(درەو): ساڵی رابردوو لە هەرێمی كوردستان‌و ناوچەكانی دەرەوە، (151) دەزگای راگەیاندن‌و رۆژنامەنوس پێشێلكارییان بەرامبەر كراوە، هەولێرو سلێمانی‌و كەركوك پێشەنگی پێشێلكارییەكانن، پارێزگای هەڵەبجە خاوێنترین ناوچە بووە، زۆرترین حاڵەتی پێشێلكاریی لە شێوەی رێگریكردن بووە لە روماڵكردنی رووداوەكان‌و دەستگیركردنی رۆژنامەنوسان، زۆرترین پێشێلكارییەكان لەبەرامبەر رۆژنامەنوس‌و میدیاكارانی كەناڵی (NRT)  كراوە. ئامارێكی نوێ لیژنەی داكۆكیكردن لە ئازادی رۆژنامەنوسی‌و مافی رۆژنامەنوسان كە سەربە ئەنجومەنی سەندیكای رۆژنامەنوسانە، راپۆرتی خۆی لەباری پێشێلكراییەكان بەرامبەر بە رۆژنامەنوسان لە ساڵی 2019دا بڵاوكردەوە. بەپێی راپۆرتەكە ساڵی رابردوو بەشێوەیەكی گشتی (66) حاڵەتی پێشێلكاری بەرامبەر بە دەزگاكانی راگەیاندن‌و رۆژنامەنوسان تۆماركراوە‌و ئەو پێشێلكارییانە (151) دەزگای راگەیاندن‌و رۆژنامەنوسی گرتوەتەوە. جۆری پێشێلكارییەكان كە ساڵی رابردوو تۆماركراون، ئەمانە بوون: •    دەستگیركردن: 19 حاڵەت •    رێگەنەدان بە روماڵكردنی هەواڵ: 24 حاڵەت •    هێرش‌و سوكایەتی: 10 حاڵەت •    لێدان: 2 حاڵەت •    داخستنی نوسینگە: 2 حاڵەت •    دەستبەسەركردن (توقیف): 4 حاڵەت •    هەڕەشە: 4 حاڵەت •    داوای پڕكردنەوەی فۆڕمی زانیاری كەسیی‌و ئەمنی: 1 حاڵەت رێگەنەدان بە رووماڵكردنی رووداوەكان لەلایەن میدیا‌و رۆژنامەنوسانەوە لە ساڵی رابردوودا دیارترین پێشێلكاریی بووە كە رێژەی (41%)ی كۆی ئەو پێشێلكارییانە پێدەهێنێت كە لەو ساڵەدا تۆماركراون، لەدوای ئەویش پێشێلكاری دەستگیركردنی رۆژنامەنوسانە كە رێژەی (24%)ی كۆی پێشێلكارییەكان پێكدەهێنێت. پێشێلكاریی بەپێی ناوچە بەپێی راپۆرتەكە، زۆرترین رێژەی پێشێلكاری بەرامبەر بە میدیاكان‌و رۆژنامەنوسان لە ساڵی رابردوودا لە پارێزگاكانی (هەولێر- سلێمانی- كەركوك) بووە، كەمترین رێژەش لە پارێزگای هەڵەبجە بووە. ساڵی رابردوو بەپێی دابەشبوونی جوگرافی، پێشێلكارییەكان بەرامبەر بە میدیا‌و رۆژنامەنوسان بەمشێوەیە بووە: •    هەولێر: 17 حاڵەت •    سلێمانی: 17 حاڵەت •    كەركوك: 17 حاڵەت •    دهۆك: 8 حاڵەت •    هەڵەبجە: 1 حاڵەت •    خانەقین: 1 حاڵەت •    بەغداد: 1 حاڵەت •    موسڵ: 1 حاڵەت   پێشێلكاریی بەپێی رەگەز بەپێی رەگەز بەپێی ئامارەكەی لیژنەی داكۆكیكردن لە ئازادی‌و مافی رۆژنامەنوسان، ساڵی رابردوو زۆربەی ئەو پێشێلكارییانەی كە بەرامبەر بە رۆژنامەنوسان كراوە، لەدژی ئەو رۆژنامەنوسانە بووە كە رەگەزییان (نێر) بووە، بەجۆرێك رێژەی (97%)ی ئەوانەی پێشێلكارییان بەرامبەر كراوە لە رەگەزی (نێرینە)بوون، لە رەگەزی (مێ) تەنیا رێژەی (3%) تۆماركراوە. پێشێلكاریی بەپێی دەزگاكانی راگەیاندن راپۆرتەكە ناوی ئەو رۆژنامەنوس‌و دەزگایانەی بڵاوكردوەتەوە كە ساڵی رابردوو پێشێلكارییان لەدژ كراوە، بەمشێوەیە: •    پێشێلكاریی لە شێوەی دەستگیركردندا: ئەم شێوازەی پێشێلكاریی لە ساڵی رابردوودا زۆربەی لەدژی رۆژنامەنوس‌و میدیاكارەكانی كەناڵی (NRT) بووە. •    پێشێلكاریی لەشێوەی فەرمانی دەستبەسەركردندا: دوو حاڵەت تۆماركراوە، یەكێكیان بەرامبەر بە رۆژنامەنوسێكی كەناڵی (NRT)‌و ئەوی تر بەرامبەر ستافی سایتی (درەو)‌و چەند رۆژنامەنوسێكی ترە. •    پێشێلكاریی لەشێوەی رێگەنەدان بە رووماڵكردنی رووداوەكان: زۆرینەی پێشێلكاریی لەم جۆرە بەرامبەر بە  رۆژنامەنوسانی كەناڵی (NRT) بووە كە (14) حاڵەتە، لەدوای ئەویش كەناڵی (كوردسات) دێت كە (5) حاڵەتە، پاشان كەناڵی (رۆژتیڤی) كە (4) حاڵەتە، (3) حاڵەتیش بەرامبەر بە رۆژنامەنوسانی كەناڵی كوردستان 24 بووە. •    پێشێلكاری لە شێوەی هێرش‌و سوكایەتی: زۆرترین پێشێلكاری لەم شێوازە بەرامبەر بە رۆژنامەنوسانی كەناڵی (وار) تۆماركراوە كە (3) حاڵەتە، لەدوای ئەویش كەناڵی (سپێدە)‌و (كوردسات) دێت كە هەریەكەیان (2) حاڵەتیان لەدژ كراوە. •    پێشێلكاریی لەشێوەی لێداندا: ئەم شێوازە دوو حاڵەت تۆماركراوە، یەكێكیان بە رۆژنامەنوسانی كەناڵی (سپێدە) بووە‌و ئەوی تر لەدژی پەیامنێری كەناڵی جەزیرەی قەتەری بووە لەكاتی كوشتنی دیپلۆماتكارەكەی توركیا لە هەولێر. •    پێشێلكاریی لەشێوەی داخستنی نوسینگە‌و كەناڵ: دوو حاڵەت تۆماركراوە، یەكێكیان بەرامبەر بە كەناڵی (NRT) بووە‌و ئەوی تر بەرامبەر بە كەناڵی كوردستان 24 كراوە لە رۆژئاوای كوردستان. •    پێشێلكاریی لەشێوەی پڕكردنەوەی فۆڕمی زانیاریی كەسیی‌و ئەمنی: ئەم شێوازە سێ حاڵەت تۆماركراوە كە بەرامبەر بە رۆژنامەنوسانی هەرسێ كەناڵی (رۆژتیڤی- گەلی كوردستان- كوردستات) تۆماركراوە. •    پێشێلكاریی لەشێوەی هەڕەشە: چوار حاڵەت تۆماركراوە، یەكێكیان بەرامبەر بە رۆژنامەنوسێكی كەناڵی (NRT) لە بەغداد تۆماركراوە، یەك حاڵەت بەرامبەر بە رۆژنامەنوسێكی كەناڵی (كەركوك)، یەك حاڵەت بەرامبەر بە كەناڵی (وار)، یەك حاڵەت بەرامبەر بە كەناڵی كوردستان 24. كێن ئەوانەی پێشێلكاریی دەكەن ئەوەی لە راپۆرتەكەدا تۆماركراوە، ئەوانەی ساڵی رابردوو پێشێلكاریی جۆراوجۆریان بەرامبەر بە رۆژنامەنوسان كردووە بریتی بوون لە: •    هێزە ئەمنییەكان لە شیلادزێ- دهۆك •    هێزەكانی ئاسایش- دهۆك •    پۆلیس‌و بەڕێوەبەری ناحیەی تەكیە- سلێمانی •    هێزەكانی حەشدی شەعبی- خانەقین •    هێزەكانی ئاسایش- سلێمانی •    هێزەكانی سوپای عێراق- كەركوك •    هێزەكانی سوپای عێراق- موسڵ •    هێزە ئەمنییەكان- هەولێر •    هێزی 8ی تەواری- خانەقین •    راكان جبوری پارێزگاری كەركوك •    بەرپرسی ئەمنی نیشتمانی- خانەقین •    هێزی فیرقەی چواری مغاویری سوپای عێراق- كەركوك •    پۆلیسی نەخۆشخانە- دهۆك •    هێزەكانی سوپای عێراق- مەخمور •    هێزەكانی پۆلیسی سۆران •    ئاسایشی گەرمیان- كەلار •    ئیستخباراتی كەركوك •    سەرپەرەشتیاری یاری نێوان یانەی سەیدسادق‌و یانەی خاك لە 7/12/2019 •    خۆپیشاندەران لە كەركوك رۆژی 15/10/2019 •    مستەفا حەسەن گەورە لە 11/10/2019 •    بەشی راگەیاندنی شارەوانی گەرمیان •    هێزی دژە تیرۆر- هەولێر •    ئیدارەی باكوری سوریا- رۆژئاوای كوردستان •    لیوای 61ی سەرۆك وەزیران- كەركوك دەربازبوون لە سزا لە هەرێمی كوردستان بەردەوام ئەوانەی كە پێشێلكاری لەبەرامبەر رۆژنامەنوسان ئەنجام دەدەن، لە سزای یاسایی دەرباز دەبن، راپۆرتی لیژنەی داكۆكی لە رۆژنامەنوسان لە راپۆرتی خۆیدا هیچ حاڵەتێكی تۆمارنەكردووە لەبارەی سزادانی ئەوانەی كە ساڵی 2019 پێشێلكارییان بەرامبەر بە میدیاكان‌و رۆژنامەنوسان ئەنجامداوە. بەراوردكارییەك بەپێی ئاماری هەمان لیژنەی داكۆكیكردن لە مافی رۆژنامەنوسان، ساڵی 2018 لە هەرێمی كوردستان‌و ناوچەكانی دەرەوەی هەرێم (131) حاڵەتی پێشێلكاریی بەرامبەر بە رۆژنامەنوسانی كورد تۆماركراون، واتە ساڵی رابردوو حاڵەتەكانی پێشێلكاری دابەزینێكی بەرچاوی بەخۆوە بینیوە‌و لە (131) حاڵەتەوە دابەزیوە بۆ (66) حاڵەت.  

راپۆرتی: درەو پێشبینی دەكرێت سبەی چوارشەممە ئەنجومەنی پیرانی ئەمریكا كە كۆمارییەكان تێیدا زۆرینەن "دۆناڵد ترەمپ" سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بێبەری بكات  لەو دوو  تۆمەتەی ئاراستەی كراون، (خراپ بەكارهێنانی دەسەڵات‌و دروستكردنی ئاستەنگ بۆ كارەكانی كۆنگرێس) لەچوارچێوەی دادگایكردنی لەبەردەم ئەنجومەنەكە.   ڕۆژی چوارشەممە پرۆسەی دەنگدانەكە بەڕێوەدەچێت، كە چاوەڕواندەكرێت لەبەرژوەندی "ترەمپ"بێت، لەكۆی 100 كورسی ئەنجومەنی پیران، كۆمارییەكان خاوەنی 53 كورسین، لەبەرامبەر 47 كورسی دیموكراتەكان، لەكارخستنی سەرۆك پێویستی بەدەنگی دوو لەسەرسێی ئەندامانی ئەنجومەنەكەیە واتە دەنگی 67 سیناتۆر، ئەمەش وادەكات ئەو كارەی دیموكراتەكان ماوەیەكی كەم نییە دەستیانداوەتێ‌‌و بەنیازن سەرۆكێكی كۆماری لەسەر كورسی سەرۆكایەتی دابگرن، نەك هەر كارێكی قورسە بەڵكو لەحەوتەم ئەستەمەكانە‌و شتی وا ڕوونادات. تۆمەتی یەكەم كە ڕوبەڕووی "ترەمپ" كراوەتەوە، هەوڵدانە بۆ هاوكاریكردنی لەلایەن "ئۆكرانیا"وە بەشێوەیەكی ناشەرعی بۆ هەڵمەتی دووبارە هەڵبژاردنەوەی لەمساڵداو، خراپ بەكارهێنانی دەسەڵاتەكانی بۆ ڕێگەگرتن لە "ئۆكرانیا" لەبەدەستهێنانی هاوكارییەكانی ئەمریكا بە ئامانجی دروستكردنی فشار لەسەری بۆ ئەنجامدانی لێكۆڵینەوە لە "جۆ بایدن" جێگری سەرۆكی پێشووی ئەمریكا. تۆمەتی دووەمیشیان، هەوڵی ئاستەنگ دروستكردنە بۆ دادپەروەری، دوای پێشكەشكردنی شاهیدو بەڵگەی تایبەت بە لێكۆڵینەوە، لە وەڵامنەدانەوەی یاداشتی بانگهێشتكردن كە لەلایەن كۆنگرێسەوە دەرچووە. دیموكراتەكان شەڕێكی دۆڕاو دەكەن ڕۆژی دووشەممەی ڕابردوو دیموكراتەكان لەكۆتایی پرۆسەی دادگایكردنەكەدا لەبەردەم ئەنجومەنی پیران داوایانكرد "ترەمپ" سزا بدرێت بەو دوو تۆمەتەی ڕووبەڕووی كراوەتەوە، "ئادەم شیف" سەرۆكی دەستەی سكاڵاكار وتی"  ناكرێت متمانە بەوەبكرێت كە ئەم سەرۆكە كاری باش دەكات" وتیشی:"ناگۆڕێت ئێوەش ئەوە دەزانن، مێژوو ڕەحم بە دۆناڵد ترەمپ ناكات"، داواشی لەئەندامانی ئەنجومەنەكە كرد ئازایەتی ئەوەیان تێدابێت بەڕویدا بوەستنەوە.  لەبەرامبەردا پارێزەرەكانی سەرۆكی ئەمریكا داوای بێبەریكردنیانكرد لەو تۆمەتانە،"بات چیبۆلۆنی" پارێزەری كۆشكی سپی وتی:" سەرۆك هیچ هەڵەیەكی نەكردووە". بڕیاری لەكارخستنی "ترەمپ"یشی لە ئەنجومەنی نوێنەران بە بڕیارێكی لایەنداری تەواو و سیاسی وەسفكرد‌و ڕاشیگەیاند" متمانەمان بە ئەنجومەنی پیرانە". پارێزەرەكەی سەرۆكی ئەمریكا داوای لەئەنجومەنی پیران كرد، بڕیاری هەڵبژاردنی سەرۆك بۆ گەلی ئەمریكا جێبهێڵێت، بەپێویستیشی زانی ئەمریكییەكان بڕیاری ئەوە بدەن كێ‌ سەرۆكایەتییەكان دەكات، وتیشی:" ترەمپ بەشەوقەوە ئامادەیە بچێتەوە بەردەم گەلی ئەمریكا لە هەڵبژاردنی داهاتوودا".  ڕۆژی هەینی ڕابردوو  ئەنجومەنی پیران بەزۆرینەی 51 دەنگ بەرامبەر 49 هەوڵێكی دیموكراتەكانی ڕتكردەوە بۆ بانگهێشتكردنی "جۆن بۆڵتن" ڕاوێژكاری پێشوی ئاسایشی نەتەوەیی لە كۆشكی سپی‌و گەورە ڕاوێژكارەكانی تری سەرۆك بۆ دادگایكردنەكە بۆ وەرگرتنی وتەكانیان.  "دۆناڵد ترەمپ" سێیەم سەرۆكە لەمێژوویی ویلایەتە یەكگرتووەكاندا ڕاپێچی بەردەم دادگا دەكرێت بۆ لەكارخستنی، "ئەندرۆ جۆنسۆن" یەكەم سەرۆك بووە كە هەوڵی لەكارخستنی دراوە لە ساڵی 1868 و "بیل كلنتۆن" دووەم سەرۆك بووە كە ساڵی 1999دا هەوڵی لەكارخستنی دراوە. شەڕەكەی ترمپ‌و پیلۆسی وتاری ساڵانەی دۆخی دەوڵەت، ئەمڕۆ هەردوو ئەنجومەنی نوێنەران‌و پیرانی ئەمریكا كۆكردەوە بۆ گوێگرتن لە وتارێكی 80 خولەكی "دۆناڵد ترەمپ". سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكان پێشئەوەی قسەكانی دەستپێبكات تۆڵەی خۆی لە "نانسی پیلۆسی" سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران كردەوەو تەوقەی لەگەڵ نەكرد. دوای چوار مانگ كاتێك "پیلوسی" بە توڕەیی كۆبونەوەكەی "ترەمپ"ی لەكۆشكی سپی بەجێهێشتبوو، ئەوە یەكەمجاربوو ئەودوانە یەكتر ببیین."پیلوسی"یش لەكاردانەوەی ئەوەدا كاتێك داوای لە "ترەمپ" كرد وتارەكەی بخوێنێتەوە، تەنها ئەوەندەی وت" ئەندامانی كۆنگرێس ئەوە سەرۆكی ویلایەتەیەكگرتووەكانە"، هیچ دەستەواژەیەكی وەك گوزراشت كردن لەڕێز بۆ "ترەمپ" بەكارنەهێنا‌و دواتریش وتارەكەی دڕاند. "ترەمپ" لەنێو چەپڵە ڕێزانی كۆمارییەكان و بێدەنگی دیموكراتەكاندا وتارەكەی خوێندەوەو خۆی بەدوور گرت لەمەسەلەی دادگایكردنەكەی، كاتێك دەستی كرد بەقسەكانی، كۆمارییەكان لەهەردوو ئەنجومەنی نوێنەران‌و پیران هاواریاندەكرد" چوارساڵی تریش" دیموكراتەكانیش بە بێدەنگی دانیشتبوون، كاتێكیش "ترەمپ" وتی: دۆخی دەوڵەتمان  بەهێزترە لەڕابردوو، دیموكراتەكان سەریانبادەدا وەك ئاماژەیەك بەوەی كە ئەو قسەیەی سەرۆك ڕاست نییە. 

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی لە كۆبونەوەی ئەمڕۆیدا گورزێكی بەهێزی لە ئەنجومەنی باڵای سیاسی وەشاند، سەركردایەتی لە پەیڕەودا بەرزترین دەسەڵاتی حزبی بەخشییە ئەنجومەنی سەركردایەتی، پرسی سەرۆك‌و جێگرەكانی هێشتا گرێكوێرەیەكە كە نەكراوەتەوە، ماڵباتی تاڵەبانی بەرهەم ساڵحیان خستوەتە ناو مامەڵەیەكی نوێوە. یەك كۆبونەوە‌و سێ دانیشتن دوای سێ دانیشتن، هێشتا یەكەم كۆبونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان بەكراوەیی ماوەتەوە‌و سەركردایەتی نوێی حزبەكە نەیتوانیوە پەیڕەوی ناوخۆی حزب پەسەندبكات‌و سەرۆكێكی نوێ بۆ حزبەكە هەڵبژێرێت‌و دەسەڵاتی ئۆرگانە نوێیەكانی حزب دیاری بكات. بەهۆی ئەم دۆخەوە، دوای نزیكەی (45) رۆژ لە بەڕێوەچوونی كۆنگرەی چوارەم، هێشتا یەكێتی بەبێ سەر ماوەتەوە، ئەمە لەكاتێكدایە دۆخی هەرێم لە ناوخۆدا پەرەسەندنی خێرا بەخۆوە دەبینێت‌و عێراقیش بەرەو هەڵبژاردنی پێشوەختە هەنگاو دەنێت. سێ گروپ بەشدارنەبوون ئەمڕۆ جارێكی تر ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی كۆبوەوە، لە كۆبونەوەكەدا لە كۆی (121) كەس لە ئەندامانی ئەنجومەنی سەركردایەتی، نزیكەی (100) كەس بەشداربوون. باڵی كۆسرەت رەسوڵ‌و گروپی كەركوكییەكان‌و گەرمیانییەكان بەشدارنەبوون، هۆكاری بەشدارنەبوونی ئەم گروپانە لە كۆبونەوەی ئەمڕۆدا پەیوەندیدار بوو بە رێكنەكەوتن باڵەكانی حزب لەسەر یەكلاكردنەوەی پۆستی سەرۆك‌و جێگرانی نوێی سەرۆكی حزب. كۆنگرەی چوارەمی یەكێتی كە لە كۆتاییەكانی ساڵی 2019 بەڕێوەچوو، دەسەڵاتی پەسەندكردنی پەیڕەوی نوێی حزبی دایە دەست سەركردایەتییە هەڵبژێردراوەكە، ئەمە وایكرد چارەسەری كێشە بنەڕەتییەكانی یەكێتی هەر لە سەرەوە بمێنێتەوە، ئەمەش هەمان ئەو بارودۆخەیە كە لەدوای نەخۆشكەوتن‌و دواجاریش كۆچی دوایی جەلال تاڵەبانی سەركردەی مێژوویی حزبەكەوە، یەكێتی تێیكەوتووە‌و لەڕێگەی سەركردایەتییەوە نەیتوانیوە چارەسەریان بكات. مستەفا چاوڕەش سەرپەرەشتیاری ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی رایگەیاند، تائێستا لە كۆی (77) ماددەی رەشنوسی پەیڕەوی ناوخۆ، (33) ماددەی پەسەندكراوە. مستەفا چاوڕەش باسی لەوەكرد، لە پەیڕەودا دەسەڵاتەكانی سەركردایەتی‌و سەرۆك‌و جێگرانی سەرۆكی حزب یەكلاكراونەتەوە، بەڵام بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، ئەنجومەنی سەركردایەتی هێشتا نەگەیشتووەتە سەر بابەتی دەسەڵاتەكانی سەرۆك‌و جێگرەكانی كە لە ماددەی (36)ی پەیڕەوەكەوە دەستپێدەكات، هەروەها بابەتی دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی شارەكان‌و دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی باڵای سیاسی یەكلانەبووەتەوە كە سێ بابەتی هەستیارن‌و كرۆكی كێشمەكێشی نێوان باڵەكانی یەكێتییە. باڵەكان دەیانەوێت بەر لە پەسەندكردنی ژمارەی جێگرانی سەرۆكی لە ئەنجومەنی سەركردایەتی، كاندیدەكانی پۆستی سەرۆك‌و جێگرەكانیان یەكلابكرێتەوە، ئەمەش ئاستەنگی بۆ پەسەندكردنی تەواوی ماددە‌و بڕگەكانی پەیڕەوەكە لە ئەنجومەنی سەركردایەتی دروستكردووە. گەمەی نوێی باڵەكان بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، لە چەند رۆژی رابردوودا باڵەكانی یەكێتی هەندێك كارتی نوێی گەمەكردنیان بەڕووی یەكتردا بەرزكردوەتەوە. (درەو) زانیویەتی، رۆژی دوو شەممەی رابردوو بافڵ تاڵەبانی سەردانی كۆسرەت رەسوڵی كردووە‌و پێی راگەیاندووە، ئەوان وەكو ماڵباتی تاڵەبانی رازی نین بەرهەم ساڵح بكرێت بە سەرۆكی یەكێتی‌و داوای لێكردووە بەدوای چارەسەرێكی تردا بگەڕێن. بافڵ تاڵەبانی چاوی لەوەیە پۆستی سەرۆكی حزب وەرگرێت، یاخود لە خراپترین حاڵدا پۆستی جێگری سەرۆكی یەكێتی پێبدرێت بە دەسەڵاتی تەواوەتییەوە. لەبەرامبەردا كۆسرەت رەسوڵ كە سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای سیاسی یەكێتییە دەیەوێت هەم ئەنجومەنەكەی دەسەڵاتی "باڵا"ی هەبێت‌و هەم یەكێك لە كوڕەكانیشی ببێت بە جێگری سەرۆكی یەكێتی. لاهور شێخ جەنگیش كە براوەی یەكەمی كۆنگرەی چوارەمی حزب بووە‌و زۆرینەی لەناو ئەنجومەنی سەركردایەتی هەیە، چاوی لە وەرگرتنی پۆستی جێگری سەرۆكی حزبە، سوربوونی بافڵ تاڵەبانی لەسەر وەرگرتنی پۆستی جێگری سەرۆكی حزب‌و جەختكردنی لەسەر ئەوەی نابێت سەرۆك لە دوو جێگر زیاتری هەبێت، ئاستەنگی بۆ لاهور شێخ جەنگی دروستكردووە، چونكە لاهور لەسەر ماڵباتی تاڵەبانی ئەژماردەكرێت‌و باڵەكانی تر بەوە قایل نین هەردوو پۆستەكەی جێگری سەرۆك بۆ ماڵباتی تاڵەبانی بێت. پرسی دانانی چوار جێگر بۆ سەرۆكی حزب، هەوڵێك بوو بۆ چارەسەری ئەم ناكۆكیانە، بەڵام ئەم پێشنیازە لە لیژنەی هەمواری پەیڕەوی ناوخۆدا تێنەپەڕی‌و لیژنەكە لە هەموارەكەیدا دوو جێگری بۆ سەرۆك دیاریكردووە، نازانرێت ئەنجومەنی سەركردایەتی دواجار چۆن بڕیار لەسەر ئەم بابەتە دەدات. لەم نێوەندەدا هەندێك باڵی تر لە پێش كۆنگرەی چوارەمەوە دروستبوون‌و لەكۆنگرەدا پێگەیان بەهێزبووە، داواكاری خۆیان هەیە‌و داوای پۆستی باڵا دەكەن، لەوانە گروپی سەركردە كەركوكییەكانی حزبەكەیە كە داوای پۆستی جێگری سەرۆك دەكەن‌و كاندیدیان هەیە بۆ ئەو پۆستە كاندیدەكەش (رەفعەت عەبدوڵا)یە، باڵی ئیداری گشتی یەكێتیش كە دلێری سەید مەجید سەرۆكایەتی دەكات‌و لە كۆنگرەی چوارەمدا وەكو كوتلەیەكی نوێ دەركەوتن، كارتێكیان فڕێداوەتە سەر مێزەكە‌و عیماد ئەحمەدیان كاندیدكردووە بۆ پۆستی جێگری سەرۆكی حزب. شەڕكردن لەسەر پۆستی جێگری سەرۆكی حزب لەكاتێكدایە هێشتا پۆستی سەرۆكی حزب یەكلانەكراوەتەوە. هەوڵێكی نوێ بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، دوای سەردانەكەی بافڵ تاڵەبانی بۆلای كۆسرەت رەسوڵ بۆ قسەكردن لەبارەی رەتكردنەوەی بەرهەم ساڵح بۆ پۆستی سەرۆكی حزب، ماڵباتی تاڵەبانی جارێكی تر گەڕاونەتەوە بۆلای بەرهەم ساڵح‌و پێشنیازێكی نوێیان پێداوە. پێشنیازە نوێیەكەی ماڵباتی تاڵەبانی بۆ بەرهەم ساڵح ئەوە بووە، ئەو ببێت بە سەرۆكی حزب‌و دوو جێگری هەبێت، یەكێك لە جێگرەكان بافڵ تاڵەبانی‌و ئەوی تر لاهور شێخ جەنگی بێت، بەرهەم ساڵح ئەم پێشنیازەی رەتكردوەتەوە‌و وتویەتی:" دەبێت یەكێك لە جێگرەكانی سەرۆك بۆ ماڵی كۆسرەت رەسوڵ بێت، چونكە ئەگەر یەكێك لە جێگرەكان بۆ ئەوان نەبێت كێشە بۆ سەرۆكایەتییەكەی ئەو دروست دەبێت". بەمجۆرە هێندەی تر ماڵباتی تاڵەبانی لە بەرهەم ساڵح دوردوونگ بوون، بەتایبەتیش لەكاتێكدا بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، بەمدواییە بەرهەم ساڵح بە راشكاوی بە ماڵباتی تاڵەبانی راگەیاندووە كە ئەو هیچ بۆی گرنگ نییە ببێت بە سەرۆكی حزب‌و تەنانەت ئەگەر تەكلیفیشی لێنەكەن ئەو پۆستە وەرناگرێت. قادر عەزیز نێوەنگیری دەكات (درەو) زانیویەتی، ئەمڕۆ وەفدێكی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی بە سەرۆكایەتی قادر عەزیز سەردانی ماڵی كۆسرەت رەسوڵیان كردووە، سەبارەت بە یەكلاكردنەوەی دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی باڵای سیاسی یەكێتی گفتوگۆیان كردووە. مەلا بەختیار یەكێك لەوانە بووە كە بەشداربووە لە كۆبونەوەكەی ماڵی كۆسرەت رەسوڵ‌و لەوێ جەختی كردووە لەسەر ئەو دەسەڵاتانەی ئەنجومەنی باڵا كە پێشتر لە نامەیەكدا ئاڕاستەی سەركردایەتییان كردووە. ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی كۆسرەت رەسوڵ سەرۆكایەتی دەكات، ئەندامەكانی پێكهاتوون لە (مەلا بەختیار، ئەرسەلان بایز، شێخ جەعفەر شێخ مستەفا، عومەر فەتاح، حاكم قادر، دلێری سەید مەجید، عەدنان موفتی، هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد). ئەم ئەنجومەنە لە كۆنگرەی چوارەمدا پەسەندكراو لە فەرهەنگی یەكێتیدا دامەزراوەیەكی نوێیە، تەنیا سەرۆكی ئەنجومەنەكە كە كۆسرەت رەسوڵە بەدەنگدانی كۆنگرە دانراوە، ئەندامانی ئەنجومەنەكە بەشێوەی تەعین دانراون. پێشتر (درەو) ناوەڕۆكی ئەو نامەیەی ئەنجومەنی باڵای سیاسی بڵاوكردەوە كە لەبارەی دیاریكردنی دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنەكەوە ئاڕاستەی سەركردایەتی نوێی حزب كراوە‌و داوا دەكرێت لە پەیڕەوی نوێی حزبدا ئەو دەسەڵاتانە بۆ ئەنجومەنی باڵای سیاسی جێگیربكرێن. لەو نامەیەدا كە كۆسرەت رەسوڵ ناردویەتی بۆ سەركردایەتی، ئەنجومەنی باڵای سیاسی داوای هەندێك دەسەڵات دەكات، كە ئەگەر وەكو خۆی لە سەركردایەتی پەسەندبكرێت بڕیاری سیاسی یەكێتی بەتەواوەتی دەكەوێتە دەست ئەم ئەنجومەنە نەك سەرۆك‌و جێگرانی سەرۆكی حزب‌و ئەنجومەنی سەركردایەتی. ئەو دەسەڵاتانەی كە ئەنجومەنی باڵای سیاسی داوای دەكات:  •    سەرۆكی ئەنجومەنی باڵا سەرپەرشتیاری گشتی هەموو هێزە چەكدارەكانی یەكێتی نیشتیمانی كوردستانە. •    سەرۆكی ئەنجومەنی باڵا، باڵاترین پۆستی یەكێتی نیشتمانی كوردستانە لەگەڵ ئەندامانی ئەنجومەنی باڵای سیاسی. •    ئەنجومەنی باڵا، باڵاترین ئەنجومەنی سیاسی‌و بەرژەوەندی یەكێتییە. •    ئەنجومەنی باڵا دەسەڵاتی دارایی‌و موڵكداری تەنها دەداتە مەكتەبی دارایی.  •    دەسەڵاتی پەسەندكردنی پرۆژەو بڕیارەكانی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی دەبێت. •    سەرۆكی ئەنجومەن دەسەڵاتی رەتكردنەوەی هەر رێككەوتنێكی دوقوڵی یان چەند قۆڵی هەیە كە ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی دەیكات. •    لە كاتی سەرپێچیدا، سەرۆكی ئەنجومەنی باڵا دەسەڵاتی سزادانی هەر ئەندامێكی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی هەیە. گورزێكی پێشوەختە لە ئەنجومەنی باڵا لەكاتێكدا هێشتا ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی نەگەیشتووەتەسەر ئەو ماددەیەی پەیڕەوی ناوخۆ كە تایبەتە بە دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی باڵای سیاسی، ئەمڕۆ سەركردایەتی گورزێكی بەهێزی لەو نامەیە وەشاند كە كۆسرەت رەسوڵ بۆ سەركردایەتی ناردووە. (درەو) زانیویەتی، لە كۆبونەوەی ئەمڕۆی ئەنجومەنی سەركردایەتیدا، دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكلاكراوەتەوە، بەپێی ئەوەی پەسەندكراوە، ئەنجومەنی سەركردایەتی ئەم دەسەڵاتانەی دەبێت: •    بەرزترین دەسەڵاتە لەنێوان دوو كۆنگرەدا‌و سەرچاوەی بڕیارە لە پرسە گرنگ‌و چارەنوسسازەكاندا. •    بەرپرسە لە داڕشتنی سیاسەتی گشتی حزب لەسەر ئاستی ناوخۆ‌و دەرەوە. •    بەرپرسە لەو رێككەوتنە گرنگانەی كە پەیوەندییان بە پرسە نەتەوەیی‌و چارەنوسسازەكان‌و بەرژەوەندی باڵای یەكێتی‌و هاوپەیمانێتی هەڵبژاردنەوە هەیە. •    دەسەڵاتی هەیە متمانە لە سەرۆكی حزب‌و سكرتێری ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی بسەنێتەوە بەرێژەی دەنگیی دوو لەسەر سێی ئەندامەكانی. پێدانی ئەم دەسەڵاتانە بە ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی، بەپلەی یەكەم لێدان بوو لە ناوەڕۆكی ئەو نامەیەی كە ئەنجومەنی باڵای سیاسی لەبارەی  دەسەڵاتەكانییەوە بۆ سەركردایەتی ناردووە. تاقیكردنەوەی كارتەكان ئەوەی تائێستا هەیە، هیچ رێككەوتنێكی جێگیر لەنێوان باڵە سەرەكییەكانی یەكێتیدا نییە لەبارەی چۆنیەتی دابەشكردنی پۆست‌و دەسەڵاتەكان، رۆژانە كوتلەكان چەندین كارتی نوێ بۆ یەكتر بەرزدەكەنەوە، بەڵام ئەمە بەردەوام گۆڕانكاری بەسەردا دێت، رەنگە هۆكارەكە ئەوەبێت تائێستا كوتلە سەرەكییەكان نەیانتوانیوە پێكەوە رووبەڕوو دابنیشن‌و باسی داواكاری‌و خواستەكانی خۆیان بكەن‌و لەچوارچێوەی دانوستانێكدا ناكۆییەكان بەلادا بخەن، ئەوەی كە هەیە، تەنیا كۆبونەوەی پشتی پەردەیە.

 (درەو): ژمارەیەك شۆفێری مەرزی باشماخ، رێككەوتنێكی نێوان حكومەتی هەرێم‌و ئێران دەخەنە مەترسییەوە‌و كوسنوڵگەری ئێران ناڕەزایەتی دەردەبڕێت. ژمارەیەك سەرچاوەی ئاگادار لە مەرزی باشماخ بە (درەو) یان راگەیاند، چەند شۆفێرێكی بارهەڵگرە فلاتەكانی سنوری مەرزەكە، رۆژی یەكشەممەی رابردوو، لەڕێگای نێوان پێنجوێن- سلێمانی بەچەكەوە رێگرییان لەو بارهەڵگرە ئێرانییانە كردووە كە شوشە لە ئێرانەوە دەگوازنەوە بۆ ناو شارەكانی هەرێمی كوردستان. بەپێی رێككەوتنێك كە لەنێوان هەرێمی كوردستان‌و ئێراندا كراوە، سێ جۆر كەلوپەل هەن دەبێت لەكاتی هاتنیان لە ئێرانەوە بۆ هەرێم، لە مەرزەكان دانەگیرێن‌و هەر بە ئۆتۆمبیلی ئێرانی بگەیەندرێنە شارەكانی هەرێم، ئەو كەلوپەلانە بریتین لە: •    پتمۆس- ئەمە مادەیەكە هاوشێوەی پەینی كیمیاییە، ئەم مادەیە ئەگەر لە ئۆتۆمبیلێكەوە بگوازرێتەوە بۆ یەكێكی تر، كوالیتییەكەی خۆی لەدەستدەدات. •     ئەساسی مۆبیلیاتی ناوماڵ- ئەمە ئێرانییەكان پێی دەڵێن "سەڵتەنە"، ئەمانەش كەلوپەلی ناسكن‌و لە گواستنەوەدا زۆرجار دووچاری شكان دەبن. •     شوشەی گەورە- ئەمە بریتییە لەو تەبەقە شوشانەی كە بۆ پەنجەرەی ماڵ‌و بینا گەورەكان بەكاردەەهێنرێن. شۆفێری بارهەڵگرە فلاتەكانی مەرزی باشماخ نیگەرانن لەم رێككەوتنە، چونكە پێیانوایە شۆفێرە ئێرانییەكان كاری ئەوانیان لە مەرزەكە راگرتووە‌و داوا دەكەن ئەوان ئەو جۆرە كەلوپەلانە بگوازنەوە. چەندجارێك نوێنەری ئەو ئۆتۆمبیلە بارهەڵگرە فلاتانە لەگەڵ لیوا مەریوان شێخ كەمال بەڕێوەبەری دەروازەی نێودەوڵەتی باشماخ كۆبونەتەوە، بەڕێوەبەری دەروازەكە ئاگاداریكردوون ئەوە رێككەوتنی نێوان هەرێم‌و ئێرانە‌و ماوەی زیاتر لە دوو ساڵە ئۆتۆمبیلە ئێرانییەكان ئەو جۆرە بارانە دەگوازنەوە، بەڵام ئەم كۆبونەوانە كۆتایی بە نیگەرانی شۆفێرەكان نەهێناوە. چەند جارێكە بەڕێوەبەرایەتی دەروازەی باشماخ هێزی پۆلیس لەگەڵ بارهەڵگرە ئێرانییەكان دەنێرێت تا ئەوكاتەی بارەكانیان دەگەیەننە سلێمانی. بۆ وەرگرتنی زانیاری لەبارەی ئەو رووداوەی كە رۆژی یەكشەممە روویداوە، (درەو) پەیوەندی بە لیوا مەریوان شێخ كەمال بەڕێوەبەری كۆمەڵگەی دەروازەی باشماخەوە كرد، لیوا مەریوان زانیارییەكانی پشتڕاستكردەوە. بەڕێوەبەری كۆمەڵگەی دەروازەی باشماخ بە (درەو)ی راگەیاند، لەسەر ئەو رووداوە، لەلایەن بەرپرسانی مەرزەكە لە دیوی ئێران‌و هەروەها لەلایەن بەڕێوەبەری نوسینگەی مەهدی شوشتری كونسوڵی ئێران لە سلێمانی، پەیوەندییان پێوەكراوە‌و ناڕەزایەتییان لەبارەی رووداوەكەوە دەربڕیوە. لیوا مەریوان وتی:" ئێمە پێشتر كە ئۆتۆمبیلە ئێرانییەكان دەهاتن، بۆ پاراستنیان هێزی پۆلیسمان لەگەڵ دەناردن، بەڵام رۆژی یەكشەممە كە هاتوون، ئێمەیان ئاگادارنەكردووە‌و بەبێ پۆلیس رۆیشتوون، بۆیە ئەو شۆفێرانەی مەرزەكە لەڕێگەی نێوان پێنجوێن- سلێمانی رێگرییان لێكردوون". ئەو كەسە كە بەچەكەوە رێگری لە بارهەڵگرە ئێرانییەكان كردووە، ناوەكەی لای (درەو) پارێزراوە‌و ئەنجومەنی شۆفێرە بارهەڵگرە فلاتەكانی مەرزی باشماخە، ئێستا رێوشوێنی یاسایی لەبەرامبەر گیراوەتەبەرو دادوەر بۆ لێپرسینەوە بانگهێشتی كردووە، بەڵام دەستگیرنەكراوە. رێگرەكان لەدوو لاوە لە بنكەی پۆلیسی پێنجوێن سكاڵای یاساییان لەسەر تۆماركراوە، لەلایەك، لەلایەن شۆفێرە ئێرانییەكانەوە، لەلایەكی تر لەلایەن بەڕێوەبەرایەتی مەرزی باشماخەوە.  

درەو:  🔹   ( 7 ملیۆن و 400 هەزار) كەس ساڵانە بەهۆی شێرپەنجەوە دەمرن  🔹   ( 13%) رێژەی مردن ساڵانە بەهۆی شێرپەنجەوە زیاد دەكات  🔹  ( ملیۆنێك و 300هەزار) كەس ساڵانە بەهۆی شێرپەنجەی سیییەكانەوە دەمرن 🔹   (803 هەزار) كەس ساڵانە بەهۆی شێرپەنجەی گەدەوە دەمرن 🔹  (519 هەزار) كەس ساڵانە بەهۆی شێرپەنجەی مەمكەوە دەمرن 🔹   (639 هەزار) كەس بەهۆی شێرپەنجەی كۆڵۆنەوە دەمرن 🔹   (610 هەزار) كەس ساڵانە بەهۆی شێرپەنجەی جگەرەوە دەمرن  

درەو: سۆران عومەر پەرلەمانتاری كۆمەڵی ئیسلامی و ئەندامی لیژنەی دارایی و ئابوری پەرلەمانی كوردستان رایدەگەیەنێت "بۆ خستنەڕوی راستی ھۆکاری جێبەجێ نەکردنی شەقامی ١٠٠ مەتری سلێمانی کەدەوترێ بەھۆی ئەوەیە تێچوی ئەم شەقامە بەبەراوردی تێچوی شەقامی ١٢٠ مەتری ھەولێر زۆر زیاترە! بەھانەیەکی ناڕاستە، بەپێچەوانەوە شەقامی ١٢٠ مەتری ھەر کیلۆمەترێکی بەبەراوردی شەقامی ١٠٠ مەتری سلێمانی ٢ ملیۆن و ٣٠٠ ھەزار دۆلار زیاتری تێچووە! راستیەکان لەسەر شەقامی ١٠٠ مەتری سلێمانی و١٢٠ مەتری ھەولێر! سۆران عومەر، ئەندامی لیژنەی دارایی و ئابوری ئەمە ناحەقی نیە؟ ھەر کیلۆمەترێکی شەقامی ١٢٠ مەتری ٢ ملیۆن و ٣٠٠ ھەزار دۆلار زیاتری تێچوە لەوەی بۆ شەقامی ١٠٠ مەتری سلێمانی تەرخان کراوە! راستیەکان لەسەر شەقامی ١٠٠ مەتری سلێمانی و١٢٠ مەتری ھەولێر!  سۆران عومەر، ئەندامی لیژنەی دارایی و ئابوری بۆ بەدواداچونی ھۆکاری دەست کردن بەجێبەجێ نەکردنی شەقامی ١٠٠ مەتری سلێمانی بەرپرسانی حکومەت وتیان ناکرێ شەقامی ١٢٠ مەتری بەنرخێک تەواو کرابێ بەڵام شەقامی ١٠٠ مەتری چوار ھێندە زیاتری تێ بچێ!!!!  بۆ خستنەڕوی راستی ھۆکاری جێبەجێ نەکردنی شەقامی ١٠٠ مەتری سلێمانی کەدەوترێ بەھۆی ئەوەیە تێچوی ئەم شەقامە بەبەراوردی تێچوی شەقامی ١٢٠ مەتری ھەولێر زۆر زیاترە! بەھانەیەکی ناڕاستە، بەپێچەوانەوە شەقامی ١٢٠ مەتری ھەر کیلۆمەترێکی بەبەراوردی شەقامی ١٠٠ مەتری سلێمانی ٢ ملیۆن و ٣٠٠ ھەزار دۆلار زیاتری تێچووە! ئەمەش وردەکاری راستیەکانە: قۆناغی یەکەمی پرۆژەی دروست کردنی شەقامی ١٢٠ مەتری خێرا کە ١١ کیلۆمەترە، کۆمپانیای ئەکنجلەی تورکی و ھێمن گروپ جێبەجێیان کردوە، نێوان ڕێگای سەرەکی ھەولێر موسڵ تا ھەولێر کەرکوک دەکات، ١٦ زێرابی سندوقی و ٣ یەکتربڕو ١ ئۆڤەر پاسی تێدابووە، به گوژمەی گرێبەست و گوژمەی گۆڕانکاری و کۆی گشتی گوژمەی خەرج کراو بڕی ١٨٠ ملیۆن دۆلاری بۆ سەرف کراوە. ھەرچەندە نزیک بە ٥٠ ملیۆن دۆلاری دیکە لە کۆی گوژمەکەدا ھەیە سەرف نەکراوە پێدەچێ لەبەرامبەر ئەوەدا زەوی پێ درابێ. قۆناغی دووەم نێوان ڕێگای سەرەکی ھەولێر موسڵ تا ھەولێر شەقلاوە دەگرێتەوە کە ٩ کیلۆمەتر دەکات، ٥ یەکتر بڕو ١ ئۆڤەر پاس و ٢ ئەندەرپاس و ١ ئۆڤەرفلای و ٨ زێرابی سندوقی تێدایە، کۆمپانیای ھێمن جێبەجێی کردوە ١٦٥ ملیۆن و حەفتاو سێ ھەزارو ٢٥ دۆلاری بۆ خەرج کراوە. قۆناغی سێیەمی پرۆژەکە ١٤.٥ کم بوە، نێوان ڕێگای سەرەکی ھەولێر کەرکوک تا ھەولێر شەقلاوە دەگرێتەوە،  ٢ یەکتربڕو ١ ئۆڤەر پاس و ٤ ئەندەر پاس و ١ ئۆڤەرفلای و ٩ زێرابی سندوقی تێدایە. ١٤٤ ملیۆن و ٣٦٥ ھەزارو ٣٣٦ دۆلاری بۆ خەرج کراوە. کۆی گشتی ١٢٠ مەتری ھەولێر ٣٤.٥ کیلۆمەترە بڕی ٤٨٩ ملیۆن دۆلاری تێچووە بێ لەوەی بایی ٥٠ ملیۆن دۆلارێش زەویان پێدراوە لەبری قۆناغی یەکەم. تێچوی ھەر کیلۆمەترێک ١٤.١٧ ملیۆن  دۆلارە.  ١٠٠ مەتری سلێمانی ٣٣ کیلۆمەترە ٣٩١ ملیۆن دۆلاری بۆ دانراوە، لەکاتێک دا زەویەکەی سلێمانی سەختترەو شوێنەکەی بڕین و یەکتربڕو تێچوی زۆرترە، تێچووی ھەر کیلۆمەترێک ١١.٨٦ ملیۆن دۆلارە.  کەواتە ھەر کیلۆمەترێکی شەقامی ١٢٠ مەتری ھەولێر، بەبەراوردی ١٠٠ مەتری سلێمانی  ٢ ملیۆن و ٣٠٠ ھەزار دۆلار زیاتری تێچووە. بۆ شەقامی ١٥٠ مەتری شاری ھەولێر نێوان رێگای سەرەکی ھەولێر بەحرکە تا ھەولێر کۆیە ١٤ کیلۆمەترە بەبێ پارەی گوژمەی گۆڕانکاری ١٣١ ملیۆن و ٣١٦ ھەزارو ٢٨٠ دۆلاری بۆ تەرخان کراوە. گوژمەی گۆڕانکاری بۆ شەقامی ١٢٠ مەتری کە خراوەتە سەر گوژمەی تەرخان کراو بڕی ١٠٥ ملیۆن دۆلار بووە. گوژمەی گۆڕانکاریش بۆ شەقامی ١٥٠ مەتری کەمتر نابێ لەو بڕەی شەقامی ١٢٠ مەتری.  سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران، ئێوە ئەم ڕاستیانەش دەزانن شەقامی ١٠٠ مەتری سلێمانی ڕاگیراوە؟ جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران چۆن ڕازی دەبن بەمە؟ ئەمە ناحەقی نیە؟

(درەو): چەند مانگێك دوای دەستبەكاربوونی وەكو سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان داوای سازدانی گفتوگۆیەكی رۆژنامەوانیمان لێكرد، ئەوكات دوای كرد گفتوگۆكە دوابخەین بۆ دوای دەرچوونی یاسای چاكسازی، دواجار دوێنێ لە نوسینگەی پەرلەمانی كوردستان لە شاری سلێمانی بینیمان‌و دیدارەكەمان سازدا، ئەو یەكەمین تاكە ژنێكە كە ئێستا یەكێك لە سێ پۆستە باڵاكەی هەرێمی كوردستان بەڕێوەدەبات، لەم گفتوگۆیەدا وەڵامی چەندین پرسیاری تایبەت بە دەسەڵاتەكان لەهەرێم‌و كێشمەكێشەكانی ناو پەرلەمان‌و چۆنیەتی مامەڵەكردن لەگەڵ حكومەت‌و یاسای چاكسازی‌و چەندین بابەتی تر دەداتەوە. دەقی گفتوگۆ رۆژنامەوانییەكە سازدانی: محەمەد رەئوف- فازل حەمەڕەفعەت درەو: یەكەمین ژنیت لە مێژووی هەرێمی كوردستاندا پۆستێكی سیادی وەربگریت، وەكو ژنێك دوای زیاتر لەشەش مانگ سەرۆكایەتی، ژنبوون چ كاریگەرییەكی نەرێنی یاخود ئەرێنی لەسەر خۆت‌و پۆستەكەت هەبووە ؟ رێواز فایەق: لەسەرەتاكانەوە كە پۆستەكەم وەرگرت، زیاتر لە جارێك هەم رۆژنامەنوسان‌و هەم خەڵكی تریش لێیان ئەپرسیم ژنبوون چ كاریگەرییەكی هەیە لەسەر ئەوەی كە تۆ ئەم پۆستە بەڕێوەدەبەیت، لەسەرەتاكانەوە ئەموت هیچ هەستێكم نییە لەبارەی ئەوەی ژنبوون هیچ كاریگەرییەكی باش یاخود خراپی هەبێت، بابەتەكە وەكو خۆی دەڕوات، بەڵام دواتر بۆم دەركەوت نا، دوو جۆر كاریگەری هەیە، كاریگەرییەكیان ئەوەیە، ئەوانەی لە دەرەوە دێن ئەم بە نمونەیەكی باش سەیر ئەكەن، هەیانە زیاتر لە جارێك داوای بینینەوەم دەكەن، واتە بۆ دەرەوە مۆدێلێكی ئەرێنییە. درەو: ئەی بۆ ناوخۆی هەرێم چۆنە ؟ رێواز فایەق: لەناوخۆ كە سەیری حاڵەتەكە ئەكەم، هەست ئەكەم ژنبوون رەنگە كاریگەرییەكی خراپی هەبێت، واتە كاریگەرییەكەی خراپ بووە لەسەر ئەوەی من ئەو پۆستەم هەیە، نازانم هۆكارەكەی چییە، رەنگە بەشێكی پەیوەندی بەوەوە هەبێت كە من بڕوام بەوە نییە هێزێكی ئەمنی، هێزێكی سەربازی پشتیوانیم بكات، دەمەوێت بەهێزی نەرم مامەڵە بكەم، ئەمە وایكردووە هەركاتێك خەڵك نیگەرانییەكی هەبێت، زۆربەی روبەڕووی من دەكەنەوە، وەكو ئەوەی بەتەنها من سەرۆك بم لەم هەرێمەدا، وەكو ئەوەی هیچ كەسێكی تر لەم هەرێمەدا بەرپرسیارێتی نەبێت، خەڵك كە دانامەزرێن قسە بە ئێمە دەڵێن ! خەڵك نەوتی نییە قسە بە ئێمە دەڵێن ! خەڵك نیگەرانییەكی هەیە لە سیستمی سیاسی قسە بە ئێمە دەڵێن ! هەست ئەكەم خەڵك بەناداددپەروەری دەكەن قسە بە ئێمە دەڵێن ! رەنگە ئەمە پەیوەندی بەوەوە هەبێت ژنبوون هیچ مەترسییەك لەسەر ئەوان دروستناكات لەسەر ئەوانەی كە هێرش دەكەن سەر ژن، واتە ژنبوون بووەتە هۆی ئەوەی كە ئەم هەستە هەیە، سەرەتاكان هەندێك نیگەران دەبووم لەم دۆخە، بەڵام ئێستا بەلامەوە بووە بە شتێكی رۆتین‌و وەكو بەشێك لە پۆستەكە سەیری دەكەم، ئەوانەی هێرش دەكەن ئەگەر بیانزانیایە  هێزێكی سەربازی یان ئەمنی پشتیوانمە، دڵنیام هەندێك ئیستیان دەكرد، بەڵام دەزانن من ئەو كارانە ناكەم‌و بڕواشم پێی نییە.  درەو: لەدوای دەستبەكاربونتانەوە رەخنەی زۆر لە ئەدای كاری پەرلەمان لەم خولەدا دەگیرێت، دواین كەس كە رەخنەی گرت هەردوو نوسەر مەریوان وریا قانع‌و ئاراس فەتاح بوون، رایەكی دروستبووە لەبارەی ئەوەی ئەدای سەرۆكایەتی پەرلەمان لەبەرامبەر سەرۆكایەتی هەرێم‌و سەرۆكایەتی حكومەت وەكو پێویست نییە ؟ رێواز فایەق: من نوسینەكەیانم خوێندەوە، لەگەڵ بەشێكی زۆری نوسینەكەیاندا بووم، ئەو قسانە بۆچونی منیشە نەك بەتەنیا بۆچوونی ئەو دوو نوسەرە، زیاتر لە جارێك لە لێدوان‌و قسەو چاوپێكەوتنەكانمدا وتومە پەرلەمان لە هەمان ئەو فەزاو ژینگە سیاسییەدا كار دەكات كە دامەزراوەكانی تر كاری تێدا دەكەن، لەیەك خاڵدا لەگەڵ نوسینەكەیان نیم كە دەڵێن ئەم خولەی پەرلەمان خراپترین خولی پەرلەمانی كوردستانە، چونكە زۆر زوووە بۆ تەقیمكردنی ئەم خولە، بەڵام حەقیقەتێك هەیە كە دەبێت هەمومان بیزانین، هەم حزبە سیاسییەكان‌و هەم دەسەڵاتی جێبەجێكردن‌و هەم ئەو دەزگا راگەیاندنە گەورانەی كە لە پشت حزبەكان‌و دەسەڵاتی جێبەجێكردنەوەن، هەمویان دەیانەوێت پەرلەمان وەكو قەزەم پیشان بدەن، بەڵام دیوەكەی تری ئەمە ئەوەیە كە دەیانەوێت ئەوانەی ئێستا لەناو پەرلەمانن ئەوانەن كە راستەوخۆ خەڵك هەڵیبژاردوون، بڵێن ئەمانە ئەوانەی خۆتانن كە خۆتان هەڵتانبژاردوون، ئەمان ئاوا خراپن، ئەمان ئاوا خەمتان لێ ناخۆن، ئێمە كە ئێوە هەڵتان نەبژاردووین دەتوانین ژیانتان بگۆڕین، لەبەرئەوە ئەمە بەردەوامە‌و لە ساڵی 1992وە هەر هەبووە، ئەگەر سەیری پەیڕەوی ناوخۆ بكەیت، سەیری یاسای هەڵبژاردن بكەیت كە بەشێك لە دەسەڵاتەكانی پەرلەمانی تێدایە، بەڕوونی هەژمونی دەسەڵاتی جێبەجێكردن بەسەر دەسەڵاتی یاساداناندا دیارە‌و بە قانون‌و بە قەناعەتی حزبە سیاسییەكان واكراوە كە دەسەڵاتی جێبەجێكردن گەورەتر دەركەوێت لە دەسەڵاتی پەرلەمان، تەنانەت یاسای پرۆتۆكۆڵ كە لە عێراق كاری پێدەكرێت‌و لە هەرێمی كوردستان پرۆتۆكۆڵمان نییە، سەرۆكی كۆمار، سەرۆكی حكومەت، ئینجا سەرۆكی پەرلەمانی داناوە، لە هەرێمیش ئەمە جێبەجێ دەكرێت، لەبەرئەوەی خۆمان قانونمان نییە، كەواتە ئەوەی كە خەڵك دەیبینێت بە قانون بەرجەستە كراوە. درەو: ئەم سەردەستبوونەی دەسەڵاتی جێبەجێكردن بەسەر دەسەڵاتی یاسادانانەوە لە پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمانیشدا دەبینرێت، كاتێك پەرلەمان ناچاركراوە بەر لە دەركردنی یاساكان بگەڕێتەوە بۆ حكومەت ؟  رێواز فایەق: بەپێی پەیڕەوی نوێ، پەرلەمانتاران دەتوانن پێشنیازی یاسا‌و بڕیار پێشكەش بكەن، حكومەتیش دەتوانێت پرۆژەیاسا پێشكەش بكات، سەرۆكایەتی هەرێم دەتوانێت پرۆژەی یاسا‌و بڕیاریش پێشكەش بكات، لە پەیڕەوی تازەدا یەك ئیزافە كراوە كە خولی پێشوو ئەو پەیڕەوە پەسەندكرا، ئەویش ئەوەیە كە هەر پێشنیازە یاسا یان پێشنیازە بڕیارێك كە پێویستی بە پارە بێت، ئەبێت حكومەت رەزامەندی لەسەر دەربڕێت، ئەمە لە كوێوە هاتووە ؟ لە ساڵی 2013وە یاسای بودجە لە هەرێمی كوردستاندا نییە، هەموتان ئەزانن ئەگەر بتەوێت لە پرۆژەی بودجەی گشتی كە دێتە پەرلەمان شتێك بكەیت كە پارەی تێبچێت، ئەبێت هەر لە پرۆژەكەدا پارەكە لە شتێكی تر كەمبكەیتەوە، لەبەرئەوە دەڵێن حكومەت پارە‌و داهات پەیدا دەكات، ئەو دەتوانێت چی جێبەجێ بكات، ئێمە ئەزمونێكی ناخۆشمان هەبووە لە پەرلەمان، لە خولی پێشوو بۆ نمونە بڕیاری تەشریعی ژمارە (19)مان سەبارەت بە هێزەكانی پێشمەرگە دەركرد بۆ هاوتاكردنی موچەی پێشمەرگە لەگەڵ هێزەكانی ناوخۆ، تائێستا حكومەت جێبەجێی نەكردووە، چونكە ئەڵێ پرستان پێنەكردوین، بۆ بارگرانی دارایی دەبێت پرسمان پێبكەن، ئێمە بۆ ئەوەی جارێكی تر توشی ئەم ئەزمونە نەبینەوە لە خولی پێشوودا پەیڕەوەكەمان بەمشێوەیە ئامادەكردەوە كە ئەگەر پرۆژەیەك پارەی ویست پێش ئەوە دەبێت بزانرێت پارەكە هەیە دواتر یاساكە دەربكرێت، بەشێكی ئەمە لەبەرئەوەیە پەرلەمان نەشكێت، چونكە خەڵك دەپرسنەوە لەو قانونانەی لە پەرلەمان دەردەچن. درەو: حكومەت پرۆژەی بودجەی نییە، بەڵام چەندجارێكە سەرۆكی حكومەت بودجە بۆ جێبەجێكردنی هەندێك پرۆژە تەرخان دەكات، ئێوە ئاگادارن ئەو داهاتانە لە كوێوە دێن‌و چۆن خەرج دەكرێن ؟ رێواز فایەق: ئێمە لیژنەی تایبەتمەندمان هەیە بۆ بەدواداچوون لەسەر ئەم بابەتە، كە پرۆژەیاسای بودجە نەهاتە پەرلەمان، هەر قسەیەك لەسەر داهاتی حكومەت بكرێت قسەیەكی نافەرمییە، پێشتر بەر لە ساڵی 2013، یاسای بودجە هاتووەتە پەرلەمان‌و حكومەت بە فەرمی رایگەیاندووە كە داهاتەكەی چەندە، بۆ پەرلەمانیش ئاسان بووە چاودێری بكات بزانێت ئەم داهاتە راستە یاخود نا، بەڵام ئێستا‌و لەماوەی رابردووشدا پرۆژەیاساكە نەهاتووەتە پەرلەمان، زیاتر لە جارێك لە وەزیری دارایی پرسیاركراوە، من دەزانم لیژنە تایبەتمەندەكان پرسیاریان كردووە، وەزیری دارایی دەڵێت لە كۆی پارەی نەوت، من نزیكەی (375 ملیار) دینارم دێتە بەردەست، باقییەكەی تری قەرزە، ئێمە لە كۆبونەوەیەكی دەوری دەستەی سەرۆكایەتییەكانی (پەرلەمان‌و حكومەت‌و سەرۆكایەتی هەرێم)دا بەڕوونی لەسەر ئەم بابەتە قسەمان كرد، سەرۆكی حكومەت پێی وتین كە قەرزەكانمان چۆنە، چۆن وەرمانگرتووە، تەنانەت باسی لەوەكرد كە ئەو سودەی دەبێت لەبەرامبەر ئەو قەرزانەی لە رابردوودا كراون‌و دەبێت بیدەینەوە خۆی لە (40 ملیۆن) دۆلاری مانگانە نزیك دەكاتەوە تا ئەوكاتەی ئەو قەرزانە تەواو دەبن، ئەم نەوتەی كە ئێستا حكومەتی هەرێم بەرهەمی دەهێنێت بەشێكی لەبەرئەوەی پێشتر پارەكەی وەرگیراوە ئەڕوات بەبێ ئەوەی پارە بگەڕێتەوە ناو خەزێنەی ئێمە، چونكە پێشتر لە ساڵی 2014 بۆ 2017 پارەكەی وەرگیراوە، جگە لەمە بەشێكی دەدرێتەوە بە سودی ئەو قەرزانە، بەشێكیشی دەدرێتەوە بە كۆمپانیاكانی بەرههەمهێنانی نەوت، بەڵام ئەمانە لەڕووی ژمارەوە كە هاتبێتە بەردەستی پەرلەمان، لە راستیدا نەهاتووە. درەو: كۆمپانیای دیلۆیت كە وردبینی فرۆشی نەوتی هەرێم دەكات، راپۆرتی داهاتی نەوت بۆ ئێوە نانێرێت ؟ رێواز فایەق: ناینێرێت. درەو: واتە ئێوە ئاگاداری داهاتی نەوت نین ؟ رێواز فایەق: لەراستیدا، نەخێر، بەفەرمی نەخێر، شتی نافەرمی دەزانین، بەڵام بەفەرمی نەخێر پەرلەمانی كوردستان نازانێت. درەو: ئێوە وەك سەرۆكی هەرێم‌و سەرۆكی حكومەت ئاگاداری بڕیاری سیاسین لە هەرێمی كوردستان؟ رێواز فایەق: خۆی ئەوەی كە جیاواز بێت لەم خولە‌و لە خولەكانی پێشوودا ئەوەیە كە كۆبونەوەی دەوری سێ سەرۆكایەتییەكەمان هەیە، پێشتر ئەمە نەبووە، بەڵێ هەرسێ سەرۆكایەتییەكە ئەو بابەتەمان موناقەشەكردووە بەیەكەوە، بەیەكەوە بڕیارمانداوە چۆن راگەیەنراوەكان دەردەكەین، بەیەكەوە بڕیارمانداوە چۆن مامەڵە لەگەڵ كەیسەكان دەكەین، بەڵێ كۆبونەوە دەكەین بەیەكەوە بڕیار دەدەین. درەو: بۆنمونە لە پرسی بڕیاردان لەسەر هەڵوێستی هەرێم لەبارەی چونەدەرەوە یاخود مانەوەی هێزە بیانییەكان لە عێراق، پرستان پێكراوە؟ رێواز فایەق: بەڵێ بەیەكەوە بووین‌و بەیەكەوە بڕیارماندا چۆن مامەڵەی لەگەڵ بارودۆخی عێراق بكەین، حزبە سیاسییەكانمان كۆكردەوە بەراوێژ لەگەڵ حزبە سیاسییەكان بڕیارماندا كە چۆن مامەڵە بكەین لەبارەی مەسەلەی هەمواری دەستورو ئەو بابەتانەی تر.   درەو: كاروبارەكان لەناو پەرلەمان چۆن بەڕێوەچن، پەرلەمان هیچ بودجەیەك یاخود نەسریەیەكی مانگانەی تایبەت بە خۆی هەیە ؟ رێواز فایەق: بودجەكەمان (500 ملیۆن) دینارە بۆ بەڕێوەبردنی كاروبارەكانی پەرلەمان. درەو: باس لەوەدەكرێت پەرلەمان قەرزارە‌و رێژەی قەرزەكانی گەیشتوەتە دوو ملیار دینار، پەرلەمان ئەو قەرزانەی لە كوێ وەرگرتووە، قەرزەكان تەنیا لەم خولەدا كراون، یاخود لە خولی پێشووەوە بۆتان بەجێماوە ؟ رێواز فایەق: خۆی ئەم بابەتە زیاتر پەیوەندی بە دیوانی پەرلەمانەوە هەیە، بەڵام بەڵێ قەرزەكانمان تەقریبەن لە تەواوبوون نزیك دەبێتەوە، بەپێشبینی خۆم لە خراپترین حاڵەتدا لە (200 ملیۆن) دینار زیاترمان لانەماوە، پێشبینی دەكەم دوای وردبینی ئەو قەرزانە هەر بگاتە (200 ملیۆن)، بەڵێ ئەو قەرزانە لە بازاڕ هێندراون، بەڵام پەیوەندییان بەمنەوە نییە. درەو: باسلەوەدەكرێت داواتان لە حكومەت كردووە قەرزەكانتان بۆ بداتەوە، بەڵام حكومەت رەتیكردوەتەوە‌و ئێوە بەناچاری خانویەكی سەرۆكایەتی پەرلەمانتان لە گوندی ئیتالی فرۆشتووە، ئەمە راستە ؟ رێواز فایەق: بەڵێ، ئێمە خانویەكی سەرۆكایەتی پەرلەمانمان فرۆشتووە‌و پارەكەیمان داناوە بۆ چاككردنەوەی مەسعەدەكانی پەرلەمان كە وەزعیان زۆر خراپە، بەجۆرێك خراپە كە ئێمە زۆربەی رۆژەكان بە قادرمەكاندا هاتوچۆ دەكەین‌و هەم پەرلەمانتاران‌و هەم فەرمانبەرەكانمان وەزعیان خراپە، بەشێكیان هەر ناوێرن مەسعەدەكان بەكاربهێنن‌و دەترسن مەسعەدەكان بكەون. درەو: بەپێی زانیارییەكانی (درەو) ئێوە ژوری تایبەت بە خۆتان لەناو پەرلەمان نۆژەنكردوەتەوە، پێشتریش هێمن هەورامی جێگری سەرۆكی پەرلەمان ژوری خۆی نۆژەنكردوەتەوە، ئەمە نۆژەنكردنەوانە پێویستن، وا دەرئەكەوێ خولی پێشوو، پەرلەمانیان بە وێرانكراوی بۆ ئێوە بەجێهێشتووە ؟ رێواز فایەق: خۆی عادەتەن كە دەچیتە شوێنێك، دەبێت ئەو شوێنە رێكبخەیتەوە، من نازانم ئەوانەی پێش من بەڕێزیان چییان كردووە، بەڵام ئێمە لە پەرلەمانی كوردستان ئەوەی من دەزانم ژوری هەموو فراكسیۆنەكان نۆژەنكراونەتەوە، ژوری هەمو لیژنەكان هەر پێداویستییەكیان هەبوبێت بۆیانكراوە، لە پەرلەمان ژوری پرۆتۆكۆڵ‌و كۆبونەوەی فەرمیمان نەبووە، ژورێكی كۆبونەوە دروستكراوە كە نزیكەی شوێنی (54) كەسی تێدا دەبێتەوە، بۆ ئەو حاڵەتانەی كە حكومەت دێن بۆ پەرلەمانی كوردستان، ژورێكی تر بۆ هاتنی میوانانی بیانی ئامادەكراوە هەم بۆ كۆبونەوەو هەم بۆ دانیشتن‌و تەنانەت نانخواردنیان، پەرلەمانی كوردستان یەكێكە لە سەرۆكایەتییەكانی ئەم هەرێمی كوردستانە، دەبێت لە ئاستی پێویستدا بێت، بەڵێ منیش ژورەكەی خۆم نۆژەنكردوەتەوە، لەبەرئەوەی پێموابوو دەبێت نۆژەنی بكەمەوە، لەو كاتەوە كە كاك عەدنان موفتی سەرۆكی پەرلەمان بووە، ئەو ژورە نۆژەن نەكراوەتەوە‌و پێویستی بەوە بوو نۆژەنبكرێتەوە، لەبەرئەوەی ئێمە سەرۆكی یەكێك لە دامەزراوە گرنگەكانی هەرێمین‌و میوانمان دێت، بەشێوەیەك بوو كە میوان دەهات من بۆخۆم شەرمم دەكرد لە پەردەو دیوارو دیكۆری ئەو ژورە، چونكە تەسەورناكەم ژوری هیچ یەكێك لە سەرۆكایەتییەكانی تر تەنانەت وەزارەتەكانیش بەوشێوەیە بێت. درەو: دوای نۆژەنكردنەوەكە، وێنەكەی كۆچكردووە مستەفا بارزانی لە شوێنی پرۆتۆكۆڵ لابرا، ئەمە كاردانەوەی زۆری بەدوای خۆیدا هێنا، ئەمە بەمەبەست بوو یاخود پەیوەستە بە بڕگەیەكی یاساییەوە ؟ رێواز فایەق: بڕیارێكی تەشریعی هەیە  ژمارە (7) ساڵی 1997 لە پەرلەمان دەرچووە بۆ هەڵواسینی وێنەی جەنابی مەرحوم مەلا مستەفا بارزانی، لەو ساڵەوە ئەو وێنەیە لە یەك شوێندا دانراوە، ئەو وێنەیە هەر ماوە، بەڵام من شوێنی پرۆتۆكۆڵ‌و پێشوازیكردنم لەدوای نۆژەنكردنەوەكەوە گۆڕیوە بۆ ئەو شوێنەی كە خۆم بەدڵمە. درەو: ئەو بڕیارەی كە ساڵی 1997 لەبارەی وێنەكەی مستەفا بارزانی دەرچووە بۆ هەموو دامودەزگاكانە یاخود بە تەنیا بۆ پەرلەمانی كوردستانە؟ رێواز فایەق: بەڵێ لە سەرجەم دامودەزگاكانی هەرێمی كوردستانە. درەو: وەكو بزانن وێنەكە لە هەموو دامودەزگاكانی تریش هەڵواسراوە ؟ رێواز فایەق: لە زۆر دامودەزگا هەڵناواسرێت، تەنانەت لە سەرۆكایەتی هەرێم‌و سەرۆكایەتی حكومەتیش لە ژوری پێشوازیكردنی میوانەكان هەڵنەواسراوە. درەو: پێشترو دوای دەستبەكاربوونی سەرۆكایەتی پەرلەمان (درەو) راپۆرتێكی بڵاوكردەوە سەبارەت بەوەی لە پرۆسەی كڕینی كەلوپەل‌و ئامادەكردنی خانوو و شوقەی نیشتەجێبوونی دەستەی سەرۆكایەتی‌و پەرلەمانتاراندا بەهەدەردان كراوە‌و گومانی گەندەڵی هەیە، بەر لە دەستبەكاربوونی ئێوە ڤالا فەرید لیژنەیەكی بۆ لێكۆڵینەوە لەو بابەتە پێكهێنا بوو، كاری ئەو لیژنەیە بە كوێ گەیشتووە ؟ رێواز فایەق: ئەم بابەتە بەهەدەردانە یان هەر شتێكی تر، پەیوەندی بەوكاتەوە نییە كە من بووم بە سەرۆكی پەرلەمان، پەیوەندی بە پێش ئێمەوە هەیە، بەرلەوەی سەرۆكایەتی نوێی پەرلەمان هەڵبژێردرێت، بەگوێرەی پەیڕەو سەرۆكی دیوان تا ئەوكاتەی سەرۆك هەڵدەبژێردرێت دەسەڵاتەكانی سەرۆكی پەرلەمان وەردەگرێت، سەرۆكی دیوان لیژنەیەكی دروستكردووە بۆ نۆژەنكردنەوەی خانوو و شوقەكانی پەرلەمان‌و كڕینی پێداویستییەكانیان، دوای ئەوەی بەڕێز دكتۆرە ڤالا بووە بە سەرۆكی پەرلەمان، ئەو لیژنەیە هەر لەكارەكانی خۆی بەردەوام بووە، لە نوقتەیەكدا پێیانوابووە بەهەدەردان هەیە. درەو: بەپێی زانیارییەكانی (درەو) بڕی 850 ملیۆن دینار لە كڕینی كەلوپەلدا خەرجكراوە، گومانی گەندەڵی لەسەر 450 ملیۆن دیناری هەیە، دەوترێت دەستەی چاودێری دارایی لێكۆڵینەوە لەو گومانانە دەكات، ئەمە راستە ؟ رێواز فایەق: نا ئەو بڕە زۆرە نییە، دكتۆرە ڤالا ئەو لیژنەیەی دروستكردووە، ئەو رۆژەی كە من بووم بە سەرۆكی پەرلەمان پێی وتم دكتۆرە تكادەكەم كاری ئەو لیژنەیە بەردەوام بێت، وتم بێگومان بەردەوام دەبێت لەبەرئەوەی لیژنەیەكی قانونییە، ئێمە دەرفەتێكی زۆرماندا بە لیژنەكە ماڵ بە ماڵ، شوقە بە شوقە، واتە 56 خانوو و 56 شوقە ماڵ بە ماڵ گەڕاون‌و چوون بۆ ماڵی ئەندامی پەرلەمان‌و بانگیان كردووە‌و ئەو شتانەی كە بۆی كراوە یەك بە یەك بۆیان خوێندوەتەوە‌و پێیان وتووە تۆ ئەمەت بۆ كراوە یاخود نا، هەر ئەمە نزیكەی سێ بۆ چوار مانگی پێچوو تا كارەكەیان تەواوكرد. درەو: ئێستا راپۆرتی كۆتایی لەوبارەیەوە گەیشتووە بە ئێوە ؟ رێواز فایەق: بەڵێ گەیشتووە. درەو: راپۆرتەكە ئاڕاستەی دیوانی چاودێری دارایی دەكرێت ؟ رێواز فایەق: دوای ئەوە راپۆرتەكە تەواوكرا، هێنرایە بەردەستی ئێمە، لە هەموو جیهاندا كەسێك كە لیژنەیەكی تەحقیقی لەسەر دروستدەكرێت، ئەویش مافی خۆی هەیە وەڵام بداتەوە، واتە مافی بەرگری لەخۆكردن بۆ هەموو كەسێك پارێزراوە، ئێمە بڕیارماندا كۆپییەكی ئەو راپۆرتەی كە لیژنەی وردبینییەكە نوسیویەتی لەسەر لیژنەی كڕینەكە بیاندرێتی بۆ ئەوەی بە نوسین وەڵاممان بدەنەوە، دەرفەتمان پێیاندا‌و وەڵامیان داینەوە، ئێستا ئێمە چی دەكەین. ئەم وەڵامانە بڕگە بە بڕگە بەراورد دەكەین، ئەو حساباتانە دەبەینە وردبینی فەرمی پەرلەمانی كوردستان، چونكە ئەمە حەقی خەڵكی تێدایە، بۆ من ئاسانە بەیانی ئیحالەی محكەمەیان دەكەم، زۆر زۆر ئاسانە تەنیا نوسراوێكە، هیچ لە دۆخی من ناگۆڕێت، بەڵام پارەی خەڵك لە دەرەوە كە پارەی پەردەیە، پارەی قەنەفەیە، پارەی كەلوپەلی كارەباییە، دەبێت تەسفیە بكرێت، خەڵكی كاسب هیچ پەیوەندی بەم كێشەیەوە نییە، وردە وردە ئێمە لە تەسفیەكردنی تەواوەتی نزیكبوینەتەوە، دوای ئەوەش ئێمە هاتووین ئەم راپۆرتەمان داوە بە لیژنەی كاروباری پەرلەمان، كە لیژنەیەكی تایبمەتمەندە‌و یەكێك لە كارەكانی چاودێریكردنی پەرلەمانە، ئەمە بۆ ئەوەی ئەوانیش قسەی خۆیان بكەن، ئەم لیژنەیە چەند پێشنیاریان بۆ ئێمە كردووە، یەكێكیان ئەوەیە راستەوخۆ رەوانەی دەستەی نەزاهە بكرێت، یەكێكی تریان ئەوەیە لیژنەیەكی ئینزباتی لە پەرلەمان دروستبكرێت‌و لەناوخۆدا سزا بدرێن. درەو: بەڵام دەوترێت لە دەرەوەی پەرلەمانەوە دەستوەردان كراوە‌و بەوهۆیەوە رێواز فایەق راپۆرتەكەی راگرتووە، ئەمە راستە ؟ رێواز فایەق: ئێمە لای خۆمانەوە بڕیارمانداوە، نە هیچ شتێكی دەرەكی كاریگەری لەسەر من هەیە، نە سازش لەسەر بابەتێك دەكەم كە لەڕووی یاساییەوە بڕوام پێیەتی، نە هیچ كەسێكیش بۆ مفاوەزات‌و دانوستانی لەسەر ئەم مەسەلەیە لەگەڵ مندا كردووە، كە پارەی خەڵكی كاسب درایەوە‌و زانیم كێشەی بازاڕ حەل بوو، دڵنیاتان ئەكەم كە ئەم كەیسە ئیحالە ئەكەین بۆ ئەو شوێنەی كە قانون ئەیخوازێت.  درەو: دوای دەستبەكاربونتان بڕیارتاندا بە راگرتنی ئیفادی پەرلەمانتاران، بەمدواییە پەرلەمانتارێك باسی لەوەكرد بڕی (5 هەزار) دۆلارتان بۆ كڕینی ئۆتۆمبیل بۆ پەرلەمانتاران خەرجكردووە، ئێوە لە راگرتنی ئیفاد پارە دەگەرێننەوە‌و لە كڕینی ئۆتۆمبیلدا پارەكان دەدەنەوە بە پەرلەمانتاران، ئەمە لەحاڵێكدایە بەپێی گرێبەستی پەرلەمان لەگەڵ كۆمپانیای جیهان دەبێت پەرلەمانتاران لەسەر موچەی خۆیان بە قیست ئۆتۆمبیل رابكێشن؟ رێواز فایەق: با سەرەتا لە بابەتی ئیفادەوە قسە بكەم، تەبعەن من ئێستا ئیفادم بۆ پەرلەمانتاران كردوەتەوە، بەڵام بەمەرج، مەرجەكە ئەوەیە ئەگەر دەعوەت بویت، مادام دەعوەتیت با ئەو شوێنەی كە دەعوەتی كردویت پارەت بۆ بدات، ئێمە پارەت بۆ نادەین، وە ئەگەر ئێمە خۆمان وەكو پەرلەمانی كوردستان بڕیار ئەدەین وەفدێك بنێرین، خۆمان ئەندامەكانی دیاری دەكەین كێ بچێت بۆ ئەو وەفدە، ئەوكاتە مەسرەفی ئەكەین، دیارە پێویستییەك هەیە بۆیە وەفدێك دەنێرین، وە ئەگەر فراكسیۆنەكان‌و ئەندامانی پەرلەمانیش دەعوەتی شەخسییان بۆ دێت، ئێمە بەس مۆڵەتیان پێ دەدەین بۆ ئەوەی ئەو چەند رۆژەی كە سەفەر دەكەن غیاب نەدرێن، ئەگەرنا هەموو شتێكیان لەسەر خۆیانە، بابەتی ئەوەش كە قەراردراوە هەر پەرلەمانتارێك (5 هەزار) دۆلاریان پێبدرێت، ئەمە پێش ئێمە كراوە، ئێمە كە هاتین ئەم بڕیارە دراوە، كە من بووم بە سەرۆكی پەرلەمان ئەم بڕیارە درابوو، بەشێكی زۆریش لە پەرلەمانتاران وەریانگرتبوو، بەڵام حەقیقەتێك هەیە كە ئەمەوێت باسی بكەم، ئەویش ئەوەیە ئێمە بە پەرلەمانتارانی خۆمانمان وت، حكومەت چیكرد بۆ وەزیرەكان، ئێمەش ئەوەتان بۆ ئەكەین، ئێمە وامان پێوتن، دوایی بۆمان دەركەوت حكومەت بۆ هەر وەزیرێك دوو (لاندكرۆز)ی سفری كڕیوە، راستە ئەوان تائەوكاتەی وەزیر ئەبن ئەو ئۆتۆمبیلانەیان لادەبێت‌و دواتر ئەیدەنەوە بە حكومەت بۆ وەزیرەكانی دوای خۆیان، بەڵام ئەمە نیگەرانی زۆری لای پەرلەمانتاران دروستكرد، دەمەوێت ئەو ڕاستیەش باس بكەم كە دۆخی هەموپەرلەمانتاران وەك یەك نیە، بەشێك لە پەرلەمانتاران بەتایبەتی ئەوانەی ئۆپۆزسێۆن، چونكە ئەوان نیوەی تەواوی موچەكەیان ئەدەنەوە بە حزبەكانیان، ئەمە حاڵەتێكە كە بەراوردی پەرلەمانتار ئەكەیت لەگەڵ وەزیرێك ناتوانیت بڵێی من هاوكاری ناكەم، لەبەرئەوە بەش بە حاڵی خۆم جگە لەوەی ئەوە جێبەجێكردنی بڕیارێكە كە پێشتر دراوە‌و جێبەجێ دەكرێت، ئێستاشی لەگەڵدا بێت من بزانم ئەندامێكی پەرلەمان پێویستی هەیە، شكۆی ئەندامی پەرلەمان دەپارێزم. درەو: دابەشكردنی پۆستە ئیدارییەكانی ناو پەرلەمان بە كوێ گەیشتووە، ئێوە لە سەرەتاوەی هەندێك گۆڕانكاری كاتیتان لە پۆستە ئیدارییەكان كرد، بەڵام دواتر پرۆسەكە راوەستا، ئەمە پەیوەندی بە رێكنەكەوتنی نێوان فراكسیۆنەكانەوە هەیە، بەڵام دەوترێت بەهۆی دۆخی یەكێتی نیشتمانییەوە كە ئێوە لەو حزبەن، دابەشكردنی پۆستەكان راگیراوە ؟ رێواز فایەق: جاری یەكێتی نیشتمانی متمانەی بە ئێمە هەبووە بۆیە لەو پۆستەی داناوین، هەموو ئەو پۆستانەی كە لە پەرلەمان گۆڕانكارییان تیێدا كراوە بۆ خۆم كردومن، هیچ كەسێك لە یەكێتی نیشتمانی بە منی نەوتووە ئەم پۆستە بدە بەكێ یاخود مەیدە، كەس تەدەخول لەم ئیشانەدا ناكات، من تەكەتولچی نیم لەو بابەتانەدا، راگرتنی ئاڵوگۆڕی پۆستەكان پەیوەندی بەوەوە هەیە هەندێك شوێن پێوستی بە ئاڵوگۆڕ نییە، خۆی ئەو كەسەی كە لەو شوێنەدایە كەسێكە كە موەفەقە یاخود ماوەیەكی زۆر نییە لەو شوێنەدایە، حەقیقەتێكیش هەیە ئەبێت باسی بكەین كە ئەوەش ئەوەیە لە خولی پێشوودا برای بەڕێزمان كاك دكتۆر یوسف سەرۆكی پەرلەمان بووە بەشێكی زۆری ئەو پۆستانەی كە وەرگیرانەوە‌و گۆڕان وەریانگرت لە یەكێتی وەرگیرانەوە نەك لە پارتی، واتە لەناو پەرلەماندا كە گۆڕان هات‌و كاك یوسف بوو بە سەرۆكی پەرلەمان تەنانەت یەك پۆستیشی لە پارتی وەرنەگرتەوە‌و بیدات بە گۆڕان، هەموو ئەو پۆستانەی كە دابووی بە گۆڕان لە یەكێتی وەرگرتەوە. درەو: ئەی ئێوە چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەم بابەتەدا دەكەن ؟ رێواز فایەق: سێ بەڕێوەبەرایەتی لەناو پەرلەمانی كوردستان هەیە كە بریتین لە كارگێڕی‌و دارایی، كاروباری پەرلەمان‌و لیژنەكان لەگەڵ راگەیاندن‌و پەیوەندییەكان، كارگێڕی‌و دارایی لای پارتییە، كاروباری پەرلەمان من خۆم ئیختیارم كردووە لەبەرئەوەی زۆر زۆر پێویستم پێیەتی لەبەرئەوەی پەیوەندی راستەوخۆی بە سەرۆكی پەرلەمانەوە هەیە، ئەوە لای ئێمەیە، راگەیاندن‌و پەیوەندییەكانیشمان دابوو بە فراكسیۆنی گۆڕان، بەڵام ئەوان خۆیان رەتیانكردەوە‌و وتیان ئێمە ئەوەمان ناوێت بەشی خزمەتگوزاریمان دەوێت، جێگری سەرۆكی پەرلەمان كاك عەلی حەمەساڵحی بانگكردبوو بۆ ئەوەی كەسێك دیاری بكات بۆ وەرگرتنی پۆستەكە، وتویەتی ئێمە ئەو بەڕێوەبەرایەتییەمان ناوێت، بەشی خزمەتگوزاریمان دەوێت، لەوحاڵەتەدا پارتی بۆ خۆی وەریگرتەوە‌و بەشی خزمەتگوزاری كە لای ئەوان بوو دایان بە گۆڕان.   درەو: هەندێك لە پەرلەمانتاران گلەییان لە ئەدای كاركردنی ئێوە هەیە تەنانەت لە ئەندامانی فراكسیۆنەكەی خۆتان (فراكسیۆنی یەكێتی) دەڵێن رێواز فایەق پرۆتۆكۆڵ پێشێلدەكات‌و دەچێتە ژوری هێمن هەورامی، لەكاتێكدا هیچ كاتێك لە پەرلەمان روینەداوە سەرۆك بچێت بۆلای جێگرەكەی، هەمیشە جێگر چووە بۆلای سەرۆك ؟ رێواز فایەق: جاری ئەمە پێشێلكردنی پرۆتۆكۆڵ نییە، هیچ شتێك لەناو پرۆتۆكۆڵدا نییە بڵێ كێ نابێت بچێت بۆلای كێ، بۆ نمونە رەنگە نەخۆش بێت پێویست بكات من بچم سەری لێبدەم، من ئەچمە ژوری مونا خانیش، سەرۆك پەرلەمانەكانی پێش منیش ئەوەیان كردووە، با كەس ئەو رمڵە لێنەدات، من خۆم سەرۆكی پەرلەمانم لە ژووری جێگردا بینیوە، من بەدیاریكراوی ئەزانم چەندجار چووم بۆ ژورەكەی كاك هێمن‌و جاری تریش ئەچم، بەڵام بەبەردەوامی ئەو دێتە ژورەكەی من بۆ ئەوەی كۆبونەوەی دەستەی سەرۆكایەتی بكەین، جارێك نەخۆش بوو، عەمەلیاتێكی كردبوو، هاتبووەوە، چووم بۆ لای، جارێكی تر كۆبونەوەیەكمان هەبوو لەسەر دانانی قانونێك بۆ پەرلەمانی كوردستان لە ژورەكەی مندا مێزێكی وا نەبوو، ئەوكات من ژورەكەم نۆژەن نەكردبووەوە، نزیكەی هەشت كەس بوین چوین لە ژورەكەی ئەو كۆبونەوەكە بكەین، جارێكی تر كە سەفەرم كرد چووم بۆ ژورەكەی‌و پێم وت من ئەڕۆم ئەمانەتی تۆو ئێرە، ئەوە سێجار، بەدیاریكراوە رەنگە چوار بۆ پێنج جار چوبم، بەڵام ئەو رەنگە سی جار هاتبێت، لەبەرئەوە من جاری تریش دەچم‌و ئەویش دێت‌و ئەوەش پەیوەندی بە پرۆتۆكۆڵەوە نییە.  درەو: لەسەر ئەوەش قسە هەیە گوایە سەرۆكی حكومەت ئێوە بانگ دەكات بۆ كۆبونەوە، لەكاتێكدا سەرۆكی حكومەت لە پەرلەمان هەڵبژێردراوە‌و دەبێت ئێوە ئەو بانگ بكەن ؟ رێواز فایەق: سەرۆكی حكومەت منی بانگ نەكردووە بۆ كۆبونەوە، من داوای كۆبونەوەم كردووە لە سەرۆكایەتی حكومەت، ئەو پەرلەمانتارانەی كە ئەو قسەیە دەكەن، ئەوان بە ئێمەیان وت‌و فشارێكی زۆر زۆریان كرد كە نایانەوێت پاسەوانەكانیان بەشێوەی گرێبەست بێت، ئەیانەوێت پاسەوانەكانیان بەشێوەی هەمیشەیی بێت، ئەوەی كە ئێمە مانگانە حكومەت پارەمان بۆ ئەنێرێت بەلای منەوە زۆر ئیستفزازییە‌و ز‌ور پێی ناڕەحەتم، ئەسڵ ئەوەیە قانونی بودجە لە پەرلەمانی كوردستان هەبێت‌و ئێمە بەشی خۆمان دیاریكراو بێت‌و ئەنجومەنی دادوەری بەشی خۆی دیاریكراو بێت‌و مانگانە بچێتەسەر حسابەكەی بەبێ ئەوەی پێویست بكات ئێمە بچن بە وەزیری دارایی بڵێین كەی موازەنەكەمان دێت، ئەمە كێشەی دووەممان بوو، موشكیلەی سێیەم لە خولەكانی پێشوودا بەردەوام ئەو كێشەیە هەبوو كە پێویستی ئەكرد وەزیرێك بێت بۆ پەرلەمان بەتایبەتی لە خولی پێشوو، وەزیرەكە نەئەهات بۆ پەرلەمان، ئەمە كێشەیەكی تر بوو، كێشەی چوارەم ئەوە بوو ئەمانویست لەبارەی چۆنیەتی مامەڵەكردنمان لەگەڵ حكومەت لە داهاتوودا بەرچاوڕونییەكی زیاترمان هەبێت، لەوەی كە پێشتر هەبووە، ئێمە داوامانكرد بچین بۆ كۆبونەوە لەگەڵ حكومەت، جیاوازی چونەكەی من لەگەڵ ئەوانەی پێش خۆم چییە، ئەوانەی پێش منیش چوون، بەڵام ئەوان نەیانهێشتووە ئیعلام بزانێت هەر (200 مەتر)ەكەی بەینی خۆمانیان بڕیوە‌و چونەتە ئەودیو و كۆبوونەتەوە، دەیان جار كۆبونەتەوە، بەڵام من ژنێكی ترسنۆك نیم، هیچ شتێكیش بەدزییەوە ناكەم، كاردانەوەكان چییە زۆر بەلامەوە گرنگ نییە ئەگەر خۆم باوەڕم بەخۆم بوو، من ئەو كەسەم كە خۆم هەم، ئێمە داوای كۆبونەوەمان كردبوو، ئەوان داوای كۆبونەوەیان نەكردبوو، بە سوپاسەوە چوین لەوێ دانیشتین بە یەكەوە، ئەو بابەتانەمان لەگەڵ باسكردن كە ئێمە دەمانەوێت قانونێكی خۆمانمان هەبێت لە پەرلەمان، ئەم حاڵەتە ئێمە پێی ناڕەحەتین كە دەبێت لەگەڵ وەزیری دارایی قسە بكەین، وە دەمانەوێت قانونی بودجە بێتە پەرلەمان، وە دەمانەوێت پەیوەندییەكی تەندروستمان هەبێت، چونكە ئێمە لە دۆڵێك نین‌و ئێوەش لە دۆڵێك، ئەو بەڕێزانەی كە لە سەرۆكایەتی حكومەت كە لەگەڵ ئێمە دانیشتن لە هەمان ئەو حزبانەن كە ئێمە سەرۆكایەتی پەرلەمانمان پێكهێناوە، ئێمە هیچ گرێ و كینەیەكمان نیە بەرامبەر دامەزراوە دەستوریەكانی هەرێمەكەمان...چووینە سەرۆكایەتی هەرێمیش، بڕیاربوو بچینە سەرۆكایەتی ئەنجومەنی دادوەریش بەڵام ئەوان لوتفیان كرد و هاتن.. درەو: ئێوە لەبەرنامەتاندایە هاوكات لەگەڵ بانگهێشتكردنی وەزیرەكان، سەرۆكی حكومەتیش بانگ بكەن، هەندێك لە پەرلەمانتاران گلەیی ئەوە دەكەن پرسیارەكانیان ئاڕاستەی حكومەت دەكەن، وەڵامەكە دێتەوە، بەڵام سەرۆكایەتی نایداتەوە بە پەرلەمانتاران؟ رێواز فایەق: هیچ كەسێك موقەدەس نیە، هیچ كەسێك ئەوەندە مەحسون‌و پارێزراو نیە كە پێویستبكات ئێمە بیپارێزین، پێموایە ئەو حكومەتە پەرلەمان دەنگی پێداوە، بە یاساو بە پەیڕەو لە سەرۆكی حكومەتەوە بۆ دوا وەزیر ئەبێت پابەندی پرۆسەی چاودێری بن لە پەرلەمانی كوردستان، من بڕوام بەوە نیە هەموو كارەكان لەدەستی خۆمدا بێت‌و خەڵكی تر كاری لەبەر دەستدا نەبێت، لەسەرتای دەستبەكاربوونمدا هاتم بە نوسراوێكی فەرمی مەسەلەی ئاڕاستەكردنی پرسیارو گێرانەوەی وەڵامی پرسیار بۆ پەرلەمانتاران، لەبەرئەوەی لەڕێگەی وەزیری هەرێمەوەیە بۆ كاروباری پەرلەمان، دام بە موناخان سكرتێری پەرلەمان، بابەتی لیژنەكان كە لەپەیڕەودا جێگر بۆی هەیە چاودێری كاروبارەكان بكات‌و سەرپەرشتیان بكات، لەگەڵ نوسراوی نوسینگەكان‌و فراكسیۆنەكانیش واژووكردن‌و ئاڕاستەكردنیم داوە بە جێگری سەرۆكی پەرلەمان، بابەتی پرسیار بەتەواوی لای سكرتێری پەرلەمانە. ئێمە دوایین ئامارمان بۆ هاتوەتەوە، پێشتر (155) پرسیاری وەڵامنەدراوەمان هەبوو، ئێمە لەناو پەرلەمان بە سكرتێری پەرلەمانمان وت نوسراوی جەختكردنەوە بۆ حكومەت بكە، نوسراوی جەختكردنەوەی كردووە، ئێستا (39) پرسیار ماوە وەڵامنەدراوەتەوە، هەر لە دوایین كۆبونەوەدا كە 30/1/2020 بوو، پێمان وت نوسراوێكی تر بكە بۆ ئەو (39) پرسیارە، ئەندامانی پەرلەمانی كوردستان ئەتوانن ئەگەر بزانن وەزیرێك خۆی لە پرسیار دەدزێتەوە بچن بۆ پرۆسەی پرساندن (استجواب)، چی رێی لێگرتوون، چەندینجاریش من لە هۆڵی كۆبونەوە جەختمكردوەتەوە، ئەگەر وەزیر یان حكومەت خۆی دەدزێتەوە لە پرسیارەكانتان، بڕۆن بۆ پرۆسەی پرساندن، داوای پرساندنی ئەو وەزیرە بكەن كە وەڵامناداتەوە، بەڵام قسەكردن لەسەر ئەوەی وەڵامی پرسیارێك لەلای سكرتێری پەرلەمان مابێت‌و وەڵامی نەدابنەوە، ئەو ئەندام پەرلەمانە كێیە كە وا دەڵێت من سێشەممە چاوەڕێی دەكەم با بڵێت فڵان پرسیارم وەڵامدراوەتەوەو سكرتێری پەرلەمان وەڵامەكەی نەداومەتەوە، ئەوكات بزانێت هەڵوێستی من چی دەبێت، بەڵام بە وتی وتی نابێت. كاك قوباد گەورەترین كەسی یەكێتییە لەناو حكومەتدا، لە كاك قوبادەوە بۆ دوا وەزیرەكانی یەكێتی پارێزراو نین، ئەمە ئەگەر وەكو حزبییەك قسە بكەم، وەكو سەرۆكی پەرلەمانیش هیچ كەسێك پارێزراو نیە، لە سەرۆكی حكومەتەوە بۆ دوا وەزیرو ئامادەش نیم هیچ كەسێك بپارێزم ئەگەر زانیم ئەو كەسە موخالەفەی یاسایی هەیە. درەو: ئێستا چوار فراكسیۆن هەن كە لەناو پەرلەماندا ئۆپۆزسیۆنن (نەوەی نوێ، یەكگرتوو، كۆمەڵ، شیوعی) وەكو سەرۆكی پەرلەمان ئەدای پەرلەمانتارانی ئۆپۆزسیۆن چۆن هەڵدەسەنگێنن، ئۆپۆزسیۆن هیچ كێشەیەكی بۆ ئێوە دروستكردووە؟  رێواز فایەق: هیچ كێشەیەكیان بۆ ئێمە دروست نەكردووە، هیچ كێشەیەكمان نیە، خۆی من پێموایە ئەوكاتەی كە بزووتنەوەی گۆڕان ئۆپۆزسێۆن بوو، كاری ئۆپۆزسێۆن لەناو پەرلەمان بەڕوونی دەركەوت،من پێم وایە باشترین فراكسێۆنی ئۆپۆزسێۆن لە ئێستادا فراكسیۆنی یەكگرتووە،چونكە بەدواداچوون دەكەن، ڕەخنەدەگرن، بیرۆكە و چارەسەریش پێشكەش دەكەن)   درەو: بەمدواییە لەگەڵ هێمن هەورامی جێگرت بە بەیاننامە قسەتان لەگەڵ یەكتر دەكرد، لەدەرەوە وا دەردەكەوێت سەرۆكایەتی پەرلەمان بەتەواوە دابەشبووە‌و هیچ هەماهەنگییەك لەنێوانتان نەماوە، ناكۆكییەكانی ئەمدواییە پەیوەندی بە چییەوە هەیە ؟ رێواز فایەق: لەڕاستیدا بەرلەوەی بە بەیاننامە قسەبكەین ئێمە بە نامەو تەلەفۆن قسەمان دەكرد بەیەكەوە، خۆی بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان راگەیاندن سەربە دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستانە، ئێمە هەرسێكمان دەتوانین بابەت‌و هەواڵ بڵاوبكەینەوە لەناو ماڵپەرەكە، لیژنەكانی پەرلەمانی كوردستانیش هەر هەموویان دەتوانن شت بڵاوبكەنەوە لەناو ماڵپەری پەرلەمانی كوردستان، بەڵام ئەم كەیسە كەیسێكی تایبەتە (كەیسی مەجید ئیبراهیم)، هەندێك هەستیاری هەیە، لەڕاستیدا ئێمە لەپەرلەمان بۆمان نیە لیژنەی تەحقیقی دروست بكەین‌و هیچ بابەتێك یەكلایی بكەینەوە، بۆ نمونە بڵێین فلان كەس خۆی كوشتووە یان كوژراوە، بۆ نمونە بشوترایە كوژراوە هەر هەڵەبوو، لیژنەكە ئیمزایان لەسەر كۆنوسی ئامادەبوون كردووە، لە پەرلەمانی كوردستان كە لیژنەیەك كۆدەبێتەوە دوو جۆر ئیمزا هەیە، ئیمزایەكیان كۆنوسی ئامادەبوونەكەیە، هەموان ئیمزای دەكەن، ئیمزایەكی تریان ئیمزایە لەسەر ناوەڕۆكی ئەو شتەی كە بڕیاری لەسەر ئەدرێت، ئەوەی ئەو رۆژە كراوە هەمووان ئیمزایان كردووە لەسەر ئەوەی ئەو رۆژە لە كۆبونەوە ئامادەبوون، بۆخۆم من پێموابوو بۆخۆی زوو بوو، چونكە كۆبونەوەی لیژنەكە لەم هەفتەیەدایە، دووەم، من پێموابوو زەرور نیە سایتی پەرلەمانی كوردستان ئەمە بڵاوبكاتەوە، سێیەم، ئەم بابەتە مادام بابەتێكی هەستیارە ئەبوو بەیەكەوە دابنیشین، راستە لیژنە هەواڵەكەیان هێناوە، بەڵام بەیەكەوە دابنیشین‌و سیاغەی هەواڵەكە بەشێوەیەك بكەین كە هەم میدیا هەم رایگشتی بە ئاڕاستەیەك نەبات، بۆ نمونە ئێوە (درەو) نوسیبوتان بەگوێرەی راپۆرتی لیژنەكەی پەرلەمان، مەجید ئیبراهیم خۆی خۆی كوشتووە، لەكاتێكدا ئەمە كاری پەرلەمانی كوردستان نیە باس لەوە بكات، ئەوە دەبێت دادگا یەكلای بكاتەوە، كێ كێی كوشتووە، من ئەزمونم زیاترە، ئەگەر ئەو هەواڵەم ببینیایە پێش ئەوەی بڵاوببێتەوە نەمئەهێشت بەوشێوەیە بڵاوببێتەوە كە لەلای رایگشتی‌و ئیعلام شتێك دروست ببێت كە پەرلەمان كەیسەكەی یەكلاییكردوەتەوە، لە كاتێكدا ئیشی پەرلەمان نیە كەیس یەكلایی بكاتەوە، ئیشی دادگایە یەكلایی بكاتەوە.  درەو: پێشتریش لەسەر كەیسێكی تر كە دۆسیەی پێوەرەكانی ئاو بوو بەهەمان شێوە كێشە لەسەر راپۆرتەكە دروستبوو، دەوترێت پەرلەمانتارێكی پارتی ئەو كارانە دەكات ؟  رێواز فایەق: من نەمزانی بوو كە بۆ پێوەرەكانی ئاویش هەر هەمان پەرلەمانتار هەمان هەواڵی ئامادەكردووەو بەناوی هاوڕێكانییەوە بردویەتی بۆ سایتی پەرلەمان‌و دوایی رێگەی لێگیراوە، دوای ئەوەی ئەمە رویدا ئینجا بە منیان وت ئەم حاڵەتە رویداوە، چونكە لیژنەكان پەیوەندی بە جێگرەوە هەیە، تایبەتمەندی جێگرە ئەو كێشانەی لە لیژنەكان دروست دەبێت ئەگەر خۆیان نەیەن بۆ منی باس بكەن، لەڕاستیدا نایزانم بەدواشیدا ناگەڕێم، چونكە ئەوەندە فزوڵی نیم، بەڵام دەڵێن هەر هەمان پەرلەمانتار بووە، ئەبێ تەحقیق بكەم بزانم وایە، هەر هەمان پەرلەمانتار هەر بە هەمان شێوە هەواڵی ئامادەكردووە، بەهەمان شێوە شتێكی بەناوی كۆی پەرلەمانتارانەوە ئامادەكردووە، كە رەئی هەموویانی لەسەر نەبووە، بەڵام دڵنیانیم لێی تاوەكو تەحقیقی تێدا نەكەم، نازانم با تەحقیق بكەم، بزانم هەمان پەرلەمانتار هەمان تەسەروفی جارێكی تریش كردووە، ئەو كاتە قسەی خۆم دەبێت. درەو: یاسای خانەنشینی پلەباڵاكان بەوشێوەیە تێپەڕی ئەوانەشی كە مەرجە یاساییەكانیان تێدا نییە بەڕێژەیەك موچە خانەنشین دەبن، بۆچوونی ئێوە لەوبارەیەوە چییە ؟ رێواز فایەق: من بڕوا ناكەم ئەو یاسایە، ئەو بەشەی پەیوەندی بە خانەنشینیەوە هەیە جێبەجێبكرێت، چونكە یاسای خانەنشینی یەكگرتووی كوردستان دەردەچێت، ئەوكاتە حكومەت ئامادەی دەكات، دوێنی سكرتێری ئەنجومەنی وەزیران قسەی لەگەڵ من كرد كە پرۆسەی نوسینەوە دەستیپێكردووە، واتا پرۆسەی دانانی یاسای خانەنشینی یەكگرتووی هەرێمی كوردستان دەستیپێكردووە، كە هەموو خەڵك بەیەك پێوەر خانەنشین دەبن. من داوام كرد ئەو مادەیە لاببەین لەو یاسایە، چونكە ئەو یاسایە شتی زۆر باشی تێدایە، مادام یاسای خانەنشینیی یەكگرتوو دێت‌و پەرلەمانتار جارێ سێ ساڵی ماوە بۆ ئەوەی خانەنشین ببێت، وەزیر سێ ساڵی ماوە بۆ خانەنشینی، قەیچێكە ئەم شەش مانگەش با چاوەڕێ بكەین تا یاسای خانەنشینی یەكگرتوو دێت، بەڵام بۆچونێكی تر هەبوو وتیان ئەگەر لای بدەین رایگشتی دەڵێن ئەو مادەیەی پەیوەندی بە خۆیانەوە هەبوو لایان برد. بۆچونی من بە شەخسی باسی دەكەم ئەوەی بە (2.5) كەڕەتی خزمەتی ساڵانە هەرچی بێت بۆ من یەك شت دەكات، چونكە من تا تەواو دەبم دەبێت بە (27) ساڵ خزمەت‌و دكتۆراشم هەیە بۆ خۆم بەشەخسی، لەڕاستیدا من حەزم دەكرد ئەوەی عێراق جێبەجێبكرێت، ئەوەی عێراق وەكو خۆی واتا یاسای خانەنشینی یەكگرتووی ژمارەی (9)ی ساڵی 2014 لە هەرێمی كوردستان بەركار بكەین، بۆ فەرمانبەریش‌و بۆ پەرلەمانتاریش‌و بۆ حاكمیش، كە دادپەوەری زیاتری تێدایە، كە ئەوە نەبوو بەو یاسایەی ئێستا كاری پێدەكرێت، هەر (111) پەرلەمانتارەكە (6 ملیۆن‌و 560 هەزار) دینار موچەی خانەنشینیانە، بەڵام بیهێننە پێش چاوی خۆتان (78) ئەندامی پەرلەمانی كوردستان رازی بوون  بەوەی دەنگ بدەن نزیكەی (4 ملیۆن) دینار لە موچەكەیان كەمببێتەوە، خەڵك وا تێگەیشت كە ئێمە یاسای خانەنشینی بۆ پەرلەمانتار دادەنێین، وانەبوو، یاسای خانەنشینی پەرلەمانتار هەیە هەر پەرلەمانتارێك هەر  وەزیرێك (6 ملیۆن‌و 560 هەزار) دینار موچەیەتی، كە یاسای چاكسازی دێت، پەرلەمانتارێك كە مەرجەكانی تێدا نیە، خۆی دەستبەرز دەكاتەوە بۆ ئەوەی موچەكەی لە (6 ملیۆن‌و 560 هەزار) دینارەوە كەمبكرێتەوە بۆ (2 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار هێشتا قسەی پێدەوترێت، ئەمە حاڵەتە ناسروشتییەكەیە، لەوێ هیچ مەرجێك نیە. درەو: بەشێكی پەیوەندی بە هەڵاو موزایەدەی پەرلەمانتاران خۆیانەوە نەبوو، بەتایبەت ئێستا فۆرمێك هەیە كە پەرلەمانتاران پڕی دەكەنەوەو بەوەی خانەنشینی وەرناگرن؟ رێواز فایەق: ئەم بابەتە بابەتێكی زۆر گرنگەو جەدەلێكی یاسایی زۆر گەورەشی لەسەرە، حەق پێش ئەوەی دروست ببێت چۆن تەنازولی لێدەكەیت، مافی خانەنشینبوون بۆ پەرلەمانتارانی خولی پێنجەم هێشتا دروست نەبووە، چۆن تەنازولی لێدەكەیت، ئەمە قسەیەكە، جەدەلێكە دەوترێت كە تەنازولكردن لە مافێك كە دروست نەبووە یاسایی نیە، ئەم جەدەلە بەچی چارەسەر كرا، ئەی بۆ ئاساییە بۆ نمونە من‌و تۆ كە رێككەوتنێك دەكەین، (عەقد شەریعەتی موتەعاقدین لە نێوان من‌و تۆدا) ئەڵێت من بەرپرسیار نیم لەهیچ زیانێك تۆش دەڵێیت من تەنازول دەكەم لە تەعویز، خۆ هێشتا مافی تەعویزت نیە تا تەنازولی بۆ بكەیت، بەراورد كرا بەوە. بەشێك لە پەرلەمانتاران وتیان مادام هەندێك لە پەرلەمانتاران ئەڵێن نامانەوێت ئەبێت مادەیەك دابنرێت لە یاساكەدا كە مادەكە دێت بۆ سەرۆكی پەرلەمان، ئەگەر لە هۆڵی پەرلەمان دەنگی هێنا ناتوانم هیچ رێگریەك لەمە بكەم. درەو: تۆ خۆت لەگەڵ ئەو مادەیە بوویت یان نا؟ رێواز فایەق: من لەگەڵ ئەو مادەیە نیم لەو مونتەڵەقەی كە یاسا چارەسەری ئەوەی كردووە، ئەوەی كە تەمەنی (63) ساڵ نیە ئیجبار نیە خانەنشین ببێت، ئازادە، ئەمە بۆ فەرمانبەر وایە، بۆ حاكمێك‌و بۆ ئێمە وایە، بۆ هەمو كەسێك (45) ساڵ ئەتوانێت بچێتەوە سەر وەزیفەكەی خۆی، بەڵام كە هێنایان وتم بە ئارزەووی خۆتان با تێیدا بێت، ئێستاش لەدوای بەركاربوونی یاساكە كە (30) رۆژەكە دەستی پێكرد، دیوانی پەرلەمانی كوردستان، بەرەسمی ئیعلانی كرد ئەڵێت ئەمڕۆ یەكەم رۆژی ئەو (30) رۆژەیە كە یاسای دایناوە، ئەندامانی پەرلەمان بێن فۆرمەكە پڕبكەنەوە. درەو: ئەو پەرلەمانتارانەی فۆرمەكەیان پڕكردوەتەوە، ئیتر خانەنشینی ننایانگرێتەوە؟  رێواز فایەق: ئەو فۆرمە ئێستا ئەرزشی یاسایی نیە، بەڵام ئێمە ئیعلانی ئەكەین بە رەسمی، كە یاساكە بەركاربوو چووە بواری جێبەجێكردن، دەڵێت ئەمڕۆ ئەو (30) رۆژە دەست پێدەكات كە بڕگەی (4)ی مادەی (7)دا هاتووە، ئەو (30) رۆژە دەست پێدەكات هەر ئەندامێكی پەرلەمان دەیەوێت خانەنشینی وەرنەگرێت ئەچێت فۆرمەكە پڕ دەكاتەوە، كە (30) رۆژەكە تەواو بوو هەر دیوانی پەرلەمان ئەڵێت ئەو (30) رۆژە تەواو بوو كە یاسا داینابوو بۆ تەنازولكردن لە مافی خانەنشینی‌و ئەم پەرلەمانتارە بەرێزانەی خوارەوە خانەنشینیان رەتكردوەتەوە، ئێمەش بە نوسراوێكی رەسمی دەینێرین بۆ بەڕێوەبەرێتی خانەنشنینی‌و دەڵێین لەدوای كۆتایهاتنی ئەم خولە، ئەم پەرلەمانتارانە مامەڵەی یاساییان بۆ خانەنشینی بۆ ناكرێت، بەڵام بڕوای خۆمتان پێ بڵێم ئەو ژمارەیەی كە ئیعلانیان كردبوو كەمدەبێتەوە.  درەو: بەپێی زانیارییەكانی (درەو) ژمارەیەكی زۆری پەرلەمانتارو راوێژكاری پەرلەمان هەن كە هاوكات لەگەڵ كاری پەرلەمانتارییاندا دەخوێنن، ئەمە لەكاتێكدایە بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان رێگەپێدراو نییە پەرلەمانتار جگە لە كارەكەی هیچ ئەركێكی تر لەئەستۆ بگرێت، قسەی ئێوە لەوبارەیەوە چییە ؟ رێواز فایەق: هیچ پەرلەمانتارێك بەرەسمی نەهاتووە، داوای مۆڵەت لە ئێمە بكات بۆ ئەوەی بچێت بخوێنێت، ئەو تەعلیماتەی كە لە هەرێمی كوردستان كاری پێدەكرێت بۆ خوێندنی ماستەر، ئەبێت تەفەروغی تەواو بكات، ئەمەش بۆ ئەندامی پەرلەمان نابێت، چونكە كاری پەرلەمانتار فەرمانبەر نیەو نوێنەرایەتییەو بۆ (4) ساڵەو دەبێت چوار ساڵەكەی خۆی تەواو بكات، لەبەرئەوەی هەر ئەندامێكی بەڕێزی پەرلەمان بێت بۆلای ئێمە بۆ وەرگرتنی مۆڵەت، بۆ خوێندنی ماستەر نایدەینێ، ئەگەر مۆڵەتی نەبێت‌و بخوێنێت ئەوكاتە بڕوانامەكەی ئەهێنێتەوە وەزارەت خوێندنی باڵا بەرپرسە لەوەی بۆی تەعدیل نەكات‌و بۆی ئەژمار ناكرێت، بەڵام ئێمە مامەڵە لەگەڵ غیاب‌و مۆڵەتی دانیشتنەكانی پەرلەمان‌و لیژنەكانی پەرلەمان لەمەوداو دوای ئەوەی ئیعلانمان كردووە، رێوشوێنی یاسایی‌و پەیڕەویی دەكەین لەگەڵ غیاباتیش. درەو: بەپێی نوسراوێكی وەزارەتی خوێندنی باڵا پلەی خوێندنتان بۆ پرۆفیسۆری یاریدەدەر بەرزكرایەوە، ئێوەش لەچوارچێوەی پرۆسەی خوێندندان ؟ رێواز فایەق: ئەزانن كە من پێش ئەوەی لە خولی پێشو ببم بە ئەندامی پەرلەمان،ئەندامی دەستەی ئەندامی دەستەی وانەبێژی بووم لە زانكۆی پۆلۆتەكنیكی سلێمانی، لەمادەی (44) لەناو یاسای وەزارەتی خوێندنی باڵادا دوو بڕگە هەیە، لە بڕگەیەكیاندا ئەڵێت هەركەسێك ئەندامی دەستەی وانەوتنەوە بێت، تەنانەت دوای خانەنشینبوونیش یان گواستنەوەی لە وەزارەتی خوێندنی باڵا بۆ هەر فەرمانگەو دامودەزگایەكی تر، مافی ئەوەی هەیە پلە زانستییەكەی بەرزبكرێتەوە، ئەگەر مەرجی تێدا بوو، بەبێ وانە وتنەوە. من دكتۆراكەم تەواوكردووە نازناوی زانستیم هەبووە، كە بووم بە ئەندامی پەرلەمان، مودەریس بووم، دەستمكرد بە نوسینی لێكۆڵینەوەكانم، هەلومەرجەكە وابوو كە لەساڵی 2015 دەرگای پەرلەمانی كوردستان داخرا، خەڵك ئەگەر بە شتی ترەوە سەرقاڵ بوبێت من سەرقاڵی لێكۆڵینەوەكانم بووم‌و لێكۆڵێنەوەكانم تەواوكرد. ئەو سێ لێكۆڵینەوەی من نوسیومە بۆ ئەوەی نازناوی زانستی پێوەرگرم، یەكەم كەسم لەسەر ئاستی عێراق‌و هەموو وڵاتانی عەرەبی لەسەر ئەو سێ بابەتەم نوسیوە، لە ۳ گۆڤاری زانستی باوەڕپێكراویش بڵاوكراونەتەوە،هەركەس بیەوی بە سێرچی گۆگڵ دەیاندۆزێتەوە، لەناو گۆگڵیش هەیە بڵاوكراوەتەوە، ئەگەر كەسێك خۆی بە خاوەنی حەرفێكی ئەو لێكۆڵینەوەیەی من بزانێت، تەحەمولی ئەنجامەكەی دەكەم. درەو: لێكۆڵینەوەكانت لەسەر چ بابەتێكن ؟  رێواز فایەق: یەكەمیان باسی (نیزامی خاوەندارێتی نەوت‌و ئوسوڵی نەوتیی) دەكات، لێكۆڵینەوەیەكی بەراوردكارییە لەنێوان یاسای عێراقی‌و یاسای ئەمریكی، لە ئەمریكا ئەگەر من پارچەیەك زەویم هەبێت بەناوی خۆمەوە بێت نەوتی تێدا بێت، خۆم ئەتوانم كۆمپانیا بێنم، بەڵام لە عێراق نیزامەكە جیاوازە، ئەگەر هاوڵاتیەك لە زەویەكەیدا نەوت بدۆزرێتەوە ئەبێت بڕوات تەعویز دەكرێتەوە، دەوڵەت بۆی هەیە كۆمپانیا بهێنێت، راكێشانی بۆری نەوت لە شوێنێك بۆ شوێنێك لە نیزامی ئەمریكیدا مانگانە دەبێت پارەی بدەیتێ لەبەرئەوەی بەناو زەویەكەیدا بردوتە، بە بەردەوامی وەكو موڵكێكی ئەو وایە كە بەكرێت گرتبێت، بەڵام لە عێراقدا كە زەوی هاوڵاتییەك بۆریەكی نەوتی پێدا دەڕەوات، یەكجار تەعویزیەكی دەدرێتیێ‌و تەواو، تەحەدا دەكەم لەهەموو عێراق‌و هەرێمی كوردستانیشدا یەك كەس ئەم كارەی كردبێت. دووەم: لەسەر نیزامی تەئمین (دڵنیایی)  نوسیوەمە، تەئمین لەسەر ئەو مەترسیانەی كە بەهۆی پیشەسازی نەوتییەوە ئەكەونەوە، بەڵام بەراوردمكردووە لەنێوان عێراق‌و نەرویجدا، لەوێ كرێكارێكی نەوت زەماناتەكانی چین‌و لێرە كرێكارێكی نەوت زەماناتەكانی چین، چەند جیاوازن؟ لێرە شۆفێری تەنكەرێك كە بە تەنكەرەكەیەوە دەسوتێت پێشتر (12) ملیۆن دینار حەقی پارەی تەنكەری نەوتەكەشی داناوە، لەوێ چۆن تەعویز دەكرێتەوە، بە ملیۆن دۆلار تەعویز دەكرێتەوە. خەڵكی تر لەسەر بواری گشتی نەوتی نوسیوە، من لەسەر بواری تایبەتی نەوتم نوسیوە، بۆ نمونە تەعویز بەهۆی تەئمینەوەیە (دڵنیایی)، تەعویز یەكێكە لەوانەی لە یاسای مەدەنیدا هەیە، خاوەندارێتی لە یاسای مەدەنیدا هەیە. سێیەم: بیرتانە كاك نێچیرڤان بارزانی دەیوت كۆمپانیای نەوتی نیشتمانی دادەمەزرێنین خەڵك دەكەینە خاوەنی پشك، ئێستا ئارامكۆ بەشێك لە پشكەكانی دەفرۆشێت لەكاتێكدا كۆمپانیایەكی نیشتمانییە، من لەسەر ئەوەم نوسیوە كە (كۆمپانیایەكی نیشتمانی چۆن لەڕووی یاساییەوە دەتوانێت پشكەكانی بفرۆشێت بە هاوڵاتی ئاسایی) لە یاسای نەوتی ژمارە (22)ی هەرێمی كوردستان ساڵی 2007 رێگەی بەوەداوە كە كۆمپانیای نیشتمانی نەوتی هەرێمی كوردستان پشكەكانی بە خەڵك بفرۆشێت، كێ لەسەر ئەمانەی نوسیوە با بێت بڵێت وشەم لەسەری نوسیوە، لەبەر ئەوەی من (ئیستحقاقی) خۆم وەرگرتووە، من بۆم نیە راستەوخۆ پێشكەشی زانكۆكەی خۆمی بكەم، دەبێت مامەڵەكەم راستەوخۆ ئاڕاستەی وەزارەتی خوێندنی باڵا بكەم، چونكە ئێستا من لەناو دەستەی وانەبێژیدا نەماوم، ئەوان بە رۆڵی خۆیان ئاڕاستەی زانكۆكەی منی دەكەنەوە بزانن من لەوێ مودەڕیس بووم، چیم كردووە چیم نەكردووە، ئەم بەڕێزانە لەوێ رێوشوێنەكانی یاسایی چیە، تەبعەن لەوێ خەڵكی یاسایی لێ نییە، ئەوانیش ئاڕاستەی كۆلێجی یاسای زانكۆی سلێمانیان كردوەتەوە، بۆ دانانی لیژنە،  من ئەگەر یەك تۆز ترسم هەبوایە لەڕووی یاسایی، لەڕووی ئیجرائی، ئەو كارەی من كێشەیەكی تێدایە، جورئەتم نەدەكرد بڵاوی بكەمەوە، من فەخری پێوە دەكەم، وە دەستم كردووە بە نوسینی لێكۆڵینەوەكانی پرۆفیسۆری‌و ئینشەڵا لە ئایندەیەكی نزیك لەوەختی خۆمدا دەبم بە پرۆفیسۆر.  

درەو: "محمەد تۆفیق عەلاوی" سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێ‌ حكومەتی عێراق، دوو ساڵ لەمەوبەر و لەگەرمەی قوڵبونەوەی كێشەكانی نێوان هەرێم‌و بەغداد، دوای ئەنجامدانی ڕیفراندۆم‌و سزادانی هەرێمی كوردستان لەلایەن حكومەتی ناوەندییەوە، وتارێكی نوسیوە لەژێر ناونیشانی (مامەڵەكردنی كوردو عەرەب لەنێوان واقیع‌و خواستدا). "عەلاوی"  لەم وتارەدا ڕاشكاوانە تێڕوانینی خۆی لەسەر كۆمەڵێك پرسی گرنگی تایبەت بە ململانێی نەتەوەیی‌و بۆچونی لەسەر كوردو ڕیفراندۆم‌و دەوڵەتی كوردی دەخاتەڕوو، (درەو) بەگرنگی زانی لەم كاتەدا كە ناوبراو ڕاسپێراوە بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراق، خوێنەری كورد بە پوختەی بۆچونەكانی ئاشنا بكات. مەسەلەی نەتەوایەتی " پێویستە لەسەر عەرەبی عێراقی خۆی بخاتە شوێنی كوردی عێراقی، هەروەك چۆن پێویستە كوردی عێراقیش خۆی بخاتە شوێنی عەرەبی عێراقی، كەڵكەڵەی جوداخوازی كورد لەدوای جەنگی جیهانی یەكەمەوە دەركەوتووە، نەفەسی نەتەوایەتی سەرجەم تێڕوانینەكانی تری لەسەرانسەری دونیا داپۆشی، هەست‌و سۆزی نەتەوەیی عەرەبی لەقوڵترین شێوەكانیدا دەگەڕێتەوە بۆ پێش جەنگی جیهانی یەكەم، كێشەی سۆزی نەتەوەیی ئەوەیە لەسەر بنەما بونیاتنانرێت و هەڵگری فیكرو ڕێگایەی ڕوون نییە، دەسەڵاتدارەكان دەتوانن بیوروژێنن بێئەوەی دادوەری‌و خێرو سودو یەكسانی بۆ ڕۆڵەكانی نەتەوەكەیان بەدیبهێنن، گەورەترین بەڵگە ئەوەیە كە هیتلەر بەسەر ئەڵمانیای هێنا، هیتلەر ڕۆڵەكانی نەتەوەكەی‌و ئەڵمانیای خۆشدەویست، بەڵام خۆشەویستی بەس نییە بەبێ‌ بەهاو بنەمای دادوەرو یەكسان، هیتلەر سۆزی نەتەوەی ئەڵمانیای وروژاندو لەگەڵ جیهان شەڕیكرد بۆ ئەوەی شكۆی ئەڵمانیاو نەتەوەیی ئەڵمانی بەرزبكاتەوە، لەكۆتایدا ئەڵمانیای لەجەنگی دووەمی جیهانیدا وێرانكرد، بەهۆی لەدەستدانی بنەمای دادوەری لەسەر ئاستی ئینسانەكان‌و بەهۆی خواستە كەسییەكانی لەدەسەڵات لەسەر حسابی بەرژوەندی وڵاتەكەی، بیری نەتەوەیی هەڵگری هیچ بەهاو بنەماو ڕێگایەكی ڕوونی حوكمڕانی نییە".     بۆچونی لەسەر كورد " گلەیی لەكورد مەكەن ئەوان لەسەردەمی درشمە نەتەوەییەكاندا دەژین وەك نەوەی پێشوی عەرەب لەسەردەمی دوژمنكاری سێقۆڵی بۆ سەر میسر لەساڵی 1956 تێیدا دەژیان، ئەگەر قەدەری دەوڵەتی مهابادی كورد لەچلەكانی سەدەی ڕابردووە ئەوەبوایە بمایە ڕەنگە ئێستا كورد نەفرەتیان لەنەتەوەی كورد بكردایە، لەبەرئەوەی لەنەتەوایەتیدا بنەماو بەهاو ڕێگایەكی ڕوون نییە، هیچ ڕێگرییەك نییە بۆ ئەوەی ئەو دەوڵەتە لەلایەن ڕژێمێكی دیكاتۆریی ستەمكارەوە حكوم نەكرێت  لەوكاتەدا ودوای ئەوەش، ئەوەیان پێبكات كە سەدام بە عێراقی كرد، چەمك و بەهاكانی دیموكراسی بەشێوەیەكی گشتی پێشترو ئێستاش بونیان نەبووە لە هزری زۆربەی ئەوانەی لەم ناوچەیەدا نیشتەجێبوون،  ڕەنگە پێویستمان بەچەند دەیەیەك بێت بۆ پێگەیاندنی ئەو بەهاو چەمكانەی پەیوەستبونێكی توندوتۆڵیان هەیە بە هەڵسەنگاندمان بۆ مرۆڤ‌و ڕێزگرتنی‌و ڕێزگرتنی تایبەتمەندییەكانی و بیركردنەوەی‌و ئازادییە كەسییەكانی، بەداخەوە هێشتا ئەم بەهایانە لەعێراق نادیارن بەهەردوو بەشی عەرەبی‌و كوردییەوە".  " ناتوانم گلەیی لەكورد بكەم لەسەر تێڕوانیە نەتەوەییەكانیان كە تێكۆشانێكی زۆریان لەپێناویدا كردووە، پرۆسەی ئەنفال و تاوانی هەڵەبجە شاهیدە لەسەر ڕووبەڕووبونەوەی تێڕوانیە نەتەوەییەكانیان لەلایەن ڕژێمێكی نەتەوەیی عەرەبی كە ماف بەخۆی دەدات دروشمی نەتەوەیی عەرەبی بەرزبكاتەوەو ڕێگەش لەبەرامبەرەكەی دەگرێت دروشمێكی هاوشێوە بەرزبكاتەوە، بۆیە من لەگەڵ ئەوانەدا ناكۆكم كە دەڵێن پێویستە گەلی كورد سزابدرێت بەهۆی بەشداریكردنی لە ڕاپرسی".  بۆچونی لەسەر ڕیفراندۆم  "سیاسییەكانی كورد تێگەیشتن كە لێكدانەوەكانیان لەبارەی ریفراندۆم هەڵەبووەو پەشیمانیش بوونەوە لەوكارەیان، گەورەترین هەڵە عەرەب بیكات ئەوەیە پێیانخۆشبێت كە گەلی كورد ئەو ڕووداوانەی ئەم دواییەیان بەسەرهاتووە، پێویستە لەئاستی بەرپرسیارێتیدابین و دەستمان بۆ گەلی كورد درێژبكەین، ناكۆكییەكانمان لەگەڵ ئەوان نییە،  بەڵكو لەگەڵ ئەوانەیە كە هەست‌و سۆزی نەتەوەیی شۆڤێنیان تێدا وروژاندوون‌و گەیاندویانن بەم دۆخە، دەكرێت ڕووبەڕووی پلانی ئەمانە ببینەوە، نەك گەلی كورد، ئەگەر مامەڵەیەكی خراپ لەگەڵ كورد وەك گەل بكەین زیاتر لێمان دووردەكەونەوەو زیاتر دەستدەگرن بەوانەوە كە كەڵكەڵەی  نەتەوەیی شۆڤێنیان تێدا دەچێنن‌و، دەبینە پاڵپشتی ئیسرائیل بۆ بەدیهێنانی ئەوەی دەیانەوێت لەقوڵكردنەوەی  ململانێ‌ لەنێوان ڕۆڵەو وڵاتانی ناوچەكە".   بۆچونی لەسەر مافی چارەری خۆنوسین  "ڕوونە كە مافی چارەی خۆنوسین مافێكی سروشتییە و یاسا نێودەوڵەتییەكان شەرعییەتیان پێداوە، بەڵام من لەگەڵ كورد ناكۆكم لە بانگەشەیان بۆ دروستكردنی قەوارەی دەوڵەتێكی كوردی سەربەخۆ لەم قۆناغە هەستیارەی مێژوویی ناوچەكەدا، چونكە پلانێكی ئیسرائیلی هەیە بۆ دابەشكردنی ناوچەكە بۆ چەند دەوڵەتۆكەیەك لەسەربنەمای تائیفی‌و ئیتنی ناكۆك لەنێوان خۆیاندا،  ئەوەی ئەم ڕاستیە دەسەلمێنێت ئەوەیە كە هیچ دەوڵەتێك پشتیوانی دروستكردنی دەوڵەتی كوردی نەكرد جگە لە ئیسرائیل، ئەم پشتیوانیە لەخۆشەویستیان بوو بۆ كوردەكان؟ وەڵامەكەی: نەخێر، بەڵكو پشتیوانییەكە بەو ئامانجە بوو وڵاتێكی كوردی دابمەزرێت و بكەوێتە شەڕو ململانێ لەگەڵ عێراقی عەرەبی‌و ئێران‌و توركیاو سوریا".

راپۆرت: فازل حەمەرەفعەت – محەمەد رەئوف كۆمپانیایەك كە رێژەی 40%ی پشكی ئیدارەی گشتی یەكێتی نیشتمانی كوردستانە، گرێبەستی گواستنەوەی غازی شلی كێڵگەی كۆرمۆری لە چەمچەماڵ بۆ دەرچووە، بەڵام هێزێكی چەكدار رێگری دەكات لەوەی كارەكەی بكات، ئەمە بووە بە هەڕەشە لەسەر سەرچاوەی سەرەكی دابینكردنی غازی ماڵان لەسەرتاسەری هەرێمی كوردستان، كێشەكە پەیوەندی بە ململانێی گرێبەستی گواستنەوەی غازەوە هەیە لەنێوان هەندێك بەرپرسی باڵای یەكێتیدا‌و قەیرانی غازی ماڵانی لە هەولێرو سلێمانی‌و دهۆك دروستكردووە، (درەو) لەم راپۆرتەدا زانیاری زیاتر بڵاودەكاتەوە. قەیرانی غاز  لەپاڵ قەیرانی كەمی كارەباو سوتەمەنی، چەند رۆژێكە لە هەرێمی كوردستان قەیرانی غازی ماڵان دروستبووە، حكومەتی هەرێم دەڵێ: كۆمپانیایەك گرێبەستی گواستنەوەی غازی شلی لە كێڵگەی كۆرمۆر قۆرخكردووە، كابینەی نۆیەمی حكومەت دوای ئەوەی دەستبەكاربووە، گرێبەستەكەی لەو كۆمپانیایە وەرگرتووەتەوە‌و داویەتی بە كۆمپانیایەكی تر، ئەمە هۆكاری دروستبوونی قەیرانی غازە. قەیرانێكی سەرتاسەری حكومەتی هەرێم باسلەوەدەكات، كێشەی كەمی غاز لە پارێزگای هەولێرو دهۆك هەیە‌و لە كێڵگەی كۆرمۆرەوە گازی پێویست بۆ ئەو دوو پارێزگایە نانێردرێت. بەڵام بەپێی بەدواداچونی (درەو)، كێشە پارێزگای سلێمانیشی گرتوەتەوە، (درەو) پەیوەندی بە ژمارەیەك گازفرۆشەوە كرد لە سلێمانی، باسیان لەوەكرد، ئەوانیش غازیان دەستناكەوێت‌و رێژەیەكی كەم لە كارگەكان هەیە‌و قەیران دروستبووە.  سەرچاوەی كێشەكە بەپێی قسەی حكومەت، كۆمپانیای (گۆڵدن جاگوار) سەرچاوەی ئەو كێشەیەیە كە لەبارەی دابینكردنی غازی پێویست بۆ هاوڵاتیان دروستبووە. كۆمپانیای (گۆڵدن جاگوار) لە ساڵی 2004 لە هەرێمی كوردستان دروستكراوە، كۆمپانیایەكی تایبەتە بە (كڕین، گواستنەوە، هەناردەكردن‌و هاوردەكردنی) سوتەمەنی. ئەم كۆمپانیایە لە مانگی ئازاری ساڵی 2015وە لەگەڵ كۆمپانیای (ساوس كوردستان) گرێبەستی گواستنەوەی غازی شلی كێڵگەی غازی كۆرمۆری بەهاوكاری وەزارەتی سامانە سروشتییەكان، لەگەڵ كۆمپانیای (دانەغاز) ئیمزاكردووە. بەگوێرەی قسەی نەبەز عەبدولحەمید قایمقامی قەزای ناوەندی هەولێر، رۆژی 1/1/2020 گرێبەستەكەی كۆمپانیای (گۆڵدن جاگوار) لەگەڵ كۆمپانیای (دانە غاز) تەواوبووەو وەزارەتی سامانە سروشتییەكان ماوەی یەك مانگ وادەی كاركردنی بۆ درێژكردوەتەوە تاوەكو كارەكانی رادەستی ئەو كۆمپانیا نوێیە بكات كە وەزارەتی سامانە سروشتییەكان گرێبەستی لەگەڵ كردووە. ئەو كۆمپانیا نوێیەی كە كارەكەی گرتوەتەدەست ناوی (سورگاز)ە، ئەم كۆمپانیایە دوێنێ بەفەرمی دەستبەكاربووە، خاوەنەكەی پیاوێكە بەناوی (شێخ بەكر)، بەپێی زانیارییەكانی (درەو) شەوی هەینی، ژمارەیەك چەكدار كە جلوبەرگی فەرمییان لەبەردابووە، چونەتەسەر ماڵی شێخ بەكرو رفاندویانە‌و لێیانداوە‌و دواتر ئازادیان كردووە. بەرەبەیانی دەستبەكاربوونی كۆمپانیا نوێیەكە لەناو كێڵگەی غازی كۆرمۆر لە ناحیەی قادر كەرەم، ژمارەیەك چەكدار رێگرییان لەوە كردووە كۆمپانیاكە بەتانكەر غاز بگوازێتەوە. قایمقامی قەزای ناوەندی هەولێر كۆمپانیای (گۆڵدن جاگوار) تۆمەتبار دەكات بەوەی، پاڵپشتی سەربازی هەیە‌و رێگری لەوەدەكات غاز بۆ شارەكانی كوردستان بگوازرێتەوە. كۆمپانیای (گۆڵدن جاگوار) وتەبێژی فەرمی نییە، بەڵام یەكێك لە بەرپرسەكانی كۆمپانیاكە كە خۆی داوایكرد ناوەكەی بڵاونەكرێتەوە، بە (درەو)ی راگەیاند، ئەوەی رویداوە هیچ پەیوەندییەكی بە كۆمپانیاكەی ئەوانەوە نییە. بەرپرسەكەی كۆمپانیای گۆڵدن جاگوار وتی:" گرێبەستی ئێمە كۆتایی هاتووە‌و كارەكە دراوە بۆ كۆمپانیایەكی تر، ئەو كۆمپانیا نوێیەی كە دەستبەكاربووە بوتڵی پێوست‌و پارەی پێشەكی ئامادەی نەبووە، بۆیە ماوەی مانگێك كاركردنی ئێمە درێژكرایەوە، بەڵام ئێستا ئیتر كارمان تەواوبووە‌و هیچ پەیوەندییەكمان بەو چەكدارانەوە نییە كە رێگرییان لە كاری كۆمپانیا نوێیەكە كردووە". وا دەردەكەوێت خاوەنی كۆمپانیاكان وازیان هێناوە‌و ئێستا ئەوانەی لە پشت كۆمپانیاكانەوەن شەڕەكە دەكەن. قوباد تاڵەبانی دەستوەردان دەكات بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی حكومەتی دەستوەردانی كردووە بۆ چارەسەركردنی كێشەكە‌و كۆتایهێنان بە رێگریكردنی هێزە چەكدارەكە. عەلی حەمەساڵح سەرۆكی لیژنەی وزەو سامانە سروشتییەكان‌و پیشەسازی‌و بازرگانی لە پەرلەمانی كوردستان دەڵێ:" تاوەكو ئەم ساتە گرفت‌و هەڕەشە بەردەوامە لەلایەن هێزێكی ئەمنی.. ناكرێت هێزێك بە جلوبەرگی ڕەسمی بڕواتە سەر كێڵگەی غازو ڕێگربێت لە ناردنی غازی ماڵان بۆ سەرتاسەری كوردستان". عەلی حەمەساڵح باسلەوەدەكات، لەگەڵ قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی حكومەت لە هەوڵدان بۆ چارەسەری یەكجاری ئەم گرفتە.. ئەوەی لە توانایاندا بووە بۆ لادانی ئەم ڕێگریە كردویانە، بەڵام لەبەرامبەر هێزێكی گەورەی ئەمنی هەرئەوەندە كراوە‌و هەڕەشە لە سایەق‌و وەكیلەكان كراوە هەركەسێك غاز باربكات دەكوژرێت. بەپێی قسەی عەلی حەمەساڵح، كۆمپانیای سورگاز كە گرێبەستەكەی بۆدەچووە، رێژەی 40%ی گرێبەستەكەی پشكی ئیدارەی گشتی یەكێتییە. ئێستا بەفەرمانی مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لیوای نەوت‌و غاز رۆشیتون بۆ كێڵگەی كۆرمۆر بۆ پاسەوانیكردن. عەلی حەمەساڵح دەڵێ:" ئێستا غاز باردەكرێت، بەڵام ئەو هێزە ئەمنیەی كە پێشتر ڕێگربووە، بەردەوام هەڕەشە دەكات" بەبێ ئەوەی ناوی هێزە ئەمنییەكە‌و بەرپرسی هێزەكە بهێنێت. كێشەیەكی كۆن لە بەرگێكی نوێدا كێشەی كۆمپانیاكان لەبارەی كڕین‌و گواستنەوەی غازی شلی كێڵگەی كۆرمۆر نوێ نییە. ساڵی 2016 ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتییەكانی هەرێم، بەپێی فەرمانێكی وزاری بە ژمارە (351) لە رۆژی 17/1/2016، گرێبەستی فرۆشتنی (800 تەن)ی رۆژانەی غازی شلی (LPG) بۆ ماوەی (90) رۆژ بە نرخی (275 دۆلار) بۆ هەر تەنێك، دایە كۆمپانیای (سورگاز). ئەم گرێبەستەی ئاشتی هەورامی لەكاتێكدا بوو، ئەوكات كۆمپانیای (ساوس كوردستان) كە كاری گواستنەوەی گازی كێڵگەی كۆرمۆری دەكرد، تەنیا ماوەی (مانگ‌و نیوێك) وادەی گرێبەستەكەی مابوو، ئەوكات كۆمپانیای (ساوس كوردستان) وەكو كاردانەوەیەك دژ بە بڕیارەكەی ئاشتی هەورامی، هەناردەكردنی گازی بۆ پارێزگای سلێمانی راگرت، ئەوەش گرفتی كەمی غازی ماڵانی دروستكرد. ئەوكاتیش هاوشێوەی ئێستا، بەڕێوەبەری كۆمپانیای (سورگاز) باسی لەوەكرد، هێزێكی چەكدار چووەتە كێڵگەی كۆرمۆرو رێگری كردووە لەوەی كۆمپانیاكەی كاربكات، ئەو ساڵە هێزەكانی ئاسایشی دەستوەردانیان كردو دۆخەكەی لە كێڵگەكە كۆنترۆڵكرا. بەهۆی ناكۆكی ئەو دوو كۆمپانیاوە، چەند رۆژێكی ساڵی 2016 قەیرانی غاز دروستبوو، كارگەكانی غاز ناچاربوون روو لە شاری كەركوك بكەن بۆ دابینكردنی غاز‌و پێداویستی خەڵك لە سنوری سلێمانی. ساڵی 2016 ئەندامانی پەرلەمانی كوردستان باسیان لەوەدەكرد، گرێبەستەكەی ئاشتی هەورامی لەگەڵ كۆمپانیای (سورگاز) گەندەڵی تێدا كراوە، چونكە گرێبەستەكە بەبێ هیچ كێبركێیەك بەو كۆمپانیایە دراوە. بەپێی قسەی پەرلەمانتاران، كۆمپانیای (سورگاز) بەر لە كۆمپانیای (ساوس كوردستان) گرێبەستی غازی شلی هەبووە‌و بۆ هەر تەنێك بڕی (192 دۆلار)ی داوە، بەڵام وەزارەتی سامانە سروشتییەكان گرێبەستی لەگەڵ كۆمپانیای (ساوس كوردستان) كردووە بە پارەیەكی زیاتر‌و بەبڕی (200 دۆلار) بۆ هەر تەنێك، بەڵام ئێستا هاوكێشەكە پێچەوانە بووەتەوە، كۆمپانیای سورگاز بە پارەیەكی كەمتر بەبەراورد بە كۆمپانیای پێش خۆی كاری گواستنەوەی گازەكەی وەرگرتووە. دەستوەردانی بەرپرسانی حزبی‌و حكومی لە كاری كۆمپانیاكان، وایكردووە حكومەتی هەرێم لە داهاتی گازی شلدا مانگانە زیانێكی زۆری بەربكەوێت، ئەمە لەكاتێكدایە ئەو داهاتانە ناگەڕێندرێنەوە بۆ پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری لە رێگاوبانەكانی ناوچەكەدا. لەبارەی كێڵگەی كۆرمۆر-ەوە كێڵگەی كۆرمۆر دەكەوێتە سنوری ناحیەی قادر كەرەم- لە نزیك چەمچەماڵ، بەپێی قسەی غالب محەمەد ئەندامی پەرلەمانی عێراق، ئەم كێڵگەیە رۆژانە زیاتر لە (هەزار) تەن گازی شل بەرهەم دەهێنێت، جگە لە بەرهەمی خۆی، كێڵگەكە لە چەندین سەرچاوەی ترەوە گازی شلی دەستدەكەوێت، لەوانە لە پاڵاوگەكانی (كەڵەك)‌و (بازیان)‌و هەندێكی تریش لە كەركوكەوە. بەرهەمهێنانی گازی شل لە كێڵگەی كۆرمۆر تایبەتە بە كۆمپانیای (دانەغاز)، حكومەتی هەرێم گازی شل لەو كۆمپانیایە دەكڕێتەوە، بەرهەمهێنەرو كڕیاری گازی شلی كێڵگەكە جێگیرن، ناكۆكییەكە لەسەر گرێبەستی گواستنەوەی گازە شلەكەیە لە كێڵگەكەوە بۆ شارەكانی هەرێمی كوردستان، رێگریكردنی ناوبەناوی دەرچوونی گاز لە كێڵگەكەوە بۆ شارەكان، بۆ فشاركردنە لەسەر وەزارەتی سامانە سروشتییەكانی. بەكۆی گشتی كۆی ئەو غازە شلەی كێڵگەكە، كە گواستنەوەكەی دراوە بە كۆمپانیای (سورگاز) زیاتر لە (هەزارو 400 تەن)ە، ئەمە لەكاتێكدایە بەپێی قسەی پەرلەمانتار غالب محەمەد، هەرێمی كوردستان لە رۆژێكدا پێویستی بە كەمتر لە (700 تەن) گازی شل هەیە، هەرچەندە ئەمە بەپێی وەرزەكان گۆڕانكاری بەسەردادێت‌و ئاستی بەكارهێنانی گازی شل لە وەرزی زستان‌و سەرمادا زیاترە. پێداویستی شارەكانی هەرێم بۆ گازی شل لە رۆژێكدا بەمشێوەیەیە: •    13 تانكەر بۆ هەردوو پارێزگای سلێمانی‌و هەڵەبجە •    13 تانكەر بۆ پارێزگای هەولێر •    6 تانكەر بۆ پارێزگای دهۆك  هەر تانكەرێك زیاتر لە (20) تەن گازی شل لەخۆدەگرێت، دەبێت كۆمپانیای تایبەت بە گواستنەوەی گازەكە، هەر تەنێك لەو گازە بە بڕی (430 هەزار) دینار بدات بە كارگەكان. كێڵگەی كۆرمۆر سەرچاوەی سەرەكی دابینكردنی پێداویستی غازی ماڵانە لە هەرێمی كوردستان. مافیا لە كوردستان ئێستا دەستەواژەی مافیا لە بواری ئابوری كوردستاندا تەنیا قسەوباسی ناو خەڵك نییە، حكومەتی هەرێم ئەمڕۆ بەفەرمی ئەم دەستەواژەیەی بەكارهێنا. جوتیار عادل وتەبێژی فەرمی حكومەتی هەرێم لە بەیاننامەیەكدا لەبارەی كێشەی گازی كۆرمۆرەوە دەڵێ:" بابەتی گواستنەوەی گاز لە كۆمپانیای داناغازەوە بۆ پارێزگاكانی هەرێم، كە لە لایەن كۆمپانیایێكەوە قورخ كرابوو، كرایە تەندەرو دوای ئەوەی بۆ كۆمپانیایەكی دیكە دەرچوو، بڕیار بوو لە سەری ساڵی نوێوە دەستبەكار ببێت، بەڵام لەلایەن چەند كەسێكی دەستڕۆیشتووی سنووری گەرمیان‌و سلێمانی رێگرییان لێ كراوەو وەك كارتێكی فشار رێگەیان نەداوە بەشە گازی شلی هەولێر و دهۆك وەك پێویست بگات، ئەوەش بووە هۆی گرانبوونی نرخی گاز لەو دوو پارێزگایە". وتەبێژەكە رایگەیاند:" حكومەتی هەرێم لە هەنگاوەكانی چاكسازی پاشگەز نابێتەوەو هەموو رێكارە یاساییەكان دەگرێتەبەر بۆ ئەوەی قورخكاران‌و مافیاكان روبەڕووی یاسا بكرێنەوە".

درەو: بەپێی پرۆژەكەی ئەنجومەنی باڵای یەكێتی كە ناوەرۆكەكەی دەست (درەو) كەوتووە، ئەنجومەنی باڵای سیاسی یەكێتی باڵاترین دەسەڵاتی یەكێتی و سەرپەرشتیاری هەموو هێزەكانی یەكێتی دەبێت و دەسەڵاتی رەتكردنەوەی هەموو رێككەوتنێكی دەبێت كە ئەنجومەنی سەركردایەتی گستی دەیكات، بەپێی ئەو دەسەڵاتانە بێت كە ئەنجومەنی باڵای سیاسی بۆ خۆی نوسیوە، هەموو بڕیارو دەسەڵاتەكانی یەكێتی دەكەوێتە لای ئەو ئەنجومەنە باڵایە. ئەمڕۆ مەلا بەختیار ئەندامی ئەنجومەنی باڵای سیاسی یەكێتی لە كرنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: پرۆژەیەكمان داڕشتووە سەبارەت بە دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی باڵای سیاسی و داومانە بە كاك كۆسرەت و ئەویش بەرەسمی ناردویەتی بۆ ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی بۆ پەسەندكردنی. بەپێی ئەو پرۆژەیەی ئەنجومەنی باڵای سیاسی یەكێتی كە ناوەڕۆكەكەی دەست ( درەو) كەوتووە،  ئەنجومەنی باڵای سیاسی وا پێناسە كراوە كە: "ئەنجومەنێكی باڵای سیاسی و بەرژەوەندی یەكێتی نیشتیمانی كوردستانە بەپێی بریاری چوارەمین كۆنگرەی یەكێتی لە سەرۆك و هەشت هەڤاڵی بڕیار لێدراوی كۆنگرە پێكدێت ئەركی ئەنجومەنی باڵا سەرخستنی بڕیارەكانی كۆنگرەو راگرتنی هاوسەنگی  ئۆرگانەكان و لێپرسینەوەو چاودێری جێبەجێكردنی بڕیارەكانی یەكێتیە لە هەموو ئاستەكاندا" دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی باڵا بەپێی ئەو پرۆژە نوسراوەی ئەنجومەنی باڵا  كە ئاراستەی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی كراوە، سەرۆكی ئەنجومەن و ئەنجومەنی باڵا، زۆرترین دەسەڵاتیان بۆخۆیان دیاریكردووەو بەپەسەندكردنی هەموو دەسەڵاتەكانی یەكێتی دەچێتەوە لای ئەنجومەنی باڵای سیاسی.  دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی باڵا پێكدێن لە:.  •    سەرۆكی ئەنجومەنی باڵا سەرپەرشتیاری گشتی هەموو هێزە چەكدارەكانی یەكێتی نیشتیمانی كوردستانە. •    سەرۆكی ئەنجومەنی باڵا، باڵاترین پۆستی یەكێتی نیشتمانی كوردستانە لەگەڵ ئەندامانی ئەنجومەنی باڵای سیاسی.  •    ئەنجومەنی باڵا، باڵاترین ئەنجومەنی سیاسی و بەرژەوەندی یەكێتیە. •    ئەنجومەنی باڵا دەسەڵاتی دارایی و موڵكداری تەنها دەداتە مەكتەبی دارایی  •    دەسەڵاتی پەسەندكردنی پرۆژەو بڕیارەكانی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی دەبێت.  •    سەرۆكی ئەنجومەن دەسەڵاتی رەتكردنەوەی هەر رێككەوتنێكی دوقوڵی یان چەند قۆڵی هەیە كە ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی دەیكات •    لە كاتی سەرپێچیدا، سەرۆكی ئەنجومەنی باڵا دەسەڵاتی سزادانی هەر ئەندامێكی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی هەیە  بەپێی پرۆژەكە سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای سیاسی جێگرێكی دەبێت، بەپێی زانیارییەكان ( مەلا بەختیار) چاوی لەو پۆستەیە، بەڵام بەپێی بەدواداچوونەكانی (درەو) ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی ئەو پرۆژەیە بەو شێوەیەی نوسراوە پەسەند ناكات، چونكە بەپەسەندكردنی پرۆژەكە ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی هاوشێوەی ئەنجومەنی ناوەندی پێشوی یەكێتی لێدێت. 

راپۆرتی: سەرتیپ وەیسی كەریم ناكۆكییەكانی یەكێتیی لە دوای كۆنگرەی چوارەم، ڕۆژ دوای ڕۆژ روو لە زیادبون دەكات، لە كۆبوونەوەی ئەمڕۆ شەممەی ئەنجومەنی گشتیی سەركردایەتی، بە تەواوی ناكۆكییەكان دەركەوتن، ئەمەش دوای ئەوەهات كە ( ماڵی كۆسرەت رەسول و ئەوانەی لە دلێری سەید مەجیدەوە نزیكن لەوانە عیماد ئەحمەد، هەریەك لە عەدنانی حەمەی مینە و رەفعەت عبداللە و ئاسۆ مامەند و چەند كەسێكی دیكە) بایكۆتی كۆبوونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتیان كرد. زۆری نەمابوو ژمارەیەكی زۆر لە ئەندامانی دیكەی سەركردایەتی كە سەر بە ماڵی مام جەلال نین نەچنە كۆبونەوەكە، بەڵام دواجار لەسەر داواكاری ئەو سەركردانەی كە نەچوونە كۆبوونەوەكە، داوایان لێكرا بچنە كۆبوونەوەكە، تاوەكو دۆخەكە لەوە زیاتر ئاڵۆزتر نەبێت. ناكۆییەكانی ماڵی مام جەلال بە تایبەت باڤڵ تاڵەبانی لەگەڵ گشت باڵ و گروپەكانی دیكەی نێو یەكێتیی لەسەر هەیكەلی ئەو حزبەیە، هەموویان كۆكن لەسەر ئەوەی كە دەبێت هەیكەلی یەكێتی لە نێوان باڵەكان لەسەر بنەمایی تەوافوق و دادەپەروەری بێت، نەك ماڵی مام جەلال پۆستە باڵاكان بۆخۆیان ببەن، لە نێویشیان هەردوو جێگری سكرتێری گشتیی. هەموو باڵەكان پێیانوایە، لە دوای كۆنگرەوە جۆرێك لە غروری ماڵی مام جەلالی گرتوە، سەرەڕای ئەوەی ئەوان لەرووی دارایی و ئابووری و ئەمنیەوە، دەستیان بەسەر حزب داگرتوەوە، لە ئێستاشدا دەیانەوێ جگە لەخۆیان هیچ كەسێك پۆستی جێگری سكرتێری گشتیی وەرنەگرێت، لەبەرامبەردا ماڵی كاك كۆسرەت و عیماد ئەحمەد و گروپی كەركووكییەكان و عدنانی حەمەی مینە داوای پۆستی جێگری سكرتێری گشتیی دەكەن و بە مافی خۆیان دەزانن. هەرچەند ماڵی مام جەلال لە چەند ڕۆژی رابردوودا، پێشنیازی چەند پۆستێكی باڵایان لە نێویان پۆستی سكرتێری ئەنجومەنی سەركردایەتی و ژمارەیەك مەكتەب و سەرۆكی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارێزگاكان و چەند پۆستێك لە ئاستی مەكتەبی سیاسی كۆنیان داوەتە بە لایەن و باڵەكانی دیكە، بەڵام هەر هەموویان رەتكراونەتەوە و ئەوان سوورن لەسەر داواكارییەكانیان. ئەو كەسانەشی لە بەرهەم ساڵحەوە نزیكن بەهەمان شێوە لەگەڵ ئەوەنین ماڵی مام جەلال هەردوو پۆستی جێگر بۆخۆیان ببەن، بۆیە سەرجەم ئەو گروپ و باڵانە دوو پێشنیازیان بۆماڵی مام جەلال كردوە، كە یەكەمیان ئەوەیە كە دەبێ لە نێوان ( لاهور شێخ جەنگی و باڤڵ تاڵەبانی) یەكێكیان ببنە جێگری سكرتێر. پێشنیازی دووەم ئەوەیە كە سەرۆك زیاتر لە چەند جێگرێكی هەبێت و ئەو جێگرانەش لە نێوان باڵەكان بە هاوسەنگی دابەشبكرێت. دۆخی لاهور شێخ جەنگیش لەبەردەم دوو بژاردەیە، یان هەڵبژاردنی ئامۆزاكانی و یان باڵ و گروپەكانی دیكە، ناشزانێت كامیان هەڵبژێرێت، چۆن چارەسەری ئەو كێشەیە بكات؟چونكە لە هەر حاڵەتێكدا لایەنەكانی دیكە هەڵوێست بنوێنن رەنگە ئەو حزبە لە كێشەوە بەرەو قەیرانی ناوخۆیی ببات. ئەگەر وابڕوات و لایەنەكان نەگەونە رێككەوتن ئەوا هەموو كات دۆخی یەكێتیی لەبەردەم دۆخی ئیفلیج بوون و دروستبوونی قەیرانێكی ناوخۆیی نوێدا دەبێت، یاخود دابەشبوون روودەدات.  

راپۆرتی: درەو    سیناریۆیەكی وردو دەرهێنانێكی جوان، بەمشێوەیە درامای دۆزینەوەی بەدیلێك بۆ شوێنەكەی عەبدولمەهدی پێشكەشەكرا، بەگەڕانەوە بۆ شریتی ڕووداوەكانی 72 كاتژمێری ڕابردوو:"سەرۆك كۆمار لەنامەیەكدا بۆ كوتلەكانی پەرلەمانی عێراق هەڕەشەی بەكارهێنانی دەسەڵاتەكانی خۆی دەكات بۆ دیاریكردنی كەسایەتیەك بۆ پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق كە لەلایەن كوتلەكان‌و شەقامیشەوە قبوڵكراوبێت، ئەگەر كوتلەكان تا ڕۆژی یەكی شوبات  لەسەر كەسێك ڕێككنەكەون. كوتلەكان بێدەنگی هەڵدەبژێرن، چەند كاتژمێرێكی دەمێنێت بۆ تەواوبونی وادەكەی سەرۆك، كەسێك وەك كاندیدی ڕاسپێردراو خۆی بە شەقامی عێراقی دەناسێنێت". ئەمە بەشێكی ئەو پرۆسە چنراوەیە كە بەلێزانییەكی زۆرەوە كاری بۆ كراوە، ڕۆڵەكانیش بەوردی دابەشكراون، هەنگاوی دوای ئەمە پرۆسەی ڕاسپاردنەكە بەشێوەیەكی چاوەڕواننەكراو بەڕێوەچوو، لەمەشدا زۆر بەووردی هەوڵدراوە شەقام توڕە نەكرێت، بۆ ئەوەی واپیشاننەدرێت كە كەسی ڕاسپێردراو كاندیدی هێزو لایەنێكی سیاسی دیاریكراوە، ئەوەش خۆپیشاندەران توڕەبكات‌و دۆخی عێراق بەرەو ئاڵۆزی زیاتر بچێت. خۆناساندن "محەمەد تۆفیق عەلاوی" كەماوەیەك بوو لەمیدیا عێراقییەكاندا ناوی دەهات‌و، دەوترا "سەدرو عامری" وەك سەركردەی دوو جەمسەرە گەورەكەی ناو پەرلەمانی عێراق ڕەزامەندیان لەسەر ڕاسپاردنی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق دەربڕیوە، لەگرتەیەكی ڤیدیۆیدا بە بەرگێكی سادەو نافەرمی‌و بەزمانی شەقامی عێراقی، خۆی وەكو كاندیدی ڕاسپێردراو بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران ناساند. "عەلاوی" سەرەتای قسەكانی بەوە دەستپێكرد"بڕیارمداوە سەرەتا لەگەڵ گەلی عێراق قسەبكەم پێشەوەی لەگەڵ هیچ كەسێكی تری قسەبەكەم". ئەو لەقسەكانیدا خۆی وەك كابرایەكی بێ پشتوپەنا پیشانداو بەخۆپیشاندەرانی وت "ئەگەر ئێوە پشتم نەگرن هیچم بۆ ناكرێت"، وتی "من فەرمانبەری ئێوەم"، لەبەشێكی تری قسەكانیدا بێمەنتی لەهێزە سیاسییەكان پیشانداو وتی" ئەگەر كاندیدی خۆیانم بەسەردا بسەپێنن ئەوا پێتان ڕادەگەیەنم‌و ئەو ڕاسپاردەنەش ڕەتدەكەمەوە". بەڵگەكان شتێكی تر دەڵێن بەپێی بەڵگەنامەیەك كە "درەو" لە سەرچاوەیەكی باڵا عێراقییەوە دەستیكەوتووە، " محەمەد تۆفیق عەلاوی" لەلایەن هێزو لایەنەكانی ناو هاوپەیمانی (فەتح) بەسەرۆكایەتی (هادی عامری) بۆ پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق ڕاسپێردراوەو، پابەندكراوە بە كۆمەڵێك مەرج لەناو كارنەمەیەكدا كە بە "كارنامەی ڕێككەوتن" ناوی هاتووەو "عەلاوی" واژوی قبوڵكردنی لەسەر كردووە. مەرجەكان: 1-پابەندبوون بەدەستورو یاساو پارێزگاریكردن لەیەكێتی خاكی عێراق. 2-گێڕانەوەی شكۆ و هەیبەت بۆ دەوڵەت. 3-پابەندبوونی تەواو بە بڕیارەكەی پەرلەمانی عێراق بۆ دەركردنی هێزە بیانییەكان. 4-تەواوكردنی گرێبەستی چینی-عێراقی. 5-بەشداریپێكردنی هێزە سیاسییەكان لەپێكهێنانی حكومەت بەمەرجی پشتیوانیكردنی. 6-بەشداریپێكردنی هێزەكانی ناوجوڵەی میللی بە چەند پێگەو پلیەكی تایبەت. 7-سەرۆك وەزیران لەماوەی ساڵێكدا دەستلەكاركێشانەوەی خۆی پێشكەشدەكات  ئەگەر نەیتوانی هەڵبژاردن ئەنجامبدات‌و سەقامگیری بگێڕێتەوە. لەگەڵ ئەوەی ئەم مەرجانە لەگەڵ قسەكانی "محەمەد عەلاوی" یەكناگرنەوە، بەڵام ئەوەی گومانێك بۆ ڕێككەوتنی پێشوەختەی هێزە سیاسییەكانی عێراق‌و بەتایبەت "سەدرو عامری" ناهێڵێتەوە ئەوەیە، دوابەدوای بڵاوبونەوەی هەواڵی ڕاسپاردنی "محمەد تۆفیق عەلاوی" بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران "موقتەدا سەدر" ڕابەری ڕەوتی سەدر لەتویتێكدا بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ موبارەكەی هەنگاوەكەی كردو وتی:" ئەمڕۆ لەمێژووی عێراقدا تۆمار دەكرێت، وەك ڕۆژێك كەتێیدا گەلی عێراق خۆی سەرۆك وەزیرانی دیاریكرد نەك كوتلەكان". ئەو پەیامەی سەدر لەكاتێكدایە، خۆپیشاندەرانی گۆڕەپانەكانی عێراق بەدرێژایی چوار مانگی ڕابردوو هیچ ناوێكیان بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران پێشنیازنەكردووەو،پشتیوانی هیچ كاندیدێكیان نەكردووە. "سەدر" هەر بەوەشەوە نەوەستاوە بەڵكو داوای لە سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو كردووە گوێ بە فشار ناوخۆیی و دەرەكییەكان نەدات، ئەمەش ئاماژەیەكی ڕوونە كە ناوبراو بەلای "سەدر"ەوە قبوڵكراوەو ئیتر ئەو لەقۆناغی دوای پێكهێنانی حكومەت دەڕوانێت، قۆناغی دیاریكردنی سەرۆك وەزیرانی تێپەڕاندووە.  تاقیكراوەو تاقیناكرێتەوە "محەمەد عەلاوی" كێیە: •    لەساڵی 2005وە جارێكی تر گەڕاوەتەوە بۆ ناوی گۆڕەپانی سیاسی عێراق لەچوارچێوەی لیستەكەی ئەیاد عەلاویدا وەكو كەسایەتییەكی لیبراڵ بەشداربووە. •     لە سەرەتای ساڵی 2006وە وەكو ئەندامی پەرلەمانی عێراق هەڵبژێردراوە، لەناوەڕاستی ساڵی 2006دا بووە بە وەزیری پەیوەندییەكان تاوەكو كۆتایی ساڵی 2007. •    جارێكی تر لە ساڵی 2008دا بووەتەوە بە ئەندامی پەرلەمانی عێراق، ئەوەش لە شوێنی عایدە عسیران- پەرلەمانتاری كۆچكردوو، تاوەكو 2010 لە پەرلەمان ماوەتەوە. •    ساڵی 2010 جارێكی تر وەكو ئەندامی پەرلەمان هەڵبژێردراوەتەوە، دواتر‌و لە كۆتایی ساڵی 2010دا كراوەتەوە بە وەزیری پەیوەندییەكان، لە كۆتایی ساڵی 2012دا بەهۆی ناكۆكییەكانی لەگەڵ نوری مالیكی سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی عێراق، دەستی لە پۆستی وەزیری پەیوەندییەكان كێشاوەتەوە. ئەم سیڤییەی عەلاوی لەدووباردا لەگەڵ خواستی مەرجەعەت‌و داواكاری خۆپیشاندەرانیشدا ناگونجێت، "عەلاوی" پێشتر تاقیكراوەتەوەو دژی بنەمای (تاقیكراوە تاقیناكرێتەوە)، دووەمیشیان كەسێكە جێگەی "مشتومڕە" بەوپێیەی لەحكومەتەكانی پێشودا پۆستی هەبووە، بەڵام پێدەچێت "عەلاوی"لەم قۆناغەدا باشترین بژاردەبێت، بەوپێیەی كەسێكی تەكنۆكراتەوەو هاوشێوەی زۆرێك لەوانەی پێشتر وەك كاندید ناویان دەهات شەقامی عێراقی تێبینیان لەسەری نەبێت، بەڵام تائێستا دیارنییە خۆپیشاندەران قبوڵی دەكەن یان نا، ڕووداوەكان ڕابردوو و لەكارخستنی حكومەتەكەی "عەبدولمەهدی" و ڕەتكردنەوەی چەندین كاندیدی هێزەكان بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران ئەو ڕاستییەی سەلماند دواجار خۆپیشاندەران قسەی كۆتایی دەكەن، دوورنییە ئەوەی سیاسییەكان بەووردی چنیویانە، لێیان نەكەنەوە بەخوری.

(درەو): محەمەد تۆفیق عەلاوی كە ئەمڕۆ لە جێگەی عادل عەبدولمەهدی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەلایەن بەرهەم ساڵح سەرۆك وەزیرانی عێراقەوە راسپێردرا: •    ناوی تەواوەتی (محەمەد تۆفیق حسێن عەلاوی ئەمین روبەیعی)یە. •    ساڵی 1954 لە بەغداد لەدایكبووە. •    خوێندنی سەرەتایی‌و ناوەندی‌و دواناوەندی لە بەغداد تەواوكردووە. •    چووەتە كۆلیژی ئەندازیاریی بیناسازی لە زانكۆی بەغداد، لەكۆتا ساڵی خوێندنیدا، لە ساڵی 1977دا زانكۆو عێراقی بەیەكجاری جێهێشتووە‌و چوەتە لوبنان.  •    ساڵی 1980 لە بەیروتی پایتەختی لوبنان پەیوەندی بە زانكۆی ئەمریكییەوە كردووە‌و بڕوانامەی بەكالۆریۆسی لە ئەندازیاری بیناسازیدا بەدەستهێناوە. •    پەیوەندی بە ریزەكانی حزبی دەعوەی ئیسلامییەوە كردووە‌و دواتر وازی لەو حزبە هێناوە. •    لەساڵی 2005وە جارێكی تر گەڕاوەتەوە بۆ ناوی گۆڕەپانی سیاسی عێراق لەچوارچێوەی لیستەكەی ئەیاد عەلاویدا وەكو كەسایەتییەكی لیبراڵ بەشداربووە.  •    لە سەرەتای ساڵی 2006وە وەكو ئەندامی پەرلەمانی عێراق هەڵبژێردراوە، لەناوەڕاستی ساڵی 2006دا بووە بە وەزیری پەیوەندییەكان تاوەكو كۆتایی ساڵی 2007. •    جارێكی تر لە ساڵی 2008دا بووەتەوە بە ئەندامی پەرلەمانی عێراق، ئەوەش لە شوێنی عایدە عسیران- پەرلەمانتاری كۆچكردوو، تاوەكو 2010 لە پەرلەمان ماوەتەوە. •    ساڵی 2010 جارێكی تر وەكو ئەندامی پەرلەمان هەڵبژێردراوەتەوە، دواتر‌و لە كۆتایی ساڵی 2010دا كراوەتەوە بە وەزیری پەیوەندییەكان، لە كۆتایی ساڵی 2012دا بەهۆی ناكۆكییەكانی لەگەڵ نوری مالیكی سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی عێراق، دەستی لە پۆستی وەزیری پەیوەندییەكان كێشاوەتەوە.

درەو:  لە یەكەم لێدوانیدا دوای راسپرادنی لەلایەن بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراقەوە محەمەد تۆفیق عەلاوی سەرۆك وەزیرانی راسپێردراوی عێراق داوای لە خۆپیشاندەران كرد كە بەردەوام بن و پاڵپشتی بكەن. محەمەد تۆفیق عەلاوی لە یەكەم پەیامیدا كە ئاراستەی خەڵكو خۆپیشاندەرانی كرد رایگەیان: 🔹 دوای ئەوەی كەمێك لەمەوپێش سەرۆك كۆمار رایسپارادم بە پێكهێنانی كابینەی نوێ، بڕیارمدا یەكەم كەس قسە لەگەڵ ئێوە بكەم (گەل) 🔹 دەسەڵاتی من لە گەلەوەیە، ئەگەر قوربانیدانی ئێوە نەبوایە هیچ گۆڕانكارییەك لە وڵاتدا رووینەدەدا. داواتان لێدەكەم بەردەوام بن لەسەر خۆپیشاندانەكان. 🔹 ئەگەر ئێوەم لەگەڵ نەبن ناتوانم هیچ شتێك بكەم. 🔹 خۆپیشاندان بكەن، ناڕەزاییەتی دەرببڕن، هوتاف بكێشن، ئەمە وڵاتی خۆتانەو مافی خۆتانە. 🔹ئێمە دەبێت بتانپارێزین وەك لەوەی سەركوتتان بكەین، چەكی دەوڵەت دەبێت بەڕووی ئەوانەدا بەرز بكرێتەوە كە چەك لە ئێوە بەرز دەكەنەوە. 🔹بەردەوام بن لەسەر داواكردنی ئەوەی دەبێت بكوژان لێپرسینەوەیان لەگەڵ بكرێت، قەرەبووی كەسوكاری شەهیدان بكەینەوەو بریندارەكان چارەسەربكەین، وادەیەك بۆ هەڵبژاردن دیاری بكەین. 🔹 دەبێت شكۆ بۆ هێزە ئەمنییەكان بگەڕێینەوە، روبەڕووی گەندەڵی ببینەوە. ئەگەر كوتلەكان بیانەوێت كاندیدی خۆیان بەسەرمدا بسەپێنن، من قسە دەكەم و بەئێوەی رادەگەیەنم. بەپێی رێككەوتنێكی نوسراو لەسەر كاندیدكردنی محەمەد عەلاوی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق وەك كاندیدی لایەنەكانی ناو هاوپەیمانی فەتح یەكێك لە مەرجەكانی كاندیدكردنی محەمەد عەلاوی بە پێی ئەم نوسراوە پابەندبونیەتی بە بریاری پارلەمانی عێراق بە كردنە دەرەوەی هێزە بیانییەكان لە عێراقدا

راپۆرتی: درەو  ئەوەی لەمێژبوو خۆپیشاندەرانی عێراق چاوەڕێیان دەكرد بیبیستن، ئەمڕۆ سیستانی وتی‌و بوارێكی بۆ لێكدانەوەو شرۆڤەكردن نەهێشتەوە، سەرجەم هێزە سیاسییەكانی عێراقی ڕەوانەی بەردەم سندوقەكانی هەڵبژاردن‌و تاقیكردنەوەی خەڵك كردەوە، وەك بژاردەیەكی گونجاو بۆ ئەو دۆخەی عێراقی تێكەوتووە.  وتارەكەی ئەم هەینییەی گەورە مەرجەعی شیعەكانی عێراق، چی لەڕووی ناوەرۆك هەم لەڕووی پەیامی سیاسیشەوە یەكێك بوو لەوتارە گرنگ‌و ڕاستەوخۆو یەكلاكەرەوەكان، بەتایبەت كە چەند هەینیەك بوو خۆی لەپەیامی سیاسی بەدوور گرتبوو، تەنانەت لەسەروبەندی خۆپیشاندانی گروپەكانی حەشدی شەعبیشدا دژی بوونی سوپای ئەمریكا لە عێراق، پەیامێكی ڕوونی نەبوو بۆ پاڵپشتیكردنیان.  دەستپێكی وتارەكەی "عەلی سیستانی" كە لەلایەن "عەبدولمەهدی كەربەلائی" نوێنەری مەرجەعی ئاینی لە كەربەلا خوێندرایەوە، پەژارەو توڕەیەكی زۆری لەخۆگرتبوو و تێیدا دەڵێت" چوار مانگ تێپەڕی بەسەر جوڵەی میللی داواكار بۆ چاكسازی‌و ڕزگاركردنی وڵات لەگەندەڵی و شكست، كە دامەزراوەو فەرمانگە جیاوازەكانی دەوڵەتی گرتوەتەوە، لەو ماوەیەدا خوێنێكی زۆر ڕژراو دەیان هەزاران هاوڵاتی برینداربوون، هێشتا لێرەو لەوێ‌ پێكهەڵپژان هەیەو قوربانی زیاتری لێدەكەوێتەوە ". سیستانی، وێڕای ئەوەی جارێكی تر بەتوندی ئیدانەی بەكارهێنانی توندوتیژی دژی خۆپیشاندەران‌و پرۆسەی كوشتن‌و ڕفاندن دەكات، پەلاماردانی هێزە ئەمنییەكان‌و كاری تێكدەرانەش دژی دامەزراوەكانی دەوڵەت ڕەتدەكاتەوە. دواتر دێتە سەر پەیامە سیاسییەكانی‌و، پەلەكردن لەپێكهێنانی حكومەتێكی نوێ‌ بەهەنگاوێكی گرنگ دەزانێت بۆ دورخستنەوەی عێراق لەهەڕەشەو مەترسییەكان، مەرجەعی شیعەكان لەوتارەكەیدا خەسڵەتەكانی ئەو حكومەتەشی دیاركردووە: •     جێگەی متمانەی گەل بێت. •     توانای هێوركردنەوەی دۆخەكەی هەبێت. •    هەنگاوە پێویستەكانی ئەنجامدانی هەڵبژاردنێكی ئازادو بێگەرد لەنزیكترین دەرفەتدا ئەنجامبدات. لەكۆتایی پەیامەكەشیدا بۆ هێزە سیاسییەكانی عێراق، سیستانی بەڕاشكاوی داوای پەلەكردن لەئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەخت دەكات‌و دەشڵێت:"ئەنجومەنی نوێنەرانی داهاتوو  كە لەبەرمەبنای ئیرادەی ئازادی خەڵك دروست دەبێت، بەرپرسیار دەبێت لەگرتنەبەری هەنگاوە پێویستەكان بۆ چاكسازی‌و دەركردنی بڕیارە چارەنوسسازەكان كە ئایندەی وڵات دیاریدەكات، بەتایبەت ئەوەی پەیوەستە بە پارێزگاریكردن لەسەروەری‌و سەربەخۆیی بریارە سیاسییەكانی‌و یەكێتی خاك و گەلی".     سەدریش هاتە سەرخەت  دوابەدوای پەیامەكەی سیستانی "موقتەدا سەدر" ڕابەڕی ڕەوتی سەدر كە هەفتەیەك بوو لایەنگرانی بارەگەو بنەیان لەگۆڕەپانی خۆپیشاندان پێچابوەوە بەهۆی نیگەرانی سەدر لێیان‌و، بەشدارینەكردنیان لەخۆپیشاندانی گروپە شیعییەكان بۆ دەركردنی هێزە بیانییەكان لەعێراق.  سەدر لەتویتێكدا بەشێوەیەكی ڕاستەوخۆ پاڵپشتی خۆی بۆ پەیامەكەی مەرجەعی باڵای شیعەكان دەربڕی و ڕایگەیاند: جارێكی تر سیاسییەكان شكستیانهێنا لەپێكهێنانی حكومەتێك كە جێگەی مشتومڕ نەبێت‌و، هێشتا هەندێكیان دەستی دەستی دەكەن لە بەدیهێنانی داواكاری ڕەوای خۆپیشاندەران بۆیە من بەبەرژوەندی دەزانم كە شۆڕشی چاكسازی ئاشتیخوازانە تازەبكەینەوە لەڕێی:  1-    خۆپیشاندانێكی میللی ئاشتیخوازانەی فراوان لەپایتەخت بەوپێیەی ناوەندی بڕیارە، بۆ فشاركردن لە سیاسییەكان بۆ پێكهێنانی حكومەت  بەوشێوازەی مەرجەعییەت‌و گەل لێدەڕوانن. 2-    ئامادەكاریكردن بۆ مانگرتنی ئاشتیانەی فراوان نزیك ناوچەی سەوزی بەغدادو بەهەماهەنگی لەگەڵ هێزە ئەمنییەكان. ئەم داوایەی سەدر لەگەڵ ئەوەی وەڵامدانەوەیەكی خێرایە بۆ داواكەی مەرجەعییەت، ئاشتبونەوەیەكی ڕاستەوخۆشە لەگەڵ خۆپیشاندەرانی گۆڕەپانەكان كە لەهەفتەی ڕابردودا هێرشێكی توندیان كردە سەر سەدرو تۆمەتباریان كرد بە بەجێهێشتنی خۆپیشاندەران‌و، هەڵكردنی گلۆپی سەوز بۆ هێزە ئەمنییەكان تا لەڕێی هێزو توندوتیژییە خۆپیشاندانەكان سەركوت بكەن. مۆڵەتەكەی سەرۆك كۆمار ڕۆژی چوارشەممەی ڕابردوو "بەرهەم ساڵح" سەرۆك كۆماری عێراق لەنامەیەكدا كە ئاراستەی پەرلەمانی عێراقی كرد، هۆشداریدا بە فراكسیۆنەكانی پەرلەمان‌و ڕۆژی شەممە یەكی شوباتی وەك دواین مۆڵەت دیاریكرد تا كاندیدی پۆستی سەرۆك وەزیران پێشكەش بكەن. لەنامەكەی سەرۆك كۆماردا ئەوە بە فراكسیۆنەكان ڕاگەیەندراوە كە: •    ئەو فراكسیۆنانەی پەرلەمان كە پەیوەندیدارن بە كاندیدی پۆستی سەرۆك وەزیران دەست بە گفتوگۆی بنیاتنەرانە‌و جدی بكەن لەپێناو ڕێككەوتن لەسەر كاندیدێكی نوێ‌ بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران كە لەئاستی میللیدا ڕەزامەندی لەسەربێت. •    ناوی كاندیدەكە بەرزبكەنەوە بۆ سەرۆكایەتی كۆمار بۆ ئەوەی فەرمانی ڕاسپاردنی بۆ دەربكرێت. •    ئەگەر فراكسیۆنە پەیوەندارەكان نەیانتوانی لەماوەیەكدا كە لەڕۆژی یەكی شوبات تێپەڕنەكات، كاندید یەكلابكەنەوە، دەسەڵاتی دەستوری خۆم بەكاردەهێنم بۆ كاندیدكردنی كەسێك بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران كە لەسەر ئاستی پەرلەمان‌و لەسەر ئاستی میللیش قبوڵكراوبێت.