( درەو میدیا): نوسینگەی رزگاركردنی رفێندراوە ئێزدییەكان ئەمڕۆ پێنجشەممە ئامارێكی نوێی دەربارەی ئێزدییە رفێندراوەكانەوە ئاشكراكرد‌و رایگەیاند ئەم ئامارە لە سێ‌ ئابی 2014ەوە تا ئەمڕۆ دووی ئایار دەگرێتەوە. نوسینگەكە لە بەیاننامەیەكدا دەڵێت:" ئامارەكەمان ئەنجامەكانی دڕەندەترین تاوانە كە رێكخراوی " داعش" بەرامبەر بە ئێزدییەكان ئەنجامیداوە لە سێ‌ ئابی 2014ەوە تا ئەمڕۆ 2ی ئایار و لەلایەن نەتەوە یەكگرتووەكانیشەوە پشتی پێدەبەسترێت. بە گوێرەی ئامارەكە: * كۆی ئێزدییەكان  لە عێراق: 550 هەزار كەس  * ژمارەی ئاوارەكان بەهۆی داعشەوە: 360 هەزار كەس * ژمارەی شەهیدەكان لە رۆژەكانی سەرەتای هاتنی داعش: 1293 شەهید * ژمارەی ئەو منداڵانەی باوكیان لەدەستداوە: 1759 منداڵ * ژمارەی ئەو منداڵانەی دایكیان لەدەستداوە: 407 منداڵ * ژمارەی ئەو منداڵانەی باوك‌و دایكیان لەدەستداوە: 359 منداڵ * ژمارەی ئەو منداڵانەی دایك‌و باوكیان لای داعشن: 220 منداڵ * كۆی ئەو گۆڕە بەكۆمەڵانەی بە شەنگال دۆزراونەتەوە: 80 گۆڕ و دەیان گۆڕی تاكەكەسی * ژمارەی ئەو مەزارگە‌و شوێنە ئاینییانەی لەلایەن داعشەوە تەقێندراونەتەوە: 68 مەزارگە * ژمارەی ئەو ئێزدییەكانی كۆچیان كردووە بۆ دەرەوەی عێراق: زیاتر لە 100 هەزار كەس * ژمارەی ئێزدییە رفێندراوەكان: 6417 كەس، 3548 نێر، 2869 نێر * ژمارەی ئەو ئێزدییانەی لە دەستی داعش رزگاركراون: 3451 كەس، 1178 ژن، 337 پیاو، 1010 منداڵی كچ، 926 منداڵی كوڕ * ژمارەی ئەو رفێندراوانەی ئازادنەكراون: 2966، 1360مێ‌، 1606 نێر. رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی "داعش" 3ی ئابی 2014 هێرشیكردە سەر قەزای شەنگال‌و شارۆچكە‌و گوندەكانی دەوروبەری‌و تاوانی كۆمەڵكوژی دژ بە ئێزدییەكان ئەنجامدا‌و ژنان و كچان‌و منداڵانانی ئەو كەمایەتییە ئاینییەیان كردە كۆیلە‌و سەبایا و لە بازاڕەكانی رەقەدا كڕین‌و فرۆشتنیان پێوەكردنن و كردنیانە كۆیلەی سێكسی.

درەو میدیا: چراخان رەفیق هاوسەری پێشوی ئاشتی هەورامی سكاڵای یاسایی لەسەر ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتیەكان، لە دادگای نێودەوڵەتی لەندەن تۆماركرد و دەڵێت " هەر لایەنێك و حزبێك و حكومەتێك توهمەتێك یان رێگیریم لێ بكەن ئەوە ئەوانیش شەریكە دزی ئاشتی هەورامین و دەیانەوێ بەردەوام بن لە دزێتی" لە نوسێنێكدا كە لە پەیجی رەسمی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیس بووك بڵاویكردۆتەوە چراخان رەفیق دەڵێت" من وەك و چراخان رەفیق عومەر سكاڵای رەسمیم تۆمار كرد لەسەر ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتێكانی هەرێم لە دادگای نێودەوڵەتی لەندەن( tribunal of the London Court of International Arbitration )هەمان ئەو دادگایەی كە جاری پێشۆ دانا غاز وزارەتەكەی روبەروو بوەوە ..وەسەجەم بەڵگەو موستەمسەكاتی گەندەڵێكانی ئاشتی هەورامی تەسلیمی دادگای نێو دەوڵەتی لەندەن كران بۆ لێكۆڵینەوە وە دەیسەلمێنم بۆ دونیاو هەرێمیش كە كێ ئەو هەموو گەندەڵی و دزێتیەی كردوە لە مەلەفی نەوتی هەرێم" چارخان رفیق  رونیدەكاتەوە كە ئاشتی هەورامی هەمیشە وای پیشانداوە گەر ئەو نەبێت سەرجەم كۆمپانیای بیانیەكانی نەوت لە هەرێم دەكشێنەوە بەڵام " راستیەكەی ئەوەیە ئەو رێككەوتوە بە پارە لەگەڵ چەند بەرێوبەرێكی كۆمپانیاكان وە ئتفاقی شەخسیان هەیە و هیچ پەیوەندی بە مانەوەی كۆمپانیا نێو دەولەتیەكانەوە نیە لە هەرێم دا" دەقی نوسینەكەی چراخان رەفیق من وەك و چراخان رەفیق عومەر سكاڵای رەسمیم تۆمار كرد لەسەر ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتێكانی هەرێم لە دادگای نێودەوڵەتی لەندەن( tribunal of the London Court of International Arbitration )هەمان ئەو دادگایەی كە جاری پێشۆ دانا غاز وزارەتەكەی روبەروو بوەوە ..وەسەجەم بەڵگەو موستەمسەكاتی گەندەڵێكانی ئاشتی هەورامی تەسلیمی دادگای نێو دەوڵەتی لەندەن كران بۆ لێكۆڵینەوە وە دەیسەلمێنم بۆ دونیاو هەرێمیش كە كێ ئەو هەموو گەندەڵی و دزێتیەی كردوە لە مەلەفی نەوتی هەرێم و ئاشتی هەورامی تا ئێستا هەوڵی داوە گەندەڵێكانی خۆی بەسەر خەڵكانی كەیە ساغ بكاتەوە و كەسانی كە تاوان بار كات و ئێستاش كار بۆ ئەوە دەكات دوبارە لەكابینەی نوێی هەرێم وەك و وەزیر دابمەزرێتەوە و دووبارە خەڵكانێكی كە تاوان باركات بە گەندەڵی بۆ مانەوەی خۆی و هەمیشە وای پیشان داوە گەر ئاشتی هەورامی نەبێ ئەوە سەرجەم كۆمپانیا بیانێكانی نەوت لە هەرێم دەكشێنەوە بەڵام راستێكەی ئەوەیە ئەو رێككەوتوە بە پارە لەگەڵ چەند بەرێوبەرێكی كۆمپانیاكان وە ئتفاقی شەخسیان هەیە و هیچ پەیوەندی بە مانەوەی كۆمپانیا نێو دەولەتێكانەوە نیە لە هەرێم دا . وە چەندین ساڵە بێدەنگ بونی من لەم كەیسەدا ئەوەیە كە كەسانی زۆر بەرێز منیان راگرتوە  وە من بە شەخسی روبەروی ئاشتی هەورامی دەبمەوە لە دادگا وە هەر لایەنێك و حزبێك و حكومەتێك توهمەتێك یان رێگیریم لێ بكەن ئەوە ئەوانیش شەریكە دزی ئاشتی هەورامین و دەیانەوێ بەردەوام بن لە دزێتی وە لەم رۆوە هەر توهمەتێك یان بەربەستێكم بۆ دروست بكرێ لە حكومەت و حزب و لایەنەكانەوە ئە وە دەستی ئاشتی هەورامی لە پشتە و بە پارەی دزینی نەوت چاویان دادەپۆشێ.    

(درەو میدیا): دەزگای ئاسایشی هەرێم دەڵێ" چەند كەسێك كە تاوانی رێكخراویان ئەنجامداوە، لەناو ئۆفیسی سەرەكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ لە سلێمانی خۆیان حەشارداوە".  پاشنیوەڕۆی ئەمڕۆ هێزێكی دەزگای ئاسایش لە سلێمانی، چونەناو ئۆفێسی سەرەكی شاسوار عەبدولواحید سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ. هێزە ئەمنییەكە چەند كەسێكیان لە ئۆفێسی سەرەكی سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ دەستگیركرد. دەستگیركراوەكان بریتی بوون لە: •     رەوەند نەجمەدین- بەڕێوەبەری جێبەجێكاری كۆمپانیای نالیا •     هێژا- برای شۆخانی هاوسەری شاسوار عەبدولواحید •     دوو كارمەندی تر بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، لە ساتی چوونی هێزەكە بۆ ناو ئۆفێسی سەرەكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ، شەڕەقسە لەنێوان هێزەكەو شاسوار عەبدولواحید‌و شۆخانی هاوسەریدا دروستبووە. هێزەكەی ئاسایش، دەستگیركراوەكانی ئۆفێسی سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێی گواستەوە بۆ بارەگای ئاسایش، لەوێ هێژا برای شۆخانی هاوسەری شاسوار عەبددولواحید‌و دوو كارمەندەكەی تری ئۆفێسەكە ئازادكران، بەڵام رەوەند نەجمەدین بەڕێوەبەری جێبەجێكاری كۆمپانیای نالیا دەستبەسەركرا. دەزگای ئاسایشی هەرێمی كوردستان لە رونكردنەوەكەیدا رایگەیاند" بەبڕیاری بەڕێز دادوەری لێكۆڵینەوە، دەزگای ئاسایشی هەرێمی كوردستان لێكۆڵینەوەو بەدواداچوونی وردی دەستپێكرد، بۆ تاوانێكی رێكخراو كە لەلایەن چەند كەسێكەوە ئەنجام دراوە". دەزگای ئاسایشی هەرێم دەڵێ" پاش كۆكردنەوەی زانیاری‌و بەدواداچوونی ورد، چەند كەسێك لەو تۆمەتبارانەی لە ئۆفیسی سەرەكی سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ لە سلێمانی حەشاردرابوون، بە چاودێریی دادوەری لێكۆڵینەوە هێزەكانمان دەستگیریانكردن". دوای كاتژمێرێك لە دەستگیركردنی ئەو كارمەندو "خۆبەخش"انەی نەوەی نوێ، شاسوار عەبدولواحید سەرۆكی جوڵانەوەكە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانی رێكخست‌و وتی:" بە دادوەرمان وتووە هەر كەسێكتان دەوێت، رادەستان دەكەین، پێویست ناكات ئاسایش هەڵبكوتێتە سەر ئۆفیسی نەوەی نوێ".  شاسوار عەبدولواحید رایگەیاند" ئەم جۆرە كارانە نامانترسێنێت، بە ورەیەكی زیاترەوە لە كاری خۆمان بەردەوام دەبین، دەسەڵاتدارانی یەكێتی دڵنیادەكەمەوە بەم كارانە تەسلیمیان نابین‌و ڕۆژێك دێت تەرمی دەسەڵاتدارانی یەكێتی لە بەردەركی سەرا دەكەوێت".    

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف ناكۆكی نێوان مەسرور بارزانی‌و نێچیرڤان بارزانی لەسەر دۆسیەكانی (پاكتاوكردنی حساباتی كابینەكانی پێشوو، ئیدارەدانی دۆسیەی نەوت، دۆسیەی ئەمنی) پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی نوێ حكومەتی هەرێمی ئیفلیج كردووە. پارتی هەموو گرێكوێرەكانی بزوتنەوەی گۆڕان‌و یەكێتی نیشتمانی لەبەردەم پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت كردەوە، بەڵام گرێكوێرەكانی خۆی ئێستا پرۆسەكەی ئیفلیج كردووە. بڕیاربوو ئەمڕۆ وەفدی پارتی سەردانی سلێمانی بكات بۆ رێككەوتنی كۆتایی لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان‌و یەكێتی نیشتمانی، بەڵام بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، سەردانەكە بۆ سەرەتای هەفتەی داهاتوو دواخراوە. سستبوونی پارتی بۆچی ؟ پارتی وەكو براوەی یەكەمی هەڵبژاردن لەسەرەتاوە بە گەرموگوڕی دەستی بە دانوستان كرد‌و دەیویست لە كورتترین ماوەدا كابینەی نوێی حكومەت پێكبهێنێت، كابینەیەك كە مەسرور بارزانی كوڕە گەورەی مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی سەرۆكایەتی دەكات‌و پارتییەكان دەبێت هەموو هەوڵەكانیان بخەنەگەڕ بۆ سەرخستنی. پارتی كە پێشتر یەكێتی تۆمەتبار دەكرد بە هەوڵدان بۆ دواخستنی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، ئێستا خۆی روبەڕووی هەمان تۆمەت‌و گومان دەبێتەوە. هۆكاری سیستبوونی  هەوڵەكانی پارتی بۆ پێكهێنانی كابینەی حكومەتی نوێ بۆچی دەگەڕێتەوە ؟ ئەمە پرسیاری سەرەكی ئەم رۆژانەی زۆربەی ئەوانەیە كە چاودێری دۆخی سیاسی هەرێم دەكەن. دۆسیەی نەوت بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) كە لە چەند سەرچاوەیەكی ئاگادارەوە لەناو پارتی‌و یەكێتی دەستیكەوتووە، ئەم رۆژانە ناكۆكییەكانی نێوان نێچیرڤان بارزانی‌و مەسرور بازانی لەسەر پرسی چۆنیەتی ئیدارەدانی دۆسیەی نەوت، پێی ناوەتە قۆناغێكی نوێوە. نێچیرڤان بارزانی كە دەبێتە سەرۆكی داهاتووی هەرێم كوردستان، دەیەوێت جڵەوی دۆسیەی نەوتی هەرێم لای خۆی بمێنێتەوە. لەماوەی 10 ساڵی رابردوودا، بڕیاری كۆتایی لە دۆسیەی نەوتی هەرێمی كوردستاندا لای نێچیرڤان بارزانی بووە، پێناچێت دوای جێهێشتنی سەرۆكایەتی حكومەت بیەوێت بە ئاسانی ئەو دۆسیەیە بەتەواوەتی رادەستی مەسرور بارزانی ئامۆزای بكات كە كاندیدە بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی حكومەتی داهاتوو. كەسە نزیكەكان لە نێچیرڤان بارزانی دەڵێن، بەپێی یاسای سەرۆكایەتی هەرێم، چارەسەركردنی كێشەی نەوت لە نێوان هەرێم‌و بەغدا، یەكێك لە دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێم. رەنگە نێچیرڤان بارزانی بیەوێت لەم رێگەیەوە جڵەوی دۆسیەی نەوت لەدەستی خۆیدا بهێڵێتەوە، ئەگەر ناكۆكییە ناوخۆییەكانی پارتی لەسەر دۆسیەی نەوت بەمشێوەیە بەردەوام بێت، دور نییە لە داهاتوودا كاریگەری نەرێنی لەسەر پرسی چارەسەری دۆسیەی نەوت لەنێوان هەرێم‌و بەغداد دابنێت.  هێشتنەوەی ئاشتی هەورامی وەكو وەزیری سامانە سروشییەكان لە كابینەی نوێی حكومەتدا، بەواتای مانەوەی دەستی نێچیرڤان بارزانییە لە دۆسیەی نەوتدا لەناو كابینەكەی مەسرور بارزانیدا. لەبەرامبەر هەموو هەوڵەكانی نێچیرڤان بارزانیدا، مەسرور بارزانی قایلە بە دانانەوەی ئاشتی هەورامی لە پۆستی وەزیری سامانە سروشتییەكان، بەڵام دەیەوێت جڵەوی دۆسیەی نەوت بەتەواوەتی لەدەستی خۆیدا بێت.  هەر لەبارەی دۆسیەی نەوتەوە، زانیاری هەن، توركیا بە فەرمی پارتی ئاگاداركردوەتەوە لەوەی ئەوان لە دۆسیەی نەوتدا تەنیا مامەڵە لەگەڵ نێچیرڤان بارزانیدا دەكەن نەك كەسی تر. ساڵی 2010 بۆ 2012 كە بەرهەم ساڵح سەرۆكی حكومەتی هەرێم بوو، ئەوكاتیش هەر نێچیرڤان بارزانی مامەڵەی نەوتی لەگەڵ توركیادا دەكرد. دۆسیەی پەیوەندییەكان لەگەڵ بەغداد رۆژی 28ی مانگی رابردوو وەفدێكی حكومەتی عێراقی كە ژمارەیەك وەزیری لەخۆگرتبوو، سەردانی هەولێری كرد، نێچیرڤان بارزانی‌و مەسرور بارزانی پێكەوە لەگەڵ وەفدەكە دانیشتن، كۆبونەوەكە تایبەت بوو بە پرسی چارەسەركردنی كێشە هەڵپەسێردراوەكانی نێوان هەولێرو بەغداد. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، دۆسیەی ئیدارەكانی پەیوەندییەكان لەگەڵ بەغداد، یەكێكە لە دۆسیە كێشە لەسەرەكان لەنێوان نێچیرڤان بارزانی‌و مەسرور بارزانیدا. بەگوێرەی یاسای سەرۆكایەتی هەرێم، سەرۆكی هەرێم دۆسیەی هەماهەنگی نێوان هەرێم‌و بەغداد بەڕێوەدەبات، بەڵام مەسرور بارزانی دەیەوێت ئەو دۆسیەیە لە دەستی حكومەتدا بێت كە خۆی سەرۆكایەتی دەكات. ئەنجومەنی ئاسایش كشانەوەی مەسعود بارزانی لە پۆستی سەرۆكی هەرێم، هێندەی بایەخی بۆ راگرتنی پارسەنگی دەسەڵات هەبوو لەناو بنەماڵەی بارزانی، هێندەش هاوكێشە چەقبوستوەكانی دەسەڵاتی لەناو ئەو بنەماڵەیە خستوەتە مەترسییەوە. بە كشانەوەی مەسعود بارزانی لە پۆستی سەرۆكی هەرێم، جموجوڵی دەسەڵات لەناو بنەماڵە دەستیپێكرد، مەسرور بارزانی كە دەبێتە سەرۆكی كابینەی نوێی حكومەت، شوێنەكەی خۆی وەكو (راوێژكاری ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستان) چۆڵ دەكات، پڕكردنەوەی ئەم پۆستەش سەرئێشەیەكی تر بۆ پارتی دروستدەكات. بەپێی زانیارییەكان بڕیارە (وەیسی مەسعود بارزانی) بكرێت بە راوێژكاری ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێم، بەپێی یاسا، ئەم پۆستە پلەكەی وەزیرە‌و سەربە سەرۆكایەتی هەرێمە، مەسرور بارزانی كە خۆی كەسایەتی ئەمنیی ژمارەیەكی پارتی بووە، نایەوێت لەداهاتوودا جڵەوی ئەو دۆسیەیە لەرێگەی یاساوە بكەوێتە دەستی نێچیرڤان بارزانی لە سەرۆكایەتی هەرێم. تەسفیە حساباتی دوو ئامۆزاكە یەكێك لەو دۆسیەیانەی تر كە ئێستا بووەتە بەربەست لەبەردەم پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، دۆسیەی دانانی وەزیرەكان‌و پاكتاوكردنی حساباتی دارایی كابینەكانی پێشووی حكومەتە كە نێچیرڤان بارزانی سەرۆكایەتی كردوون. مەسرور بارزانی دەیەوێت حكومەتێكی خاوێن وەرگرێت كە لەداهاتوودا بە هیچ دەزویەك بە نێچیرڤان بارزانی ئامۆزایەوە نەبەسترابێتەوە. شەڕی كوڕەكان هاوكات لەگەڵ ئیفلیجبوونی پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم، لە چەند رۆژی رابردوودا بۆ یەكەمینجار (ئارین مەسرور بارزانی) بەشێوەیەكی فەرمی دەركەوت‌و لە بۆنەیەكی وەرزشیدا لە هەولێر خەڵاتی دابەشكرد. پێشتر خەڵكی هەرێمی كوردستان زیاتر ئاشنیابوون بە (ئیدریس نێچیرڤان بارزانی) كە رێكخراوێكی هەیە بەناوی "روانگە"‌و زۆر لە میدیاكانی پارتییەوە دەردەكەوێت. دەركەوتنی ئەم چەند رۆژەی رابردووی كوڕەكەی مەسرور بارزانی، رەنگە ئەلقەیەكی نوێی ئەو ناكۆكییانە بێت كە لەسەر پرسی چۆنیەتی دەسەڵات لەنێوان دوو ئامۆزاكەدا دروستبووە.   

درەو میدیا:  " ئەگەر كێشەی ناوخۆیی پارتی نەبوایە ئەوا دەمێك بوو حكومەت پێكهاتبوو، چونكە لەسەر دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێم لەناو خودی پارتی كێشە هەیە بۆتە هۆی دروستبونی ڕای جیاواز بۆیە ئەگەر بابەتی سەرۆكایەتی هەرێم نەبووایە حكومەت زوتر پێكدەهنرا، دەشڵێت" ئەمە وتەی ئارێز عەبدوڵا ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستانە كە بەدەنگی ئەمریكای راگەیاندوەو ئاماژەی بەوەشكردووە" پارتی دیموكراتی كوردستان نەیتوانی لەماوەی یاسایی خۆی كە سێ مانگە حكومەت پێكبهێنێت ناكرێت ماوەی پێكهێنانی حكومەت لەبەردەم حیزبێكدا كراوە بێت بۆیە پێویستە ڕێگە خۆش بكات ڕێگە بەربدات كە لایەنی دووەم بێت كە( لێرەدا یەكێتی نیشتمانی كوردستان)ە هەوڵبدات حكومەت پێكبهێنێت ئەگەر ئەویش نەیتوانی لایەنی سێیەم دواتر ئەگەر ئەویش نەیتوانی پێویستە هەڵبژاردنەكان دووبارە بكرێتەوە، دەشڵێت" بەبۆچونی من كوردستان لەقەیرانی سیاسی و حكومڕانیدایە مادام لەماوەیەكی ئاسایی و یاسایی نەتوانرا حكومەت پێكبهێنرێت پێویستە هەڵبژاردن دوبارە بكرێتەوە ئەوجارە خەڵك دەنگی بە كێ دا با ئەوە حكومەت پێكبهێنێت، هەروەها وتی" ڕێككەوتنەی یەكێتی كە لەگەڵ پارتی كراوە، ئیتر واژۆ بكرێت یا نا ڕێككەوتنەكە كراوە، لەسەرەتای مانگی نیسانەوە تا ئێستا لەسەر پارتی وەستاوە پێكهێنانی حكومەت، واتە ڕێككەوتن بكرێت یا نا هیچ پەیوەندی بە ئێمەوە نیە ." ئارێز عەبدوڵا ئەوەشی راگەیاندووە" ئەو هۆكارە سەرەكیانەی كەبۆتە هۆی دواكەوتنی حكومەت ئەمانەن: یەكەم هیچ حیزبێك لەهەڵبژاردن نەیتوانی نیوەی زیاتری دەنگەكان بهێنێت تا خۆی بەتەنها حكومەت پێكبهێنێت، دووەم بەیەكەوە بەستنەوەی كاراكردنەوەی سەرۆكایەتی هەرێم و پێكهێنانی حكومەت، كە پارتی دوای هەڵبژاردن یەكسەر بڕیاری دا سەرۆكایەتی هەرێمیش كارابكرێتەوە، هەروەها پەلەكردن لەڕێككەوتنی نێوان گۆڕان و پارتی دوای ئەو كێشانەی كەهەبوو دەركەوت دروستكردنی حكومەت بێ یەكێتی كارێكی ئاسان نیە ڕاستە بەپێی پڕنسیب و یاسا دەكرێت، بەڵام بە پێی واقیع سەختە، وە دوای ئەوەی یەكێتی و پارتی ڕێككەوتن،گۆڕان نیگەران بوو لەو ڕێككەوتنە لەبابەتی بوونی جێگرێكی سەرۆكی هەرێم، جارێكی تر پارتی دوای خستەوە واتە ئێستا پێكنەهێنانی حكومەت لای پارتیە، پارتی دەبێت ڕێكبكەوێت."  ئەو ئەندامەی سەركردایەتی یەكێتی دەشڵێت " پارتی دیموكراتی كوردستان نەیتوانی لەماوەی یاسایی خۆی حكومەت پێكبهێنێت، وە ئەو مافەشی بەلایەنەكانی تر نەدا، دوای ئەوە بڕیاریدا سەرۆكایەتی هەرێم یەكلایی بكاتەوە و یەكسەر كاندیدیشی بۆ دیاریكرد لەگەڵ یەكلایی كردنەوەی كاندیدی پۆستی سەرۆكی حكومەت وەك ئەوەی ئەو مافە بەتەنها هی پارتی بێت بەڵێ ئەو مافە هی پارتیە وەك حیزبی براوەی هەڵبژاردن بەڵام تا هەتا هەتایە ئەو مافە هی پارتی نیە مادام نەیتوانی لەماوەی یاسایی كە (سێ مانگە) حكومەت پێكبهێنێت لایەنەكانی تریش چاوییان لەو مافە پۆشیووە بەتایبەت ئەو ڕێككەوتنە زووەیی كە لەنێوان پارتی و گۆڕان كرا ئەو مافەی لەدەستی یەكێتی و گۆڕان-یش سەندەوە." ئاماژەی بەوەشكردووە  " یەكێتی تا ئێستاش پێی وایە پێویستە بەڕێككەوتن لەگەڵ پارتی حكومەت پێكبهێنرێت بەو ڕێككەوتنەی كە لەگەڵ پارتی كراوە، ئیتر واژۆ بكرێت یا نا ڕێككەوتنەكە كراوە، لەسەرەتای مانگی نیسانەوە تا ئێستا لەسەر پارتی وەستاوە پێكهێنانی حكومەت، واتە ڕێككەوتن بكرێت یا نا هیچ پەیوەندی بە ئێمەوە نیە دواكەوتنی پێكهێنانی حكومەت پەیوەندی بەخودی پارتیەوە هەیە، چونكە لەناوخۆی ئەو حیزبە ڕای جیاواز و كێشە هەیە ئەگەر كێشەی ناوخۆیی پارتی نەبوایە ئەوا دەمێك بوو حكومەت پێكهاتبوو."  

راپۆرتی :  محەمەد رەئوف ئێستا هەرێمی كوردستان جارێكی كە كەوتۆتەوە ناو مشتومڕی شێوازی سیستمی حوكمرانیەكەی لە نێوان شێوازی سیستمی سەرۆكایەتی یان پەرلەمانی، پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ ئەم خولە رازی بووە سەرۆكی هەرێم لەناو پەرلەمانەوە هەڵبژێردرێت، ئەو لایەنانەی كە پێشتر خوازیاری سیستمی پەرلەمانی بوون بۆ هەرێم، پێیان وایە بەهێنانی سەرۆك بۆناو پەرلەمان سیستمەكەیان كردووە بە پەرلەمانی، بەڵام هێشتنەوەی دەسەڵاتەكانی سەرۆك بەو شێوەیەی كە پێشتر هەبووە، كۆكنیە لەگەڵ ئەم بۆچونەدا، لەگەڵ ئەوەی دەستور ئەو پرسە یەكلا دەكاتەوە، بەڵام دەسەڵاتە زۆروزەوەندەكانی سەرۆكی هەرێم فۆرمی حوكمرانی لە هەرێمدا بەرەو سەرۆكایەتی كێش دەكات نەك پەرلەمانی.  پرسیاری جەوهەری ئەوەیە سیستمی پەرلەمانی چی كاریگەریەكی لەسەر ژیانی سیاسی و حوكمرانی هەرێم دروست دەكات؟, ئەگەر سیستمەكە سەرۆكایەتی بێت چی كاریگەریەكی دەبێت؟ لە نێوان پەرلەمانیی و سەرۆكایەتییدا  ژینگەی سیاسی و كۆمەڵایەتی جۆر و شێوازی سیستمی حوكمڕانی وڵات دیاریدەكات شیكردنەوەی جۆرەكانی سیستمی حوكمڕانیش باشی‌و خراپی سیستمەكە بۆ هەرێمی كوردستان روندەكاتەوە, بەتایبەتیش سیستمی پەرلەمانی و سەرۆكایەتی و نیمچە سەرۆكایەتی، لە سیستمی پەرلەمانیدا تیایدا دەسەڵات لە پەرلەمانەوە دیاریدەكرێت و حیزبی براوە لە پەرلەماندا كابینەی حكومەتی پێدەسپێردرێت سەرۆك دەسەڵاتێكی تەشریفاتی هەیە، لە پەرلەمانەوە هەڵدەبژێردرێت، لە نمونەی وڵاتانی ئیسرائیل و عێراق و بەریتانیاو ئوسترالیا، هەروەها لە سیستمی سەرۆكایەتییدا دەسەڵاتی جێبەجێكردن سەربەخۆیەو ناچێتە ژێر دەسەڵاتی یاسادانان ( پەرلەمانەوە ) واتا دەسەڵاتی جێبەجێكردن دەكەوێتە ژێر دەستی سەرۆكەوەو سەرۆك راستەوخۆ لەلایەن گەلەوە هەڵدەبژێردرێت،  لە نمونەی ئەمریكا. لە سیستمی پەرلەمانیدا حكومەت لە پەرلەمانەوە متمانە وەردەگرێت، پەرلەمان لێپێچینەوەی لێدەكات، متمانەی لێدەسەنێتەوە، سەرۆك لە پەرلەماندا هەڵدەبژێرێت، چاودێری دەزگای راپەڕاندن‌و دەسەڵاتەكان دەكات، یاسا دەردەكات و هەمواردەكاتەوە. هەماهەنگی، هاوسەنگی و چاودێریی دەسەڵاتەكان فەراهەم دەكات ، بەمجۆرە پەرلەمان دەبێتە دەسەڵاتی باڵای گەل. بەڵام لە سیستمی سەرۆكایەتیدا پەرلەمان و سەرۆك لەلایەن گەلەوە هەڵدەبژێردرێن. بۆیە سەرۆك دەسەڵاتی هەرە باڵای راپەڕاندنە. لەهەمان كاتدا سەرۆك مافی ڤیتۆكردنی یاساكانی هەیە. لەم نێوەندەشدا چانسی گروپە ئایینی و ئەتنیكییەكان لەبڕیاردان و بەشداریكردنی دەسەڵات بەرتەسكدەبێتەوە. دەرفەتی سیاسەتكردن و بەشداری لە بڕیاردان بۆ پارتە بچوكەكان نامێنێت. گۆڕەپانەكە بۆ حزبە باڵادەست و خاوەن توانای دارایی، ئابووری و سەربازییەكان دەمێنێتەوە. بەمجۆرە زۆربەی پارتە سیاسییەكان ماڵئاوایی لە سیاسەت دەكەن. گروپە ئەتنیكی و ئاینییەكان لەژێر ویژدانی سەرۆكدا دەمێننەوە. بۆ روونكردنەوەی زیاتری سیستمی پەرلەمانی و سەرۆكایەتی  پشت بە چەند توێژینەوەیەكی ئەكادیمی دەبەستین بەتایبەتیش هەڵسەنگاندنی دۆخی وڵاتەكان لەگەڵ ئەو سیستمەی دەگۆنجێت، كە ئایا دۆخی هەرێمی كوردستان  لەگەڵ چی سیستمێكدا دەگونجێت،. توێژینەوەیەك كە لەلایەن پرۆفیسۆر ( ئەلفرێد  ستێپان  (Alfred Stepan)) پسپۆری بواری دیموكراتیزەكردن لە زانكۆی كۆڵۆمبیاو پرۆفیسۆر ( سیندی سكاچ  (Cindy Skach) ) پسپۆری بواری بەراوردكاری دەستوریی لە زانكۆی هارڤارد ئەنجامدراوە.  ئەم دوو پرۆفیسۆرە بەراوردێكیان لە نێوان سیستمی پەرلەمانی و سەرۆكایەتی كردووە لەسەر بنەمای ئەزمونی وڵاتانی جیهان مەبەستی توێژینەوەكەشیان رێنماییكردنی ئەو وڵاتانەیە كە تازە رزگاریان بووەو بەرەو دیموكراسی هەنگاودەنێن، بۆ سود وەرگرتن لە سیستمی حوكمرانی .   لە نێوان ساڵانی 1979 تا 1989 تەنها 43 وڵاتی دیموكراسی هەبوون لەو 43 وڵاتە 34 وڵاتیان سیستمی حوكمڕانیان پەرلەمانی دیموكراسی  و 5 وڵاتیشیان سەرۆكایەتی بوون ، لە 34 وڵاتەكەی كە سیستمیان پەرلەمانی بوو 3 تا 11 حیزب چالاكی سیاسیان هەبوو بەڵام لە 5 وڵاتی سیستمی سەرۆكایەتیەكەدا تەنها 2 بۆ 3 حزبی سیاسی لە كێبركێدا بوون، ئەمەش ئەوە دەخاتەروو كە سیستمی پەرلەمانی زیاتر لە سەرۆكایەتی فرە حیزبی بەرهەم دێنێت و قبوڵی دەكات  چانسی حیزبە بچوكەكان زیاتر دەكات بۆ بەشداریكردن لە پەرلەماندا. هاوكات لە نێوان ساڵانی 1973 تا 1989 دا 53 وڵاتی دیكە بەشێوەیەك لە شێوەكان ئەزمونی دیموكراسیان بەخۆوە بینیوە لەو 53 وڵاتە 28 وڵاتیان سیستمی پەرلەمانیان هەڵبژاردووەو 25یان سیستمی سەرۆكایەتیان هەڵبژاردبوو، لەو وڵاتانەی سیستمی سەرۆكایەتیان هەڵبژاردبوو تەنها 5 وڵاتیان واتا 20% یان توانیان بۆ ماوەی 10 ساڵ بە دیموكراسی بمێننەوەو دوای 10 ساڵ لە دیموكراسی هەڵگەڕانەوە ، بەڵام ئەو وڵاتانەی سیستمی پەرلەمانیان وەك مۆدێلێك بۆ خۆبەرێوەبردن هەڵبژاردبوو 17 وڵاتیان واتا 61% یان بۆ ماوەی 10 ساڵ بە دیموكراسی مانەوە، بەو پێیەش بەردەوامبوونی پەیڕەوكردنی دیموكراسی لە سیستمە پەرلەمانیەكاندا 3 ئەوەندەی سیستمە سەرۆكایەتیەكانە.   هەر بەپێی توێژینەوەكە لە دوای جەنگی دووەمی جیهانی لە نێوان ساڵانی 1945 تا 1979 ئەو وڵاتانەی لەژێر كۆلۆنیالیزم رزگاریان بوو دوای سەربەخۆبوونیان 41 وڵاتیان سیستمی پەرلەمانی پەیڕەوكردوو 36 وڵاتیان سیستمی سەرۆكایەتی هەڵبژارد ، لەو 41 وڵاتەی كە سیستمی پەرلەمانیان هەڵبژارد 15 وڵاتیان واتا لە 36% بە فیعلی بوون بە وڵاتی دیموكراسی، بەڵام ئەو 36 وڵاتەی سیستمی سەرۆكایەتیان هەڵبژاردبوو یەك دەوڵەتیان نەبوونە بە وڵاتی دیموكراسی، توێژینەوەكە گەیشتوەتە ئەو بڕوایەی كە سیستمی پەرلەمانی چانسی گەشەكردنی بۆ دیموكراسی زۆر زیاترە لە سیستمی سەرۆكایەتی، هاوكات لە توێژینەوەكەدا گەیشتوونەتە ئەو بڕوایەی  كە ئەگەری كودەتای سەربازی لەو وڵاتانەی سیستمی سەرۆكایەتیان هەڵبژاردبوو، دوو ئەوەندە زیاتر بوو لەو وڵاتانەی كە سیستمی پەرلەمانیان پەیرەو دەكرد.. ئەم توێژینەوەیە بەوردی رۆشنایی دەخاتە بەردەم گەلی كوردستان بۆ هەڵبژاردنی سیستمی حوكمڕانیەكەی كە سەرۆكایەتی بێت یان پەرلەمانی.. بەو پێیەش هەرێمی كوردستان كە دەچێتە چوارچێوەی وڵاتە تازە گەشەكردووەكانەوەو بە قۆناغێكی راگوزەری سیاسییدا تێپەڕدەبێت، سیستمی پەرلەمانی تا ئاستێك گونجاوترە لە سیستمی سەرۆكایەتی بەو پێیەی لە وڵاتە رۆژهەڵاتیەكاندا سەرۆك بەهۆی بارودۆخی كۆمەڵایەتی و سیاسیەوە دەبێتە سەنتەری بڕیاردان و تەواوی دەسەڵاتەكان لای ئەو كۆدەبێتەوەو لەوێشەوە بەرەو تاكڕەوی‌و دیكتاتۆری هەنگاودەنێت.  وڵات لە سایەی سیستمی سەرۆكایەتیدا ئەگەرچی شارەزایان ئاماژەبەوەدەكەن لە سیستمی پەرلەمانیدا چانسی گەشەكردنی دیموكراسی و مەدەنی و فرە حیزبی زیاترە, بەڵام لە سیستمی سەرۆكایەتیشدا ئەو چانسە فەراهەم دەبێت لە نمونەی ئەمریكا بەڵام بارودۆخی شەڕو شۆڕش و نائارامی كاریگەری هەیە لەسەر سیستمەكە بۆیە بە بڕوای شارەزایان بۆ ئەو وڵاتانەی كە لە دۆخی جەنگ و نائارامی و راگوزەریدان سیستمی پەرلەمانی گونجاوترە بەوەی چانسی گەشەكردنی دیموكراسی و فرەحیزبی زیاتر دەكات، بە پێچەوانەشەوە سیستمی سەرۆكایەتی چانسی تاكڕەوی و دیكتاتۆری زیاتر دەكات، بەو پێیەی تەواوی ئەو وڵاتانەی كە بەر بەهاری عەرەبی كەوتن و شۆڕش و راپەڕینیان تێدا بوو سیستمەكەیان سەرۆكایەتی بوو.  هەرچەندە ئەو سەرۆكانە هەموویان لە هەناوی شۆڕشەوە هاتونەتە دەرەوەو بە بیانووی شۆڕشگێڕییەوە هەنگاویان بۆ دیكتاتۆری‌و قۆرخكردنی دەسەڵات ناوە، زۆرینەی ئەو وڵاتانەی لە رێگەی شۆڕشەوە رزگاربوون و دەوڵەتیان دروست كردووە بە تونێلی دیكتاتۆریدا رۆیشتوون یاخود بونەتە دیكتاتۆر. چەند نمونەیەك: یەكەم: لە میسر حوسنی موبارەك لە 1981 -2011 سەرۆك بوو واتا 30 ساڵ سەرەڕای ئەوەی هەمواری دەستوری بۆ كرا بۆئەوەی بەردەوام بێت لە خولی سەرۆكایەتی لە دوایین هەڵبژاردندا لە 2014 دا  88.7% دەنگی بەدەستهێنا، میسر كە سیستمە حوكمڕانییەكەی كۆماریی سەرۆكایەتییە لە سەردەمی موبارەكدا تەواوی دەسەڵاتەكان لەلای سەرۆك بوون، بۆیە سیستمەكە بەرەو دیكتاتۆری هەنگاوی نا.  دووەم: لە تونس زینولعابدین بن عەلی لە 1987 – 2011 واتا بۆ ماوەی 24 ساڵ سەرۆكایەتی كردو دەستوریشی هەمواركرد بۆئەوەی لە دەسەڵاتدا بمێنێتەوەو خۆی هەڵبژێرێتەوە‌و لە دواین هەڵبژاردنیدا لە 2009دا 89.6%ی دەنگەكانی بەدەستهێنا, ئەگەر راپەرینی خەڵك نەبوایە هەرگیز دەستبەرداری كورسییەكەی نەدەبوو، تونس كە سیستمی حوكمڕانییەكەی كۆماری بوو, بووە رژێمێكی دیكتاتۆری . سێیەم: عەلی عەبدوڵا ساڵح  لە ساڵی 1990 – 2012 سەرۆكی یەمەن بوو بۆ ماوەی 22 ساڵ سەرۆك بوو لە هەوڵا بوو بۆ خولی دیكەش خۆی كاندید بكاتەوەو لەسەر كورسی دەسەڵات دابنیشێتەوە, لە دواین خولی هەڵبژاردندا لە 2006 دا 77%ی دەنگەكانی بەدەستهێنا، ئەم وڵاتەش نمونەیەكی سیستمی سەرۆكایەتی بوو. چوارەم: بەشار ئەسەد، سەرۆكی سوریا لە 2000 ەوە سەرۆكە تا ئێستا واتا ماوەی 19 ساڵ و دەستوری هەمواركردەوە بۆئەوەی بەردەوام بێت لە دەسەڵات، لە دوایین هەڵبژاردندا لە 2014 دا  88.7% دەنگەكانی بەدەستهێناو چاوەڕوانیش ناكرێت بە ئاسانی  دەستبەرداری كورسی سەرۆكایەتی بێت. سیستمی سەرۆكایەتی لەناو وڵاتانی رۆژهەڵات هەمیشە بەرەو دیكتاتۆری هەناوی ناوەو دیكتاتۆری بەرهەمهێناوە، بۆیە دۆخی سیاسی و كۆمەڵایەتی هەرێمی كوردستانیش زۆر باشتر نیە لە دۆخی ئەو وڵاتانە لەبەرئەوە سیستمی سەرۆكایەتی یان نیمچە سەرۆكایەتی لە هەرێمی كوردستان سەرۆك بەهۆی زۆری دەسەڵاتەكانیەوە بەرەو دیكتاتۆری و تاكڕەوی كێش دەكات‌و وادەكات سەرۆك دەستبەرداری كورسییەكەی نەبێت.  خۆ ئەگەر سیستمە سیاسییەكەی هەرێم بەتەواوی بكرێتە پەرلەمانی بەڵام سەرۆك ئەو هەموو دەسەڵاتەی هەبێت كە ئێستا بۆی دیاریكراوە ئەوا راستەوخۆ سیستمەكە دەبێتە سەرۆكایەتی بەو پێیەی سەرۆكی هەرێم فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكان و دەسەڵاتی باڵای جێبەجێكردنە، واتا تەواوی دەسەڵاتی وەزارەتی ناوخۆ‌و پێشمەرگەو ئاسایش‌و هەموو هێزە چەكدارەكان لەگەڵ تەواوی دەسەڵاتی حكومەت و جێبەجێكردنی هەیە تەنها ئەم دوو دەسەڵاتە بەسن بۆئەوەی سیستمەكە بكاتە سەرۆكایەتی .  ئەمە سەرەرای ئەوەی سیستمی سەرۆكایەتی لە هەرێم پێچەوانەی سیستمی عێراق دەبێت كە پەرلەمانیە و پێچەوانەی دەستوری عێراق دەبێت كە دەڵێت "نابێت هیچ بڕگەو یاسایەك دەربچێت پێچەوانەی دەستوری عێراق بێت"، لەگەڵ ئەوەشدا ئەگەر سیستمی هەرێم بە تەواوی ببێتە پەرلەمانی ئەوا سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان وەكو دەزگایەكی دەستووریی هەرێم سەربەخۆیی خۆی دەپارێزێت‌و ناچێتە ژێرباری حوكمە رۆتین‌و ئیدارییەكانی حكومەتی ناوەندەوە. بەڵام لە سیستمی سەرۆكایەتیدا پێچەوانەی ئەمەیە، سەرۆك وەكو تاكە دەزگای راپەڕاندن دەبێتە لایەنی پەیوەنداریداری كارە رۆتین‌و ئیدارییەكانی حكومەتی بەغدا. لەڕووی سەروەری‌و سیاسەتی نەتەوەییشەوە ئیرادەی گەلی كوردستان دەبێتە پاشكۆی حكومەتی ناوەندی بەغدا.  

درەو میدیا:  عەبدولڕەزاق شەریف رایدەگەیەنێت" بەلاڕێدابردنی بزوتنەوەی گۆڕان‌و دوركەوتنەوەی لە گشت پرەنسیپەكانی نەوشیروان مستەفا‌و دژایەتیكردنی كەسایەتی‌و ژیان‌و تێكۆشان‌و بیرو روانینە سیاسییەكانی ئەو زاتە"  ئەو ئەندامەی جڤاتی نیشتیمانی بزوتنەوەی گۆڕان كە ئەمرۆ لەلایەن خانەی راپەڕاندنی بزوتنەوەی گۆڕانەوە لە ریزەكانی ئەو بزوتنەوەیە دورخرایەوە دەڵێت" لەناو بزوتنەوەی گۆڕان برەودراوە بە گەندەڵی مالی‌و ئیداری‌و ئەخلاقی‌و گلان لە سەفەقاتی بازرگانی بەدگومان‌و ناڕون". ئەمەش دەقی روونکردنەوەکەیە: رونكردنەوەیەك لە (عەبدولڕەزاق شەریف)ەوە بێ رەچاوكردنی گشت پرەنسیپە دەستوری‌و یاساییەكان، گشت عورفە سیاسی‌و كۆمەڵایەتی‌و ئەخلاقییەكان، دوای كۆتایی كۆبونەوەی جڤاتی نیشتمانی لە ئێوارەی 28/4 دا، بەیانی رۆژی دواتر وەكو هەر هاوڵاتییەك هەواڵی دورخستنەوەم لە بزوتنەوەی گۆڕان لە راگەیاندنەكانەوە بیست. ئەوەی لەمڕۆدا پێویستی وتن بێت، تەنیا ئەم خاڵانەیە‌و لە ئایندەیەكی نزیكدا، بۆ هەریەكە لەوانە بەبەڵگەوە درێژەو وردەكاری دەخەمەڕو. یەكەم: بەلاڕێدابردنی بزوتنەوەی گۆڕان‌و دوركەوتنەوەی لە گشت پرەنسیپەكانی نەوشیروان مستەفا‌و دژایەتیكردنی كەسایەتی‌و ژیان‌و تێكۆشان‌و بیرو روانینە سیاسییەكانی ئەو زاتە. دووەم: برەوپێدانی گەندەڵی مالی‌و ئیداری‌و ئەخلاقی‌و گلان لە سەفەقاتی بازرگانی بەدگومان‌و ناڕون. سێیەم: نەمانی سادەترین پابەندبون بە كاری دەستوری‌و رێكخراوەیی‌و عورف‌و ئەخلاقی سیاسی‌و هاوڕێیەتی، لەبری كاركردن بە گیانی كۆنەقین‌و پاراستنی بەرژەوەندی تاك‌و گروپی جیاجیا. بەندە لە تەمەنی كاری سیاسی خۆمدا، لەچوارچێوەی پەیڕەو و دەستوری رێكخراوەیدا، هەمیشە بە ئەركی خۆمەوە پابەندبوم‌و لە هەر ئۆرگانێكدا كارم كردبێت، بەگژ دیاردە دزێو‌و ناشیرینەكاندا چومەتەوە‌و باجەكەشیم داوە، ئەو بڕیارەی گروپێكی خانەی راپەڕاندنیش كاردانەوەی هەڵوێستەكانم بوە‌و شانازی پێوە دەكەم، چونكە دوای مردنی نەوشیروان مستەفا، ئەو ئەركەی سەرشانی خۆم‌و هاوڕێكانم قورستر بوە، نە یەكەم كەس‌و نە دوا كەس دەبم لەو بەگژاچونەوە‌و تەسفیەكردنە. پرۆفایل: عەبدولڕەزاق شەریف لە دایکبووی شاری سلێمانییەو پێشمەرگەی دێرینەو پێش پەیوەندیکردنی بە بزوتنەوەی گۆڕانەوە بەرپرسی راگەیاندنی مەکتەبی سیاسی یەکێتی بووەو  ساڵی 2015 بە بڕیاری نەوشیروان مستەفا رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان وەك بەرپرسی دەزگاكانی راگەیاندنی بزوتنەوەی گۆڕان دانرا:  

درەو میدیا: نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران دەڵێت" تاك بەتاكی لایەنە سیاسیەكانی هەرێم پەیوەندییان لەگەڵ ئێران هەیە،،"ئەسڵەن " حكومەتی هەرێم لەدەرەوەی ئەو پەیوەندییانەیە " دەشڵێت"ئەو پەیوەندییە بەهێزەی لەدوای ڕیفراندۆم لەنێوان ئێران و پارتی دیموكراتی كوردستان هەیە ئەگەر لە پەیوەندی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و ئێران زیاتر نەبێت كەمتر نیە" نازم دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە كۆماری ئیسلامی ئێران بەدەنگی ئەمریكای راگەیاندووە"  پەیامەكانی ئێران بۆ لایەنە سیاسیەكانی هەرێمی كوردستان بۆ هەرچی زووە پێكهێنانی حكومەتی نوێی هەرێمە بەشێوەی ناڕاستەوخۆ بووە لەم ڕوەوە لەبابەتی پێكهێنانی حكومەت بەپێی ئەوەی پارتی حیزبی براوەی هەڵبژاردنە، ئێران بەپلەی یەكەم لەپارتیەوە دەستی پێكردووە بۆ پەیوەندی كردن بەڵام نە هی پارتی كەمترە لە یەكێتی نە پەیوەندی یەكێتی لەگەڵ ئێران لە هی پارتی زۆرترە، " بەداخەوە هەمیشە " فۆكس-ەكە" لەسەر یەكێتیە ئەگەرنا ئەو پەیوەندییە بەهێزەی لەدوای ڕیفراندۆم لەنێوان ئێران و پارتی دیموكراتی كوردستان هەیە ئەگەر لە پەیوەندی یەكێتی و ئێران زیاتر نەبێت كەمتر نیە، هەروەها لەگەڵ گۆڕاندا وەهەموو لایەنە سیاسیەكانی هەرێمی كوردستان هەرچی "تۆ ناوی دەهێنی" هەرچی ناوی هەیە هەمووی لەپەیوەندیدایە لەگەڵ كۆماری ئیسلامی ئێران، دەشڵێت" هەردوولایان (كۆماری ئیسلامی و لایەنە سیاسیەكانی هەرێمی كوردستانی عیراق) هەوڵدەدەن پەیوەندییان لەگەڵ یەكتر هەبێت، ئەگەر یەكێتی، یا پارتی، زەحمەتكێشان،گۆڕان، یا هەركام لەو لایەنانەی كەهەیە خۆیان قبوڵیان نەبێت ئێران دەتوانێت بچێتە لایان؟" سەبارەت بە دەستوەردانی ئێران لە پێكهێنانی كابینەی نۆیەمدا نازم دەباغ " من پێم وانیە ئێران ڕاستەوخۆ دەستی وەردابێتە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم بەڵام وەك وڵاتێكی دراوسێ پێی خۆشە سەقامگیری لەهەرێم و عیراق هەبێت وە تەبایی لەنێوان لایەنە سیاسیەكاندا هەبێت، بۆیە ناڕاستەوخۆ پەیامەكانی ئەوەی تێدایە هەرچی زوترە ئارامی و ڕێككەوتن دروست بێت لەقازانجی هەموو لایەكدایە ڕاستەوخۆ نەبووە بەڵام پەیوەندی لەگەڵ لایەنە سیاسیەكان خوێندنەوەی من ئەوەبووە بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ بووە." هەروەها وتی" لەبابەتی پێكهێنانی حكومەت بەپێی ئەوەی پارتی حیزبی براوەی هەڵبژاردنە، ئێران بەپلەی یەكەم لەپارتیەوە دەستی پێكردووە بۆ پەیوەندی كردن بەڵام نە هی پارتی كەمترە لە یەكێتی نە پەیوەندی یەكێتی لەگەڵ ئێران لە هی پارتی زۆرترە، وەهەموو لایەنە سیاسیەكانی هەرێمی كوردستان هەرچی "تۆ ناوی دەهێنی" هەرچی ناوی هەیە هەمووی لەپەیوەندیدایە لەگەڵ كۆماری ئیسلامی ئێران." سەبارەت بەوەی ئەو لایەنە سیاسیانەی هەرێم خۆیان هەوڵی پەیوەندی دەدەن لەگەڵ ئێران یا ئێران خۆی هەوڵدەدات پەیوەمدی بەو لایەنانەوە بكات؟ نازم دەباغ وتی" هەردوولایان هەوڵدەدەن، ئەگەر یەكێتی، یا پارتی،زەحمەتكێشان،گۆڕان، یا هەركام لەو لایەنانەی كەهەیە خۆیان قبوڵیان نەبێت ئێران دەتوانێت بچێتە لایان."  كە ئایا لەدەرەوەی نوێنەرایەتی حكومەتی هەرێم لایەنە سیاسیەكانی هەرێمی كوردستانی عیراق بەجیا پەیوەندییان لەگەڵ ئێران هەیە؟ نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران وتی" نەك لەدەرەوە "ئەسڵەن " حكومەتی هەرێمی كوردستان لەدەرەوەی ئەو پەیوەندییەی لایەنە سیاسیەكانی هەرێمە لەگەڵ كۆماری ئیسلامی ئێران، واتە لایەنە سیاسیەكان پەیوەندی "ئەساس-ین" لەناو نوێنەرایەتی حكومەتی هەرێمی كوردستان."    

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- نامیق رەسوڵ- محەمەد رەئوف بزوتنەوەی گۆڕان دواجار بە زیادكردنی جێگرێكی تر بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم قایل بوو، بەبێ ئەوەی هیچ یەكێك لە مەرجەكانی خۆی بەسەر پارتیدا بسەپێنێت، عەلی حەمەساڵح لێدوانی لێ قەدەغەكراو ئەندامێكی جڤاتیش باسی "راوێژكاری چینی" دەكات. ئەمڕۆ لە گردی زەرگەتە لە شاری سلێمانی، جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان كۆبووەوە، كە بەرزترین دەسەڵاتی بڕیاردانە لەناو ئەو حزبەدا. دانیشتنەكەی جڤاتی نیشتمانی تایبەت بوو بە دوو تەوەری سەرەكی: تەوەری یەكەم: پرسی زیادكردنی جێگرێكی تر بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم. تەوەری دووەم: دانانی میكانیزمی دیاریكردنی كاندیدەكانی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ پڕكردنەوەی پۆستەكانی بزوتنەوەكە لە كابینەی نوێی حكومەتدا. دوو كۆبونەوەی نهێنی ! دوای كۆبونەوەی جڤاتی نیشتمانی، شۆڕش حاجی وتەبێژی بزوتنەوەی گۆڕان لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا ئاشكرایكرد، هەفتەی رابردوو، دوور لە چاوی كامیراكان، وەفدی دانوستانكاری بزوتنەوەی گۆڕان‌و پارتی دیموكراتی كوردستان دووجار كۆبونەوەیان كردووە. شۆڕش حاجی وردەكاری ناوەڕۆكی ئەو دوو كۆبونەوە نهێنییەی باسنەكرد، بەڵام ئاماژەی بەوەكرد، كۆبونەوەی ئەمڕۆی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان لەبەر رۆشنای ئەو دوو كۆبونەوە نهێنییەدا بووە كە هەفتەی رابردوو بەڕێوەچوون. جڤات بڕیاریدا ! سەرچاوەیەكی ئاگادار لە كۆبونەوەی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان بە (درەو میدیا)ی راگەیاند، لە كۆبونەوەكەی ئەمڕۆدا بەزۆرینەی دەنگ جڤات رەزامەندی دەربڕیوە لەسەر زیادكردنی جێگرێكی تر بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێمی كوردستان. (درەو میدیا) زانیویەتی، جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان لەبەرامبەر یەكخستنی هێزەكانی (70)ی یەكێتی‌و (80)ی پارتی رەزامەندی دەربڕیوە لەسەر زیادكردنی جێگرێكی یەكێتی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم. ئەمە لەكاتێكدایە پێشتر بزوتنەوەی گۆڕان چەند پێشنیازێكی خستە بەردەم پارتی وەكو مەرج بۆ قایلبوون بە زیادكردنی جێگرێكی تر بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم، پێشنیازەكانی پێشووی گۆڕان ئەمانە بوون: • وەزارەتی پێشمەرگە یان ناوخۆ بدرێت بە بزوتنەوەی گۆڕان، لەبەرامبەر وەرگرتنی یەكێك لەو دوو پۆستە گۆڕان ئامادەیە دەستبەرداری پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم ببێت. • دەستەیەكی تر بە بزوتنەوەی گۆڕان بدرێت، لەم حاڵەتەدا بزوتنەوەی گۆڕان پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم وەردەگرێت‌و قایل دەبێت بەوەی جێگرەكەی تری سەرۆكی هەرێم لای یەكێتی بێت.  • پۆستی "یاریدەدەر"ی سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری چاكسازی كە بەر گۆڕان كەوتووە، بكرێت بە پۆستی "جێگر"ی سەرۆكی حكومەت، واتە هاوشێوەی سەرۆكی هەرێم، پۆستی سەرۆكی حكومەتیش دوو جێگری هەبێت‌و لە هەردوو پۆستەكەدا گۆڕان‌و یەكێتی هەریەكەیان جێگرێكیان هەبێت.  پێدەچێت پارتی هیچ یەكێك لەم پێشنیازانەی گۆڕانی پەسەند نەكردبێت، بۆیە گۆڕان ئەم مەرجە نوێیەی خستوەتەڕوو، واتە مەرجی یەكخستنی هێزەكانی (70)‌و (80)، لەكاتێكدا دەزانێت ئێستا هەوڵێكی ناوخۆیی‌و دەرەكی هەیە بۆ یەكخستی هێزەكانی پێشمەرگە، رەنگە گۆڕان لەڕێگەی دەستبردن بۆ ئەم بابەتە وەكو مەرج بۆ زیادكردنی جێگرێك بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم، بیەوێت لەداهاتوودا دەستكەوتی یەكخستنی هێزەكان بكات بە هی خۆی. بەپێی یاسا تا ئەم ساتە، سەرۆكی هەرێم یەك جێگری هەیە‌و پارتی دەیەوێت لە هەمواری نوێی یاسای سەرۆكایەتی هەرێمدا جێگرێكی تر زیادبكات، بەتایبەتی دوای رەزامەندی بزوتنەوەی گۆڕان. پارتی كە براوەی یەكەمی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانە، لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان رێككەوتنی كرد كە پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم لای گۆڕان بێت، دواتر لەگەڵ یەكێتیش رێككەوتنی كرد جێگرێكی تر بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم زیاد بكرێت‌و بە یەكێتی بدرێت.  گۆڕان لەسەرەتاوە ناڕازی بوو لە زیادكردنی جێگرێكی تر بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم، چونكە پێیوابوو جێگری سەرۆكی هەرێم یەك دەسەڵاتی گرنگی هەیە كە دەسەڵاتی جێگری سەرۆكی گشتی هێزی پێشمەرگەی كوردستانە، ئەگەر جێگرێك لە سەرۆكایەتی بۆ یەكێتی زیادبكرێت، ئەو دەسەڵاتە دەكەوێتە لای یەكێتی‌و جێگرەكەی گۆڕان هیچ دەسەڵاتێكی نامێنێت. لیژنەی كاندیدەكان  بەمدواییە لیژنەی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ یەكلاكردنەوەی كاندیدی پۆستە حكومییەكان، دەستبەكاربوو، لیژنەكە یەكەم كۆبونەوەی خۆی بەسەرپەرشتی عومەر سەید عەلی رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان ئەنجامدا. ئەندامانی لیژنەكە لە سەرەتاوە بریتی بوون لەم كەسانە: •    سەفین مەلاقەرە •     مستەفا سەلیم  •    محەمەد شوانی •     چۆمان عەلی •    دەرباز محەمەد •    شێخ كامیل پێنجوێنی •    ئاكۆ وەهبی •    سنور قادر كۆكۆیی •    لیوا جەلال (درەو میدیا) زانیویەتی، لە كۆبونەوەی ئەمڕۆی جڤاتی نیشتمانیدا، گۆڕانكاری لە لیژنەی تایبەت بە یەكلاكردنەوەی كاندیدەكان كراوە‌و گۆڕانكارییەكانیش ئەمانەن: •    زیادكردنی (4) ئەندامی نوێ بۆ لیژنەكە، زیادكراوەكان بریتین لە (بایەزید حەسەن، هێمن شێخانی، ئاسۆ رەحیم، فوئاد جەمال)، پێشنیازكراوە (عومەر سەید عەلی رێكخەری بزوتنەوەكە)ش لە لیژنەكەدا بێت. •    لابردنی نوێنەری ژوری یاسایی بزوتنەوەكە لەناو لیژنەكەدا (چۆمان عەلی)، بەهانەی لابردنی ئەم نوێنەرە لە لیژنەكە ئەوە بووە" ژوری یاسایی بزوتنەوەكە خۆی تەماشای تانە‌و پەڵپی كاندیدەكان دەكات‌و نابێت خۆی نوێنەر بێت لە لیژنەكەدا". •    لە كۆبونەوەی ئەمڕۆدا مشتومڕ‌و ناڕەزایەتی لەسەر هەندێك ناو هەبوو لە لیژنەكەدا، لەوانە ناوی هەریەكە لە (دەرباز محەمەد)‌و (سنور قادر كۆكۆیی)، بەڵام ناڕەزایەتییەكان نەگەیشتە ئاستی ئەوەی ئەو دوو كەسە لە لیژنەكە دوربخرێنەوە. كێ بڕیار لەسەر كاندیدەكان دەكات ؟ بەپێی ئەوەی لە كۆبونەوەی جڤاتی نیشتمانیدا رێككەوتنی لەسەر كراوە، لیژنەی تایبەت بە یەكلاكردنەوەی كاندیدەكان، دەبێت بۆ هەر پۆستێك كە لە حكومەت بەر گۆڕان كەوتووە ناوی (5) كاندید بخاتەبەردەم جڤاتی نیشتمانی، تاوەكو جڤات بە دەنگدان یەكێك لە كاندیدەكان پەسەند بكات. لێدوانی لێ قەدەغە دەكرێت ! لە كۆبونەوەی ئەمڕۆ جڤاتی نیشتمانیدا، رێكخەری گشتی‌و بەشێك لە ئەندامانی جڤات ناڕازیبوونی خۆیان لە لێدوانە زۆرەكانی عەلی حەمەساڵح سەرۆكی فراكسیۆنی بزوتنەوەكەیان‌و ئەندامی جڤات، بۆ میدیاكان دەربڕیوە. لەبەرامبەر ناڕەزایەتییەكاندا، عەلی حەمەساڵح وتویەتی" من بۆ بەرگری لە بزوتنەوەی گۆڕان قسە بۆ میدیاكان دەكەم، بەڵام چیتر بەرگری ناكەم"، عومەر سەید عەلی رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان پێی وتووە" تا شەش مانگی تر نابێت هیچ قسەیەك بكەیت".  راوێژكارێكی چینی ! هەر لە كۆبونەوەی جڤاتی نیشتمانیدا، یەكێك لە ئەندامانی جڤات رەخنەی لە عومەر سەید عەلی رێكخەری بزوتنەوەكەی گرتووە‌و وتویەتی" رێكخەری گشتی راوێژكاری هەیە زانیاری ناڕاستی پێدەدات، ئەو راوێژكارە چینییە‌و  ئەگەر پۆستی پێنەدرێت واز لە گۆڕان دەهێنێت"، لە زمانی میللی كوردیدا دەستەواژەی "چینی" بۆ كەلوپەلێك بەكاردەهێنرێت كە كوالیتییەكەی خراپ بێت.

راپۆرت: محەمەد رەئوف جارێكی تر دەنگۆی یەكخستنی هێزی پێشمەرگەی كوردستان دروستبووەتەوە، بەشێكی ئەم دەنگۆ نوێیە، پەیوەندی بە فشاری پارتی دیموكراتی كوردستانەوە هەیە. پارتی دەیەوێت لە كابینەی نوێی حكومەتدا تەواوی هێزەكانی پێشمەرگە لەژێر كۆنترۆڵی سەرۆكی حكومەتی هەرێمدا بێت‌و بەشێكی تری دەنگۆكەش پەیوەندی بە فشاری نێودەوڵەتییەوە هەیە، ئێستا هەوڵێكی (ئەمریكا، بەریتانیا، ئەڵمانیا) لەئارادایە بۆ یەكخستنی هێزی پێشمەرگەی كوردستان.  بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، فراكسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی كوردستان لەڕێگەی پڕۆژەیاسایەكەوە دەیەوێت كۆدەنگی دروست بكات، بۆ یەكخستنەوەی یەكەكانی (70و 80)ی هێزی پێشمەرگە، بەڵام پێناچێت ئەو هەنگاوەی پارتی بەئاسانی لای یەكێتی تێپەڕێت، چونكە یەكێتی پێیوایە پارتی بەم هەنگاوەی دەیەوێت هێزی پێشمەرگە لەدەستی ئەو دەربهێنێت.  بەڵام هاوپەیمانی نێودەوڵەتی كە ئەمریكا سەرۆكایەتی دەكات، دەیەوێت لەڕێگەی چاكسازی‌و پشتیوانی ماددی‌و لۆجستییەوە هێزەكانی پێشمەرگە یەكبخات. پرۆژەكەی هاوپەیمانان ! لە شوباتی 2017ەوە وەزارەتی پێشمەرگە بە پاڵپشتی راوێژكارانی سەربازی (بەریتانیا، ئەمەریكاو ئەڵمانیا) دەستیكردوە بە پرۆگرامی چاكسازیی‌و رێكخستنەوەی هێزەكانی پێشمەرگە، پرۆژەكە خۆی لە (35) خاڵدا دەبینێتەوە‌و ناوی لێنراوە "پێشمەرگە لە ئایندەدا". تائێستا (5) خاڵی پرۆژەكە جێبەجێكراون، كە ئەمانەن: •    پرۆژەی ستراتیژی بەرگریی سەربازی •    كارنامەی هێزی پێشمەرگە •    بە ئەلیكترۆنیكردنی موچە •    هەماهەنگی وەزارەتی پێشمەرگە لەگەڵ وەزارەتی بەرگریی عێراق •    یاساو بڕیارەكانی وەزارەتی پێشمەرگە هاوپەیمانان دەیانەوێت لەرێگەی ئەم پرۆژەیەوە هێزی پێشمەرگەی كوردستان بكەنە هێزێكی نیزامی‌و بەتەواوی یەكیبخەنەوە، هەوڵەكانیشیان بەردەوامە. هەوڵەكانی یەكخستنەوە لەدوای دروستبوونی حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە لە ساڵی 1992 باس لە یەكخستنی هێزی پێشمەرگە دەكرێت، دوای جەولەكانی شەڕی ناوخۆو لە ساڵی 2005و پێكهێنانی كابینەی پێنجەمی حكومەتی هەرێمەوە هەوڵی یەكخستنەوەی هێزی پێشمەرگە دەدرێت، بەڵام تا ئەمڕۆش هێزە سەربازییەكان لە هەرێمی كوردستان بەسەر یەكەی (70ی یەكێتی‌و 80ی پارتی)دا دابەشبوون، پێشمەرگە ئابوونەی حیزبی دەدەن‌و كادری حیزبی كۆبوونەوەی سیاسییان پێدەكات. بەمدواییە دوو هەوڵی نوێ درا بۆ یەكخستنی هێزەكانی پێشمەرگە: هەوڵی یەكەم/ پەرلەمانی كوردستان لەگەڵ دەستپێكردنی جەنگی دژ بە "داعش"، پەرلەمانی كوردستان بە بریاری ژمارە (19) لە 23ی تەموزی 2014دا تایبەت بە هێزی پێشمەرگەی كوردستانی (21) بڕیاری دەركرد. لە بڕگەی چوارەمی بڕیارەكەی پەرلەماندا هاتووە:" پێویستە لەسەر حكومەتی هەرێم هەموو هێزەكانی پێشمەرگە لەماوەی (6) مانگ لە دەرچوونی ئەم بڕیارەوە لەچوارچێوەی وەزارەتی پێشمەرگەدا وەك هێزێكی نیشتیمانی یەكبخات، بەتایبەتی یەكەكانی (70و 80)ی هێزی پێشمەرگەی كوردستان". واتا بەپێی بڕیارەكە، دوا وادە 23/1/2015 بوو بۆ یەكخستنی هێزی پێشمەرگە، چوار ساڵ بەسەر ئەو وادەیەدا تێپەڕی‌و تائێستا پێشمەرگە یەكنەخراوە.  لە شەڕی دژ بە "داعش"دا كە لە 2014 بۆ 2017 بەردەوام بوو، بەرەكانی جەنگ دابەشبوون بەسەر هێزەكانی یەكێتی‌و پارتیدا، لە خانەقین تا باشوری كەركوك لای هێزەكانی یەكێتی‌و لە رۆژئاوای كەركوك تا شەنگال لای هێزەكانی پارتی بوو، لەبری فەرماندەكانی پێشمەرگە، بەرپرسە حیزبییەكان دەكرانە فەرماندەی میحوەرەكان، لە سنوری یەكێتی (مەحمود سەنگاوی‌و عەبدوڵا بۆرو وەستا رەسوڵ) بەرپرسی میحوەرەكان بوون، لە سنوری پارتیش (كەمال كەركوكی‌و سیروان بارزانی‌و عارف تەیفور) بەرپرسی میحوەر بوون.    هەوڵی دووەم/ سەرۆكی هەرێم سەرۆكی ئەوكاتی هەرێمی كوردستان (مەسعود بارزانی)، لە رۆ    ژی 14ی كانونی یەكەمی 2014دا (7) بڕیاری دەركرد بەمەبەستی یەكخستنەوەی هێزی پێشمەرگەی كوردستان. لە خاڵی چوارەمدا ئاماژە بەوەكراوە:" پێویستە هەرچی زووترە هێزی پێشمەرگەی كوردستان بە رێكوپێكی یەكبخرێتەوە. بەشێوەیەك كە نابێ حزبایەتی تێدا بێت". لە خاڵی حەوتەمی بڕیارەكەشیدا ئەوە خراوەتەڕوو" هەر هێزێك لە دەرەوەی وەزارەت هەبێت، بەنایاسایی دەژمێردرێت‌و كەس بۆی نییە هێزی تازە لە دەرەوەی وەزارەت دروست بكات"، سەبارەت بە كاری حیزبایەتیش لەناو هێزەكاندا، لە خاڵی یەكەمدا ئاماژە بەوە كراوە" بەهیچ جۆرێك كاری رێكخستن‌و حزبایەتی لەناو وەزارەت ناكرێت‌و ئەو كەسەی بیەوێت لەناو وەزارەت حزبایەتی بكات، با دەست لەكاربكێشێتەوەو بگەڕێتەوە بۆ لای حزبەكەی خۆی"، بەڵام تەواوی بڕیارەكانی جێبەجێنەكراون، هێزی پێشمەرگە یەكنەخراوەیەوە، زۆرترین هێزەكانی یەكێتی‌و پارتی لەدەرەوەی وەزارەتی پێشمەرگەدان، تا ئەمڕۆ بەبەردەوامی لەناو هێزی پێشمەرگەدا حیزبایەتی دەكرێت‌و بە فەرمانی سەركردە حیزبیەكان هێزەكان دەجوڵێن، واتا تەواوی بڕیارەكانی مەسعود بارزانی لەلایەن یەكێتی‌و پارتییەوە پێشێلكراو سەرۆكی ئەوكاتی هەرێمیش بەدواداچونی جدی نەكرد بۆ بڕیارەكانی خۆی.    یەكخستن یان تێكەڵكردن ؟ ئەوەی تا ئەمڕۆ باسی لێوە دەكرێت سەبارەت بە یەكخستنی هێزی پێشمەرگەی كوردستان، تێكەڵكردنی هێزەكانی سەربە یەكێتی نیشتیمانی كوردستان‌و پارتی دیموكراتی كوردستانە، واتا یەكخستنەكە تەنها تێكەڵكردنە، واتا هێزەكانی یەكێتی‌و پارتی لەبری ئەوەی بە جیاو لە بەرەو بارەگای جیادابن، دەخرێنە یەك بەرەو لەیەك بارەگادا، بەڵام بە ئینتیمای حیزبی یەكێتی‌و پارتییەوە، ئەم فۆرمە لە یەكخستنەوە، زوو شكست دێنی، چونكە هەركات گرژی لەنێوان یەكێتی‌و پارتیدا دروستبێت، هێزەكان جیادەبنەوە،  ساڵی 1994 هێزی پێشمەرگەی یەكێتی‌و پارتی یەكخرابوو، لەیەك بارەگادابوون، بەڵام كاتێك شەڕی ناوخۆ دروستبوو، لەماوەی نێو كاتژمێردا تەواوی هێزەكە جیابوونەوەو روبەرووی یەكتر بوونەوە. یەكخستنی هێزی پێشمەرگە پێویستی بە دروستكردنی هێزێكی تایبەتە، لەسەر بنەمای ئەكادیمی‌و تەمەن، بەبێ لەبەرچاوگرتنی ئینتیمای حیزبی‌و نەتەوەی جیاواز، دەكرێت وەزارەتی پێشمەرگە لە دروستكردنی ئەو هێزانەوە دەستپێبكات، نەك تێكەڵكردنی هێزی حیزبی.   پێشمەرگە بە ژمارە  ئەگەرچی تائێستا بەرەسمی ژمارەی دروستی هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستان ئاشكرا نەكراوە، بەڵام  بەپێی پرۆژە بودجەی 2013ی هەرێمی كوردستان كە دواین پرۆژە بودجەی حكومەتی هەرێمە، ژمارەی هێزەكانی پێشمەرگە (118هەزارو 642) كەسە.  جەبار یاوەر ئەمینداری گشتی هێزی پێشمەرگەی كوردستان چەندجارێك لە لێدوانی رۆژنامەوانیدا بەتایبەتی بۆ میدیا عێراقییەكان باسی لەوەكردووە" ژمارەی هێزەكانی پێشمەرگە (160 هەزار)ە، بەجۆرێك پێشمەرگەی لیواكان دەگاتە (120) هەزار كەس، بێجگە لە (40) هەزار پێشمەرگەی دیكە كە هێزی یەدەگن، هەروەها (40) هەزار پێشمەرگەی خانەنشین. كۆی گشتی دەگاتە (200) هەزار پێشمەرگە".  بڕبڕەی پشتی وەزارەتی پێشمەرگە هێزەكانی (70‌و 80)ە، كە بەهەردوكیان (114 هەزار) پێشمەرگەن، بەجۆرێك یەكەی 70ی یەكێتی زیاتر لە (56 هەزار) پێشمەرگەیەو یەكەی 80ی پارتیش زیاتر لە (58 هەزار) پێشمەرگەیە.  ئەمە سەرەڕای لیوا هاوبەشەكان كە (42 هەزار) پێشمەرگە لەخۆدەگرێت، لیوا هاوبەشەكانی پێشمەرگە كە تێكەڵن لە یەكێتی‌و پارتی (14) لیوان، لە لیوای یەك تا لیوای (16)ی هێزی پێشمەرگەیە، بەڵام لیواكانی (13)و (15) دروست نەكراون، لەو ژمارەیەش فەرماندەی حەوت لیوایان پارتییەو حەوت لیواكەی دیكە یەكێتین‌و ئامری ئەو لیوایانەی پارتین جێگرەكانیان یەكێتین‌و بە پێچەوانەشەوە. موچەی پێشمەرگە بەپێی پرۆژە بودجەی 2013ی هەرێمی كوردستان (118 هەزارو 642) پێشمەرگە هەیە، كۆی بودجەكەیان بۆ موچە لەوساڵەدا (یەك ترلیۆن‌و 333 ملیارو 304 ملیۆن) دینارە، كە (11.49%)ی كۆی گشتی بودجەی ئەو ساڵەی بردووە. ئێستا موچەی مانگانەی وەزارەتی پێشمەرگە (120 ملیار) دینارە، لە یاسای بودجەی ساڵی 2019ی عێراقدا، مانگانە بڕی (68 ملیار) دینار تەرخانكراوە بۆ هێزی پێشمەرگە، پارەی ئەمریكییەكانیش مانگانە (30 ملیار دینار)ە. جیاوازی موچە ! جیاوازیەكی زۆر هەیە لەنێوان موچەی پێشمەرگەو هێزە ئەمنییەكانی عێراقدا: •     موچەی پێشمەرگەیەكی ئاسایی لەنێوان (490 هەزار بۆ 560 هەزار) دینارە، بەڵام سەربازێكی عێراقی مانگانە (950 هەزار) دینار وەردەگرێت. •    عەریفێك لە هێزی پێشمەرگە (627 هەزار دینار) وەردەگرێت، بەڵام عەریفێك لە سوپای عێراق (یەك ملیۆن‌و 11 هەزار) دینار وەردەگرێت. واتا موچەی پێشمەرگەو ئەفسەرێكی وەزارەتی پێشمەرگە نیو ئەوەندەی موچەی سەربازو ئەفەسەرێكە لە سوپای عێراقی. سەربازێكی ئەمریكی‌و پێشمەرگەیە خۆ ئەگەر موچەی پێشمەرگەیەك بەراورد بكرێت بە سەربازێكی ئەمریكی جیاوازییەكە زۆر گەورەترە، چونكە هەر سەربازێكی ئەمریكی ساڵانە (99 هەزار دۆلار) وەردەگرێت، كە مانگانە دەكاتە (8250 دۆلار)، رێژەی 60%ی ئەم پارەیە بۆ خواردن‌و گواستنەوەو شوێنی نیشتەجێ بوون‌و گەرەنتی پزیشكی‌و باج دەڕوات، واتا سەربازێكی ئەمریكی مانگانە (3300) دۆلاری بۆ دەمێنێتەوە، ئەمە بۆ سەربازێكی مامناوەندی ئەمریكی. پێشمەرگە مانگانە (500 هەزار) دینار وەردەگرێت، كە دەكاتە (400 دۆلار)، واتا موچەی سەربازێكی ئەمریكی (8) ئەوەندەی موچەی پێشمەرگەیەكە. ئەمە لەكاتێكدایە كەمترین موچەی سەربازێكی ئەمریكی بەبێ هیچ دەرماڵەیەك (1531) دۆلارە، بەڵام بەپێی پلەكان جیاوازە، بۆ نمونە: •    ژەنەراڵێك مانگانە (12829) دۆلار وەردەگرێت •    كاپتنێك كە 6 ساڵ خزمەتی هەبێت (4070) دۆلار •    كۆڵۆنێلێك كە 15 ساڵ خزمەتی هەبێت (6567) دۆلار وەردەگرێت  سەربازێكی ئیسرائیلی‌و پێشمەرگەیەك سەربازێكی ئیسرائیلی مانگانە نزیكەی (11 هەزار شیكل) وەردەگرێت، (1 شیكل دەكاتە 0.2518 دۆلاری ئەمریكی)، واتە هەر سەربازێك مانگانە (2766) دۆلار وەردەگرێت، بەبەراوردكردنی ئەم موچەیە لەگەڵ موچەی پێشمەرگەیەكی هەرێمی كوردستان، دەردەكەوێت سەربازێكەی ئیسرائیلی  نزیكەی (7) ئەوەندەی پێشمەرگەیەك موچە وەردەگرێت.  سەربازێكی كوەیتی‌و پێشمەرگەیەك سەربازێكی ئاسایی لە كوەیت مانگانە (600) دیناری كوەیتی وەردەگرێت، كە (1 دیناری كوەیتی دەكاتە 3.3378 دۆلاری ئەمریكی)، واتە موچەی مانگانە هەر سەربازێكی كوەیتی (2000) دۆلارە، ئەم موچەیە (5) ئەوەندەی موچەی پێشمەرگەیەكە لە هەرێمی كوردستان، كە بەشداری چەندین جەنگی كردووە، دواهەمینیان جەنگی دژ بە "داعش" بوو.  

(درەو میدیا): بەپێچەوانەی كۆمەڵی ئیسلامی‌و جوڵانەوەی نەوەی نوێ كە ئەم رۆژانە هەوڵی جیابونەوە بەخۆوە دەبینن، بزوتنەوەی ئیسلامی هەوڵی یەكگرتن‌و كۆبونەوە دەدات.  ئێوارەی ئەمڕۆ لە مەكتەبی رابەری بزوتنەوەی ئیسلامی لە گەڕەكی كوردساتی شاری سلێمانی، كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانی دەكرێت. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، لەو كۆنگرەیەدا رابەری حزب‌و ناڕازییەكان ئاشتەوایی رادەگەیەنن.  سەرچاوەیەك لەناو بزوتنەوەی ئیسلامی كە خۆی داوایكرد ناوەكەی بڵاونەكرێتەوە بە (درەو میدیا)ی راگەیاند، جگە لە راگەیاندنی ئاشتەوایی لەگەڵ سەركردە زویرەكان، ژمارەیەك بەرپرس‌و كادیری كۆنی بزوتنەوەی پەیوەندی بە حزبەكەیانەوە دەكەنەوە. تائێستا نازانرێت ئەوانەی پەیوەندی بە بزوتنەوەوە دەكەن كادیرە زویرەكانی كۆمەڵی ئیسلامین یاخود نا، كە بەمدواییە دەستیان لە كاركردن لەناو كۆمەڵ كێشایەوە. ئەم جموجوڵە نوێیەی ناوخۆی بزوتنەوەی ئیسلامی لەكاتێكدایە، پارتی دەیەوێت بزوتنەوەی ئیسلامی بەشداربكات لەكابینەی نوێی حكومەتدا‌و پێشبینی دەكرێت پۆستێكی وزاری لە پشكی خۆی بە بزوتنەوە بدات. لە هەڵبژاردنی 30 ئەیلولی رابردووی پەرلەمانی كوردستاندا، بزوتنەوەی ئیسلامی بە لیستێكی هاوبەش لەگەڵ یەكگرتووی ئیسلامی بەشداری هەڵبژاردنی كرد، لەو هەڵبژاردنەدا بزوتنەوە تاكە كورسییەكەی پەرلەمانی كوردستانی لەدەستدا‌و ئێستا هیچ نوێنەرێكی لە پەرلەماندا نییە. كۆتایی ساڵی رابردوو، شەش ئەندامی مەكتەبی سیاسی‌و سەركردایەتی بزوتنەوەی ئیسلامی دەستیان لە پۆستەكانیان كێشایەوە. ئەوانەی دەستیان لەكاركێشایەوە بریتی بوون، لە هەریەكە لە (كامیل مەحمود- محمد ئەمین ئاشوری- محسن محمد ئەمین- عبدالغفور چەمچەماڵ- ئارام كەمال- سەرباز خۆشناو). ئەو بەرپرسانەی كە دەستیان لەكاركێشاوەتەوە هۆكاری دەستلەكاركێشانەوەكەیان بۆ چەند خاڵێك گەڕاندەوە، كە ئەمانە بوون: •    كۆتاییهێنان بە تاكڕەوی‌‌و قۆرخكاری لە بڕیارو بەڕێوەبردنی حزبدا. •    ئاشكراكردنی سەرچاوەكانی داهات‌و دارایی‌و چۆنیەتی سەرف‌‌و خەرجی‌و سپاردنەوەی بە مەكتەبی دارایی. •    كۆتاییهێنان بەناڕوونی لە سیاسەتی بزوتنەوەدا لەسەر ئاستی ناوخۆو دەرەوە. •    كۆتاییهێنان بە كاری بێ سەروبەری‌‌و گێڕانەوەی رۆڵ بۆ سەرجەم ئۆرگانەكانی باسك‌‌و ئەندامانی مەكتەبی سیاسی‌و سەركردیەتی لەچوارچێوەی پەیڕەو و پرۆگرامی ناوخۆی بزوتنەوەی ئیسلامی.

درەو میدیا: سبەی یەكشەممە مەولود چاوشئۆغڵو، وەزیری دەرەوەی توركیا بە سەردانێكی رەسمی دەگاتە عێراق‌و لە سەردانەكەیدا بەغدا‌و بەسرە‌و هەولێری پایتەختی هەرێمی كوردستان بەسەردەكاتەوە. بە گوێرەی میدیاكانی توركیا چاوشئۆغڵۆ لە یەكەمین وێستگەی گەشتەكەیدا لە بەغدا لەگەڵ هاوتا عێراقییەكەی  محەمەد عەلی حەكیم كۆدەبێتەوە بۆ تاوتوێكردنی پرسی قەرزی 5 ملیار دۆلار كە بڕیارە ئەنكەرە بۆ ئاوەدانكردنەوەی ناوچە زیانلێكەوتووەكانی شەڕی داعش بیداتە عێراق، پرسی پارتی كرێكارانی كوردستانیش تەوەرێكی تری گفتوگۆكانی وەزیری دەرەوەی توركیا‌و وەزیری دەرەوەی عێراق دەبێت. میدیاكانی توركیا ئاشكراشیانكرد چاوشئۆغڵو لە هەولێر لەگەڵ بەرپرسانی هەرێمدا پرسی پتەوتركردنی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم‌و توركیا تاوتوێدەكات كە لە دوای ریفراندۆمەكەی 25ی ئەیلولی 2017ەوە كەمێك پاشەكشەی كردووە. هەروەها وەزیری دەرەوەی توركیا سەردانی پارێزگای بەسرەش دەكات بۆ كردنەوەی كونسوڵگەری گشتی وڵاتەكەی لەو پارێزگایە.  

درەو میدیا:  " هەریەكە لە داواكاری گشتی سلێمانی و پەرلەمانتارەكەی جوڵانەوەی نەوەی نوێ سكاڵایان تۆماركردووە لەسەر خاوەنی ئەو ژمارەیەی هەڕەشەی لە پەرلەمانتارەكە كردووەو دەستگیركراوە، هەروەها دەستگیراوە بەسەر كەلوپەلی ئۆفیسەكەی بە مەبەستی پشكنین بەفەرمانی دادگا ئەو فەرمانەش بەشێوازێكی یاسایی جێ بەجێ كراوە بۆ ڕێگەگرتن لە تەشەنەسەندنی كێشە و ناخۆشی لە سلێمانی،هەروەها فەرمانی دەستگیركردنیش بۆ كەسێكی تر دەرچووە تا ئێستا دەستگیرنەكراوە، جگە لەوە هیچ كەسی تر دەستگیرنەكراوە، كەسیش بێ فەرمانی دادوەر دەستگیرنەكراوە." ئەمە وتەی دادوەر عومەر ئەحمەد وتەبێژی سەرۆكایەتی دادگای تێهەڵچونەوەی ناوچەی سلێمانییە كە بۆ دەنگی ئەمریكا قسەیکردووە. دوای ئەوەی ڕۆژی چوارشەممە شادی نەوزاد پەرلەمانتاری فراكسیۆنی نەوەی نوێ لە پەرلەمانی هەرێمی كوردستان لە بەردەم دەزگاكانی ڕاگەیاندنی هەرێمی كوردستان لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانی وتی" لەلایەن "باندێكەوە" لە جوڵانەوەی نەوەی نوێ و سەرۆكی جوڵانەوەكە"شاسوار عەبدولواحید" هەڕەشەی بڵاوكردنەوەی وێنە و ڤیدیۆی مۆنتاژكراو، بەمەبەستی ئابڕوبردنی لێكراوەو لە زوترین كاتدا سكاڵا لەسەر سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ تۆماردەكات." دادوەر عومەر رایگەیاندووە " دۆسیەیەك هەیە لەلای دادگای لێكۆڵینەوەی سلێمانی، دۆسیەكەش لەلایەن سكاڵای ئەندامێكی پەرلەمانی هەرێمی كوردستان و وە دۆسیەیەكیش لەلایەن داواكاری گشتی سلێمانیەوەیە لەسەر ئەو ژمارە تەلەفۆنانەی كە بەشێوازێك لە شێوازەكان هەڕەشەی ئابڕوبردنیان لەو پەرلەمانتارە كردووە لە دادگا جوڵێنراوە، وەكو وەڵامدانەوەیەكی دادگا بۆ ئەو سكاڵایە دادگا هەستا بەدەركردنی فەرمانی دەستگیركردنی خاوەنی ئەو هێڵە، هەروەها فەرمانی پشكنین بۆ شوێنی كاركردنی خاوەنی ئەو هێڵە ئەوەبوو هەر دوێنێ پێنج شەممە فەرمانی دەستگیركردنەكە جێ بەجێ كراوە." سەبارەت بەدەستبەسەرداگرتنی كۆمپیوتەر و ئامێرەكانی پەیوەندیكردن، وتەبێژی فەرمی سەرۆكایەتی دادگای تێهەڵچونەوەی ناوچەی سلێمانی وتی" ئەوكەسەی دەستگیركرا بەفەرمانی دادوەر چەند ئامێرێكی كۆمپیوتەر و پەیوەندی كردنی پێوەگیراوە وە ئامێرەكان لەقۆناغی پشكنیندان و دەستیان بەسەرداگیراوە بۆ دەسكەوتنی بەڵگەكان، هەروەها ئەو فەرمانەش بەشێوازێكی یاسایی جێ بەجێ كراوە بۆ ڕێگەگرتن لە تەشەنەسەندنی كێشەو ناخۆشی لە سلێمانی ." دەربارەی دەنگۆی دەستگیركردنی " خۆبەخشانی جوڵانەوەی نەوەی نوێ" بێ فەرمانی دادوەر وەك ئەنجومەنی باڵای نەوەی نوێ لە بەیاننامەكە باسیان كرد، دادوەر عومەر ئەحمەد ڕەتی كردەوە و وتی" ئێمە وەك سەرۆكایەتی دادگای تێهەڵچونەوەی ناوچەی سلێمانی بەدواداچونمان كردووە هیچ شتێكی لەو بابەتەمان بەدی نەكردووە و نیە وە هیچ كەسێكیش بەبێ فەرمانی دادوەری لێكۆڵینەوە نابێت دەستگیربكرێت وە وەكو زانراوە لە پارێزگاكانی سلێمانی و هەولێر و دهۆك بەڕیوەبەرایەتیەكمان هەیە كە بەڕێوەبەرایەتی گرتن و گواستنەوەیە لەوێش ئەندامێكی داواكاری گشتی چاودێرە بەسەر ئەو شوێنانەدا وە هیچ كەسێك نابرێتە ئەو شوێنە و ڕاناگیرێت ئەگەر یاداشتی دەستگیركردنی دادوەری بەڕێزی لێكۆڵینەوەی پێ نەبێت." دەربارەی ئەو كەسەی دەستگیركراوە حاكم عومەر ئاماژەی بەوەكرد" بەپێی ماددەی (2)ی ژمارە 6ی ساڵی 2008 یاسای قەدەغەكردنی خراپ بەكارهێنانی ئامێرەكانی مۆبایل-ە وە بەفەرمانی دادوەر دەستگیركراوە و ڕاگیراوە." ڕونیشیكردەوە" تا ئێستا یەك كەس دەستگیركراوە، وە فەرمانی دەستگیركردنیش بۆ یەك كەسی تر دەرچووە بەپێی هەمان ماددەی یاسایی، بەڵام ئەو كەسە تا ئێستا دەستگیرنەكراوە ." دەربارەی ئەوەی دەوترێت ئەندامان و خەڵكی نەوەی نوێ بێ سەروشوێن و ڕفێنراون، وتەبێژی فەرمی سەرۆكایەتی دادگای تێهەڵچونەوەی ناوچەی سلێمانی وتی " لەگەڵ بڵاوبونەوەی ئەو دەنگۆیە لە سۆشیاڵ میدیا و كەناڵەكانی ڕاگەیاندن، پەیوەندیمان بە دادوەری ئاسایش كرد، بەڕێز دادوەری لێكۆڵینەوەی ئاسایش-یش بەدواداچونی كرد ، دەركەوت هیچ كەسێك بێ فەرمانی دادوەر دەستگیرنەكراوەو دڵنیایی كردینەوە كە هیچ شتێكی لەو جۆرە نیە."  

درەو میدیا: بەیانی ئەمرۆ لە دادگای سلێمانی شادی نەوزاد پەرلەمانتاری نەوەی نوێ سكاڵای لەسەر شاسوار عەبدولواحید سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ تۆماركرد. دوای ئەوەی دوێنێ لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا شادی نەوزاد پەرلەمانتاری نەوەی نوێ لەپەرلەمانی كوردستان رایگەیاند" شاسوار عەبدولواحید و باندەكەی هەڕەشەی بڵاوكردنەوەی ڤیدیۆی رووتمان لێدەكەن، بۆیە داوای یاسایی لەسەر شاسوار عەبدولواحید تۆمار دەكەم" بەیانی ئەمرۆ شادی نەوزاد بە هاوڕێیەتی سیروان بابان پارلەمانتاری نەوەی نوێ، لە دادگای سلێمانی سكاڵای لەسەر شاسوار عەبدولواحید تۆماركرد كە لە ئێستادا لەدەرەوەی وڵاتەو بڕیارە ئێوارەی ئەمرۆ بگەرێتەوە شاری سلێمانی. بەرپرسێكی باڵای نەوەی نوێ ئەوەی نەشاردەوە كە ئەگەری دەستگیركردنی شاسوار عەبدولواحید هەیە لە كاتی گەڕانەوەیدا بۆ سلێمانی، بەو پێیەی هێزە ئەمنیەكان ئەمڕۆ سكرتێرەكەیان دەستگیركردووەو دەستیانگرتووە بەسەر كۆمپیوتەر و مۆبایلەكەیدا.     

راپۆرت: فازل حەمەرەفعەت - نامیق رەسوڵ – محەمەد رەئوف "زیاتر لە 40 گرتەی ڤیدیۆی سكانداڵی سێكسی سەرۆك‌و بەرپرسانی میسرو وڵاتانی عەرەبیم لایە، ئەگەر رێگری نەكەن لە دادگاییكردنی هاوسەرەكەم، هەموویان بڵاودەكەمەوە" سۆزان موبارەك هاوسەری حوسنی موبارەك سەرۆكی لەسەر كارلابراوی میسر ساڵی 2011 بەم هەڕەشەیە هەوڵیدا پارێزگاری لە هاوسەرەكەی بكات. ئەمە دوایین جار نەبوو كە سێكس وەكو چەكێكی هەڕەشە لەبواری سیاسەتدا بەكار بهێنرێت، ئێستا لەناو رەفەی كتێبخانەكانی جیهاندا چەندین پەرتوكی سەرگوزشتەی ئاوێتەبوونی سێكس‌و سیاسەت هەن، بەمدواییانە هەندێك لەو چیرۆكانە وەرگێڕدرانە سەر زمانی كوردی. نامەیەكی مەترسیدار ! ئەمڕۆ خەڵكی هەرێمی كوردستان گوێبیستی لێدوانی ئەندامێكی پەرلەمانی كوردستان بوون كە دەڵێت" لەڕێگەی مەسجێكەوە هەڕەشەی بڵاوكردنەوەی گرتە ڤیدیۆی دروستكراوم لێدەكرێت". شادی نەوزاد ئەندامی پەرلەمانی كوردستان لە فراكسیۆنی نەوەی نوێ ئەمڕۆ باسی گەرمی میدیاو تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی هەرێمی كوردستانە، چەند رۆژێكە دۆخی ناوخۆیی جوڵانەوەی نەوەی نوێ ئاڵۆزی تێكەوتووە، ژمارەیەك لە بەرپرس‌و پەرلەمانتارانی ئەو جوڵانەوەیە لەگەڵ سەرۆكی جوڵانەوەكەیان (شاسوار عەبدولواحید) لە ناكۆكییەكی قوڵدان، ئەم ژنە پەرلەمانتارە كە ئەمڕۆ قسەكانی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی داگیركردووە، یەكێكە لەوانەی كە لەناو جوڵانەوەی نەوەی نوێدا پشتیوانی بەرەی نەیارانی سەرۆكی حزبەكەی دەكات. وەكو خۆی دەڵێت، ئەو ژنە پەرلەمانتارە بۆ بێدەنگكردن‌و بەمەبەستی سیاسی هەڕەشەی بڵاوكردنەوەی گرتەی ڤیدیۆیی لێكراوە. ئەو ژنە پەرلەمانتارە بڕیاریداوە لە دادگا سكاڵا لەسەر سەرۆكی جوڵانەوەكەی تۆمار بكات، بەوپێیەی ئەو بەتۆمەتبار دەزانێت لەو هەڕەشە سێكسیەی كە لەڕێگەی مەسجێكەوە پێی گەیشتووە. پێشینەیەكی خراپ ئەنجامی كەیسی ئەم پەرلەمانتارە هەرچیەك بێت، دیاردەی بەكارهێنانی گرتەی سێكسی وەكو چەكێك بۆ هەڕەشەی سیاسی لە هەرێمی كوردستاندا شتێكی نوێ‌و بێ پێشینە نیە. لەگەڵ گەشەكردنی خێرای ئامرازەكانی پەیوەندیكردن گواستنەوەی كامێرا بۆسەر مۆبایل‌و جێگیركردنی لە شەقام‌و ماڵەكاندا بۆ مەبەستی پاراستن‌و سكیوریتی، دیاردەی بڵاوكردنەوەی گرتەی سێكسی ژنان‌و پیاوان پەرەیسەند. ئێستا چەندین كەیس لەبەردەم دادگاكانی هەرێمی كوردستاندان، تایبەت بەم جۆرە لە تاوانكاریی، سیاسییەكانیش وەكو پێویست لە كاتە هەستیارەكاندا پەنایان بۆ ئەم دیاردەیە بردووە، بەمەبەستی لێدان لە نەیارە سیاسییەكانیان. چەند نمونەیەك لەم ساڵانەی دواییدا كە تەكنەلۆژیا زۆر گەشەی كرد، لە هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردن‌و ساتە هەستیارە سیاسییەكاندا چەندین حاڵەتی بڵاوكردنەوەی گرتەی سێكسی كاندید‌و كارەكتەرە سیاسییەكان لە هەرێمی كوردستان تۆماركراوە.  هەڕەشەكان لەم بوارەدا زیاتر بە ئاڕاستەی ژنانە، لەمەشدا دۆخی هەستیاری ژن لەمەڕ بابەتە سێكسییەكان لەناو كۆمەڵگەی كوردیدا قۆستراوەتەوە‌و هەوڵدراوە لەڕێگەی ئەو چەكەوە كۆتایی بە ژیانی سیاسی ژنێك بهێنرێت یاخود لە لایەن‌و ئاڕاستەیەكی سیاسی دیاریكراو بدرێت. بەڵام ئەم دیاردەیە بەتەواوەتی لە ژناندا قەتیس نەبووە، چەندین پیاویش هەن كە ئەم ساڵانەی دوایی بەهۆی پاڵنەری سیاسییەوە ڤیدیۆی سێكسییان بڵاوكراوەتەوە یاخود هەڕەشەی بڵاوكردنەوەی ئەو جۆرە ڤیدیۆیانەیان لێكراوە تاكو ناچار بكرێن بە ئەنجامدانی كار یان هەنگاوێكی سیاسی دیاریكراو كە ئەوان نەیانویستووە پێشترو لە دۆخی ئاساییدا بیكەن.  •    لە هەڵبژاردنی ساڵی 2013ی پەرلەمانی كوردستاندا هەڕەشەی بڵاوكردنەوەی گرتەی ڤیدیۆیی لە ژنە كاندیدێكی بزوتنەوەی گۆڕان كرا.  •    لە گەرمەی كێشمەكێشمەكانی هەمواری یاسای سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان لە 2015دا گرتەی ڤیدیۆیی پەرلەمانتارێكی پیاوی بزوتنەوەی گۆڕان بڵاوكرایەوە. •    كۆتایی ساڵی 2016 چەند وێنەیەكی سێكسی ژنە پەرلەمانتارێك بڵاوكرایەوە كە سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان بوو لە پەرلەمانی عێراق لەوكاتەدا. •    بڵاوكردنەوەی گرتەی سێكسی‌و وێنەی ژنە كاندیدێكی پارتی دیموكراتی كوردستان لە هەڵمەتی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە 2018دا، بەمەبەستی ناچاركردنی بە كشانەوە لە پرۆسەی خۆكاندیدكردن.  لەسەر ئاستی عێراقیش بەمدواییە ئەم دیاردەیە زیادی كرد، بەتایبەتی لەكاتی بەڕێوەچوونی هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردنەكاندا.  لە هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردنی 2018ی پەرلەمانی عێراقدا، گرتەی ڤیدیۆیی ژنە كاندیدێكی هاوپەیمانێتی (نەسر) بە سەرۆكایەتی حەیدەر عەبادی بڵاوكرایەوە، بەوهۆیەوە ئەو ژنە لە هەڵبژاردنەكان‌و پرۆسەی سیاسیش دوورخراوەیە. لە پرۆسەی پێكهێنانی حكومەتی عێراقیشدا گرتەی ڤیدیۆیی ژنێك بڵاوكرایەوە كە كاندیدكرابوو بۆ وەرگرتنی یەكێك لە وەزارەتەكان، بەو هۆیەوە ئەو ژنە چانسی وەرگرتنی پۆستەكەی لەدەستدا.  تاوان‌و سزا بەپێی یاسای سزادانی عێراقی، بڵاوكرانەوەی ئەم جۆرە ڤیدیۆیانە (گرتەی سێكسی كەسەكان)‌و هەڕەشەی بڵاوكردنەوەی ئەو جۆرە ڤیدیۆیانە بەمشێوەیە دیاریكراوە:  •    هەڕەشەی بڵاوكردنەوەی هەر بابەتێك كە پەیوەندیداربێت بە شەرەفەوە بەپێی ماددەی (430)‌و (431)ی یاسای سزادانی عێراقی، سزای تاوانبار تا (7 ساڵ) زیندانی دەڕوات، بەپێی جۆری كەیسەكە. •    بڵاوكردنەوەی هەر بابەتێك كە پەیوەندیداربێت بە شەرەفەوە لە ماددەی (438)دا دیاریكراوە، لەم حاڵەتەدا تاوانبار سزا دەدرێت بە زیندانیكردن بۆ ماوەیەك كە لە (ساڵێك) زیاتر نەبێت. واتە بەپێی یاسا، هەڕەشەی بڵاوكردنەوەی هەر بابەتێك كە پەیوەندیداربێت بە شەرەفەوە سزاكەی زیاتر لە بڵاوكردنەوەی بابەتەوە، ئەو كەیسەی كە پەرلەمانتارەكەی جوڵانەوەی نەوەی نوێ ئاماژەی پێكرد، لە قۆناغی هەڕەشەدایە، واتە بڵاونەكراوەتەوە. لە هەرێمی كوردستان كەیسەكانی بڵاوكردنەوەی گرتەی ڤیدیۆیی كەسایەتییەكان بەمەبەستی لێدانی سیاسی، هەمویان بەبێ هیچ سزایەكی یاسایی بەكراوەیی ماونەتەوە. دادگاكان تائێستا هیچ كەسێكیان لەسەر بڵاوكردنەوە ئەو جۆرە ڤیدیۆیانە سزانەداوە، بەڵام لەسەر ئاستی كۆمەڵایەتی ناوبەناو پۆلیسی شارەكانی هەرێم دیمەنی چەندین كەس بڵاودەكەنەوە كە لەسەر پەنابردن بۆ هەڕەشەی بڵاوكردنەوەی گرتەی سێكسی لە ژنان دەستگیركراون‌و سزای یاسایی دراون. دیمەنی هەرە گەشاوەی ئەم دیاردە مەترسیدارە، ئەوەیە، هەر كاتێك كەسایەتییەك دەكەوێتە بەردەم هەڕەشەی لەكەداركردنی ناوبانگی كۆمەڵایەتی، خەڵك بەبێ لەبەرچاوگرتنی بیروباوەڕی سیاسی، كەمپەینی گەورە دەكەن بۆ پاڵپشتیكردنی كەسە بەئامانجگیراوەكان، رەنگە هۆكاری ئەم پاڵپشتییە بۆ ئەوە بگەڕێتەوە هەمووان لەوە تێگەیشتوون، دیاردەی بڵاوكردنەوەی گرتە ڤیدیۆییەكان مەترسییە لەسەر تەواوی كۆمەڵگە نەك تەنیا ئەوانەی بەئامانجدەگیرێن، بەوپێیەی لەم جۆرە كۆمەڵگایانەدا پرسی سێكس هێڵی سورەو بابەتێكی داخراوە كە ناكرێت بە ئاشكرا گوزارشتی لێبكرێت.