.gif)
كارزان سه‌باح هه‌ورامی هه‌وڵێكی زۆر هه‌یه پارتی رابكێشرێتته ناو شه‌رێكی راگه‌یاندنیه‌وه، قسه‌كانی دوێنێی كاك نێچیرڤان بارزانی، دوو ئاماژه‌ی روونی تێدابوو كه گرنگه پارتی رانه‌كێشرێته ناو شه‌رێكی راگه‌یاندنه‌وه كه دواجار هه‌رده‌بێت حزبه‌كان له‌سه‌ر مێزێكی گفتووگۆ كۆببنه‌وه، پارتی له 10 ساڵی رابردوو كه‌وته شه‌رێكی په‌لكێشراو له‌گه‌ڵ بزووتنه‌ووه‌ی گۆڕان كه دواجار له‌سه‌ر ئه‌و شه‌ره گۆران جه‌ماوه‌ری خۆی پێی شه‌حن ده‌كرده‌وه، دۆخی كوردستانیش كه‌وته قۆناغێكی ناخۆشه‌وه، دواتر ئه‌م شه‌ره به‌شێكی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان دوای ته‌واوبوونی ئه‌ركی گۆران گرتیانه ئه‌ستۆ، تا پێش 8ی ته‌مووز ئه‌و شه‌ره به‌رده‌وامی هه‌بوو، ده‌رئه‌نجام هه‌ر پارتی تێیدا زه‌ره‌رمه‌ند بوو، چونكه ئه‌و شه‌ره هی پارتی نییه، دووه‌میش كادیرو سه‌ركردایه‌تی پارتی به‌و شه‌ره نامۆن، ئاكامه‌كه‌شی هیچه. ئه‌وه‌تا گۆران و یه‌كێتی 5 ساڵ هیچ نه‌ما به‌یه‌كتری نه‌ڵێن، سه‌ر ئه‌نجام بونه‌یه‌ك لیست و ئێستاش باسی یه‌كگرتنه‌ووه ده‌كه‌ن!! بۆیه گرنگه پارتی نه‌خزبێته شه‌رێكه‌وه هی خۆی نییه. خاڵی دواتر فه‌وزایه‌كی سیاسی له كوردستان دروست بووه هه‌ندێك حزب بۆ راستكردنه‌وه‌ی ئه‌و فه‌وزایه ده‌یانه‌وێت پارتی بكه‌نه ئامانج، گرنگه پێش هه‌موو لایه‌نه‌كان پارتی ئاگاداری ئه‌وه‌بێت كه له‌سه‌رجه‌م حزبه‌كانی دیكه ئه‌ركی ئه‌و له داهاتوو زۆر قورستر ده‌بێت، له‌به‌غداوه ئومێدی زۆر هه‌یه كه پارتی فاكته‌ری چاره‌سه‌ری قه‌یرانی پێكهێنانی حكوومه‌ت بێت و بتونێت له‌گه‌ڵ لیسته‌كانی دیكه حكوومه‌تێكی باش دروست بكه‌ن, له ئاستی نێوده‌وڵه‌تی و هه‌رێمایه‌تی سیاسه‌تی پارتی له ره‌نگدانه‌وه‌ی له ئیداره‌دانی حكوومه‌ت زۆر سه‌ركه‌وتوانه بووه و ئه‌مه وای كردووه پارتی حسابی تایبه‌تی بۆ بكرێت له ئاستی دیپلۆماسی جگه له‌وه‌ی پارتی چاوی له‌وه‌یه كه كوردستان ببێته ناوه‌ندێكی گرنگی ئابووری و ستراتیژی ناوچه‌كه ئه‌مانه ئه‌ركی سه‌ره‌كی پارتین نه‌ك شه‌ره ده‌نكووكی راگه‌یاندن. به‌شێکی دیکه‌ی ئه‌وه‌ی گرنگه هێزه سیاسییه‌کان په‌یره‌وی بکه‌ن ئه‌وه‌یه که دوای هه‌ڵبژاردنه‌کان ده‌بێت ده‌رفه‌تێک هه‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی بتواننی پێکه‌وه کاری هاوبه‌ش بکه‌ن، خۆخاڵی کردنه‌وه بۆدژایه‌تی کردنی یه‌کتری دواجار متمانه‌ی سه‌رکردایه‌تی حزبه‌کان و جه‌ماوه‌ر ناهێڵێت، ئه‌وه‌ی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان کردی له رابردوو به‌رانبه‌ر به پارتی و دواتر دانیشتنی له‌گه‌ڵ پارتی و پێکهێنانی حکوومه‌ت له‌گه‌ڵی وای کرد که جه‌ماوه‌ری ئه‌و حزبه پرسیاریان لێ بکه‌ن ئه‌رێ ئه‌و هێرشانه‌تان له‌پای چی و ئه‌و رێککه‌وتنه‌تان له‌پای چی.؟
.gif)
د. شێركۆ عه‌بدوڵڵا- رۆژانه تایبه‌ت له (دره‌و) ده‌ینوسێت *چاک ژیانت لێ تاڵ کردم زاڵم -دڵ بە ئەقڵ - *چاک گیرت خواردووە بە دەستمانەوە-سەرکردەکان بە میللەت- *چاکت کرد عەمەلیاتت نەکردم -لووت بە خاتوونەکەی خاوەنی- *چاکی مەکە با خراپ نەبێ -ڕاگەیاندن بە حکومەت- *چاک حەیات بردم کوڕی باش - هەنجیر بە وشکەساڵیی- *چاک بووین بە قەشمەریی عالەم هاوڕێ-وەزعی ئابوری بە وەزعی سیاسی- *چاک ئەو گەنجانەت بۆ مەشغوڵ کردوم ئافەرم -سیاسەت بە کوردماکس- *چاک لە وەبەرهێنان حاڵی نەبووی قوربان - پیشەسازی بە شوققەچی- *چاک مەوزوعی بەنداوەکەی منیان لەبیر چووەوە-بێخمە لە دڵی خۆیدا- *چاک و خراپتان لێک جیا ناکرێنەوە-هاووڵاتی بە کاربەدەستان -
د.شێرکۆ حەمەئەمین نێچیرڤان بارزانی و ڕێواز خانم و هەندێکی تریش کە سەرۆکی باڵاترین دامەزراوەی جێبەجێکردن و پەرلەمانن لەگەڵ سەرۆکی حکومەت وجێگرەکەی و زۆری تر تای هەڵبژاردنیان بەرزبۆتەوە و ڕاستییەکان لەزمانی خۆیانەوە دەڵێن،ڕاستی ئەم دوو هێزە و سەرکردە و مەرجەعەکانیان لەم ڤیدێۆیەدایە و زیاتر نیین!!! لە واقیعدا پارتی و یەکێتی هێز و پارە و تەزویر و ئێران و تورکیا ڕایگرتون و هیچی تر،هیچ خاسیەتێکی حیزبیان تێدانەماوە و ئێستا دوو کۆمپانیای پشکدارین. هەر دولاشیان هەموو دامەزراوەکان و پەروەردە و هێزو پارە و پێگەیان و هەموو حکومەت و پۆستی سەرۆک کۆماریشیان خستۆتە خزمەتی هەڵبژاردن و مانەوەیانەوە. بەهێزی پارتیش بەشێکی زۆری لەوەوە سەرچاوەی گرتوە لایەنەکانی تر گەورەیی پارتی و بچوکی خۆیان قبوڵکردوە ولەڕوی دەرونیشەوە خۆیان بۆ ئامادەکردوە بۆنمونەبەشێک دەڵێن لە فڵان شوێن دووەم دەبین یان ئەوەی مەسعودبارزانی تائێستا بەشداری کۆبونەوەکانی سەرۆکایەتی هەرێم بۆ کەسی یەکەمی لایەنەکان ناکات، کەچی هەموو ئەوانی تر دەچن، زۆرێک لەسەرکردەکانی کۆمەڵەو نەوەی شۆڕشگێڕانیش ئێستا سەرقاڵی بەمەرجەعکردنی بارزانین!!!! وەک مەلا بەختیاریش لە ڕابوردودا وتی: ئەمانە تای هەڵبژاردنن و دوای هەڵبژاردن دەچینەوە سەر ڕێچکە ئەسڵییەکەی خۆمان. بەڕاستیش وایە و دوای هەڵبژاردن بەیەکڕیزی پێکەوە بۆکێکی دەسەڵات بەرەو بەغدا دەڕۆن !!!
.gif)
خالید ڕەزا سەرەتا دەبێ ئەوە بڵێم کە بەندە بەهیچ جۆرێک (تدخل - ڕۆچون) لە گێرمە و کێشەکانی نیوان هەردوو هاوسەرۆک دا ناکەم. هەروەها حەقم بەسەر ناوەڕۆکی بەیاننامەکەوە نیە. بەڵام لەسەر ئەو داش عێراقەی لکاندویەتی بە ناوی یەکێتی ی نیشتمانی ی کوردستانەوە و وەکو کەسێک کە ساڵانێکی زۆر لەتەمەنی خۆمم لەو حیزبە و لە کۆمەڵەی ڕەنجدەراندا بەڕێکردوە، زیاتر لە ٢٥ ساڵە لە دەرەوەی ئەو حیزبەم بیرو ڕای خۆم ئەنوسم، هیوادارم ئەگەر ڕایەکی جیاوازیان هەیە وەلامم بداتەوە. لەوە دەچێ ئەو حیزبە وای لێهاتبێ، نەک هەر مێژووی خۆی نە ناسێتەوە، بەڵکە هەڵیشی بگێڕێتەوە. ئەوەش پەیوەندی بەوەوە هەیە ئەوانەی سەرۆکاری دەکەن، مێژووی حیزبەکەیان نازانن. تایبەت بۆ کەسێک کە هاوسەرۆکی یەکێتی ی نیشتمانی کوردستان بێ و، هەڵەی وا بکات، هی ڕەخنەکردن و تانە لێدانە. ئەی بۆچی هیچ کەسێک لە حیزبەکەی بەوانەشی زۆرجار لەسەر شاشەی تیڤی و لە سمینار و نوسین و کۆڕبەندەکانیاندا، لافوگەزافی ئەوە لێ ئەدەن کە نە لە تاڵەبانی کەمتریان کردوە، نە لەویش خۆیان بە کەمتر دەزانن و تیایاندا دەلێ بەر لەو کۆمەڵە و یەکێتیی بوم، ئەو هەڵە زلەیان نەبینی؟! هاوسەرۆکی یەکێتی ی نیشتمانی کوردستان، لاهوری شیخ جەنگی لە رۆژی ٢٥ی ئەیلول ی ٢٠٢١ دا وتارێکی بە ناو نیشانی: " ڕیفراندەم و ١٦ـی ئۆکتۆبەر کێ بەرپرسیارە لەم هەموو شکستە سیاسییە؟ " لە چوارەمین ساڵیادی ڕیفراندۆم دا، بڵاو کردۆتەوە. لەو وتارەدا سەبارەت بە سکرتێری کۆچکردوی یەکێتی ی نیشتمانی مامجەلال تاڵەبانی دەڵێ: " بەڵام ئەو هەر لە سەرەتای درووستبوونی یەکێتییەوە، نیشتمانی بۆ مەیدانی خەبات هەڵبژارد، نەک سۆزی نەتەوەیی و هەر لەو دیدە سیاسییە کامڵ و عەقڵانییەشەوە بوو، ناوی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان-عێراقی هەڵبژارد." جا سەبارەت بەوهەڵە مێژوویە و سەبارەت بەو لێکدانەوەیە ئاوەژووکراوەی هاوسەرۆک، تۆمارکردنی ئەم خاڵانە بە پێویست دەزانم: یەکەم: لەهیچ کام لە بڵاوکراوەکانی یەکێتی ی نیشتمانی کوردستان دا، بە بەیانی دامەزراندنیشەوە کە دەستەی دامەزرێنەری یەکێتیی نیشتمانی کوردستان بە عەرەبی لە ٢٢-٥-١٩٧٥ دا لە دیمەشق بڵاویانکردەوە، بڵاوکردنەوەی هەمان بەیاننامە لە ئەڵمانیا لە لایەن کۆچکردوو دکتۆر کەمال فوئادەوە لە رۆژی ١-٦-١٩٧٥، لەگەڵ کۆی ی بڵاوکراوەکانی یەکێتیی نیشتمانی ی کوردستان بە نامیلکەی ( الاتحاد الوطنی الکردستانی لماذا؟) کە بە عەرەبی مامجەلال خۆی نوسیوێتی و کاک ئارام کردوێتی بە کوردی. هەروەها لە هیچ بڵاوکراوە و ئەرشیفێکی یەکێتی ی پاشگری دا داش عێراق بە ناوی یەکێتیی یەوە، نادۆزیتەوە. قەت ناوی یەکێتی نیشتمانی ی کوردستان وەک ئەوەی هاوسەرۆک لە زمانی مامجەلالەوە نوسیوێتی: "یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان-عێراقی "ی هەڵبژارد. هەرگیز یەکێتیی پاشگری (داش عیراق)ی پێوە نەبوە. ئەگەر هەیە با بڵاوی بکاتەوە. جگە لە سەردەمێک کە ناوی ڕادیۆکەی نابو "دەنگی شۆڕشی عێراق!" دواترکرا بە " دەنگی گەلی کوردستان." دووەم: لەوە خراپتر هاوسەرۆک ناوی (نیشتمانی) وەکو عیراق لێکداتەوە لەکاتیکدا یەکێتیی نیشتمانی ی کوردستان، مەبەست سەرزەمینی کوردستانە بە هەر چوار بەشەکەیەوە. نەک ئەو عێراقەی هاوسەرۆک تەفسیری بۆکردوە! سێیەم: گەلۆ لەناو ئەو حیزبەدا کەسێک نەبوو هەست بەم هەڵە گەورەیە بکات کە پەیوەندی بە گۆڕینی ناوی حیزبێکەوە هەیە کە بەهەزاران لەسەری دەژین و پێێ دەوڵەمەند بوون؟ جا بۆ زیاتر ڕونکردنەوەی ئەم باسە، من لە فەیس بوکی خۆم لە ٢ ئۆکتۆبەری سالی ٢٠١٧ بروسکە بیرەوەریەکی خۆمم لەسەر ناوی (یەکێتی ی نیشتمانی ی کوردستان ) و داوایەکی ئیرانیەکان بۆ گۆڕینی بەم جۆرە یاداشتکردوە، کە بە پێویستی دەزانم بە کەمێ دەسکاریکردنەوە کەلەگەڵ ئەم بابەتەدا بگونجێ، کە پێشتر بۆ بابەتێکی تربو، جارێکی تر لێرەدا بینوسمەوە: # ئێران و گرێ ی ناوی یەکیتیی نیشتمانیی کوردستان و داش عێراق ! {{ لە دوای ئەنفالەکان، بارەگای سەرکردایەتی یەکێتی ی نیشتمانیی کوردستان لە قاسمەڕەش جیگیر بو، رژێمی ئیران جگە لەوەی کە بێ وەفابون لە بەرامبەر ڕێکەوتنێک کە لەگەل یەکێتیی کردبویان، گەرچی لەکاتی ئەنفالەکاندا داڵدەیان دابوین، بەڵآم وەک دەڵێن فرسەت تەڵەبیش بوون. بێگومان هەتا لەسەر خاکی خۆمان بوین و، ناوچەی رزگارکراومان بەدەستەوە بو، لەگەڵمان دۆست و هاوپەیمان و نەرم و نیان بون. لەدوای شەڕوەستان لە ٨ ی ٨ ی ٩٨٨ دا، چەند مانگیک دوای ئەوە ئیران لەگەڵ عیراق خەریکی جێ بەجێکردنی بەندەکانی ڕێکەوتننامەکەیان بون. لەو سەروبەندەدا کاک نەوشیروان بابەتی : " ئەگەرەکانی جەنگی کەنداوی نوسی" سەرکردایەتی یەکێتیی ترسیان هەبوو ئێران تەنگیان پێ هەڵبچنێ و ڕێگەی چونەوە بۆ عیراقیان لێبگرێ و سنورمان لێ دابخات و سەرکردایەتی و هیزەکان بگوازێتەوە بۆ قوڵایی ئێران و لە کوردستان دامان ببڕێ. لەم کاتەدا مامجەلال لە ئەوروپا بوو. کاک نەوشیروان وەک کەسی یەکەمی یەکێتیی لە قاسمەڕەش بوو، لەمانگی نۆڤەمبەردا ، ئیرانیەکان کۆبونەوەیەکیان لەگەڵ ڕیکخست کە چەند ئەندامێکی تریش بەشدار بون. لەو کۆبونەوەیەدا داوایان لێکردبو کە : " ناوی یەکیتی ی نیشتمانی ی کوردستان بگۆرن.! یان کوردستانەکەی لێ بکەنەوە، یان داش عێراق ێکی پێوە بنێن !! وتبویان: یەکیتی ی نیشتمانی ی کوردستان بۆ هەمو کوردستانە وئەبێ بیگۆڕن !" کاک نەوشیروان بە شێوەیەکی دپلۆماسی پێێ وتبون: " خۆتان ئەزانن ئەوە بەدەست من نیە، پیویستی بە بەستنی کۆنگرە هەیە، ئیمە تازە خەریکی خۆ ریکخستنەوەین لەسەر ئاستی سیاسی وریکخراوەیی و سەربازی و ئەعلامی، مام جەلال سکرتێری گشتیە و لەدەرەوەیە و لیرە نیە، بۆیە قسەکردن لەسەر بابەتیکی وەها پیویستی بەکات و، بریاری هەمو یەکیتی هەیە" لەدوای ئەم بەزمە لە ئەنجامی بەرەو پێشچونی گفتوگۆکانی نێوان هەردوو وڵات (عێراق - ئێران) دیسان تەنگیان بە یەکیتی هەڵچنی تا کار گەیشتە ئەوەی ترسی ئەوەی هەبو لەپڕ دەورمان بدەن و، بمانگوزنەوە بۆ ڕشت ومازندەران و، قوڵایی ئیران ، دەستمان لە خاک و شوینی خۆمان بەر ببێ... بۆیە یەکیتی کەوتە مشورخواردن و بەشێک لە هیزەکەی لە دەرەوەی دەسەلاتی ئیران جیگیرکرد، ئیمەش یان وەک جیهازی مەرکەزی ئاگادار کردەوە، کە دەفتەری بروسکەکان و جیهاز و کەلوپەلی پیویست لە شوێنی تایبەت هەڵبگرین... ریکەوتنی نیوان عیراق وئیران بەو جۆرە نە چوە پێش تا ئەو تەشقەلانەی بە یەکێتی یان کرد بۆیان بچێتە سەر، خۆشبەختانە هەلومەرجەکە بە بارێکی باشترو بەقازانجی یەکیتی گۆرا.}} ئەوە پەڵپ و بیانوی ئێران لەسەر گۆڕینی ناوی یەکێتیی نیشتمانی کوردستان، کەچی هاوسەرۆکی یەکێتیی لە دوای ٤٦ ساڵ، زۆر بە سانایی هاتوە داش عێراقێکی لکاندوە بە ناوی حیزبەکەیەوە!
.gif)
له‌تیف قاتیح فه‌ره‌ج ده‌مێكه له خه‌م و خه‌یاڵی ئه‌وه‌دام كتێبێكی تایبه‌ت له سه‌ر چه‌مچه‌ماڵ بنووسم ، نیازم بوو له مه‌ودای 1950 تا 2000 بگرمه به‌ر كڵیشه‌كه‌شم دانا ، به‌ڵام نه‌په‌رژاوم ، له نامیلكه‌ی هه‌موومان له ئه‌نفالدا بووین، هه‌ندێك باسی ئه‌و شاره‌و جوانیه‌كانیم كردووه ، هیوادارم به‌و زوانه چاپی دووه‌می بكه‌مه‌وه ، خۆشبه‌ختانه هه‌ریه‌ك له دكتۆر فه‌رهاد عه‌بدولعه‌زیز ، سه‌روه‌رئه‌حمه‌د كه‌ریم به‌گ ، خوا لێخۆشبوو سه‌ید هاشم به‌رزنجی ، هه‌روه‌ها كه‌سانی تریش كتێبیان له‌سه‌ر چه‌مچه‌ماڵ نووسیوه ، خوالێخۆشبوو كه‌ریم ئاغای هه‌مه‌وندیش له كتێبه‌كه‌یدا كه‌م و زۆر هه‌ڵوه‌سته‌ی له سه‌ر كردووه،چه‌مچه‌ماڵ یه‌كێكه له شاره قه‌شه‌نگ و دێرین و بێنازه‌كانی باشوری كوردستان . یه‌كێك له جوانیه‌كانی چه‌مچه‌ماڵ میواندۆستی و داڵده‌دان و به‌ته‌نگه‌وه هاتنی خه‌ڵكه ، ئه‌وه جگه له گیانی لێبورده‌یی و هاوكاری له نێو دانیشتوانه‌كه‌دا ، له هه‌شتاكاندا به‌شێكی زۆر له جاشه‌كانیشی باش بوون ، بیرمه یه‌ك دوو پۆلیسی عه‌ره‌ب له شه‌هید فاخیری برامیان دابوو ، شه‌هید فاخیر ئه‌و كاته ته‌مه‌نی 14 ساڵ بوو گوڵه‌به‌ڕۆژه‌ی ده‌فرۆشت له گه‌ڵ پۆلیسه‌كان بووبووه شه‌ڕیان كاتێ هه‌ندێ جاشی ناسیاو بینیبوویان سه‌ری شكاوه ، چووبوونه گیان پۆلیسه‌كان و مارهه‌نجنیان كردبوون ، له هه‌شتاكاندا تیپێكی شانۆیی زۆر باش و هه‌مه‌كار ، كۆمه‌ڵێك رۆشنبیری گه‌نج و دڵسۆز به یه‌كتر ، خه‌ڵكێكی عه‌شایه‌ری به ته‌نگه‌وه هاتوی یه‌ك ، هه‌روه‌ها ده‌یان پێشمه‌رگه‌و كادیرو رێكخستنی ئازای هه‌بوو ، ئه‌و كاته وه‌ك ئێستا پارتی و یه‌كێتی و دژایه‌تی نه‌بوو ، ده‌یان جار من كه خۆم به چه‌پ ده‌زانی بێئه‌وه‌ی شاره‌زای چه‌پ بوون و فه‌لسه‌فه‌كه‌ی بم ، له‌گه‌ڵ ئه‌نوه‌ری شوكر چایچی كه پارتی بوو گفتو گۆی وردو برایانه‌مان ده‌كرد هه‌ردوكیش یه‌كترمان باش ده‌ناسی و ئه‌و له به‌ر باوكیشم كه ئه‌و سه‌رده‌مه دڵسۆزی پارتی و ماندویه‌كی ئه‌و حزبه بوو خۆشی ده‌ویستم . چه‌مچه‌ماڵ ئاكارێكی به‌رزی تیا بوو پوره گوڵه " گوڵه سوتاو " دایكی هه‌ردوو شه‌هید سۆران و گۆران له چه‌مچه‌ماڵ جاش و باش له خه‌میدا بوون، ئێمه چه‌ند ساڵێك دراوسێی بووین ده‌مانزانی خه‌ڵك چه‌ند بۆی به سوێن ، شاگردی خوا لێخۆشبوووه‌ستا عه‌زیزی ساڵنسه چی بووم شیعرێكم له سه‌ر خراپی جاشه‌كان نووسیبوو ، یه‌كێ له‌وان كه زانیتی دوو جاری پێمخوێنده‌وه زۆری له به‌ر دڵان بوو ، له‌م رۆژانه‌دا ئه‌و یاده‌ی گێڕایه‌وه ، له‌مشاره‌دا فه‌قێ قادری هه‌مه‌وه‌ند ، شێخ ره‌زای تاڵه‌بانی ، محه‌مه‌د سابیر مه‌حمود ، محه‌مه‌د نوری تۆفیق ومامۆستا حه‌مه ڕه‌شید و زۆری تر خزمه‌تی ژانره‌كانی ئه‌ده‌بیان كردوه‌و ناوی دیارو دره‌وشاوه بوون ، هونه‌رمه‌ندانی زۆر هه‌مه‌كارو جوان ، شۆڕشگێڕانی وه‌ك نازمی حه‌مه‌ی سلێمان ، نامیق حه‌مه شكور " پێشڕه‌و " رزگاری حاجی جه‌لال ، سه‌ید برایم ، حاجی هه‌ڵمه‌ت و ئه‌حمه‌د بچكۆل و زۆری تر له سیماجوانه‌كانی خه‌بات و به‌خودان بون . له ساڵی 1988 چه‌مچه‌ماڵ ته‌نیا شوێن بوو به گژ به عسا چوه‌وه ، ئێمه له چه‌مچه‌ماڵ " ئه‌حمه‌د عه‌زیز ، عه‌بدولره‌حمان سدیق ، یاسین محێدین و موحسینی برای ، من " هه‌روه‌ها سه‌دانی دیكه ، له شۆڕشیش هه‌روه‌سا ، یه‌كه‌مین خۆپیشاندانمان بۆ رزگار كردنی ئه‌نفالكراوان ده‌ستپێكرد و شاره‌كه به كۆپته‌ر بۆردومان كراو چه‌ندین كه‌س شه‌هید و بریندار بوون یه‌كێك له شه‌هیده‌كان " فه‌یمه فه‌تاح حه‌سه‌ن "بوو هه‌روه‌ها سه‌ید مه‌ولود و محه‌مه‌د تایر لاله‌و خه‌ڵكانی دیكه بریندار بوون ، له‌و خۆپیشاندانه‌دا به‌شێك له جاشه‌كانیش به گژ حكومه‌تا چوونه‌وه ،مامۆستا مه‌حمودی مه‌لا عیزه‌ت له باره‌ی ئه‌و خۆپیشاندانه‌وه له كتێبی" بازنه‌كانی ململانێ و ستراتیژی ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی كورد " دا ده‌ڵێت " له ناو ئه‌و نه‌هامه‌تی و زوڵم و زۆرداری و جینۆسایدی سه‌رده‌می ئه‌نفاله‌دا ، گه‌لێ كاری ئازایه‌نه‌ش كراوه،هه‌م له لایه‌ن خه‌ڵكیه‌وه ، هه‌م له لایه‌ن هه‌ندێ جاشه‌وه ،كه بوونه هۆی رزگار كردنی ژیانی زۆر خه‌ڵك ، به‌ڵام هیچ كارێك له گه‌ڵ ئه‌و دژه كرداره‌ی خه‌ڵكی چه‌مچه‌ماڵ به‌راورد ناكرێت ،كاتێك كه چه‌مچه‌ماڵیه‌كان ده‌یانبینی هاووڵاتیه‌كان ئاوا به شاحینه به ناو شه‌قامه‌كاندا ده‌گوێزرێنه‌وه، موجازه‌فه‌یه‌كی گه‌وره‌یان به ژیانی خۆیان كرد ،كه له هه‌ندێ حاڵه‌تا تیاچوونیش ده‌گرێته‌وه ،ئه‌وان به سه‌رهه‌ڵدانێكی خۆرسكی بێچه‌ك هه‌ستان " هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "له‌و سه‌رهه‌ڵدانه‌دا ته‌نانه‌ت مناڵه بچوكه‌كانیش به‌ردیان نابووه گیرفانیان و هه‌ڕه‌شه‌یان ده‌كرد " هه‌ڵبه‌ت قوتابخانه سه‌ره‌تاییه‌كان رۆڵیان زۆر بوو ، مامۆستا مه‌حمود زیاتر له‌و باره‌یه‌وه باس ده‌كات . چه‌مچه‌ماڵیه‌كان گه‌رچی توشی سه‌دان گێرمه‌و كێشه بوونه، به‌ڵام له نێو یه‌كدا خه‌ڵكی چاك و به ئه‌مه‌كن و له هه‌ركوێ بن له خه‌می یه‌كتردان ، كاری پاشقول له یه‌كدان و ناشرینكردنی یه‌كتر و بێبایه‌خكردنی یه‌كتر له ئاكاری چه‌مچه‌ماڵیه باش و دێرینه‌كانه‌وه دوره‌و له كاتی خۆیدا له‌و باره‌یه‌وه قسه‌ی ترمان ده‌بێت ،هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌شمان بیر نه‌چێت ئێستاش چه‌مچه‌ماڵ ده‌یان نوسه‌ر ، وه‌رگێڕ و هونه‌رمه‌ند و وه‌زرشوان و پیاوی چاكی هه‌یه نمونه‌ی سیروان ره‌حیم ، به‌كر شوانی ، محه‌مه‌د كوردۆو زۆری دیكه كه له كاتی خۆیدا باس ده‌كرێن . له‌باره‌ی چه‌مچه‌ماڵه‌وه قسه زۆره بۆ وتن ، بۆ ئێستا ئه‌وه‌نده به‌سه .
.gif)
عه‌داله‌ت عه‌بدوڵڵا داوایه‌كی ره‌وا ساڵانێكی زۆره نوسه‌ران و روناكبیرانی كورد، له ناوخۆ و تاراوگه‌شه‌وه، داوای كۆتایی هێنان به دیارده‌ی چه‌كداری ده‌كه‌ن. ئه‌م دیارده‌یه، ساڵ به ساڵ، له فۆرم و چوارچێوه‌ی جیاجیادا زه‌ق ده‌بێته‌وه‌و زیانه‌كانی ده‌رده‌كه‌ون. راسته دیارده‌كه، له كۆمه‌ڵگه‌یه‌كدا كه گیرۆده‌ی جه‌نگه‌كانه، چ جه‌نگ له‌گه‌ڵ وڵاتانی دراوسێ و هێزه نێوده‌وڵه‌تییه‌كانداو چ جه‌نگه ناوخۆییه‌كان، به ئاسانی بنبڕ ناكرێت، به‌تایبه‌تی كه سته‌مكاری، وه‌ك كولتورێكی سیاسیی كاره‌ساتهێن، زۆرجار له‌گه‌ڵ خۆیدا روحی یاخیبوونی چه‌كداری و به‌رپاكردنی شۆڕش و راپه‌ڕین و ته‌قینه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ری ئه‌خوڵقێنێ، ئه‌وه‌ش به‌بێ ئامرازه‌كانی توندوتیژی كه زه‌قترینیان هه‌ڵگرتنی چه‌ك و دیارده‌ی چه‌كدارییه، نایه‌ته‌دی، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا، ئه‌و دیارده‌یه، بۆ هه‌ر كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی سیاسی و مه‌ده‌نی كه لانیكه‌می ئیراده‌ی نوێكردنه‌وه‌و به مه‌ده‌نیكردنی Civilization ژیانی گشتیی هه‌بێت، ده‌بێ دیارده‌یه‌كی كاتی و تێپه‌ڕبێت، وابه‌سته‌ی ته‌نها هه‌ندێ هه‌لومه‌رجی هه‌ڵاوێردو تایبه‌تی بێ، نه‌ك دیارده‌یه‌كی به‌رقه‌رارو به‌رده‌وام. چه‌ك و مه‌ینه‌تی كۆمه‌ڵگه‌ی سه‌قامگیر و ئارام، له‌سایه‌ی ئه‌و جۆره دیاردانه‌دا، نایه‌ته ئاراوه. ئه‌زموونی ئه‌و گه‌لانه‌ی كه نه‌یانتوانیوه كۆنترۆڵی گروپه چه‌كداره‌كان بكه‌ن و له‌هه‌مانكاتدا چه‌ك له ده‌ستی ته‌نها هێزی سیستماتیكی ده‌وڵه‌تدا بهێڵنه‌وه‌و ده‌وڵه‌ت و دامه‌زراوه‌كانیش ته‌نها نیشتمانی و موڵكی گشت بن نه‌ك موڵك و ئامرازی ده‌ستی تاقم و گروپه تایبه‌تییه‌كان، ده‌ریانخستووه كه مه‌ینه‌تی و ماڵوێرانییه‌كانیان به ئاسانی كۆتاییان نایه‌و درێژه‌یان ده‌بێ و نه‌بڕاوه‌ن. ئه‌و ئه‌زموونانه ده‌ریشیان خستووه كه وڵاته‌كانیان نه وه‌ك سیسته‌م و نه وه‌ك كۆمه‌ڵگه‌ش، به ئاسانی نابنه وڵاتێكی دیموكرات. دیموكراسی، له‌م ئاسته‌یدا، هه‌میشه پێویستی به‌وه‌یه كه چه‌كه‌كان بۆ پاراستنی سنوره‌كان بن و زانستیش بۆ پێگه‌یاندنی عه‌قڵه‌كان. عه‌قڵ له‌ناو ئه‌م هاوكێشه‌یه‌دا، له‌دایكبووی زانست و مه‌عریفه‌و په‌روه‌رده‌و پرۆسه مه‌ده‌نییه‌كانی تری پێگه‌یاندنی كۆمه‌ڵایه‌تییه، بۆیه دوورو نزیك پێویستیی به چه‌ك نییه ته‌نها بۆ به‌رگری نه‌بێت له نیشتمان و سنوری نێوده‌وڵه‌تیی وڵات و پاراستنی سه‌رو ماڵی هاووڵاتیان نه‌بێت. كاتێك چه‌ك، له‌م ئه‌ركه پیرۆزه لایدا، دیارده‌ی چه‌كداری له‌دایك ده‌بێت، واته هه‌ر به ته‌نها ئه‌ركی چه‌كهه‌ڵگرتن ناشێوێت، به‌ڵكو له یه‌ككاتدا كۆمه‌ڵگه‌و ده‌وڵه‌تیش چه‌كدار ده‌بن و چه‌ك بۆ ململانێ و رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی تر به‌كارده‌هێنن. لێره‌وه، ده‌وڵه‌ت، به‌ناوی پاراستنی ئاسایشه‌وه توندوتیژی و سته‌مكاریی نێوخۆیی به‌ڕێوه ده‌بات و، به‌شه جیاجیاكانی كۆمه‌ڵگه‌ش به ناوی به‌رگركردن له‌خۆیانه‌وه یاخیبوونی چه‌كداری هه‌ڵده‌بژێرن و په‌نا بۆ چه‌ك ده‌به‌ن، به‌وه‌ش له هه‌ردوو حاڵه‌ته‌كه‌دا، توندوتیژی ده‌بێته سیمای زاڵی ناو مێژووی سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تیی ئه‌و ئه‌زموونانه. ئه‌زموونه‌كانی ناوچه‌كه له‌و بواره‌دا، هه‌ر له‌ده‌وروبه‌ری ناوچه‌كه‌ی خۆمان ئه‌زموونی ئه‌فغانستان نموونه هه‌ره تراژیدی و زه‌قه‌كه‌یه كه تا رۆژگاری ئه‌مڕۆش خوێنی لێ ده‌چۆڕێ، نزیكتر له‌و، هه‌ریه‌كه له وڵاتانی سۆماڵ و یه‌مه‌ن_ه، له‌نێوان ساڵانی 1975 بۆ 1990یش، ئه‌زموونی خوێناویی لوبنانمان هه‌یه، له‌ویش به‌رچاوتر دۆخی دۆزه‌خییانه‌ی 10 ساڵی رابردووی سوریایه، له په‌ناشماندا عێراق خۆیه‌تی به هه‌رێمی كوردستانیشه‌وه، به تایبه‌ت له نه‌وه‌ده‌كانی سه‌ده‌ی رابردوو. ناكرێ هیچ یه‌كێ له‌و ئه‌زموونه گڕگرتووانه كه‌مترین په‌ندیان لێ وه‌رنه‌گیرێ و دیارده‌ی چه‌كداری به‌رده‌وام بێت، وه‌همه وڵات و هه‌رێمی ئارامت بوێ و هێشتا چه‌ندین گروپ به‌ناوی پارتی سیاسییه‌وه، یان كاراكته‌ری ناو پارته‌كان، یان ته‌نانه‌ت سه‌ره‌ك خیڵ و هۆزه‌كان، چه‌كداربن و توانای كۆكردنه‌وه‌ی گروپی چه‌كدارییان هه‌بێ و له‌گه‌ڵ هه‌ر ناكۆكی و گرژییه‌كدا سه‌رله‌به‌ری دانیشتوان بخه‌نه دۆخێك له دڵه‌ڕاوكێ و ترس و نادڵنیایی له سه‌رو ماڵی خۆیان. ئه‌و پێكدادانه چه‌كدارییه عه‌شائیرییانه‌ی ئه‌م دواییانه‌ی چه‌ند شارو ناوچه‌یه‌كی جیاجیای هه‌رێمی كوردستان و ساڵانی پێشتریش، روونترین به‌ڵگه‌ن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی دیارده‌ی چه‌كداری و توندوتیژی و ده‌ره‌نجامه ترسناكه‌كانیان، هه‌تا رۆژگاری ئه‌مڕۆش ئاماده‌بوونیان هه‌یه‌و وه‌ك تارمایی هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی به‌رده‌وامیش له‌سه‌ر ئاسایش و ئارامی و سه‌قامگیری، ماونه‌ته‌وه‌و كۆنترۆڵ نه‌كراون. مۆڵه‌تدراو و بێ مۆڵه‌ت ! بڕیاری تایبه‌ت به نه‌هێشتنی چه‌كی بێ مۆڵه‌ت له هه‌رێمدا، بڕیارێكی دروسته، به‌ڵام نازانرێ تا چه‌ند جێبه‌جێ ده‌كرێت، ورده‌كاری و رێكاری و ده‌ره‌نجه‌كانی پرۆسه‌كه‌ش روون نین، له‌وه پێویستتر ئه‌وه‌یه كه بڕیارێكی وه‌ها گشتگیربێ و سه‌رله‌به‌ری هه‌رێمه‌كه‌مان بگرێته‌وه، پرسیار ئه‌وه بێ: ئاخۆ ئه‌ی ئه‌وانه‌ی مۆڵه‌تی چه‌كهه‌ڵگرتنیان هه‌یه، چی؟، ئایا هه‌ر هه‌موو سه‌ربه ده‌زگای ئه‌منی و به‌رگریی نیشتمانین؟ ئایا بیانووی مۆڵه‌ت پێدانیان بیانووی بابه‌تی و ره‌وایه؟ پشت به یاسایه‌كی دیاریكراوی وڵات و بڕگه‌و مادده‌كانی ده‌به‌ستێت؟ یان لانیكه‌م گره‌نتی ئه‌وه هه‌یه كه ئه‌و چه‌كه مۆڵه‌تدراوانه به خراپی به‌كارناهێنرێن؟ له‌وه‌ش گرنگتر، ئایا هه‌ڵگرانیان به باشی دیسپلین و یاساو رێساكانی چه‌كهه‌ڵگرتن، ده‌زانن؟. بێگومان ئه‌وانه ته‌نها كۆمه‌ڵێك پرسیارن بۆ فراوانكردنی ئاسۆی بیركردنه‌وه له‌هه‌ر رێكارییه‌كی ده‌وڵه‌تی كه جدی بێ و مه‌به‌ستی گێڕانه‌وه‌ی سیمای مه‌ده‌نی بێت بۆ كۆمه‌ڵگه‌و شاره‌كانمان، ئامانجی بێت سه‌رو ماڵی هاوڵاتیان پارێزراو بن و له ترس و دڵه‌ڕاكێی شه‌ڕانگێزیی تاك و گروپه چه‌كداره زۆرو زه‌وه‌نده‌كاندا نه‌بن كه زۆربه‌یان له په‌نای حزب و به‌رپرسه‌كانیدا، یان خێڵ و عه‌شیره‌كاندا قه‌ڵه‌و و گه‌وره كراون!. باره‌گای چه‌كدار له‌لایه‌كی تر، رێكارێكی تری پێویست كه گرنگه له‌سه‌رتاسه‌ری هه‌رێمی كوردستاندا بگیرێته‌به‌ر، دوورخستنه‌وه‌ی باره‌گای پارت و رێكخراوه سیاسییه‌كانمانه له‌ناو كۆڵان و گه‌ڕه‌كه جیاجیاكانی شاره‌كانمان. ئه‌و باره‌گایانه، زۆربه‌یان پاسه‌وان و چه‌كداریان هه‌یه، به ئه‌زموونیش ده‌ركه‌وتووه كه له‌گه‌ڵ شه‌ڕه ناوخۆییه‌كانی نه‌وه‌ده‌كانی سه‌ده‌ی رابردوو تا ده‌گاته به‌ریه‌ككه‌وتنه‌كان له‌گه‌ڵ خۆپیشاندانه‌كانی ئه‌م ساڵانه‌ی دوایی خه‌ڵكی ناڕازیی هه‌رێمدا، ده‌ستبه‌جێ زۆربه‌یان ده‌بنه شوێن و ناوچه‌ی گرژ و نائارام بۆ دانیشتوانی مه‌ده‌نیی شاره‌كان. له 30 ساڵی رابردوودا به سه‌دان هاووڵاتی له‌و ئه‌زموونه كاره‌ساتبارانه‌دا، یان به گولله‌ی وێڵ، یان به ده‌ستڕێژی ئه‌نقه‌سدی باره‌گا حزبییه‌كان گیانیان له‌ده‌ستداوه. چه‌ندان خێزان به‌هۆی ترس و بێزارییان له‌و باره‌گایانه خانووه‌كانیان فرۆشتووه یان به‌كرێیان داوه. واته له هه‌موو دۆخێكدا هاووڵاتیانی ئێمه، له‌م جیهانه خێراو گۆڕاوه‌دا كه سه‌ده‌ی 21ه‌و سه‌رده‌می پێشكه‌وتن و جیهانی گڵۆبالیزه‌یشن و كرانه‌وه‌یه به رووی شارستانییه‌ته‌كاندا، هێشتا به‌شمه‌ینه‌ت و قوربانیی ده‌ستی كۆمه‌ڵێك دیارده‌ی دواكه‌توو و نا مه‌ده‌نییانه‌‌ن كه ئه‌ركی ده‌سه‌ڵاتداران و ده‌زگاكانی هه‌رێمه رۆژێك زووتر كۆنترۆڵیان بكه‌ن. پاشان ئه‌و باره‌گا حزییانه ئه‌گه‌ر بۆ ده‌ره‌وه‌ی شاره‌كانیش دوور ناخرێنه‌وه، ئه‌وا پێویسته بوونیان به كۆمه‌ڵێك مه‌رج و رێنومایی تونده‌وه ببه‌سترێته‌وه، یان لانیكه‌م، له‌ناو گه‌ڕه‌ك و كۆڵانه‌كان و له شوێنه گشتییه‌كاندا نه‌بن كه زۆرجار سیمایه‌كی ناشیرینی میلیتاریزه‌كردن دروست ده‌كه‌ن، به‌تایبه‌تیش له هه‌لومه‌رجی گرژی و ناكۆكی و ململانێكاندا، ئه‌مه جگه له ره‌تڵی ماشێنی چه‌كداری تایبه‌ت به پاسه‌وانانی زۆرێك له به‌رپرسان كه هه‌ندێجار یاساكانی هاتوچۆش ره‌چاو ناكه‌ن. له هه‌موو ئه‌وانه گرنگتر، ئه‌وه‌یه كه، كه‌سانی چه‌كدار، وه‌ك به‌رپرسانی هه‌رێم خۆیان جه‌ختی له‌سه‌ر ده‌كه‌نه‌وه، به هیچ مافێك و له هیچ دۆخێكدا له ناكۆكییه سیاسی و حزبییه‌كاندا نه‌گلێنرێن، خۆ ئه‌گه‌ر كه‌سانی چه‌كدار سه‌ربه دام و ده‌زگا نیشتمانی و ده‌وڵه‌تییه‌كان بن و ئه‌ركیان پاراستنی سه‌روماڵی گشتی بێت، ئه‌وا ئه‌مه یاساشكێنییه‌و له كه‌مترین تێوه‌گلاندا ناسنامه‌و سه‌رڕاستیی(مصداقیە) خۆیان له‌بارده‌به‌ن.
د. شێركۆ عه‌بدوڵڵا- رۆژانه تایبه‌ت له (دره‌و) ده‌ینوسێت *ئەڵێن هەرشتێک پارەی تیا بێ موحتەرەمە ؛ جزدان ، جانتا ، گیرفان ، حیزبایەتی ، سێکس . *ئەمساڵ ئەوانەی موعەدەلیان صەدە لە ژمارەی تەلەبەکان زۆرترن . *دڵخۆشی لەم وڵاتەدا بوونی نی یە ، ئەڵێی بەشی جوانکارییە لەکۆلیجی پۆلیس . *کاندید زۆر موهیمە ، بێ ئەوەی پێکەنینی بێ ئەڵێ ژیانتان باش ئەکەم . *بەپێی هاوکێشەکەی گالیلۆ درێژترین مەسافە دووریی نێوان زمان و دڵە. *ئەهلی دەوڵەتی کوردی ئەو کاتەی میستەر بینم بیر دەخەنەوە کە هەتا ئاوڕ ئەداتەوە دەبابەیەک قەمەرەکەی پان و پلیشکردۆتەوە. *لەو بەڕێوەبەری گەشت و گوزارە ئەچم کە ئەودیوی هەرێمی نەدیوە. *دیسان مەکتەب هاتەوە بۆ ئەوەی هەر خولە ناخولەیەک بیکەن بە پشوو. *بۆچی ماڵیان هاتۆتە سلێمانی ؟ چونکە عەرەبە. *دەسەڵات خۆی لێی نازانێ و توڕەش ئەبێ ئەڵێ دەبنێ ئاخ .
دانا حەمەعەزیز ئیسرائیل، دەوڵەتێكی پێشكەوتووە، خاوەن ئابورییەكی پتەو و سیستەمێكی ڕوونی دیمۆكراسی یە. ستراتیجی ئەم دەوڵەتە، دابینكردنی ئاسایش‌و ئاشتی‌و خۆشگوزەرانییە بۆ جولەكەو بۆ ئیسرائیلییەكان، لەم پێناوەشدا هاوپەیمانی ستراتیجیی توركیاو چاوی لەسەر ئاشتی‌و دۆستایەتییە لەگەڵ وڵاتانی ناوچەكە. هیچ خاڵێكی هاوبەش لەنیوان كوردو جولەكەدا نیەو هیچ بەرژەوەندییەك كۆیان ناكاتەوە، بەپێچەوانەوە پشتیوانی كورد یان تەنانەت دۆستایەتیشی، تەواو پێچەوانەی ستراتیج‌و پرەنسیپەكانی دەوڵەتی ئیسرائیلە كە سەرەنجام پێكهاتنە لەگەڵ دەوڵەتە داگیركەرەكانی كوردستان بە ئێرانیشەوە. بەدرێژایی 73 ساڵەی تەمەنی، دەوڵەتی ئیسرائیل جگە لە پەیوەندییەكی هەواڵگری بچوك لەگەڵ شۆڕشی ئەیلول (بە فەرمانی شای ئێران) كە بەزیانی گەورە بۆ كورد شكایەوە، هیچ پشتیوانیەكی كرداریی یان تەنانەت هیچ هاوخەمیی‌و هیچ هەنگاویكی مەعنەویشی بۆ پرسی كورد پیشان نەداوە، بەپێچەوانەوە، ئیسرائیل‌و لۆبی‌و دەزگا هەواڵگرییە باڵادەستەكەی، یان تەماشاكەرێكی بێتام یان هەڵوێستی نامرۆڤانەیان هەبووە بەرامبەر بە كوردو مەینەتیەكانی، بەتایبەتی لە گرتنی عەبدوڵا ئۆجالاندا. ئاخر ئیسرائیل هێشتا لەشەڕدایە لەگەڵ سوریا، كەچی لەو نزیكەوە بە درێژایی دە ساڵی رابردوو، ئامادەنەبووە بچوكترین هاوكاری پێشكەشی كوردی سوریا بكات كە لە هەموو لایەكەوە گەمارۆدراوە. ئێستا سەردەمی پەنجا ساڵ لەمەوبەر نیە بۆ لاوازكردنی سوپای عێراق، ئیسرائیل چەند ئەفسەرێكی هەواڵگری بنێرێت بۆ باڵەكایەتی بۆ ئەوەی نەخشەی شەڕی هەندرێنمان بۆدانێت، ئەمڕۆ ئیسرائیل كاری بە لاوازكردنی عێراق‌و هیچ كام لە دوژمنەكانی دوێنێی نەماوە، ئەوان ئێستا یەك بەیەكیان دەست لەسەر سنگ بۆ كرنوشبردن بۆ جولەكە لەسەرەدا وەستاون. وەك ئەنوەر ساداتی رەحمەتی پێشبینی كردبوو، ئەمڕۆ ئەو رۆژەیە كە هەموو وڵاتانی عەرەبی‌و ئیسلامی، شانازی بە دۆستایەتی ئیسرائیلەوە ئەكەن‌و بە ئاشكرا پەیمانی ئاشتی‌و خۆشەویستی لەگەڵدا ئەبەستن. كورد بەگشتی، لە هاوڵاتیەكی دڵسۆزەوە تا سیاسییە چاوچنۆكەكان، بە عەقڵی جولەكەو بە سیستەمی حوكمڕانی ئیسرائیل سەرسامە. خودی بنەماڵە سوڵتانییە عەیار بیستوچوارە خێڵەكییەكان كە نەیانهێشت كورد حوكمڕانییەكی ڕوون‌و دیمۆكراسی وەك ئەوەی جولەكەی هەبێ، تائێستا كوێرانە گرەو لەسەر دۆستایەتی ئیسرائیل ئەكەن، بە لێداوان‌و كۆڕ و كۆبونەوەی بێ مەعنا زیانی زیاتر لە پرسی كورد ئەدەن، بێ ئاگا لەوەی هەر هەنگاوێك یان هەر بیرۆكەیەك بۆ پشتیوانی كورد لەلایەن ئیسرائیلەوە، دژی ئەو ئامانجەیە كە خودی دەوڵەتی ئیسرائیلی لەپیناودا دروست بووە كە ئاشتی‌و دۆستایەتییە لەگەڵ تورك‌و عەرەب‌و فارس!
شوان داودی لە كۆتایی مانگی ئۆگستی رابردوو لە كردنەوەی دیداری رافیدەین لە شاری بەغدا، یەكێ لە دیبەیتە تایبەتەكان بۆ موحەمەد حەلبوسی سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رێكخرابوو، ئەو كەسەی دیبەیتەكەی بەڕێوەدەبرد راگەیاندنكارێكی دیاری لوبنانی خاوەن رەگەزنامەی فەڕەنسی بوو بەناوی سامی كلیب، لە وروژاندنی پرسیارەكانیدا هەوڵی دەدا حەلبوسی دڕدۆنگ بكات، بۆیە حەلبوسی بە ئاشكرا پێی وت دەزانم كێ هێناویتی، بۆ تۆیان هێناوە، لەوەڵامی پرسیارێكدا لەسەر ئاسایی كردنەوە لەگەڵ ئیسرائیلدا حەلبوسی بە دەنگی بەرز كۆمەڵی دروشمی سەبارەت بە هەڵوێستی نەگۆڕی عێراق لە پشتوانی دۆزی فەلەستین‌و دژی ئاسایی كردنەوە وتەوە . هەمان شەو لە ماڵی پەرلەمانتارێك میوان بوین كۆمەڵێ سیاسەتمەدارو كاندیدی تازەی عەرەبی سوننەی شارەكانی رومادی‌و تكریتی لێ بوون، رەخنەیان لە وەڵامەكەی حەلبوسی هەبوو سەبارەت بە ئاسایی كردنەوە لەگەڵ ئیسرائیلدا، بەدروشمی سواو ناوزەدیان كرد، من ئەو هەڵوێستەم پێ سەیرو مایەی هەڵوستەكردن بوو لام، بۆیە كەوتمە گفتوگۆو پرسیاركردن لەگەڵیان، زۆر راشكاوانە وەڵامیان دامەوە وتیان ئەو پرسە لە شەقامی سوننە یەكلایی بۆتەوەو هەموو نوخبەی سیاسی سوننە گەیشتونەتە ئەو بڕوایەی كە تا ئاسایی كردنەوە لەگەڵ ئیسرائیلدا نەكەین دۆخی عێراق ئاسایی نابێتەوەو كاتی ئەوەش هاتووە ئەو پرسە بەئاشكرا بوروژێنین، وەپێیان وابوو عەرەبی شیعەش ئەگەر سەقامگیری عێراقیان دەوێت‌و بیانەوێ دەستی ئێران لە عێراق ببڕن دەبێ بگەنە ئەو بڕوایەی ئاسایكردنەوە لەگەڵ ئیسرائیلدا بكەین . لە 22ی ئەیلول‌و لە درێژەی پرۆسەی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن ئەندامێكی مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان لەبەردەم كۆمەڵێك لە ئەندامان‌و هەوادارانی حزبەكەی بە ئاشكرا دانی بەوەدا نا كە ئەو بەعسیانەی كە خوشك‌و دایكی ئێمەیان ئەنفال دەكرد ئێستا لە هەولێرن‌و بەشان‌و باڵی سەرۆكی حزبەكیدا هەڵدەدەن، هەرچەندە ئەو زانیارییە تازە نەبوو، پێشتر حەسەن عەلەوی باسی لەوە كردبوو كە لە هەولێر چەند جارێك لەگەڵ عزەت دوری كۆبۆتەوە، و بەرپرسانی هەواڵگری رژێمی بەعس زۆر جار ئەوەیان دووپات كردۆتەوە كە تەنانەت پێش ڕوخانی بەعسیش پەیوەندی باشیان لەگەڵ قیادەی پارتیدا هەبووە، بەڵام ئەمە یەكەم جار بوو كە بەرپرسێكی باڵای پارتی دان بەو ڕاستیەدا بنێت، بۆیە بەگشتی لە شەقامی كوردستان‌و بە تایبەت لای ئەو ڕێكخراو و كەسایەتیانەی كار لە سەر پرسی جینۆسایدكردنی گەلی كورد دەكەن كاردانەوەی زۆری لێكەوتەوە . دوو رۆژ دوای ئەو بابەتە، هەینی رابردوو 24ی ئەیلول لە ئوتێل دیڤانی شاری هەولێر بە ئامادەبوونی 300 كەسایەتی عەرەبی سوننە كە لە ناوەوەی عێراق‌و دەروەی عێراقەوە هاتونەتە كوردستان كۆنگرەیەك لەژێر ناوی ئاشتی‌و گەڕانەوەی ماف وەك باس دەكرێت بە چاودێری ناوەندی ئاشتی نێودەوڵەتی ئەمریكی كە لەلایەن راوێژكارێكی بایدنەوە بەناوی جیمس سەرۆكایەتی دەكرێ گرێ دراوە بۆ پشتوانی لە ئاسایكردنەوە لەگەڵ ئیسرائیل‌و چونە پاڵی رێككەوتنی ئیبراهیمی كە ساڵی پار هەر یەك لە ئیماراتی عەرەبی‌و بەحرێن واژۆیان كردووە، بەپێی راگەیاندنەكانی ئیسرائیل كورێكی شیمۆن پێریز ئامادەی كۆنگرەكە بووە، لەوەش خراپتر، یەكێ لە ئامادەبوانی كۆنگرەكە بەناوی سەعد العانی لای ئامادەبوانی كۆنگرەكە خۆی وەك نوێنەری (صبار المشهدانی أبو جعفر) ئەمینداری گشتی قوتری عێراقی حزبی بەعس ناساندوە . ئەم كۆنگرەیە لە ناوەندە سیاسی‌و حكومی‌و حزبیەكانی عێراق‌و كوردستان كاردانەوە زۆری لێ كەوتەوە بۆ رەتكردنەوەی . ئەو پێشەكییانەم بۆ ئەم وتارە هێنایەوە تا بۆ خوێنەری رونكەمەوە كە ئەو كۆنگرەیە لە خۆڕاو بێ پێشەكی‌و كۆرپەی ساتی گرێدانی نیەو پێم وایە زۆربەی پێكهاتە سیاسیەكانی عێراق بەگشتی لێی ئاگادارن، بۆیە زۆربەی بەیاننامەو رونكردنەوەكانی عەرەب‌و كوردو توركمان بەتایبەت سوننە مەزهەبەكان بە فشەی هەڵبژاردن دەزانم، هەروەها پێم وایە هەردوو حكومەتی بەغداو هەولێر بەرپرسیارن چونكە مومكین نیە دەوڵەت لە پرسێكی وا هەستیاردا بێ ئاگا بێت . وەكو كوردێك زیاتر هەردوو رونكردنەوەكەی وەزارەتی ناوخۆی هەرێم‌و سەرۆكایەتی هەرێم سەرنجیان راكێشانم كە بێ ئاگایی خۆیان لەو كۆنگرەیە پیشان دەدەن لە كاتێكدا راگەیاندنی ئیسرائیلی باس لەوە دەكات كە كۆنگرەكە لەلایەن ئاسایشی كوردیەوە پارێزگاری لێكراوە .. با ئێمە واز لە راگەیاندنی ئیسرائیلی بێنین، لە سەر رونكردنەوەكان هەڵوەستەیەك بكەین، ئەگەر سەرۆكایەتی هەرێم‌و حكومەتی هەرێم‌و دەسەڵاتی هەولێر بێ ئاگا بن لە بەستنی گۆنگرەیەكی لەو شێوەیە (خۆم پێم وانیە ئاگادار نەبن) كە ئاسایشی هەرێم‌و قەوارەكەی‌و كۆمەڵانی خەڵكی كوردستان دەخاتە بەر مەترسی گەورە، ئەمە ئابڕوچونێكی گەورەیە بۆ كوردو پێویستە دەسەڵات لە هەرێم وەڵامی هەبێ، ئەگەریش بە ئاگاداری دەسەڵاتی هەرێم ئەو كۆنگرەیە گرێدراوە ئەوە كارەساتێكی گەورەیە كە لە چوارەم ساڵیادی ریفراندۆمدا گەلی كوردو هەرێمی كوردستان روبەڕووی هەڕەشەی جدی‌و گەورەتر دەكرێتەوە لەكاتێكدا خەڵكی كوردستان زۆر ماندون‌و هێشتا شۆكی لێكەوتەكانی ریفراندۆم بەری نەداون.
د. شێركۆ عه‌بدوڵڵا- رۆژانه تایبه‌ت له (دره‌و) ده‌ینوسێت *هارڤارد و زانکۆی چەرموو. *فایزەر و ڤاکسینە چینییەکە. *جۆلیانا جولی و حەنان فەتلاوی. *پیتزای ئیتاڵی و کەلانەی سەرعەرەبانە. *سیمۆن دی بۆڤوار و خاتوو مروارییەکەی کۆمەڵ. *ئایفۆن دوانزە و نۆکیای سی و سێ دە. *شۆڕشی پیشەسازی و مەنتیقە صەناعییەکە. *میترۆی پاریس و ڕێکخراوی میترۆ. *مایۆکلینیک و تەوارییەکەی سەیدسادق. *پێشمەرگەی شاخ و حیمایەی باخ. *ئیمپایەرەکەی هەولێر و گەڕەکی مەلا داود. *عەلی وەردی و عەلی کەڵەک. *ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگا و سیناتۆری نیویۆرک. *دۆڵی سیلیکۆن و گوپی سیلیکۆن. *ژووری نووستن و ژووری بازرگانی. *فامیلی مۆڵ و دارەسووتاوکە. *هەواری بومدیان و هەواری شار. *حافزی شیرازی و حافزی مزگەوتی گەورە. *مادەی صەد و چل و مادەی هۆشبەر *شەریکەی سیمینس و سانەوی صەناعە
.gif)
فازڵ كوردی دڕدۆنگی و گرنگی نەدان و پشتەپێ کردنی ئەردوغان و سیاسەتە پاوانخوازەکەی تورکیا بۆ زیندووکردنەوەی ئیمپراتۆڕیەتە گۆڕبەگۆڕەکەی عوسمانی لەلایەن سەرۆکی ئەمریکا (جۆزیف بایدن) و ئیدارەکەی بەزەقی دەبیندرێ ئەویش دەگەڕێتەوە بۆ چالاکی و شەونخوونی ئەو لۆبیە بێ پارە و خۆڕسکە ناڕێکخراوەی واشنتن! ئاشکرایە جۆ بایدن بە پاڵ ئیش دەکا، یەکەم جارە لۆبیە بێ پارە و خۆرسکە ناڕێکخراوەکەی واشنتن سەردەکەوێ بەسەر دوو لۆبی دەوڵەمەند (لۆبی فاشیزمی تورک و لۆبی فاشیزمی عەرەب)! باشترین دوو نموونە: یەکەمیان، پێشوازی هەفتەی ڕابردووی هێزەکانی سوریای دیموکرات لە (مەکەنزی) فەرماندەی ناوەندی هێزەکانی ئەمەریکا بوو بۆ بەردەوام بوونی پشتیوانی ئەمریکا لە ڕۆژئاڤا کە ئەردوغان و هاوئاوازەکانی تووڕە و هەراسان کردووە! دووەمیان، گرنگی پێنەدانی جۆ بایدن بوو بە ئەردوغان لەمیانەی کۆبوونەوەی هەفتەی ڕابردوو لە نەتەوەیەکگرتوەکان لە نیویۆرك! جۆ بایدن لە خشتەی دیدار و کۆبوونەوە لەگەڵ سەرۆکی ووڵاتان کاتی بۆ کۆبونەوە لە گەڵ ئەردۆغان تەرخان نەکردبوو! بەڵام بینیمان لەگەڵ سەرۆکی عیراق بەرهەم ساڵح دیدارێکی دۆستانەیان ئەنجام دا! ئەوەی جێگای داخە بەرهەم ساڵح دەبوایە دڕدۆنگی جۆ بایدن بەرامبەر ئەردوغان بقۆزیتەوە و داوای هاوکاری ئەمریکای بکردایە بۆ وەدەرنانی سوپای تورکیا لە وڵاتەکەی کە یەکیک لە ئەرکەکانی سەرۆکی ووڵات پاراستنی سەروەری وڵاتەکەیەتی! لەجیاتی قۆزتنەوەی ئەو هەلە زێڕینە، بەرهەم ساڵح لەگەڵ ئەردوغان کۆدەبێتەوە!!!! جێگای وەبیرهێنانەویە، ئەردوغان وەک کاردانەوەیەک بۆ دژایەتی کردنی ئەمریکا بڕیارە لەم نزیکانە لەگەڵ پوتن کۆببیتەوە لەبارەی سیاسەتە پاوانخوازەکەی لە عەفرین و ئیدلیب بۆ داڕشتنی پلانێکی چەپەڵ بە دەست هەڵگرتن لە ئیدلیب کە سوریا و ڕوسیا پلانیان داڕشتوە بۆ گرتنەوە و پاککردنەوەی ئیدلیب لە گرووپە تیرۆرستەکانی سەر بە تورکیا بەرامبەر مانەوەی تورکیا لە عەفرین. هەر لەم کۆبوونەوەیە ئەردوغان پلانی لەباربردنی دەنگۆی ڕەزامەندی ڕوسیا لەبارەی سیستەمی فیدراڵی بۆ سوریا هەڵوەشێنێتەوە. لەهەمان کات شاندێکی باڵای سیاسی ڕۆژئاڤا لە واشنتنە بۆ وەدەستهێنانی ڕەزامەندی ئەمریکا لەبارەی سیستەمی فیدراڵی بۆ سوریا هەروەها کارکردن لەگەڵ ناوەندە سیاسیەکانی ئەمریکا بەتایبەتی کۆنگرس بۆ سەقامگیری درێژخایەن وە تەرخانکردنی پشتگیری دارایی بە بڕی ١٧٠ ملیۆن دۆلار بۆ درێژکردنەوە و مانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە ڕۆژئاڤا، لەگەڵ ئەوەی چەند دەنگێکی نەشازی دژ وەک ڕەشیدە تلەیب و ئیلهان عمر و چەند نوینەرێکی تر کە سەربە دیموکراتەکانن بۆ بڕینی ئەم بوودجەیە بەڵام زۆرینەی نوێنەرەکان بەتایبەتی کۆماریەکان کە یەکیک لە دەنگە دلێرەکان (لینزی گرام) بوو هەوڵەکانی لۆبی تورکیان لەباربرد. جێگای ئاماژەیە، ئەمریکا تاکە هێز کە پێی سەرسام بووبێ و پشتی پێبەستابێ لەشەڕی تیرۆرستانی داعش و جیهادیەکان، هێزەکانی سوریای دیموکراتە کە وەک هاوبەشێکی ستراتیجی دەبیندرێن لە بەرخودان و شەڕی دەستەویەخە لەگەڵ تیرۆرستان! بۆ من مایەی شانازی و سەربڵندیە کە گوێبیستی ئەم لێدوانانە دەبم لە ناوەندە سیاسی و سەربازیەکانی ئەمریکا. سیستەمی خۆبەڕیوەبەری لە ڕۆژئاڤای کوردستان (باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا) هێلی سێیەمی هەڵبژاردووە و تاکوو ئیستا زۆر باشی هێناوە: خۆی پاراستوە، خۆی ڕێکخستوە، پەیوەندی دیپلۆماسی دروست کردوە، هیزێکی ئازا و ئازادی میانڕەوی مرۆڤ دۆستە لە نێو توندوتیژی و خراپەکاری ڕژێمی ئەسەد و تیرۆر و شۆڤێنیەتی بەناو ئۆپزسیۆنی سوریا. مۆدێلیکی دیموکراتی لە نێو جەنجاڵی تیرۆر و کوشتن و بڕین لە سوریا وەک سیمبولێکی بەیەکەوە ژیان سەریهەڵداوە کە پێموایە جێگای دڵخۆشی هەموو کەسە لیبڕاڵ و عیلمانی و دیموکراتخوازەکانی ناوخۆی سوریا و ناوجەکەیە! هەر ئەوەش وایکردووە لەسەر ئاستی جیهان بەرگری لێبکرێ-ئەمریکا بە نموونە. یەکێک لە جوانیەکانی ئەم سیستەمە کە زۆر دڵخۆشکەرە (دژی مورتەزەقەیە بە هەموو جۆرەکانی)! خۆیان قەبووڵی مورتەزەقەیی ناکەن، قەبوولیش ناکەن هیچ هیزێکی بەکرێگیراوی گرێدراو بە ئەجێندای وولاتانی داگیرکەر خۆیان بخزێننە ناو سیستەمەکە! (ئەنەکەسە بە نموونە).
.gif)
د. چیا عەباس گۆرانخوازە رەسەنەکان کە لە سەرەتای دروستبونی گۆڕان ئارەزومەندانە و خۆبەخش و بە ماندوبونێکی زۆر و لە گیرفانی خۆیان کاریان بۆ بزوتنەوەکە کردوە، دوای وەفاتی کاک نەوشیئروان و بەلارێدا بردنی بزوتنەوەکە لەسەر دەستی فیگەرە باڵادەستەکان بەسەر موقەدەراتی بزوتنەوەکەدا بەشێکی بەرچا لێیان لە کاری رێکخراوەیی بزوتنەوەکە دورکەوتنەوە، نەک دورکەوتنەوە لە هزری گۆرانکاری، ئەو کەسایەتی و گروپانە ئێستا مافی رەوای خۆیانە بۆچون و هەڵسەنگاندن بۆ ئەم رۆژە رەشەی گۆڕانی تێکەوتوە بڵێن و بکەن و راشیبگەیەنن. ئەو هەڵسوراوە رەسەنانە باوەری توندیان لا دروستبوبو کە بزافی کوردایەتی لە باشور پێویستی بە تێرامان و شێوازی نوێی رێکخراوەیی و سیاسەت هەیە، سەردەمی حزبی کلاسیکی و سیاسەتی کەنارگیری و خۆماتدان کاریگەریان زۆر کاڵبونەتەوە، ئەوەشی بەدەست کەوتوە بەردەوام لەژێر هەرەشەی ناوخۆ و دەرەکیدایە، زیادە بۆ ئەمەش لە سەردەمی حوکمرانی خۆماڵیشەوە بەشیکی بەرچاوی شەر و نەهامەتی و دەردەسەری و گەندەڵی و تێكشکاندنی بەها و تەونی کۆمەڵایەتیش ئاکامەکانی ئەو نەریتە سیاسی و حزبیەن. کاک نەوشیروان تاکە سەرکردەی کورد بو کە رێبازی نوێی گۆرانکاری سەردەمانەی دارشت و رابەرایەتی دەکرد، درێغیشی نەکرد لەوەی پێی کراوە. بەهۆی نەخۆشی سەختی خٶی و دژایەتی بەردەوامی پارتی بۆی و خۆپەرستی و دو فاقەیی یەکێتی و متمانە نەکردن بەبەشێکی بەرچاوی بەرپرسانی یەکێتی لە غیابی مام جلال بەهۆی نەخۆشیەوە گەیشتبوە ئەو باوەرەی بژاردەکانی بەردەمی بۆ قۆناغی دوای خۆی لە یەک ئەگەردا دەبینی. کاک نەوشیروان پێش وەفاتی گومانی جدی هەبو لەوەی ئەوانەی دوای خۆی هزری رەسەنی گۆڕان و کارنامەکەی وەک خۆیان بپارێزن و گەشەی پێ بکەن، بۆیە لەو سات و ئانانەدا هەڵەیەکی گەورەی کرد بە گوێ نەگرتن لەو پێشنیازەی چەندینجار خراوەتە بەرچاوی، ئەویش: بەتەنیشت دەسەڵاتی هەندێ لە هاوکارەکانی لە کوردستان سەرکردایەتیەکی سێبەری باوەرپێکراو بۆ گۆڕان دروست بکات، پێموایە هۆکاری سەرەکی بۆ رەتکردنەوەی ئەو پێشنیازە گیرسانەوەی بو لە دوا قۆناغی ژیاندا و باوەری بەوە نەبو کە تاقمێک لە هاوکارەکانی پاڵپشتی ئەو پرۆسەیە بکەن بەڵکو دژیشی کاردەکەن و بەمەش دۆخی ناوخۆی گۆڕان زیاتر دەشڵەقێت. ئەم هەڵوێستەی مایەی سەرسورمان بو چونکە کاک نەوشیروان راشکاوانە هەڵسەنگاندنی نەرێنی بۆ ئەو چەند کەسانە لە هاوکارەکانی کردبو، تێیاندا بو هەرەشەی کردبو گەر پۆست و پلەیەکی شیاوی نەداتێ دەگەرێتەوە بۆ ناو یەکێتی و یەکێکی تریان دەیگوت گەر مام جلال مەرحەبایەکی جدی لێبکات چی داوە لە نەوشیروان مستەفا و ئەو مناڵەورتکەی لە دەوری خۆی کۆیکردونەتەوە، یەکێکی تریش هەر لە سەردەمی ریفۆرمەوە سیخوری بۆ دەسەڵادارانی یەکێتی دەکرد، یەكێکی تریش لە سەردەمی گۆڕان ئەمریکیەکان بە بەڵگە ودۆکیۆمێنت گەندەڵبونیان سەلماندبو، تاقمێکی تریش، نەک دوا کەسەکان، ئەوەندە زەوتی موڵکی گشتیان کردبو کە مرۆڤێکی چاوچنۆکی بێ ئەمەک وەک زەوتکەرەکان لیکی بۆ نرخەکانی دەرشت. ئەم کەس و تاقمانە ئێستا نوێنەر و سەرکردەی گۆڕانن. راستەوخۆ دوای وەفاتی بە چەند کاتژمێرێکی کەم ئەو کەسانە دروستی هەڵسەنگاندنەکانی کاک نەوشیروان بۆیان سەلماند، لەو ساتەوەش تا ئەم چرکەیە لە غیابی مەرجەعێکی بەئەمەک و راستگۆ و بەئیرادە و لە سایەی تێكشکاندنی تەواوی پرەنسیپە رێكخراوەییەکانی گۆڕان ئەو تاقمە تا دێت چاوچنۆکانە بەردەوامن لە خەستترکردنی ئەو خەسڵەتانەیان، زیادە بۆ ئەمەش چەند کەسانێکی تر کە لە لوتکەی دەسەڵاتی گۆڕاندا نەبون، تایبەت چەند ئەندامێکی پێشوی فراکسیۆنەکانی پەرلەمانی و پاڕیزگاری گۆڕان و کەسایەتی پشت پەردە ئەوەندە دزی و فزی و درۆیان کردوە کە لە ناوەندە سیاسی و حوکمرانیەکاندا مەلەفی تایبەتیان بۆ کراونەتەوە و لای گۆرانخوازە رەسەنەکانیش نەفرەتیان لێکراوە. دەسەڵاتدارانی هەرێم بەشێکی داواکاریەکانی تاقمەکەی گۆڕان بە جورعە و ناوبەناو جێبەجێدەکەن تا پیشانی خەڵکی بدەن ئەمانیش هیچ جیاوازیەکیان لە گەڵ خۆیاندا نیە، تاقمەکەی گۆڕانیش ختوکەی ئەم سیاسەتە دەدەن. هەرچٶنێک بێت دەڵێن نان ئەو نانەیە ئەمرۆ لە خوانە، گۆڕانی ئێستا و لە بەردەم هەڵبژاردنێکی گرنگ بۆ خۆیان زەنەقیان لە شکستێکی تر چوە و پەلەقاژەیانە، گۆڕان بە راست و چەپدا فرکەفرکیەتی، لە پارتیەوە بۆ یەکێتی لە شێخ لاهورەوە بۆ قوباد تالەبانی، لە رێکەوتنی دابەشکردنی بازنەکانی هەڵبژاردن بە ئیسلامیەکانیشەوە بۆ کەنارگیرکردنیان و ساختەکردن لێیان، لە چرینەوەی دروشمی پوچەڵیان بۆ گۆرانکاری بۆ دامەزراندنی بە جوملەی دواکەوتوەکانیان لە لایەن رەحمەت و شەفاعەتی پارتیەوە، لە هات و هاواریان بۆ چاکسازی لە حوکمرانیدا بۆ پارانەوە لە پارتی تا چەند بەرپرس و کەسانی تەکەتولەکانیان بێشەرمانە و حەیابەرانە بەپلەی بەرزی ساختەکاری خانەنشین بکرێن و چەند کاری قێزەوەنی تر کە لای هاوڵاتیان زانراون. ئایا ئەمە ئەو بەها و پرەنسیپانە بون کە دامەزرێنەری گۆڕان فێری کردن؟ یاخود ئەمانە گەندەڵی و کاسەلێس کردنن؟ لای ئەم تاقمە خۆسەپێنەرە سێ سوچەی ناو گۆڕان گۆرانکاری مانای گەرانەوەیە بۆ دواوە، بۆ ئەو سەردەمەی لە ناو یەکێتیدا پاشایانە لفیان لە هەمو شتێک دەدا، ئێستا بۆ دەسەڵات و دەسکەوتە نارەواکانی جارانیان لە ناو یەکێتیدا گریان گرتوە، بەشێک نایشارنەوە و راشکاوانە دەڵێن گەورەترین هەڵەی سیاسی ژیانیان وازهێنان بو لە یەکێتی، پێموایە گەورەترینی هەڵەی ژیانی سیاسیان خۆ لکاندن بو بە گۆڕانەوە تا لە سایەیدا بچێک لە پیساییەکانی خۆیان بسرنەوە. ئەم قسانە لە سەریان زادەی هیچ خواست و نیەتێکی شەخسی نین، هەموی بەچەندین بەڵگە سەلمێنراون کە بەشێکیان بڵاوکراونەتەوە، باسکردنیان خەمخۆریشە بۆ رزگارکردنی هزری گۆران و چاکسازی لە دەستی ئەم تاقمە. ئەوان دەتوانن بە گەنجینەی مێژو، ناوی گۆڕان و سەدەقەی سیاسی ئەم هێز و ئەو هێز چەند کورسیەکی قاچ براو بە دەستبهێنن، بەڵام هیچکات ناتوانن نوێنەرایەتی هزری گۆڕان و پرەنسیپەکانی رێبازی کاک نەوشیروان بن. پێم سەیرە بەشێک لە خانەوادەی کاک نەوشیروان تەپڵی شایی هەڵبژاردن بۆ لادەر و تێکدەرانی مێژوی باوکیان لێدەدەن، لە گەڵ ئەوەشدا بۆ هەڵبژاردنی مانگی ئایندە چاوەروان دەکرێت میللەت جارێکی تر داغی ئەم تاقمە خۆسەپینەرە بەسەر گۆڕاندا بکات، پێویستە خەڵک دەنگ بدەن بەڵام بە کاندیدی دڵسۆز و پاک و لێهاتو، بایکۆت لە قازانجی سێ هێزی حوکمرانیە چونکە لە بازنەکان لە غیابی دەنگی بەرەی نارازی ئەوەندەیان هەیە چەند ژمارەیەکی کورسیان بۆ دابین بکەن، باوەریش بکەن لە بەغدا هەر وەک دەیان ساڵی رابوردو سەرقاڵی پۆست و پارە و گەندەڵی دەبن و دەستیان بۆ رەحمەت و شەفاعەتی دەسەڵاتدارانی بەغدا پان دەکەنەوە. مردەم ئەوەندە گەمژە نین لەوە تێنەگەن. شوکر هۆشیارە مەحوی تێدەگا دونیا خەراباتە کە بەدمەستی بکا ئەهلی خەرابەی بۆچی لێدەگرم
یەحیا بەرزنجی بۆ دەبێت خۆت کاندیت بکەیت بۆ ئەوەی ببیتە ئەندامی پەرلەمان، سەیری ئاوێنەکە بکە چ توانایەکت تێدایە کە شیاوی ئەو پۆستە بیت لەیاساکان شارەزایت؟ لە بواری دارایی شارەزایت؟ لەگەمەی سیاسی و بەش بەشێنەی بودجە تێدەگەیت؟ لە چ بوارێک شارەزای تا ببیە ئەندام پەرلەمان. ئەندام پەرلەمان وگروپێکی دەست رۆشتویت، دەتوانی لەو ململانێ توندەی بەغداد بڕیار دەربێت، ئیدی چی بکەین، تۆ چارەنوسی دۆسێکانی هەرێم و عیڕاقت لەبەردەستە. ئەگەر سەردەمێک بێت، دیوەخانی حیزبەکان و قائید الزەرورەت، رۆڵ نەگێڕن. ببینە خۆ چەند ساڵە وەک میلی کاتژمێر دەڕوات و دێت، لە بێ بەرهەمیدا هەر چوارساڵی خولی پەرلەمان زوو تەواو دەبن، پەرلەمانتاری زۆرم بینی، ئەوانەی مەکرەمەی حیزب دەیان گرێتەوەو ئەویش شاباشی خۆی داوەو دوای چوار ساڵ بەوە گەیشتووە کە ساڵەهایەک هەوڵی داوەو موچەی خانەنشینی و پاشناوی پەرلەمانتار بەدەست بێنێت. خۆ زۆریشمان بینی رۆژانە ببوە زوڕناژەنی میدیا و لەهەموو شت دەدوا، تەنانەت لەوانە تیایدایە رۆژ تا ئیوارە باسی خەمی گشتی دەکرد، کەچی نەیتوانیوە ژیانی کەسوکارەکەی کەمێک بگۆڕێت، دنیایەکی سەیرە، هێشتا هەڵپەی خولێکی ترێتی. خۆ ئەوانەشت بینیوە بە 4 ساڵی پەرلەمانتاری یەک موداخەلەشی لە پەرلەماندا نەکردووە. جا ئەوانە نەبوونیان لەبوون باشتر نییە. ئەزیزان پەرلەمانی عێڕاق شوێنی شەڕێکی نەتەوەییە، شەڕی هەرێم و عەرەبێکی زۆرینەیە، کە نایەوێت ئەو هەرێمەی کە هەیە هەر بوونی بمێنێتەوە، ئەوە بەدەر لەوەی هەڕیمی کوردستان کۆمەڵێک مافیا ئاسا بەڕێوەی دەبەن، بەبێ ئەوەی یەک تۆز بیر لە ئایندەی بکەنەوە، وەک هەڵیان کوتابێتە سەر بانقێک و خێر وبێرەکەی دادۆشن، وەلێ هێشتا ژیانی خەڵکی هەرێمەکە بەندە بە زۆر بڕیاری داراییەوە کەلە بەغداوە دەدرێت، وێرای ئەوەی هەرێمەکە بونێکی رەزیلانەی سیاسی بۆماوەتەوە. گرفتەکە لەوەدایە هەمووی هەڵپەی ئەو موچە چەورەیەتی کە هەموو عورفێکی مەنتقی موچە وەرگرتنی تێپەڕاندووە، دەنا پێویستە کەسانێک بچنە ئەو پۆستەوە کە هەرنەبێت عەرەبی زانێکی باش بن و لەبوارێکدا شارەزابن، ئاخر دکتۆرم بۆچییە لە پەرلەمان؟ شەڕی بودجەی پێ دەکرێت؟ لەفێڵی یاساکانی دەستوور دەگات؟ لەوێ نەخۆش چارەسەر دەکات، خودایە ئەو پارەیە بۆ چاوی شۆڕ کردوون. بیرمە وەک رۆژنامەوان ساتە وەختی دەستوور نوسینەوە بوو، لەئاژانسی دەنگوباسی ئەسۆشەیتدپرێس کارم دەکرد، لەکاتی ئەو ململانێ توندەدا، بێ لێدوانی کورد ستۆرییەکانیان رادەگرت، تا دەنگی ئەوانیشم وەردەگرت، چەندین عەرەبی زانی کورد لە پرۆسەی ئەو نوسینە بەشدار بوون کە زۆر جار رەنگە بە ئەلف لامێکی عەرەبی سیغە دەربڕینەکە گۆڕانی تیا بوبێت، چونکە زمانی عەرەبی بەلاغەتێکی سەیری تیایە، کەم کەس دەتوانێت درکی پێ بکات، ئێ پەرلەمانی عێڕاقیش شوێنی شەڕی یاساکان و دەسکەوتە، سەیرە تۆ عەرەبی نەزانیت و پێم بڵی، لەپەرلەمانی عێڕاق چ کارەیت؟. ئەم حیزبە کوردیانەش بەراستی لەم گەمەیەدا ئەوەندە لەخەمی سووک کردنی ئەو کارەدان، نیو ئەوەندە خەمی گەورەیان نییە، خولی پێشوو، چەندین پەرلەمانتارتان دیوە، بە خەڵکی نزیک لەدەسەڵات، یاخود رەخنەگری رژدی حوکمڕانی هەرێمی کوردستان. دەزانن تواناو سەلیقەی ئەو کەسانەو دەرکەوتنێان لە لیژنەکانی پەرلەمان، بێ گوێ دانە بیر کردنەوەو بۆچونەکانیان، چۆن بووە. ئەڵبەتە لە دنیادا پەرلەمانتاری وڵاتان بۆ چەند خول بەشدارە بۆ وەرگرتنی شارەزایی و قاڵ بوون لەو کارەدا، بەڵام ئەوەش پێودانگی خۆی هەیە، شارەزایی و توانای ئەو کەسەو سەلیقەی کارکردنی، نەک لە پەرلەمان ببیتە دەنگ فرۆش و بەدوای درهەم ودۆلارەوە بیت. دەنا لەوانەی خۆیان هەڵبژاردووەتەوە تاکو تەرایەکی تیایە کە زەرورەتە دەربچێتەوە، چونکە تا شارەزایەکی وا دروست دەکەیتەوە چەند خولێکی تری دەوێت. بەڵام ئێستا راو سەرنجەکان بەلای ئەوەدا زیاتر چووە، زیاتر هەوڵدانە بۆ وەرگرتنی ئەو دەسکەوتە مادیانەی ئەو پۆستە هەڵیڕشتووە، نەوەکو ئەوەی چی کردووە و لەم خولەشدا گەر بژارە بکرێتەوە چی دەتوانێت بکات. حیزبەکانی دەسەڵاتیش روونە هۆکاری ئەوەی کە نایانەوێت دەستەیەکی باشی خاوەن بڕیار بنێرنە پەرلەمانەوە، ئێستاش دەیانەوێت شەڕی بودجەو کێشەکانی نێوان هەرێم وبەغداد لە ڕێگای سەری رەشو قەڵاچوالانەوە چارەسەر بکەن، بەواتایەکی دی، حیزبی دیوەخانی و سەرکردەی ناسیاسی ناخوازێت دامەزراوە هەبێت و دەستورو یاساکان هەموو گرفتەکان یەکلا بکاتەوەو قائیدی زەرورەت نەمێنێت. لەمەکتەب سیاسییەکی پارتی لەسەر وەختێک کە فوئاد مەعسوم ئەندام پەرلەمان بوو، وتی هەوڵمان داوە وەک پارتیش دەربچێت؟ کەسی وەک ئەو عەرەبی زان و وورد، زەرورەتە لەوێ بێت، ئەڵبەتە دەزانم ململانێی نێوان حیزب هەموو شتێکی کوشتووە، تەنانەت بیرکردنەوەکانیان لە مل شکاندنی یەکتری و کردنی خەڵک بە موهەریچ و خۆشیان لە لوتکەی دەسەڵاتدا تەماشاکەرێکی بێ مانا هیچی تری تیا نەماوەتەوە. دەنگدەری کوردیش دەنگدەرێکی نەگبەتە، مافێکی هەیە نازانێت چۆن بەکاری بێنێت، ساڵانێکە دەنگدەداو گیرفانی کۆمەڵیک پڕ دەکاو گۆڕانکارییەکیش بوبێت ئەوی نەگرتووەتەوە، بەردەوام لە هەڵبژاردن دەکەوێتە ئەو مەعمەعەیەوە بچێت بۆ دەنگدان یان نەچیت، قیروسیا بکاو دەنگەکەی خۆی بدات، ئیدی جگە لەوەی رۆژانە دەکەوێتە بەر بەرداشی خەڵکی حیزبی و نەتەوەچێتی پێ دەفرۆشێتەوە. دەنگی هەزاران پێداویستی تایبەت وکاسبی ناوبازاڕو گەنجان و خەڵکی هەژاری ئەو هەرێمە لەحیزب وسەرکردەکان بە مروەت ترن. هەرچەندە ئەگەر رۆژێک ساختەکاری نەمێنێت، دەنگ بەهاو حورمەتی خۆی هەبێت، دەنگدەر دەتوانێت سزا دەر بێت، چوون و بەشداری لەو پرۆسەیە ماهییەتێکی هەبێت، بەڵام کەی ئەو دۆخە دێت، نەمرین ئەو رۆژەش دەبینین.
د. شێركۆ عه‌بدوڵڵا- رۆژانه تایبه‌ت له (دره‌و) ده‌ینوسێت *سەروپێ خۆی باشە، بەڵام نەعوزوبیللا لە کۆلیسترۆڵەکەی. *دیموکراسی خۆی لەسەر سەرمان ، بەڵام لەعنەت لە فرت و فێڵەکانی. *شۆڕش خۆی جوانە ، بەڵام پیاوەکانی ناشیرینن. *شەکرە خۆی بە هەر صورەت، بەڵام پارێزەکەی زۆر ئیزعاجە. *پاییز خۆی خراپ نی یە ،بەڵام ئەو هەموو شاعیرە بێ تامیان کردووە. *سەنگەر خۆی مایەی شانازی یە ، بەڵام گواستنەوەکەی قەباحەتە. *دەرنەچوون خۆی ئیعتیادی یە ، بەڵام تەعلیقەکان دڵی پیاو ئەتەقێنن. *ستراتیج خۆی موهیمە ، بەڵام تەکتیکەکان سووکی ئەکەن . *دکتۆرا خۆی زەرورە، بەڵام ئەو زۆری و بۆری یە پێویست ناکات. *کەشناسی خۆی زۆر ڕاستە، بەڵام حەیفێکم پێشبینییەکانی غەڵەتن . *پەڕلەمانتاریی خۆی ئاسانە، بەڵام عەرەبییەکەی موشکیلەیە. *هەولێر داڵدەی ئەنفالچی نەداوە ، بەڵام کاکەمین نەجار وا تەصەور ئەکات.
.jpg)
ئەبو كاروان- ئەندامی ئەنجومەنی باڵای ريفراندۆم گەر پێناسەیەكی كورت بكەین بۆ ریفراندۆم، ریفراندۆم بریتییە لە گەڕانەوە بۆ بۆچوونی گەل لە دیاریكردنی چارەنوسی خۆی وەك ماف‌و بەپێی یاساو رێسا نێودەوڵەتییەكان، ئامرازێكی دیموكراسیشە، زانینی دیدگای خەڵكە لەبارەی پرسە جیاوازەكانەوە. ئەگەرچی كورد لە باشوری كوردستان دوای شەڕی جیهانی یەكەم لەڕاپرسییەكدا خۆی دەنگیدا بۆ لكاندنەوەی بە دەوڵەتی عێراق لەسەرەتای دابەشكردنی هەر چوار پارچەی كوردستان‌و گوڕانكاری لە دونیا بەپێی بەرژەوەندی دەوڵەتە براوەكانی شەڕی جیهانی یەكەم، بەڵام تێكۆشان بەردەوام بووە لەپێناو ئازادی‌و ڕزگاری بەتایبەتی كاتێك دەسەڵاتدارانی عێراق دژی بەرقەراربوونی سادەترین مافی گەلی كوردستان بوون‌و بەئاگرو ئاسن مامەڵەیان دەكرد بەرانبەر خاك‌و خەڵكەكەی. بۆیە لە ڕۆژی 6/7/2017 لە كۆبونەوەیەكی حیزبە كوردستانییەكانداو بەسەرپەرشتی سەرۆكی پێشووی هەریمی كوردستان‌و بە ئامادە نەبوونی بزوتنەوەی گوڕان‌و كۆمەڵی ئیسلامی، بڕیاردرا لە 25/9/2017 ڕاپرسی ئەنجامبدرێ. وردەكاری كۆبونەوەكان ڕاوبۆچوونی حیزبەكان‌و ئەندامانی سەركردایەتیەكانیان‌و چۆنیەتی ئەو بڕیارە لە ئەرشیفی مندا تۆمار كراوەو بەشێوەی كتێبێك ئامادەكراوە بۆ چاپكردن، بەڵام ئەمساڵ دەمەوێ لەوبارەیەوە كۆمەڵە بابەتێك بڵاوبكەمەوەو چەند وێستگەیەك لە چونیەتی كاركردن‌و میكانیزمی كارەكان‌و بۆچونی تایبەتی خۆم ئاشكرا بكەم بۆ گەلی كوردستان. بەڵێ پرۆسەی ریفراندوم وەكو ماف لەجاڕنامەی گەردوونی مافی مرۆڤ چەسپاوەو بەپێی یاسا نێودەوڵەتییەكان ڕەوایەتی خۆی هەیە، بەڵام بەبێ دیراسەتكردنی قوڵی هوكارە بابەتی‌و خودییەكان‌و بەبێ ئەوەی زەمینەسازی تەواوی بۆ بكرێت، خەڵكی كوردستان‌و حیزبەكان‌و تەنانەت لەنێو حیزبێكی سیاسیشدا گەیاندبووە دووبەرەی جیاوازو دژ بەیەك، خۆ ئەگەر ئاڕاستەی شوێنكەوتەیی‌و سۆزو عاتیفە نەبوایە، بەرەی لایەنگرانی ئەنجام نەدانی پرۆسەكە زۆر لەوانە زیاتر بوون كە بەلایانەوە زروف‌و زەمەنەكە شیاو و لەبارترن بۆ ئەنجامدانی. چی رویداو چۆن كاتەكە دیاریكرا ؟ لەسەر داوای سەرۆكی پێشووی هەرێمی كوردستان ئەو كۆبونەوەیە ئەنجامدرا، خاڵی كۆبونەكان جێگیركرا، رێفراندوم تەوەری سەرەكی بابەتی كۆبونەوەكە بوو، جۆرێك لە ئامادەباشی پێشوەخت كرا بوو، بەمەبەستی بڕیاردان لەسەر ئەنجامدانی رێفراندوم‌و دیاریكردنی كاتەكەی. سەرۆكی هەرێم (مەسعود بەرزانی) / - زۆر بەخێربێن كە تەشریفتان هێنا، رۆژێكی مێژووییەو كۆبونەوەیەكی مێژوویی دەبێت. - من دەزانم لە كوردستان كێشەو قەیران هەیە، بەڵام ناكرێت ریفراندۆم ببەسترێتەوە بە كێشەكان. - ریفراندۆم بابەتێكی نەتەوەییەو پەیوەندی بەهیچ حزب‌و كەسێكەوە نیە. - پێم خۆش بوو گۆڕان‌و كۆمەڵی ئیسلامی ئامادە بونایە لەم كۆبونەوەیەو دەعوەت كراون، بەڵام نەهاتوون. - پێشتر چەند كۆبونەوەیەك لەگەڵ ئەحزاب كرا، بەڵام كارەكە بەسستی ڕۆیشت. - لەكاتی خۆی كە ئیستیفتا كرا، كورد لەباشور دەنگی دا لەسەر عێراق بێت بۆ ئەوەی شەریك بێت. - حكومەتی عێراق تا 7/3/2000 بڕیاریان وابوو ناكرێت زەوی‌و خانوو تاپۆ بكرێت بۆ كوردو توركمان. - ئێمە پێشتر ئەنفال‌و كیمیاباران كراین لەلایەن دەسەڵاتدارانی عێراقەوە. - لە ڕاپەڕینی 1991 سەردانی بەغدامان كردوو دەستمان ناوە نێو دەستی سەدام‌و عەلی كیماویی، تووشی شۆوك بووم بەڵام وتمان بۆ رێككەوتن‌و داكوكیكردنە لە مافی گەلەكەمان. - دوای ڕوخان هاتین بۆ بەغداو عێراقی فیدراڵمان دروست كردەوە. - قۆناغی یەكەم لە عێراق حوكمی سونەی عەرەب‌و قۆناغی دووهەمیش شیعەی عەرەب، بەڵام بینیمان كۆتایەكەی نانبڕینی میللەتەكەمان بوو. - عەلی غێدان هەڕەشەی كرد لە كۆبونەوەیەك كە هەولێر داگیردەكات، نوری مالیكی لە وەڵامدا گوتبوی پەلە مەكە تا (ئێف 16) مان بۆبێت، ئەوكاتە دەستی پێ دەكەین، منیش جوابم بۆ نارد كە ئێمە لە هەڕەشە نەترساوین‌و رابردوومان دیارە. - دوو ڕێگا لە بەردەم ئێمەدایە: یان وەك هاوڵاتیەكی عێراقی بین یان بڕیاری مێژوویی بدەین. - من تكاتان لێ دەكەم با ژیان‌و مردنمان بەیەكەوە بێت. - هەندێجار فرسەت دێت‌و دەڕوات پێویستە ئیستیغلالی بكەین. - من داوا دەكەم تحدیدی رۆژی ریفراندۆم بكەین. - كە ریفراندۆم بكەین مانای دامەزراندنی دەوڵەت نییە. - دواتریش وەفد دروست دەكەین سەردانی بەغداو ئێران‌و توركیا بكات. - لەگەڵ ئەمەریكاو ئەوروپاو وڵاتان گفتوگۆ دەكەین. - ئەمە نەتیجەی قسەكانمانەو خاڵی سەرەكی كۆبونەوەكەیەو لەمە زیاتر تەحەمول ناكات‌و ریفراندۆم دەبێت بكرێت‌و حەزدەكەم پێكەوە بین. لەدوای وتەی جێگری سەرۆكی هەرێم كۆسرەت ڕەسوڵ‌و نوێنەری یەكگرتوو، سكرتێری حیزبی شیوعی كوردستان بۆچونی خۆی خستە ڕوو: د. كاوە: - بەنیسبەت حیزبی شیوعیەوە بژاردەی ئێمە دەوڵەتی كوردستانی سەربەخۆیەو دەستورێكی مەدەنی عیلمانی هەبێت. - قۆناغی ئیستیفتا هەیەو قۆناغی دوای ئیستیفتاش گرنگەو پێویستە بەرنامەی بۆ دابنێین. - پێویستە هەموو ئەگەرەكانمان لەبەرچاو بێت‌و پەرلەمان‌و حكومەت‌و وەزعی خەڵك چاك بكەینەوە. - هەموو فایلەكان گرێدراون بەیەكەوەو كار لەسەر یەكتر دەكەن پێویستمان بەوە هەیە نەخشە ڕێگامان هەبێت بۆ كاركردن‌و چۆن خۆمان ئامادە بكەین بۆ ریفراندۆم. - مەشروعیەتی ئیستیفتا لەوەدایە بڵێین بۆ ئیستیفتا دەكەین؟ - دەستوری عێراق دەڵێت یەكپارچەی خاكی عێراق بەندە بە جێبەجێكردنی ئەم دەستورەوەو چەندین مادە هەیە یارمەتیدەرە بۆ ئەنجامدانی ریفراندۆم. - لە یاساكانی ئێمە مەسەلەی چارەنوسسازەكان بەندە بە پەرلەمانەوەو پێویستە كەلێن نەیەڵین. - خیتابی سەرۆك وای پیشان دەدات ئەمە وەك دژەكردارە لەسەر سیاسەتی مالیكی یان بەغدا. - ناكرێت واباسی بكەین كە داوای ئیستیفتا دەكەین بۆ دەستكەوتە لە بەغدا، بۆیە دەبێت جەنابی سەرۆك ئەم مەسەلەیە بڕەوێنێتەوە. - ئێمە لە نیسانی ئەم ساڵدا نەخشەرێگاو میكانیزمەكەمان داوەتە حیزبەكان. -ریفراندۆم پێویستی بە كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن هەیەو لەنێوان پێنج حیزب قۆرخكراوە. - ئێستا لەو پێنج حزبە دوانیان لێرە نین (گۆڕان‌و كۆمەڵ). - باشە كۆمسیۆن فراوان بكرێت‌و حزبەكانی تری تێدا بەشداربن. دواتر هەریەك لە نوێنەرانی حیزبەكان‌و سەركردەكان ڕاوبۆچوونی خۆیان دەربڕی لەنێوان پشتگیریكردنی تەواو لە ئەنجامدانی پرۆسەكەو دوودڵی‌و مەترسی، هەندێكیش لەوانە هۆكارەكانی بابەتی‌و خودییان خستەڕوو.. سەرۆكی هەرێم/ - پرسیارێك لە سەرۆكی كۆمسێۆنی باڵای هەڵبژاردن‌و راپرسی دەكەم، چەند كاتتان دەوێ بۆ ئەنجامدانی؟ + هەندرێن (كۆمسیۆن) - بەپێی یاسا كۆمسیۆن بەرپرسە لە ئەنجامدانی راپرسی - كات‌و بودجە گرنگە بۆ ئامادەكاریی - 120 رۆژمان دەوێ، لەو ڕۆژەوە بودجەی بۆ ئامادە دەكرێت. سەرۆكی هەرێم بە توڕەییەوە/ - ئەمە تعقیداتەو ئەوكاتەی ناوێت‌و ئەمە كوشتنی كاتە. - ئەگەر نایكەن با ئیعلانی بكەین ؟ - زۆر باشە بزوتنەوەی گوڕان‌و كۆمەڵی ئیسلامی بەشداربن، بەڵام نایەن‌و بەشدار نابن، چونكە هەڵویستی پێشوەختەیان هەیە. - هەتا ئەمەریكاش دژ بێت ئێمە دەیكەین. - ئەگەر نایكەن من تحدیدی كاتی ئەنجامدانی دەكەم. - باشە وەفدێك بچێتە بەغداو سەردانیان بكات. لەسەر دیاریكردنی كات‌و رۆژی ئەنجامدانی گفتووگۆیەكی زۆر كرا، سەعدی پیرە وەك دورترین كات پێشنیاری 25/9/2017ی كردو هەمووان پشتگیرییان كرد كە ببیتە رۆژی ئەنجامدانی ریفراندۆم، كە بەلای منەوە (ئەبو كاروان) جێی سەرسوڕمان بوو لە یەكەم كۆبونەوەدا ئەو بڕیارە بدرێ. دیار بوو پێشوەخت سەرۆكی هەرێم فەرمانەكەی ئامادەكردبوو، تەنها كاتەكەو واژووی مابوو، هەر لەدوای ڕازیبوونی هەمووان واژوویان لەسەركرد. سەرەڕای ئەوەی سەرجەم ئامادەبووان كێشەو گرفتەكانی حوكمڕانی‌و خەڵكیان خستەڕوو لە ڕاگرتنی كاری پەرلەمان‌و بڕینی موچەی موچەخۆران‌و خراپی ژیان‌و گوزەرانی خەڵك، كاتێك بەلاغی ئامادەكراویان خستەڕوو، بەبێ ئەوەی مەرجی كاراكردنەوەی پەرلەمان‌و چارەسەركردنی كێشەكانی تێدابێت، بۆیە ئاگەداری هاوڕێی سكرتێری حزبمانم كردەوە كە مادام بڕیار درا رێفراندۆم بكرێت، ناكرێت ئەو بابەتانە لە ناوەڕۆكی بەلاغەكەدا بوونی نەبێت، دوای خستنەڕووی ئەو پێشنیارانە لەلایەن هەمووانەوە پەسەندكرا. ئەوكاتەی بڕیاری دیاریكردنی كاتەكە درا، كە لای من پەسەند نەبوو، داوامكرد چەند پێشنیارێك بخەمەڕوو بەم شێوەیەی خوارەوە: ئەبو كاروان/ - كاراكردنەوەی پەرلەمان گرنگی خۆی هەیەو بەشێكی زۆری كێشەو قەیرانەكان بەندە بە كاراكردنەوەی پەرلەمانەوە. - كاتێك مام جەلال بڕیاری ئاشتی دابوو، هاوڕێ عەزیز لەبارەگای حیزبمان لە سلێمانی گفتوگۆی لەگەڵ كرد، ئەویش وتی موافقم لەسەر پێشنیارەكانت، بڕۆ كۆبونەوەیەك بە (مەكتەبی سیاسی) یەكێتی بكەو موافقەیان پێ بكەو منیش پشتگیریت دەكەم، ئەوە بوو دواتر نامەی نوسی بۆ بەڕێزت‌و پرۆسەی ئاشتی دەستی پێكرد. - باشە هەر ئەمڕۆ موبادەرە بكەیت بڕیار بدەیت پەرلەمان كارا بكرێتەوەو خودی دكتۆر یوسف سەرۆكی پەرلەمان بگەڕێتەوە سەر كارەكەی. - ئێوە حەقی خۆتانە وەكو پارتی رێككەوتن لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان هەڵوەشێننەوە، بەڵام ئەوەی كراوە تەنها بەرانبەر گۆڕان نییە، بەڵكو پەرلەمان هی خەڵك‌و هەموو حیزب‌و لایەنە سیاسییەكانە، بۆیە ناكرێت پەرلەمان بەم شێوەیە كارەكانی رابگیرێت. - گریمان ئەمەی كردوتانە سزادانی دكتۆر یوسفە، بەڵام ناكرێ ئەم سزایە هەتا هەتایی بێت، بەشێكی زۆر لە كێشەكان بە ریفراندۆم‌و هەڵبژاردنیشەوە پەیوەستە بە پەرلەمانەوە. - بۆیە من داوام وایە ئەو بڕیارە بدەن. وەڵامی كاك مەسعود/ - من لەگەڵ ئەوەدام تۆ (ئەبو كاروان) ببیتە سەرۆكی پەرلەمان، یان لە یەكێتی، یەكگرتوو، یان هەر كەسێكی تر، بەڵام تحفزم هەیە لە سەر بزوتنەوەی ئیسلامی بێت. - دكتۆر یوسف ناگەڕێتەوە پەرلەمان، چونكە خۆی بووە بەشێك لە كێشەكان كە پێشتر نە جەوهر نامق - نە دكتۆر كەمال نە دكتۆر فوئادو نە ئەوانی تر وانەبوو و بەو شێوەیە كاریان كرد...هتد. نامەكەی ریك تیلەرسن لەڕۆژی 17/9/2017 كۆبونەوەی ئەنجومەنی باڵای ریفراندۆم ئەنجامدراو نامەیەكی وەزیری دەرەوەی ئەمریكا گەیشت‌و هێشتا تەرجومە نەكرا بوو، د. فوئاد حوسەین خوێندیەوەو بڕگەو بابەتەكانی بۆ بەشداربوانی كۆبونەوەكە باس دەكرد، كۆمەڵێ خاڵی هەرە ئیجابی تێدابوو، بڕوام وا بوو ئەو نامەیە دەرگایەك بوو بۆ كشانەوەو دواخستنی ئەنجامدانی ریفراندۆم لەكاتێكدا یەك دەوڵەت نەبوو پشتگیریمان لێ بكات، دەرفەتێك بوو خۆمان لەمەترسی جدی دوربخەینەوە، لەكاتێكدا هەڕەشەی عێراق‌و ئێران‌و توركیامان لەسەر بوو، بەڵام ئەوەی بینیم لەلایەن سەركردەی حیزبەكانەوە پێچەوانەی پێشبینییەكانی من بوو، دژی هەرجۆرە دواخستنێك بوون، بەتایبەتی حیزبەكانی دەرەوەی پارتی‌و یەكێتی! بۆ مێژوو سەرۆكی هەرێم‌و سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران‌و مەلا بەختیار لەگفتوگۆكەیاندا زیاتر وردبین‌و مەترسییەكانیان خستەڕوو و باسی دواخستنی پرۆسەكەیان كرد لەنێوان قسەكانیاندا، مەیلیان بەلای جۆرێك لە دواخستنی مەعقول بوو، كەچی حیزبەكانە تر پێچەوانە لەگەڵ ئەنجامدان بوون. د. كاوە/ - بەبۆچونی ئێمە ئەم نامەیە دەچێتە خانەی نییەت باشی ئەمریكاو نامەیەكی خراپ نییە، بەڵام ئەم نامەیە مولزم نییەو ئەمریكا ناتوانێ لەجیاتی عێراق قسە بكات، چونكە ئێمە باسی سەربەخۆیی لەگەڵ عێراقدا دەكەین نەك داوای سەربەخۆیی لە ئەمریكا، بۆیە ناردنی ئەم جۆرە نامەیە زەمانەتی نییە، دەبێ ئیتفاقی مولزم لەگەڵ عێراق بكرێ بە چاودێری ئەمریكاو نەتەوە یەكگرتووەكان‌و مەحزەرێك بنوسین كە تێدا ئەمریكا واژووی لەسەر بكات كە راپرسی دوادەخەین بۆ ساڵێك‌و دوای ساڵەكە دان بە ئەنجامدانی ریفراندۆم‌و دەوڵەتی كوردستانی بنێن، بە هەمان شێوە بەریتانیا- فەرەنسا- یو ئێن- حەیدەر عەبادی واژووی لەسەر بكەن، ئەوكاتە دوای بخەین. - دەمێنێتەوە دەبێ بەنەرمی مامەڵە بكەین‌و وەڵامی بدەینەوە، بەڵام ئەم نامەیە جاریكی تر دەڵێم زەمانەتی نییە. - تەنها زەمان ئەنجامدانی ریفراندۆمەو لەوەڵامی نامەكەدا پێیان بڵێین ئێمە ریفراندۆم دەكەین، بەڵام مانای ئەوە نییە راستەوخۆ دەوڵەت ئیعلان دەكەین. - واتە ئەم نامەیە باشە بۆ مفاوزات، بەڵام دوای ئەنجامدانی ریفراندۆم. بەڵام لە دوای گفتوگۆی هاوڕێ كاوە، بەشێكی زۆری سەركردەی حیزبەكان بەهەمان شێوە بۆچونەكانیان خستەڕوو، جگە لە چەند سەركردیەكی پارتی‌و یەكێتی نەبێت وردتر لەسەر بابەتەكە دوان، لای خۆمەوە سەیرم لێهاتو وتم: (ئەبوكاروان)/ - دیارە ئێمە وەكو هەرێمی كوردستان براوەی شەڕی جیهانی سێهەمین‌و سەركەوتووبوین‌و دەبێ داخوازییەكانمان بچەسپێنین بەسەر ئەو دەوڵەتانەدا. - دیارە سوپای سوری سۆڤیەتی جارانمان لە پشتەو پشتگیریمان دەكەن! ئەگینا چۆن دەتواین ئەو خاڵانە بەسەر ئەو دەوڵەتانە بسەپێنین؟! مەلا بەختیار/ - كۆبونەوەیەكی گرنگەو بەتایبەت بەدیل هاتووتە ئاراوەو پێویستە وردتر بدوێین. - هەردەم وتومانە بەدیل‌و گەرەنتی پێویستە. - پێویستە هاوكێشەكە بگۆڕین‌و لەگەڵ دەوڵەتاندا بین، گەر وانەكەین لە قازانجی وڵاتانی ئیقلیمی دەبێت. - لەمەیلی عاتفی دووربكەوینەوە، ئایا دەتوانین ریفراندۆم ئەنجام بدەین؟ - لەمێژووی هەردوو شۆڕشەكەدا، كەی وەزیری خاریجی ئەمریكی‌و بەریتانیا هاتونەتە سەر خەت لەسەر پرسی كوردستان وەكو ئێستا؟ - ئێمە نەمان وتووە واز بێنین لە ئەنجامدانی ریفراندۆم، بەڵكو دەڵێین دوا بخرێ. - ئێمە بەڕاشكاوی دەڵێین‌و بەجددی ئەم نامەیە بەهەند وەردەگرین‌و دوو شت زیاد بكەین نەك بەپێچەوانەوە. - ئێمەو پارتی ئییتفاقمان كردووە لەسەر حەوت خاڵ‌و جێبەجێی دەكەین. - معارەزەی كوردستانی لەكوڕ نەریك بوو، ئێستا ناچاربووە بێتە پەرلەمان. - ئێستا ئاسان نییە ئێمە لە كۆبونەوەداین‌و وەزیری خاریجی بەریتانی تەلەفۆن بۆ كاك مەسعود دەكات، باشە هاوكاری كاك مەسعود بكەین. - باشە توركیاو ئێران لەبیر نەكەین‌و ئیقتیسادمان پەیوەندی بەوانەوە هەیە. - باشە زیاتر بایەخ بەبەغدا بدەین‌و بەبێ موافەقەتی بەغدا هیچ ناكرێ. - فەشەلترین مفاوەزات ئەوەیە كاك مەسعود وەك شەخسی یەكەمی بیكات دەبێت گروپێك دیاری بكەین. - ئومێدەوارم هەڵسەنگاندنی بابەتیمان هەبێت. - بەهیچ شێوەیەك ئیعتراف بەوە نەكەین ئێستا ریفراندۆم دوادەخەین تا كۆتا بڕیار. نێچیرڤان بارزانی/ - لەبڕیار ریفراندۆم دەستكەوتمان بەدەستهێناوە لە ناوخۆو دەرەوە. - بەباسكردنی ریفراندۆم قەزیەی كوردیمان گەیاندووەتە دونیا. - كەواتە ریفراندۆم وەك وەسیلەیەك بۆ هەدەفێك زۆری تەحقیق كرد. - چەند بژاردەیەك لەبەردەممانە لەوانە: 1- ریفراندۆم بكەین‌و تەحەمولی ئەنجامەكەی بكەین، بەڵێ توركیا حدود دابخات بۆ دوو مانگیش بێت كاریگەری دەبێت، هەروەها ئەو دەوڵەتانە بەگاڵتە ئەو قسانە ناكەن. 2- بژاردەی دووەم لەناوچە جێناكۆكەكان ریفراندۆم نەكەین، لەكاتێكدا ئەگەر لەو ناوچانە ئەنجامی بدەین‌و كێشە دروست بێت بەرپرسیاری دەخەنە سەر ئێمە، بەڵام ئەگەر لەو ناوچانە ئەنجام نەدرێت‌و ئەوان لەپارێزگاكانی تریش كێشە دروست بكەن ئەوا حكومەتی عێراق مەسئول دەبێت، هەدەفی ئێمە رێككەوتنە لەگەڵ بەغدا. - هەوڵەدەین لە ناوەڕۆكی نامەكە بگۆڕین بۆ دەستكەوتی زیاتر. - ئەگەر ئیلتیزامی زیاترمان بدەنێ ئاساییە دوای بخەین. كاك مەسعود/ - هەموو بۆچوونەكانتان لە حەرسەوەیە، ئێمە هەموومان كۆكین لەسەر هەدەفێك. - كە چووین بۆ بەغداد وتمان تەجروبەی هاوبەشمان فەشەلی هێنا زۆر نەرم بوون، بەڵام كاتێ هەڵوێستی ئەمەریكایان بینی تەشجیع كران‌و توندبوون. - كەمیل شمعون دەیگوت گەر دۆستی ئەمەریكا بن دەكوژرێن گەر دوژمنیان بن دەسوتێنرێن. - سەرەتا وایانزانی كارتی فشارە بەڵام دواتر بۆیان دەركەوت بە جدیمانە. - نامەكە فەرقی هەیە بەڵام زمانەتی تێدا نییە بۆ ئیستیفتا. - لەڕووی عەسكەرییەوە بە خەیاڵمان نایەت بەڵام فشارەكانی تر كاریگەری دەبێت. - گەر وتیان نەگەڕێینەوە واتا كەركوك‌و خانەقین‌و شوێنەكانی تر لەدەستمان دەرەچێ. - واتا عێراق ئەوەندە نزیك ئەبێتەوە دەتوانن تۆپبارانی دهۆك بكەن. - باشە تووشی شەڕ نەبین‌و لەو ناوچانە كێشەی هەیە ئەنجامی نەدەین. (كەركوك‌و خانەقین) - حەیدەر عەبادی ئامادە نییە یەك وەرەقە تەوقیع بكات بەرامبەر ساڵێكیش تەئجیل. - گەر زەمانەت نەبێت واتا ئینتحارە. - وەڵامی نامەكە بدەینەوە گەر ئەمەریكاش زەمانەت بدات هەر باشە. - گەر كێشە دروست بێت لە كەركوك‌و ئەو ناوچانە دوای بخەین باشترە لەوێ، ئێمەش نامانەوێ توشی شەڕ بین. - گەر زەمان نەبوو حەلی دووەم ئەوەیە لەو ناوچانە تاجیلی بكەین. لە كۆتایی نووسینی ئەم بابەتە دەمەوێ چەند پرسێاریك بكەم، ئەرێ بەباشی دیراسەی ئەو بابەتە كرا؟ ئایا زەمینەسازی بۆ كرا بوو؟ تا چەند تەسەوراتی سەركردەكانی بەشداربووی بڕیاری ریفراندۆم لەجێی خۆیدا بوو لەكاتێكدا یەك دەوڵەت پشتگیری لێ نەدەكردین؟ ئەرێ تێگەیشتنمان لە ئاست ململانێی نێودەوڵەتی‌و بەرژەوەندی نێودەوڵەتیدا بوو؟ ئەرێ تەسەوراتی بەشداربووان لەجێی خۆیدا بوو كە وترا شیعە شەڕی كورد ناكات‌و سیستانی شەڕی كورد مەحروم دەكات؟ ئەرێ لەدوای ئەنجامدانی ریفراندوم‌و بڕیارەكانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق‌و كۆكردنەوەی هێزەكان حەشدی شەعبی‌و سوپای عێراق، ئەو بۆچوونە دروست بوو كە وترا چەند فشارمان لەسەر بكەن ئەوەندەی تر راگەیاندنی دەوڵەتی كوردستانی نزیك دەبێتەوە؟ بۆ وەڵامی ئەو پرسیارانە وەك شایەتحاڵێك، كورتبێنی بیركردنەوەی سەركردایەتی سیاسی حیزبەكانی بەشداربووی ریفراندۆمم بۆ دەركەوت كە لە كتێبەكمداو لە داهاتوودا بەناونیشانی (ریفراندۆم لە هەرێمی كوردستان) بڵاودەبێتەوە.
.jpg)
.png)
.jpg)
