(درەو میدیا): سێشەممەی داهاتوو حەیدەر عەبادی سەردانی توركیا دەكات و رۆژی دواتریش دەچێتە تارانی پایتەختی كۆماری ئیسلامیی ئێران. سەردانەكەی عەبادی بۆ ئەنكەرە و تاران لە كاتێكدایە ئەو دوو وڵاتە رووبەڕووی ژمارەیەك سزای ئابوریی بونەتەوە كە لەلایەن ئەمریكاوە بەسەریاندا سەپێندراوە و بەهای دراوەكانیان بۆ ئاستێكی زۆر نزم بەرامبەر دۆلاری ئەمریكی دابەزێوە و عێراقیش تێیدا زەرەرمەند دەبێت بەهۆی ئەوەی ئاڵوگۆڕی بەرفراوانی بازرگانی لەگەڵ ئەو دوو وڵاتەدا هەیە. بەوتەی سەركردەیەكی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا، سەردانەكەی عەبادی بۆ ئێران كتوپڕ نییە و ماوەیەكی دوورودرێژە لە لایەن ئێرانەوە بانگهێشتكراوە بۆئەوەی سەردانی تاران بكات. جاسم محەمەد جەعفەر بەیاتی سەركردە لە هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا لە لێدوانێكیدا بۆ " سۆمەریە نیوز" وتی:" عێراق پەیوەندی زۆر باشی لەگەڵ ئێران و توركیا لەلایەك و ئەمریكاش لەلایەكی تر هەیە، لەبەرئەوە دەتوانێت ببێتە نێوەندگیر لە نێوان ئەو دوو وڵاتە و ئێراندا بۆ چارەسەركردن  ئەو قەیرانەی كە بەهۆی بەریەككەوتنی هەڵوێستەكانەوە  هاتوەتە ئاراوە بەتایبەتیش رووداوەكانی سوریا و سزاكانی ئەمدواییەی ئەمریكا بۆ سەر ئێران". پرسێكی تر كە عەبادی لەگەڵ بەرپرسانی ئێران و توركیا تاوتوێیدەكات، دۆسیەی ئاوە كە كاریگەری زۆری كردوەتە سەر عێراق لە هەموو بوارەكاندا بە تایبەتی كشتوكاڵ و بەوتەی جەعفەری، سەرۆك وەزیرانی عێراق لە سەردانەكەیدا پرسی هوكاری لە بواری كارەباشدا تاوتوێدەكات.  

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت "هەر كەسێك لەگەڵ ئێران بازرگانی بكات، ناتوانێت لەگەڵ ئەمریكا بازرگانی بكات" ئەمە دواین قسەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكایە لەبارەی گەڕاندنەوەی سزا ئابورییەكانی بۆسەر ئێران. هەرێمی كوردستان (513) كیلۆمەتر سنوری لەگەڵ ئێران هەیە، ئەم سنورە هاوبەشە هەمیشە جێگەی كێشمەكێش بووە لەنێوان حكومەتە یەك لەدوای یەكەكانی عێراق و ئێراندا.   لە نێوان هەرێمی كوردستان و ئێراندا (3) دەروازەی سنوریی فەرمی هەیە كە بریتین لە: • دەروازەی پەروێزخان • دەروازەی باشماخ • دەروازەی حاجی ئۆمەران جگە لەم دەروازە سنورییە فەرمییانە، چەند دەروازەیەكی نیمچە فەرمی هەن كە بریتین لە: • دەروازەی كێلێ لە شارۆچكەی قەڵادزێ‌ • دەروازەی سەیرانبەن لە شارۆچكەی پێنجوێن • دەروازەی شوشمێ‌ لە تەوێڵە رۆژی 25ی ئایلولی ساڵی رابردوو لە هەرێمی كوردستان ریفراندۆم بەڕێوەچوو بۆ بڕیاردان لەسەر جیابونەوە لە عێراق، ئێران بە توندی دژی هەوڵی جیابونەوەی هەرێمی كوردستان لە عێراق وەستایەوە، لە یەكەم هەنگاویشدا دەروازە سنورییەكانی بەڕووی هەرێمدا داخست، ئەوكات ئێران گەمارۆ ئابورییەكانی لەسەر هەڵگیرابوو. دوای شكستهێنانی هەوڵی جیابونەوە لە عێراق، حكومەتی بەغداد بە مەرج ئامادەبوو دەست بە گفتوگۆ لەگەڵ هەرێمی كوردستان بكاتەوە، یەكێك لە مەرجەكانی ئەوە بوو، هەرێمی كوردستان دەسەڵاتی دەروازە سنورییەكان و فڕۆكەخانەكان رادەستی حكومەتی ناوەند بكاتەوە كە خۆی لە بنەڕەتەوە بەگوێرەی دەستور ئەو دەسەڵاتانە بۆ حكومەتی ناوەند یەكلاكراونەتەوە.   نێچیرڤان بارزانی: ئێمە پابەندین بە عێراقەوە حكومەتی هەرێم دەسەڵاتی دەروازە سنورییەكان و فڕۆكەخانەكانی رادەستی بەغداد كردەوە، بەوهۆیەوە ئێستا بڕیاردان لەسەر چۆنیەتی بازرگانیكردنی لەڕێگەی دەروازە سنورییەكان یاخود ئاسمانەوە لەگەڵ ئێران لەدەستی دەسەڵاتدارانی بەغدادایە. رەنگە ئەمە تاكە لایەنی ئەرێنی رادەستكردنەوەی دەسەڵاتی دەروازە سنوری و فڕۆكەخانەكان بێت، چونكە لە دۆخێكی وەكو ئێستادا كە ئەمریكا سزا ئابورییەكانی بۆسەر ئێران زیندووكردوەتەوە، رەنجاندنی دڵی ئێرانییەكان رەنگە باجی قورسی بۆسەر هەرێمی كوردستان هەبێت، نێچیرڤان بارزانی بەشێوەیەكی زیرەكانە وەڵامی ئەو پرسیارەی دایەوە كە ئایا هەرێمی كوردستان پابەند دەبێت بە سزاكانی ئەمریكاوە بۆ سەر ئێران، كاتێك وتی" ئەم مەسەلەیە پەیوەندی بە هەموو عێراقەوە هەیە، ئێمە ئەو یاسا و تەعلیماتانە جێبەجێ دەكەین كە لە عێراقەوە دەردەچن". بازرگانی هەرێم لەگەڵ ئێران دوای شكستهێنانی ریفراندۆم و كردنەوەی دەروازە سنورییەكان، ئەمریكا لە رێككەوتنە ئەتۆمییەكەی لەگەڵ ئێران كشایەوە، هەر ئەوكات و لە سەرەتای مانگی پێنجی ئەمساڵ لە هەولێر كۆنفرانسی "پەرەپێدانی هاوكارییە ئابورییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامی ئێران" بەڕێوەچوو، محەمەد شەریعەتمەداری وەزیری پیشەسازی و بازرگانی ئێران بەشداری تێدا كرد، لە كۆنفرانسەكەدا حكومەتی هەرێم لەگەڵ ئێران رێككەوتننامەیەكی لە بواری بازرگانیدا ئیمزاكرد. لەو كۆنفرانسەدا نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان ئاشكرایكرد" قەبارەی بازرگانی نێوان هەرێمی كوردستان و ئێران ساڵانە (6 ملیار) دۆلاری تێپەڕاندووە و (359) كۆمپانیای ئێرانی لە هەرێمی كوردستان لقیان هەیە". بە گوێرەی هەندێك زانیاری رۆژنامەوانیش بەشێوەیەكی گشتی رێژەی 10%ی كۆی هەناردەی ئێران بۆ هەرێمی كوردستان دێت. لە كاتی پابەندبون بە سزاكانی ئەمریكاوە، هەرێمی كوردستان و ئێران زیاتر لە (6 ملیار) دۆلاری ساڵانەی بەهای ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەدەستدەدەن. ئەمەش تەنیا بەهای هەناردەكردن نییە، بەڵكو بەهای هاوردەكردنیشە، راوەستانی هاوردە لە ئێرانەوە، بازاڕی هەرێمی كوردستان دوچاری قەیران دەكات، چونكە وەكو نێچیرڤان بارزانی دەڵێ" ئێستا رێژەی 25%ی كۆی هاوردەی كاڵا و شمەك بۆ هەرێمی كوردستان لەرێگەی ئێرانەوەیە"، بۆیە لەحاڵەتی پابەندبوون بە سزاكانی ئەمریكاوە ئەگەر حكومەتی هەرێم لە ماوەیەكی كورتدا بۆشایی كاڵا و شمەكی ئێرانی لە بازاڕەكاندا پڕنەكاتەوە، دووچاری كارەسات دەبێت.  بەشی گەورەی بازرگانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ ئێران هاوردەكردنی كەلوپەل و كاڵا و شمەكە، لەبەرامبەردا هەناردەكردن كە شادەماری ئابورییە بۆ هەر وڵاتێك، زۆر لاوازە، هەناردەی هەرێم بۆ ئێران كورت دەبێتەوە لە چەند كاڵایەكدا كە بریتین لە:  • نەوت و نەفتا بە تانكەر • پێستە و ریخۆڵە ئەم دۆخە نوێیەی پەیوەندییەكانی نێوان ئەمریكا و ئێران بەدیوێكی تردا رەنگە بتوانێت هەرێمی كوردستان بكات بە ناوەندێكی گەورەی بازرگانی، ئەگەر هەرێم پابەند نەبێت بە سزاكانی ئەمریكاوە، رەنگە بتوانێت ببێت بە رێگەی سەرەكی گواستنەوەی كاڵا و شمەك و تەنانەت دراوی قورس بۆ ئێران، بەڵام ئەمەش باجی خۆی دەبێت. سزاكانی ئەمریكا چین ؟ رۆژی سێ شەممەی رابردوو دۆناڵد ترەمپ بڕیاری گەڕاندنەوەی سزاكانی سەر ئێرانی ئیمزاكرد: سزاكانی سەر ئێران بریتین لەمانە:  • سزا لەسەر كڕینی دۆلاری ئەمریكی لەلایەن ئێرانەوە • پارچەی یەدەگ و پیشەسازی فڕۆكە • بازرگانی كانزا گرانبەهاكان • خۆراك و خواردەمەنی • فەڕشی ئێرانی • بازرگانی ئەلەمنیۆم، پۆڵا، گرانێت و خەڵوز • مامەڵەكردن لەگەڵ دراوی ئێران • پیشەسازی ئۆتۆمبیلی ئێران هەناردەی دۆلار بۆ ئێران ئێستا بەهای دراوی ئێرانی (تمەن) لەبەرامبەر دۆلاری ئەمریكی توشی داڕمان بووە، دەسەڵاتدارانی ئێران بۆ راگرتنی بەهای تمەن هەوڵی دەستخستنی دۆلار دەدەن، بۆ ئەمەش هەرێمی كوردستان و عێراق نزیكترین سەرچاوەی دۆلاری ئەمریكین. لە ماوەی رابردوودا كاتێك ئەمریكا سزای بەسەر ئێراندا سەپاند، چەندین راپۆرتی رۆژنامەوانی بڵاوبونەوە كە باسیان لەوە دەكرد، لە بازاڕەكانی هەرێمی كوردستانەوە (دۆلار) كۆدەكرێتەوە و رەوانەی ئێران دەكرێت، ئێرانییەكان بۆ بەدەستهێنانی دۆلار هەوڵدەدەن ئاسانكاری زیاتری بازرگانی بكەن تاوەكو لەرێگەی هەناردەی كاڵا و شمەكەوە دۆلار لە هەرێمی كوردستان و عێراقەوە كۆبكەنەوە. ئێستا كە حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕیاری پابەندبون یان نەبونی بە سزاكانی ئەمریكاوە بۆسەر ئێران بەستوەتەوە بە بڕیاری حكومەتی عێراقەوە، ئایا حكومەتی عێراق كە لەدوای روخانی رژێمی پێشووەوە لە 2003 لەژێر هەژمونی ئێراندایە بڕیاری چی دەدات؟ عێراق پابەند دەبێت بە سزاكانەوە ؟ بڕیاری پابەندبون بە سزاكانی ئەمریكاوە بۆ پێكهاتەی شیعەی عێراق كە زۆرینەی حزبە سیاسییەكانیان مێژوویەكی ریشەداری دۆستایەتی و كاری هاوبەشیان لەگەڵ ئێران هەیە، بڕیارێكی ئاسان نییە، سەرباری ئەمە عێراق (1458) كیلۆمەتر سنوری وشكانی لەگەڵ ئێران هەیە. رۆژێك بەرلەوەی سزاكانی ئەمریكا لەسەر ئێران بچێتە بواری جێبەجێكردنەوە، فوئاد مەعسوم سەرۆك كۆمارە كوردەكەی عێراق كە حزبەكەی (یەكێتی نیشتمانی كوردستان) پەیوەندییەكی مێژویی لەگەڵ ئێران هەیە، وتی" بارودۆخی عێراق و سروشتی پەیوەندییەكانی لەگەڵ ئێران وادەكات سەخت بێت بۆی پابەند بێت بە جێبەجێكردنی ئەو سزایانەوە كە واشنتۆن بەسەر تاراندا دەیسەپێنێت". بە پێچەوانەوە سەرۆك كۆمارە كوردەكەوە، حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی شیعە مەزهەبی عێراق زۆر بە رونتر لەبارەی سزاكانی ئەمریكاوە بۆسەر ئێران قسەی كرد كاتێك لە رۆژی 8ی ئەم مانگە لە كۆنگرەی هەفتانەی خۆیدا رایگەیاند"ئێمە پابەند دەبين بە سزاكانی ئەمریكاوە بۆسەر ئێران، چونكە نامانەوێت بەرژەوەندی هاوڵاتیانی عێراقی بخەینە مەترسییەوە". هەر ئەو رۆژەی كە عەبادی ئەم قسەیەی كرد، لەناوەندی سیاسی عێراقدا مشتومڕی توند لەبارەی پابەندبون یان نەبوون بە سزاكانی ئەمریكا بۆسەر ئێران دروستبوو، بەڵام ئەوەی جێگەی سەرنجە تائێستا حەیدەر عەبادی و حكومەتی عێراق هیچ رێنماییەكیان دەرنەكردووە سەبارەت بە چۆنیەتی پابەندبون بە سزاكانی ئەمریكاوە. هەندێك لە حزب و گروپە چەكدارەكانی نزیك لە ئێران وەكو (بەدر و مالیكی و عەسائیبی ئەهلی حەق) بەیاننامەیان لەدژی قسەكانی عەبادی بڵاوكردەوە و دژایەتی خۆیان بۆ ئەو سزایانە راگەیاند كە ئەمریكا بەسەر ئێراندا سەپاندویەتی، بەهانەی دژایەتیكردنەكەشیان بەوە هێنایەوە عێراق پێشتر ئەزمونی سزا و گەمارۆی ئابوری كردووە و ئەمجۆرە سیاسەتانە تەنیا زیان بە گەلی ئێران دەگەیەنێت نەك رژێمە سیاسییەكەی. عێراق هاوشێوەی هەرێمی كوردستان پشت بە هاوردەكردنی كاڵا و شمەكی ئێرانی دەبەستێت، سەرباری ئەمە گرێبەستی لە بواری كارەبا و گاز و نەوت لەگەڵ ئێران هەیە، پابەندبونی بە سزاكانی ئەمریكاوە لە ئەم ڕوەوە زیانی پێدەگەیەنێت. ئەمە وایكردووە ئێستا لەناو ناوەندی سیاسی عێراقدا بۆچونی سێیەم هاتوەتە ئاراوە و هەندێك لە سیاسییەكان دەخوازن عێراق پابەند بێت بە سزاكانەوە، بەڵام بەجۆرێك كە زیان بە ئابوری خۆی نەگەیەنێت. چارەسەرێكی مامناوەندی عێراق ساڵانە بەبەهای (12 ملیار) دۆلار ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەگەڵ ئێران هەیە، مانگی ئابی رابردوو حەمید حوسەینی سەرۆكی ژوری بازرگانی ئێران رایگەیاند، ئێران رۆژانە بە بەهای (20 ملیۆن) دۆلار كاڵا هەناردەی عێراق دەكات و عێراق دووەم گەورە سەرچاوەی هەناردەی ئێرانە كە خۆی دەبینێتەوە لە كەلوپەلی بیناسازی و بەرهەمە نەوتییەكان و مادە خۆراكییەكان. بەگوێرەی زانیارییەكان ئێستا جموجوڵێكی دیپلۆماسی لە عێراق دەستیپێكردووە كە كار دەكات لەسەر دۆزینەوەی دەرەچەیەكی یاسایی بۆ پاراستنی بازرگانی بەرفراوانی نێوان عێراق و ئێران بەبێ ئەوەی عێراق بكەوێتە داوی شكاندنی سزاكانی ئەمریكاوە بۆ سەر ئێران. دیار نییە حكومەتی عێراق چۆن دەتوانێت بەرژەوەندییە ئابورییەكانی خۆی لەگەڵ ئێران بپارێزێت و هاوكاتیش پابەندبێت بە سزاكانی ئەمریكاوە بۆسەر ئەو وڵاتە، بەڵام ئەزمونی پێشووی مامەڵەكردنی عێراق لەگەڵ سزاكانی ئەمریكا ئەوە دەردەخات رەنگە عێراق رێگەیەكی تر بەكاربهێنێت بۆ حەواڵە داراییەكان لەگەڵ ئێراندا بەبێ بەكارهێنانی دۆلار، ئەمەش وەكو ئاڵوگۆڕی راستەوخۆی كاڵای ئێرانی، یاخود گواستنەوەی كاڵای ئێرانی بۆ بازاڕەكانی جیهان لەرێگەی نێوەندگیری كۆمپانیا عێراقییەكانەوە. هێشتا زنجیرەیەك سزای تر ماون كە بڕیارە مانگی تشرینی دووەمی داهاتوو ئەمریكا بەسەر ئێراندا بیسەپێنێت، لەمەشدا عێراق دوچاری كێشە دەبێت و ناتوانێت نەوتی ئێران بفرۆشێت. ئەم بارودۆخە نوێیەی پەیوەندییەكانی نێوان ئەمریكا و ئێران لەكاتێكدایە ماوەی سێ مانگە هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە عێراق كراوە، بەڵام هێشتا كابینەی نوێی حكومەت پێكنەهاتووە، حكومەتی نوێی عێراق لە حاڵی پێكهاتنیدا مەحكوم دەبێت بە بڕیاری یەكلاكەرەوەی لەبارەی ئەو سزایانەوە. لە حاڵەتی پێكهاتنیدا، ئەگەر حكومەتەكە نزیك بێت لە ئێرانەوە پابەندنابێت بە سزاكانی ئەمریكاوە، ئەمەش بڕیارێكی سەختە بۆ بارودۆخی ئێستا كە شەپۆلێكی بەرفراوانی ناڕەزایەتی لە شەقامی عێراقی هەیە دژ بە خراپی خزمەتگوزارییەكان و گەندەڵی، سەرباری ئەمانە، بڕیاری پابەندبون یان نەبوون بە سزاكانی ئەمریكاوە بۆسەر ئێران لە هەردوو حاڵەتەكەدا جۆرێك لە سەرچڵیكردنە بە دۆخی ئەمنی وڵاتەوە كە ماوەیەكی كەمە دوای شەڕی دژ بە "داعش" تاڕادەیەك بەرەو جێگیربوون دەڕوات.   ئەمریكا لە عێراق كێ‌ سزادەدات؟  ئەمریكا لە ماوەی رابردوودا بە تۆمەتی پشتیوانیكردن و هاوكاریكردنی چالاكییەكانی حزبوڵای لوبنان سزای بەسەر چەند كەسایەتی و دامەزراوەیەكی ئێران و عێراقیدا سەپاند و یەكێك لەوانەش ئاراس حەبیب سەرۆكی پارتی كۆنگرەی نیشتمانی عێراقە كە كاندیدی ژمارە چوارە لە لیستەی " النصر"ی حەیدەر عەبادی. لە حاڵەتی پابەندنەبوونی عێراق بە سزاكانی ئەمریكاوە، پێدەچێت دەسەڵاتدارانی واشنتۆن سزای ئەو كەسانە بدەن كە راستەوخۆ لە عێراقدا هاوكاری ئێران دەكەن لە سووكردنی سزاكانی سەریدا و لە ماوەی رابردووشدا ئەمریكا بە تۆمەتی پشتیوانیكردن و هاوكاریكردنی چالاكییەكانی حزبوڵای لوبنان سزای بەسەر چەند كەسایەتی و دامەزراوەیەكی ئێران و عێراقیدا سەپاند و یەكێك لەوانەش ئاراس حەبیب سەرۆكی پارتی كۆنگرەی نیشتمانی عێراقە كە كاندیدی ژمارە چوارە لە لیستەی " النصر"ی حەیدەر عەبادی. ئاراس حەبیب ئاراس كوڕی حەبیب محەمەد كەریم سكرتێری پێشووتری پارتی دیموكراتی كوردستانە و كوردی فەیلییە، ئێستا سەرۆكی پارتی كۆنگرەی نیشتمانی عێراقە كە پێشتر ئەحمەد چەلەپی سەرۆكایەتی دەكرد . ئاراس حەبیب بەڕێوەبەری بانكی " بلاد"ی ئیسلامییە لە عێراق و ئەمریكا تۆمەتباریدەكات بە هاوكاریكردنی دارایی فەیلەقی قودس، و كەرتی بانكی عێراقی قۆزتوەتەوە بۆ ئەوەی پارە لە تارانەوە بۆ حزبولا حەواڵە بكات و بەوەش سەلامەتی سیستمی دارایی عێراقی رووبەڕووی مەترسی كردوەتەوە. ئاراس حەبیب لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقدا كە رۆژی 12ی ئایار بەڕێوەچوو كاندیدی ژمارە چواری لیستەكەی حەیدەر عەبادیی بوو لە بەغداد.

(درەو میدیا): کۆمسیۆن باڵای هەڵبژاردنەکان، لە ڕۆژی یەکشەممەوە تانەی لایەکان سەبارەت بە ئەنجامە ڕاگەیەندراوەکانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق وەردەگرێت. دادوەر (لەیس جەبر حەمزە)، وتەبێژی کۆمیسیۆنی باڵای هەلبژاردنەکان ڕایگەیاند: ئەنجومەنی کۆمیسیاران (دادوەرە دانراوەکان) لە ڕۆژی یەکشەممەی داهاتوەوە، ڕێکەوتی ۱۲/۸/۲٠۱۸ وە،  پێشوازی لە تانەی لایەنەکان دەکات ، تایبەت بە ئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق کە ڕۆژی ۹ ئەم مانگە بڵاویانکردوە. وتەبێژی کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکان جەختیشكردەوە، وادەی سێ ڕۆژیان دیاریکردووە بۆ وەرگرتنی تانەی لایەکان و پێویستە ڕێکارە یاساییە پیادەکراوەکانی تیادا ڕەچاوکرابێت. ڕۆژی پێنج شەممەی ڕابردوص کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن ئەنجامی کۆتایی دووبارە ژماردنەوەی دەستی دەنگەکانی سەرجەم ئەو بنکە و وێستگانەی لە سەرانسەری عێراق ڕاگەیاند، کە ژمارەیەک لایەنی بەشداربوی پرۆسەکە تانەیان لە ئەنجامەکانی دابوو.  

(درەو میدیا): رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا،  هۆشداریدەداتە سەرۆكی ئەمریكا و جەختدەكاتەوە كە ئەنكەرە بەدوای دۆست و هاوڕێی نوێدا دەگەڕێت ئەگەر واشنتۆن رێز لە سەروەریی ئەمریكا نەگرێت. ئەردۆغان لە وتارێكدا كە لە رۆژنامەی نیویۆرك تایمزی ئەمریكادا بڵاویكردوەتەوە،  ئەمریكا لە رێزنەگرتن لە سەروەریی توركیا ئاگاداركردووەتەوە و رایگەیاندووە ئەگەر واشنتۆن بەردەوام بێت لەسەر ئەوە، ئەوا ئەنكەرە بەدوای دۆست و هاوڕێی نوێدا دەگەڕێت. ئەم هەنگاوەی ئەردۆغان لە كاتێكدایە ماوەیەكە پەیوەندییەكانی نێوان واشنتۆن و ئەنكەرە بەهۆی دەستگیركردنی قەشەیەكی ئەمریكییەوە ئاڵۆزبووە و دوێنێ‌ سەرۆكی ئەمریكا بڕیاری زیادكردنی تەعریفەی گومركی راگەیاند لەسەر هاوردەی بەرهەمەكانی پۆڵا و ئەلەمنیۆمی توركی و بەو هۆیەشەوە بەهای لیرەی توركی بەرامبەر بە دۆلاری ئەمریكی زیاتر دابەزی.  

(درەو میدیا): پێناچێت ئەو بزنسمانە پۆپۆلیستەی سەرۆكایەتی زەبەلاحەترین هێزی جیهان دەكات، هاوشێوەی هاوتاكانی پێشخۆی بۆ تەمبێكردنی نەیارەكانی لەشكركێشی بكات و هێزی ڕووت بەكاربهێنێت ، ئەو كەهات زۆرێك پێشبینی شەڕێكی ماڵوێرانكەر و تەنانەت جەنگی جیهانی سێیەمی ئەكرد، بەڵام بە پێچەوانەی پێشبینیەكانەوە كۆمەڵێك دۆسییەی جیهانیی ئاڵۆزی یەكلاكردەوە، كۆتایی بەهەڕەشەی كۆریای باكور هێنا وەك مەترسی ژمارە یەكی جیهانی بۆ سەر ئەمن و ئاسایش، بەكردنی نینۆكەكانی قەتەر و سعودیە و سەرقاڵكردنیان بەكۆمەڵێ دۆسیەی ترەوە، دەستوەران و شەڕ و خوێنڕشتن لە وڵاتانی بەهاری عەرەبی لە كۆتاییەكەی نزیكبوەتەوە، جەنگی سوریا بەشێوەیەكی كرداری كۆتاییهاتووە و تەنها ڕاگەیاندنی ماوە، ئیتر ئەمریكا كچی خۆی ناكاتە قوربانی كوڕی كەس، موشەكی گرانبەهاش ناگرێتە كەس، نەك لەبەرئەوەی ڕەحم و بەزەیی بۆ ئینسانیەت جوڵاوە، بەڵكو پێش هاویشتنی، بیر لەتێچوەكەی ئەكاتەوە. ژەنەراڵی تویتەر ترەمپ ئێستا ژەنەڕاڵی شەڕێكی نوێ و ناتەقلیدیە، لەجیاتی جوڵاندنی كەشتیگەل و خەرجكردنی ملیارەها دۆلار بۆ خەرجی جەنگ و ئاوەدانكردنەوەی دوای وێرانكارییەكان، لە تویتەرەكەیەوە چەند دێڕێك ڕق و توڕیی بەسەر هەر نەیارێكیدا بڕێژێت، زیانەكانی كاریگەری سەدان موشەكی وێرانەكەر دەخاتەوە. تاران و ئەنكەرە كە زیاتر لە پێنچ سەدەیە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست بەدەستیانەوە زەلالەتیەتی و  ملیۆنان هاوڵاتی  بەدرێژایی ئەو ماوەیە بونەتە قوربانی ململانێكانی ئەم دوو ڕكابەرە سەر سەختە، ئێستا پێكەوە گیرۆدەی تویتە دوورهاوێژەكانی ترەمپ بون و دوعای ئەوەیانە دوو دێر نەنوسێت و  ئابورییەكەیان توشی داتەپینی زیاتر نەكات. لەدوای ئەو تویتەی دۆناڵد ترەمپەوە "لیرەی توركی لە پاشەكشەدایە بەرامبەر بە دۆلاری بەهێزی ئەمریكی", ئەردۆغان هاواری لێهەستاوە و داوا لە هاوڵاتیانی وڵاتەكەی دەكات دۆلار و یۆرۆكانیان بێننە درەوە و بیكەن بە لیرە، بەڵام پێناچێت هیچی لێ سەوزبكات چونكە جگە لەدەنگە دەنگ و وتاری حەماسی، هیچ ستراتیژێكی ئابوریی دیاریكراو پاڵپشتی قسەكانی ناكات، بەوپێیەی تائێستا وتارەكانی نەبونەتە ڕێگر لە هاڕەی بەردەوامی دراوی وڵاتەكەی، ڕونیشە كە سەركەوتن لەجەنگی ئابوری لەگەڵ زەبەلاحێكی وەك ئەمریكادا، بەخیتابی حەماسی و سیاسی  بەدینایەت.   ئەردۆغان باس لە تێۆرەی پیلانگێڕی ( نظرية المؤامرة ) ئەكات، ئەو هێشتا لەكودەتاكەی ساڵی 2015دا ئەژی، لەكاتێكدا لەوكاتەوە تائێستا خۆی زیاد لە كودەتایەكی بەسەر سیستمی سیاسی و زیاد لەسەركێشەیەكی بەژیانی گەلەكەی و گەلانی ناوچەكەشەوە كردوە.  لە سەرەتای ئەمساڵەوە لیرەی توركی زیاتر سێ یەكی بەهاكەی لەدەستداوە، تمەنی ئێرانیش ئەگەر حاڵی زۆر لە لیرە خراپتر نەبێت ئەوە بەدڵنیایی باشترنیە، بەقسەی پسپۆرانی ئەو بوارەش بێت، ئابوری توركیا ئەوەندەی لە لێواری داڕمانەوە نزیكە چارەكی ئەوە پێشبینی خۆڕاگری و قوتاربونی لێناكرێت.   كورد و تەنی، ئەمجارە ئەردۆغان توشی پیاوی خۆی بووە، جا یان مامەڵەی ڕوسەكانیان لەگەڵ دووبارە ئەكاتەوە و واز لەسەركێشی دێنێت، یان دەیكەنە پەند و حیكایەتێك هەتا دوان دوعای خێر بۆ دەنێرێن، دەیانی تر تەشتێك بەردی لەدوا دەهاون. دۆخی ئێرانێیەكان لەم شەڕە تویتەی ترەمپدا كارەساتاویتر لە توركەكانی دراوسێیان دەردەكەوێت، بەوپێیەی كەرتی نەوت كە سەرچاوەیەكی گرنگی داهاتی ئەو وڵاتە و دراوی قورسیشە لەگەڵ هێزی كڕینی تمەنی ئێرانی بەیەكجار گورزی گەورەیان بەركەوتوە، بەپێی ڕاپۆرتێکی ڕۆژنامەی وۆڵ ستریت ژۆرناڵی ئەمریكی، لەدوای پاشەكشێی ئەمریكا لە ڕێکكەوتنە ئەتۆمییەكەی لەگەڵ ئێران زیانی مانگانەی تاران بە 6 ملیار دۆلار دەخەمڵێنرێت، تمەنیش ڕۆژ لەدوای ڕۆژ لە هاڕەی بەردەوامدایە و زیاتر لەنیوە بەهاكەی لەدەستداوە.  وێڕای ئەو تەوقە توندەی ترەمپ لە گەردنی تاران و ئەنكەرەی ئاڵاندوە و ڕۆژانە زیانی ملیۆنان دۆلار لە ئابورییەكانیان دەدات، بەڵام یەك ڕاستی حاشاهەڵەگر هەیە، ئەویش ئەوەیە، مێژووی سزا ئابورییەكان پێماندەڵێت تائێستا سەپاندنی نەبوەتە هۆی ڕوخاندنی هیچ ڕژێمێك و قوربانی یەكەمیش هەر هاوڵاتی ئاسایی بووە.

(درەو میدیا): " ئەگەر كێشە ناوخۆییەكان چارەسەرنەكرێن بایكۆتی هەڵبژاردن دەكەین" ئەمە داواكاری  كۆمەڵێك كادر و هەڵسوڕاوی بزوتنەوەی گۆڕانە كە ئەمرۆ لەسەر مەزاری نەوشیروان مستەفا لە گردی زەرگەتە خستیانە روو.  ئەو هەڵسوڕاوانەی گۆڕان كۆمەڵێك داواكاریان خوێندەوە و خستیانەروو كە دیارترینیان" هەڵوەشاندنەوەی خانەی راپەڕاندن و رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان"ە هاوكات داوایانكردووە" چارەسەری خاوەندارێتی گردی زەرگەتە و پشكەكانی گۆڕان لە كۆمپانیاكان بكرێ ، لایەنی دارایی و سەرچاوەی ئابوری شەفاف بێت بۆ هەمووان و مانگانە ڕاپۆرت هەبێت لەو بارەوە"   سەبارەت بە میدیاش ئەو كۆمەڵە هەڵسوڕاوەی بزوتنەوەی گۆڕان رایان گەیاندووە كە" میدیای گۆڕان و راگەیاندنەكەی سەربەخۆ نیەو پێویستە بێلایەنانە تەختیەی هەواڵ بكرێ" جەختیشیان لەسەر ئەوە كردوەتەوە كە دەبێت " ئەو دەستە لەرزۆكانەی كە ناوخۆی بزوتنەوەكەیان تێكداوە و گۆڕانیان بەلاڕێدا بردووە، دووربخرێنەوە، كە بەردەوام خەریكی دەستەگەری و تەكەتولن و بەدوای بەرژەوەندی خۆیانەوەن" لە كۆتایی بەیاننامەكەشدا كە لەسەر مەزاری نەوشیروان مستەفا خوێندیانەوە ئەو هەڵسوڕاوانەی بزوتنەوەی گۆڕان هۆشداریان داوەتەوە بزوتنەوەكەیان كە " لەم دۆخەی كە تێپەڕ دەبێت بەسەر ناوخۆی گۆڕاندا بێدەنگ نابین و خاوەندارێتی لە بزوتنەوەكە دەكەین و بەردەوام دەبین و پشتیوانی لە هەر چالاكی و جموجوڵ و كارێكی و ڕەخنەی دروستكەر دەكەی,لەپێناو جێبەجێ كردنی ئەم پرۆژە هەموو هەوڵ و تواناكانمان دەخەینە گەڕ ، داواكارین لە جەماوەر و دەنگدەری بزووتنەوەی گۆڕان بێ دەنگ نەبن و بە بەرپرسیارێتیەوە هەڵسوكەوت بكەن تاكو بتوانین نێو ماڵی خۆمان چارەسەر بكەین ، ئەگەر نا ئامادەنین بەشداری هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان و ئەنجومەنی پارێزگاكان بكەین ، بایكۆتی دەكەین .   دەقی بەیاننامەكەی كۆمەڵێك هەڵسوڕاوی بزوتنەوەی گۆڕان: (هەوڵ و پرۆژەی چارەسەری نێوماڵی گۆڕان) جەماوەر و كادر و هەڵسوڕاوە بەئەمەكەكانی بزوتنەوەی گۆڕان ، سەرجەم چین و توێژە زیندوو بەهەڵوێستەكانی بزووتنەوەی گۆڕان لە ساتە وەختی دامەزراندنی بزووتنەوەی گۆڕان كە ماوەی (۹) ساڵە هەتا ئەم چركەساتانە كە دەیگوزەرێنیین ئەندام و لایەنگرانی لەلایەن دەسەڵاتدارانی یەكێتی و پارتی و شاگردەكانیانەوە تووشی دەیان چەرمەسەری و ناڕەحەتی و نانبڕین و قوربانی بوونەتەوە . بەڵام هێشتا كادر و هەڵسوڕاوەكانی ئەم بزووتنەوە بە ئیرادەیەكی پۆڵاین و ئومێدەوە دژی دەسەڵاتی فاشستی یەكێتی و پارتی وەستاونەتەوە و پاڵپشتی بزووتنەوەكە و پرۆژەكەی دەكەن و چاوەڕێن گۆڕان بتوانێت لە داهاتوودا خەون و هیوای میللەتەكەمان بهێنێتە دی و نموونەی حوكمڕانیەكی دروست و جوان و خۆماڵی بنیادبنێ و لەسەر بنەمای ڕێبازی ڕەوانشاد نەوشیروان مستەفا سیستەمی سیاسی هەرێم زیندوو ڕۆشن بكاتەوە و شوێن پێ و هەنگاوەكانی ئەو زاتە هەڵگرێت . بەداخەوە دوای (۹) ساڵ دەزگا پەیوەندیدار و بەرپرس و دەست ڕۆیشتووەكانی بزووتنەوەكە نەیانتوانی ئەزموونێكی حیزبایەتی تەندروست و مۆدێڕن بنیادبنێن و پەرەی پێ بدەن ، بەتایبەتی دوای ڕەوانشاد نەوشیروان مستەفا هەنگاوەكان بەرەو دواوە دەگەڕێنەوە و خەون و ئاواتی دەیان هەزار لە شەقام و خەڵكی كوردستان بەرەو چارەنووسێكی نادیار هەنگاو دەنێت . لەم ماوەیەدا بە دراسەكردن و ڕاپۆرت و بەدواداچوونمان لە ناوخۆ و لە سۆشیال میدیا لەسەر كۆی بزووتنەوەكە ئەزموونێكی تاڵمان تاقیكردەوە لەگەڵ دەست ڕۆیشتوو ئارەستەكەرەكانی كاری سیاسی بزووتنەوەكە كە : ۱. لە دوای یەكەم كۆنگرەی بزووتنەوەكە لە كۆتاییەكانی ساڵی (۲۰۱۳) یەكەم دەستووری بزووتنەوەكە بە زۆرینەی زۆری ئەندامانی كۆنگرە داڕێژرا و پەسەندكرا ، بەڵام بەداخەوە نەتوانرا یەك ماددەی جێبەجێ بكرێ بەڕوون و ئاشكرا پێشێلكاری دەستووری كراوە ، داوا دەكەین بگەڕێنەوە بۆ دەستوور و كاری پێ بكەن. ۲.ڕێكخەری گشتی و خانەی ڕاپەڕاندن لە پرۆسەیەكی ئاڵۆز و نادیموكراسیدا هەڵبژێران ، چونكە شەرعیەتیان لە جڤاتی نیشتمانیەوە وەرگرت كە پێكهاتەی ئەندامانی جڤات هیچ شەرعیەتێكی یاسایی و دەستووریان نەبوو ، داوا دەكەین سەرلەبەری هەڵبوەشێتەوە. ۳. نەخشە ڕێگای كاری سیاسی بزووتنەوەی گۆڕان ڕوون نیە ، تەماشای هەڵوێستەكانی ڕابردووی دەربارەی ( ڕێككەوتن لەگەڵ یەكێتی ، پرسی ڕیفراندۆم ، پەیوەندی و دبلۆماسیەت ،  پشتیوانی خۆپیشاندان و ناڕەزایەتیەكان ، یاسای تیرۆر ، یاسای خانەنشینی پلە باڵاكان ) پێویستە سیاسەتی ڕوون و شەفاف بێت . ۴. ماوەی پێنج ساڵە نەیتوانیوە كۆنفرانسی نیشتمانی و كۆنفڕانسی پارێزگاكان بگرێت كە بەپێی دەستوور دەبێت كۆنفڕانسی نیشتمانی چوار ساڵ جارێك و كۆنفڕانسی پارێزگاكان دوو ساڵ جارێك ببەستێت . ۵.لە ماوەی ڕابردوو هەیكەل و ئۆرگانەكانی بزووتنەوەكە بەشێوەیەك شێواوە و ناڕێك و بێ شیرازەیە كە دروست ناتوانرێ بازنە و ڕایەڵە و ئەنجومەنەكان كۆببنەوە و چالاكی بەرنامەڕێژی بكەن ، بۆیە داوا دەكەین كە هەڵبژاردنی ناوخۆیی بكرێ و بە میكانیزمی گونجاو ڕێك بخرێتەوە. ٦. بێ هەڵوێستی و بێ باكی و بێ منەتی سەركردایەتی گۆڕان بەرامبەر نیگەرانی و ناڕازی بوونی زۆرێك لە كادر و هەڵسوڕاو و جەماوەر و شەقامی ناڕازی ، داوا دەكەین بە زووترین كات شەقام و كادرە دڵسۆزەكان ئاشت بكرێتەوە و بەرپرسەكانی گردەكە بێنە ناو خەڵك و جەماوەر. ۷. سەربەخۆ نەبوونی ڕاگەیاندن و میدیای گۆڕان ، پێویستە پلان و بەرنامەڕێژی تەواو بكرێ ڕاگەیاندنەوە ، بێلایەنانە تەختیەی هەواڵ بكرێ. ۸. داوا دەكەین چارەسەری خاوەندارێتی گردی زەرگەتە و پشكەكانی گۆڕان لە كۆمپانیاكان بكرێ ، لایەنی دارایی و سەرچاوەی ئابووری شەفاف بێت بۆ هەمووان و مانگانە ڕاپۆرت هەبێت لەو بارەوە. ۹. دوورخستنەوەی ئەو دەستە لەرزۆكانەی كە ناوخۆی بزووتنەوەكەیان تێكداوە و گۆڕانیان بەلاڕێدا بردووە ، بەردەوام خەریكی دەستەگەری و تەكەتوولن و بەدوای بەرژەوەندی خۆیانەوەن. بۆیە ئێمە وەك كۆمەڵێك كادر و هەڵسوڕاوی بزووتنەوەی گۆڕان لەم دۆخەی كە تێپەڕ دەبێت بەسەر ناوخۆی گۆڕاندا بێدەنگ نابین و خاوەندارێتی لە بزووتنەوەكە دەكەین و بەردەوام دەبین و پشتیوانی لە هەر چالاكی و جموجوڵ و كارێكی و ڕەخنەی دروستكەر دەكەین . لەپێناو جێبەجێ كردنی ئەم پرۆژە هەموو هەوڵ و تواناكانمان دەخەینە گەڕ ، داواكارین لە جەماوەر و دەنگدەری بزووتنەوەی گۆڕان بێ دەنگ نەبن و بە بەرپرسیارێتیەوە هەڵسوكەوت بكەن تاكو بتوانین نێو ماڵی خۆمان چارەسەر بكەین ، ئەگەر نا ئامادەنین بەشداری هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان و ئەنجومەنی پارێزگاكان بكەین ، بایكۆتی دەكەین . بە پێچەوانەشەوە ئامادەین دژی گەندەڵی و ناعەدالەتی كۆمەڵایەتی سیاسەتی داسەپاوی یەكێتی و پارتی ببینەوە و ئامادەین قوربانی بە گیانی خۆمان بدەین . لەگەڵ ڕێزماندا كۆمەڵێك كادر و هەڵسوڕاوی بزووتنەوەی گۆڕان ۱۱ / ۸ / ۲۰۱۸ شەممە  

درەو میدیا: -    پارتی دیموكراتی كوردستان / سلێمانی: 48706 ,  هەولێر: 321920 ,  دهۆك: 354101 /كۆی گشتی 724727  -    یەكێتی نیشتیمانی كوردستان /سلێمانی: 259378 , هەولێر: 79745 , دهۆك: 25515 / كۆی گشتی  364638  -    بزوتنەوەی گۆڕان  /سلێمانی: 154947 , هەولێر: 40863 ,دهۆك: 3801  / كۆی گشتی 199611  -    نەوەی نوێ /سلێمانی: 63760  , هەولێر: 70833  , دهۆك: 18052 / كۆی گشتی 152645  -    هاوپەیمانی /سلێمانی: 46552  , هەولێر: 50537  , دهۆك: 25664/  كۆی گشتی 122753  -    یەكگرتووی ئیسلامی /سلێمانی: 30019  , هەولێر: 24475  , دهۆك: 43525 / كۆی گشتی 98019  -    كۆمەڵی ئیسلامی /سلێمانی: 51563  , هەولێر: 36784  , دهۆك: 3621  / كۆی گشتی 91968  -    كۆی گشتی/ سلێمانی: 659796  , هەولێر: 627166 , دهۆك: 475532/ كۆی گشتی 1762494   

( درەو میدیا): لەدوای هەڵبژاردنەكانی 12 ئایاری پەرلەمانی عێراق و ڕاگەیاندنی ئەنجامە بەراییەكان، بەدرێژایی ئەو مانگە و مانگی حوزەیران، شەقامی عێراقی بە گشتی و هەرێمی كوردستان بە تایبەتی دووچاری شڵەژانێكی سیاسی گەورە بوو، بەتایبەتی دوای ئەوەی ژمارەیەك هێزی سیاسی لە هەرێم و كۆمەڵێك هێز و كەسایەتی لە ناوچە سونییەكان هاواری ساختەلێكردنیان لێبەرزبوەوە. بەشێكی زۆری چاودێران كۆكن لەسەر ئەوەی ئەنجامەكان بۆ زۆرێك شۆك هێنە رو چاوەڕواننەكراوبون، بەوپێیەی هەندێك هێز لە هەرێمی كوردستان دەبوایە سزا بدرانایە، بەڵام بەشێوەیەكی چاوەڕواننەكراو خەڵك پاداشتی كردن، لانی كەم ئەنجامی هەڵبژاردنەكان ئەم واقیعەی چەسپاند، ڕەنگە هەر ئەمەش بێت هۆكاری ئەوەی كە گومانێكی زۆر لەسەر ئەنجامەكان دروستبوو، ئەو ڕایەی كە پێیوابوو ساختەكاریی كراوە لە هەڵبژاردنەكان بە  جۆرێك لە جۆرەكان نزیكتر بوو لە حەقیقەتەوە، بەڵام وەك هەندێكی تر دەڵێن ئەمە هیچ لەو ڕاستیە كەمناكاتەوە كە جگە لەوەی بەشێكی زۆر هاوڵاتیان بایكۆتی پرۆسەكەی هەڵبژاردنیان كرد، بەشێكی تریشان سزای ئەو هێزانەیاندا كە پێشتر خۆیان وەك بەرگریكار لە خەڵك و مافەكانیان ناساندووە، بەوپێیەی لە زۆر ڕووەوە پاشەكشێیانكردوە لە دروشم و بانگەشەكانی ڕابردوویان. پەرلەمانی عێراق مەیدانی شەڕەكە بو  هاوشانی شڵەژانی شەقام، پەرلەمانی عێراق لەو ماوە یاساییەی دیاریكراوەی كە لەبەردەمیدا مابوو، بوە چەق و گۆڕەپانی سەرەكی  ململانێیەكان، بەو پێودانگەی لایەنی سەرەكی پەیوەندیدار بوو بە پرۆسەكە. كوتلە سیاسییەكان وەك هەمیشە دابەشی دووبەرە ببون بەشێوەیەكی گشتی، بەرەیەكیان تەواوی هەوڵكانی خستەگەڕ بۆ هەڵوەشانەوە پرۆسەكە یان لانی كەم بژاردنەوەی دەستی دەنگەكان و زۆرێك لەو ڕێكارانەی تر كە بەهۆكاریان دەزانی بۆ گەڕاندنەوەی دەنگەكایان وەك خۆیان بانگەشەیان بۆ دەكرد، لایەنی بەرامبەریش كە بریتیبوو لەو هێزانەی كە لە ئەنجامەكان ڕازیبوون، ئەمانیش بەدوو ئاراستە دژایەتی هەنگاوەكانی بەرەی بەرامبەریان دەكرد، هەندێكیان بەتایبەت هێزە شیعەكان ژێر بەژێر دژی هەنگاوەكانی بەرەی یەكەم بوون، هەندێكی تریشیان وەك یەكێتی و پارتی بەئاشكرا دژایەتیان دەكرد. شیعەكان ترسی گەورەیان هەبوو بژاردنەوەی دەستی دەنگەكان كاتێكی زۆر بخایەنێت، بەوەش پرۆسەی سیاسی مەترسی بكەوێتە سەر كە ئەوان بڕیاردەری یەكەمن تیایدا، وێڕایی ئەوەی زۆرینەی كورسییەكانی خولی داهاتوشیان بەدەستهێنابوو،  هیچ مەترسییەك لەسەر پێگە و ڕۆڵی ئایندەیان نەبوو، یەكێتی و پارتیش وەك براوەی یەكەم و دووەم لە كوردستان ترسیان هەبوو ژماردنەوەی دەستی دەنگەكان لە كورسیەكانیان كەمبكاتەوە بە تایبەتی لە كەركوك و موسڵ،ترسی گەورەشیان هەبوو كە دەنگدانی تایبەت و دەرەوە هەڵبوەشێتەوە كە ڕێژەیەكی بەرچاو دەنگیان تیادا بەدەستهێنابوو. ڕێكارەكان گیرانەبەر بەڵام ئەنجام شەرتە     پەرلەمانی عێراق تا دواین ڕۆژی مانگی حوزەیرانی ڕابردوو كە دوا ڕۆژی ماوەی یاسایی خولی پێشوی یاسادانان بوو بەردەوام بوو لە گرتنبەری ڕێكارەكان، دەسەڵاتی دادوەریی كۆمەڵیك دادوەری لەجێی كۆمسیاران دیاریكرد و كارەكانی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنی عێراقی هەڵپەسارد، دوای بڕەیارەكانی دادگای فیدراڵی بڕیاری ژماردنەوەی دەستی دەنگەكان پەسەندكرا، بەڵام لەبری لەسەدا سەدی سندوقەكان وەك ئەوەی پەرلەمان بڕیاری لێدابوو، تەنها دەنگی ئەو سندوقانە بەدەست بژێردرانەوە كە تانەیان لێدرابوو، ناوەڕاستی مانگی ڕابردوو پڕۆسەی بژاردنەوەی دەستی دەنگەكان پێكرد و چەند هێزێكیش لە كوردستان پرۆسەكەیان ڕەتیانكردەوە، بەوپێیەی ئەو بنەمایانەی تیادا فەراهەمنەكراوە كە پێویستە لە پرۆسەكەدا بێت. ڕۆژی 8 ئەم مانگە كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان(دادوەرەكان) ئەنجامی كۆتایی بژاردنەوەی دەستی دەنگەكانیان لە پارێزگایانە ڕاگەیاند كە تانە لە ئەنجامەكانی درابوو، بەپێی ئەو ئەنجامانەش هیچ گۆڕانكارییەك لە كورسی هێزەكان لە هەرێمی كوردستان ڕوینەدا و كورسی هێزەكان وەك خۆیان مانەوە ، لە پارێزگاری زیقار كاندیدێك چوەتە شوێنێكی كاندیدێكی تر لە هەمان لیست، لە پاێزگاكانی نەینەواو و سەڵاحەدین و ئەنباریش بەهەمان شێوە، تەنها لە پاێزگای بەغداد كورسیەك لە لیستێكەوە چووە بۆ لیستێكی تر.  ژماردنی ئەلكترۆنی و دەستی وەك یەكبون بەپێی ئەو ئەنجامانەبێ كۆمسیۆنی هەڵبژاردن ڕایگەیاندوون، بژاردنی ئەلیکترۆنی دەنگەكان و بژاردنەوەی دەستی دەنگەكان تائاستێكی زۆر لەیەكەوە نزیك بوون، لە پارێزگانی هەولێر ، سلێمانی ، دیوانیە ،  موسەننا ، نەجەف  ، بابل  ، دهۆك ، دیالە ،  كەربەلا ، كەركوك ، بەسرە ، میسان  و واست، 100% ئەنجامی ئامێرە ئەلیکترۆنییەكان و بژاردنەوەی دەستی دەنگەكان وەك یەك بوون، ئەمە بەپێی بەیاننامەیەكی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق. لە پارێزگای بەغدا 99% ئەنجامەكان هاوشێوبون، جگە لە گواستنەوەی كورسیەك لە هاوپەیمانی بەغدادەوە بۆ ئیئتیلافی فەتح و گۆڕینی چوار كاندید لە هەمان لیست لە چوار پارێزگای تر. بەشداری دەكەن یان بایكۆت ئەوهێزانەی لە هەرێمی كوردستان تانەیان لە پرۆسەی هەڵبژاردن دا و ڕۆڵی دیاریان گێڕا لە سەپاندنی بڕیاری بژاردنەوەی دەستی دەنگەكان لە پەرلەمانی عێراق (بزوتنەوەی گۆڕان ، یەكگرتوی ئیسلامی، كۆمەڵی ئیسلامی، هاوپەیمانی بۆ دیموكراسیی و دادپەروەری)، هەموو هێلكەكانیان خستبووە سەبەتەی بژاردنەوەی دەستی و ڕاگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردن، تا بڕیار لەبارەی بەشداری یان بایكۆتی پرۆسەی سیاسی بدەن لە عێراق. لەگەڵ ئەوەی لەسەروبەندی ڕاگەیاندنی ئەنجامەكاندا دەنگی زاڵی ناو ئەو هێزانە بایكۆتی پرۆسەی سیاسی بوو، بەڵام لەدوای دوو ڕۆژ لە ڕاگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی، تائێستا هەڵوێستی ڕەسمی ئەم هێزانە دیارنیە ئاخۆ بەشداری دەكەن لە پرۆسەی هەڵبژاردن و ئەنجامەكان قبوڵدەكەن یان پرۆسەی سیاسی بایكۆت دەكەن، دوای ئەوەی نەیانتوانی لە هەوڵی گەڕاندنەوەی دەنگی دەنگدەرانیان سەركەوتووبن، وەك ئەوەی پێشتر بەڵێنیان دابوو، وێڕایی گرتنەبەری سەرجەم ئەو ڕێكارانەشی لەدەستیان هات. ئێستا هێزە ناڕازییەكان جارێكی دیكە ئەم ئەنجامەشیان رەتكردەوە, قسەكە لەسەر ئەوەیە هێزە باڵادەستەكانی عێراق و دۆخی ناوچەكە بەرگەی ئەوە دەگرێت كە ئەم دۆخە درێژە بكێشێت, یاخود رەتكردنەوە و تێهەڵچونەوە بە هەمان رێكارەكانی رابردوو ئەنجامێكی نوێ ئەدا بەدەستەوە كە بە دڵخوازی ئەوان بێت؟

ماوەی سێ رۆژە عادل مەلا ساڵح ئەندامی سەركردایەتی حزبی سۆسیالیست دیموكراتی كوردستان و بەرێوەبەری ناحیەی بەمۆ بەتۆمەتی وەرگرتنی بەرتیل ( رشوە ) راگیراوەو دەستگیركراوەو تا رۆژی 23ی مانگ دەخایەنێت,لە بەرێوەبەرایەتی پۆلیسی گەرمیان. شەرچاوەیەكی ئەمنی لە گەرمیانەوە بە درەو میدیای راگەیاند: ئەو تۆمەتەی كە روبەرووی عادل مەلا ساڵح كراوەتەوە بە پێی مادەی ( 307 ) لە یاسای سزادانی عێراقی كە تایبەتە بەوەرگرتنی بەرتیل ( رشوە) راگیراوە, تۆمەتەكەی دەگەڕێتەوە بۆ ئەو كاتەی بەرێوەبەری ناحیەی ئاوە سپی بووە تۆمەتی ئەوەی لەسەرە كە بەرتیلی لە كۆمپانیایەكی توركی وەرگرتووە. 

درەو میدیا: بەپێی ئەنجامی كۆتایی ئەژماری دەستی هەڵبژاردنەكانی عێراق لە پارێزگای سلێمانی دەنگی تەواوی لیستەكان كەمیكردووە. یەكێتی نیشتیمانی كوردستان بەپێی ئەنجامی ئەلكترۆنی (267,442 ) دەنگی هێنابوو بەڵام لە ئەژماری دەستیدا (259,378 ) دەنگی هێناوە واتا ( 8064 ) دەنگ كەمیكردووە بزوتنەوەی گۆڕان بەپێی ئەنجامی ئەلكترۆنی (156,973 ) دەنگی هێنابوو بەڵام لە ئەژماری دەستیدا (154,947 ) دەنگی هێناوە واتا ( 2026 ) دەنگ كەمیكردووە هێزەكانی تریش بە پێی ئەم خشتەیەی خوارەوە كەمیكردووە 

درەو میدیا:  بەپێی ئەنجامی كۆتایی ئەژماركردنەوەی دەستی دەنگەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق كە لەلایەن کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەوە راگەیەنراوە, هیچ گۆڕانکارییەک لە کەرکوک و پارێزگاکانی هەرێم ڕووی نەداوە. هەولێر 1- پارتی 8 كورسی 2- یەكێتی 2 كورسی 3- نەوەی نوێ 2 كورسی 4- گۆڕان 1 كورسی 5- هاوپەیمانی 1 كورسی  6- كۆمەڵی ئیسلامی 1 كورسی سلێمانی 1-یەكێتی 8 كورسی 2-گۆڕان 4 كورسی 3- نەوەی نوێ 2 كورسی 4- كۆمەڵی ئیسلامی 1 كورسی 5- پارتی 1 كورسی 6- یەكگرتوو 1 كورسی 7-هاوپەیمانی 1 كورسی دهۆك 1- پارتی 10 كورسی 2- یەكگرتوو 1 كورسی 3- هاوپەیمانی رافیدەین 1 كورسی كەركووك 1-یەكێتی 6 كورسی 2-هاوپەیمانی عەرەبی 3 كورسی 3-بەرەی توركمانی 3 كورسی نەینەوا 1-هاوپەیمانی نەسر 7 كورسی 2-پارتی 6 كورسی 3-هاوپەیمانیی نیشتمانی 4 كورسی 3-نەینەوا ناسنامەمانە 3 كورسی 4- هاوپەیمانی فەتح 3 كورسی 5- هاوپەیمانی بڕیاری عێراق 3 كورسی 6- جەماوەری نیشتمانی 2 كورسی 7- رێبازی دیموكراتی 1 كورسی 8- یەكێتی 1 كورسی 9- تەمەدوون 1 كورسی دیالە 1- فەتح 3 كورسی 2- هاوپەیمانی قەرار 3 كورسی 3- هاوپەیمانی نیشتمانی 3 كورسی 4- سائیروون 2 كورسی 5- نەسر 1 كورسی 6- رەوتی حیكمە 1 كورسی 7- یەكێتی 1 كورسی  

( درەو میدیا): بەرێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی لە نوسراوێكدا كەلە 7/8/2018 دەرچووەو ئاراستەی پۆلیسی چەمچەماڵكراوە داوای دەستگیركردنی عەبدوڵای كوێخا موبارەك دەكات.  بەپێی نوسراوەكەی بەرێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی/ جوڵانەوەی تاوان/ تاوان, بە ژمارە ( 18299) لە 17/7/2018 كە بۆ بنكەی پۆلیسی چەمچەماڵ نێردراوە داوای دەستگیركردنی ( عەبدوڵای كوێخا موبارەك) دەكات و نوسراوەكە ئاماژەی بەوەشكردووە باژێروانی مەكۆی چەمچەماڵی بزوتنەوەی گۆڕان, لەبەرئەوەی فەرمانی دەستگیكردنی هەیە, دەستگیری بكەن. پێشتر عەبدوڵای كۆێخا موبارەك لە نوسێنێكدا رەخنەی توندی لە كۆسرەت رەسوڵ عەلی گرتبوو, هەربۆیە ناوبراو لەرێگەی بریكار و پارێزەرەكانیەوە سكاڵای یاسایی تۆماركردووە. عەبدوڵای كوێخا موبارەك كە باژێروانی چەمچەماڵی بزوتنەوەی گۆڕان بوو لە مانگی رابردوودا دەستی لەكاركێشایەوە.  

(درەو میدیا): بەناوبانگترین ئامار كە كرابێت بۆ دیاریكردنی ژمارەی ئەو كەسانەی كە بە زمانێكی دیاریكراو قسە دەكەن بریتیە لە ئامارەكانی كتێبی " راستییەكانی جیهان" كە لەلایەن دەزگای هەواڵگری ئەمریكاوە نوسراوە لەگەڵ كتێبی " ئینكارتا" و " ئیتنۆلۆج". زۆرینەی ئامارەكان كۆكن لەسەر ریزبەندی ئەو 10 زمانەی كە زۆر بەربڵاون لە رووی ژمارەی بەكارهێنەران و ژمارەی دانیشتوان لە جیهاندا و ریزبەندییەكەش بەمشێوەیەیە: 1-    پلەی یەكەم زمانی ئینگلیزیی:  رێژەی ئەو كەسانەی لە جیهاندا قسەی پێدەكەن دەگاتە 25% و ژمارەیان زیاترە لە یەك ملیارۆ و 800 ملیۆن كەس، زمانی فەرمییە لە ژمارەیەك وڵاتانی جیهان و قسەكەرانی خەڵی وڵاتی نیوزەلەندا، ئەمریكا، ئوسترالیان ئینگلتەران زیمبابۆی ، ناوچەی دەریای كاریب، هۆنگ كۆنگ، ئەفریقای باشوور و كەنەدا، جگە لە دانیشتوانی ئەم وڵاتانە چەندین ملیۆن كەسی تر لە جیهاندا قسەی پێدەكەن و زمانی دووەمە لە چەند وڵاتێكدا. 2-    پلەی دووەم زمانی ماندەرین " چینی": رێژەی ئەو كەسانەی قسەی پێدەكەن 18.05% و ژمارەیان لە ملیارێك كەس زیاترە، زمانی فەرمیی چینە كە زۆترین ژمارەی دانیشتوانی هەیە لە جیهاندا و زمانی چینی ئەلف و بێی دیاریكراوی نیە، بەڵكو سیمبوڵی رونكردنەوەیی بەكاردەهێنن و هەر وشەیەك وێنەیەكی تایبەتی هەیە و جگە لە چین لە تایوان و سەنگاپورەش قسەی پێدەكرێت و چەندین زاراوەشی هەیە. 3-    پلەی سێیەم زمانی هیندیی: رێژەی ئەوانەی قسەی پێدەكەن نزیكەی 11.51%ی دانیشتوانی جیهان پێكدەهێنن، زمانی فەرمییە لە هیندستان و دوورگەكانی ڤیجی و لە دەرەوەی هیندستانیش لە نیپاڵ و ئەفریقای باشوور و مۆریشیۆس و یەمەن و ئۆگەندا و هەتا ئەمریكاش قسەی پێدەكرێت. 4-    پلەی چوارەم زمانی عەرەبی: رێژەی قسەكەرانی 6.6%ی دانیشتوانی جیهانە، یەكێكە لە كۆنترین زمانەكانی جیهان،  زۆرینەی دانیشتوانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و باكوری ئەفریقا قسەی پێدەكەن، بە تایبەتی وڵاتە عەرەبییەكان، جگە لەوەش بەهۆی ئەوەی زمانی قورئانە چەندین ملیۆن كەسی تر فێری بوون و بەكاریدەهێنن، لە ساڵی 1974دا وەك شەشەمین زمانی فەرمیی لە نەتەوە یەكگرتووەكان ناسێندرا. 5-    پلەی پێنجەم زمانی ئیسپانیی:  رێژەی قسەپێكەرانی 6.25% ە و ژمارەیان نزیكەی 400 ملیۆن كەسە، لە وڵاتانی ئەمریكای ناوەڕاست و باشوور و ئیسپانیا و كوبا و بەشێك لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا قسەی پێدەكرێت. 6-    پلەی شەشەم زمانی روسیی: رێژەی بەكارهێنەرانی 3.95%ی دانیشتوانی جیهانە و لە وڵاتەكانی یەكێتی سۆڤیەتی پێشوو نیشەجێن، وەك روسیا، بیلا روسیا، كازاخستان، زمانی روسیی یەكێكە لە بەربڵاوترین زمانە سلاڤییەكان و یەكێكە لە زمانە رەسمییەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان و لە وڵاتانی وەك ئۆكرانیان لاتڤیا، ئیستۆنیا و لیتوانیشا بەكاردەهێنرێت، بەڵام زمانی رەسمیی نیە.  7-    پلەی حەوتەم زمانی پرتوگالیی: رێژەی بەكارهێنەرانی دەگاتە 3.26% ی ژمارەی دانیشتوانی جیهان و بەسەر بەرازیل، پرتوگال و ئەنگۆلا و ڤەنزوێلا و مۆزەمبیقدا دابەشبوون. ئەم زمانە لە سەدەی 16ی و شانزەی زاینیداو لەكاتی دەركەوتنی پرتوگال وەك هێزێكی داگیركەر لە هەموو جیهاندا بڵاوبووەوە و لە بەرازیلەوە درێژبوەوە بۆ ماكاو و چین و هیندستان، ئێستا یەكێكە لە زمانە رەسمییەكانی جیهان و گەورەترین زمانیشە لە ئەمریكای باشوور لەرووی ژمارەی بەكارهێنەرانییەوە، زمانی پرتوگالی زمانی رەسمییە لە چەند وڵاتێكی ئەوروپا و لە نۆ وڵاتی جیهاندا زمانی رەسمییە. 8-    پلەی هەشتەم زمانی بەنگالی: رێژەی بەكارهێنەرانی 3.19%ی دانیشتوانی جیهان پێكدەهێنێت و  نزیكەی 120 ملیۆن كەسیان كۆی دانیشتوانی بەنگلادیشە و هەروەها لە ویلایەتی بەنگالی خۆرئاوای هیندستان  بەكاردەهێنرێت و سەر بە زمانە هیندۆ ئارییەكانە وەك هیندیی و ئۆردۆ و سەندیی كە بنچینەیان سانسكریتییە. 9-    پلەی نۆیەم زمانی فەرەنسیی: 30.5%ی دانیشتوانی جیهان قسەی پێدەكەن، لە 32 وڵات زمانی رەسمییە، زۆرینەی ئەوانەی كە وەك زمانی دایك بە فەرەنسیی قسەدەكەن لە فەرەنسا دەژین و ئەوانی تریش بەسەر كەنەدا، سویسران ئەفریقان لۆكسمبۆرگ و مۆناكۆدا دابەشبوون. 10- پلەی دەیەم زمانی ئەڵمانیی: رێژەی قسەكەرانی 2.77%ی دانیشتوانی جیهان پێكدەهێنن، و سەر بە زمانەكانی جەرمانیی خۆرئاوایە و یەكێك لە بەربڵاوترین زمانەكان لە یەكێتی ئەوروپا و لە ئەڵمانیا و نەمسا و بەشێكی سویسرا و بەلجیكا قسەی پێدەكرێت. سەرچاوە: روسیا الیوم  

(درەو میدیا): برێت مەكگۆرك نوێنەری تایبەتی سەرۆكی ئەمریكا لە هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی دژ بە داعش رایدەگەیەنێت دیاریكردنی وادەی هەڵبژاردنەكان پرسێكی تایبەتی ناوخۆیی هەرێمی كوردستانە. مەكگۆرگ لە تویتێكدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر نوسیوێتی:" سەرۆك وەزیران بارزانی راست دەكات، ئێمە روونمانكردەوە كە دیاریكردنی وادەی هەڵبژاردنەكان پرسێكی ناوخۆییە و لە كۆتاییدا سەركردەكانی هەرێمی كوردستان و پەرلەمانەكەی دۆخی هەرێم و عێراق لەبەرچاودەگرن و هەر دەنگۆیەكیش پێچەوانەی ئەوە بێت راست نیە". لە چەند رۆژی رابردوودا بەرپرسانی بەشێك لە حزبەكانی هەرێمی كوردستان رایانگەیاند كە مەكگۆرك داوایكردووە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كە بڕیاری 30 مانگی ئەیلولی داهاتوو بكرێت دوابخرێت و لە كۆنفراسێكی رۆژنامەوانیدا نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم رایگەیاند ئەو هەواڵانە راست نین كە باس لەوەدەكەن مەكگۆرك داوای دواخستنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانی كردووە. https://twitter.com/brett_mcgurk/status/1027216906774896642  

(درەو میدیا): رۆژنامەكانی توركیا رایانگەیاند لێكۆڵینەوەی دادوەریی تایبەت بە هەوڵی كودەتا شكستخواردووەكەی هاوینی 2016 ئاشكرایكردووە كە بەرپرسێكی سەربازیی باڵای ئەمریكا بەناوی " جۆن" لە ئامادەكردنی بەیاننامەی كودەتا شكستخواردووەكەی شەوی 15ی تەمموزی 2016ی توركیاوە تێوەگلاوە. بە گوێرەی میدیاكانی توركیا، دەسەڵاتی دادوەری توركیا لێكۆڵینەوە لەناوی دوو كەس دەكات كە دوای كودەتاكە ئەركەكانیان لە توركیا كۆتاییهاتووە، كە بریتین لە جۆن باس باڵیۆزی پێشووی ئەمریكا لە ئەنكەرە و فەرماندەی پێشووی هێزەكانی ئەمریكا لە بنكەی ئەرنچەرلیك جۆن وۆڵكەر. بە گوێرەی لێكۆڵینەوەكان، بەیاننامەی كودەتاكە كە بۆ یەكەكانی سوپای توركیا نێردراوە لە ئیمەیلی " حسێن عومەر" ەوە نێردراوە، بەڵام بەیاننامەكە 7ی تەمموز ئامادەكراوە، واتە هەفتەیەك پێش كودەتاكە و شەوی 15ی تەمموزی 2016 كەمێك دەستكاریی كراوە. داواكاری گشتی توركیا گەیشتوەتە ئەو ئەنجامەی كە یەكەمین بەیاننامەی كودەتاچییەكان لە ئیمەیلی " حسێن عومەر" ەوە نێردراوە كە لە سێ‌ لاپەڕی وۆرد پێكهاتووە و رۆژی 7ی تەمموزی 2016 ئامادەكراوە و كاتژمێر 22:45 خولەكی شەوی كودەتاكە 15ی تەمموزی هەمان ساڵ كەمێك گۆڕانكاریی تێداكراوە. لێكۆڵینەوەكان جەختیشیدەكەنەوە كە لە خانەی ئامادەكەری بەیاننامەكە ناوی " جۆن" هەیە كە ئاماژە بەوەدەكات بەیاننامە راستەقینەكە لە كۆمپیوتەرێكەوە نوسراوە كە بەكارهێنەرەكەی ناوی " جۆن" ە ، ئەو كۆمپیوتەرەش لەناو سەرۆكایەتی ئەركانی سوپای توركیادا نەدۆزراوەتەوە، ئەوەش ئەوەدەگەیەنێت كە ئەو ئامێرە لە دەرەوەی دامەزراوەی سەربازی توركیادایە. لە ئەنجامی لێكۆڵینەوەی داواكاری گشتی توركیا لە " جۆن" و بەدواداچوون بۆ هەموو ئەو كەسانەی لەو ماوەیەدا لە توركیا ناویان جۆن بووە، دەركەوتووە كە تەنها دوو كەس ئەو ناوەیان هەیە و بریتین لە جۆن باس باڵیۆزی پێشووی ئەمریكا لە توركیا و جۆن وۆڵكەر فەرماندەی پێشووی سوپای ئەمریكا لە ئەنچەرلیك و هەردووكیشیان دوای كودەتا شكستخواردووەكە ئەركەكانیان لە توركیا كۆتایی هاتووە. بە  بۆچوونی داواكاری گشتی توركیا ئەگەری ئەوە هەیە " جۆن وۆڵكەر" بەیاننامەی كودەتاكەی ئامادەكردبێت، بەهۆی ئەوەی كەسێكی سەربازییە.