئەسەیەی ئیعلامی خۆی هەبێت‌و كۆمپانیای وشەش موئەسەسەیەكی ئیعلامی بێت، كاتی خۆی كۆمپانیای وشە كۆمپانیایەكی وەبەرهێنان بوو لە هەموو بوارێكدا، لە بواری وەبەرهێنان‌و لە بواری ئیعلامیشدا كاری كردووە، دواتر كە بزوتنەوەی گۆڕان دروستبوو، ئۆرگانی خۆی هەبوو، دامەزراوەی خۆی هەبوو، بەهۆی ئەو واقیعەی كە ئەوكاتە هەبوو، ئیمكانیاتی بزوتنەوەی گۆڕان‌و كۆمپانیای وشە تێكەڵ بوو، من لە 2013 كە كاك نەوشیروان خۆی لە ژیاندا بوو، نوسینم هەیە لەو بوارەی كە كۆمپانیای وشە دەبێت جیابكرێتەوە‌و دامەزراوەیەكی سەربەخۆ بێت، لە یەكەم كۆنگرەی گۆڕاندا بەهەمان شێوە بڕیارماندا كە كۆمپانیای وشە ببێت بە دامەزراوەیەكی میدیایی‌و كاری خۆی بكات، ئێمە لە بزوتنەوەی گۆڕاندا ژوری رۆژنامەوانیمان هەیە، هەموو دامەزراوە میدیاییەكانی خۆمان ئەخەینە ژێر چەتری ژوری رۆژنامەوانییەوە، كۆمپانیای وشەش كۆمپانیایەكە ئەكرێت ستراتیژیەتی خۆی هەبێت‌و ئەو ستراتیژیەتە نزیكە لە گۆڕانەوە یان سێبەری گۆڕانە شتێكی ئاساییە، بەڵام من قەت لەگەڵ ئەوەدا نیم ئەو دوانە تێكەڵ بكرێن. درەو: لە قسەكانی پێشتردا باسی دروستكردنی تەلەفزیۆنێكی نوێت كرد، لەدوای داخستنی كەناڵی KNNوە ئێوە كەناڵی تەلەفزیۆنیتان نییە، ئەو كەناڵە نوێیەی كە دەكرێتەوە موڵكیەتەكەی بۆ بزوتنەوەی گۆڕان دەگەڕێتەوە یاخود كۆمپانیای وشە؟ عەدنان عوسمان: بۆ كۆمپانیای وشە دەگەڕێتەوە. درەو: دەوترێت هەندێك لە بودجەی ئەو تەلەفزیۆنە لەلایەن بزوتنەوەی گۆڕانەوە دابین دەكرێت‌و رێكخەری گشتی ئێستا رایگرتووە‌و بەوهۆیەوە كاركردن لە پرۆژەكەدا راوەستاوە، ئەمە جارێكی تر تێكەڵبوونەوە لەنێوان بزوتنەوەكە‌و كۆمپانیاكەدا دروستناكاتەوە ؟ عەدنان عوسمان: نەخێر. هیچ بودجەیەكی كۆمپانیای وشە لای رێكخەری گشتی نییە، هیچ بودجەیەكی رێكخەری گشتیش لای كۆمپانیای وشە نییە، رەنگە خۆیان كێشەیەكی مالییان هەبێت‌و ئێستا خەریكی چارەسەركردنن، بەڵام ئێمە خۆمان وەكو بزوتنەوەی گۆڕان خەریكی ئەوەین كە KNN وەكو كەناڵێكی لۆكاڵی كاری لەسەر بكەین، بەڵام ئەو كەناڵەی تر كەناڵی كۆمپانیای وشە دەبێت‌و دەبێت بە كەناڵێكی سەربەخۆو خۆیان ئاڕِاستەی ئەكەن‌و بڕیاری لەسەر ئەدەن. درەو: مەبەستت لە خۆیان كوڕانی كۆچكردوو نەوشیروان مستەفایە ؟ عەدنان عوسمان: بەڵێ، كۆمپانیای وشە، كۆمپانیای وشە بۆردی هەیە.    درەو: ئەم رۆژانە لە عێراق گفتوگۆكان لەبارەی پێكهێنانی كابینەیەكی نوێی حكومەت چڕبووەتەوە، فراكسیۆنی ئێوە لە پەرلەمانی عێراق بەپێچەوانەی رێككەوتنەكەتان لە هەرێم، لەگەڵ پارتی هەماهەنگ نین، ئێوە لە كوردستان دەسەڵاتن‌و لە بەغداد ئۆپۆزسیۆنن، ئەمە پەیوەندی بەوەوە هەیە لە كابینەی عەبدولمەهدیدا پارتی لە بەغداد هیچ پۆستێكی بە ئێوە نەدا ؟ عەدنان عوسمان: ئێمە لە بەغداد نەمانویستووە ئۆپۆزسیۆن بین، یەكێتی‌و پارتی دەستیان بەسەر هەموو پۆستەكاندا گرتووەو برابەشیان كرد، ئامادەنەبوون پۆستمان پێبدرێت، نە لە پەرلەمان‌و نە لە حكومەت. درەو: فراكسیۆنی ئێوە لە پەرلەمانی عێراق لەگەڵ چەند لایەنێكی تری دەرەوەی پارتی‌و یەكێتیدا گروپێكیان پێكهێناوە بەناوی "گروپی 15" باسلەوە دەكرێت نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێم لەڕێگەی مستەفا سەید قادری جێگرییەوە دەیەوێت گۆڕان لەو گروپە بكشێتەوە، ئەمە راستە ؟ عەدنان عوسمان: ئەوەی كە من ئاگادارم هەوڵێك هەیە، بۆ ئەوەی سەرۆكایەتی هەرێم لەگەڵ هەموو ئەو گروپانە، هەموو ئەو فراكسیۆنانە پێكەوە كاربكەن، ئەمجارە پێداچونەوەیەكی ورد بكرێت هەم مافی كورد لە بەغداد هەم پشكی كوردیش لەبەغدادو لە دامودەزگاكاندا، ئەو لایەنانەی لەپەرلەمانن بەگوێرەی مەوقیعیەت‌و پێگەیان، چەند ئەركیان بەردەكەوێت مافیشیان پارێزراو بێت، تائێستا هەنگاوەكان چی ئەوەی كاك نێچیرڤان بارزانی هات سەردانی ئێمەی كرد جەختی لەسەر ئەوە كردەوە، هەوڵئەدەن دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم چەترێك بێت بۆ هەموو لایەنەكان، ئێمە پێمان باشە گروپی (15) لەگەڵ دوو لایەنەكەی تر یەكێتی‌و پارتی لەم ساتەدا باشترین تەنسیق‌و هەماهەنگیان هەبێت، ئەگەر پێكەوە بتوانن گروپێكی فراوان دروست بكەن، بەڵام لەسەر كۆمەڵێك بنەما، لەسەر بنەمای نوێنەرایەتیكردنی راستەقینەی هەموو لایەنەكان، هەموو بڕیارەكان لەوێوە بدرێت، نەك لە پشتەوە لایەنێك بڕوات خۆی گفتوگۆ بكات، بڕیار بدات، لەخەمی پشكی كوردا بن، نەك لە خەمی پشكی حزبدا بن، لە خەمی قەزیەو مافەكانی كوردا بن، لە مەسەلەی نەوتەوە لە مەسەلەی سنورەوە لە مەسەلەی ناوچە جێناكۆكەكانەوە، ئەجێندایەكی دیاریكراوی نیشتمانیان هەبێت، كە هەموو فراكسیۆنەكان لەدەوری كۆببنەوە، هەریەكە بە گوێرەی پێگەی خۆی لە حكومەتەكە كورسی وەردەگرێت، هەروەكو ئەوەی لە كوردستان هەیە، هەریەكە بەگوێرەی ئیستحقاقی خۆی، بەڵام چوارچێوەیەكی نیشتیمانی دابنێین پێكەوە بڕیاربدەین‌و لەو دەستەیەشەوە بڕیار بدرێت، لە پشتەوەو لە پەناوە ئەوە نەكرێت، بەداخەوە ساڵانێكە بەم شێوەیە كاریان كردووە. درەو: مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان لە دەرەوەی سەرۆكایەتی هەرێمەوە بەشێوەیەكی راستەوخۆ دەستی بە گفتوگۆ كردووە لەگەڵ بەغداد، بەبێ ئەوەی هیچ تەنسیقێك لەگەڵ حزبەكانی تردا بكات، نوێنەری ئێوە لە سەرۆكایەتی هەرێم كە مستەفا سەید قادرە لەوبارەیەوە پرسیاری كردووە ؟ عەدنان عوسمان: ئەوەی كە ئێمە ئاگادارین، ئەوەیە سەرۆكایەتی هەرێم بەم كارە هەڵئەسێت‌و كۆبونەوەی كردووە، لەو كۆبونەوانەدا بزوتنەوەی گۆڕان لە هەموویاندا بەشداری كردووە، نوێنەری فراكسیۆنی گۆڕان لە هەموو كۆبونەوەكان بەشداربووە. درەو: بەڵام سەرۆكی فراكسیۆنەكەتان لە بەغداد بەشداری كۆبونەوەكانی سەرۆكایەتی هەرێم ناكات؟  عەدنان عوسمان: ئەوە رەنگە هۆكاری خۆی هەبێت، بەڵام نوێنەری فراكسیۆنەكەمان بەشداربووەو لە هەموو ئەو بڕیارانە بەشداربووین‌و قسەمان هەبووە، رەئیمان تێیدا هەبووە، ئێمە پێمانوایە حزبەكان ئاساییە پەیوەندییان هەیە لەگەڵ بەغدادو لایەنەكاندا گفتوگۆ دەكەن، سەردان دەكەن، كێشەمان نیە، بەڵام ئەوەی پەیوەستە بە هەرێم‌و ئیستحقاقاتی نیشتمانییەوە، پێمانوایە دەبێت لەچوارچێوەی دامەزراوەدا بێت، لەچوارچێوەی وەرگرتنی رای لایەنەكان بێت، لەچوارچێوەی ستراتیژێكی نیشتمانیدا بێت.