( دەرەو میدیا): كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق ئەنجامی 103 وێستگەی دەنگدانی لە پێنج پارێزگای عێراق هەڵوەشاندەوە. كۆمسیۆن لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند" ئەنجومەنی كۆمسیاران تەماشای 1436 سكاڵای دەنگدانی گشتی و تایبەت و دەرەوەی كردووە و لەلایەن لیژنە پسپۆرەكانی  ئەنجومەنی كۆمسیارانەوە تاوتوێكران و دەركەوت 33 سكاڵایان سورە، و دوای وردبینیكردنی بڕیاردرا دەنگی 103 وێستگەی دەنگدان لە پارێزگاكانی ئەنبار، نەینەوا، سەلاحەدین، بەغداد و هەولێر هەڵبوەشێنرێتەوە. دەربارەی تانەكانیش كۆمسیۆن رایگەیاند نوسینگەی پارێزگاكان و هەردوو نوسینەگەی كەرخ و رەسافە لە بەغدا تانەی ئەو لایەنانە وەردەگرن كە تانەیان لە بڕیارەكانی ئەنجومەنی كۆمسیاران داوە لە بەردەم دەستەی دادوەری هەڵبژاردنەكان لە دادگای تەمیزی فیدراڵی و بڕیارەكانیش پێویستە جێبەجێبكرێت لەلایەن كۆمسیۆنەوە.

(درەو میدیا): (43) پەرلەمانتار لە (8) فراكسیۆنی پەرلەمانی كوردستان داوا دەكەن پەرلەمان كۆبونەوەیەك بكات بۆ گفتوگۆكردن لەبارەی ساختەكارییەكانی هەڵبژاردن. بەپێی نوسراوێك كە ئەو پەرلەمانتارانە ئاڕاستەی سەرۆكایەتی پەرلەمانیان كردووە و كۆپییەكی دەست (درەو میدیا) كەوتووە، ئەو پەرلەمانتارانە داوا دەكەن" كۆبونەوەی داهاتووی پەرلەمان تایبەت بێت بە گفتوگۆكردن لەسەر كەموكورتییەكانی سیستمی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق و ساختەكاری لە ئەنجامەكانی كە بوەتە هۆكاری نەمانی متمانە و دروستبونی بۆشایی زیاتر لەنێوان لایەنە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان". دەقی نوسراوەكە:  

( درەو میدیا ): بە گوێرەی ئەو ئەنجامانەی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردەنەكانی عێراق بڵاویكردونەتەوە، چەند كاندیدێكی ژن لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقدا بەبێ‌ سیستمی كۆتا سەركەوتوون و كورسی پەرلەمانیان بەدەستهێناوە. ئەو كاندیدانەش ئەمانەن: •    پارێزگای زیقار: هەیفا ئەمین – هاوپەیمانی سائرون زەینەب وەحید – دەوڵەتی یاسا عولا عودە – هاوپەیمانی نەسر •    كەربەلا مەنال حەمید – هاوپەیمانەی نەسر •    بابل مەنال وەهاب – هاوپەیمانی الفتح نەورەس كامل – هاوپەیمانی سائرون •    هەولێر هەدار زبێر ، مەیادە محەمەد : پارتی دیموكراتی كوردستان •    دهۆك ڤیان سەبری ، وەسفیە محەمەد ، دالیا فەرهاد : پارتی دیموكراتی كوردستان •    سلێمانی جوان ئیحسان ، بڵێسە جەبار فەرمان، ئارەزوو محەمەد : یەكێتی نیشتمانی كوردستان •    كەركوك ئەڵماس فازیل ، دیلان غەفور: یەكێتی نیشتمانی كوردستان •    بەغداد ماجدە تەمیمی ، ئەنعام مەزید : هاوپەیمانی سائرون عالیە نسەیف: دەوڵەتی یاسا •    موسەننا ئەشواق كەریم : هاوپەیمانی الفتح  

(درەو میدیا): لە ئەگەری كشانەوەی ( گۆڕان و كۆمەڵ و یەكگرتو و ھاوپەیمانی ) لە پەرلەمانی عێراق و بەشداری نەكردنی كاندیدە دەرچوەكانیان لە خولی چوارەمی پەرلەمانی عێراقدا، كورسیيەكانیان لە پارێزگاكان بە گوێرەی شێوازی سانت لیگۆ بەسەر لایەنەكانی تردا دابەش دەكرێ بەجۆرێك: (7 كورسی گۆڕان كۆمەڵ یەكگرتوو ھاوپەیمانی) لە سلێمانی بەسەر ( یەكێتی و نەوەی نوێ و پارتی)دا دابەش دەكرێ و یەكێتی لە 8 كورسیيەوە دەبێتە ١٣ كورسی و نەوەی نوێ لە 2 كورسیيەوە دەبێتە ٣ كورسی و پارتیش لە یەك كورسیيەوە دەبێتە ٢ كورسی .  هەریەك لە (عومەر عینایەت و بێستون فایەق) ئەندامانی پەرلەمانی كوردستان شیكاریەكیان بۆ ئەگەری بایكۆتی لایەنەكان بۆ پەرلەمانی عێراق كردووە، ئەگەر كاندیدی سەركەوتوو ئامادەی سوێند خواردن نەبێ و نەچێتە دانیشتنەكانی پارلەمان، ئەوا بە رێوشوێنە دیاری كراوە یاساییەكان بەپێی ریزبەندی دەنگەكان كەسێكی تر لە لیستەكەی خۆی لە شوێنی دادەنرێ، ئەگەر كاندیدی سەركەوتوو سوێندی خوارد و بوو بە پارلەمانتار و دواتر پابەند نەبوو یان دەستیلەكاركێشایەوە یان كۆچی دوای كرد، ئەوا دیسان بە ھەمان رێگا كەسێكی تری لیستەكەی جێی دەگرێتەوە بەڵام حاڵەتی بایكۆتی بەكۆمەڵی لیستێك و كشانەوەی تەواوەتی لە خولی ھەڵبژاردنی پەرلەمان حەڵەتێكی تایبەتەو لەدەستورو یاسای ھەڵبژاردن و پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی عێراقیشدا باس نەكراوە، ئەوەی یاسای ھەڵبژاردن چەسپاندویەتی كورسیيەكانی پەرلەمان و ژمارەی كورسی پارێزگاكانە كە لەسەر بنەمای ژمارەی دانیشتوان دانراوە و چەند كەس (دەنگدەر) بەشداری بكات و چەند (لیست) كێبركێ بكەن پێویستە ئەو كورسیيە دیاری كراوانە پڕ بكرێنەوە.

نیاز عه‌بدوڵڵا له‌ دادگای به‌رایی هه‌ولێر یه‌كه‌م دانیشتنی دادگاییكردنی سكاڵا له‌سه‌رتۆماركراو دكتۆر شایان عه‌سكه‌ری به‌ئاماده‌بوونی پارێزه‌ری سكاڵاكار سه‌نگه‌ر باڵه‌كی به‌ڕێوه‌چوو، به‌ڵام له‌سه‌ر داوای سكاڵالێكراو دانیشتنه‌كه‌ بۆ 35 رۆژی تر دواخرا و دادگاییكردنه‌كه‌ش ناڕه‌زایی لێكه‌وته‌وه‌. به‌هۆی تۆماركردنی سكاڵای یاسایی دژ به‌ دكتۆر شایان له‌ لایه‌ن دوو له‌ هێرشكاره‌كانی سه‌ر خۆپیشانده‌رانی مانگی ئازار له‌ هه‌ولێر و داواكردنی بڕی 200 ملیۆن دیناری عێراقی، ئه‌مڕۆ 21ی ئایار یه‌كه‌م دانیشتنی دادگاییكردنه‌كه به‌ڕێوه‌چوو كه‌ تایبه‌ت بوو به‌ سكاڵای سه‌نگه‌ر باڵه‌كی یه‌كیك له‌ ده‌ستدرێژیكاره‌كانی سه‌ر دكتۆر شایان له‌ خۆپیشاندانه‌كان، به‌ڵام له‌ ماوه‌ی دانیشتنه‌كدا له‌سه‌ر داوای سكاڵالێكراو دانیشتنه‌كه‌ بۆ 25ی حوزه‌یران واتا 35 رۆژی تر دواخرا.  دكتۆر شایان به‌ (دره‌و میدیا)ی وت "داوای دواخستنی دانیشتنه‌كه‌م كرد چونكه‌ وه‌كاله‌تم بۆ هیچ پارێزه‌رێك نه‌كردبۆوه‌ و پارێزه‌رم نه‌بوو، بۆیه‌ به‌ بڕیاری دادوه‌ر دانیشتنه‌كه‌‌ بۆ 25ی حوزه‌یران دواخرا".  له‌باره‌ی به‌ڕێوه‌چوونی دانیشتنی یه‌كه‌می سكاڵای دووه‌م كه‌ له‌لایه‌ن هێرشكار ناسح مه‌حمود تۆماركراوه‌، وتی "بڕیاره‌ 1ی ته‌ممووز دانیشتنه‌كه‌ به‌ڕێوه‌ بچێت".  رۆژی 25ی ئازاری 2018 به‌هۆی بڵاوكردنه‌وه‌ی گرته‌ ڤیدیۆیه‌كه‌وه‌ له‌ژماره‌ی تایبه‌تی خۆی له‌ تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی فه‌یسبوك، دكتۆر شایان عه‌سكه‌ری به‌ڵگه‌ی چه‌ك هه‌ڵگرتن و ده‌ستدریژی دوو له‌هێزه‌ ئه‌منییه‌ جل مه‌ده‌نییه‌كانی بڵاوكرده‌وه‌ كه‌ ده‌ستدرێژی و رێگرییان كردبووه‌ سه‌ر ناوبراو، بڵاوكردنه‌وه‌ی ڤیدیۆكه‌ به‌دوای خۆیدا كاردانه‌وه‌ی میدیایی و رێكخراوه‌كانی كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نی دژ به‌و دوو كه‌سه‌ جل مه‌ده‌نییه‌ دروستكرد. به‌ڵام رۆژی 17ی ئایار پێڕاگه‌یاندنی ئاماده‌بوون له‌به‌رده‌م دادگای به‌رایی به‌هۆی بوونی دوو سكاڵای یاسایی ده‌گه‌یه‌ندرێته‌ شوینی كاری دكتۆر شایان عه‌سكه‌ری له‌ نه‌خۆشخانه‌ی نانه‌كه‌لی هه‌ولێر، كه‌ له‌ سكاڵاكاندا به‌ تۆمه‌تی ناوزڕاندن هه‌ر یه‌ك له‌ سه‌نگه‌ر باڵه‌كی و ناسح مه‌حمود داوای قه‌ره‌بووی ماددی به‌ بڕی 100 ملیۆن دینار واتا 200 ملیۆن دینار بۆ هه‌ردووكیان ده‌كه‌ن. ئه‌مڕۆ دژ به‌ به‌ڕێوه‌چوونی پرۆسه‌ی دادگاییكردنی دكتۆر شایان له‌ شاری هه‌ولێر، ئه‌نجوومه‌نی مامۆستایانی ناڕازی دژ به‌ تۆماركردنی سكاڵاكان و به‌ڕێوه‌چوونی پرۆسه‌ی دادگاییكردنه‌كه‌ رایانگه‌یاند "له‌بری ئه‌وه‌ی داوای لێبوردن له‌ دكتۆره‌ شایان بكه‌ن كه‌ رۆژانه‌ تیماری نه‌خۆشانی شێرپه‌نجه‌ ده‌كات له‌ نه‌خۆشخانه‌ی نانه‌كه‌لی شاری هه‌ولێر هه‌ستاون سكاڵایان له‌سه‌ر تۆماركردووه‌". ئه‌نجوومه‌نی مامۆستایان پێیان وایه‌ "ئه‌م دادگاییه‌ نادادگه‌رانه‌یه‌ و جۆرێكه‌ له‌ سزای كه‌سانی ئازادیخواز و به‌توندی ئیدانه‌ی ده‌كه‌ین و داوا له‌ دادوه‌ره‌ به‌ڕێزه‌كان ده‌كه‌ین سه‌ربه‌خۆیی خۆیان و دادگا بپارێزن". له‌ كاردانه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تییه‌كانی سكاڵاكانی دژ به‌و پزیشكه‌ پسپۆڕه‌ی نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌ له‌ نه‌خۆشخانه‌ی نانه‌كه‌لی هه‌ولێر، 639 پزیشكی ژن له‌ گرووپی خانمه‌ پزیشكه‌كانی كوردستان ئه‌مڕۆ 21ی ئایار به‌یاننامه‌یه‌كی ناڕه‌زاییان بڵاوكرده‌وه‌ و پشتیوانی ته‌واوی خۆیان بۆ ناوبراو راگه‌یاند و وتیان "به‌ تووندی ریسوای ئه‌م كاره‌ دزێوه‌ ده‌كه‌ین و داوا نه‌ك له‌ داموده‌زگا یاسایی و شه‌رعییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان ده‌كه‌ین، به‌ڵكو داوا له‌ هه‌موو ده‌نگێكی ئازادیخواز و له‌ناو هه‌موو لایه‌نه‌ سیاسییه‌كان ده‌كه‌ین دژی ئه‌م كاره‌ ناشرینه‌ هه‌ڵوێست وه‌ربگرن و له‌ رێگه‌ی خۆیانه‌وه‌ فشار بخه‌نه‌ سه‌ر دادگا بۆ ده‌ستبه‌جێ راگرتنی ئه‌م سكاڵا نابه‌جێیه‌". گرووپی خانمه‌ پزیشكه‌كان ئومێدیان به‌ دادگا هه‌یه‌ و وتوویانه‌ "ئێمه‌ ئومێدی گه‌وره‌مان به‌ دادگا و داموده‌زگا یاساییه‌كانی حكومه‌تی هه‌رێم هه‌یه‌ كه‌ نه‌چێته‌ ژێرباری ئه‌م گه‌مه‌ ناشرینه‌وه‌". پێشتر دكتۆر شایان عه‌سكه‌ری به‌ (دره‌و میدیا)ی راگه‌یاند "خۆپیشاندانی مه‌ده‌نیم كردووه،‌ نه‌چه‌كی سووك یان قورسم پی نه‌بووه‌ و هه‌تا جنێویشم نه‌داوه‌ و هیچ سووكایه‌تییه‌كم به‌ كه‌س نه‌كردووه‌ ئێستا له‌سه‌رچی من سزا بدرێم نازانم، ناشزانم ئه‌وان مه‌به‌ستیان شه‌خسی خۆمه‌ یان ده‌یانه‌وێت خه‌ڵكی تر له‌ رێگای منه‌وه‌ بترسێنن". وتیشی "ده‌چمه‌ به‌رده‌م دادگا و تا دوا رێكاری یاسایی به‌رگری له‌ مافی ره‌وای خۆم ده‌كه‌م".

راپۆرتی شیكاری: محەمەد رەئوف  " مێژوو خۆی دووبارە ئەكاتەوە" ئەمە ئەو قسە باوەیە كە بەشێك لە هاوڵاتیان باوەڕیان پێیەتی و بەشێكیش رەتی دەكەنەوە بەڵام رەنگە بۆ پرۆسەكانی هەڵبژاردن لە هەرێمی كوردستان قسەیەكی درووست بێت، ئەگەر بەراوردێك بكرێت لە نێوان یەكەم پۆسەی هەڵبژاردن لە كوردستان ( 1992 ) و دوایین پرۆسەی هەڵبژاردن ( 2018 ) . خاڵی كۆكرەرەوەی نێوان یەكەم هەڵبژاردن و دوایین هەڵبژاردن لە كوردستان یەك وشەیە ئەویش ( ساختەكاری) كە بۆتە مۆتەكە بەسەر هەموو پرۆسەكانی هەڵبژاردن لە نێوان ئەو دوو مێژووەدا، بە فۆرم و شێوازی جیاوازەوە. لە یەكەم پرۆسەی هەڵبژاردندا دەنگی دووبارەو ناسنامەی ساختەو بەزۆر دەنگ پێگۆڕین و پركردنی سندوقەكان سیمای یەكەم پرۆسەی هەڵبژاردن بوو، بە نمونە لە پارێزگای دهۆك ( 178 هەزار ) كەس مافی دەنگدانی هەبووە بەڵام ( 198 هەزار)  كەس دەنگیدا بەرێژەی ( 111%)، ئەم رێژی لە 111% یە جارێكی تریش لە پرۆسەی ریفراندۆمی 2017 دووبارە بووەوە. بەڵام لە دوایین پرۆسەی هەڵبژاردندا لە 2018 پێشكەوتنی ئامێرەكانی دەنگدان تیایدا، سیمای ساختەكاری گۆڕی لە دەنگی مردوو دوبارەو سندوقپڕكردنەوە بۆ ساختەكاری ئەلكترۆنی كە لەم پرۆسەیەدا هێزەكان ئاماژەی بۆ دەكەن. یەكەم/ ساختەكاریی لە هەڵبژاردنەكانی كوردستاندا پرۆسەی هەڵبژاردن، وەك پایەیەكی گرنگی دیموكراسی لە وڵاتە تازە پێگەیشتووەكاندا، بەڵام بەردەوام لەو كۆمەڵگایانەدا حیزبی حاكم، یاخود هێزە دەستڕۆیشتووەكان لە رێی ساختەكاریی و تەزویرەوە دەنگی هاوڵاتیان لەبەرژەوەندی خۆیان ساختە دەكەن، لە هەرێمی كوردستانیش پرسی تەزویر و ساختەكاریی لە هەڵبژاردنەكاندا بووەتە پرسێكی جیدیی و كاریگەری لەسەر پرۆسەی هەڵبژاردن و نەخشەی سیاسی هێزەكان لە هەرێمی كوردستان و عێراق دروستكردووە، ئەگەرچی پرۆسەی هەڵبژاردن لە كوردستاندا بۆ ساڵی 1992 دەگەڕێتەوە، بەڵام لە عێراقدا تەزویر و ساختەكاری مێژوویەكی درێژی هەیە (لە یەكەم پرۆسەی هەڵبژاردندا كەلە ساڵی 1923 ئەنجامدرا بەریتانییەكان لە بەرژەوەندی پێكهاتەی سوننە تەزویر و ساختەكارییانكرد، بەو پێیەی لە عێراقدا پێكهاتەی شیعە زیاتربوون و بەریتانییەكانیش لەگەڵ سەرخستنی پێكهاتەی سوننە بوون، دواتریش لە هەڵبژاردنی 1933دا جەودەت روكابی سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی عێراق لە بەرژەوەندی خۆی تەزویریكرد، هاوكات جەمیل مەدفەعی لە هەڵبژاردنی 1937 و نوری سەعید لە هەڵبژاردنی 1939 لەبەرژەوەندی خۆیان تەزویریانكرد).  لە هەڵبژاردنە سەرەتاییەكانی عێراقدا، كارەكتەرە سیاسییەكان هێزی سەربازیی و ناوخۆییان لەو بوارەدا بەكارهێناوە، لەبەرئەوەی لەو سەردەمەدا وەزارەتی ناوخۆ سەرپەرشتی هەڵبژاردنەكانی دەكرد و هەرئەویش سندوقەكانی هەڵبژاردنی دەگواستەوە، لەو ساتەشدا هەڵبژاردن چەند رۆژێكی دەخایاند و هیچ جۆرە چاودێرییەكی ناوخۆیی و نێودەوڵەتیش نەبووە، بۆیە تەزویر و ساختەكاریی بووە نەریتێكی باوی پارت و كەسایەتییە دەسەڵاتدارەكان و لە سەرجەم هەڵبژاردنەكانی عێراقدا لەبەرژەوەندی حیزبی حاكم و دەسەڵاتدار ساختەكاریی كراوە و كاریگەریی گەورەشی لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردنەكان هەبووە. دووەم/ ساختەكاریی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی 1992 دەگۆڕێت ئەزموونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە هەرێمی كوردستان بۆ یەكەمجار لە ساڵی 1992 كراوە و ئەزمو‌ونێكی تا ئاستێك سەركەوتوو نەبوو، چ لە رووی بوونی ساختەكاریی زۆرەوە، چ لە رووی ئەوەی سندووقەكانی هەڵبژاردن، لەبری ئەوەی ببێتە ناوەندی یەكلاكردنەوەی كێشە و قەیرانەكان، بووە هۆی لێكدابرانی هێز و لایەنەكان، لە یەكەم هەڵبژاردندا، كە بڕیاربوو لە 17/5/1992 بەڕێوەبچێت، دوو رۆژ دواخرا لەو كاتەدا وترا مەرەكەبی هەڵبژاردنەكان لەلایەن هێزێكەوە ساختەكراوە و مەرەكەبی خراپ هێنراوە بۆیە هەڵبژاردن دواخرا. بەپێی ئەو نامە و راگەیەنراو و بەڵگەنامانەی بڵاوكراونەتەوە، لە هەڵبژاردنی 19/5/1992دا بە جۆرەها شێوە ساختەكاریی و تەزویر لەلایەن هێز و لایەنەكانەوە كراوە، لەگەڵ ئەوەی بەپێی پێوەرە نێودەوڵەتییەكان لێكۆڵینەوە لەهەر بنكە و ناوەندێكی دەنگداندا دەكرێت، كە رێژەی دەنگدان تێیدا لە (85%) زیاتر بێت، (هەر وێستگەیەكی دەنگدان رێژەی دەنگدانی (85%) زیاتر بوو دەچێتە تەحقیق... جگە لەمە لە هەر ناوچەیەك رێژەی دەنگی (85%) زیاتر بێت دەچێتە تەحقیق، كە ئەمانە پێوەری نێودەوڵەتین). بەڵام بەپێی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان، كە لەلایەن لیژنەی باڵای هەڵبژاردنەكانەوە راگەیەنرا، لە پارێزگای دهۆك، كە (178000) كەس مافی دەنگدانیان هەبووە، بەڵام لەو پارێزگایە (198352) دەنگیانداوە، واتا رێژەی دەنگدان (111.4%) بەو پێیەش ئەگەر رێژەی دەنگدان، كە لە سلێمانی (77.6%) ئاسایی بو‌وە و بەپێی ستانداردی نێودەوڵەتی، ئەگەر رێژەی دەنگدان لە پارێزگای دهۆك (100%)یش ئەژمار بكرێت ئەوا (20352) دەنگ زیاد دراوە و ساختەكارییەكە رێژەكەی دەكاتە (11.4%)، هەرچەندە بەپێی پاشكۆی وتارێكی نەوشیروان مستەفا ئەمین بەناوی (حیزب و حوكم: ئەزمو‌ونی كوردستان) ئاماژە بەوە دەكات، كە رێژەی دەنگدان لە پارێزگای دهۆك (124%) بووە بەو پێیەی ئەگەر لەو پارێزگایە لە (100%)ی دەنگدەران دەنگیان دابێت ئەوا نزیكەی (45000) زیاتر دەنگیانداوە بەو پێیەی ئەو پارێزگایە (223000) دەنگیانداوە). بەوپێیەش ئەو تەزویرەیكراوە، ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی گۆڕی، چونكە لە هەڵبژاردنەكەدا پارتی دیموكراتی كوردستان (437879) دەنگی بەدەستهێنا بەڕێژەی (45.05%) و یەكێتی نیشتیمانی كوردستان (423833) دەنگی بەدەستهێنا بەڕێژەی (43.6%) ئەگەر ئەو رێژە دەنگە زیادەیەی دهۆكی لێدەركرێت (20352) دەنگی زیاد لە (100%) ی دەنگدانە ئەوا دەنگی پارتی دەبێتە (437879 - 20352 = 417527) دەنگ بەو پێیەش كۆی گشتیی دەنگدان دەبێتە (951601) واتا یەكێتی نیشتیمانی كوردستان دەبێتە هێزی یەكەم و رێژەی دەنگەكانی دەبێتە (44.5%) و پارتی دیموكراتی كوردستانیش رێژەی دەنگەكانی دەبێتە (43.9%) و هێزی دووەمی كوردستان.  هاوكات بەپێی زۆرێك لە سكاڵا و نامە و بروسكەی لایەنە سیاسییەكان، باس لە دەستتێوەردان و دەنگیدانی دووبارە دەكەن، لەگەڵ ئەوەی لیژنەی باڵای هەڵبژاردن هۆشیاریدا لە بەسزاگەیاندنی هەر كەسێك كە هەوڵی ساختەكاریی بدات، دوای جیاكردنەوەی دەنگەكان بۆ دەستەی باڵای هەڵبژاردنەكان دەركەوت، كە لە هەردوو بنكەی (17) لە دهۆك و بنكەی (6) لە هەولێردا ساختەكاریی كراوە، بەو پێەی لە بنكەی (17)ی دهۆك (قوتابخانەی پێشكەفتن) ژمارەی دەنگەكانی ئەو بنكەیە بە (7994) دەنگ ئەژمار كراوە، بەڵام دوای بژاردنەوەیان دەركەوت دەنگی ئەو بنكەیە تەنها (1994) واتا (6000) دەنگ لەو بنكەیە زیاد ئەژماركرابوو، بۆیە لەو بنكەیەدا (6000) دەنگی پارتی دیموكراتی كوردستان سڕایەوە، بەوپێیەی بۆ لیژنەی باڵا دەركەوت لەو بنكەیەدا ساختەكاریی كراوە. لە بنكەی (6) ی هەولێریش، دوای ئەوەی بۆ دەستەی باڵا دەركەوت كە ساختەكاریی لەو بنكەیەدا كراوە و لە جارێك زیاتر دەنگدراوە، بۆیە دەنگی ئەو بنكەیە رەتكرایەوە بەو پێیەش (3540) دەنگی پارتی سڕایەوە لەگەڵ (15) دەنگی سۆسیالست و (1) دەنگی پارتی گەل و (17) دەنگی شیوعی و (18) دەنگی ئیسلامیی و (151) دەنگی یەكێتی، بەمەش كاریگەری بەسەر ئەنجامە كۆتاییەكانی هەڵبژاردندا هات دەنگەكانی یەكێتی بووە (423682) و تا (423833 – 4151 = 423682) دەنگەكانی پارتیش بووە (428339) بەوپێیەی (437879 – 69540 = 428339 ) بەم پێیە رێژەی دەنگەكان بووە پەنجا بە پەنجا بۆ هەردوو حیزبە سەرەكییەكە). هەوڵی دەرهێنانی هەزاران ناسنامە دراوە لەبەرژەوەندی لایەنەكان بۆئەوەی كاریگەری لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردن دروست بكرێت، بۆ نمو‌ونە لە بروسكەیەكدا كە لە رۆژی 18/5/1992 بۆ ئەمیر حەوێزی سەرۆكی دەستەی باڵای هەڵبژاردنەكانی ناردووە، جەلال تاڵەبانی، سكرتێری یەكێتی ئاماژەی بە چەندین ساختەكاریی و فێڵ كردووە، لە بروسكەكەدا ئاماژەی بەوەداوە، كە پارتی 1000 كەسی خۆی هێناوەتەوە لە ئێرانەوە كەچی دەنگدان بۆ ئەوان دواخراوە بە بڕیاری سەركردایەتی. لە بەیاننامەیەكیشدا، كە لە 19 /5/1992 بڵاوكراوەتەوە و لەبەشەكانی پێشتردا خستو‌ومانەتە روو، د. مەحمود عوسمان ئاماژە بەوە دەكات، كە ساختەكاریی زۆر كراوە و بەهۆی ئەوەی مەرەكەبەكە بە ئاسانی لێكراوەتەوە بەچەندین جۆری ناسنامە دەنگدراوە و كەسی وا هەبووە (10) جار دەنگیداوە، پێشیوایە ساختەكاریی زۆر كراوە، بۆیە هەڵبژاردنێكی بێگەرد و نەزاهەت نەبووە و زیانی بە قۆناغی دیموكراتی و پەرلەمانی گەلی كورد گەیاندووە. لە بەیاننامەی سەرجەم حیزبەكاندا ئاماژە بە نیگەرانی كراوە سەبارەت بە ساختەكاریی زۆری هەڵبژاردنەكان و بێگەرد نەبوونیان، لە بەیاننامەیەكی هاوبەشدا هەریەك لە حیزبەكانی (حسك، پاسۆك، حیزبی شیوعی، پارتی گەل، پ.د.ك) هاتووە، كە ئەم هەڵبژاردنە بە شێوەیەكی گشتی ناڕێك و ناپوختە لەبەر چەند دەستتێوەردانێك و چەند هەڵەیەكی تەكنیكی، كە بوونە هۆی دروستكردنی كەش و هەوای تەزویر و لادان لە یاسای هەڵبژاردن چ بەهۆی خۆفەرزكردن و بەسەر جەماوەر و چ بەهۆی فڕۆفێڵی نابەجێیانە). سێیەم/ ساختەكاریی لە هەڵبژاردنەكانی 2005دا ساختەكاریی و پێشێلكاریی لە هەڵبژاردنەكانەكانی هەرێمی كوردستان لە 2005 دا كراوە و ئەویش بەپێی بەلًگەنامەكانی بەرپرسانی هەردوولا، لە بڵاوكردنەوەی كۆمەڵێك بەڵگەنامەدا بەناوی (پرۆسەی پێكهێنانی سەرۆكایەتی هەرێم)، كە نەوشیروان مستەفا لە 8/7/2013 دا بڵاویكردەوە، بەرپرسە باڵاكانی هەردوولا بە روونی ئاماژە بە بوونی ساختەكاریی دەكەن، لە بڵاوكراوەكانی نەوشیروان مستەفا هاتووە: كە بەهۆی تەزویرەوە لە هەڵبژاردنەكانی 2005 دا لە قەزای سۆران كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان هەندێك لە سندووقەكانی ئەو قەزایەی پوچەڵكردەوە و مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكارتی كوردستان نامەیەكی ناڕەزایی بۆ حسێن هنداوی سەرۆكی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان نارد.  هەر لە بڵاوكراوەكەدا، نەوشیروان مستەفا ئاماژەی بەوەكردووە، لەبەرئەوەی یەكێتی (20 هەزار) دەنگی زیاتر لە پارتی هاوپەیمانەكانی هێنا، مەسعود بارزانی ئەمەی بە تەزویر لەقەڵەمدا، هەربۆیە لە نامەیەكدا بۆ جەلال تاڵەبانی، سكرتێری یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لە رۆژی 1/2/2005 دا تیایدا ئاماژە بە چەند خاڵێك دەكات، لە خاڵە سلبییەكاندا باس لە كۆمەڵێك رێگری دەكات لەوانە بارزانی گلەیی دەكات و دەنوسێت لەسەر سندووقەكان رێگە نەدراوە ئەوانەی نەخوێندەوارن بە كەسی نزیكی خۆیان رەئی خۆیان بنووسن، بەڵكو كادیرەكانی سەر سندوقەكانی بە كەیفی خۆیان نو‌وسیویان، بەڵام لە خاڵی شەشەمدا بەروونی باسی تەزویر و خروقات دەكات و دەنو‌وسێت (هەندێك خروقات یەكجار زۆر زەقن و پینە ناكرێن وەك ژمارەی زیادی دەنگ، كە بە دەها هەزار زیاترە لەوەی كە تۆمار كراوە و مەعلوم بووە پێشتر ئەو شوێنە ژمارەی دەنگدەری چەندە). بارزانی لە نامەكەدا ئاماژە بەوەش دەكات كە ناكرێت ئەو تەزویرە زۆرانەی كراون لە هەرلایەك قبوڵ بكرێن و ئەمانە ببنە ئەساس بۆ ئاییندە، بۆیە پێویستە لیژنەیەك لێكۆڵینەوە لەو تەزویرانە بكات كە ژمارەی دەنگدەر زیادكراوە. بەڵام لە نامەكەی بارزانیدا دەركەوێت، كە هەردوولا واتا یەكێتی و پارتی هەریەكە و خروقات و تەزویری بۆ بەرژەوەندی حیزبی خۆیان كردووە، چونكە لە خاڵی پێنجەمی نامەكەیدا بۆ تاڵەبانی، بارزانی نو‌وسیویەتی (شكایەتی یەكجار زۆر لەسەر رەفتاری برادەرانی یەكێتی پێمانگەیشتووە بێگومان رەنگە هەمان شكایەت لەسەر پارتیش بەدەست جەنابت گەیشتبن)..(بڕوانە پاشكۆی ژمارە 15 نامەكەی بارزانی بۆ تاڵەبانی).  چوارەم/ ساختەكاریی لە هەڵبژاردنی 2010 لە هەڵبژاردنەكانی 25 / 7/ 2009دا هێز و لایەنە سیاسییەكان و چاودێرانی نێودەوڵەتیی تێبینیی و سەرنجی زۆریان لەسەر هەڵبژاردنەكان هەبوو، قاسم عەبودی، ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان، رایگەیاند: بەهۆی بوونی سكاڵا لەسەر ژمارەیەكی زۆری وێستگەكانی دەنگدان و دواتر خوێندنەوە و هەڵسەنگاندنی سكاڵان بڕیارماندا بە رەتكردنەوەی دەنگی (40) وێستگەی هەڵبژاردن. حەمدیە حوسێنی، ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان، لە كاتی راگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی 2009 لە بەرواری 7/8/2009 رایگەیاند، نزیكەی (700) سكاڵا تۆماركراون، كە (42)یان سكاڵای سوورن و سكاڵا لەسەر نزیكەی (300) وێستگەی دەنگدان تۆماركراوە.  سەبارەت بە تێڕوانینی رۆژنامەنووسان و چاودێرانی نێودەوڵەتیش، گۆڤاری ئیكۆنۆمیستی بەریتانیا لە راپۆرتێكی بڵاویكردەوە، لە هەڵبژاردنی پەرلەمان و سەرۆكی هەرێمدا ساختەكاریی لە ناوچەی ژێر دەسەڵاتی پارتی زۆر كراوە و هەندێك كەس پتر لە 20 جار دەنگیانداوە. پێنجەم/ ساختەكاریی لە هەڵبژاردنی 2014 زۆرێك لە پرۆسەكانی هەڵبژاردن لەهەرێمی كوردستان، بۆتە هۆی جێگەی گومانی چاودێران و بەشێك لەلایەنە سیاسییەكان، لە 30/4/2014دا، هەرێمی كوردستان و عێراق دوو هەڵبژاردنی بەخۆوە بینی، ئەوانیش( هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان) زۆرترین گومان و نیگەرانی بەشێك لەلایەن لە تەزویر و ساختەكاری بوو لە ئەنجومەنی پارێزگاكان و هەوڵدان بۆ گۆڕینی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان. ئەو گومانانە بەتایبەتی لە شوێنی كۆكردنەوە و جیاكردنەوەی دەنگەكان بوو لە ( ئەلبیسەكەی ) شاری سلێمانی بوو، هەریەك لە ( بزووتنەوەی گۆڕان، یەكگرتووی ئیسلامیی كوردستان، كۆمەڵی ئیسلامیی كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستان) لە شاری سلێمانی لە 3/4/2014 دا، راگەیەنراوێكی هاوبەش بڵاودەكەنەوە، لەسەر مەترسیی ساختەكاری لە هەڵبژاردن، لە راگەیەنراوەكەیاندا، داوا لە هەموو لایەنە پەیوەندیدارەكان دەكەن، وشیارانە مامەڵە بكەن و رێگربن لە دەستتێوەردانی هەندێ لایەنی حیزبی و سەربازی كە لێرەولەوێ لە دەوروبەری بنكەكانی دەنگداندا لە دەرەوەی رێنماییەكانی كۆمسیۆن كار دەكەن و لە هەوڵدان بۆ ساختەكردن. لە راگەیەنراوەكەدا هاتووە: "هەوڵێكێك لە ئارادایە بۆ ساختەكردن، كە لە چەندین شوێن رێی لێگیراوە، داواكارین لە بریكارەكانمان لەسەر سندووقەكانی دەنگدان، چاودێرە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەكان، رۆڵیان هەبێت لە چاودێریكردنی پرۆسەكە بە گشتی و بە تایبەتی لە كاتی ژماردنی دەنگەكان و گواستنەوەیان بۆ بنكەكانی جیاكردنەوە و ژماردنی دەنگەكان، بە مەبەستی مسۆگەركردنی هەڵبژاردنێكی پاك و بێگەرد". لە راگەیەنراوەكەدا، چوار لایەنەكە هۆشداری دەدەن، "بۆ هەموو ئەوانەی كە ساختەكاری دەكەن، یان بەشداریی تێدا دەكەن، یان ئاسانكاریی بۆ دەكەن و هەموو كەموكورتیی پرۆسەكە دەخەینە ئەستۆی بەڕێوەبەری ئۆفیسی سلێمانی كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان، چونكە ئێمە ماوەیەك پێش ئێستا كۆمیسیۆنمان ئاگاداركردووەتەوە و پێمانوایە بەڕێوبەری لقی سلێمانی لە ئاستی ئەم بەرپرسیاریەتییەدا نەبووە".  گومانی لایەنەكان بۆ دەستكاریكردنی دەنگی لایەنەكان لە بنكەی جیاكردنەوەی دەنگەكان لە ئەلبیسەكە زیاتر دەبێت، گوتەبێژی هەڵبژاردنەكانی كۆمەڵی ئیسلامی لە سلێمانی دەڵێ زیاتر لە 2 هەزار دەنگمان لە سلێمانی كەمكراوەتەوە بۆ لایەنێكی سیاسی، "فۆرمی 902 دەستكاریكراوە و بەو دەستكارییەش ئەنجامەكان گۆڕاون، هەروەك چۆن بەشێك لە ساختەكارییەكانیش لە كاتی هەڵبژاردندا كراون، بۆیە 2 سكاڵامان تۆماركردووە، یەكێك لە سلێمانی و یەكێكیش لە هەولێر، بەچەند شێوەیەك بەڵگەمان پێشكەشكردووە و بەڵگەكانی ئێمە و گۆڕان و یەكگرتوو و پارتی هەمووی لەیەك ناچێ". بەپێی ئەو بەڵگانەی لەلایەن ژووری هەڵبژاردنی بزووتنەوەی گۆڕانەوە خراونەتە روو، دوای ئەوەی بزووتنەوەكە بەدواداچوونی بۆ ئەنجامی دەنگەكان و CDیەكانی كۆمیسیۆن و فۆرمی 902 كردووە، بۆی دەركەوتووە، لەو( 3 هەزار و 256 )وێستگەیەی پارێزگای سلێمانی لە 133 وێستگەدا "ساختەكاری گەورە" كراوە، بەشێوەیەك لەو وێستگانەدا زیاتر لە 14 هەزار دەنگیان كەمكراوەتەوە، هەر بەپێی بەڵگەكانی ژووری هەڵبژاردنی گۆڕان، ( 14 هەزار و 678 )دەنگی گۆڕان براون بۆ یەكێتی و بەو دەنگانەشەوە كە لە 4 لایەنەكەی دیكەوە براون بۆ یەكێتی دەگاتە( 19 هەزار و 968 )دەنگ.  رێكخراوەكانی چاودێری هەڵبژاردنەكانیش ئاماژە بە چەندین پێشێلكاری و ساختەكاری دەكەن لە هەڵبژاردنەكانی 3/4/2014، تۆری‌ سپی‌ بۆ چاودێری هەڵبژاردن، كە ئەركیان چاودێریكردنی هەڵبژاردنەكانبووە  لە شاری‌ هەولێر راپۆرتی لەسەر هەڵبژاردنەكانی (30ی نیسان) بڵاودەكاتەوە و رایدەگەیەنێت، "چەندین پێشێلكاری ئەنجامدراوە". بەرپرسی رێكخراوی ئەجیالی سەلامی چاودێری هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق و ئەنجومەنی پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان رایگەیاندووە:"رێكخراوەكەمان ٧ هەزار و ٣٦ حاڵەتی دەنگدانی بەكۆمەڵی لە پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان تۆماركردووە، جگە لە ٩٣٦ حاڵەتی لەكاركەوتنی ئامێری خوێندنەوەی كارتی ئەلیكترۆنی و پەنجە مۆر و ٣٧ حاڵەتی توندوتیژی پەیوەست بە هەڵبژاردنەوە". ئەمە سەرەڕای پێشێلكاری و ساختەكاری زۆر لە دەنگدانی تایبەتدا كراوە، بەوپێیەی زۆرینەی هێزە ئەمنیەكان بەسەر حیزبە باڵادەستەكاندا دابەشبوون، چاودێرانی هەڵبژاردنەكان رایدەگەیەنن، كە هەوڵی سەرپێچی‌ و "ساختەكاری" لە هەولێر و دهۆك زۆر رێكخراوە و ئەگەر وا بڕوات گومانیان هەیە لە كاتژمێرەكانی كۆتایی دەنگداندا سەرپێچییەكان روو لەزیادبوون بكات، رێكخراوی تەمووز، كە یەكێكە لەو رێكخراوانەی كۆمەڵگەی مەدەنی چاودێری هەڵبژاردن دەكات، لە رپۆرتی یەكەمی خۆیدا لە نیوەرۆی 30/4/2014 بڵاویكردۆتەوە:" بێسەروبەرەیی هەیە لەدەنگدانی تایبەت لە هەولێر، ئامێری خوێندنەوەی كارتی ئەلیكترۆنی دەنگدان زیاد لەجارێك وەستاوە".  شەشەم/ ساختەكاری لە رووی یاساییەوە ساختەكاری، چ لە پرۆسەی هەڵبژاردن و چ لە بوارەكانی دیكەی ژیاندا لە رووی شەرعیی و یاساییەوە، رێگە پێنەدراوە، تەزویر، كە دەستتێوەردانی نایاساییە بەمەبەستی گۆڕینی ئاكامەكانی هەڵبژاردن لە رێگەی مادیی یان مەعنەوییە، راستەوخۆ كاریگەری لەسەر ئاكامەكانی هەڵبژاردن دەكات و شەرعیەتی هەڵبژاردن لەدەستدەدات، لە ماددەی (٢٨٦)ی یاسای سزادانی عێراق ژمارە ١١١ ساڵی ١٩٦٩دا هاتووە، (تزویر هو تغیر الحقیقە بقصد الغش، او ای محرر اخری باحدی الگرق المادیە والمعنویە التی بینها القانون من شانه احداپ الچرر بالمصلحە العامە او بشخص من الاشخاص).  بەو پێیەی تەزویر گۆڕینی رووی راستییەكان و زیان بە بەرژەوەندی گشتیی دەگەیەنێت، لەبەرئەوەی بە تاوان ئەژمار دەكرێت، ئەمە لە كاتێكدایە كە غەشكردن لە ئاینی ئیسلامیشدا بە تاوان و بێبەریكردن لە ئیسلام ناوبراوە، پێغەمبەری خوا محەمەد (د.خ) دەفەرموێتك (من غشنا فلیس منا) ئەو كەسەی غەش بكات لە ئێمە نییە، واتا كەسێك تەزویر بكات بێبەری دەكرێت لە ئیسلام. لە یاسای سزادانی عێراقیدا تەزویر بە (جریمە) تاوان ئەژماركراوە و بەپێی ماددەی (٢٨٩) لە یاسای سزادانی عێراقی ئەو كەسانەی تەزویر و ساختەكاریی دەكەن سزا دەدرێن و سزاكەشی نابێت لە ١٥ساڵ زیاتر بێت (.... حكم خاص یعاقب بالسجن مدە لا تزید علی خمسە عشرە سنە كل من ارتكب تزویرا فی محرر رسمی).  لە هەرێمی كوردستانداك بە چەندین شێوە ساختەكاریی لە هەڵبژاردنەكاندا كراوە و دووبارەشبوونەتەوە لەوانە: 1-    دووبارە دەنگدانی هاوڵاتیانی سەربە پارتەكان بە شێوەیەكی رێكخراو لە زۆربەی هەڵبژاردنەكاندا. 2-    دروستكردنی ناسنامەی ساختە بە مۆرو واژووە و دەنگدان پێی. 3-    بێلایەن نەبوونی چاودێرانی سەرسندووقەكانی دەنگدان. 4-    بەكارهێنانی هێزە سەربازییەكان بەجلی مەدەنییەوە لە هەڵبژاردنەكاندا. 5-    بەڕێوەبردنی كاروباری كۆمسیۆن لە قەزاو ناحییەكان لەلایەن دەسەڵاتی حیزبی باڵادەستی ناوچەكەوە. 6-    دەستتێوەردانی بەرپرسە سەربازییە حیزبییەكان لە هەڵبژاردنەكان. 7-    چاوسو‌وركردنەوە و هەڕەشەی نانبڕینی فەرمانبەران. 8-    پارەبەخشینەوە و كڕینی دەنگی دەنگدەران. حەوتەم/ ساختەكاری لە هەڵبژاردنی 2018  جیاواز لە ساختەكاری لە هەڵبژاردنەكانی رابردوو لەم پرۆسەیەدا ساختەكاری بووە ئەلكترۆنی كە رەنگە ئاسانتر بوبێت لە ساختەكاری لە پرۆسەكانی پێشتر كە تیایدا شەش لایەنی سیاسی لە بەیاننامەیەكدا رایدەگەیەنن كە ساختەكاری كراوەو دەستكاری دەنگەكانیان كراووەو داوایانكرد دەنگەكان بە دسەت بژمێردرێتەوە بەڵام كۆمسیۆن رەتی كردووە بە دەست ئەژماری دەنگەكان بكرێت ئەنجامەكانی تێپەراند.  ساختەكاری لە هەڵبژاردنی 12ی ئایار  بە شێوەیەك كراوە كە لە ئاستی پرۆسەی هەڵبژاردنەكان و بەرێوەچوونی پرۆسەكە، بە شێوەیەكی ئاسایی بەرێوەچووە، بەڵام لە ئامێری دەنگەكان و ناردنی بۆ ناوەندی نیشتیمانی جیاكردنەوەی دەنگەكان لە بەغداد كێشە ساختەكاریەكە كراوەو دەستكاری دەنگەكان كراوە، بەشی زۆری فلاش میمۆریەكان نەگەڕێنراونەتەوە. لەكۆی پارێزگاكانی  عێراق ( 10653 ) فلاش میمۆری دەنگەكان نەگەڕاوەتەوە بۆ ناوەندی نیشتیمانی دەنگەكان لە بەغداد كە زۆرینەی لە پارێزگاكانی هەرێم و ناوچە جێناكۆكەكانە بەم شێوەیە:. پارێزگای هەولێر  دەنگی ( 1071 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای سلێمانی دەنگی ( 779 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای دهۆك   دەنگی ( 609 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای كەركوك   دەنگی ( 1887 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای نەینەوا دەنگی ( 2847 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  بەو پێیەش ساختەكاری گەورە جگە لە موسڵ و ئەنبارر لە هەر چوار پارێزگایەكەی (هەولێر، سلێمانی، كەركووك و. دهۆك ) كراوە  ئەمە سەرەرای ئەوەی بە پێی خشتەیەكی بڵاوكراوەی سەعید كاكەیی ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق، كە لە پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان و ناوچە جێناكۆكەكان جیاوازیەكی زۆر لە نێوان دەنگی راگەیەنراوی  راگەیەنراوو راستەقینەدا هەیەو هێڵی سوری تێپەراندووە. هێڵی سور سەرو 10% و  جگە لە پارێزگای ئەنبار هەموو ئەو پارێزگایانەی لیستی كوردی و كاندیدی لیستە كوردیەكانی تێدایە لە سەرو هێڵی سورەوەن. بەرپرسانی نەوەتی نوێ‌ لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا لە سلێمانی رایانگەیاند، ساختەكاری پارتی لە هەموو پارێزگاكانی عێراقدا دەگاتە ٣٠٥ هەزار دەنگ و یەكێتییش دەگاتە ٣٣٥ هەزار دەنگ. ئاشكراشیانكرد لە كۆی ٥٢ هەزار و ٥٢٢ فلاش میمۆری، ١٠ هەزار و ٦٥٣ فلاش میمۆری نەگەڕێنردراوەتەوە بۆ بەغدا. لە بەشێكی تری كۆنفرانسە رۆژنامەوانییەكەدا، بەرپرسانی نەوەی نوێ‌ رایانگەیاند ژمارەی دەنگەكانیان  لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقدا  كە ١٢ی ئەم مانگە بەڕێوەچوو، دەگاتە ٥٠٩ هەزار دەنگ،  لە كۆی ٦٤٠ هەزار دەنگی ساختە كە یەكێتی و پارتی كردوویانە، نەوەی نوێ ٣٤٤ هەزار دەنگی لێ ساختە كراوە كە ٥٤%ی ساختەكاری كوردستان دەكات. .......................................... سەرچاوەی / هەڵبژاردن لە كوردستان 1992 – 2014 , محەمەد رەئوف، چاپی دووەم، 2018، لا 226 -242 . drive.google.com/file/d/1wNxGN160D5AGfF40dNPSTF1-rGWfNyJK/view

( درەو میدیا) : پارتی ئیسلامی كوردستان لە باكوری كوردستان لە هەڵبژاردنەكانی 24ی حوەزیراندا پشتگیری لە پارتی دیموكراتی گەلان" هەدەپە" دەكات و داوا لە لایەنگرانی دەكات دەنگ بە كاندیدەكانی هەدەپە بدەن. حیكمەت سەربڵند سەرۆكی گشتی پارتی ئیسلامی كوردستان،  لە بەیاننامەیەكدا پشتگیری پارتەكەی بۆ پرۆژەی هەدەپە راگەیاند و وتی ئەو پرۆژە تاكە ئەڵتەرناتیڤی دیكاتۆریەتی ئێستای توركیایە. سەربڵند وتیشی :" لە پێناوی كۆتاییهێنان بە رژێمی دیكتاتۆریی پشتیوانی خۆمان بە رێككەوتنی كوردی رادەگەیەنینكە تاكە جێگرەوەی ئەم رژێمەی ئێستایە." ئاماژەیبەوەشدا كە " پێكهێنانی رێككەوتن كوردی لە چوارچێوەی پارتی دیموكراتی گەلاندا هەنگاوێكی ئەرێنییەوە و بۆ گەلەكەمان هیوایەكە دژ بە دیكتاتۆریەت و تاكڕەویی و فاشییەت." لە كۆتایی بەیاننامەكەشدا حزبی ئیسلامیی كوردستان دەڵێت:" داوا لە هەموو ئەندامان و لایەنگران و دۆستانی حزب و هەموو كەسێك دەكەین بچنە سەر سندوقەكانی دەنگدان و بەشداری بكەن و دەنگ بدەن بە رێككەوتنی كوردی كە خۆی لە پارتی دیموكراتی گەلان " هەدەپە" دا دەبینێتەوە. 24ی حوەزیرانی داهاتوو هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی و پەرلەمانی پێشوەخت لە توركیا بەڕێوەدەچێت، پارتی دیموكراتی گەلان " هەدەپە" سەلاحەدین دەمیرتاش" هاوسەرۆكی پێشووی پارتەكەی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی كاندیدكردووە.  

(درەو میدیا): بەپێی زانیاریەكانی " درەو میدیا"  بڕیارە سبەی کاتژمێڕ 3ی پاشنیوەرۆ لە گردی زەرگەتەی شاری سلێمانی برێت مەكگۆرك نوێنەری سەرۆكی ئەمریكا لەگەڵ هەریەك لە ( عومەری سەید عەلی، بەرهەم ساڵح، عەلی باپیر ، سەڵاحەدین بەهادین ) پێكەوە كۆببێتەوە. بەپێی زانیاریەكانی " درەو  میدیا " كۆبونەوەكە بە مەبەستی رازیكردنی ئەو چوارلایەنەیە بۆئەوەی بچنە بەغداد و بەشداربن لە پرۆسەی سیاسی عێراق. هەروەها بەپێی زانیارییەكانی " درەو میدیا " ئەمڕۆ وەفدێكی باڵای ئێران لە سلێمانیە و دوور لە چاوی كامێراكان لەگەڵ حزبە ناڕازییەكان كۆدەبێتەوە بە مەبەستی رازیكردنیان بۆ بەشداریكردن لە پرۆسەی سیاسی عێراق و تێپەڕاندنی بارودۆخەكە، بەو پێیەش تاران و واشنتۆن هاوڕان لەسەر تێپەراندنی دۆخەكە و رازیكردنی لایەنەكان بۆ چونە بەغداد. 

راپۆرتی: نیاز عەبدوڵڵا لە لایەن دوو لە دەستدرێژیكارانی سەر خۆپیشاندەران، لە رێگای تۆماركردنی دوو سكاڵای یاسایی داوای ‌بڕی 200 ملیۆن دیناری عێراقی لە‌ دكتۆر شایان عەسكەری بەشداربووی خۆپیشاندانەكانی مانگی ئازار لە هەولێر دەكرێت. رۆژی 25ی ئازاری 2018 بەهۆی بڵاوكردنەوەی گرتە ڤیدیۆیەكەوە لە ئەکاونتی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك، دكتۆر شایان عەسكەری بەڵگەی چەك هەڵگرتن و دەستدریژی دوو لە هێزە ئەمنییە جل مەدەنییەكانی بڵاوكردەوە، كە دەستدرێژی و رێگرییان كردبووە سەر ناوبراو، بڵاوكردنەوەی ڤیدیۆكە بەدوای خۆیدا كاردانەوەی میدیایی و رێكخراوەكانی كۆمەڵی مەدەنی دژ بەو دوو كەسە جل مەندەنییە دروستكرد. بەڵام رۆژی 17ی ئایار پێڕاگەیاندنی ئامادەبوون لەبەردەم دادگای بەرایی بەهۆی بوونی دوو سكاڵای یاسایی دەگەیەندرێتە شوینی كاری دكتۆر شایان عەسكەری لە نەخۆشخانەی نانەكەلی هەولێر، لەو بارەیەوە دكتۆر شایان بە (درەو میدیا)ی راگەیاند "دوو سكاڵا بە تۆمەتی ناوزڕاندن دژ بە من تۆماركراوە گوایە من ناوی ئەوانم زڕاندووە لەبەرئەوەی لە هەژماری تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوكی خۆم ڤیدیۆكەم بڵاوكردوەتەوە، هەر یەك لە سكاڵاكارەكانیش داوای بڕی 100 ملیۆن دیناری عێراقییان كردووه وەك قەرەبوو كە دەكاتە 200 ملیۆن دینار‌". ئەو پزیشكە پسپۆرەی بواری نەخۆشی شێرپەنجه كە لە نەخۆشخانەی نانەكەلی كاردەكات،‌ لەگەڵ سەدان پزیشك و مامۆستا و هاوڵاتی تری هەولێر رۆژی 25ی ئازار بەشداری خۆپیشاندانەكانی كرد بۆ داواكردنی هەڵوەشاندنەوەی پاشەكەوتی مووچە كە نزیكەی دوو ساڵە حكومەتی هەرێم لە سیستمی پێدانی مووچەدا پەیڕەوی دەكات. بەڵام لە لایەن دوو كەس بە ناوەكانی "سەنگەر عەباس عەبدوڵڵا" ناسراو بە "سەنگەر باڵەكی" كە لە ڤیدیۆكەدا دەردەكەوێت دەمانچەی هەڵگرتووە لەگەڵ "ناسیح مەحمود" كە مۆبایلەكەی دەشكێنێت، هەمان دوو كەسە سكاڵاكارەكەن بە تۆمەتی ناوزڕاندن داوای قەرەبوو دەكەن.   سەبارەت بە ناڕەوایی سكاڵاكانی دژی، دكتۆر شایان وتی "نازانم بۆ دەبێ من تاوانباربم و من چیم كردووە؟ بۆچی دەبێ سزا بدرێم؟ لە كاتێكدا من مافی خۆمە بچمە خۆپیشاندان و ئەوەی ئاگاداربم 25ی مانگ خۆپیشاندانەكە مۆڵەتی هەبووه، ناشزانم بۆچی بەرەوڕووی من هاتن، چونكە من چووم داوای مافێكی رەوای خۆم بەكەم و دەڵێم و مووچەكەم بدەنێ". لەبارەی تۆمەتباركردنی بەناوزڕاندنیش وتی "خۆپیشاندانی مەدەنیم كردووه،‌ نەچەكی سووك یان قورسم پی نەبووە و هەتا جنێویشم نەداوە و هیچ سووكایەتییەكم بە كەس نەكردووە ئێستا لەسەرچی من سزا بدرێم، نازانم، ناشزانم ئەوان مەبەستیان شەخسی خۆمە یان دەیانەوێت خەڵكی تر لە رێگای منەوە بترسێنن". وتیشی "سبەی دەچمە بەردەم دادگا و تا دوا رێكاری یاسایی بەرگری لە مافی رەوای خۆم دەكەم". ئەو پزیشكە ئەوە پشتڕاستدەكاتەوە  ئەوانەی "كە لە ڤیدیۆكە دەرچوون یەكیكیان بە من دەڵێت تۆ درۆ دەكەی، ئەوەی دووەمیش ئەوەیە كە مۆبایلەكە لەدەستم فڕێدەداتە خوارەوە و دەیشكێنێت". بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) هەر یەك لە پارێزەران "غازی حەمید زەنگەنە" و "نزار غەنی عەبدوڵڵا" بەرگری لە هەردوو سكاڵاكارەكە دەكەن، لە بەرامبەریشدا دەیان پارێزەری خۆبەخش لە هەرێمی كوردستان ئامادەییان بۆ بەرگریكردنی یاسایی لە دكتۆر شایان راگەیاندووە.  

(درەو میدیا): وەرگێرانی: فازل حەمەڕەفعەت گۆڤاری (فۆرین پۆلیسی) راپۆرتێكی لەبارەی ناوی (10) كاندید بۆ پۆستی سەرۆك وەزیرانی نوێی عێراق بڵاوكردەوە. گۆڤارە ئەمریكییەكە بەمشێوەیە كاندیدەكانی پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق پۆلێن دەكات: یەكەم: حەیدەر عەبادی هێشتا حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیران لە ریزی پێشەوەی ئەو كەسانەیە كە دەیەوێت پۆستی سەرۆك وەزیران وەربگرێتەوە سەرباری ئەوەی ئەو هاوپەیمانێتییەی كە ئەو سەرۆكایەتی دەكات لە پلەی سێیەمدایە لە هەڵبژاردنەكەی 12ی ئایاردا، ئەو لە بەڕێوەبردنی دەوڵەتدا متمانەی ناوخۆ و دەرەوەشی بۆ خۆی كێش كرد لەوانە سعودیە و توركیا، لەمەش گرنگتر ئەوە بوو توانی ئاڵۆزییە تائیفییەكان ئارام بكاتەوە، لیستی (سائرون) كە سەربە  موقتەدا سەدرە ئاماژەی بەوەكرد كە ئامادەیە پشتیوانی عەبادی بكات بۆ خولی دووەم، بەتایبەتی ئەگەر ئەو بەو هەنگاوە بتوانێت "رێگری لە هەر كەسێك بكات لە لیستەكەی هادی عامری لە گەیشتن بە دەسەڵات".  سەرباری ئەوەی ئەو كەسێكی گەندەڵ نییە‌و نیازەكانی باشن، بەڵام هێشتا عەبادی كەسێكی لاوازە و گەندەڵی ئەوانی تر جڵەو بكات. كەسێكی شارەزای عێراقی لەبارەی عەبادییەوە وتی" ئەو تەنیا بەڵێن دەدات، هەروەها وەكو ئەندامێكی حزبی دەعوەش بەردەوامە لەسەر زۆرێك لە هەڵسوكەوتەكانی مالیكی، عەبادی دەرفەتی خۆی وەرگرت و شكستیهێنا لە روبەڕوبونەوەی گەندەڵی، هەروەك ئەنجامی هەڵبژاردنی لیستەكەشی یارمەتی نادات بۆ ئەوەی بۆ خولی دووەم ببێتەوە بە سەرۆك وەزیران". دووەم: عەلی دەوای لازم تەمەنی (53) ساڵە، لە 2009 وە پارێزگاری میسانە، دەوترێت ئەم پیاوە بژاردەی لیستەكەی سەدرە بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران كە (54) كورسی بەدەستێهناوە و گەورەترین كوتلەی هەڵبژاردنەكەی 12ی ئایارە. پسپۆڕێكی عێراقی دەڵێ" كاتێك پشتیوانی لیستی براوە و موقتەدا سەدریشی هەبێت، ئەوە تایبەتمەندییەكی ترە بۆ ئەو". ساڵی 2014 عەلی دەوای كاندیدی رەوتی سەدر بوو بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران، وەكو كەسێكی راستەخۆ لە كارەكەی تەماشا دەكرێت و كەسێكە كە خاوەنی پێگەی جەماوەرییە، ئەو بەدلەی كاركردن لەبەردەكات و دەچێتە سەر شەقامەكان و لە پارێزگای میسان یارمەتی كرێكاران دەكات لەكاتی كاركردنیاندا، دەستكەوتەكانی وەكو پارێزگاری میسان وایلێكردووە ببێت بە كەسایەتییەكی نیشتیمانی و میللی، بەڵام سەرباری ئەمە هەندێك كەس دەڵێن ئەو تایبەتمەندی پێویستی بۆ وەرگرتنی ئەو پۆستە تێدا نییە، یەكێك لە شیكەرەوە عێراقییەكان دەپرسێت" چۆن باوەڕ بەوە بكرێت پارێزگارێك كە كاتی خۆی بە پاككردنەوەی شەقامەكانەوە بەسەر بەرێت، ئەگەر ئەو كەسێكی بەتوانا بوایە كاتی خۆی بە نەخشەكێشانی سیاسەتی گشتییەوە وەكو پارێزگار بەسەر دەبرد و كاری پاككردنەوەی شەقامەكانی بۆ كەسانی تر بەجێدەهێشت". سێیەم: هادی عامری تەمەنی (63) ساڵە و خەڵكی دیالەیە، كوتلەكەی پلەی دووەمی بەدەستهێنا، شارەزایان دەڵێن دەرفەتی هەیە ببێت بە سەرۆك وەزیران، بەڵام وای بەباش دەزانێت ئێستاجارێ‌ لە پشت پەردە بمێنێتەوە و دەرفەت بە یەكێك لە شوێنكەوتووەكانی بدات. شارەزایەكی عێراقی وتی" عامری كەسێكە كە بنكەیەكی جەماوەری بەرفراوانی هەیە و چانسی گەورەی هەیە"، بەڵام سەرباری ئەمە سەدرییەكان گومانیان هەیە لە خۆی و هەر كەسێك لە شوێنكەوتووەكان كە ببن بە سەرۆك وەزیران، هەروەها سەرباری هێواشكردنەوەی هەڕەشەكانی لەبەرامبەر ئەمریكا، بەڵام دنیابینییەكانی وا لە واشنتۆن دەكات دوودڵ بێت لێی. چوارەم: عەلی عەلاوی تەمەنی (70) ساڵە و خەڵكی بەغدادە، ماوەی چەندین ساڵ وەكو وەزیری بەرگری و دارایی و بازرگانی خزمەتی كردووە، بەردەوام ناوی دەهێنرێت بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیران، ئەو بەو بڕوانامەیەی كە لە زانكۆی هارڤارد و پەیمانگەی ماساچۆستس بۆ تەكنەلۆژیا لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا وەریگرتووە لە هەموو كاندیدەكانی تر بە باشتر دەزانرێت. یەكێك لە شیكەرەوەكان دەڵێ" عەلاوی پیاوێكی زۆر باشە، ئەكرێت لەحاڵەتی پێویستبوندا بە كاندیدی تەوافوقی پەنای بۆ ببرێت" سەرباری ئەوەی ئەو تاڕادەیە دورە لە سیاسەتەوە، بەڵام بەمدواییە بینرا كە لە لایەنگرانی حزبی دەعوە نزیك دەبێتەوە. لەگەڵ ئەوەشدا ئەو بنكەی جەماوەری و شارەزایی سیاسی نییە و ئەوەش وادەكات دەرفەتی هەڵبژاردنی لاواز بێت". پێنجەم: نوری مالیكی تەمەنی (67) ساڵە ، سەرەڕمی حزبی دەعوەیە و لە 2006 وە بۆ 2014 سەرۆك وەزیران بووە، لە ماوەی دەسەڵاتیدا ژێرخانی وڵات و ئاستی بژێوە جۆرێك لە باشبونی بەخۆوە بینی، بەڵام ئاڵۆزییە تائیفییەكان و توندوتیژی و گەندەڵی لەسەردەمی حوكمی ئەودا گەیشتە لوتكە. لە هەڵبژاردنی 2018دا زۆرترین رێژەی دەنگی بەدەستهێنا وەك كاندید، زۆر بەدوور نازانرێت جارێكی تر بگەڕێتەوە بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران، بەڵام پێویستە لەسەری بەسەر ناڕەزایەتی گەورەی سوننەكان و كورد و هەروەها ئەمریكا و سعودییەكان سەركەوێت. لەگەڵ ئەمەشدا سەدرییەكان رقیان لێیەتی بەهۆی دامركاندنەوەی ئەو راپەڕینەی كە ساڵی 2008 كردیان. شەشەم: ساڵح حەسناوی تەمەنی (58) ساڵە و خەڵكی كەربەلایە، پێشتر وەزیری تەندروستی بووە و كاندیدی سەربەخۆ و تەكنۆكراتی سەدرییەكانە بۆ ئەوەی ببێت بە سەرۆك وەزیران. مامۆستای پزیشكی دەرونییە و بە ئینگلیزی قسەدەكات، ئەو ساڵی رابردوو كاندیدی عێراق بوو بۆ سەرۆكایەتیكردنی رێكخراوی یونسكۆ، توانای تەكنۆكراتی ئەو وای لێدەكات ببێت بە كاندیدێكی ركابەر بۆ بردنەوەی پۆستەكە ئەگەر عەلی دوای نەیتوانی پۆستەكە بباتەوە، بەڵام یەكێك لە شیكەرەوەكان سورە لەسەر ئەوە ساڵح حەسناوی گونجاو نییە بۆ ئەو پۆستە و ئاماژە بەوەدەكات" كەرتی تەندروستی لەسەردەمی ئەودا بە دەست پشتگوێخستنەوە ناڵاندویەتی و نەخۆشخانەكان بێسەروبەرە بوون و گەندەڵی و خەڵكی بێ توانا هەبووە". حەوتەم: عادل عەبدولمەهدی تەمەنی (76) ساڵە، شارەزای ئابورییە و بە زمانی فەرەنسی قسەدەكات، بەپێی قسەی ژمارەیەك چاوێر،  بەردەوام ناوی دەهێنرێت وەكو كاندیدی پۆستی سەرۆك وەزیران. وەكو وەزیری دارایی و نەوت و جێگری سەرۆك كۆماریش خزمەتی كردووە. كەسێكی خواستراویشە لەلایەن ئەمریكا و ئێرانییەكانەوە، سەرباری پەیوەندییە توندوتۆڵەكانی لەگەڵ باڵی عەممار حەكیم، دۆستایەتیشی لەگەڵ حزبی دەعوە هەیە، وەكو كاندیدێك تەماشا دەكرێت كە وەكو خوێنێكی نۆێ بۆ ئەو پۆستە جێگەی رەزامەندی هەموانە. هەشتەم: ئەیاد عەلاوی تەمەنی (73) ساڵە و خەڵكی بەغدادە، پزیشكی نەشتەرگەریی خانەنشینە، پێدەچێت كاندید بێت بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران سەرباری لاوازی ئەگەری كاندیدبونی، لیستتەكەی (22) كورسی بەدەستهێنا، دۆستایەتی لەگەڵ ئەمریكییەكان بوەتە هۆی ناپەسەندبوونی لەلای ئێران، بۆیە بەدور دەزانرێت بۆ ئەو پۆستە دیاری بكرێت. نۆیەم: تارق نەجم تەمەنی (72) ساڵە و خەڵكی پارێزگای زیقارە، لایەنگری حزبی دەعوەیە و بڕوانامەی لە زانستە ئیسلامییەكاندا هەیە، پێدەچێت ئەمیش كاندید بێت بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران. لەسەردەمی مالیكیدا لە لە پۆستی سەرۆكی ئەركاندا خزمەتی كردووە، ساڵی 2014 وەكو كاندیدێكی گریمانەكراو بۆ شوێنگرتنەوەی مالیكی دادەنرا، تەمەنی لە تاراوگە بەسەربردووە و لە نیمەدورگەی عەرەبی و میسر خوێندویەتی، پەیوەندییەكی بنیادنەرانەی لەگەڵ واشنتۆن و تاران و ئەنكەرە و هەروەها مەرجەعیەتی نەجەفیشدا هەیە. لە توانایدایە هەردوو باڵی عەبادی و مالیكی لەناو حزبی دەعوە یەكبخات. یەكێك لە چاودێرە سیاسییەكان وتی" پێدەچێت كاندیدێكی قبوڵكراو بێت لەلای حزبی دەعوە ئەگەر بیانەوێت پارێزگاری لە یەكێتی حزبەكە بكەن". دەیەم: زیا ئەسەدی تەمەنی (49) ساڵە و ئەندامی پەرلەمانە لەسەر پارێزگای بەسرە و لایەنگری موقتەدا سەدرە، بە زمانێكی ئینگلیزی باش قسە دەكات، وەكو پردێك بۆ بەستنەوەی سەدرییەكان بە خەڵكانی ئاسایی و میدیا جیهانییەكان و دیپلۆماتكاران كاریكردووە.  

لیستەكەی عەبادی لە سێ پارێزگاكەی هەرێمی كوردستان ( 2757 ) دەنگی بەدەستهێناوە.  بەپێی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی 12ی ئایار  ئیئتلافی نەسری حەیدەر عەبادی لە پارێزگای سلێمانی تەنها ( 818 ) دەنگی بەدەستهێناوە، سەرۆكی لیستەكەی ( 85) دەنگ و دوایین كاندیدیشی ( 8 ) دەنگی بەدەستهێناوە  لە پارێزگای هەولێر ( 919 ) دەنگی بەدەستهێناوە  لە پارێزگای دهۆك ( 1020 ) دەنگی بەدەستهێناوە   

درەو میدیا:  لەكۆی پارێزگاكانی  عێراق ( 10653 ) فلاش میمۆری دەنگەكان نەگەڕاوەتەوە بۆ ناوەندی نیشتیمانی دەنگەكان لە بەغداد كە زۆرینەی لە پارێزگاكانی هەرێم و ناوچە جێناكۆكەكانە بەم شێوەیە:. پارێزگای هەولێر  دەنگی ( 1071 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای سلێمانی دەنگی ( 779 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای دهۆك   دەنگی ( 609 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای كەركوك   دەنگی ( 1887 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای نەینەوا دەنگی ( 2847 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  بەو پێیەش ساختەكاری گەورە جگە لە موسڵ و ئەنبارر لە هەر چوار پارێزگایەكەی (هەولێر، سلێمانی، كەركووك و. دهۆك ) كراوە  ئەمە سەرەرای ئەوەی بە پێی خشتەیەكی بڵاوكراوەی سەعید كاكەیی ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق، كە لە پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان و ناوچە جێناكۆكەكان جیاوازیەكی زۆر لە نێوان دەنگی راگەیەنراوی  راگەیەنراوو راستەقینەدا هەیەو هێڵی سوری تێپەراندووە. هێڵی سور سەرو 10% و  جگە لە پارێزگای ئەنبار هەموو ئەو پارێزگایانەی لیستی كوردی و كاندیدی لیستە كوردیەكانی تێدایە لە سەرو هێڵی سورەوەن.       

( درەو میدیا) : جوڵانەوەی نەوەی نوێ‌ كە شاسوار عەبدولواحید سەرۆكایەتی دەكات و لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقدا چوار كورسی بەدەستهێناوە ساختەكارییەكانی هەڵبژاردنەكەی خستەڕوو. بەرپرسانی نەوەتی نوێ‌ لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا لە سلێمانی رایانگەیاند، ساختەكاری پارتی لە هەموو پارێزگاكانی عێراقدا دەگاتە ٣٠٥ هەزار دەنگ و یەكێتییش دەگاتە ٣٣٥ هەزار دەنگ. ئاشكراشیانكرد لە كۆی ٥٢ هەزار و ٥٢٢ فلاش میمۆری، ١٠ هەزار و ٦٥٣ فلاش میمۆری نەگەڕێنردراوەتەوە بۆ بەغدا. لە بەشێكی تری كۆنفرانسە رۆژنامەوانییەكەدا، بەرپرسانی نەوەی نوێ‌ رایانگەیاند ژمارەی دەنگەكانیان  لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقدا  كە ١٢ی ئەم مانگە بەڕێوەچوو، دەگاتە ٥٠٩ هەزار دەنگ،  لە كۆی ٦٤٠ هەزار دەنگی ساختە كە یەكێتی و پارتی كردوویانە، نەوەی نوێ ٣٤٤ هەزار دەنگی لێ ساختە كراوە كە ٥٤%ی ساختەكاری كوردستان دەكات.  

راپۆرتی شیكاریی: نامیق رەسوڵ لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا، حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق و سەلیم جبوری سەرۆكی پەرلەمان و  هەرسێ‌ جێگرەكەی سەرۆك كۆمار و 11 وەزیری كابینەكەی عەبادی خۆیان بۆ ئەندامێتی پەرلەمانی عێراق كاندیدكرد. سەرۆك وەزیران و هەرسێ‌ جێگرانی سەرۆك كۆمار دەنگی هاوڵاتیانیان بەدەستهێنا و كورسی پەرلەمانیان مسۆگەركرد، جگە لە سەرۆكی پەرلەمان كە كورسییەكەی پەرلەمانی لەدەستدا. هەروەها (11) وەزیری ئێستای كابینەكەی عەبادی لە چەند لیستێكی جیاوازدا چارەنوسی خۆیان دایەدەست سندوقەكانی دەنگدان، لەو ژمارەیەش (8) كەسیان متمانەی دەنگدەرانیان بەدەستهێنا و (3) وەزیریان شكستیانهێنا، هاوكات وەزیرێكی كابینەكەی عەبادی كە لە لایەن پەرلەمانەوە لەسەر گەندەڵی متمانەی لێسەندرایەوە، لە هەڵبژاردنی پەرلەماندا دەنگی پێویستی بەدەستهێنا و كورسییەكی پەرلەمانی بردەوە. ئەنجامی بەرپرسە باڵاكانی سێ‌ دەسەڵاتەكەی عێراق لە هەڵبژاردنی پەرلەماندا بەمشێوەیە بوو: •    سەرۆكایەتی كۆمار: 1-  فوئاد مەعسوم:  سەرۆك كۆمار كە سەر بە یەكێتی نیشتمانی كوردستانە، خۆی لە هیچ لیستێكدا بۆ هەڵبژاردن كاندید نەكردەوە.        2- ئەیاد عەلاوی: جێگری سەرۆك كۆمار، سەرۆكی هاوپەیمانی نیشتمانیی بوو، لە هەڵبژاردندا لە بەغدادی پایتەخت (28069) دەنگی بەدەستهێنا و كورسییەكی پەرلەمانی بردەوە.        3- نوری مالیكی: جێگری سەرۆك كۆمار، سەرۆكی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا،  لە بەغداد خۆی كاندیدكرد و (102128) دەنگی بەدەستهێنا و زۆترین دەنگی لەسەر ئاستی عێراق بەدەستهێناوە.       4- ئوسامە نوجێفی: جێگری سەرۆك كۆمار، سەرۆكی هاوپەیمانی قەراری عێراقی، لە پارێزگای نەینەوا خۆی كاندیدكرد و (11650) دەنگی بەدەستهێنا. •    سەرۆكایەتی ئەنجومەنی نوێنەران ( پەرلەمان) 1- سەلیم جبوری: سەرۆكی خولی ئێستای پەرلەمان، لە هاوپەیمانێتییەكەی ئەیاد عەلاویدا بەشداری هەڵبژاردنی كرد و دەنگی پێویستی بەدەستنەهێنا و كورسییەكەی لەدەستدا. 2- هومام حەمودی: جێگری یەكەمی سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران، سەر بە ئەنجومەنی باڵای ئیسلامییە، لە هاوپەیمانێتی فەتحی هادی عامریدا خۆی كاندید كرد، دەنگی پێویستی بەدەستنەهێنا و كورسییەكەی لەدەستدا. 3- ئارام شێخ محەمەد: جێگری دووەمی سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران، سەر بزوتنەوەی گۆڕانە و بۆ هەڵبژاردنی 12ی ئایار خۆی كاندیدنەكردەوە. •    سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیران: حەیدەر عەبادی: سەرۆك وەزیران، سەرۆكایەتی هاوپەیمانی " النصر"ی كرد لە بەغدادی پایتەخت خۆی كاندیدكرد و (59710) هەزار دەنگی بەدەستهێنا. •    وەزیرەكان: (11) وەزیری كابینەكەی حەیدەر عەبادی لە چەند لیستێكی جیادا لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا خۆیان كاندید كرد و ئەم وەزیرانە دەنگی پێویستی دەنگدەرانیان بەدەستهێنا و كورسیی پەرلەمانیان مسۆگەركرد: 1- قاسم ئەعرەجی: وەزیری ناوخۆ، كاندیدی هاوپەیمانی " الفتح" بوو لە پارێزگای واست، (11372) دەنگی بەدەستهێنا. 2- محەمەد شیاع سودانی: وەزیری كار، لەسەر لیستی دەوڵەتی یاسا لە بەغدادی پایتەخت خۆی كاندیدكرد و (14326) دەنگی بەدەستهێنا. 3-قاسم فەهداوی: وەزیری كارەبان لە لیستی " عابرون" لە پارێزگای ئەنبار بەشداری هەڵبژاردنی كرد و (7993) دەنگی بەدەستهێنا. 4- فەلاح حەسەن زێدان: وەزیری كشتوكاڵ، لە لیستی هاوپەیمانی نیشتمانی ئەیاد عەلاوی لە پارێزگای نەینەوا خۆی كاندیدكرد و (12558) دەنگی     بەدەستهێنا. 5- محەمەد ئیقباڵ سەیدەلی: وەزیری پەروەردە ، كاندیدی لیستی " نەینەوا ناسنامەمانە"  بوو لە پارێزگای نەینەوا (7668) دەنگی بەدەستهێنا. 6-  جەبار لعێبی: وەزیری نەوت، لە پارێزگای بەسرە كاندیدی لیستەكەی حەیدەر عەبادی بوو، (28645) دەنگی بەدەستهێنا. 7- عەبدولحسێن عەبتان: وەزیری وەرزش و لاوان، لە بەغداد كاندیدی ژمارە یەكی لیستی " رەوتی حیكمە"ی  عەممار حەكیم بوو، (34461) دەنگی بەدەستهێنا. 8- كازم فنجان حەمامی: وەزیری گواستنەوە، لە پارێزگای بەسرە كاندیدی لیستی دەوڵەتی یاسای نوری مالیكی بوو ، بەبەدەستهێنانی (8493) دەنگ كورسییەكی پەرلەمانی مسۆگەركرد. •    ئەو وەزیرانەی كە خۆیان كاندیدكرد و دەنگی پێویستیان بەدەستنەهێنا و دەرنەچوون: 1-    ئان نافع ئەوسی: وەزیری شارەوانی و نیشتەجێكردن 2-    عەدیلە حەمود: وەزیری تەندروستی 3-    سەلمان جومەیلی : وەزیری پلاندان و بازرگانی " وەزیرە گەندەڵەكە و هەڵبژاردن" خالید عوبەیدی، وەزیری بەرگری كابینەكەی حەیدەر عەبادی بوو، مانگی ئابی ساڵی رابردوو بە تۆمەتی گەندەڵی لەلایەن پەرلەمانەوە متمانەی لێ سەندرایەوە، بۆ هەڵبژاردنی 12ی ئایار لیستێكی بەناوی " بیارق الخیر" پێكهێنا، بەڵام خۆی لەسەر لیستەكەی حەیدەر عەبادی لە پارێزگای نەینەوا كاندیدكرد و (72690) دەنگی بەدەستهێنا و لە دەرگای پەرلەمانەوە دەچێتەوە ناو گۆڕەپانی سیاسەت.          

( درەو میدیا) : تۆفیق كەعبی پەرلەمانتاری هاوپەیمانی نیشتمانی، رایگەیاند كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردەنەكانی عێراق لە شاری دیترۆیتی ئەمریكا  شوێنێكی " مردوو شۆردن"ی كردوەتە بنكەی دەنگدان و رۆژێك پێش هەڵبژاردنیش دەنگدەران لە بوونی ئەو بنكەیە ئاگاداركراوەنەتەوە، بەهۆیەوە ژمارەیەكی زۆر نەچوون بۆ دەنگدان. كەعبی لە لێدوانێكیدا بۆ میدیاكانی عێراق وتیشی:" چەندین بەڵگە هەن كە دەیسەلمێنن پێشێلكاری زۆر لە هەڵبژاردنەكاندا كراون، لە رووی خراپ بەكارهێنانی ئامێرەكان و ناراستی زانیارییەكان و دزینی دەنگی دەنگدەران." ئاماژەیبەوەشدا كە :" كوتلە سیاسییەكان ئەگەر بڕواننە بەرژەوەندی دەتوانن هاوپەیمانێتی بكەن، چونكە ئەنجامەكانیان نزیكن لەیەكەوە، بەڵام ئەگەر بڕواننە بەرژەوەندی وڵات ئەوا پێویستە هەڵبژاردنەكە هەڵبوەشێنرێتەوە، بە تایبەتی دەنگدانی دەرەوەی وڵات." ئەو پەرلەمانتاری هاوپەیمانی نیشتمانی وتیشی:" بەڵگەی زۆرمان لەبەردەستدایە كە سندوقەكانی دەنگدان لە دەرەوە پێش دەنگدان پڕكراون لە دەنگ."