دانا حه‌مه‌عه‌زیز ١- لە شەڕی ئۆکتۆبەری ١٩٧٣دا، لە نیمچە دورگەی سینا، سوپای میسر لەبەرامبەر سوپای ئیسرائیلدا، باش جەنگا. سوپای ئیسرائیل بە فەرماندەیی جێنەراڵ ئاریال شارۆن کەمێك تەنگەتاو بوو بەهۆی سوتانی ژمارەیەكی باش لە تانکەکانی. ئەوکاتە هێنری کایسینجەر وەزیری دەرەوەی ئەمریکا، کە بە بنەچە جولەکەو لە دایك بوی ئەڵمانیایە، ئارامی لێبڕابوو، هەمو وزەی خۆی خستە گەڕو قەناعەتی بە ئیدارەی ئەمریکا کرد کە ئیسرائیل لە تەنگانەدایە، ئەم گوشارەی کایسنجەر وایکرد ئەمریکا پردێکی ڕاستەوخۆی ئاسمانیی لەنێوان واشنتن و تەلئبیبدا بکاتەوە بۆ گەیاندنی فڕۆکەی جەنگی و هەموو پێداویستیەکی سەربازیی. کاسینجەر تەمەن ٩٨ ساڵ وەك سیمبڵیکی گەش هاوشێوەی وایزمان و بنگۆریان و سەرکردەکانی تری ئیسرائیل، لە مێژووی جولەکەدا ئەمێنێتەوە. ١- نەدیم زەهاوی، تەمەن ٥٤ ساڵ، کوردی عێراقە، لە ساڵی ١٩٧٦وە لە بریتانیایە. دە ساڵ زیاترە ئەندام پارلەمانی کۆنەپاریزەکانەو، لە دوو ساڵی ڕابردودوشدا وەزیری بزنس و ڤاکسین و لەم هەفتەیەشدا بو بە وەزیری یەکێك لە گرنگترین وەزارەتەکانی بریتانیا کە وەزارەتی خوێندنە. نەدیم خۆی بە پارتی ئەزانێ و هاوڕێی بارزانییەکان و ئاشتی هەورامی یە. نەدیم، بە دەوڵەمەندترین وەزیرو پارلەمانتار دائەنرێت بە درێژایی مێژوی دەوڵەتی بریتانیا. خاوەنی زیاتر لە (100 ملیۆن) پاوەندی ئاشکرایەو، مڵك و ماڵیکی زۆریشی کردووە بە ناوی (لانە سائیب)ی ژنیەوە، ئەمە جگە لە سەروەتێکی زۆری نادیار کە هاوشێوەی سەرانی کورد لە دورگەکانی کەیمان دایناوە. نەدیم چۆن دەوڵەنەند بو؟ بەهاری ١٩٩١ لەکاتی کۆڕەوەکەی کوردستاندا، لەگەڵ (بروسك سائیب)ی ژنبرایی و (جێفری ئارچەر)، (٥٧ ملیۆن) پاوەندیان بەناوی ئاوارەکانی کۆڕەوەوە کۆکردەوە، لەم پارەیە، تەنها (٢٥٠ هەزار) پاوەندی گەیشتە ئاوارەکان. لە پرۆسەی ئەم پارە کۆکردنەوەیەدا، جێفری ئارچەر (نەدیم)ی ناونابو "لیمۆی کوردی" و بروسك-یشی ناونابو "فاسۆلیای کوردی". دیارە ئارچەر سزای خۆی وەرگرت، بەڵام لیمۆ و فاسۆلیا وەك بەرزەکی بانان بۆی دەرچون و بوون بە ملیۆنێر. نەدیم زەهاوی، شەریکی دزەکانی هەرێم و بەشێکە لە پرۆسەی تاڵانکردنی کوردستان، بۆ نمونە خاوەنی گەورەترین پشکی کێڵگە نەوتییەکانی شێخانەو یەکێکە لە بەشدارەکانی پرۆسەی تاڵانکردنی نەوت لە ڕێگەی تورکیاوە هەر بۆیە پشتیوانی ئەردوگانە.
ئاری عەبدولەتیف ـ بزوتنەوەی ئیسلامیی، نزیكەی (٧) ھەزار دەنگی ھەیە، بەس لە سنووری بازنەی (٣)ی ھەڵەبجە. ـ بزوتنەوەی ئیسلامیی، دەتوانێت پارسەنگی ھێز بگۆڕێت. بە فەرمیی، بایكۆتی پرۆسەی ھەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقمان كردووەو ناچینە پرۆسەیەك كە سەراپا نیشانەی پرسیاری ئابڕوبەرانەی لەسەرەو تەزویرات سەری مایەی دەخوات. ئەمە بڕیاڕی سەركردایەتییەو تائێستا ھیچ بڕیارێكی تر بە شوێنیدا نەھاتووە، بزوتنەوەش كەم نییەو تەنیا لە پارێزگای ھەڵەبجە نزیكەی (٧) ھەزار ئەندام و كادرو دەنگدەرمان ھەیەو یەك دەنگیش بۆ ھیچ لیست و بەربژێرێك ناڕوات. لە ھەر ئەگەرو پێشھاتێكی نوێش، سەركردایەتیی و كادرو جەماوەرمان دەرگایان كراوەیە بۆ بڕیارو بژاردەی تر بە ھەر جۆرێك بێت وەك بەشداریكردن و سوتاندنی كارتەكان و بەخشینی دەنگەكان بە دڵخوازی خۆمان و دەشتوانین لانی كەم بۆ كاندیدێك لە كاندیدە بەربژێرەكان سەنگی یەكلاكەرەوەی سەركەوتنی بین. بەس لە زۆنی ھەڵەبجەو بازنەی (٣)دا، بزوتنەوەی ئیسلامیی دەتوانێت پارسەنگی ھێز بگۆڕێت، ئەمە جگە لە ناوچەكانی پشدەرو بتوێن و سلێمانی و ھەولێر و گەرمیانیش كە خاوەنی ھەزاران دەنگدەرو ئەندام و كادری دڵسۆزە كە چاوەرێی تەوجیھات دەكەن. تەنیا كەسایەتییەكی بزوتنەوەی ئیسلامیی كە خۆی وەك مامۆستای زانكۆو چالاكوانێكی ناوچەكە بەربژێر كردووە، (م. حەسەن شێخانی)یە، بە ژمارەی (٥٤) لە بازنەی (٢)ی كەركوك و ھاوڵاتیان و جەماوەرو دەنگدەرانی بزوتنەوە دەتوانن لەو ناوچانەی كەركوك دەنگی پێبدەن و سەریخەن بۆ پەرلەمانی عێراق، لە ئەگەری ھەر ڕێككەوتن و دەسبارییەكی ئەو بەربژێرە ئیسلامییەدا لە ھەر حیزب و لایەنێك، ئێمە دەستمان كراوە دەبێت لە بازنەكانی تری كوردستان بەپێی بڕیار و ئیتیفاقیەی مەكتەبی سیاسیی بزوتنەوە، لەبەرامبەردا دەنگ بدەین. بۆ بەرژەوەندیی ئیسلام و بەدەستھێنانی مافە دەستورییەكانی كورد لە بەغداو شەڕی خاك و سەروەریی و شایستە داراییەكان و ماددە جێبەجێنەكراوەكان، ئامادەی ھەر دانوستان و بەركەوتەیەكین بۆ ڕێككەوتن لەگەڵ نوێنەرو لایەنە بۆ خواو نەتەوە سوڵحاوەكان بە تایبەت ئەوانەی سازش ناكەن لەسەر پاكێجی ئاین و یەك بڕگە لە مافە سروشتیی و دەستورییەكانی ئەم گەلە بەشخوراوە، ئەگەر ئەمەش نەكرا، یان ھەر بایكۆت و نەچوون بۆ دەنگدان یان چوون و زەڕب و سوتاندنی.
سەربەست مەنمی سیحر و هێزی پێشکەوتنی دیپلۆماسیەتی هەرێمی کوردستان سەقامگیری و ئارامی هەرێمەکەمانە، کە ڕەنگدانەوەی لەسەر کۆی سێکتەر و ڕەهەندەکانیتری ژیاری هەبووە و هەیە. دوای هەر گرژی و داکشانێک، دەستپێخەری و هەڵدانەوەی لاپەڕەیەکی نوێ و دەرفەتێک بە سەوزکردنەوەی هیواکان و پێکەوەژیان و باوەڕی پتەومان بە دۆزی ڕەوای گەلی کوردستان، داینامۆی ئەو سەرکەوتنە سیاسیی و دیپلۆماسییەیە کە لە سەردانە گرنگەکەی سەرۆک ماکرۆن سەرۆکی فەرنسا بۆ هەولێر و سەردانە فەرمیەکەی سەرۆک نێچیرڤان بارزانی بۆ بەریتانیا ڕەنگدەدەنەوە و ئاماژەیەکی گرنگن بە بەردەوامیدان بە پرۆسەی سەقامگیری و سیاسیی و بوژاندنەوە و سەرخستنی دیپلۆماسیەتی هەرێمی کوردستان. دەستپێکی پشتیوانی بەهێزی نێودەوڵەتی لە دۆزی ڕەوای گەلی کوردستان، وابەستەی ڕووداوە مێژووییەکەی (کۆڕەوی) گەلی کوردستانە، لەسەر بنەمای هاوسۆزی و پاراستنی گیانی ملیۆنان مرۆڤی ئاوارەبووی سەرچیاکان، هاوسۆزی توخمێکی گرنگی ژیان و مرۆڤدۆستیە و دەکرێت بنەمای سەرەتای کاری پێکەوەکارکردنبێت، لێ لە جیهانی سیاسەتدا شوێنێکی ئەوتۆی نیە، بۆیە گرنگە لە پاڵ هاوسۆزیدا ڕەگەزە گرنگەکانی دیکەی سیاسەت و دیپلۆماسیەت و کار و بەرژەوەندی هاوبەش و درێژخایەن بڕسکێنرێن. لە دوای ١١ی سێپتەمبەر و دروستکردنی هاوپەیمانی نوێ بۆ ڕوخاندنی دەسەڵاتی بەعس لە عێراقدا، کورد و هەرێمی کوردستان بوونە بەشێکی گرنگ لە هاوپەیمانی ناوچەیی بۆ پشتیوانیکردنی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی و کۆتایهێنان بە دەسەڵاتی بەعس، ئەم ڕووداوەش وێستگەیەکی گرنگبوو بۆ بەشداری فراوانی هەرێمی کوردستان و کرانەوەیەکی زیاتری هەرێمەکە، بەڕووی ناوچەکە و جیهاندا، وە دەستپێکێکی گرنگی دامەزراندنی پایەکانی دیپلۆماسیەتی کوردی بوو بە دەوڵەتانی زلهێزی جیهانەوە. هەڵتۆقاندنی دەوڵەتی تیرۆرستی ئیسلامی لە عێراق و شام "داعش" لە سنوری دەوڵەتی عێراق و سوریدا، ڕووداوێکی گرنگبوو، ئەوەی پەیوەندی بە دیپلۆماسیەت و دیپلۆماسیەتی هەرێمی کوردستانەوە هەیە، ئەم قۆناغە، قۆناغە زێڕینەکەی گەشە و نەشوونماکردنی دیپلۆماسیەتی کوردیەو بە جۆریک هەولێری پایتەخت بووە ترافیکێکی گرنگی پەیوەندییە هەرێمی و نێودەوڵەتیەکان، کەمنەبوون ئەوانەی باوەڕیان وابوو دوای سەرکەوتنی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی و بردنەوەی جەنگی تیرۆرستانی داعش هەرێمی کوردستان ئەو بایەخە گەورە و گرنگەی لە ڕووی دیپلۆماسیەتەوە نامێنێت، ئەو ڕووداوانەی ئەم ڕۆژانە دەگوزەرێن بۆچوونەکانیان ئاوەژوو دەکات! ژیانی سیاسەت و پەیوەندییە هەرێمی و نێودەوڵەتیەکان بی گرێ و گۆڵنیە، بگرە زۆرجار ئاستەنگ و لەمپەرەکان زۆرتر و تاقەتپڕوکێنەریشن، ڕووداوەکانی ١٦ ئۆکتۆبەر وێستگەی داکشانی پەیوەندییە دیپلۆماسییەکانی هەرێم بوو، بۆ ئاستێکی مەترسیدار، لێ هەرزوو بە هۆی کارزانی سەرۆک نێچیرڤان بارزانی لە دونیای سیاسەت و دیپلۆماسیەت دەرگا داخراوەکان ترازێنران و ڕایەڵە و داوە پساوەکان گرێدراونەوە. ئەوەی ئەمرۆ لە ژیانی سیاسیی و دیپلۆماسی هەرێمی کوردستان دەگوزەرێت، بەر ئەنجامی خەباتێکی درێژ و پڕ لە هەڵکشان و داکشان و تێپەڕاندنی ئاستەنگی تاقەتپڕوکێنە، لە هاوسۆزییە وە بۆ هاوبەشی سەربازی و دروستکردنی بەرژەوەندی ئابوری و بەرو دیپلۆماسیەتی نوێ، دیپلۆماسیەت و پەیوەندییەک لەسەر بنەمای ڕێز و هاوبەشی و هەماهەنگی و پاراستنی بەرژەوەندی دوولایەنە، سەردانی سەرۆک نێچیرڤان بارزانی بۆ دەوڵەتی بەریتانیا دەرفەتێکی مەزنە بۆ بنیاتنانی پەیوەندییەکی دامەزراوەیی لە بواری ئاسایش و بازرگانی و ڕەنگڕێژی ستراتیژیەتی سیاسیی هاوبەش.
.gif)
د. شێركۆ عه‌بدوڵڵا- رۆژانه تایبه‌ت له (دره‌و) ده‌ینوسێت مەکتەب ئەنواعی قۆپێ میسی عەشقی تۆپی پێ پاسۆک جوێن بە بێ دەرپێ بێ ئیشی ، سەیری بنمیچ تەئریخی خوێڕی هەر هیچ ئازادی فێری فەوزا داعش جیهاد و غەزا کۆڵان شیعری حێولانێ پەڕلەمان چەلەحانێ حکومەت سواڵ و ساقە سناپ داوای عەلاقە حیزب دەستەگەرێتی ڕاگەیاندن کەرێتی هاوڕێ ئەمڕۆکە پاشقول مایکرۆفۆن قسەی زل هەژاری سەبر و ئیمان تی ڤی لاسایی شاجوان مەسئول فەنی بەگدانان داروین تیۆریی گەشە سوڵتە شەق و هەڕەشە شیعری مەدهۆش دڵداری سیاسەتیش بێباری
.gif)
د. ئیسماعیل شەمس • لە سەرتادا جەخت لەسەر ئەم خاڵە دەكەم كە نەك تەنیا لە سەردەمی ئەیوبی، بەڵكو تاوەكو سێ سەدە لەمەوپێش و لە ئەوروپاش گوتاری شوناسیی زاڵ، ئایینی بووە و لە هیچ شوێنێكی جیهان، گوتاری نەتەوەیی و ناسیۆنالیزم دەرنەكەوتبوو؛ بۆیە ناساندنی سەڵاحەدین ئەیوبی وەك قاڕەمانێكی نەتەوەیی و چاوەڕوانی لەو كە هەوڵێك بۆ نەتەوە و نیشتمانەكەی بدات و دەوڵەت یان وڵاتێك بە ناوی كوردستان بونیاد بنێت، نامێژوویی و پارادۆكساوییە. لەگەڵ ئەمەشدا، سەڵاحەدین لە چوارچێوەی وابەستەیی نەتەوەیی، تایفەیی و خاك، لەو ڕۆژگارەدا كۆمەلێك ئیشی گرنگی بۆ كورد ئەنجام داوە كە ئاماژە پێنەكردنیان لە ئینساف بەدوورە. • یەكەم؛ بە دامەزراندنی دەوڵەتی ئەیوبی لە كۆتایی سەدەی 6-ی كۆچی، نەوە و كەسوكاری فەڕمانڕەوا كوردەكانی دەولەتەكانی شەددادی، مەروانی، ڕەوادی، هەزبانی، ئال حەسنەویە، عەنازی و تەنانەت ئەتابەكانی لۆرستان كە لە لایەن سەلجوقییەكانەوە كۆتاییان پێهات، چوونە دەرباری ئەیوبییەكان و خۆیان دایە پاڵیان. ئەوەی كە دەوڵەتی ئەیوبی ناو دەبرێت بە ڕادەی یەكەم، دەرئەجامی جۆرێك لە كۆدەنگی و بەشداریی كوڕ و نەوەكانی هەموو دەوڵەت و میرنشینە كوردییەكانی پێش سەلجوقی و و بەڕادەی دووەم، تەواوی هۆز و تایفە كوردییەكانە كە لە سەرانسەری كوردستانەوە هاتنە پاڵ ئەیوبییەكان. لە سەردەمی ئەیوبییەكان، شەپۆلی گەروەی كۆچی تایفە كوردەكانی وەك ڕەوادی و زەرزا و گۆران و جاف و .... بۆ میسر و شام دەستی پێكرد و هەر ئەم تایفانە، پایەی سەرەكی سوپای ئەیوبی بوون. هەروەها زیاتر لە 90%-ی دادوەر، مامۆستایان و دیوانییەكانی ئەیوبیی كورد بوون. ناو و ناوهێنانی كورد بە شێوەیەكی بێ وێنە هاتەناو نووسین و سەرچاوە عەرەبییەكانی ئەوكات. مێژوونووسان و نووسەران كە پێشتر بە زمانێكی نەرێنی باسی كوردیان دەكرد، دەستیان كرد بە مەدح و سەنای كوردەكان و بە جۆش و خرۆشەوە سەبارەت بە ڕەچەڵەكیان دەیان نووسی. تا وەكو ئیستاش زۆرینەی زانیارییە مێژوییەكانی ئێمە سەبارەت بە تایفە و كەسایەتییە كوردییەكان دەگەرێتەوە بۆ ئەو سەرچاوانەی كە لە سەدەكانی شەشەم تا هەشتەم لە میسر و شام نووسراون. لوتكەی دەركەوتنی كورد لە بیرەوریی مێژووی ناوچەكە و جیهان لە سەردەمی ئەیبوییەكانە كە هەڵبەت ژێرخان و بونیادەكەشی هی هەمان سەردەمە. لە هیچ قۆەناغێكی مێژوویی، چ لە پێش و چ لە پاش، كورد نەیتوانیوە توانا كولتووری و شارستانییەكانی خۆی وەك ئەو سەردەمە پێشان بدات. • دووەم؛ یەكێكی تر لە هەڵە باوەكان لە لێكۆڵینەوەی مێژووی ئەیوبی ئەوەیە كە وا بەرداشت دەكرێت كە ئەیوبییەكان لە ناوچە عەرەبنشینەكان فەڕمانڕەوا بوون و پەیوەندیان بە كوردستانەوە نەبووە. هەر لە سەرەتاوە، لە دابەشكارییەكی نافەڕمی، سەڵاحەدین ئەیوبی سەرقاڵی ناوچەكانی عەرەبنشین بوو و پاش ڕێكخستنی كارەكانی ئەوێ، ناوچە كوردنشینەكانی توركیا، سوریا و عێراقی ئەمڕۆی كە لە ژێر دەسەڵاتی سەلجوزقییەكان (سەلجوقییەكانی ڕۆم، ئەرتەقیان، ئەتابەكانی ئەربل، زەنگیان، سەلجوقییەكانی شام) بوو، لێیانی سەندەوە و بە براكەی مەلك عادل و والییەكانی تری سپارد. ئەوانەی كە پێیانوایە سەڵاحەدین ئەیوبی هیچ كارێكی بۆ نیشتمانەكەی خۆی نەكردووە، چاكتر وایە كەمێك مێژووی ئەو سەردەمە بخوێننەوە. باشتر واەی وڵامی ئەم پرسیارە بدەنەوە كە پێش سەڵاحەدین، كوردەكان لە كام بەشی كوردستان و نیشتمانی خۆیان حوكمڕانیان دەكرد؟ بەبێ هیچ گومانێك لە هیچ شوێنێك. لە سەرەتای سەدەی شەشەمی كۆچییەوە و بە لەناو بردنی دوایین بەجێماوەی دەوڵەتە كوردییەكانی سەدەی پێنج، سەلجوقییەكان و لقەكانی لە هەموو شوێنیكی كوردستان فەرمانڕەوا بوون و ئیتر شتێك لە كورد جگە لە چەند ناوێك لە سەرچاوەكان نابینرێت. هەروەك باسمان كرد، سەڵاحەدین ئەیوبی و منداڵ و نەوەكانی، حكومەتی هەموو ئەم ناوچانەیان لە توركەكان وەرگرتەوە و حاكمە كوردەكانیان لە جێیان داننا. لە كۆتاییەكانی تەمەنی دەوڵەتی ئەیوبی، مەلەك ئەشرەف ئەیوبی و نزیكەكانی لە پێشڕەوەیی بەرەو ئازربایجان و كوردستان و زیندووكردنەوەی دەسەڵاتی پێش سەلجوقی كوردەكان بوون، بەڵام هێرشی خارزمشاهییەكان و دواتر مەغۆلەكان هەولەكانیانی بێ ئاكام كرد و بەمشێوەیە دەسەڵاتی ئەیوبییەكان لە كوردستان كۆتایی پێ هات. • سێیەم؛ جگە لە لە ڕەهەندی سیاسی و نیشتمانی، لە لایەنی كولتووری و شارستانیشەوە ئەو خزمەتانەی كە ئەیوبییەكان لە دەرخستنی بەهرەكانی كورد ئەنجامیان داوە، بێ وێنەیە. دەتوانین تەماشای فەیلەسوفان، پزیشكان، زانایانی كیمیا، زانایانی بیركاری، زانیایانی فیزیا و زانایانی تر بكەین. بەبێ هیچ گومان و دوو دڵییەك، زۆرترین ڕێژەی كاریگەری بۆ سەردەمی ئەیوبییەكان دەگەڕێتەوە. لە كاتێكدا كە توركیا و ئازربایجان بۆ بە تورككردنی مەولەوی و نیزامی كە تەنیا شیعریكێان بە توركی نییە، دەست بۆ هەموو شتێك دەبەن و عەرەبەكان بۆ بە عەرەبكردنی میراتی ئیبن سینا و فارابی هەمو كارێك دەكەن، سڕینەوەی سەدان زانای لە دایكبووی جوگرافیای كوردستان لە بازنەی كولتووری و شارستانی كورد؛ بەو بەڵگەیەی كە بۆچی بەرهەمەكانیان بە زمانی دایكیی خۆیان نەنووسیوە بەڵكو بە زمانی عەرەبی و فارسییە، كارێكی هەڵە و نامێژووییە. باس لە كاریگەریی فراوانی سەڵاحەدین ئەیوبی لەسەر كولتوور و شارستانی كوردی لە ڕێگەی مەوقوفەی "رواق الاكراد" لە ئەزهەری میسڕ، خۆی بابەتێكی تێروتەسەلە كە باسێكی جیای دەوێت. بەشی یەكەم: ئایا سەڵاحەدینی ئەیوبی هۆكاری دواكەوتووی و بێ دەوڵەت بوونی كوردە؟
.gif)
کارزان سه‌باح هه‌ورامی به‌ئامانج گرتنی بنکه‌و باره‌گاکانی هاوپه‌یمانان له فرۆکه‌خانه‌ی نێوده‌وڵه‌تی هه‌ولێر، دوای ٧ جار له هێرشکردن ئه‌م جاره جیاوازتر بوو، ئه‌م جاره به تاکتیکی نوێ و ته‌قه‌مه‌نی زۆرتر بنکه‌و باره‌گاکانی ئه‌مه‌ریکا کرایه ئامانج، به‌شێکی ئامانجی ئه‌م هێرشه، په‌یوه‌ندی به لێدوانی به‌رپرسانی ئه‌مه‌ریکاوه هه‌بوو که چه‌ند رۆژپێش ئێستا باسیان له‌وه‌کرد له عێراق و کوردستان ناکشێنه‌وه، به‌شێکی دیکه‌شی په‌یامی روون بوو بۆ ئه‌مه‌ریکا که مانه‌وه‌یان له عێراق و کوردستان پارێزراو نابن، نیگه‌رانی حکوومه‌تی هه‌رێم له ئاستێکدایه که هه‌رچی زووه ده‌بێت له‌گه‌ڵ به‌غدا رێککه‌وتنی ئه‌منی رابردوویان به‌زوویی بخه‌نه‌بواری جێبه‌جێکردنه‌وه، تاکتیکی هێرشه‌که و وه‌ڵامی ئه‌مه‌ریکاش ئه‌م جاره دوو پرسی جیاوازبوون، چونکه نیشانه‌و ئامانجی سه‌ره‌کی هێرشه‌که وه‌ک خۆی جێبه‌جێکراوه ئه‌وه‌تا موشه‌کێک به‌ر سنووری بنکه‌ی هاوپه‌یمانان که‌تووه، گوته‌بێژی هێزی هاوپه‌یمانانیش ده‌لێت: سه‌رکه‌وتووبون له تێکشکاندنی ئه‌و درۆنانه‌ی که ئه‌وانیان کردوه‌ته ئامانج، تادێت مه‌یدانی جه‌نگ له‌نێوان گروپه میلیشیاکان و هاوپه‌یمانان له هه‌ولێر بازنه‌که‌ی فراوانتر ده‌بێت، له‌ماوه‌ی یه‌کساڵدا ٧ هێرشی گه‌وره‌کراوه، دیوی دووه‌می سیاسی ئه‌م پرسه ره‌نگبێت په‌یوه‌نداربێت به‌وه‌ی که فشار له‌سه‌ر هه‌ولێر بکرێت وه‌ک ناوه‌ندی دیپلۆماسی ناوچه‌که که خۆی له‌و جه‌مسه‌ر به‌ندیه یه‌کلا بکاته‌وه، قسه‌کانی سه‌رۆک بارزانی له بانگه‌شه‌ی پارتی دیموکراتی کوردستان له هه‌ولێر روون بوو که گوتی: جۆ بایدن ئه‌وکات جێگری سه‌رۆکی ئه‌مه‌ریکا بوو پێی گوتم ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ریکا چه‌کتان بۆ بنێرێت ئێوه ئاماده‌ن به‌رگری له‌خۆتان بکه‌ن، له‌وه‌ڵامدا سه‌رۆک بارزانی پێی گوتووه که ئه‌گه‌ر ئه‌وان چه‌کیش نه‌نێرن هه‌ر به‌رگری له خۆیان ده‌که‌ن، قسه‌کانی سه‌رۆک بارزانی ته‌وقیتکراوی ئه‌و کاته‌بوو که هێرشی به‌رده‌وام له‌سه‌ر هه‌ولێر هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی له‌نێوان سیاسه‌تی ناوچه‌که خۆی یه‌کلا بکاته‌وه، به‌ڵام به‌و په‌یامه جارێکی دیکه روون بویه‌وه که ئاسته‌مه هه‌ولێر بچێته چوار چێوه‌ی هیچ یه‌کێک له‌به‌ره‌ی جه‌نگه‌وه به‌ڵکو به‌رگری له خۆی ده‌کات. له به‌رپرسێکی باڵای دیپلۆماسی کوردستانه‌وه پرسیم که هۆکاری ئه‌م هێرشیه دوایی به‌م تاکتیک و ئاسته‌وه چی بوو، گوتی: دروستکردنی ئاژاوه‌بووه له‌ناوشاری هه‌ولێر و لێدان بووه له‌و رێککه‌وتنه‌ی که له‌نێوان هه‌ولێرو به‌غدا هه‌بووه که به‌زووترین کات ده‌بێت بچێته بواری جێبه‌جێکردنه‌وه. ئاراسته‌یه‌ک به‌داخه‌وه له‌به‌غدا دروست بووه ئه‌م ئاراسته‌یه خۆی به‌گه‌وره‌تر له دامه‌زراوه‌کانی حکوومه‌تی عێراق ده‌بینیت، ئه‌م ئاراسته‌یه له شه‌نگال و که‌رکووک و ناوچه‌کانی مووسڵ به‌ئاشکرا ده‌بینرێت، له ناوچه‌ش سه‌وزیش په‌یامێکی دایه مسته‌فا کازمی که خۆی حوکم ده‌کات، لێره بابه‌تێکی ترسناک هه‌یه ئه‌گه‌ر بێت و رێککه‌وتنی کۆنکرێتی نه‌کرێت له‌و ناوچانه‌ی که به ناوچه‌ی گه‌رم ناسراوه ئه‌وه دوورنییه له داهاتوو پیلانی دیکه‌ی ترسناک له‌دژی هه‌ولیر ئه‌نجام نه‌درێت، هه‌روه‌ک چۆن له‌یه‌ک کاتدا چه‌ند گروپی تیرۆرستی له هه‌ولێر ده‌ستگیرکران که ده‌یانه‌ویست شوێنه هه‌ستیاره‌کان بکه‌نه ئامانج، له‌و کاته‌شدا هێرشی درۆن ئه‌نجامدرا. حکوومه‌تی هه‌رێم له‌گه‌ڵ به‌غدا و ئه‌مه‌ریکا رێکاری خێرا دانه‌نێنن دۆخه‌که خراپترده‌بێت، ده‌ستی ده‌ستی ئه‌مه‌ریکا له دواخستنی ئه‌م پرسه، دواجار هه‌ولێریش ده‌خاته مه‌ترسییه‌وه، بۆیه چاره‌سه‌ر ئه‌وه‌ی که ته‌واوی میلیشیاکان و گروپه چه‌کداره‌کان له سنووری هه‌ولێر بکشێنه‌وه و هێزی هاوبه‌ش له‌و ناوچانه جێگیر بکرێت. جیاواز له هێرشه‌کانی دیکه ئه‌م جاره حکوومه‌تی عێراق لێژنه‌یه‌کی لێکۆڵینه‌وه‌ی پێکهاناوه بۆ دۆزینه‌وه‌ی ئه‌و هێرشه و ئه‌نجامده‌رانی، به‌م لێژنه‌یه مسته‌فاز کازمی په‌یامێکی دایه ئه‌مه‌ریکا و حکوومه‌تی هه‌رێم که ئه‌وه‌ی روویداوه له ده‌ره‌وه‌ی ویستی ئه‌وان بووه، هاوکات به‌شێکه له پابه‌ندبوونی عێراق به‌ناوه‌رۆکی ئه‌و رێککه‌وتنه‌ی له‌گه‌ڵ واشنتۆن کردوویه‌تی له پێناوی مانه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی دیپلۆماسی عێراق و ئه‌مه‌ریکا دوای کشانه‌وه‌شیان له خاکی عێراق، پرسیاری زۆر گرنگ و جدی دێته پێشه‌وه که له‌کاتێکدا شاندی پارتی دیموکراتی کوردستان ماوه‌یه‌ک پێش ئێستا سه‌ردانی ئێرانیان کردو په‌یامی نیگه‌رانی هێرشکردنه سه‌ر هه‌ولیریان پێی گه‌یاندن و رێککه‌وتنێکی نافه‌رمیش له‌نێوان به‌غدا و ئه‌و گروپه میلیشیایانه هه‌بوو که هیچ کاردانه‌وه‌یه‌ک نه‌که‌ن تا ئه‌و کاته‌ی له ٣١ی ١٢ هێزه شه‌رکه‌ره‌کانی ئه‌مه‌ریکا له عێراق ده‌چنه ده‌ره‌وه، ئایا بۆچی دوای ئه‌م دوو هه‌وڵه هێشتا هێرشکردنه سه‌ر فرۆکه‌خانه‌ی هه‌ولێر به‌رده‌وامی هه‌یه؟ ئایا ئه‌مه هه‌وڵیکه بۆ ئه‌وه‌ی که ئه‌مه‌ریکا بکرێته ئامانج یان په‌یامێک بدرێته هه‌ولێر که ناچار بکرێت به هه‌ڵبژاردنی زیاتر له بژارده‌یه‌ک؟ له‌نێوان ئه‌م ئاراستانه‌دا هه‌ڵبژارده‌ی دروست ئه‌وه‌یه که ئه‌م گروپانه سه‌رجه‌م هێرشه‌كانیان بۆ سه‌ر بنكه‌و باره‌گاكانی ئه‌مه‌ریكا له (عه‌ین ئه‌سه‌د و ناوچه‌ی سه‌وز) له‌به‌غدا راگرتووه و باڵانسی شه‌ڕیان له هه‌ولێر قورستركردووه، په‌یامی پشته‌وه‌ی ئه‌م هاوكێشه‌یه ئه‌وه‌یه كه له ناوچه‌كانی سنووری ده‌سه‌ڵاتی عێراق ئه‌م كردانه ناكه‌ن چونكه نایانه‌وێت ده‌سه‌ڵاتی حكوومه‌تی عێراق تووشی شه‌رمه‌زاری بكه‌ن له‌به‌رانبه‌ر ئه‌مه‌ریكا و رێككه‌وتنه‌كه‌یان(چونكه پێشووتر ئۆكه‌ی دراوه بۆ ئه‌م مه‌به‌سته)، دووه‌م بابه‌تی هه‌ڵبژاردنه ئه‌م گروپانه به‌و هێرشانه شه‌قامی خۆیان پێ گه‌رم ده‌كه‌نه‌وه و ده‌یكه‌نه ده‌سكه‌وتی هه‌ڵبژاردن له‌م نێوه‌نده‌دا هه‌ولێر كراوه‌ته ئامانج. په‌یامی ئه‌مه‌ریکاش له دووپاتکردنه‌وه‌ی هاوکاری حکوومه‌تی هه‌رێم ده‌رچه‌یه‌کی به‌هێزه بۆ ئه‌وه‌ی که هه‌وڵ بدرێت ئه‌و پشتیوانیه‌ی له هه‌رێمی کوردستان هه‌یه فراوانتر بکرێت، به‌تایبه‌ت له ئاستی دیپلۆماسی به‌ده‌مه‌وه هاتنی فه‌ره‌نسا و به‌ریتانیا له‌سه‌ر هێرشه‌که‌ی هه‌ولێر ده‌رخه‌ری ئه‌وه‌یه که کۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی پشتیوانی ته‌واوی هه‌ولێر ده‌کات به‌شێکی دیکه‌ی په‌یامی پشتیوانی له هه‌ولێر په‌یوه‌ندیداره به گۆرانکاری هاوکێشه‌ی ناوچه‌که به‌تایبه‌ت له ئه‌گه‌ری کشانه‌وه‌ی هێزه شه‌رکه‌ره‌کانی ئه‌مه‌ریکا له عێراقدا چونکه مه‌ترسی ده‌کرێت گروپه میلیشیاکان ده‌ستکراوه‌بن بۆ ئه‌وه‌ی له سنووری ناوچه جێ ناکۆکه‌کان زیاتر ده‌سه‌ڵات وه‌ربگرن و ببنه مه‌ترسی بۆ سه‌ر ئارامی ناوچه‌که.
.gif)
د. شێركۆ عه‌بدوڵڵا- رۆژانه تایبه‌ت له (دره‌و) ده‌ینوسێت خۆشەویستی بێ گلەیی قسەی قۆڕە بێ لێبوردن هەرزۆر قۆڕتر کەوای مەلا ئەگەر شۆڕبێ هی موستەعید بستێ شۆڕتر عیلم وەهمە و تەئریخ درۆ ڕێوی دۆستی کەو وکۆتر زوڵف وەکو خەیاڵ خاوە ئیسعاف خاو و لەسەرخۆتر قاوە ئەیخۆیتەوە تاڵە نایخۆیتەوە یەکجار تاڵتر ناخ مناڵێکی لاسارە بەڵام ئەقڵ زۆر مناڵتر خیانەت کارێکە ناخۆش دڵسۆزی لەویش ناخۆشتر کە تەماشای کاروان ئەکەی ئاخ ئەخۆی بۆ میزی حوشتر بێدەنگی شەرمەزاری یە قسەلەڕوو شەرمەزارتر ڕۆژگارێکی قنگەولووچە دارا لە هەژار بێزارتر سەرباز وێڵ و ئەفسەر وێڵتر سەرێ بۆگەن ، خوارێ ڕزیو عەینەک لێڵ و ئاسۆ لێڵتر
.gif)
عه‌داله‌ت عه‌بدوڵڵا پێشه‌كی تا ئێستاش سوورین له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه هه‌ڵوێستوه‌رگرتنی سه‌ركردایه‌تی و كادرو ئه‌ندامانی یه‌كێتی، له دۆخی ناوخۆیی حزبه‌كه‌یان و داشكانه‌وه‌ی پێشوه‌ختیان به‌لای ئه‌م هاوسه‌رۆك و ئه‌و هاوسه‌رۆكدا، به‌بێ ساغكردنه‌وه‌ی یاساییانه‌ی ناكۆكییه‌كان له دادگایه‌كی سه‌ربه‌خۆ و بێلایه‌ن و شه‌فافداو، به‌بێ سه‌لماندنی تۆمه‌ته‌كان له‌به‌رامبه‌ر یه‌كتردا، هه‌ڵوێستوه‌رگرتنێكی هه‌ڵه‌یه، له بنه‌ڕه‌تیشدا، مومكینه زیاتر بۆ پاراستنی په‌رژه‌وه‌ندی و ئیمتیازات بێ، یان جۆرێك بێ له دیارده‌ی شه‌خسپه‌رستی، یان مامه‌ڵه‌كردنی هه‌لپه‌رستانه له‌گه‌ڵ دیفاكتۆدا، یان مه‌ترسیی نانبڕین و سزادانی تر، یان هه‌ڵوێستێكی سۆزدارانه‌و و كاریگه‌ر به میدیاو سۆشیال میدیاكان. نزیكبوونه‌وه‌ی واده‌ی رووداوی هه‌ڵبژاردن و دۆخی ئه‌م حزبه له‌گه‌ڵ ئه‌م پێشهاته‌دا، وا ده‌كه‌ن كه، له‌ده‌ره‌وه‌ی كاریگه‌ربوون به‌و هه‌ڵوێستانه، به زمانی شیكاری و، زمانی ره‌خنه‌گرانه‌ی بابه‌تی، له‌سه‌ر دۆخی ئه‌م هێزه بدوێین. ئه‌وه‌ی لێره‌دا ده‌یخوێننه‌وه، هه‌وڵێكه بۆ بیرخستنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵێك فاكت، سیناریۆ، بژارده‌و ئه‌گه‌ر، بگره پێشنیارو رێگه‌چاره‌ش بۆ ئه‌و دۆخهی كه یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستانی تیایه، ئه‌مه‌ش هه‌م له روانگه‌ی بایه‌خی گێڕانه‌وه‌ی هاوسه‌نگیی هێز له باشووری كوردستاندا، هه‌م له ئه‌نجامی ده‌ركه‌وتنی ئاماژه‌كانی تێكچوونی زیاتری ئه‌و هاوسه‌نگییه كه ره‌نگه بۆ دیموكراسی و فره‌یی و ئازادییه‌كان، باش نه‌بێت. ئه‌م نووسینه، به‌نده به‌وه‌ی چه‌ند فاكته‌رێك بخاته ده‌ره‌وه‌ی ره‌چاوكردنه‌وه، چونكه له‌به‌رچاوگرتنیان، بیرۆكه‌ی جڵه‌وكردنی ئاشتییانه‌ی ئه‌و دۆخهی یه‌كێتی ته‌واو ئاڵۆز ده‌كات، له‌وانه، بوونی ده‌ستی ده‌ره‌كی له‌ناو رووداوه‌كاندا، چ له‌ده‌ره‌وه‌ی یه‌كێتی و چ له ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێمدا!، دووه‌م، بوونی بڕیارێك له‌ناوخۆی حزبه‌كه‌دا كه به مه‌نتقی ده‌ستبادان و شكاندنی ئیراده‌ی یه‌كتری، كاربكات، كه ئه‌مه‌ش هه‌موو هه‌وڵێك بۆ چاره‌سه‌ری دۆخی حزبه‌كه، له‌بار ده‌بات. پێگه‌ی پارتی به‌سروشتی حاڵ و ئه‌و دۆخهی كه ئێستا ئه‌گوزه‌رێ، وا ده‌رده‌كه‌وێت كه پارسه‌نگی هێز له باشووری كوردستاندا، به پێچه‌وانه‌ی بانگه‌وازو چاوه‌ڕوانییه‌كان، خول له‌دوای خولی هه‌ڵبژاردن، لاسه‌نگتر ببێت. له‌ناو ئه‌م هاوكێشه‌یه‌دا، پارتی دیموكراتی كوردستان وه‌كچۆن زیاتر له 12 ساڵه هێزی یه‌كه‌می گۆڕه‌پانه‌كه‌یه، بۆ ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ش هه‌روا ئه‌مێنێته‌وه، ئه‌مه ئه‌گه‌ر رێكۆردی نوێ و گه‌وره‌تر تۆمار نه‌كا!، له‌مه‌شدا، دۆخی هه‌ریه‌كه له یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستان و بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان، هۆكارێكی بابه‌تی و یارمه‌تیده‌ره بۆ پاراستن و بگره به‌هێزبوونی زیاتری پێگه‌ی پارتی له باشووری كوردستاندا. جگه له‌وه، پارتی، ره‌نگه ئه‌مجاره ده‌رفه‌ت بقۆزێته‌وه‌و باڵاده‌ستیی خۆی ته‌نها له ناوچه‌كانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی خۆیدا نه‌وێت. ئه‌و له‌م هه‌لومه‌رجه بابه‌تییه‌ی كه هه‌ڵكه‌وتووه، له لێدوان و جوڵه‌ی به‌رپرس و ئۆرگان و راگه‌یاندنه‌كانییه‌وه دیاره كه هه‌وڵی هه‌یه له سنوری پارێزگاكانی سلێمانی، كه‌ركوك، هه‌ڵه‌بجه، ئیداره‌كانی گه‌رمیان و راپه‌ڕینیشدا، ده‌نگده‌رێكی زۆر به‌لای خۆیشدا رابكێشێت و له‌پێگه‌یه‌كی به‌هێزتره‌وه مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ یه‌كێتی و هێزه‌كانی تردا بكات. بۆ ئه‌و مه‌به‌سته، هه‌ر له ئێستاوه ده‌بینرێ كه به مرونه‌تێكی سیاسی، ته‌نانه‌ت ده‌ستبه‌رداری هه‌ندێ هه‌ڵوێستی رادیكاڵانه‌ی پێشووتری خۆی بووه‌و گه‌ڕاوه‌ته‌وه بۆ بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردن له‌ناو شاری كه‌ركوكیشدا!. راسته له به‌رامبه‌ردا یه‌كێتیی نیشتمانی و بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان_یش هاوپه‌یمانێتییه‌كیان پێكهێناوه كه ئامانج تیایدا ئه‌وه‌یه ته‌رازووی هێز له كوردستاندا بگۆڕن، به‌ڵام دۆخی ناوخۆیی ئه‌مڕۆی یه‌كێتی و، پاشه‌كشێی پێگه‌ی گۆڕان به به‌راورد به قۆناغی ره‌وانشاد نه‌وشیروان مسته‌فا، ئه‌و ئامانجه‌یان، له ئێستادا، سه‌خت كردووه. دۆخیی ناوخۆیی، به چ مانایه‌ك؟ ده‌سته‌واژه‌ی(دۆخی ناوخۆیی یه‌كێتی) لێره‌دا، ئه‌وه‌نده‌ی په‌یوه‌سته به هه‌ڵه‌ی ته‌وقیتی ته‌قاندنه‌وه‌ی ناكۆكییه‌كانی ناو ئه‌م حزبه‌وه، ئه‌وه‌نده گرێدراوی ناكۆكیی په‌تیی نێوان هاوسه‌رۆكه‌كان نییه، چونكه ئه‌و ناكۆكییه هه‌م هه‌بووه به‌ڵام به چه‌پێنراوی!، هه‌م چاوه‌ڕوانكراویش بووه له‌به‌ر زیاتر له‌هۆكارێك كه دیارترینیان خودی سیستمی هاوسه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌یانه كه نه رێكخراو Systematic بوو و نه ببووه دامه‌زراوه‌ش. دیوی دووه‌می ده‌سته‌واژه‌ی دۆخی ناوخۆیی یه‌كێتی، هه‌ر به‌ته‌نها په‌یوه‌ندیی به كاریگه‌ریی دیارده‌ی شه‌خسپه‌رستیشه‌وه نییه، مه‌سه‌له‌كه ته‌نها ئه‌وه نییه به‌شێك له هه‌وادارانی ئه‌م حزبه له‌گه‌ڵ ئه‌م هاوسه‌رۆكن‌و له‌دژی ئه‌ویتریان، له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ش، به باش و خراپ، هه‌ڵوێست له هه‌ڵبژاردن و حزبه‌كه وه‌رده‌گرن، نا، به‌ڵكو دۆخه‌كه، به‌گشتی، په‌یوه‌سته به جۆرێك له نائومێدبوونی جه‌ماوه‌ری حزبه‌كه‌شه‌وه له‌وه‌ی كه هێزێكی سه‌قامگیرو یه‌كڕیزیان هه‌بێت، هه‌ر جاره‌و له‌تێكی لێ نه‌بێته‌وه، یان ناته‌باو ده‌سته‌و تاقم نه‌بێ و په‌نجه‌كان تیایدا یه‌كتر نه‌شكێنن و وێنه‌ی حزبه‌كه له‌به‌رده‌م رای گشتیی وڵات و دنیادا هێنده‌ی تر ره‌ش و ناشیرین نه‌بێت. كاتی وروژاندنی ناكۆكییه‌كان به مانایه‌كی روونتر، ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندیی به یه‌كێتییه‌وه هه‌بێت، بۆ ئه‌وه‌ی له‌و دۆخهی ئه‌مڕۆیدا نه‌بووایه، ده‌یتوانی كێشه‌كانی ناوخۆی خۆی ساڵێك له‌مه‌وپێش بوروژاندایه نه‌ك له سه‌روه‌ختی رووداوێكی چاره‌نووسسازی وه‌ك هه‌ڵبژاردنی عێراق، به‌تایبه‌تی كه هاوسه‌رۆكی ده‌سه‌ڵاتداری ئێستای یه‌كێتی، له دیدارێكی ته‌له‌فزیۆنیدا له‌گه‌ڵ میدیاكانی ناوخۆ، ئاماژه‌ی به‌وه دابوو كه(دۆخی حزبه‌كه‌یان هیچ كاتێك هێنده‌ی ئه‌و دوو ساڵه‌ی رابردوو خراپ نه‌بووه)، ئه‌مه‌ش مانای ئه‌وه‌یه كه، پێشتریش، بۆ چوونه‌سه‌ر ناكۆكی و كێشه‌كان، كات له‌به‌رده‌ستدا بووه، به‌ڵام بۆ سوودی لێوه‌رنه‌گیراوه‌و دواخراوه بۆ سه‌روه‌ختی هه‌ڵبژاردنه‌كان، ئه‌مه به دیاریكراوی ئه‌و پرسیاره‌یه كه نه میدیاكاران، له‌و دیداره‌دا كردیان، نه وه‌ڵامه‌كه‌شی، به ره‌سمی وتراوه‌و ئه‌زانرێ. جگه له‌وه، بژارده‌یه‌كی تر ئه‌وه‌بوو، كه وه‌ك زووتر، یان دوورتر له واده‌ی ئه‌م هه‌ڵبژاردنه، ئه‌م كاره نه‌كرا، لانیكه‌م، ده‌توانرا باسكردنی ئه‌و كێشانه بخرانایه‌‌ته دوای هه‌ڵبژاردنه‌كانه‌وه، به‌ڵام ئه‌مه‌ش دیسان هه‌ر رووینه‌دا. ره‌نگه ئێستا به حوكمی دابه‌شبوونه ئاشكراو نهێنییه‌كانی ناوخۆی حزبه‌كه‌وه، هه‌ندێك پێیان وابووبێت كه سه‌رۆكی پێشووی هاوپه‌یمانێتیی كوردستان، كه جه‌مسه‌رێكی ناو ناكۆكییه ناوخۆییه‌كانه‌و بریتییه له هاوسه‌رۆكه‌كه‌ی تر، له‌گه‌ڵ ئه‌م ههڵبژاردنهدا پێگه‌ی به‌هێزتر ببووایه‌و ئه‌وكات سه‌ختتر بوایه كه له‌گه‌ڵیدا ناكۆكییه ناوخۆییه‌كان باس بكرێن، به‌ڵام ئه‌م گریمانه‌یه ورد نییه، چونكه ئه‌گه‌ر، وه‌ك ده‌وترێ، تاوانی حزبی و سیاسی روویدابێ، بۆ سه‌لماندنیشیان به‌ڵگه‌ی پێویست له‌به‌رده‌ستدا بێت، ئه‌وا له هه‌موو سه‌رده‌مێكدا ده‌توانرێ هه‌م له دادگای ده‌وڵه‌تدا، هه‌م له‌دادگای حزبدا كه په‌یڕه‌وه‌كه‌یه‌تی، ئه‌و كه‌یسانه یه‌كلابكرانایه‌ته‌وه، واته به‌و شێوه هه‌ڵواسراوه‌ی ئێستا نه‌مایه‌ته‌وه كه وا ده‌رئه‌كه‌وێ له‌م ههڵبژاردنهدا كاریگه‌ریی له‌سه‌ر بانگه‌شه‌ی جه‌ماوه‌ریی حزبه‌كه هه‌بێت. پرسیاری رێگه‌چاره یه‌كێتی، وا دیاره كه به دیراسه‌ی پێشوه‌خته‌وه مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ئه‌و دۆخه هه‌ستیاره‌ی خۆیدا نه‌كردووه‌و ئێستاش نزیكه له‌وه‌ی ئه‌نجامی سلبی له‌سه‌ر دابنێت ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ر نه‌دۆزێته‌وه. ئه‌و، وه‌كچۆن كۆنگره‌ی 4ی به نه‌فه‌سێكی ماراسۆنی كۆتایی پێهێناو هیچ دیارده‌و لادان و قه‌یرانێكی چاره‌سه‌ر نه‌كرد، ئه‌م ناكۆكییه كه‌ڵه‌كه‌بووانه‌شی له ته‌وقیتێكی گونجاودا نه‌وروژاندووه، بۆیه ئێستاو له‌م گه‌رمه‌ی ئاماده‌كارییانه‌دا بۆ هه‌ڵبژاردنی عێراق بۆی ده‌ركه‌وتووه كه ئه‌و ناكۆكییانه، كه‌م و زۆر، ره‌نگدانه‌وه‌یان له‌سه‌ر كه‌شی بانگه‌شه‌كردنێكی دڵخواز هه‌یه بۆ هه‌ڵبژاردن به‌بێ ئه‌وه‌ی تائێستا به‌لایه‌كدا خرابن. لێره‌شدا پرسیار ئه‌وه‌یه، ئایا هیچ رێگه چاره‌یه‌ك هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی ناكۆكییه‌كانی دوای رووداوه‌كانی 8ی ته‌مووز نه‌بنه هۆی زیاندان له پێگه‌ی ئه‌م حزبه؟ وه‌ڵام ئه‌وه‌یه هێشتا چه‌ند سیناریۆ و بژارده‌یه‌ك ماون. سه‌ره‌تا رێگه‌چاره‌ی سه‌ره‌كی ئه‌وه‌یه كه له‌م مانگه‌دا، هه‌وڵی نوێی رێككه‌وتنێكی سیاسی له‌نێوان هه‌ردوو هاوسه‌رۆكه‌كه‌دا بدرێت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه پێش هه‌ر شتێك حزبه‌كه‌یان ئینقاز بكه‌ن، یه‌كێتی له خۆیان به گه‌وره‌تر بیبینن و نه‌یكه‌نه قوربانی ته‌ماحه تایبه‌تییه‌كانیان و، پێكه‌وه پاڵپشتیی له دوو هه‌فته‌ی كۆتایی هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنه‌كه‌و هاوپه‌یمانی كوردستان بكه‌ن، هاوكات یه‌كلاكردنه‌وه‌ی ناكۆكییه‌كانیش كه تا ئێستا له سنوری ئاڵوگۆڕی تۆمه‌ت و هێرشی سۆشیال میدیا بۆ سه‌ر یه‌كتر به‌ولاوه هیچیان نه له دادگای حزب و نه له دادگای ده‌وڵه‌تیشدا یه‌كلا نه‌كراونه‌ته‌وه، بخه‌نه قۆناغی دوای ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كانه‌وه. ئه‌م رێكه‌وتنه، وا پێویسته، دوو هه‌فته پێش كۆتایی هاتنی هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق بكرێت، به زووییش بخرێته كۆبوونه‌وه‌یه‌كی نائاسایی ئه‌نجوومه‌نی سه‌ركردایه‌تییه‌وه‌و په‌سه‌ند بكرێ، له‌وه‌ش زیاتر بۆ رای گشتیی خه‌ڵكی كوردستان بڵاو بكرێته‌وه‌و وێنه‌شی بۆ هێزه سیاسییه‌كانی هه‌رێم و عێراق و حكومه‌تی به‌غداو نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كان و باڵوێزو قونسڵی وڵاتان له به‌غداو هه‌رێم بنێردرێت به پاشكۆی ده‌قی رێككه‌وتنه‌كه‌شه‌‌وه، به‌تایبه‌تی كه له‌سایه‌ی شۆڕشی زانیارییه‌كان و سه‌رده‌می به‌جیهانیبووندا Globalization هیچ هێزو ده‌وڵه‌تێك نه‌ماوه له‌و دۆخه ناوخۆییه‌ی ئێستای یه‌كێتی ئاگادار نه‌بێت و به‌هۆی ئه‌و دۆخه‌شه‌وه، به جۆرێك له جۆره‌كان، نێوبانگی یه‌كێتی له‌لا نه‌زڕا بێت. مه‌حاڵ نییه بێگومان، رێكه‌وتنێكی وه‌ها، له‌سیاسه‌تدا، مه‌حاڵ نییه. یادی به‌خێر، تاڵه‌بانی(1933-2017ز) كه بۆ ده‌ستپیشخه‌ریی ئاشتیی حزبه‌كه‌ی له‌گه‌ڵ پارتیدا، به ریسكێكی مێژوویی و به ئۆتۆمبێلێكه‌وه خۆی كرد به باره‌گای بارزانیدا، 4 بۆ 5 هه‌زار پێشمه‌رگه‌و فه‌رمانده‌ی حزبه‌كه‌ی له شه‌ڕی نه‌گریسی ناوخۆدا له‌ده‌ستدابوو، پارتیش هه‌روا، به‌ڵام ئه‌وه‌ی بۆ مێژوو مایه‌‌وه، ده‌ستپێشخه‌رییه‌كه بوو. هه‌ردوو هاوسه‌رۆكی یه‌كێتی-یش، تا ئێستا له كۆمه‌ڵێك تووڕه‌یی و هه‌ڵچوون له‌به‌رامبه‌ر یه‌كترو هه‌ندێ زیانی مادی و مه‌عنه‌وی و هێرشی میدیایی هه‌وادارانیان به‌ولاوه بۆ سه‌ر یه‌ك، گۆشتی یه‌كتریان نه‌خواردووه‌و ئێسقانی یه‌كدیشیان نه‌شكاندووه. جگه له‌وه، به‌پێی زانیاریی ئێمه، ته‌نانه‌ت ئیعتیباری خزمایه‌تی هه‌ندێ هه‌ڵوێستی توندیشی له‌به‌رامبه‌ر یه‌كتردا راگرتووه!، هه‌ر بۆیه له رووی سیاسی و مه‌نتقییه‌وه، رێككه‌وتنیان ئه‌سته‌م نییه‌و ته‌نها زاڵبوونیان ئه‌وێ به‌سه‌ر ئه‌و بیركردنه‌وانه‌دا كه مومكینه خراپبوونی زیاتری دۆخی حزبه‌كه‌یانی لێ بكه‌وێته‌وه. له‌لایه‌كی تر، وا پێویسته له چوارچێوه‌ی ئه‌و رێكه‌وتنه‌دا كه باسی ده‌كه‌ین، تا ئه‌و كاته‌ی ئه‌نجامی لێكۆڵینه‌وه‌ی یاسایی له ناكۆكییه‌كان و پێدانی په‌راوێزی به‌رگری بۆ هه‌موو جه‌مسه‌ره‌كانی ناو ناكۆكییه‌كه له دادگاكان و پێشكه‌شكردنی به‌ڵگه‌نامه‌كانیان له به‌رامبه‌ر یه‌كتردا ده‌رده‌چێت، دۆخی یه‌كێتی ئاسایی بكرێته‌وه ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر به شێوه‌یه‌كی كاتی و له‌پێناوی ته‌نها بردنه‌وه‌ی هه‌ڵبژاردنیشدا بێت، چونكه ئه‌و كه‌یسانه‌ی كه هه‌ن و باسكراون و ئه‌وانه‌شی كه هێشتا جاڕنه‌دراون و زانیارییه‌كی كه‌میان له‌باره‌وه دزه‌ی كردۆته ده‌ره‌وه، به فعلی كه‌یسی ئاسایی و ئاسان نین، ناشكرێ بۆ حزبێكی(سۆشیال دیموكرات) به رێككه‌وتنێكی عه‌شائیری كۆتاییان پێ بهێنرێت، به‌ڵكو پێویست وایه، هه‌ر جه‌مسه‌رێكی ناو ناكۆكییه‌كه، هه‌رچ تاوان و لادانێكیان هه‌بێ و به‌به‌ڵگه‌وه له‌سه‌ریان ساغ ببێته‌وه، سزای یاسایی و حزبی خۆیان وه‌ربگرن، بۆ ئه‌وه‌ش پێویسته ده‌رفه‌تی یاسایی ته‌واویان له‌به‌رده‌ستدا بێت هه‌م بۆ به‌رگریكردن له خۆیان، هه‌م بۆ سه‌لماندنی تۆمه‌ته‌كان له‌به‌رامبه‌ر یه‌كتردا. مافی گشتی له‌م رووداوانه‌دا ئه‌م مافه‌ش، هه‌ر به‌ته‌نها مافی یه‌كێتییه‌كان نییه، به‌ڵكو مافێكی گشتییه‌و داواكاریی گشتیشی دێته‌سه‌ر، به جۆرێك كه، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر هاوسه‌رۆكه‌كانیش ده‌ستی لێ هه‌ڵبگرن، ئه‌وا مافی خه‌ڵكه كه به‌دوایاندا بچن، چونكه كه‌یسه‌كان، ئه‌وانه‌ی كه دركێنران و ئه‌وانه‌شی كه تا ئێستا ماون و ئاماده ده‌كرێن!، ئه‌وه‌نده گشتگیرو مه‌ترسیدارن، هه‌ر به ته‌نها په‌یوه‌ست نین به ناوخۆی حزبێكه‌وه، به‌ڵكو په‌یوه‌ندیدارن به چۆنیه‌تی به‌ڕێوه‌بردنی وڵات و ده‌سه‌ڵات و مامه‌ڵه‌كردنه‌وه له‌گه‌ڵ ژیانی گشتیشدا، ئه‌مه جگه له‌وه‌ی به هۆی ئه‌و ناكۆكییانه‌وه، كۆمه‌ڵێك دیارده‌و رووداو و دیمه‌نی ئه‌منی له زۆنی سلێمانیدا هه‌ن كه خه‌ڵكی پارێزگاكه‌و زۆنه‌كه‌یان به‌گشتی نیگه‌ران كردووه. به پێچه‌وانه‌شه‌وه، ئه‌گه‌ر بویسترێ ئه‌و دۆخه ته‌نها له قاوغی ئاڵوگۆڕی تۆمه‌تدا درێژه‌ی پێ بدرێت به‌بێ یه‌كلاكردنه‌وه‌ی یاساییانه‌و حزبییانه، ئه‌وا بێگومان هه‌م به‌دگومانیی گه‌وره‌تر به‌دوای خۆیدا ئه‌هێنێت، هه‌م مومكینه سه‌ر بۆ رووداوی نه‌خوازراویش بكێشێت، به‌تایبه‌تی دوای ته‌واوبوونی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق!. ئه‌م ئه‌گه‌ره‌ش كراوه‌یه، به تایبه‌تی كه پێده‌چێت، له‌م ماوه‌یه‌دا، هه‌ردوو لایه‌نی ناو ناكۆكییه‌كه، زۆر دۆسییه‌و كه‌یسیان، به به‌ڵگه‌وه، له‌دژی یه‌كتر ئاماده كردبێت و وروژاندنیان له به‌رژه‌وه‌ندیی هیچ لایه‌كیاندا نه‌بێت!، ئه‌وه جگه له‌وه‌ی مومكینه ئاشكراكردنیان به زیانی گه‌وره‌ترو زیاتری نێوبانگی حزبه‌كه‌و كاراكته‌رانی ناوی، بشكێته‌وه‌و، رای گشتیی خه‌ڵكی كوردستانیش له‌سه‌ر كۆی جه‌مسه‌ره‌كانی ناو حزبه‌كه، خراپتر بكات. له چاوه‌ڕوانیی ده‌ستپێیشخه‌ریدا له‌ده‌ره‌وه‌ی بیرۆكه‌ی رێككه‌وتن بۆ فریاكه‌وتنی حزبه‌كه له‌م ههڵبژاردنهدا، تاقه رێگه چاره‌ی تر، ده‌ستپێشخه‌ریی یه‌كلایه‌نه‌ی هاوسه‌رۆكه‌كان خۆیانه. ده‌ستپێشخه‌ریی واش، له‌ئێستادا جوامێری و خۆ نه‌ویستییه‌كی گه‌وره‌ی ده‌وێت كه روون نییه رووده‌دات یان نا. هاوكات سیناریۆی تر ئه‌وه‌یه كه یه‌كێتی، به‌شێوه‌یه‌كی قه‌ده‌ری و به لۆژیكی جۆرێك له موجازه‌فه‌كردن، له‌گه‌ڵ دۆخی ئێستای خۆیدا بڕواو رازی بێت به‌وه‌ی به چ ئه‌نجامێك له‌م ههڵبژاردنهدا دێته ده‌ره‌وه!، ئه‌گه‌ر پێگه‌ی دابه‌زی، ئه‌وا بچێته ژێر باری ئاقیبه‌ته سیاسی و ده‌ره‌نجامه ترسناكه‌كانییه‌وه له‌سه‌ر تێكچوونی زیاتری هاوسه‌نگیی هێز له كوردستاندا، ئه‌گه‌ر به‌هێزیش بووه‌وه كه روون نییه چۆن و به‌چی؟!به‌تایبه‌ت له‌سایه‌ی ئه‌و هه‌لومه‌رجه‌ی ئێستایدا، ئه‌وا، عه‌ره‌ب وته‌نی:(شاف الخیر!).. به كوردی و به كورتی، هه‌موو ئه‌مانه، له‌شیكاریی ئێمه‌دا، كۆمه‌ڵێك سیناریۆ، یان بژارده، یان پێشنیارو رێگه‌چاره‌ن، خۆشیان(ئازادن) له‌وه‌ی دۆخی حزبه‌كه‌یان به كوێی تر و به كام نادیاری ده‌گه‌یه‌نن!.
د. شێركۆ عه‌بدوڵڵا- رۆژانه تایبه‌ت له (دره‌و) ده‌ینوسێت پیاو لە خۆشیدا جێ بەخۆی ناگرێ چونکە وەزعەکە بەرەو باشی ئەچێ . وەزعەکە بەرەو باشی ئەچێ چونکە حەلیتری نی یە . وەزعەکە حەلی تری نی یە چونکە گەیشتۆتە بنبەست . وەزعەکە گەیشتۆتە بنبەست چونکە هەریەکە لەئاوازێک ئەخوێنێ.هەریەکە لە ئاوازێک ئەخوێنێ چونکە مایسترۆمان نی یە. مایسترۆمان نی یە چونکە کەسمان ئەویتر بە هیچ نازانین . کەسمان ئەوی تر بە هیچ نازانین چونکە ڕقی دنیامان لە یەکتری یە. ڕقی دنیامان لە یەکتری یە چونکە پەیوەندییەکانمان تەڕ و بڕ نین . پەیوەندییەکانمان تەڕ و بڕنین چونکە هەر خولە ناخولەیەک وشکە ساڵی یە. هەرخولەناخولەیەک وشکە ساڵی یە چونکە داخەکەم شێخ دارا لە کەشناسی نەماوە. شێخ دارا لە کەشناسی نەماوە چونکە کەوتۆتە ساڵەوە. کەوتۆتە ساڵەوە چونکە شتی تر نەبوو تێی بکەوێ . شتی تر نەبوو تێی بکەوێ چونکە هەموویداگیر کرا. شتی تر هەمووی داگیرکرا چونکە زەمانەکە زەمانی ئاخۆران و بخۆرانە. زەمانی ئاخۆران و بخۆرانە چونکەبرادەران جوان جوان دەستیان لێ شتووە. برادەران جوان جوان دەستیان لێ شتووە چونکە شوکور ئاو زۆرە. ئاو زۆرەچونکە بەنداوەکانمان ئەوندە پڕن لێیان دەڕژێ. بەنداوەکانمان لێیان دەڕژێ چونکە چەم و ڕووبارەکانمان بەم ئاخر وئۆخری هاوینەش هێشتا خوڕەیان دێ . هێشتا خوڕەیان دێ چونکە درواسێکانمان ناوێرن تۆپەوانەیان بۆ دانێن . دراوسێکانمان ناوێرن تۆپەوانە بۆ چەم و ڕووبارەکانمان دانێن چونکە لێمان ئەترسن . دراوسێکانمان لێمان ئەترسن چونکە شەق ئەزانێ قۆناغ لە کوێ یە. شەق ئەزانێ قۆناغ لە کوێ یە چونکە مەناعەتمان نی یە دۆو دۆشاو تێکەڵ بکەین . دۆ و دۆشاو تێکەڵ ئەکەین چونکە شتەکانی تریش هەموویان تێکەڵ بوون .
شوان داودی قسە بکە تا بتبینم كەسێکی بەویقار و وجل بەرگێکی شاهانەوە بە پۆزەوە بەرەو لای سوقرات دەڕوشت ،سوقرات تەماشای کردو ڕستە بەناوبانگەکەی پێ وت کە دواتر بوو بە پەند : قسە بکە تا بتبینم .. قسە گوزارشت لە ناخ و سروشتی مرۆڤەکان دەکات نەک جل و بەرگ و ڕیزە ئۆتۆمبیل و کۆشک و تەلار ، دەتوانرێت لە ڕێگەی قسە کردنیانەوە هەڵسەنگاندن بۆ کەسایەتی رەفتار و ئاکاری کەسەکان بکرێت .. پەندێکی کوردیش لەو بارەیەوە هەیە دەڵێت : کورد بدوێنە شەرحی خۆی دەکات . لە چەند مانگی رابردودا دوو قسەم لەدوو کەسەوە بیست کە هەردوکیان لە لاشعوروە دەریانبڕی ، هەردوو قسەکە لای بەندە جێی هەڵوەستە کردن بوو ، بەڵام من سوقرات نەبووم ڕاستەوخۆ لێیان تێبگەم . ئێستا دوای کەتنەکەی هەشتی تەمموز بەراوردێکی ئاکارو رەفتاری ئەو دوو کەسە لە گەڵ قسەکانیان دەکەم زیاتر دەیانناسیم ، چونکە خۆیان قسەیان کردوە گوزارشتیان لە خۆیان کردوە و ڕاستگۆش بونە لە دەڕبڕینەکانیاندا ، کەسیش وەکو خۆی خۆی ناناسێت . یەکەم : دوای ساردییەکی زۆر لە نێوانمان چەند مانگێک پێش ئێستا لە سەر دەستپێشخەری بەندە لەگەڵ کاک قوباد تاڵەبانی لە هەولێر و لە ماڵەکەی بەڕێزیان دانشتین ، دوای هەندێ گلەیی کردن لەیەکتر گفتوگۆیەکی چڕوپڕمان کرد و هەندێ بیروڕامان لە سەر هەندێ پرس گۆڕییەوە .. لە باسی هەمیشە زیندوو جەنابی مام جەلال و چۆنیتی کار کردنی ، کاک قوباد وتی : خەڵک زۆر هەڵەن بە من دەڵێن مامی بچوک ، من هیچ شتێکم لە مام ناچێ ، حەقە پێم بڵێن دادەی بچوک ، چونکە هەموو شتێکم دەچێتەوە سەر دادە نەک مامە ! . ڕاستی کرد و دوای هەشتی تەموز بە کردەوە سەلماندی کە هیچ شتێکی لە مام ناکات . دووەم : کاتێ سەرپەرشتیاری دەزگای میدیایی کەرکوک بووم ، لە سەروبەندی یادی یەکێتیدا چەند هەڤاڵێک لە گەڵ سەرپەرشتیاری مەکتەبی ڕاگەیاندن گفتوگۆی چۆنێتی یادەکەمان دەکردەوە ، باسی ئەوە هاتە پێشەوە کە کۆنگرە چۆن توانی ئەو هەڤاڵانەی پێشوو کە هەر یەکێکیان بۆ خۆی حکومەتێک بوو لە کونفەیەکونێکدا هەمووی نێردرانە ماڵەوە ، سەرپەرشتیاری مەکتەبی ڕاگەیاندن کاک ستران عبداللە قسەیەکی کردە وتی : ئەوە چواردەی تەموز بوو هێشتا حەڤدەی تەموز ماوە ! . وابزانم روداوەکانی چواردە و حەڤدەی تەموز لە مێژوی عێراقدا وجیاوازی نێوانیان شی کردنەوەی ناوێ چونکە لای هەموان روونە. کاک ستران زۆر زوو بە دەستەواژەی حەڤدەی تەموز گوزارشتی لە خۆی و هەشتی تەموزیش کرد و ڕاستشی کرد . ...................................................... ئیتر دەنوسم ........ ( 1 ) سەروەرییەکانی مام بپارێزن دۆستەکانمان لە دەست مەدەن ✍️ شوان داوی هیچ سەرکردەیەکی سیاسی لە عێراقدا بە قەد هەمیشە زیندوو جەنابی مام جەلال ئاگاداری مێژوی بزوتنەی سیاسی و رۆشنبیری و هونەری لە عێراق نەبووە ، هەموو تێکۆشەر و رموزەکانی تێکۆشان و فکر و هونەری ئەم عێراقەی دەناسی و دۆستایەتیانی دەکرد و ڕێزی لێ دەگرتن و بەردەوام کاتی بۆیان تەرخان کردوەو لینکێکی پەیوەندی لە گەڵیان هەبووە و پشتیوانی لێکردن و دەستی هاوکاریشی پێگەیشتوون چی لە قۆناغی شاخ و چی لە قۆناغی دوای ڕاپەڕینی 1991 و پێکهێنانی دەسەڵاتی کوردی لە هەرێمی کوردستان و چی لە قۆناغی دوای پرۆسەی ئازادی عێراق و سەرکۆماریدا . کاتێ پەرلەمانتار بووم لە خولی سێهەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و بڕیاردەری لیژنەی رۆشنبیری و ڕاگەیاندن بووم ، لەو راستیە تێگەیشتم کە جەنابی مام چی سامانیکی نیشتمانی لە دۆست بۆ بزوتنەوەی نیشتمانی لە عێراق و دۆزی کورد و یەکێتی نیشتمانی کوردستانیش پەیدا کردوە لە ناو دەستەبژێری عێراقی و عەرەبیدا و لە هەموو پێکهاتەکان و چۆن سەرکەوتووانە توانیەتی تواناکانیان دەستەبەر بکات لەخزمەت دیموکراتیزە کردنی عێراق و پشتیوانی دۆزە رەواکەی کورد لە دیدێکی عێراقی نشتیمانیەوە . حکومەتی هەرێمی کوردستان بە ناوی چاکسازییەوە مووچە و هاوکاری کۆمەڵێ لەو تێکۆشەر و خاوەن فکر وڕۆشنبیرانەی بڕیوە کە جەنابی مام جەلال بۆی دابین کردبوون ، نامەوێ ناوی کەس بێنم بەڵام نەک کورد بەڵکو هەموو عێراق قەرزاری خەبات و تێکۆشان و ماندوو بونیانە لە پێناو ئەم نیشتمانەدا . ئەوەی جێی داخە چی لە عێراق و چی لە کوردستانیش نەوەیەکی سیاسی حوکمڕانی بێ ئاگا لە ڕابردووی بزوتنەوەی نیشتمانی عێراق هاتۆتە مەیدان لەبری ڕێزگرتن لە تێکۆشەران سوکایەتیشیان پێ دەکەن . ئەم هەنگاوەی حکومەتی هەرێم زەرەرێکی زۆری ماددی و مەعنەوی گەورەی لەو تێکۆشەرانە داوە کە شایستەی ئەو زەرەرو زیانە نین ، لە کاتێکدا لە هەرێم موچەکانیان براوە ، لە عێراقیش دەمیان لێکراوەتەو هەرچی هەڵدەستێ پێیاندا دەڕشێتەوە . هەر گەل و وڵاتێک مێژوی نەبێ ئێستا و ئایندەشی نابێت ئەو بەڕێزانەی کە ئێستا بە هۆی ئەو هەنگاوەی حکومەتی هەرێم سوکایەتیان پێ دەکرێت ..ئەوانە مێژوی بزوتنەوەی نیشتمانی ئەم وڵاتەن . کەس دژی چاکسازی نیە ، ئێوە گەر چاکسازی دەکەن ، لە سێکتەری نەوت و گومرک و ئیدارەدان و ئابوری کۆمپانیایا و سیستەمی حوکمڕانیدا بیکەن ، تەخشان و پەخشان کردنی زەوی ئەم وڵاتە ڕاگرن ، تاڵان و بڕۆی ژێر خان و سەرخان بوەستێنن ، هاوکاری کچە مۆدیل و گۆرانیبێژەکانی ژووری نوستن و سەر سییەم ڕابگرن کە مێژوی هونەر ومیزاجی گشتییان شێواندوە ، گەر چاکسازی دەکەن قافڵەی ئۆتۆمیلەکانتان کەم بکەنەوە خەرجیە تایبەتیەکانی خۆتان و منداڵەکانتان ،گەشت و سەیران و دەعوەتەکانتان بەوەسڵ مەگەڕێیننەوە بۆ حکومەت هتد..... نەک پەلاماری قوتی ئەو تێکۆشەرانە بدەن کە هەموو تەمەنیان لە خزمەت ئەم نیشتمانەدا خەرج کردوە . لێرەوەو لە کۆتاییدا رووی دەمم دەکەمە کاک قوباد تاڵەبانی بەو حوکمەی کە هەم کوڕی مام جەلالە هەمیش نمایندەی یەکێتی نیشتمانی کوردستانە لە حکومەتی هەرێم ، کە پێویستە پارێزەری سەروەرییەکانی مام جەلال بێت لە حکومەتی هەرێم و ئەو دەسکەوتانەی مام بەدەستی هێناون ، بەقەولی مام کە دەیگوت وەک بیلبیلەی چاوەکانتان بپارێزن ، بپارێزێت، پێش هەر هەنگاوێکتان دەبێ هەزار حساب بکەن و ڕەچاوی مێژوی ئەو پیاوە گەورەیەی مێژوی ئەم وڵاتە بکەن کە ناوی مام جەلال بوو، پێویستە مێژوی مام بخوێننەوە تا دەسکەوتەکانی بزانن و دۆستەکانی بناسن بۆ ئەوەی چی تر هەڵەی لەو جۆرە دوبارە نەکەنەوە و سەروەرییەکانی مام لەکەدارنەکرێن و دۆستەکانمان لە دەست نەدەن . 2021/9/12
.gif)
ئەنوەر حسێن (بازگر) كوردەكانی ڕۆژهەڵات و باكور دەركەن؛ دەریانكەن پێیان بڵێن "بڕۆنەوە بۆ سنە، سەقز، بانە، بۆكان و مهاباد، بۆ وان، جەزیرە، هاكاری و ئامەد...؟!". دەریانكەن و پێیان بڵێن "ئێوە چی دەكەن لە سلێمانی و هەولێر، تووشی سەر ئێشەمان دەكەن؟!". دەریانكەن و پێیان بڵێن "بابە ئێوە بە هەڵە لە وەزعەكە تێگەیشتوون، گەر وادەزانن كوردستان، یەك كوردستانە و جیاوازی نییە لە نێوان باشور و ڕۆژهەڵات و باكور، ئەوە هەقیقەتێكی نییە، یان وابزانن ئێوە ماڵی خۆتانە و كەس نییە پێتان بڵێت بەر چاوتان بە كلە، هەڵە تێگەیشتوون...؟!". پێیان بڵێن "خێر و بێری ئێوە چییە، جگە لەسەر ئێشە بۆمان، گەر باسی شۆڕشگێڕی و قارەمانی و باوەشی گەرم و پڕ لە تاسەی ڕابردوویان بۆ كردن، كە چ هاوكاری باشور و باشورییەكانیان كردوە، بڵێن ئەو زەمانە گوزەشت...؟!". پێیان بڵێن "گەر تا دوێنی ڕێگامان داون لەناو ماڵە سارد و سڕ و بێ موحبەتی ژێر سەرمای دەرزی ئاژنی زستان و گەرمای تاقەت پڕوكێنی هاوین لە زرگوێز، كۆیە و تۆپزاوا دانیشتوون، ئیتر فەرموو بپێچنەوە و خواتان لەگەڵ". پێیان بڵێن "كاكە، دادە گیان، میوان ڕۆژێ، دوو ڕۆژ خۆشە، چیتان داوە لە كوردایەتی و شۆڕشگێڕی، بۆچی ناڕۆن بۆ ئەوروپا، ئێمەش و خۆشتان لە گێر و كێشە نەجات بدەن؟". ئەوانەیان پێ بڵێن بە ڕوو قایمیتانەوە، وەكو لێدوانی هەندێك لەو بێ وەفایانەی، كە بە ڕوو قایمیانەوە، ڕوویاندێت هەندێك شت بڵێن، ئینسان هەست بە عارەق كردنەوە دەكات، شەرم مەكەن، لەوەی ئەوان دڵیان عاجز دەبێت، دڵی پڕ لە غرور و غوربەتییان دەشكێت، لەو وڵاتە خاوەن ماڵەی كە وەكو نیشتمان و ماڵی عەزیزانیان بۆی هاتن، تا پەنایان بدەن و باوەشی گەرمی موحەبەتییان بۆ بكەنەوە، ئێستا بە ناڕاستەوخۆ دەریان دەكەن. بەڵام ئیتر نابێ وێنەكانی قازی و شێخ سەعیدی پیران لە مۆزەخانە و شوێنە گشتییەكان هەڵواسن و ئیتر دەبێت بیانهێننە خوارەوە، با لەوە زیاتر شەرمەزار نەبین بەرامبەرییان. ئیتر ناوی ئەو شەقام و گۆڕەپانانە بسڕنەوە، كە بە ناوی ئۆجەلان، دەمیرتاش، قاسملۆ، كاك فوئاد، شێخ نەهری، شێخ عیزەدین، شێخ جەلال و شۆڕشی ئاگری داغەوەیە، چەند ساڵە لافی كوردایەتی و هاوخەباتی لێدەدەن. ئیتر گەر ڕیفراندۆمێكی تر كرا، دڵنیابن وەكو پێشوو لە سنە و ئامەد، خەڵكی پشتیوانی نایەنە خیابان. گەر شەڕێكی تری داعش بوو، پێشمەرگەكانیان نانێرن بۆ مەخموور و k1 و كەركوك. گەر (31)ی ئاب بوو، داڵدەی خەڵك و كەلوپەك و پێداویستییە زەرورییەكانتان نادەن و بۆتان ناشارنەوە. گەر ئەنفال ڕوویدایەوە و كیمیاباران كراین، چاوەڕێی شاردنەوەی ڕۆڵەكانتان مەبن لەژێر چادر و خێمەی نهێنی ئەوان، گەر داوایانكردەوە بۆ پشتیوانی ڕۆژئاوا هێز بنێرن، وەكو پێشوو دەستگیریان بكەن. ئیتر مەڵێن؛ خزم، كەس، هاوڕێ، هاوخوێن و دۆستەكانمان لەو دیوون. ئیتر مەڵێن؛ سنە لە سلێمانی و ئامەد لە هەولێر دەچێت و سەقز و جولەمێرگ دەستە خوشكی سلێمانی و هەولێرن. ئیتر مەڵێن؛ سنە و ئامەدیش شاری خۆمانن. ئیتر شانازیكردن بە سەید عەلی ئەسغەر و حەسەنی كامكار و شڤان پەروەر، بە ناسر، نەجمە، كاڵێ و دینۆ كۆتایی پێبهێنن. ئیتر باسی ئەوە مەكەن، كە ئەوان خاوەنی شۆڕش و خەبات و قوربانیدانی گەورەن و ئەوان بەشێكن لە مێژووی شۆڕشگێڕی. بەڵام ئەوەشتان لە یاد بێت، گەر ئەمجارە لێتان قەوما بۆ سەر سنوورەكان، چاوەڕێی ئەوە مەكەن، خەڵكی جەزیرە، شێرناخ، سلۆپی، بانە، مەریوان، سنە، سەردەشت و حاجی ئۆمەران، باوەشی گەرمتان بۆ بكەنەوە، ماڵی خۆیانتان بۆ چۆڵبكەن و بە كۆڵ نانی گەرمی سەر تەنووری گوندەكانی سەر سنوورتان بۆ بكەنە توێشوو، باوەشی میهرەبانیتان بۆ بكەنەوە و لەسەر چاویان داتانبنێن. چاوەڕێی ئەوە مەكەن، بە قاچاخ و هەزار دەردە سەری لە لادێیەكانی خۆیان حەشارتان بدەن، تا توركێك، یان عەجەمێك سوكایەتیتان پێ نەكەن. چاوەڕێی ئەوە مەبن، گەر لێتان قەوما، هێلكە و ڕۆنی چەورتان بۆ بخەنە سەر سفرە. چاوەڕێی ئەوە بن، ژنێك، گەنجێك لەسەر سنوری (سڵۆپی یان مەریوان) بێنە دەنگ و پێتان بڵێن "فەرموون، ئاغای باشوری"، سوخنرانی بێ ئاگا: ئەوە ئێوەن ..... (ڕۆژێك پێتان دەوتین فاصۆڵیا خۆرەكانی كۆیە، زرگوێز و تۆپزاوا، ڕۆژێك دەتانووت بەڕەڵاكانی سنە و سلۆپی، ڕۆژێك دەتانووت جاسوس، ڕۆژێك دەتانووت لات و پاتەكانی باكور و ڕۆژهەڵات". ناو و ناوتۆرە نەما لێمان بنێن، دیارە بیرتان چۆتەوە. ئەوكات چ جوابێكتان پێیە بۆیان؟ پێتان دەڵێن "ئێوە نەبوون، هەرچی خزمایەتی، هاوسێیەتی، كوردایەتی و شۆڕشگێڕی بوو، ریعایەتتان نەكرد"، بە زەییتان بەو كوڕ و كچە جەوانانەی ئێمەدا نەدەهاتەوە، كە شەو و ڕۆژ لەژێر زرمەی خومپارە و فرۆكەی بێ فرۆكەوان ڕۆژیان دەكردەوە، هەرگیز وەكو كوڕ و كچی خۆتان سەیرتان نەكردن، كە دەتانزانی لە غەریبین و لە باوەشی میهرەبانی دایك و باوكیان دوورن، دەستێكی میهرەبانیتان بەسەردا نەهێنان، كەچی كە هاتە سەر مەترسی و لێ قەومان، كە دەبوو قسە بكەن، نەتانكرد و لەوەش خراپتر هەندێكتان بە ناوی حیزبی و حكومەتەوە، دڵتان شكاندین، هەندێكیشتان بە وەفا و گەورە بوون بەرامبەرمان و ئەوەشمان لەبەرچاوە. كورتی و كرمانجی؛ قەیناكا گلەیی بكەن، كە ئەم كوردە بەڕێزانەی ڕۆژهەڵات و باكور، جاروبار سەرئێشەیەكی بچووك دروستدەكەن، كە بە پاراسیتۆڵێك چاك دەبێت، بەڵام نەك ئەوەی هەندێك كەس، قسە گەلێك دەكەن، دڵ كوندەكات، وەكو ئەم كوردستانە هی باوك و باپیری ئەوان بێت، هەڵوێستی حكومەت و حیزبی باش و سیاسی باشیش دەشێوێنێ و كەس نییە بڵێت "كاكە، ئەو قسانە مەكە"، ئەوەیان بیرچۆتەوە، كە لەسەر ورگی ئەوان دەژیان، ئینسان شەرم دەكات، كە هەندێك كەس لێرە قسە دەكەن، لە پێناو شتێكی بچووك، یان دەستكەوتێكی شەخسی، كە لەسەر حكومەت و حیزبی كوردی باشور دەكەوێت، ئەی نابێت وەڵامێكی ئەوانە بدرێتەوە، كە ئەوە قسەی پڕ مەنفەعەتی خۆیانە، نەك هەر كەسی تر. ئەم ماوەیە و ئەم چەند ساڵە، هێندێ لێدوان و قسەی وا بەرامبەر كوردەكانی ئێران، توركیا و سوریا دراوە و وتراوە، ئینسان شەرم دەكات، بە ناوی كورد و كوردبوونەوە بۆ هاوسێ، هاوخوێن، هاوخەبات و مێژووی هاوسنور بیكات، خۆ ڕەنگە بێدەنگی باشتر بوایە، بەڵام دڵنیابن، ڕۆژان ڕۆژی لە دوایە، ئەوانیش تاسەر لێیان ناقەومێت، بەڵام هەڵوێست و ویژدان گرنگە بۆ ئینسان، وەختێك دەبینی هەموو ڕۆژ، بۆردومان دەكرێن و دەكوژرێن و هەراسان دەكرێن و سوكایەتییان پێدەكرێت. دەی باشە، گەر هیچ ناكرێت بەرامبەر ئەو كارانە، خۆ دەتوانن بێدەنگ بن و قسەی ناهەق نەكەن.
.gif)
سەلاح رەشید کۆچی دوایی مام جەلال تەنها کاریگەری نەخستە سەر یەکێتی نیشیمان کوردستان و ئەو هێزەی نەخستە بۆشاییەکی سیاسی و حیزبیەوە، بەڵکو هەمو کوردستان بە گشتی و ناوچەی سلێمانی بێ باوک و بێ رابەر و بێ لێپرسراو کرد. کۆنگرەی چوارهەمی یەکێتی، تەنها کێشەکانی ناو یەکێتی قوڵ و فرە رەهەند نەکردەوە، بەڵکو ئەو ناکۆکیانەی لەناو ریزەکانی و هاوسەرۆکەکانیدا هەبو، شۆڕ بۆوە بۆ ناو شار سلێمانی و کاریگەری کردە سەر هەمو بوارەکانی ژیان و گوزەرانی زوربەی تاکەکانی ئەم شارە. کەم رۆژ هەیە لەم شار و لەم زۆنەدا، کێشەیەک و روداوێکی ناخۆش رونەدات، هەر هەموشی دەزگا دەسەڵاتدارەکانی یەکێتی راستەوخۆ یان ناراستەوخۆ دەستیان تێیدا هەیە و بەرپرسن لێی. بێگومان ئەم دەزگایانە ( کە پێویستە لە ژێر دەسەڵاتی حکومەتدا بن) بەڵام هەموی بە فەرمانی راستەوخۆی کەسی یەکەمی یەکێتی بەرێوە دەبرێت. ئێستا قارەمانانی شار، ئەو کەسانەن بە جل و چاویلکەی رەشەوە و کە کڵاوی زرێپۆشیان لەسەردایە و بە چەکی نوێ بە خێرایی بەلادا لێدەخورن و پێویستە شەقامیان بۆ چۆڵ کەی، هەر ئەوانەن دێنە سەرت و بێ ئەوەی کەس بیانناسێ و ماوە بدەن خۆت بناسیت، ئەتخەنە پشت ئۆتۆمبیلەکایانە و ئەتفرێنن. هەر ئەوانەن فەرمان بە بەرێوەبەری فەرمانگا حکومیەکان ئەکەن بۆ هەمو کارێکی نا یاسایی و کەسی یەکەمن لە دەروازە سنوریەکان و بە ئارەزوی خۆیان چیان بوێت ئەمدی وئەودیوی دەکەن. هەر ئەوانن و کەسوکاریانن کە بەریز تەقە بەسەر هاوڵاتیاندا دەکەن و (ئیجازە)ی ئەوەیان هەیە کە هاوڵاتی ئەم شارە بترسێنن و پشێوی و نا ئارامی بڵاوبکەنەوە و بە ئارەزوش بچنە سەر هەر شوێنێک کە بیانەوێت و ئەوەی خۆیان ئەیانەوێت و یاسا قەدەغەی کردوە بیکەن. هاوڵاتی ئەپرسێت، ئەمانە بۆ وا دەکەن؟ زوربەی هەر زۆریان ئەوانەن کە بەم بارودۆخەی ئێستاوە ماندو نەبون و هی نەوەی دوای راپەرین و کەسانێکن نە ئاشنای دوێنێن و نە کەسایەتیەکانی دوێنێ دەناسن، هاتونەتە سەر حازری. باشە هیچ عاقلێک ئەو کارە دەکات کە ئەم گروپانە بە فەرمانی سەرۆکەکەیان رۆژی پێنج شەمەی رێکەوتی ٩/٩ کردیان بەرامبەر بە کۆمپانیای تالۆن کە کورێکی کاک فاروقی مەلا مستەفا خاوەنێتی؟ ئەگەر تالۆن کاری نایاسایی کردوە ئەوا پێویستە لێپرسینەوەی لەگەڵدا بکرێت، بەڵام ئایە نەتان ئەتوانی بە رێگایەکی هێمن تر و لەسەرخۆ تر ئەنجامی بدەن؟ نەتان ئەتوانی لە رێگای ترەوە کارەکە بە ئەنجام بگەیەنن؟ یاخود هەر ئەبو بە چەندەها سەیارەی شەڕەوە هەڵکوتنە سەریان و بە ناشیرینترین شێوە مامەڵەیان لەگەڵدا بکەن! یان ئێوە تەنهافێری ئەمانە بون! ئێوە و هەمو دانیشتوانی سلێمانی دەزانێت کە فاروقی مەلا مستەفا کێیە؟ ئەمە جگە لەوەی کە پێشمەرگەیەکی دێرین و سیاسیەکی بەهەڵوێست و هاورێی تەمەنی جەنابی مام جەلال و کاک نەشیروان و زوربەی زۆری سەرکردەکانی دوێنێ یەکێتی بوە، ئەم یەکێکە لە گەورەترین سەرمایەدارەکان کە هەلی کاری بۆ هەزارەها هاوڵاتی رەخساندوە، تەنها سەمایەدارە کە هەمو سەرمایەکەی لە کوردستان و لە سنوری یەکێتیدایە. نە کوری فاروقی مەلا مستەفا و نە هیچ کەسێکی تر نابێت لە سەروی یاساوە بێت، بەڵام ئەگەر کێشەیەک روبدات، ئایە تەنها لە رێگای ناردنی هێزی چەکدارەوە چارەسەر دەکرێت؟ ئایە پارتی بەو شێوەیە مامەڵە لەگەڵ سەرمایەدارەکانی سنوری دەسەڵاتی خۆی دەکات؟ ئایە ئەم هێزە ئازایانە چونە سەر چەند لادەر لە یاسا لەم دەڤەرەدا؟ چەند زەوی و موڵک و ماڵی داگیرکراوی دەوڵەتیان بۆ حکومەت گەرانۆتەوە و دەستیان بەسەر چەند لۆری قاچاغدا گرت؟ چەند دز و گەندەڵیان دا بە دادگا؟ بۆ ناکۆکیە حیزبیەکانتان دەهێننە ناو هاوڵاتیانەوە، لە ئەنجامدا خەڵکی سلێمانی و ئەم ناوچەیە زیاتر و زیاتر لێتان تورە و بێزار دەبێت. ئێوە ئەگەر رەحم بە خەڵکی شارەکە ناکەن، رەحمێ بە رابوردوی یەکێتی بکەن، رەحم بە مێژوی مام جەلال و شەهیدان بکەن و زیاتر تورەیان مەکەن، ئەوان ئێوە ناناسنەوە، خاڵی هاوبەش لە نێوان یەکێتی مام جەلال و ئەم یەکێتیەی ئێوەدا تەنها ناوەکەتانە، هەمو ئەزانن کە چەقی چالاکی ئێوە سلێمانیە، بۆ وا لەم شار و ناوچەیە دەکەن؟ بە پلان ئەتانەوێت هاوڵاتی لێتان تورە و بێزار بێت؟ بە ئەنقەست ئەتانەوێت یەکێتی لە بەها جوانەکانی جارانی روت بکەنەوە. لە جیاتی هەڵکوتنە سەر هاوڵاتیان، بۆناچن پێشمەرگە دێرینەکان، زیندانیانی سیاسی و کەس و کاری شەهیدان، رۆشنیران و دڵسۆزانی ئەم خاکە ئاشتبکەنەوە. بۆ ناپرسن، هۆی چیە باوکی چوار شەهیدی یەکێتی ئامادە نیە دەنگتان بداتێ؟ یان ئەو پێشمەرگەیەی هەمو گەنجی خۆی لە شاخ بردە سەر، یان ئەو لاوانەی لە رۆژە سەخت و دژوارەکاندا لە ریزەکانی رێکخستن لە شارەکاندا لەگەڵ مەگدا یاریان دەکرد،ئێستا نایانەوێت ناوتان ببیستن؟ کاتی ئەوە نەهاتوە، پێش ئەوەی باسی چاکسازی لە دەرەوە بکەن، چاکسازی لەناو ریزەکانی یەکێتیدا بکەن و بە وردی بەسەر کار و هەڵسوکەتاندا بچنەوە، دەستبکەن بە ئاشتکردنەوەی راستەقینەی هەر هەموان، ئەگینا نە ئەبن بە خاوەنی سەروەریەکانی رابوردو، وە ئایندەش لە دەست ئەدەن.
د. شێركۆ عه‌بدوڵڵا- رۆژانه تایبه‌ت له (دره‌و) ده‌ینوسێت *ئەوەی کە دووی شەویش بەخەبەرە من نیم، موشکیلەکانمە. *ئەوەی کە بەشیعری حساب ئەکەین ، زەمانی نالی قسەی ناو حەجرەش نەبووە. *ئەوی کە ئێستا ئەیبینی کوردایەتی نی یە ، تارماییەکەیەتی. *ئەوەی کە ژیانی تاڵ کردویت شیرینترین کەست بووە. *ئەوەی کە ناوێرین ددانی پێدا بنێین قەزوان نی یە ، هەقیقەتە. *ئەوەی کە دەستی لەناوگەڵی ئێمەدایە خەیاڵی لای کەسێکی ترە. *ئەوەی کە دوعاش کاری تێ ناکات حیزبی کوردی یە. *ئەوەی کە پێمانی ئەفرۆشن یان مەوقیفە یان شەڕە. *ئەوەی کە بە خولە چەخماخەی تێ گەیشتبوین ، خولەی چەخماخسازیش دەرنەچوو. *ئەوەی کە سومعەی سەرمایەداریی پارستووە سۆشیالیستە بێ سومعەکانن. *ئەوەی کە خەمی ئەفغانستانی قورسترکردووە خەمساردیی بەشەرییەتە
.gif)
د. عادل باخەوان بیست ساڵ بەسەر هێرشە تیرۆریستیەکانی ١١ی سێپتەمبەردا تێئەپەڕێ و چاوی جیهان بەتەنها لەسەر پاشەکشەی ئەمەریکا لە ئەفغانستانە. ڕاستە گەڕانەوەی تالیبان بۆ کابول شکستێکی گەورەیە بۆ ئەمەریکا، بەڵام لەڕاستیدا، شکستە هەرە گەورەکەی ئەمەریکا لە عێراقدایە و چیرۆکی ئەم شکستەش هەر لە سەرەتای ٢٠٠١ وە دەستپێدەکات و تا ئێستاش بەردەوامە و هەوڵدەدەم لەم خاڵانەی خوارەوەدا و بەشێوەیەکی کورت و چڕ چەن سەرە قەڵەمێکیان لەسەر بنوسم و درێژەکەی تەرخاندەکەم بۆ ئەو کۆنفرانسەی کە ٢٥ ی ئەم مانگە لە کوردستان پێشکەشی دەکەم. 1. ئەو سیستمی شەرعیەتەی کە ئەمەریکا بەکاریهێنا بۆ داگیرکردنی عێراق هەر لەسەرەتاوە لەسەر سێ درۆی بیناکرابوون. یەکەمیان بریتیبوو لەوەی کە عێراق خاوەنی چەکی کۆمەڵکوژیە و ئەکرێ لە ساتەوەختێکدا دژ بە ئەمەریکا بەکاریبێنێت. ڕاستە عێراقی هەشتاکان خاوەنی چەکی کۆمەڵکوژیبوو، بەڵام ئەوەش ڕاستە کە خودی ڕۆژئاوا ئەو چەکانەیان پێدابوو، هەروەها خودی ڕۆژئاوا لە نەوەدەکاندا کۆی ئەو چەکانەیان لە عێراقدا لەناوبردبوو، باشترین بەڵگەش ئەوەیە کە لە ٢٠٠٣ وە تا ئێستا هیچ ئاسارێکی ئەو چەکانە نەدۆزارنەتەوە. دووهەم بریتبوو لەوەی کە عێراقی سەدام حوسەین پەیوەندی لەگەڵ ڕێکخرای ئەلقاعیدەی بن لادن دا هەبووە، لەکاتێکدا جۆرج بۆش، سەرۆکی ئەمەریکا، سێ مانگ پاش داگیرکردنی عێراق دانبەوەدا دەنێت کە هیچ بەڵگەیەکی یەکلاکەرەوەیان بەدەستەوە نیە لەسەر پەیوەندی نێوان سەدام و بن لادن. درۆی سێیەمیش بریتیبوو لەوەی کە عێراق وڵاتێکی نادیمۆکراتیە ! گەر ئەم حیکایەتە بسەلمێنین، ئەبوو ئەمەریکا میسری حوسنی موبارەک و یەمەنی عەلی عەبدوڵا و تەنانەت عەرەبی سعودیە و چەندین وڵاتی دیکەی دۆستی واشنتۆنی داگیربکردایە. 2. بیست ڕۆژ پاش داگیرکردنی بەغداد، ئەم حیکایەتە بە تەواوی کۆتایی پێدێت و چیتر لە واشنتۆن کەسێک نادۆزیتەوە باس لە چەکی کۆمەڵکوژ و پەیوەندی نێوان سەدام و بن لادن و دیکتاتۆریەتی بەعس بکات. لێرە بەدواوە واشنتۆن حیکایەتێکی دیکە بۆ داگیرکردنی عێراق دروستدەکات کە بریتیە لە : بیناکردنی نەتەوەیەک لە عێراقدا، بیناکردنی نەتەوەی عێراقی "nation building" ! 3. لە ١٠ مایسی ٢٠٠٣ دا پۆل بریمەر دەگاتە بەغداد و کۆی مێژووی عێراق بە هەموو ئاڵۆزیەکانیەوە دەخاتە نێوان دوو کەوانەوە و هەوڵدەدات لە سفەرەوە دەستپێبکات و نەتەوەیەک بۆ عێراقیەکان دروستبکات. پۆل بریمەر پێیوابوو ئەو مەسیحەیە کە لە دوورەوە هاتوە و عێراقیەکان لەگەڵ خۆیدا دەباتە نێو مێژووی بەشەریەتەوە. ساڵێک دواتر خودی ئەو نوخبە عێراقیانەی کە بریمەر پەراوێزی دەخستن، گورزی پۆڵاینیان لێدا و ناچاریانکرد بە جوتێک پۆستاڵەوە بە غداد بەجێبێڵێت. 4. پاش دەرکردنی پۆل بریمەر، دیسانەوە ستراتیژیەتی ئەمەریکا لە عێراقدا دەگۆڕێت و پێدەنێتە نێو حیکایەتێکی دیکەوە کە بریتیە لە سپاردنی عێراق بە زۆرینەی شیعە و کوردیش وەک پەراوێزێک بۆ تەواوکردنی شانۆگەریەکە. ڕێک وەک دوو حیکایەتەکەی پێشو، حیکایەتی سپاردنی عێراق بە شیعەش هیچ بیرکردنەوە و ڕامانێکی قوڵ و ستراتیژی لە پشتەوە نەبوو، ئەو نوخبەیەی کە لە کۆشکی سپیدابوو، وەک پێویست دەرەنجامە تراژیدیەکانی ئەم بڕیارەی لە مەودای مامناوەندی و دورە مەودادا هەڵنەسەنگاندبوو. بۆیە دواتر خودی واشنتۆن بوو بە ژێر لافاوەکانیانەوە. 5. لە ٢٠١١ دا ئەمەریکا دیسانەوە بڕیارێکی هەڵە ئەدات کە بریتیە لە کشانەوە لە عێراق و بەدوای خۆیدا بۆشاییەکی گەورە بەجێدەهێڵێت. دوو ئەکتەری نادەوڵەتی بەخێرایی ئەم بۆشاییە پڕدەکەنەوە. یەکەمیان بریتیە لە ڕێکخراوی داعش و دوهەمیشیان بریتیە لە میلیشیا شیعەکان. لە ٢٠١٤ دا داعش دەوڵەتەکەی خۆی لە موسڵ ڕادەگەنێت و لە هەمان ساڵیشدا میلیشیا شیعەکان پێکەوە حەشدی شەعبی دروستدەکەن. لەنێوان ٢٠١٤ بۆ ٢٠١٧ دا ئەمەریکا ناچار ئەبێ بگەڕێتەوە بۆ عێراق و ڕوبەڕوی هەڕەشەی داعش ببێتەوە. لە ٢٠١٧ شەوە تا ئێستا کۆشکی سپی پێیوایە کە حەشدی شەعبی، زیاتر لە داعش، مەترسیە بەسەر ئاسایشی نیشتمانیەوە ! 6. ڕاستە هەموو سیاسەت لەسەر میسداقیەت بیناناکرێ و پەیوەندیەکانی هێز هاوکێشەکان ئەگۆڕن، بەڵام ئەوەش ڕاستە کە سیاسەت بەبێ میسداقیەت هەمیشە پەڵەیەکی ڕەشی بەسەرەوەیە. کۆی ئەم هەڵە کوشندانەی ئەمەریکا لە عێراقدا، واشنتۆنیان خستوەتە دۆخی لە دەستدانی میسداقیەتەوە لای سووننە، لای کورد، لای لیبراڵەکانی شیعە، تەنانەت لای وڵاتانی کەنداویش کە بەشێکیان پێیانوایە چیتر گرەو لەسەر ئەمەریکا ناکرێ و باشتر وایە ڕاستەوخۆ لەگەڵ ئێراندا دانوستانبکرێت، بۆنموونە عەرەبی سعودیە، یان هاوپەیمانی لەگەڵ ئیسرائیلدا بکرێت، بۆنموونە ئیمارات. 7. بیست ساڵ دوای ١١ی سێپتمەبەر، ئەمەریکا شکستی هێنا لەوەی کە چەکی کۆمەڵکوژیی لە عێراقدا بدۆزێتەوە، شکستی هێنا لەوەی کە نەتەوەیک لە عێراقدا بینابکات، شکستی هێنا لەوەی کە کۆتایی بە داعش بێنێت و تا ئێستاش نەیتوانیوە کۆنترۆڵی حەشدی شەعبی بکات. 8. زۆر خراپتر، هەژدە ساڵ پاش داگیرکردنی عێراق، لە ئێستا و ئێرەدا، عێراق لە هەموو ئاستەکاندا هەڵوەشاوەتەوە، ئاستی ئیداری، کۆمەڵایەتی، سیاسی، سەربازی، ئەمنی، گەشەی ئابوری، دەزگایی، ئابوریی و ئەوەی ماوەتەوە تەنها سنورە نێودەوڵەتیەکانیەتی ! 9. هەفتەی ڕابوردوو، بۆ ماوەی سەعاتێک و چل و پێنج خولەک لەگەڵ گەورە دیپلۆماتێکی ئەورپیدا و لەسەر داوای خۆی، لەسەر عێراق و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست گفتوگۆم هەبوو، ئەو بەزمانێکی ڕاشکاو و ڕاستەوخۆ پێیگوتم : هەموومان باجی شکستەکانی ئەمەریکا دەدەین، هەم لە ئەورپا و هەم لە ڕۆژهەڵات و هەم لە خودی ئەمەریکاش. ئەمە تەواو ڕاستە. هەر هەڵەیەکی ئەمەریکا دەبێت بە هەڕەشە بەسەر جیهانەوە. 10. کاتێک عێراق داگیرکرا، جۆرج بۆش وتی : ئێستا دنیا بەبێ سەدام حوسەین ئارام و ئاسایشترە ! کاتێک بن لادن کوژرا، باراک ئۆباما وتی : ئێستا دنیا بەبێ بەبێ بن لادن ئارام و ئاسایشترە ! کاتێکیش ئەبوبەکر بەغدادی کوژرا، دۆنالد ترامپ گوتی : ئێستا دنیا بەبێ ئەبوبەکری بەغدادی ئارام و ئاسایشترە ! بەڵام لەڕاستیدا، دنیای پاش گەڕانەوەی تالیبان بۆ کابول و دنیای پاش بەمیلیشیاکردنی عێراق و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، هیچ ئارامتر و ئاسایشتر نیە لە دنیای پێشوتر.
.gif)
عەلی مەحمود محەمەد "موچەكەی كاك عەلیش 17 جاری موچەی مامە ریشەو ئەبو ڤیانە!!!" لەبەر ئەوەی 12 ساڵە وەك دەستپێشخەرییەك خۆم و هاوڕێیانم لە هەڵمەتی دادپەروەری كارمان لەسەر ئەو دۆسیەیە كردووە, ئاراستەی رای گشتی و بڕیارەكانمان گۆڕیوە, بیرۆكەكەمان هێناوەتە كوردستانەوە, وە ئەم لیستەشمان زۆر زووتر بڵاو كردۆتەوە, بۆیە ئەم چەند دێرە دەنووسم . رۆژی 10 سەپتەمبەر, وەك هەموو رۆژەكانی دی, كاك عەلی حەمە ساڵەح بابەتێكی بلاو كردەوە بەناوی " لەم نادادیە تاڵە-چوار عەرەب بەوەزیرو بریكاری وەزیر خانەنشینن لە هەرێم" , لە سەردێری بابەتەكەوە دەردەكەوێت ناوبراو بێدادییەكە تەنها لەوەوە دەبینێت ئەم كەسانە عەرەبن, ئەگەر كورد بونایە وەك ئێستا بەلایەوە ئاسایی بوو, وەك لە 33 وەزیرو 37 وەكیل وەزیر, كە پیشەكانیان نەبینیوە وە زۆریشیان دەناسێت باسیان ناكات, تەنها ئەم 4 كەسەی هەڵنابژارد, دەنا خۆ 4 شیوعی دیكەی كوردیش لە لیستەكەدا هەن, ئەمانە لانی كەم كۆی گشتی 70 كەسن, تەنها وەزیرو وەكیل وەزیر بەو پۆستانە خانەنشین كراون, زۆریشیان ناسراون و ماندوبوونیان بە وەزیری بەراورد ناكرێت. ئەم چوار تێكۆشەرە دەبوایە عەرەب بوونەكەیان , كریستانی بوونەكەی هانا ئیمتیاز بووایە بۆیان, نەك نەنگی و پلە دویی, ئەو ئیمتیازە لە ئەنجامی پیاوو ژن باشی و چالاكوانی مەدەنی بوونەوە نەبووە وەریانگرتووە, بەڵكە ئیمتیازێكە لە ئەنجامی شاخەوە وەك كەسانی دی بەدەستیان هێناوە, كە هەندێك بەو هۆیەوە بوونە خاوەند گرد و چاڵە نەت و شاخ و شار و كارگا, بە ناویش كەس ناوێرێت ناویان بهێنێت زمانی دەبڕنەوە, ئەمانیش وەك چەند هاوحزبییەكی كاك عەلی لەشاخ پێشمەرگە بوونە و ئێستا لە پای تێكۆشانیان هەڵگری پۆست و موچەیەكی نادادپەروەرین, كە زۆر زیاترە لە موچەی شەهیدان, پێشتر بە نامەی فەرمی داومان لە پەرلەمانەكەی خۆیان كرد كە موچەی شەهیدان ببێتە ستانداری موچە لە كوردستان, هەموو موچەیەك بە موچەی شەهیدان بپَورێت, گاڵتەیان بەو داواكارییە دەهات, بە تەوسەوە نامەكەیان فڕێ دەدا, لەمەدا لە گەڵیم چۆن دەبێت تێكۆشەرێك چەندە قوربانی دابێت لە موچەی شەهیدان زیاتر وەربگرێت, بە تەواوی پشتیوانم, هەرچەندە موچەكەی خودی كاك عەلیش 17 جاری موچەی ئەبو ڤیان و مامە ریشەو مەلا ئاراس و بەكر تەلانییە؟, بۆیە موچەی تۆو خانەنشینی ئەبو كاروان و ئەو 4 تێكۆشەرە عەرەبەو ئەو 1450 موچە بالایەو ئەو 715 موچە بالا نا یاسییە, ئەو 33 وەزیرە خانەنشینەی كە پیشەكانیان نەبینیووە, زۆریان تێكۆشەرن شایستەی ناوو پێگەی زیاترن نەك موچەی بانتر وە ئەو 37 وەكیل وەزیرە بە هانا ئیدواردی كریستانیشەوە هەمووی نا دادپەروەرییە, نابێت كەسیش داكۆكی لە نادادپەروەری بكات نەخوازەلا شیوعی و كۆمۆنیست و چەپیش بێت , زمانی خوارە بێت بە قەولی پیرێژنان وتەنی, ئێمە رەخنە لە ناوی پۆستەكە ناگرین كە ناوی وەزیرە, رەخنە دەبێت لەوەندەی وەریدەگرن بگرین, كە جیاوازی زۆری خولقاندووەو نا دادپەروەرییە, دەنا زۆری ئەوانە بیان ویستایە دەبونە وەزیر, كە وەزیر دانەر بوون, بۆ كاك قادری حاجی عەلی بیویستایە نابوو بە وەزیر؟, ئایا شایستەی زیاتر نییە؟؟, دەوێریت رەخنە لەو بگریت بۆ ناوی لەو لیستەیە؟؟ خۆ دەنا ئەو 4 تیكۆشەرە كە سیانیان لە ژیان نەماون, یەكیان پێش خانەنشنییەكە بە دەیەیەك كۆچی كردووەو ئاگای لەم بەزمە هەر نییە, بەوانەی ناو حیزبەكەی تۆشەوە, دەیان و هەزاران جاری تۆو پەرلەمانتاران و وەزیرو جێگیری وەزیرو بەڕێوەبەری گشتییە یاساییەكان ماندوو نەبوونە؟؟, دەقەی پێشمەرگایەتی بەراورد ناكرێت بە ماندوو بوونی ئەو موچە باڵایانە, لێ مەگەر ئەوان بۆ دادپەروەری نەچوونە شاخ؟؟, ئیتر ئەم موچەیە لە پاش چی؟؟؟؟, بەتایبەتیش شیوعی بێت, فەهد و سەلام عادیل ساسۆن دەلال و ........ دینارێك موچەیان هەبوو؟؟؟, ئارام و ئازاد هەورامی گرد و كارگاو كارخانەیان هەبوو؟؟؟, ئەگەر بۆ خەڵكانێك نا دادپەروەریی بێت بۆ شیوعی و چەپ عەیبەشە, شەرمییە. كاتێك شیوعیەك, چەپێك دەدەن بە تەكما بە ئۆتۆمۆبیلە گران بەهاكانیانەوە, هێندە رقم لێیان دەبێتەوە مەگەر خوا بزانێت, بە من بێت ملیان لە رەگا هەڵقەنم, كە بۆمیش رادەگرن سوار نابم لە گەڵیان, بەلام هەموو عەسرانێك تۆو حیمایەو سایەق و ئۆتۆمۆبیلەكەتم دەبینی ئاسایی بوو چونكە ئیدعای یەكسانیت نەكردووە, یەكجاری حیزبی بۆرژوازین شەڕ لەسەر بەشە كەن نەك دابەشكردن. قسور بە شیوعی و چەپەكان مەكە, بەلام لە روانگەی عەرەب بوون و ژن بوونەوە نا, بزانە ئەوە رەگەز پەرستی و فاشستییە, كە جاری دووەم كەوتویتەتە ناو هەڵەی گەورەترەوە لە جاری پێشوو, بەوەی دەڵێیت "ڕەوایە ئەوەی تەقەی لە ئاسۆی قومری كرد موچەكەی چارەكێكی هەنا ادور نەبێت!", بۆ تەنها هەنا, لەكاتێكدا تەنانەت لەناو ئەو 4 عەرەبە بە قەولی فاشیستانەی خۆت موچەی لە هەموویان كەمترە, دەزانی سەگیش بە ژن نا حەپێت لە كۆمەڵگای محافیزەكاردا وەك خۆت ئیدعات كردووە لەوێوە هاتویت. دەزانی 1470 خانەنشینی پلە بالا لە كوردستاندا هەیە, 715یان نا یاسایین, 1166 كەسیان كەم و كوڕی لە دۆسیەكانیان هەیە, زۆرێك لەو 715 ەكەسە پێشمەرگایەتیشیان نەكردووە, بەشێكیشی دیكەشی لە حیزبی شیوعی و ئیدعا كەرانی چەپی دەرەوەی پەكەكەو كۆمۆنیستی كرێكارین, لە ناویانیشدا هەیە تەنها چەند مانگێك لە بەردەم سپلیت كارەكەی ئەنجامداوە, تیایاندا هەیە چەندین ساڵ خزمەتی پێشمەرگایەتی و رۆژنامەنووسی و ئاوارەیی بۆ نووسراوە بە ساختە؟؟؟؟, هەشە پۆستەكەی بینیوە بەلام لە سەردەمی بەعسدا؟؟,دەزانی چەند پێشمەرگە خانەنشینە هێندەش خزمەتی بردۆتەوە بۆ سەر پیشەكەی . لە پەراوێزی ئەم نووسینەدا دەمەوێت چیرۆكی خانەنشینی كازم حەبیب بگێڕمەوە, دەیزانی خەریكی ئەو هەڵمەتەم و دەستخۆشی لێمە كرد وتی" من مامۆستای زانكۆی فەسڵ كراو, بەڕێوەبەری گشتی لە وزارەتی كشتوكاڵ بوومە لە عێراق, زیندانی سیاسی لە گەڵ تاڵەبانی لە یەك ژور, دوای روخانی رژێم هاتمەوە بچم لە عێراق مامەڵەی خانەنشینی بكەم, تاڵەبانی ناردی بە دواما وتی بۆ كوێ, دیارە من نەماوم, دەبێت لە كوردستان خانەنشین بیت, مافت بەسەرمانەوە هەیە, ئەوە منی تووشی ئەم بەزمە كردو نازانم چی بكەم, دەنا لەوێ هەم ئیمتیازاتم زیاتر بوو, هەمیش هەموو رۆژێك نایدەنەوە چاوماو دەنا من پێم خۆش نەبوو بە پێشمەرگایەتیش لە كوردستان خانەنشین بم, وەڵا كاكە عەلی جەلال وەرەتنی . لیستی ناوەكان پێشتر بلاومان كردۆتەوە: https://www.facebook.com/%D9%87%DB%95%DA%B5%D9%85%DB%95%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%BE%DB%95%D8%B1%D9%88%DB%95%D8%B1%DB%8C-OJC-Organization-of-the-Justice-Campaign-1529892493937226/photos/1685788505014290/ https://www.facebook.com/%D9%87%DB%95%DA%B5%D9%85%DB%95%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%BE%DB%95%D8%B1%D9%88%DB%95%D8%B1%DB%8C-OJC-Organization-of-the-Justice-Campaign-1529892493937226/photos/1685788468347627/
.gif)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.png)
