سەید ئەكرەم وهك ههمی خویندهڤانێ ئاسایی دزانیتن كوردستان(میزوبوتامیا) دلێ روژههلاتا ناڤینه، وهكی چاوان روژههلاتا ناڤین دلێ جیهانێیه! پێكهاتهیێ گهلێ كوردستان، كو كورد بهشێ وان یێ بنیاتیه، ڤی گهلی رول و دێروك و شارستانیهت و كولتورێ خوهیێ زهنگین و ههری تژی باندورهكێ ساخ و چالاك ههیه، ئهگهر تهماشایی دێروكێ و رویدانێن وێ بكهین، چ ل دێروكا گهڤنار یان ل دێروكا ناڤهند و نویدا ژی، هویر تهماشا بكهین، ئهڤ وهلاته(كوردستان) و ئهڤ گهله و بنهخاسمهیی، گهلێ مهیی كورد، توشی هێرش و بیڤهلهرزێن مهزن و ههوێن قركرنێ و ژناڤبرنێ بوینه، وهلات برهنگهكێ دراماتیكی و جهرگبر كهڤتیه ناڤا ههوێن داگیركاریێ، گهل كهڤتیه بن هێرشێن قركرنێ و ژناڤبرنێ و ژێبرنهكا نهژادپهرستیا زور گران و جهرگ ههژین... لێ دناڤا ڤان ههمی نهڤیانی و دوژمنكاریێن مهزندا، كوردستانێ، كوردستانیبونا خوه پاراستیه، گهلێ كوردستان و كوردی دیسان ههبوون و نهژادێ خوه پاراستییه، بزهحمهتی و رهنج و تێكوشینهكا دژوار ژیان كریه و پێكڤهژیان بههبونهكا خوهزایێ خوه كوك و بنیات ئهزلهیهتا خوه، وهكی بهرخوهدانهكا نیشتیمانی و مروڤایهتی، بهیڤیا ههبونهكا بجهسارهت خهبات و تێكوشانا خوه بهردهوامی دایێ و ل سهر ریا خوه بهردهوام دمهشهكا دژواردا دچن و دهربازی كهنارێ رزگاریێ دبن، ئهڤروكه ژی ژ كهرهما وێ خهبات و تێكوشانا كولاتیا سالان، بسایێ سهرێ وێ شهادهت و وان قوربانیێن هاتینه دانێ، ئێدی ههستا هندێ بنهجهبویه كورد و گهلێن كوردستانی، كوردستان و ئاخا میزوبوتامیا خهریكه ناڤ و نهخشهیێ خوهیێ بنهجهی وهربگریتن و جهبگریتن دناڤا ناڤ و نهخشهیێن جیهانا ههیی دا، بونا تێگههشتن و شروڤهكاریێن خوه، ل گورهی دیتن و بویهرێن ههیی رونتر و بهرچاڤترێ بێخینه بهردهستێ خاندهڤا و خهلكێ خویێ هێژا و خهباتگێر و خهمخور، ئهم دێ هندهك دیتن و بهرچاڤكرنێن زێدهترێ ل خارێ وهكی سهره خال ئێخینه بهرچاڤ و بن دهستێ خاندهڤانێ گراڤی، بمهرهم و مهقسهدێن بجهكرنا ئهركهكێ نیشتیمانی و بروحهكا مروڤ پهروهری، دخزین یێن شارهزا و یێن پسپور بابهتی زێدهتر زهنگین و پر ئالی بكهن و شروڤهكاری و خاندنێن خوه بئاوایهكی زانستی بدهنه خویا كرن. ل باشور كولانیایهكا میراتگری یان بنیاتێ دهستههلاتهكا خومالی ئاڤهدانی دبیتن ....!! سهردهمێ زێرینێ گهلێ كوردستان لباشور ل پاش سهرههلدانا سالا1991ز دهست پێ دكهتن، ل سالا1992ز و بسهردا دهستههلاتهكا بناڤ پهرلهمانی ههلبژارتی ل ههرێمێ دهێتن پهیادهكرن، سهرهرایی وان ههمی شهروشور و ناكوكی و پێكدادانێن ههیی، لێ خوبرێڤهبهریهكا خوبخویی ل ههرێمێ(پارێزگههێن دهوك، ههولێر، سلێمانی)، ببهردهوامی ههبون و رێڤهبهریێن خوهبخویی ههبوینه و بئیراده و ئیدارهدانهكا كوردی و كوردستانی(ژبلی كێم و كاسیێن ههی)، بهردهوام بوینه تاكو روژا ئهڤروكه، نوكه ژی و ل پاش ئهنجامدانا گهرا پێنجێ یا ههلبژارتنێن پهرلهمانتویێ ههرێمی، خهریكه زێدهی(8)ههشت مههان دهرباز دبن، لێ هێشتا سهروسیمایێن كابینهیا نوی ئاشكرا و بهلی نهبوینه، نهوهی نوێ برهنگهكی ژ رهنگا ئوپهزیسیون بونا خوه راگههاندیه، یهكگرتووی ئیسلامی ژ بلی ئوپوزیسیون بونا خوه راگههاندیه، لێ برهنگهكی ژ رهنگا ناڤدهستی و ژێربهژێریێ بو پارتی و ینك دكهتن، بوێ مهرهمێ ژ ئالهكی شكهستنا خوه ساخ بكهتن و ژئالیێ دی، ژێر بهژێر پاخلێن خوه داگریتن و سولتانێ ئاق پارتی ژ خوه رازی بكهتن...كومهلا ئیسلامی، بزاڤا ئیسلامی، حزبا شویعیا كوردستنی...هندهك ئالی و كهسایهتیێن دی، ل ناڤبهرا حانه ومانه، مانه ههلاویستی و تاما دهڤێ خوه خوش دكهن، بو شاباشهكێ چهور و شرین...بزاڤا گوران ژی ههرچهنده بفهرمی شكهستنا خوه رانهگههاندیه( 12 كورسیك، دزهنیهتا واندا ههر 24 كورسیكن)، لێ دوارێ كریاری دا، شكهستنا خوه پهژراندیه، شاباشهكا باش وهرگرتیه و پارتی ب برا مهزنێ خوه قهبیل كریه، ژ بلی هێرڤه و وێڤه، بهحسا وێ ناكهین...لێ ئهوا ئهم دكارین بئاشكرایی رونڤهكرنێ بدهینێ، شهرێ دهستههلاتێ نوكه كهڤتیه ناڤبهرا پارتی و ینك( ئهو دوهێزێن ژ سهرڤه برا و ژ بنڤه دوژمن، ههڤگورێن بهندوپهیمانا بناڤ ستراتیژیك....)، ههرچهنده رهههندێن ڤی شهری، دێروكهكا تراژیدی ههیه، قولایهكا فكری و دهرئهنجامهكێ مشتی سهرنشیڤی و سهر ئهڤرازی ههیه...لێ لپاش مالئاڤاهیا رێبهرێ روحیێ ینك( نهمر مام جهلال تالهبانی)، خهریكه روحهكا نوی لناڤ رێزێن یهكێتی نیشتیمانی ئاڤادبیتن و سهرههلددهتن، سهخمهراتی وان جوداكاری و دابران و ژێك چونێن بویی، چ ژ جودابونا بزاڤا گوران و هاوپهیمانی یان هندهك كهسایهتیێن دی...لێ ڤهگهر و سهرژنوی بینا كرنا(ینك) خهریكه ببیتن ئاڤاهیهك و بهروبیاڤهكێ خورت تر و رێك و پێك ترێ، نهخاسم پشتی بهرێز سهركومار(دكتور بهرههم سالح) ڤهگهریایی ناڤا پارتیا خوه، گهلهك هاودید و كهسایهتیێن دی یێن رهسهن و نیشتیمان پهروهر ژی خهریكه بگههنه ناڤا رێزێن(ینك) و سهرژنوی پهرهپێدان و نویژهنكرنهكا باشترێ و گهشترێ بدهنه ناڤا رێزێن ئێكهتیا مام جلال و ههڤالێن وی یێن دامهزرێنهر( ناوشێروان، عادل مراد، فوئاد مهعسوم، عهبدالرزاق فهیلی، عومهر شێخ موس، ههڤالێن دی..). ئهوا راستی بیتن ل دوماهیك ههلبژارتنێن عێراقێ و ههرێمێ، سهختهكاریهكا زور هاته كرن، سهرهرایی پهسند كرنا بهرئهنجامێن دوماهیكێ، لێ سیبهر و رهههندێن وان حیله و سهختهكاریێن هاتینه كرن، نههاتن نخافتن و زیق ل سهر پێلێن دهریایی خو دههلاڤێتن و سهر ئاڤ دكهڤن، ئهڤێ چهندێ دئالیهكی دا برینهك كویر پهیدا كر و دئالیهكێ دی دا بێ متمانیهكا مهزن پهیدا كر، ئهڤ بێ متمانیه زێدهتر زهق دیار بو، ل دهمێ لایێ سهركهڤتی(پارتی دیموكرتی كوردستان)، خو دسهردا بری و كهڤتیه ناڤ ههول و بزاڤێن جدی تاكو ههمی پوستێن بهغدایێ بو خوه وهربگریتن و لایێن دی پشت گوهڤه پاڤێژیتن، نهخاسم یهكێتی نیشتیمانی، ئهڤ ههول و بزاڤه ژ بلی بێ متمانهیی كویر كرن، سهر ژ نوی ههڤركی و ئازرندنا برینا سهر لێ ههودا و پیلانگێریێن ناڤخویی بنیات بو هاتنه دارێتن، لهومانێ ئهڤ قوناغه دبیتن ببیتن سهرهتایهكا قوناغهكا نوی، لێ بنهمایك و رێگهچارهسهریێن گونجایی و زانستی ناهێنه دیتن...بویه خهریكه مهترسی زێدهتر و مشتی پێترین نههامهتی و رهش بینی ببن، چونكی عێراق بگشتی و ههرێم بتایبهتی ل بن تاقیكرنهكا زور مهترسیدار دهرباز دبیتن، كومكرنا هێزێن ناڤدهولهتی و زهبلاح، لێكدان و پێكنهكرنا بهرژهوهندیێن ئهمنی و ئابوری و جیواری...ههردیسان ههرهشهیێن شهرهكێ كاڤل كهر و تژی مالوێرانی نهدویر ل دهڤهرێ بقهومیتن، زیان و زهرهرێن كوردستیان نهدویره دوو هنده و سێ هنده بن. نوكه راسته، هندهك ژ سهروسیمایێن دهستههلاتێ خهریكه دیار و ئاشكرا بوینه، ل 10/6/2019ز، رێورهسمێن سهروكێ ههرێمێ دێ ل هولا سهعد عبدالله(نه ل هولا پهرلهمانی) برێڤه چن، نێچیرڤان بارزانی دێ بیتن سهروكێ ههرێمێ، مهسرور بارزانی دێ هێتن راسپاردن داكابینا نویا حكومهتێ دروست بكهتن، لێ تاكو نوكه هێزێن سهرهكی و شریكێن ستراتیژی و خودان هێز و ئهزمون(بئاوایێ تایبهتێ خوه)، نهگههشتینه چ ئهنجامێن دوماهیكێ، لهومانێ گهرهنتی كرنا رهوتێ دهستههلاتێ و ئاڤاكرنا كابینا نوی، بێی(ینك) نهههر حكومهتهكا كێم و شاشه، بهلكی دهستپێكهكه و سهرهداڤهكه بو بژارهده و داهوریان و ژێگرتهیێن دی و تژی خهتهر و مهترسی، نهبتنێ بو كابینا نوی، بهلكی بو گهلێن كوردستانی و بو ههمی دهڤهرێ، چونكی ههرێما باشور بههمی ئالیان ڤه خویكهكا گران دایه، چ خویكا هێزێن ناڤخویی یان ژی خویكا هێزێن دهرهكی و ناڤنهتهوهیی، دبیتن زێدهترێ بهرگریا خویك و سهرانهیێن گرانترێ نهكهتن...بویه بئاشكرایی دشێین بێژین، رهوشا نوكه جهێ دل خوشیێ نینه...دئالیهكی دا وهلات و گهل لبن مهترسیێن ناڤدهولهتی و ههریمینه، دئالیێ سیان دا، دهستههلاتدارێن ههرێمێ مژویلی شهخصهنهكرن و كویركرنا ئێش و ژانێن گهلێن خوهنه و بهیچ رهنگهكی داگهریانان بو ئێك دوو ناكهن، بو هێزێن ناڤدهولهتی، بو دوژمن و دهولهتێن ههرێمی خهریكه ببن مالویته و لیسێن وان بو خوهش بكهن، نهخشهسازیان ل گورهی بژاده و خاستهكێن وانان دكهن...بو خوه ژی، بو گهل و بو وهلاتێ خوه ژی خهریكه ببن دهرد و كوله سهری....سهد سالێن خهباتا خویا سیاسی، حهفتێ سالێن خهباتا چهكداری، ئهنفال و كیمیاباران، رهشه كوژی و گرتن و مال وێرانی، هندا كرن و بهرزهكرن، تهعریب و تهتریك و تهفریسێن هاتین كرن...خهریكه بهێن ژبیر كرن و بههدهر بچن، كوریسك ببیتن میراتگری، پوست و پاره ببن ئارمانج و بهرنامه، بویه ههردچیتن، دهم دچیتن و هیڤی دهێنه هندا كرن، بویه دبێژین و گوتنهكا راسته ژی، ههردهم كورد شهركهرهكێ باشه، ل شهرا نهشكهستیه، لێ دسیاسهتێ دا، ل سهر مێزان یاریكهرهكێ دورا و شكهستیه. ژ شورهشگێریا سهرێ چیا ن بو سیاسهتا كورسیك و پشتا مێزان راسته كوردستان دناڤا دوخهكێ نالهبارێ ناڤنهتهوهیی دا توشی دابهشبوون و ژێكڤهبونێ بو، شهرێ چالدیران(1514ز)و كومهكا پهیمانێن ناڤدهولهتی و پاشی ژ بهرئهنجامێ شهرێ جیهانیێ(1،2)وێ دا، ئهو بو لوزان جارهكا دی دوو چارچه كرنه چار پارچه، لێ دڤێتن ئهم وێ ژی بێژین، دهرفهتێن زور مهزن ژی بو گهلێ كورد و بو خهلكێ كوردستانێ هاتن، ئهگهر ئهو دهرفهت هاتبانه وهرگرتن، گهلێ كورد، خهلكێ كوردستانێ ل گورهی كاودانێ وی دهمی خوه رێك خستبایه، دبو گهلێ كورد دهولهتا خوه ل سالا1916ز دا دامهزراندبا، ههردیسان ئهگهر گهلێ ئهرمهن و گهلێ كورد پهیمانهكا خوهیا مجد ههبایه، نهكهڤتبانه ناڤا پلانێن نهیاران...دیسان دبو ل سالا1918ز و بسهرده، ببانه خودان دهولهتا خوهیا ههڤپشك ل سهر ئاخا(میزوبوتامیا و ئاخا ئهرمنستانێ)، لێ مخابن، گهلێ ئهرمن و گهلێ كوردی، ههڤرێزیا خوه دروست نهكرن و مانه بدویڤ پلانێن نهیاران ڤه، بون عهبدالێن چ نهكرنا ههڤدوو، بویه ڤان گهلا دهرفهت ژ دهست چوون و بونه قوربانیێن سهرهشكیا خوه، بونه قوربانیێن دێروك و بهرژهوهندیێن گهلێن ههرێمی و دونیایێ، تاكو نوكه ژی ئهو تهحلی و كارهساتێن وان دمێژن و دبنه گوریێن پشكا ههریی مهزن بو خهلهتیێن وی سهردهمی ، لێ ئهوا جهێ داخێ و برینا مهزن دجهستهیێ كورد و كوردستانیان، پرانیا هێز و تهڤگهرێن سیاسیێن كورد و كوردستانی ل ڤێ سهدسالیا نوكه، خوهزایێ كورد و كوردستانێ نینن، لبن ههژموون و كارتێكرنێن ناڤدهولهتی و ههرێمی، نه بتنێ دئالیێ سیاسیی دا، بهلكی دئالیێ لهشكهری و رێڤهبهری ژی دا، لبن ههژمونێ دوژمنێن ههرێمی و ناڤدهولهتی دا ئاڤابونه و برێڤه دچن، دوژمنێن مه، نهخاسم ل باشور چاوان هێز و تهڤگهرێن مه ئاڤاكرنه، ههر وهسان برێڤهدبهن و ل گورهی بهرژهوهندیێن خوه دیزاین كرنه، لهومانێ ههردهم ئالیێ ههرێمی و ناڤنهتهوهیی دهێتن پشت گوههاڤێتن و ئالیێ ناڤخویی، ناكوكی و جرهبرا ناڤخویی، خوتیژ كرن و بهربونا گیانێ ئێك دوو كریه بهراهی و سهرپشك كریه، ههر ئهڤه ئهگهرێ وێ چهندێ شكهستی، خو شكهستی نهبینیتن و شكهستنا خوه ژی بكهتن بههرا خهلكێ دی، خو بكهتن پالهوان و سهركهڤتی، بویه ههر دهه پازدهسالان شكهستنهك ببهر مه دكهڤیتن و شكهستی ههر بهراهیكێ كاروانیه، نهناڤ و نه ژی ناڤهروكا شورهشێن مه دهێتن گورین و دورانێن مهژی نابن دوران و مروڤێن دورایی ل پێشیا مه دچن و ئهم ژی خاس و عام دكهڤینه دویڤ پێن وانان. ل ڤێره پسیارهكا جدی دهێتن پێش، ئهرێ گهلا چ ئهگهرن بوری و كارهساتێن مه زوی ژ بیرا مه دبهن!! لڤان سهد سالێن بوری(لباشور)، گهلهك هێز و حهرهكه دروست بون( كومهلا لاوێن كورد، كومهلا داركهر، جزبا هیوا، شورهش، ئازادی، جزبا دیموكرات، ینك، سوشیالست، كومهله، پاسوك، ستێركا سور، تێكوشین...گهلهك پارت و كومهلێن دی)، دئالیێ حهرهكی ژی دا(حهرهكاتێن شێخ مهحمودێ نهمر، حهرهكاتێن بازان، شورهشا ئهیلولێ، شورهشا گولان، سهرههلدانا جهماوهری ل سالا1991ز، پهرلهمان و حكومهتا ههرێمێ...)، لێ دیسان دهرفهت نههاتن وهرگرتن، سالا 1991 و 2003 دیسان دوو ههلێن دێروكی بو گهلێ مه هاتن، لێ دیسان ئهڤ ههله نههاتن وهرگرتن و قوناغا خهباتا مه دژوار و پر ئاستهنگی كر، بو دهمهكێ دی كێشهیا مه پاش ئێخست....ئهو ههول و بزاڤێن بناڤێ دهولهتداریێ و ریفراندوما سهرخوهبونێ ژی، مهرهم و پالدهرێن دی ل پشت بوون، ههردیسانێ هیچ ئامادهسازیهكا زانستی و ژیواری بو نههاتبونه كرن، بویه كێشه زێدهتر ئالوز و ئاسێ كر و هێز دا نهیاران و دوست هاتنه توره و زویر كرن، بهرئهنجامی ژی، ژبلی(91%)ئاخا كوردستانێ هاته ژ دهست دانێ، پلانێن دوژمنكاریێ هاتنه كویر كرن، ههستا نهتهوهیی و باوهری بخوهبون دیسان هاته هندا كرن، كێشا وهلاتهكێ دێرین و گهلهكێ رهسهن و مهغدور دیسان هاته پشت گوههاڤێتن و كێشه ژی هاته سڤك كرن و كێم كرن، ژ بلی كوكا نهیارتیێ هاته زێدهكرن و نهیارێن مه، نهخاسم یێن ههرێمی ل سهر ئێك مێز هاتنه خرڤهكرن. بهرئهنجامێ ههری ل پێشیێ، ڤێ سیاسهتا باشوری، ههمی ئهو حزب و سیاسهتا هاتیهكرن، ههمی بزاڤ و حهرهكاتێن هاتینه برێڤهبرن، بهرئهنجامهكێ باش وهرنهگرتن، بونه ئهگهرێ ژ دهستدانا پشكا ههری مهزنا ئاخا كوردستانێ، گهل دهربهردهر بو، ژ سهر ئاخا خوه مهاجر بو و بو غهریبه، كوشت و كوشتار پهیدا بوون، ئهنفال و كیمابان هاتنه ئهنجامدانێ، دهربهری و بهرزهبونێن مهزن دروست بون، كول و دهردو كوڤان لناڤ خهلكی مشهبوون، ههزارهها ئێش و ژان بهربونه ستوكورا گهلی، ژبلی وێ چ گوهورین كاری پهیدا نهبوون، پهرێ برێكا بهرێ...سهركرده ههریێن بهرێ بوون، حزب و رههبهر ههرئێن بهرێ بوون، رێك و رێگهچارهسهری ژی ههریێن بهرێ بوون...بویه نهچارهسهری و بێ رێبهری بوونه رێك و شوپ و هندابون بونه سهمیان و سهروهری، لهومانێ بوری زوی هند ابو! ئێش و ئهلهم بێ دهرمان مان! بویه چارهیا بێ چارهسهریێ لباشور بویه ئێشهكا بڤهگر و ههردهم بودهمی ههو ددهتن و ناخێ مه دههژینیتن و برینێن مه یێن كول كیسهگرتی دكهتن و سهر ژنوی وهبایا مه سهر ههودههتن. لهومانێ ل ڤێره بێ ناڤبر دبێژم! چاوان ههوێن ههلبژارتنێن مه وهكی تلیلی و گهرێن شههیان و داوهتانه، پهرلهمان و حكومهتێن مهژی وهكی زاڤا و بویك و بهربویكانه، رێورهسمێن داناندنا سهروك و رێڤهبهرێن مهژی چهپرهپانێ و دهست قوتان و خوههلاڤێتن و پێ گوتن، دویری بنهمایكێن زانستی، دویری عورف و عاداتان، دویری رێسا و یاسایان، ئهرێ گهلا ههرێمهك وهكی باشور بقادێ دهولهتهكا مهزن و خودان سهروهری قوربانی داین...چ ئهگهر ههبوینه ئهڤه زێدهی(28)بیست و ههشت سالایه نهبویه خودان یاسا، بێ عورف و بێ بنهما دهێتن سهردهری كرن، شهخص و مالبات دزێهن و ئهقلێ خوهیێ مالباتی دا دهێتن بهرنامه دكهن و برێڤهبرن، براستی سهیره و سهیر و سهمهرێن جهرگ ههژینه! چاوان ل دهڤهرهكا هوسان، گهلهك ملیونی، خودان ئاخ، خودان زمان، خودان دێروك و كهلتور، خودان ئابور و بوری، خودان دیانهت و خودان هزروبیر! چاون دبیتن دچاخێ(21)بیست و ئێكێ دا! چاخێ ئهلهكترون و پێشكهڤتنێ! ئهڤ ههمی پاشكهڤتن و هندا كرنه، بوچی بهروكا مه بهرنادهن! براستی ههم بێ خودانی ههیه و ههم ژی هندا كرن ههیه! ههر ئهڤێن ههبوینه! حزب و حهرهكهت و سیاسهتا باشوری چنهكریه و سهنگ و بهایێن باشوریان بێ رهواج كرینه و ئێشا هندا كرن و ژبیر كرنێ بویه موبتهلا بو رابردویێ مه، بو نوكهیا مه، بوداهاتێ مه! پسیارا دی یا ههری جدی ئهوه گهلا ئهرێ ئهڤ ئێشا مهزن، ئهڤ بهرزهبونه تاكو كهنگی دێ دجهسهتیێ مه دا بهردهوام بیتن! تاكو كهنگی بهرزهبون دێ ههستێن مه ژ مه دزیتن و لناڤا بهرزهكرنێ دا مه گیرو كهتن..!! ئهم گهلهك بێ شانصین یان ژی بێ سهروهرین...!! د دێروكا مهیا بوری دا، چاوان ئهم خودان حزب و حهرهكهت بوینه، ههر وهسان ل گورهی زروف و سهردهمێ خوه، مه سهروك و رههبهری ژی ههبوینه، نه ل باشور بتنێ بهلكی ل ههمی كوردستانێ، ل روژئاڤا ابراهیم ههنانو، بنهمالا نهبیل بهری، بنهمالا جانپولا، بنهمالا بهرازی، دورزیان...بدههان كهسایهتی و بنهمالكێن كوردی چ لناڤا دهستههلاتا(سورێ، لبنان، ئوردنێ..) یان ژی لناڤا ئوپوزیسیونا وهلاتێ شامێ بگشتی دا، كهساتی و هزرمهندێن مهزنێن كوردی رول و سهروهریا خوه ههبویه، ههردیسانێ لباكور، بنهمالا بهدرخانیان، یونس پاشایی، شێخێن پیران، سهید رهزا، تاهایێ شهمزدینی، شێخ عوبهیدولاهێ نههری و بدههان و بگره بسهدان كهسایهتی و ناڤدارێن كوردی جهگرتیه دناڤا دهستههلات و ئوپوزیسیونا باكور( ل توركیا)دا، ههردیسان گهلێ مهیێ روژههلات ژی، بههرهیهكێ زور مهزن دفكر و رامانێن دهستههلاتداری و ئوپوزیسیونا گهلێن ئیرانی ژی دا ههبویه، نهخاسم كهریمخانێ زهند، سمكویێ شكاك، قازی مهحهمهد، شێخ عوزهدین حوسهینی، رێبهر قاسملو، شهرف كهندی و بدههان رێبهر و سهركردێن دی...ههر بوی ئاوایی و نهخاسم ل ڤێ دوماهیكێ، گهلهك سهركردێن كوردێن باشوری باندورا خوه ههبویه، وهكی شێخ مهحمودێ حهفید، شێخ بههائودین، ابراهیم احمد، سالح یوسڤی، مهلا موستهفا وهكی رێبهرێ شورهشا ئهیلولێ، مهسعود بارزانی، مام جهلال تالهبانی و ناوشێروان مستهفا، وهكی دوو رێبهرێن نویخاز و ههڤچهپهر، گهلهك كهسایهتیێن دی...لێ ئهو ژی راسته ڤان ههمی كهسایهتیان نهكاریه رێكهك و رێبهریهكا بقادی خهبات و قوربانیێن گهلێن كوردستانی، بفكر و رامانهكا خوسهر و برێك و بنهكوكیهكا پرانیا ههری زورا ڤان حزب و حهرهكه و سهروهری و رێبهریێن ههی، مژارێن رهخنهیێن زورن و لبن بارانا گازندهیێن گهل و خهلكێ كوردستانێ گوهشی و مات و دامایی ماینه و دمینن و دفهتسن...بویه ڤی وهلاتی، ڤی گهلی رێبهری، سهروهری، رێگهچارهسهری بو دڤێن....!! عبدولا ئوجهلان و نمونهیا رێبهری و سهروهریا كوردستانی...!! عبدولا ئوجهلان(ئاپو)، ئهو زاروكێ ژ بهدهنا دهیكهكا تورك و بابهكێ كورد ل گوندێ ئهمرالی ژدایك بویی، دناڤا شهرهنیخا دهستههلاتهكا تورك تورانی و رهگهز پهرستی دا، ژیانا ههژاری و زهحمهتیاندا ئافراندن كرین، بفهلسهفهیهكا نمونهیی خویانی بینا كری، زانست و دێروك كریه ڤههاندنهكا هزرا خومالی، دناڤا زیندانێ دا تهڤگهرا ئاپوچی دگهل مهزلوم و عهگید و ههڤچهپهرێن خودا رێك و رێگهچارهسهریهكا بنیاتی و دیموكراسی، شورهشگێری ل گورهی خوهسهریا شوپهكا دێروكی و شوناسی و زانستهوایی ئاڤهدانی كری، ژ باكوربو سههلول بیقاع وبهرهڤ ئهوروپا و پاشی دكومپلویهكا شوم و لبن زولمهكا ناڤنهتهوهیی دا، بهرهڤ توركیا و زیندان كرن دگرتیگهها، گزرتا ئیمرالی دا، ئهڤ كهله سهركردێ كوردی، راسته زێدهی(20)بیست سالایه لناڤا زیندانێ و لبن شهرت و مهرجێن گران ژیانا زیندانێ بسهر دبهتن، لێ ئهو رابهر و داهێنهرێ هزروبیرهكا زانستی و فهلسهر و دامهزرێنهرێ پارتیكێیه بناڤێ(پارتیا كاركهرێن كوردستانی)، بئهو پهرێ زانابون و شارهزایهكا بلمهتییانه رێكهكا شورشگێری و بیروهزرهكا فهلسهفی و زانستی، ئهڤی ئینسانێ مهزن خهباتهكا شورهشگێری بداهێنانهكا نمونهیی و رێڤهبهریهكا پێشكهڤتی و خودان مقاوهمهكا گهریلایی و ئاخ پهرستی داهێنا و سهروهری لێ كر! فكر و رامانێن ڤی سهركردهیی رێكخستنهكا سیاسی و چهكداری و بناڤ و ئهرناڤهكێ نویخاز و موكوم و تێكهلی ئاخ و خوینێن وهلاتپارێزی بجهستهیهكێ پیلایی هاته بینا و ئاڤا كرن، خورسكی و ئهصالهتا ڤێ رێبازێ ههر جهێ كوردستان لێ، ههر جهێ كوردستانی لێ ژیانێ دكهن، خهبات و رێك و تهڤنێ ڤێ رێكخستنێ لێ هاته راچاندن و رێبهری كرن( سهرهرایی كێم و كاسی و رهخنهیێن ههیی، لێ ئهڤ حهرهكهیه بفكر و رامانێن خوه، بو حهرهكهكا كوردستانی و جیهانی و برهنگ و تهڤنێ چیایێن پیلایی تهڤن و نهخشهیێن خوه موكوم راچاندن..). بههول و بزاڤێن ڤی سهركردێ مهزن، رێكخستنهكا جهستهیی و هزری، دجهستهیێ كهسهكی و درێكخستنا رێكخستنهكێ دا، بو رێكخستهنهكا روحی و ژیانهوهیی بئافرین و خودانی، دناڤا كاكلا روحێ دا هاتینه ئاڤاكرن، ئوجهلانیهت كریه ئاڤاهیهكێ ئهزهلی و بهردهوام دناڤا روحا مروڤاتیهكا پیروز و ئاخ پهرست دا، هوسان ههر تاكهكێ ڤێ رێكخستنێ بو ئاپوچیهك و بگرتنا بهرێز(عبدولائوجهلان) ئهڤ بزاڤه نههاته بهربهست كرن، بهلكی وهكی گورهبایهكێ روحی بهلاڤ بو، جهوار و تهڤگهرا خوه خورت و بنهجهی كرن، شورهشهكا سهرانسهری و وهكی پهیامهكا روحی و وهكی پهیمبهرهكێ زهمانێ ڤێ سهدێ، پهیام و رێكا وی هاتن بهلاڤ كرن، بویه مروڤ نهحهق نینه بێژیتن ل پێنج سهد سالا بوری و ل سهدسالێن بهێن ژی، پهیامهك و رێبهرهیهكا بقادی زانست و فهلسهفهیا ڤی سهركردێ مهزن نههاتینه و ناهێن...لهو گرنگه كورد و كوردستانی خو دهینداری ڤی ئینسانێ مهزن ببینن و مروڤایهتی ژی سودمهند ببیتن ژ فكر و بهایێن فهلسهفه و زانستێ ڤی مروڤێ مهزن. نوكه ژی ل ههرچار پارچهیێن كوردستانێ، ل ههر جهێ كورد و كوردستانی لێ دهێن دیتن، فكر و رامان و كارتێكرنا ڤی سهركردهی دهێتن دیتن و بهیستن، لباكور ژبلی وێ زولم و زورداریا دهولهتا توركی دكهتن، بئهوپهرێ دورندایهتی و نهژادپهرستیێ بهرهنگاری گهلێ كورد و گهلێن ئازادیخوازیێن توركیا بویی...لێ خهبات و تێكوشانهكا مهزن دناڤا زهحمهتی و ئاستهنگیاندا، بهردهوام دپێشداچوون و دناڤا سهركهڤتنێن مهزندا بهرهڤ سهرفرازیهكا مهزن دچیتن و دهستكهڤتیێن مهزن تومار دكهتن...ل روژئاڤا، سێكا ئاخا سوریێ رزگار كریه و چهندین كانتونێن خوبرێڤهبری و برهنگهكێ سهركهڤتی و نمونهیی رێڤهدبهن و نمونهیهكا ههری ژێهاتی و سهركهڤتی ئاڤا دكهن، راسته تیرورهكا دژوار بهرهنگاری وان بویه، دناڤا شهرهكێ گرانێ ئیسلاما ئیخوانیا ئهردوگانی دا ژیانهكا تژی زهحمهتی و دناڤا خهباتهكا مشتی ئاستهنگی دا خهبات و بهرخوهدانا خوه ددومینن، لێ سهروسیمایێ ئیدارهدانهكا پێشكهڤتی و سهركهڤتی دناڤا رێڤهبهریهكا گهلی دا، بهردهوام بشانازی سهركهڤتنان تومار دكهن و جهێ خوه ب چاكی دگرن لناڤ گهلێ خوه و لناڤا گهلێن ناڤدهولهتی ژی رهنگ و سیمایێ خوه وهرگرتیه، خهریكه ژی دهستكهڤت و سهركهڤتنێن مهزن بچنن و مسوگهر بكهن. سهرهرایی وان ئاستهنگ و رێگریێن لباشور و ل روژههلاتێ ل بهر ڤێ تهڤگهرێ، لێ دیسان برهنگهكی ژ رهنگان دیسان خهبات و زهحمهتی بهردهوامن و ل روژههلات پێشكهڤتن ژی برێڤهنه. دهرفهتێن سێكوچكهیهكێ سهروكاتیێ بو گهلێ مه هێشتا ههیه..!! مه ل دهما بوری بهحسا سهروكایهتی و رێبازا ئوجهلانی كرن، خهریكه ئهڤ رێبهره سهروهریهكا ناڤنهتهوهیی و كوردستانی بنهجێ تومار بكهتن، لێ ل سهر وهلاتێ مه، ل سهر گهلێ مه پلانگێری ههیه، دوژمنكاریا بهردهوامه، نهیارتیهكا زور و دژوار بهردهوامه، لێ ل گورهی ئهگهر و كاودانێن نوكه ههی، دبیتن تێرانهكتن و بهرگهگرتن قورس و خودان خویكهكا زورا گران بن...لهومانێ ههما ههنگی و سهروهری و خودانهیكا كوردی و كوردستانی زور تر و مجدترێ پێویسته، دئالیێ دی ژی دا رهنگه پلان و بهرسنگرتنێن نهیارێن مه ژی ههبن، نهخاسم ئهو دهستههلاتدارێن خوه دبیتن ددهستههلاتداریا(عهرب، تورك، فارسی)دا، ل عێراقێ ئهڤ وهلاته ناڤهگهرهیتن دوخێ خوهیێ جاران، خهریكه بهغدا لاوازببیتن و عێراقهكا فدرالی، بههرێمداریهكا(كوردی، سونی، شیعی) جهبگریتن و بنهجهببیتن، دیسان سوری ژی ناڤهگههیتن دوخێ خوهیێ بهرێ، دبیتن ل وێرهژی دهستههلاتهكا فدرالی(كوردی، سونی، شیعی)، ژ سێ یان چار ههرێمان دروست ببیتن، دیسان خهریكه كورد جهێ خوه دنهخشهیێ سوریێ دا بنهجهبكهن، رهوشا توركیا و ئیرانێ ژی ل گورهی نهخشه و پلان و خاستهكێن وان برێڤهناچیتن، ئیرانێ بفهرمی ههرێما باشور و روژئاڤا قهبیل كریه، نهدویرهژی ل روژێن بهێتن ههرێما روژههلات ژی بهێتن دروست كرن، نهیا بهرئاقله ژی تاكو دوماهیكێ دهولهتا توركی ههبونا كوردان رهد بكهتن، چ دویر یان نێزیك خوبرێڤهبهریا كوردێن باكور ژی دێ ئاڤا بیتن...بویه دهلیڤهیا خوبرێڤهبهریهكا كوردی و كوردستانی ئهگهر و بنهمایكێن وان ههنه، ل عێراقێ سهركومار كورده ( دكتور بهرههم سالح) كهسهكێ چالاك و بهرنیاس و خودان تهجروبهیهكا مهزنه، رول و چالاكیێن وی زور ههنه، باوهریا من ئهوه ههول و بزاڤێن وی ژی دناڤا تهڤگهریا ناڤنهتهوهیی، ههرێمی و كوردستانی دا مجد و بكرداری ههنه و برێڤهیه بیاڤهكێ باش بو عێراقهكا بهێز، بو كوردستانهكا بهختهوهر بنیات و فهراههم بكهتن، ههول و بزاڤێن وی ژی برێڤهنه و بهرهڤ پێشدا دچن، مایه هێز و كهسایهتیێن باشور، كورد و كوردستانی پشتهڤانیا وی بكهن، دهستێ وی بگرن، دهرفهتێ نهدهن بكهڤیتن ناڤا زهحمهتی و ناڤا تهلهه و خهفكێن دوژمنان، ل بهغداژی ههم دهرفهت ههنه و ههم ژی ژلایێ ههرسێ سهروكاتیان ههڤكاری و هاریكاریهكا باش دهێتن دیتن..دهرفهتێن ناڤنهتهوهیی ژی هاریكارن، لێ بمن وهره مایه سهروكاتیا ههرێمێ، دهستههلاتا باشور، ژ ڤی قهوارهیێ خوه دهربچیتن و سهر ژنوی بهزر و رامانهكا واتادار خو نویژهن و ئاڤا بكهتن، ئهوێ چهندێ ژی بزانن، شهخصهنهكرن و بنهمالی و حزبایهتیا بهرتهنگ و دهمار گیر...نكاریتن سهرگێریا گهلهكێ وهكی گهلێ كورد و كوردستانی بكهتن، باشور ل دهمێ نوكه مهلبهندێ رێڤهبهریا كوردستانێ یه، ئهگهر سهرگێریهكا ساخلهم و ل گورهی ههل و مهرجێن ههیی، ل گورهی سهرگێریهكا كورد و كوردستانی بهێتن كرن، بێ شكه بهرههمهكێ باش و دهست كهڤتێن نیشتیمانی و نهتهوهیی و دیموكراسی دێ بهرههم گرن و دپاراستی بن. رێك و چارهسهریێن گونجایی ل گورهی مهرج و كاودانێ ههیی ل گورهی دیتانا من و لپاش ههلسهنگاندنهكا سڤیل و سهرپێ بو ههل و مهرجێن ههیی، وهسان دبینم سهركرد و سهرانێن كورد و كوردستانی یافهره ل گورهی ڤان خالان نهخشه و پلانێن خوه بو ڤێ قوناغێ جێ بجێ بكهن: 1- ئهگهر چی سهروكایهتی و دهستههلاتا ههرێمێ ل گورهی شهخصهنه و بنهمالی كرن و حزباتیهكا قورغكاری هاتینه دیزاین وئاڤهدانی كرن، لێ دهرفهت ههیه ل گورهی نهخشه و پلانێن كوردی و كوردستنی خوه دیزاین بكهن، ئیدارهدانه ساخلهم و سازی كری، دویرژ گهندهلی و ل گورهی پرهنسپێن زانستی و سهردهمی و مهدهنی نوێنهریا گهل و وهلاتێ خوه بكهن، كهساتیهكا نیشتیمانی ئاڤابكهن و ل گورهی بهرژهوهندیێن گشتی و مهدهنی سهردهریێ بكهن، ئیدارهدانهكا سڤیل، دیموكراسی، پێشكهڤتی و بپهرهپێدانهكا ئابوری ساخلهم...پهیوهندی و تێكوشانێن ههڤسهنگ و بهرژهوهندیێن ههرێمی، ناڤنهتهوهیی بپارێزن و رهوتێ گهل پێشهوایه و ژن و گهنج سهركردهیه و رابردو و زانست بنهكوكه پهیادهبكهن و تهڤگهرهكا نیشتیمانی ژی ببهشداریا ههمی ئالیان دروست بكهن. 2- ل گورهی یاسا و ئهو پرهنسپێن ههیی، پهیوهندی و دبلوماسیهتا خوه دگهل بهغدا پێش بێخن و دوستایهتیهكا موكوم بینا بكهن، ببن پشتهڤان و ههڤكارێن سهروك كوماری، دهرفهت زور ههنه بو كوردان پێشكهڤتنهكا مهلموس بدهست خوه بێخن. 3- دهمێ وێ هاتیه كورد وكوردستانی دقولایا وهلاتێ خوهدا، پهیوهندیێن خوه بخورتی پێش بێخن و ئیدارهدانا خوه ژی پێشدا ببهن، ئێكهتیهكا سیاسی و لهشكهری دروست بكهن..ئهڤ دوژمنكاریا ههیی و نهخاسم ل سهرباشور ژلایێ دهولهتا توركیا بتهمی بهێتن پروتستو كرن و دهرگههێ دان و ستاندنا ئاشتیهكا براستی بهێتن ڤهكرن، دهرفهت نههێتن دانێ باشور ببیتن بنگههێ دوژمنكاریێ ل سهرئاخ و گهلێ كوردستنی. 4- دام و دهزگایێن دهستههلاتا حكومهتا ههرێمێ ل سهر شهنگهستهیهكێ زانستی و دیموكراستی و گهل پارێزی، سهر ژنوی بهێنه ئاڤاكرن و ساخلهم كرن و ئاڤا هیێ ئابورهكێ ساخلهم و خورت بهێتن بینا كرن و ئهڤ گهندهلی و شهخصهنا ههیی بهێتن بنهبر كرن. 5- راسته كوردستان ل گورهی شهرت و مهرجێن ناڤدهولهتی و دویری ئیرادهیا وان هاتیه دابهش كرن و ئێكگرتنا كوردستانێ ژی دیسان زهحمهتی و مهرجێن گرانن، لێ ئێكگرتنا كورد و كوردستانیان ژی مهحال نینه و یافهر پێنگاڤێن جدی و كریاری بو بهێنه هاڤێتن...ههر نێزیك بونهكا كوردی و كوردستانی ژی دیوارهكێ دوژمنكاریێ دههرفینیتن و دیوارهكا ئێكگرتنێ ژی ئاڤهدان دكهتن..!! ل دوماهیكێ ژی دبێژم، ئهگهر سهركردێن كوردی ژ حهزێن خوهیێن كهسوكی دابهزن و پیچهكێ داگهریانان بو ئێك دوو بكهن، دهستبهرداری شهخصهنهكرنێ و بنهمالی كرنێ ژی ببن، كاودانێ ناڤدهولهتی و ههرێمی و كوردستانی ژی باش بخوینن و تێگههشتنا وان ههبیتن، وهلات پارێزی و گهل پارێزیێ ژی ل پێشیا خوهدانن، رولێ یاسایێ بلند بكهن و داد و داپهروهریێ پیاده بكهن، ئهو خهتهر و بڤاتیێن ههیی ژی باش ببینن...هینگێ دهرفهت ههیه سامان و سروهتهكێ نیشتیمانی ئاڤابكهن، حزب و عهشائیر و بنهمالك و ئهو شهخصهنهیا ههیی بێخن بن بارێ نیشتیمان و گهلێ خوه...باوهریا من ئهوه ل وی دهمی ئهڤ میراتگریه و قوركاری و بێ سهروبهریا ههیی ژی، دهرفهت هنه بنكهن سروهتهكا نیشتیمان و بو گهلی بهێتن بكارئیناندن.
عەبدولڕەزاق شەریف پارتی وەك گای بنە لە خەرمانی ئەوانی تردا تاڵەبانیو نەوشیروان مستەفا، بەجیاو هەریەكەیان كۆمەڵێك مەسئولی پشت دەرگاو ناولە گیرفانیان لەگەڵدابووە، لەسێبەری ئەواندا، هەندێكیان بون بەناوو ناوبانگ، بەڵام لەبەرئەوەی لە بیركردنەوە، خەیاڵی هونەری سیاسەت، پەیوەندی و مونافەسەو ململانێدا، هیچیان لەباردا نەبو، هەرزو لە غیابی ئەو دو زاتەدا، لەسەربارو ژێربارو دەرباری مەسعود بارزانیدا خۆیان دۆزییەوە، عادەتەن لە سیاسەتو حوكمڕانیدا، هەر حزبو سەركردەیەك خاوەنی بیركردنەوەو بڕیار نەبێت، لەبرسا یان لە ترسو نەزانیدا بێ، ئەوەی تر بە هەر رێگەیەك بێت بیری بۆ ئەكاتەوەو بڕیاری بۆ ئەدات. لەبەرئەوەی مەراسیمی یاساییو رێكاری پەرلەمانی بۆ گواستنەوەی دەسەڵاتەكانی سەرۆكایەتیو حوكمڕانی لە بارزانی باوكەوە بۆ نەوەكانی، هیچ ئەرزشێكی مەعنەویو سیاسی نەبوو، سبەی تەدارەكو تەبارەكی ئەو گواستنەوەو جێگیربونە لە شاری هەولێرو بە شێوازی سوڵتانیو بەیعەتدان رێكدەخرێت. داوەتی شاهانە بۆ گشت سەركردە عێراقیو كوردستانییەكان، بە ئامادەبوونی نوێنەری وڵاتانی جیهان سازكراوە، ئەوانەی جیاواز لەوان بیردەكەنەوە، حەتمەن ئیحراجی ئامادەنەبون نابن، ئەوانەشی ئامادە ئەبن، پێ بزانن یان نا، وەك مەراسیمی لوتكە عەرەبییەكانی پێشووی سەدام کە بۆ تەوەلی ئوممەی عەرەبی رێكی دەخستن، بە چەپڵە دەستپێدەكاتو بە چەپڵە كۆتایی دێت. لە ئایندەشدا، پارتیو نەوەكانی بارزانی بۆ بەشەرعییەتكردنی, ئەوەندەی باسی ئەم بەیعەتو تەوەلییە دەكەن باسی یاساو هەڵبژاردنو دەنگدان ناكەن، چەپڵە لێدەرو ئامادەبوەكانیش، دەبێت وەك حوسنی موبارەك تەنیا وەڵامیان بۆ خۆیانو گەلەكەیان، ئەوە بێت، كە جگە لە چەپڵەو میوانداری, هیچی تر تێنەگەیشتنو هیچیش لە دەسەڵاتیاندا نەبو( ما فاهمناش حاگە) . وێڕای ویستو بەرنامەی بۆ دەسەڵاتی سوڵتانی هەڵەو تەعنی گەورە لە پارتی دیموكراتی كوردستان ئەوەیە، كە لە پاوان و دەسەڵاتی خۆیدا، ئەسپی رایسزەو لە پاوانو خەرمانی ئەوانی تردا گای بنەیە, بە موبەڕیڕی نەمانی تاڵەبانی و فرە كوێخایی ناو یەكێتی، رێككەوتنی ستراتیژی بەكردار هەڵوەشاندوەو لە جێگەی, رێككەوتنی پارتی لەلایەكو بە جیاواز تاك بەتاكی ئەندامەكانی مەكتەبی سیاسی و بنەماڵەی تاڵەبانی، لە پشتی پەردەوە كردو جێبەجێكرد، بۆشایی گەورەی نێوان یەكێتییەكانو سەركردەكانیان، پابەندبونی ئەو تاكانەیە بەو رێككەوتنە نهێنیو ژێربەژێرانەوە، كە لە چوارچێوەی بەرژەوەندی شەخسییداو بە مەبدەئی ( تۆ چیت ئەوێت بۆت ئەكەین) رێكخراوە. لەدوای مەرگی نەوشیروان مستەفاش، پارتی بۆ كۆنترۆڵكردنی بڕیاری بزوتنەوەی گۆڕان، هەمان نەخشەی پیادەكردو تیایدا سەركەوتو بو، تەنها شتێك كە بووە بە شكست بۆ پارتی و بۆی راست نابێتەوە( كەلاشی گرنگ نیە راستی بكاتەوە) ئەو دەنگە ناڕازییە فراوانەیە، كە لەدژی لە ئارادایەو لە گۆڕان و یەكێتی و حزبەكانی تر بونەتەوەو رۆژ بەرۆژ رو لە زیادبونە، هەرئەمەش دنەو تەغزیەی گشت دەنگە ناڕازییەكانی كوردستان دەكات، هەر قۆناغێكو بەناوێكی جیا خۆی نمایش دەكات، هاوشانی ئەوە، لێكەوتەو كاردانەوەی ئەو سیاسەتەی پارتی، بوەتەهۆی زیادتربونی کێشەو ناكۆكییە ناوخۆییەکانی حزبە رکابەرەکانی، بە جیابونەوەو بچوكبونەوە مەحکومی کردون. خڕو دووپێوانەیی، لادانو چەواشەكاریی نەبونی مەعریفەو فكری سیاسی، گەمژەیی لە كارگێڕی و بەڕێوەبردندا، بێ ئەدەبی لە خوڵقو ئەخلاقی حزبیدا، سەنگەرگرتن لە تێكۆشەرانی بزوتنەوەكەو خودی نەوشیروان مستەفا، هەستنەكردن بە بەرپرسیارێتی گشتی، رێز و حورمەتنەگرتنی خۆیان لەخۆیانو زۆر رەفتارو كرداری تر كە بۆ هەریەكەیان دەیان نمونەی زیندو هەیە، گەواهیدەری چەواشەكاریو لادان و بێ نۆرم و مۆراڵی ئەم گروپەی خڕو دەستوپێوەندەكانیانە، ئێمەومانانیش لەدوای مەرگی كاك نەوشیروانەوە، بەشێوەیەك شەرمەزارو گیرۆدە بوین، لە کۆتاییدا كێشەو ناكۆكیی و جیاوازییەکانمان بە تەقینەوە گەیشت. ئەمەی روئەدا دەرئەنجامی سوكییو سلوكی ئەوانە، نەك بانگەوازی گۆڕینی دەستوری بزوتنەوەكەو كفری چون یان نەچونە دەسەڵاتو بەوەزیر بون یان نەبونی فڵانو فیسار. دو پێوانەیی لە هەڵوێست و بڕیاری سیاسی ناوخۆو دەرەوەی بزوتنەوەكەدا، پابەند نەبون و حساب بۆ نەكردنی شكۆو شەخسیەتی ئۆرگانو سەركردەو كادرەكان، برەوپێدانی تەفرەقەو لێكترازان، ئەو دەردو نەخۆشیانەیە، كەوایكردووە، سەرانی ئێستای بزوتنەوەكە، وەك ئەو منداڵە دەربكەون، كە خۆی پیس ئەكاتو روی مەجلیسی نامێنێو تەنها خۆی دەزانێت چ كەتنێكی داوە. دەركەوت كە سەید عومەرو هاوەڵەكانی لەناو یەكێتیشدا، كە بانگەوازی فرەمینبەریو جیاكردنەوەی مینبەری سەربەخۆیان دەكرد، مامۆستاكانی حزبی سۆسیالیستی فەرەنسیان دەعوەتی سلێمانی دەكرد بەو مەبەستە كۆبونەوەی كۆمیتەی سەركردایەتیان بۆ رێكدەخستو مام جەلالیان بەرێگر تۆمەتبار دەكرد، جگە لە دەجال و چەواشەكارێكی سیاسی هیچی تر نەبون، چونكە ئێستا خۆیان، رێگە بە رەخنەیەكی ئازادی ناو ئۆرگانەكانی خۆشیان نادەن، چ جای مینبەر و دەنگ و رێكخستنی جیاواز. سەید عومەر و هاوەڵەكانی نامەیان بە ئیمزای خۆیان ئاراستەی مام جەلال دەكرد، تیایدا دەڵێن (تەمەنت چوەتە سەرو 70 ساڵ و ئیتر كاتی ئەوەیە بچیتە ماڵەوە), لە كاتێكدا مام جەلال، سەرۆكی كۆماری عێراق بو، خاوەنی دو لیوای 20 هەزار پێشمەرگەو حیمایەی شەخسیو بەرپرسی راستەوخۆی خەرجی موڵكو ماڵی زۆرو زەوەندی یەكێتی بو، ئێستا خۆیان بەولات بازییەوە دوای خۆپیسكردن، تەمەنیان نیوەی یەكەمی سەرو 70 ساڵیشیان تێپەڕاندوەو لە هەوڵی درێژكردنەوەی دو ساڵی تریشدان، دەردەكەوێت كە ئەوسا ئیمزاكەیان جگە لە بوغزو كینەو كاردانەوەی كۆستی پەكی پارەو پۆست هیچی تر نەبووە. هەیەو نیانە وەك خولە چەخماخساز ( كەمال و مارف)ێكیان لەگەڵدایە, دەنگی بزوتنەوەكەشیان كردوە بە چارەك, لە پێناو مانەوەی خۆیاندا، قەرەجو سواڵكەری هاوردەی ئەم شارەیان بەرداوەتە گیانی تێكۆشەرەكانو ناشرینترین شێوازی سوكایەتی بەرامبەر هاورێكانی دوێنییان بەكاردەهێنن، دەشیەوێت كەس نەڵێت سەید بسیمیلا بكەو دەستهەڵبگرەو تەمەنت چوەتە سەرو 70 ساڵ. ئەی دو پێوانەیی لە هەڵوێستو رەفتاری سیاسیدا چیە؟! وردتر قسە بكەین، خڕو خێوی ئەم بزوتنەوەیەی ئێستا فڕو فەهمی بە نەوشیروان مستەفاوە نیە، كەسێك هەیە نەزانێ، دەستەواژەو چەمكەكانی ئەنجومەنی باڵاو سەركردایەتی سیاسیو كۆبونەوەی لوتكەی حزبەكان، بەناوو كارو كردار، هێندەی ئەرزو ئاسمان لە پرەنسیپی بەدامەزراوەكردنو بە نیشتمانیكردنی حوكمڕانی هەرێم و فكری نەوشیروان مستەفاوە دورە، ئەی ئەم دەروێش تامەزرۆییە، بۆ كۆبونەوەی لوتكەو بەیعەتدانەوە بە شێخی دیوەخان، لادان نەبێت چیە؟ دواجار لە سایەی سێبەری نوسراو و لێدوانە رەسمییەكانی كاك نەوشیروانەوە، كەسێك هەیە لەم كوردستانەدا نەزانێ گۆڕینی سیستمی حوكمڕانیو چاكسازی لەم گەندە كاولەیەی هەرێمدا، بە گۆڕینی یاسای سەرۆكایەتی هەرێم و بەدوایدا بە گۆڕینی یاساگەلێكە كە پەیوەستو پەیوەندیداری ئەو دەسەڵاتەی سەرۆكدا، جێبەجێدەكرێ. پێچەوانەش هیچ چاكسازییەك ناكرێ؟! بۆچی ئەم گروپەی خڕ وەكو لە كۆبونەوەكاندا دەیانوت و ( مەحزەرەكانی ماوە) كە فاكتەری سەرەكی بۆچونە حكومەت پارەو بێ پارەییە، بەڵام لای خەڵكو گۆڕانخوازان، كردویانە بە ئامانجی چاكسازی، گەر ئەمە چەواشەكردنی خەڵك و دەنگدەرەكانی بزوتنەوەكە نیە، چ ناوێكی تری هەی؟! ماویەتی....
ئاراس فهتاح ڕێكخراوی „كۆمهڵهی نێونهتهوهیی بۆ مافهكانی مرۆڤ“ IGFM، له ساڵی 1972وه له فرانكفۆرت دهمهزراوه و ئامانجی بهرگرییكردنه له مافهكانی مرۆڤ. كاتێك له ساڵی 2011دا (كیم یۆنگ ئیل) سهرۆكه دیكتاتۆرهكهی كۆریای باكوور مرد، دهوڵهتهكهی بهدوای دیكتاتۆرێكی تردا دهگهڕا. بۆ ئهم مهبهستهش رێكخراوهكه ریكلامێكی تهنزئامێزی بهناوی „ههلی كار بۆ دیكتاتۆرێك“ بڵاوكردهوه. دهقی ریكلامهكهش بهم شێوهیه داڕێژرابوو: ههلی كار بۆ دیكتاتۆرێك ئێمه دهوڵهتێكی بچووكین له باكووری نیمچهدورگهی كۆریا كه لهلایهن خێزانێكهوه بهڕێوهدهبرێت. مێژووی درێژی كهلهپووری سیاسیی ئهم خێزانه دهگهڕێتهوه بۆ ساڵی 1953. حكومهته دیموكراسیی و گهلدۆستهكهمان له شاری (پیۆنگیانگ)، له بهرواری 29.12.2011وه بهدوای دیكتاتۆرێكی بهتوانادا دهگهڕێت. ئهگهر تۆ ئهزموونێكی دوورودرێژی • چهپاندنی ئازادیی ڕاگهیاندن، • برینداركردنی مافی مرۆڤ، • ئهشكهنجهدان و كوشتن و ڕاونانی ئهو كهسانهت ههیه كه بیركردنهوهی جیاوازی سیاسیی و ئایینییان ههیه، بزانه تۆ ئهو كهسهیت كه ئێمه بهدوایدا دهگهڕێین. گهر دهتانهوێت لهنزیكهوه ئاگاداری كهشی دۆستانهی كارهكانمان بن، بهخۆشحاڵییهوه ئامادهین لهژێر ئهم ناونیشانهی خوارهوهدا زانیاری زیاترتان بخهینهبهردهست. www.igfm.de ..................... ههرێمی كوردستانیش یهكێكه لهو دهسهڵاتدارێتییه بچوكانهی رۆژههڵاتی ناوهڕاست كه ساڵانێكه خێزانێكی سوڵتانیی بهڕێوهیدهبات. مێژووی دهسهڵاتی سیاسیی ئهم خێزانهش دهگهڕێتهوه بۆ ساڵی 1946. رێسای ههلی كاری سهرۆكایهتیی له كهلهپووری ئهم خێزانهدا واڕێكخراوه كه تهنها بهمردنی سهرۆكهكهی كهسێكی تری خێزانهكه ههڵدهبژێردرێت. بهڵام پاشئهوهی سهرۆكهكهی پێشویان بههۆی ریفراندۆمهوه شكستی سیاسیی هێنا و به فشاری دهرهكیی ناچار بوو دهستبهرداری پۆستهكهی بێت، له 10.06.2019وه نێچیرڤان بارزانی، جێگری سهرۆكی پارتی و برازای سهرۆكی پێشوو، بهسهرۆكی نوێی ههرێم تهتویجدهكرێت. ئهم سهرۆكه نوێیهش له تهمهنی 30 ساڵییهوه ژیانی سیاسیی له پۆستی جێگر و سهرۆكایهتی حكومهتدا بهسهربردووه. نێچیرڤان بارزانی تهنها سێ ساڵ جێگری سهرۆكی حكومهت بووه، باقی تهمهنی پۆسته سیاسییهكانی كه دهكاته 17 ساڵ یان سهرۆكوهزیرانی حكومهتهكهی پارتی بووه له كاتی دوو ئیدارهیی، یانیش سهرۆكوهزیرانی حكومهتی ههرێم بووه لهدوای یهكگرتنهوهی ههردوو ئیدارهكه. تهنها پشویهكی سیاسیی لهم پۆستهیدا وهریگرتبێت، دوو ساڵ بووه. نێچیرڤان بارزانی به یهكێك له دڵسۆزترین و لیبراڵترین كهسایهتی ناو خێزانه سیاسییهكهی پارتی دهژمێردرێت. لێهاتوویی و دڵسۆزییهكانی ئهم سهرۆكه نوێیهش بۆ دهسهڵاتدارێتیی سوڵتانیی خێزانهكهی زۆرن، تازهترین و ناودارترینیان لهسهردهمی پۆسته كۆنهكهی بوو، كاتێك سهرۆكوهزیران بوو. نێچیرڤان بارزانی لهسهروبهندی خۆپیشاندانهكانی 2018دا، لهوهڵامی رۆژنامهنووسێكدا لهسهر پرسی ئهوهی جگه له هێزهكانی ئاساییش و پۆلیس، ههندێ كهس به جلی مهدهنییهوه له ههولێری پایتهختدا به بۆكسخهنجهر و ئهبوئهڵقه هێرشیان كردۆته سهر مامۆستایانی مهدهنیی خۆپیشاندهر و چهندینیان برینداركردوون، ئێوه چیتان كردووه بۆ ڕێگرییكردن لهم كاره؟ ئهویش بهم دهقه وهڵامیدایهوه: „ئێمه بۆ كۆتاییهێنان به ئاژاوهدروستكردن له وڵاتی خۆمان و له شارهكانی خۆمان، ههموو ڕێگاكان دهگرینهبهر“. ئهم مۆدێله له تهتویجی سیاسیی ئهندامانی ناو خێزانه سیاسییهكهی دهسهڵات درێژهی دهبێت، چونكه ههلی كاری سیاسیی گهوره تهنها بۆ ئهوان حیجزكراوه و حیزبهكانی تریش تهنها وهزیفهی بهیعهتپێدانانیان پێدراوه. به بۆنهی مهراسیمى سوێندخواردنهكهى نێچیرڤان بارزانییشهوه كه به هاوكاریی دڵسۆزانهی خێزانێكی كۆنه ئۆپۆزیسیۆنی سیاسیی له پهرلهمان بهیعهتی پێبهخشرا و له دهنگدانێكی دیموكراسییانهی ئاشكرادا به سهرۆكی ههرێم ههڵبژێردرا، بهیانیش به مهراسیمێكی سوڵتانییانه تهتویجدهكرێت، حهزدهكهم ئهم گۆرانییه پێشكهش به سهرۆكی نوێی ههرێم و ههموو ئهو هێزه سیاسیی و كهسایهتیی و میوانانه بكهم كه له سوێندخواردنهكهیدا بهشداردهبن. ههروهها به ههموو ئهو ئهدیب و ڕۆشنبیر و هونهرمهندانهش پێشكهشه كه ئهم پرۆسهیه به ڕووداو نازانن تاوهكو قسهی لهسهربكهن. مهترسیی بۆ سهر كولتووری بهرگریی له وڵاتی ئێمهدا لهو كاتهوه دهستپێدهكات كه چ كولتووری سیاسیی ئۆپۆزیسیۆن و چ كولتووری هونهریی و رۆشنبیریی باو، بگهنه ئهو قۆناغه مهترسییدارهی لاساییكردنهوهی ههر سێ مهیموونه بهناوبانگهكه: هیچ نابینم، هیچ نابیستم، هیچ ناڵێم. ....................... تێبینی: • ههموو سایتێك مافی بڵاوكردنهوهی ئهم نووسینهی ههیه، بهمهرجێك گۆرانییهكهی لهگهڵدا دابنێت. • لهوكاتهوهی ئهم گۆرانییه له تۆڕهكۆمهڵایهتییهكاندا بڵاوكراوهتهوه، سهدان ههزار جار شهیر و ڵایككراوه. https://www.facebook.com/aras.fatah/videos/2391516291068378/
ئاریان فەرەج بەرلەوەی سەرۆك داوای پێكهێنانی ژووری ئۆپەراسیۆنی سەربەخۆیی لە حزبەكان بكات، بەرلەوەی گەلی كوردستان لە رێی زۆرینەی لایەنە سیاسییەكانیەوە و بە رابەرایەتی سەرۆك لە ٧/٦/٢٠١٧ بڕیاری ریفراندۆم بدات، شۆڤێنی و ناحەزان دەمێك بوو ژووری ئۆپەراسیۆنی دژایەتی كورد و بچوككردنەوەی كوردستانیان پێكهێنابوو. دەمێك بوو شەڕی سیاسی و ئابورییان لە دژی كورد بەرپا كردبوو، كاروانی پەرەسەندن و گەشەی كوردستانیان راگرتبوو و خۆیان بۆ شەڕی لەشكری ئامادە دەكرد و چاوەڕێی كاتی گونجاو بوون. لەسەروبەندی شەڕی موسڵ و دواخستنی ئازادكردنی حەویجەدا، بە ئاشكرا دیار بوو هێزیان بۆ پەلاماردانی كەركوك كۆدەكردەوە. هەوڵەكانیان بۆ ئەوەی بەرەیەكی فراوان لە ناوخۆدا بكەن بە گژ بارزانی و كوردپەروەراندا، زۆر پێش ریفراندۆم بوو. هێشتا كورد باسی ریفراندۆمی نەكردبوو كە ئەوان بڕیاریان دابوو گەشە و پەرەسەندنی كوردستان و سەركەوتنی پێشمەرگە لە شەڕی داعشدا ئاماژەی ترسناكن و دەبێ بەریان پێ بگیرێ و كوردستان بخرێتەوە قاوغەكەی جارانی و پشت هێڵی سەوز. ریفراندۆم دەبوا لەو ئان و ساتەدا بكرێ تا كورد بە یەك دەنگ بە شۆڤێنییەكان و بە دونیاش بڵێ: ئەگەر ئێوە فدرالیتان بۆ كورد پێ زۆرە، ئەوا كورد بە كەمتر لە سەربەخۆیی قایل نییە و خۆی لە هیچ میللەتێكی دنیا بەكەمتر نازانێ. لەسەد ساڵی مقاوەمەتی نەتەوەی كورددا دژی بندەستی و داگیركاری، هیچ دەنگ و سەڵایەكی لە ریفراندۆم بەرزتر و یەكگرتوانەتر نەبووە. هەرگیز تا ئەوكاتە جیهان بەو زوڵاڵییە دەنگی ئازادیخوازانەی كوردی نەبیستبوو. یەكەم جار بوو لە مێژوودا رۆڵەكانی كوردستان بە رەغمی ناكۆكی حزبەكان و بە رەغمی هەڕەشە و فشار، بەیەك دەنگ بەڵێ بۆ یەك ئامانج بكەن. ئەو (بەڵێ)یە سەلماندی ئێمە نەتەوەین، نەك دابەشی خێڵ و تیرە و ئەحزاب و گروپ و ناوچە و ئامانجی جیاجیا. ریفراندۆم بڕیاری یەكگرتووی نەتەوەی كورد بوو بە تەوقیتی كوردستان. ئەوانەی بە ریفراندۆم دەڵێن سەقەت و كەتن و ناوەخت، بەتاڵن لە كوردبوون و خۆبەمرۆڤ زانین، دەستەمۆ وسەركز و چاوشۆڕ و تەسلیمی بندەستین. دەنا ریفراندۆم ئازادیخوازی بوو، هیچ كاتێك بۆ ئازادیخوازی ناوەخت و زوو نییە، وەك چۆن هەموو كات و زەمان و سەردەمێك بۆ بندەستی، ناڕەوا و درەنگ و ناوەختە.
چالاک ئـاغجەلەری یوداس یەکێک بوو لە دوانزە شێنوکەوت و نزیکەکانی پێغەمبەر مەسیح، ئـەو پیاوەی لە بەرامبەر ناپاکیەکەیدا بەرامبەر عیسا بەڵێنی ٣٠ پارچە خشڵی زیوی پێدراو ناپاکیەکەی بە ئـەنجام گەیاند ، ئـەمە وەک مێژووی ناپاکی لە فەزای ئـاین و سیاسەتەدا بۆتە نموونەیەک لە مەڕ پرسی ناپاکی دەکرێت ئـاماژەی پێ بدرێت و لەسەری بوەستین. ھەر بۆیە ناپاکی لە پێش و دوای یوداس( جوداس) بەردەوامی بەخۆی داوە وەک بەشێک لە خەسڵەتی تاک یان کۆمەڵ لە پێناوی بەدەستھێنانی دەسکەوەتە مادی و مەعنەوەیەکان بۆ ھەرچی پارێزگاری ئـەو چوارچێوەی نە خشی بۆ کێشاوە. ئـەم ڕەگەزە وەک شەڕنگێزێکی سەرسەخت بۆ گەیشتن بە لوتکەی سەردارێتی و خۆناساندنی وەک تاکێکی باڵاتر لە مرۆڤ میراتێکە بەتەنھا بەھا جوانەکان توانی کەمکردنەوەی ئـەم نەفەسە بەرژەوەندخوازەی ھەیە. بە گەڕانەوە بۆ مێژووی بزوتنەوە سیاسی و چەکداریەکان لە کوردستان ئـەم خەسڵەتە لە ژیانی سیاسی و پاوانخوازیدا ھەر لە میرنشینەکانەوە بۆ شۆڕشی شێخ محمود تاوەکو ئـەمڕۆ بە فۆرمی جیاواز خۆی دەناسێنت. ئـەوەی ئـەمڕۆ لەسەر پرسی کەرکوک قسەی لەسەر دەکرێت بۆتە بەشێک لە گرێ کوێرەی سیاسی و دۆزینەوەی میکانیزمێک بۆ ئـەم بەستەڵەکە و توانەوەی لە کاتێکدا خەڵکی شارەکە چاوەڕوانن لەو سەھۆڵاوە تینوێتی ماندوبوونیان بشکێنن !؟. ئـەمەی ڕوودەدات لە پەیوەند بەم پرسی تەحدایەکە میراتی ناپاکی جوڵەی پێدەکات ، ترسێکە دەبێت بە ژیری تێیپەڕێنیین ھەرچەندە ئـەم ناپاکیە بەرنامە بۆ دارێژراو و ووردە و بە سانای تێ ناپەڕێت مەگەر ڕەگەزی ناپاکیەکە وەکو ھەموو وێستگەکانی پێشتر بە فۆرمی کوردایەتی باڵا پۆش بکرێت بۆ ھەرچی مانەوە و خۆناساندی وەک بەھایەکی جوان لە ناو میراتی ناپاکیدا ، لە کۆتاییدا سەردارێتی بە تامی لە مڕۆڤ باڵاتر ( دیکتاتۆر ) خۆی فەرز دەکات و ئـەم لێگەسیەش دەبێتە بەشێک لە شوناس ، ئـایندەش مەحکومی ھەمان چاڕەنوس دەکات.
كەمال چۆمانی - مەراسیمی سوێندخواردنی نێچیرڤان بارزانیی لە هۆڵی سەعد عەبدوڵا دەبێت، زۆر رونە کە ئامانج لێی ریسواکردنی پارلەمانی کوردستانە. بارزانی لە تەواوی ژیانیدا حیسابێکی بۆ پارلەمان نەکردوە تا ئێستا بچێت لەوێ سوێند بخوات. - پارتی لەبەر خاتری گەلی کوردستان و عێڕاق و باشترکردنی پەیوەندییەکانیان و چارەسەرکردنی کێشەکان لەگەڵ یەکێتیی هەرگیز دانی بە بەرهەم ساڵح وەک سەرۆک کۆمار نەنا. کەچی تەنها بۆ بەهێزکردنی شەرعییەتی نێچیرڤان بارزانی، وەک کوڕی بنەماڵە، ئامادەن پێشوازییەکی گەرم لە بەرهەم ساڵح بکەن. بەرهەم ساڵحیش ساڵێکە رێی هەولێری پێنادرێت، کەچی ئامادەیە ئێستا تەنها بۆ بەدەستهێنانی شەرعییەتی سەرۆکایەتیی کۆمار لەلایەن پارتییەوە، سوکایەتیی یەک ساڵی رابردوی قبوڵ بکات. - تەنها نەوەی نوێ ئامادە نییە بچێتە هۆڵی سەعد عەبدوڵا -تا ئێستا-، تەنها نەوەی نوێش سبەی رۆژێ هەقی ئەوەی هەیە کە گلەیی لە نێچیرڤان بارزانیی بکات کە هیچ حیسابێک بۆ پارلەمان ناکات و قانونەکانی جێبەجێناکات. - یەکێتی زۆر کۆمیدیی بو لە ماوەی رابردو لە دەنگدان بە بارزانیی و پرسیی کەرکوک. جەماوەری ئەو حیزبە زۆر گوناهن، جێی بەزەیی پێدا هاتنەوەن. هەر رۆژێک هەڵوێستێک لە حیزبەکەیان دەبینن، حەماسەتی یەکێتییایەتییان دەچێتەوە ساڵانی سەرەتای نەوەدەکان، کەچی دوای دو رۆژ بەتەواوی بێهیوا دەکرێن. ئەو جەماوەرە زۆر سەیرە بۆچی لە حیزبەکەی تێناگات؟ - گۆڕان ئێستا بۆ شەرعاندنی بێهەڵوێستییەکانی گەڕەلاوژێی یەکێتیی دەکاتە پاساو. دوای هەڵبژاردنی نێچیرڤان بارزانیی و دەستنیشانکردنی مەسڕوڕ بارزانیی بۆ سەرۆکایەتیی حکومەت، گۆڕان چەند کەسێک دەستنیشاندەکات بۆ پۆستەکان، دوای ئەمە، ئەوانەی لە گۆڕان پۆستیان بەرناکەوێت خراپ دەکەونە کەوڵی گۆڕان. گۆڕان هێندەی لە رێبازی یەکێتیی دوای دەستەلکارکێشانەوەی کاک نەوشیروان لە یەکێتیی نزیکە، چارەکێک لە رێبازی کاک نەوشیروان نزیک نییە دوای دامەزراندنی بزوتنەوەی گۆڕان. - ئیسلامییەکان هێشتاش وا دەزانن رێکخراوی خێرخوازیی و چاککردنی پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانن. ئۆپۆزسیۆنبونی ئیسلامییەکان بەو جۆرە ئامانجێک ناپێکێت. پێویستە قبوڵینەکەن کۆبونەوەکە لە دەرەوەی پارلەمان بێت. ئەوانەی سەرەوە بەشێکن لەو گەڕەلاوژێ و بێئەخلاقیی سیاسییەی هەرێمی کوردستان. ئەوەی ئەو هێزانە دەیکەن، هیچی لە بەرژەوەندیی گەل و نیشتیمان نییە، هەر بۆیە هیچ کاتێک نە دۆستایەتییان و نە ململانێکانیشیان دەکەونە خزمەتی خەڵک و نیشتیمانەوە. پێویستمان بە جۆرێک لە هێز و سەرکردەیە کە خاوەنی ئیرادە و پرەنسیپڵ و دونیابینیی و ئایندەبینیی بن کە لەسەر ئەو بنەمایانە پەیوەندیی و سیاسەتیان رێکبخەن تا بەڵکو هەنگاوێک بچینە پێش.
لەتیف فاتیح فەرەج لە 16ی ئۆكتۆبەری 2017وە تا ئێستا كورد و بە تایبەت یەكێتی وپارتی سەرگەرمی ئەوەن لەسەر ئەوەی ڕوویدا تەخوینی یەكتر بكەن ، ئێمەومانانیش لە دەرەوەی ئەو دوو هێزە هەر كات ویستبێتمان قسەیەكی جیاواز لە سەر ڕووداوەكان بكەین ئەوا بە پێی لێكدانەوەی هەر یەك لەو دوو هێزە خوێندنەوە بۆ قسەكانمان كراوەو لە دواجاردا خراوینەتە نێو سەبەتەی لایەكیانەوە ، ئەوەش وەك وتم بە پێی خوێندنەوەی ئەوان ، یانی بە كورتی و بەكوردی رێگە نەدراوە دوور لە دەستوەردانی ئەوان و ئازادانە و بێ خستنە نێو سەبەتەی لایەكەوە بابەتەكە هەڵسەنگێندرێ ،ئێستا كە دەڵێین ریفراندۆم بوبە هۆی كارەساتێكی گەورە یەكسەر دەبێت خۆمان بۆ ئەوە ئامادە كەین بە لایەنگرانی 16ی ئۆكتۆبەرو سەفەوی وپیاوی قاسمی سولەیمانی و هتدناوببرێین ، خۆ پێچەوانەكەشی مەپرسە . لەراستیدا بەر لە ریفراندۆم و لە گەرمەی شەڕی داعشا لایەنی كوردی بە سەرپەرشتی ئەمەریكا لە گەڵ لایەنی عیراقی رێكەوتبون لەسەر ئەوەی هەر شەڕی داعش نەما پێشمەرگە لەوناوچانە بكشێتەوە كە بە دەستیەوەیەتی ، بۆ ئەمە پارەش وەرگیرابوو ، دەقی رێكەوتنەكە ماوەو كەس ناتوانێ نكوڵی لێبكات ، بۆچی پێش ئەو كشانەوە بەڵێنپێدراوە بە پارە كراوە ، بابەتی ریفراندۆم هاتە گۆڕێ ، ئەوە هەر خوداوبارزانی دەیزانن و تەنانەت ئەوانەش فڕیان پێوە نیە كە دەیانگوت 26ی 9 بارزانی لە ئەنجومەنی ئاسایش قسەی هەیە ، بارزانی كە ئەوەندە دڵنیا بوو تەنانەت دەیگوت ئەگەر سەری نەگرت بڵێن "ئەم كابرایە سواری سەری خۆی بووە " سەرینەگرت و ئێستاش هەر كەس رەخنە لە بارزانی بگرێت بەر پەلامارو تانەو تەشەر دەكەوێت و دەیان عەڕابی بە پارە و تەكسی تەلەفون لەسەری دێنە وەڵام . رۆژی 15ی ئۆكتۆبەر لە كۆبوونەوەی دوكاندا هەموو شتێ یەكلابووبوەوە ئەوەی لە رۆژی دواتر ڕوویدا خیانەت بێت یان كشانەوە ، یان هەڵاتن، بە هاوبەشی كراوەو یەكێتی وپارتی بە قەدەر یەك بەرپرسن تێیدا ، ئەمەش تا ئێستا هەموو گۆشە تاریكەكانی روننەكراوەتەوە ، داوای دادگایەك بۆ ئەو پرسە بۆ ئەوە بوو بزانرێت چی ڕوویداوە ، لێ دەسەڵاتی دادوەری هەرێم تا ئێستا خۆی لەو بابەتە نەبانكردووە. نەجمەدین كەریم و ریفراندۆم كاتێ یەكێتی نیشتمانی كوردستان و بەتایبەت مام جەلال دكتۆر نەجمەدینیان لە ئەمەریكاوە هێنایەوە بۆ كەركوك و یەكسەریش كرا بە مەكتەبی سیاسی و دواتریش هەموو یەكێتی كاریانبۆ سەرخستنی كردو میدیای یەكێتی دەیگوت ئەم دكتۆری مێشكە دیاری مامە بۆ كەركوك ، پارتی لە سەنگەرێكی گەورەدابوون لە دژی ، رۆژ نەبوو تانەو تەشەری لێنەدرێت و رۆژیش نەبوو پارتی راپۆرتی زل زلی لەسەر دروست نەكات بۆ دەستەی نەزاهەو شوێنگەلی تر ، ئەو كاتە بۆ پارتی نەجمەدین كەریم لە دوژمنێك زیاتر نەبوو ، من بە درێژای ئەوماوەیە لە زۆر قۆناغدا لە گەڵ دكتۆر نەجمەدین و لە گەڵ دژەكانیشیا لەوبارەیەوە نزیكیم هەبوو ، سەرەتای هاتنەوەی دكتۆرو بوونە پارێزگاریشی ئێمە وەك میدیاكاران لەسەر زۆر بابەت لە گەڵیا دانیشتین ، من كە پارتی ستەمیان لێدەكرد داكۆكیم لێدەكرد ، تەنانەت چەند جارێك بە نوسینیش لەسەری هاتومە دەنگ . هەندێك خاڵی ئەرێنی دكتۆر نەجمەدین هەبوو ناكرێ نادیدە بكرێن لەوانە : یەكەم : هەرسێ زمانە سەرەكیەكەی كەركوكی زۆر باش دەزانی و بە هەرسێكیشی قسەی بۆ میدیا دەكرد. دووەم : لە گەڵ زۆرێك لە ئەمەریكیەكان پەیوەندی و دۆستایەتی هەبوو ، من یەك دوو جار ئاگادار بوم چۆن لە گەڵیاندا بەتەلەفون دەدوا . سێ : لە سەرەتادا پیاوێكی خاوەن بڕیار بوو ، هەنگاوی دەنا و قسەی خۆی دەكرد ، تەنانەت لە گەڵ پەكەكە زۆر دۆست بوو ، كاتێ پەكەكەشی هێنایە داقوق و سنوری كەركوك گوێی بە هەڕەشەو گوڕەشەی كەس نەدا ، لەو بارەیەوە چیرۆكی زیاترم لایە . هەروەها دۆستی عوسمان بایدەمیرو هەدەپەو ئەحمەد تورك و ئەوانیش بوو . چوار: پڕۆژەیەكی گرنگی هەبووبۆ خۆخاوەنی كەركوك ، لەو بارەیەوە پارتی زۆر دژایەتیان كرد . لە گەڵ ئەوەشدا خاڵی نەرێنی زۆریشی هەبوو، بەرنامەی كاركردنی لە كەركوك بێسەرەو بەرە بوو ، هەندێ جار توند و خراپ مامەڵەی لە تەك ئەوانی تر دەكرد ، خۆی یان هالەكەی دەوری خزاندیانە نێو یاریەكی مەترسیداری گەندەڵیەوە ، بە هۆی نەخۆشكەوتنی مام جەلالەوە بۆ ماوەیەكی زۆر لە كەركوك دابڕا ، رۆژی 16ی ئۆكتۆبەر بەڕێگایەكدا ڕۆی كە نابوو بەوێدا بڕوات ، لەو بارەیەوە قسەی تریش زۆرە بۆ وتن . بۆچی نەجمەدین كەریم دوای چوونی بۆ توركیا بە تەواوەتی تەسلیمی پارتی بوو ، بۆچی ئاڵای كوردستانی بێگەڕانەوە بۆ توركان و عەرەبی كەركوك و بێگەڕانەوە بۆ بەغدا هەڵكرد ، بۆچی پارەی پترۆدۆلاری خستەبانكی كوردستانەوە ، بۆچی لە گەڵ ریفراندۆم بوو ، بێ ئەوەی سەیری ئەنجامبكات ئەمانە تا ئێستا وەڵامنەدراونەتەوەو دكتۆریش خۆی لە وەڵام دانەوەیان ئەدزێتەوە . لە 2017ەوە بۆ 2019 دەستی دەستی كردن بە كەركوك ئەوەی لە مانگی 10ی 2017 ڕویدا شكستە ، هەرەسە ، یان ئاشبەتاڵ و هەڵاتن ، مایەی قسە كردنێكی زۆرو بەردەوامە ، من هەمان رۆژو رۆژی دواتریش لە كەركوك بووم زۆر شتم بە چاوی خۆم بینی و پێشتریش قسەی خۆم كردوە لە بارەیانەوە ، ئەوەی لە مانگی 10 ڕوویدا هی ئەوەبوو لە مەودای دوو مانگدا و هەر لەو ساڵەدا یەكێتی وپارتی و لایەنەكوردیەكانی تر دەست بە چارەسەركردن و ساڕێژكردنی بكەن ، بۆ نەیانكرد ، راستی دەبێت لە داهاتودا وەڵامی ئەوەمان دەسكەوێت ، هەڵبەت نەوت رۆڵێكی مەترسیداری لە لێكترازانی كوردا بینی لە كەركوك ، بە درێژای ساڵی 2018ەش ئەوەندەی بەزمی تەخوین و تەخوینكاری قسەی لە سەر كرا ، ئەوەندە بیر لە هیچ پڕۆژەیەك نەكرایەوە بۆ كەركوك ، مەترسیەكانی عەرەباندن ، سڕینەوەی كورد ، تۆڵە كردنەوە لە هەندێ چەوت و چێڵی بەرپرسانی پێشمەرگەبەردەوام زیادی دەكرد ، ئێمە زۆر زوو لە گەڵ مەلا فەرماندا لەسەر مەسەلەی پەڵكانەوسەرگەڕان كۆنگرەی رۆژنامەنووسیمانكردومەترسیەكانمان نیشاندا ، سەرانی كورد هێشتا سەرگەرمی شكاندنی یەكتر بوون ، لە ریفراندۆم پاشگەزبووبوونەوە ، لێ كەس سەری خۆی هەڵنەگرت وكەسیش داوای بوردنی نەكرد ، ئەوەی لە 16ی ئۆكتۆبەریش ڕوویدا بێ وەڵام و لێكۆڵینەوە رۆی . بە درێژای 2018 دەستی دەستی بە كەركوك كراو هەرجارەو یەكێك دەكرایە پاڵەوانی چارەسەر ، لەوەش سەیر تر ئەم بابەتەش دیسانبووەوە بە ماركەیەك تا هەندێ كەس كەسابەتی پێوە بكەن و بگەڕێنەوە سەر عادەتە زۆر قەدیمەكەی خۆیان ، بە درێژای ئەو ساڵە ناو هێنراوناوبرا ، لێ كەسیان بە گەن نەكران ، خۆ ئەگەر بە گەنیش كرابان وەك ئەوەی دەڵێن شتی واهەبووە ، ئەوە لە "حەچی جەراید" زیاتر نەبووە ، ئێستاش تازە كات هیچی بە دەمەوە نەماوە بۆ ئەوەی پارێزگارێكی كورد بتوانێ هیچ بگۆڕێ و هیچ بكات ، ئێمە زۆر زوو وتمان ئەمە گەمەی كات كوشتنە ، هەڵبەت قسەكەشمان بە ڕاست گەڕا ، ئەگەر ئەمساڵ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگا بكرێت ، هەڵبەت ناكرێت ، ئەمساڵ لە شەش مانگ كەمتری ماوە ،بە شەش مانگ هەر پارێزگارێك دابنەیت هەر بەڕێوەبەری فەرمانگەكان ناناسێت ، خۆ ئەگەر پرۆسەی هەڵبژاردنەكە بكەوێتە ساڵی 2020یشەوە ئەوەلەو ساڵەدا قسە لە سەر ژمێریش دەكرێت ، كەواتە كۆی دانان و دانەنانی پارێزگار لە گەمەیەكی بێمانا زیاتر نیەو ئەو پارێزگارە بە هەموو لێكدانەوەیەك تەمەنی ناگاتەساڵێ . لەمەدا چەند كەركوكیەكان بەرپرسن ، ئەوەندەش هەقی خۆیانە بزانن بۆچی پرسی ئەم شارە بەو دەردە براوكرایە گرێ و گۆڵی نەكراوە ، كەركوكیەكان هەقە لەبری چەپڵە كوتین بۆحزبە كوردیەكان پرسیاری ئەوە بكەن نرخی فرۆشتنی شارەكەیانلەویاریانەدا چەندبووە ، چونكەلەبەرانبەر ئەو فرۆشتنەدا پارە وەرگیراوە ، كێ فرۆشتویەتی ئەوەیان دیسانپێویستە دادگا یەكلای بكاتەوە .
ئارێز عەبدوڵا لێدوان و دەزگا ڕاگەیاندنەکانی پارتی هێندە بالۆرەی ١٦ی ئۆکتۆبەریان دووبارە کردۆتەوە ئەو ڕووداوە گەورەیان زۆر لە قەبارەی خۆی بچوکتر کردۆتەوە. هەر کە باسی شازدەی ئۆکتۆبەردەکرێ، دەڵێی ٣١ی ئاب دووبارە بۆتەوە. ئەو کوتانەوەیە بە بەرنامەیە ئایا پاکانەیە لە ئۆباڵی ئەنجامی ریفراندۆم یان بۆ هاوسەنگییە؟ دەگوترێ لە ١٦ی ئۆکتۆبەر خیانەت کراوە، گریمان زانیاریەکی وا لەبەر دەستە، بەڵام خۆ دامودەزگا نیشتیمانیەکان لەبەردەستی پارتیبوون و ئێستاش هەر لەبەر دەستیدان، ئایا بۆچی لەسەر ئاستێکی باڵا کۆمیتەیەکی لێکۆڵینەوە دانەنراوە تاکو ڕاستییەکان ئاشکرا بکرێن و ئەگەر دەرکەوت کەسێک یان لایەنێک خیانەتی کردووە سزا بدرێ و دواتریش لە ناو کۆمەڵ ڕیسوا بکرێن؟ ١٦ی ئۆکتۆبەر ئەو ڕۆژەیە کە هێزی پێشمەرگە لە خانەقینەوە تاکو شنگال بە درێژایی نزیکەی هەزار کیلۆمەتر لە برامبەر سوپای عێراق و حەشدی شەعبی پاشەکشەی کرد. ئایا ئەگەر کەرکووک بە هۆی خیانەتەوە کەوتبێ ئەی شنگال، دەشتی نەینەوا، مەخموور و گەرمەسێر بۆ؟ بە کورتی ئەو دۆسیەیە پێویستە یەکلایی بکرێتەوە یان ئەوەتە لەسەر ئاستێکی باڵا لێکۆڵینەوەیەکی ورد بکرێ و ئەنجامەکەی دەربخرێ یان چیتر تۆمەت بۆ هیچ کەسێک هەڵنەبەسترێ. من پێم وایە ئەگەر کەسانێک هەبن پەنجەی خیانەتیان بۆ درێژبکرێ لەوە گەورەتر بە دوادانەچوون و جێبەجێ نەکردنی ئەرکە نیشتیمانی و ئەخلاقی و یاساییەکانە. پێویستە ئەو بابەتە لە بنەڕەتەوە یەکلایی بکرێتەوە. پارتی دەڵێ ئەوانەی لە ١٦ی ئۆکتۆبەر بەشداربوونە بۆیان نییە پۆستی باڵا وەربگرن!... جارێ لە پێشەوە پرانسیپێکی یاسایی هەیە دەڵێ تۆمەتبار بێتاوانە تا تاوانەکەی بەسەردا ساغ دەکرێتەوە، ئەی کەواتە ئێوە چۆن لە ڕەشەوە خەڵک تۆمەتبار دەکەن و بەبێ ساغ کردنەوەش سزای دەدەن؟! ئەگەر لە ڕەشەوەش نییە بۆچی بابەتەکە بەشێوەیەکی یاسایی یەکلایی ناکەنەوە؟ من دەپرسم ئەگەر لەمەودوا مەرجی یەکێتی بۆ ڕێککەوتن لەگەڵ پارتی ئەوەبێ کە نابێ هەر کەسێک بەشداری ٣١ی ئاب کردبێ پۆستی باڵا وەربگرێ، کاردانەوەی پارتی چی دەبێ و چی لەم وڵاتە دەقەومێ؟ لە کۆتاییدا دووبارە دەڵێم ئەرکی سەرۆکی هەرێم، حکومەت، حزبەکان، داواکاری گشتیە کە ڕاستی و نا ڕاستیەکانی ١٦ی ئۆکتۆبەر دەربخەن، دەنا ناکرێ چیتر یەکێتی لەو تۆمەتە گەورەیە بێدەنگ بێ.
شێرزاد شێخانی لهسهدهی رابردوودا جگه لهولاته زلهێزه ئابووریه ناسراوهكانی جیهان وهكو ئهمریكاو روسیا وبهریتانیاو فهرهنساو ئهلمانیا ، هێزی ئابووری تازهش سهریان ههڵدا ، كه لهماوهیهكی كهمدا توانیان ژێرخانێكی ئابووری زهبهڵاح بۆ خۆیان دابینبكهن و بهربهرهكانی وڵاته زلهێزهكانیش بكهن . ههڵبهت وڵاتی چیین یهكێك بووه لهو وڵاتانهی وهكو ئابووریهكی بههێزو ركابهر بێته مهیدان ، لهخوار ئهویش وڵاتانی تریش ئابووریهكانیان گهشهی سهندو بوونه ژمارهیهك له ئابووری جیهانی ، بهتایبهتیش بهشێك لهوڵاتانی ئاسیا وهكو مالیزیاو سهنگاپوورهو كۆریای باشوور . ئهزمونی بهرێوهبردنی ئهم وڵاتانه ئیلهامبهخشبون بۆ زۆربهی وڵاتانی دیكهی دواكهوتووی جیهان ، چونكه ئهوانهی باسمان كردن لهژێرخانێكی سوتماك و رووخاوهوه بوون بهخاوهن جوانترین ئهزمونی سهدهی رابردوو. لهههزارهی سێیهمیشدا ئهزمون گهلێكی تریش گهشانهوه ، كه دوو لهجوانترین نمونهیان وڵاتانی روانداو فێتنامه كه ئهم دوو وڵاتهش بهسروشت و واقیعی رووداوهكانیان زۆر نزیكن لهوهزعی ئێمهی كورد لهههرێمی كوردستاندا . وڵاتی رواندا لهناوهڕاستی نهودهكاندا دووچاری شهڕێكی خوێناوی زۆر سهخت بوو لهنێوان ههردوو خێڵی هۆتوو توتسی، لهماوهی چهند مانگێكدا نزیكهی ملیۆن ونیوێك خهڵكی ئهم وڵاته بوونه قوربانی شهڕهكه و، دوو ملیۆن كهسیشان ئاوارهی وڵاتانی دهوروبهر بوون. كووچهو شهقامی شارهكانی ئهم وڵاته پڕ بوون له لاشهی كوژراوانی ههردو خێڵهكه. لهم ئانوساتهدا كهسایهتیهكی گهنجی ئهم وڵاته دهركهوت كه ناوی بۆل كاغامی بوو . مێژووی ئهم وڵاته بهئاوی زێر ناوی ئهم كهڵه سهركرده قارهمانه ئهنوسێتهوه ، كه توانی لهماوهیهكی كورتدا دهست بهسهر دهسهڵاتدا بگرێ . لهجیاتی ئهوهی ببێت به بهشێك لهشهڕه خوێناویهكه ، یهكهم ههنگاوی ئاشتكردنهوهی ناوخۆیی بوو . بهبریاری حكومهتهكهی یاسای لێبووردنی گشتی دهركرد، دواتر نزیكهی 120 ههزار تاوانباری جهنگی رادهستی دادگای نێودهوڵهتی كرد . بهدوای ئهمهشهوه راستهوخۆ كهوته ئاساییكردنهوهی باری وڵاتهكهی بهوهی ئاسهواری جهنگه ناوخۆییهكهی خسته ناو پرۆگرامی خوێندنهوه ، بهمهش یهكهم ئامانجی خۆی پێكا لهبهرگرتن لهسهرههڵدانهوهی ناكۆكی خێڵهكی لهوڵاتهكهیدا . دواتر دهستی بهچاكسازی ئابووری كردو، سهرهتا بهشێوهیهكی بهرفراوان زهوی بهسهر هاوڵاتیانی وڵاتهكهی دابهشكردو خهڵكی كهوتنه سهر كاری كشتوكاڵی بۆ دابینكردنی پێداویستیهكانی ژیانیان . دواتر كۆمهڵێك له گهنجهكانی وڵاتهكهی لهسهر حیسابی دهوڵهت نارده وڵاتانی جیهان بۆ تۆژینهوه لهچۆنیهتی پێشخستنی ئابووری وڵات .ههر لهوساوه دهرگای وهبهرهێنانیشی كردهوه لهبهردهم وڵاتانی دونیا كه لهماوهیهكی كهمدا رژانه سهر پڕۆژه وهبهرهێنانهكانیان لهم وڵاتهدا . بهمشێوهیه لهمهودایهكی كورتدا ئهنجامی چاكسازییهكانی لهبواری پهروهردهو ئابووری بهدهركهوتن ، ئێستا ئهم وڵاته بووه به ئهزمونێكی ئیلهامبهخش بۆ وڵاتهكانی تری كیشوهری ئهفهریقا له بواری پێشكهوتنی ئابووریدا . وڵاتی فێتنام لهسهدهی رابردوودا كهوته بهر ململانێیهكی تووندی ههردوو جهمسهری ئهمریكاو روسیا ، بهمهش بۆ ماوهی دهیان ساڵ دووچاری جهنگێكی وێرانكهر بوو كه بووه هۆی لهتبونی وڵاتهكه بۆ دوو پارچهی جیا . گهلی فێتنام هیچی نهما و هاته سهر سفر ، دوای سهركهوتنی ئهم گهلهوكۆتاییهاتنی جهنگهكهش ، فێتنام لهسفرهوه دهستی پێكرد. ههرچهنده حزبی شیوعی ئابووریهكی مهركهزی چڕی بهسهر ولاتهكهدا سهپاندبوو ، بهمهش وڵاتهكه لهرێزبهندی وڵاته ههره ههژارهكاندا مایهوهو لهپهلوپۆ كهوت . ئا لێرهشدا سهركردهیهكی شیوعی بهدهر كهوت كه ناوی نیجوین فان لین بوو ، ئهویش هاوشێوهی پاڵهوانه ئابووریهكانیتر ،قوڵی ههڵماڵی و كهوته بنیاتنانی ئابووری وڵاتهكهی ، ههرچهنده ئهو سهركردهیهكی دڵسۆزی شیوعیهت بوو، بهڵام ئهمهش رێگر نهبو لهوهی فان لین دهست بهچاكسازی بكات ، ئهویش به چاكسازی كشتوكاڵیهوه دهستی پێكرد ، دواتر وردهو ورده پهرژایه سهر چاكسازی لهبواری پهروهردهو پیشهسازی وئابووری، لهماوهیهكی كهمدا فێتنامیش هاته ریزی وڵاته ههره پێشكهوتوهكانی ئابووری جیهان . نمونهی تریش زۆرن لهم بارهیهوه، ههر له ئهسیوبیاوه بۆ مالیزیا و، له ئیماراتهوه بۆ هیندستان ، ههڵبهت باسی وڵاتانی ئهوروپاش ناكهین ، چونكه ئهمانه دهمێكه پێشكهوتون ، باسمان لهم وڵاتانهیه كه لههیچهوه دهستیان پێكردو، لهناو داروپهردووی جهنگه درێژخایهنهكانیانهوه سهریان بهرز كردهوهو گهیشتنه ترۆپكی ئاسمانهوه . ئهزمونی بهڕێوهبردنی ههرێمی كوردستان ، سهرباری تهمهنی بیستو ههیشت ساڵهیدا تاكو ئهمڕۆش لهشوێنی خۆی موراوهحه ئهكات، یهك ههنگاو لهرووی ئابووریهوه نهچۆته پێشهوه . ململانێی حزبی و دهستبهردار بوون لهمهبادیئهكانی شۆڕش و گهندهڵی و بهرژهوهندخوازی حزبی وكهسی ههرێمهكهمانی گهیاندۆته خاڵی سفرهوه، ئێستا ئهگهر پاره لهبهغداوه نهیهت حكومهتهكهمان ناتوانێ مووچهی فهرمانبهرانیشی بدات ، ئهمهش لهكاتێدایه كهوا ههرێم لهسهر دهریایهك نهوتهوهیه. ساڵی پهنجاو شهستهكان ههرێمی كوردستان نانی ههمو وڵاتی عیراقی ئهدا ، تهنها دهشتی ههولێر و كهندێناوه گهنمو جۆی وڵاتی دابین ئهكرد ، لهسهدا حهفتای دانیشتوانی ههرێم خهریكی فهلاحهتی بوون لهدهشتهكانی نهینهواو كهركوكهوه تا دهگاته گوندهكانی سهر سنور . مێوهو سهوزهی خۆماڵی بهشی ههمو دانیشتوانی ئهكردو ههناردهش دهكرانه شارهكانی تری عیراق . بهڵام ئهمڕۆ لهسایهی حوكمڕانی كوردهوه ، كهرهوزو تهماتهو خهیاریشمان لهوڵاتانی دهوروبهر هاورده دهكرێ ، بهمهش ملیاران دۆلاری ئهم وڵاتهی ئێمه ئهچێته گیرفانی بێگانهوه . سامانی نهوتمان رادهستی دوژمنانمان كردوه ، تهنانهت چهتهكانی داعشیش خێر له سامانهكانی ئێمهدا ئهبینن . ئهم ئهزمونه شكستخواردوهی ئابووری ههرێم پێویستی به فریادڕهسێكی وهكو فان لین وبۆل كاغامی ههیه بۆ ئهوهی ئهگهر نهشتوانین ژێرخانی دهوڵهتێكی سهربهخۆمان بۆ دابینبكهن ، لانیكهم هاوڵاتیانمان ژیانێكیان بۆ زامن بكهین كه كهرامهتی ئینسانیان پارێزراو بێت .. ههڵسانهوهی ههرێم لێرهوه دهست پێدهكات كه ههردوو حزبی پارتی ویهكێتی ، ههردوو بنهماڵهی بارزانی وتاڵهبانی ، ههردوو زۆنی سهوزو زهرد ، پرۆسهیهكی ئاشتهوایی سهرتاسهری رابگهیهنن ، چاكسازی راستهقینه دهست پێبكهن لهگشت بوارهكانی سیاسی و كۆمهڵایهتی وئابووری وپهروهدهوه ، ئێمهش وهكو وڵاتانی تری ئهم دونیایه ئهزمونی سهركهوتوی خۆمان ههبێت ، ئهمهش تهنهاو تهنها بهوه دهكرێ كه تهجریم وتهحریمی گهندهڵی به پله یهك ، كۆتاییهێنان به ناكۆكی وململانێی حزبی به پلهی دوو، سهروهری یاساو عهدالهتی كۆمهڵایهتیش بهدوایانهوه ، بهمهش ئهتوانین ئهزمونێكی تازه بێنینه كایهوه كه وای لێبێت میللهتهكهمان بهسهربهرزییهوه بژی ومێژووش به شانازییهوه باسی میللهتهكهمان بكات ..
ئاوات عەبدوڵا كێشەكە لای من ئەوەنیە، بڕیاری ڕیفراندۆم تاچەند هەڵەبوو، دوای ئەو هەموو كارەساتەی بەسەرمان هات هیچ یەكێك لەسەركردەكانی ڕیفراندۆم نەهات داوای لێبوردن بكات، لانی كەم خۆی بخاتە ژێرباری كێشەكانەوە، هەموان بێمنەتی خۆیان نیشان دەدەن، باشە ئەی ئەگەر ڕیفراندۆمەكە سەری بگرتایە ئەوكات چی، وەك دەڵێن سەركەوتن خاوەنی زۆرە، بەڵام ئەی كێ تەحەمولی شكستەكان دەكات، بۆچی تائێستا كەسێك نەهات پێمان بڵێت سەبەب چی بوو ئەو مەینەتیو كارەساتەیان بەسەرهێناین، ئەی نابێت بزانین بۆ وایان لێكردین ؟ لەهەموو شوێنێكی ئەم دنیایە كاتێك شتێك ڕودەدات كەسێك هەیە بێتو هیچ نەبێت ڕونكردنەوە بدات، بەخەڵكەكەی بڵێت هۆكاری ئەو مەینەتیەی بەسەریان هاتووە چیەو چی نیە. من تەنیا مەبەستم لەڕووە هەرە دیارەكەی ڕیفراندۆم نیە كە دەكاتە مەسعود بارزانی، هەمووان دەزانین خەتاباری سەرەكی ئەوە، بەڵام ئەوانەی بەدزیەوە دیفاعیان لەڕیفراندۆم دەكردو خۆیان دەرنەدەخست، ئەی ئەوان لەكوێن ؟ ئەوان بۆچی ڕونكردنەوەیەك نادەن بۆ پێمان ناڵێن ڕاست بوون یان هەڵە ؟! بێگومان دەزانن وەڵامەكەیان بێ پاشكۆ تێناپەڕێت، ئەگەر هەڵەبوون گوناهمان چیە ئەو هەموو هەڵەیەمان لەسەر تاقی دەكەنەوە، ئەگەریش ڕاست بوون، كوا دەرئەنجامە باشو پۆزەتیڤەكانی ڕیفراندۆمەكەیان ؟ لەكۆتاییدا دەبێت ئەوەش بڵێم هیچ میلەتێكی دنیا بەهێندەی كورد زەلیلو بێ دەسەڵات نیە، هیچ میلەتێك نیە بەهێندەی كورد لەبەرانبەر سەركردەو بنكردەكانیدا هێند بێدەسەڵاتو بێچارە بێت، هیچ گومانیشم نیە لەسایەی ئەو زەلیلیو بێچارەییەی ئەم میلەتدا كارەساتی زۆرترو گەورەتر چاوەڕێمان دەكات، بەمەبەست دەڵێم لەسایەی زەلیلیو بێچارەیی میلەت نەك گوندەییو ملهوڕی دەسەڵاتو سەركردەكان، چونكە ئەوەی بەسەرمان هاتووەو بەسەریشمان دێت هۆكاری سەرەكی زەلیلی خەڵكە نەك زۆرداری دەسەڵاتو حزبو سەركردەكان ؟!
هێمن عەبدولقادر ئۆشۆ لەیەکێک لە ووتارە بە ناوبانگەکانی خۆیدا چیرۆکێکی سەرنج ڕاکێشمان بۆ دەگێڕێتەوە ، چیرۆکەکە ئایا وەک میتافۆر و لەبری دانانە یان هەر راستیە ئەوە هیچ لە راستی ناوەڕۆکەکە و ماناکانی پشت چیرۆکەکە کەم ناکاتەوە ، دەڵێ :- لە هیندستان ناوچەیەک هەیە ، خەڵکی ئەم ناوچەیە ئەگەر بیانەوێت درەختێکی گەورەی پێگەشتوو لە سەر ڕێگاکانیان لابەرن ، درەختەکە نابڕنەوە ، نایسوتێن ، تەور و مشار ناخەنە جەستەیەوە و دەمارەکانی بپچڕێنن ، گەڵاک و لقەکانی لێناکەنەوە تا گەشەنەکات، نەوت ناکەنە ناو ڕەگەکانیەوە هەتا ووشکی بکەن ، خەڵکی ئەم ناوچەیە ، ئەگەر بیانەوێت درەختێک لە دارستانەکە داببڕن یان لەناوی بەرن ، سەرەتا ماوەیەکی زۆر ڕۆژانە دەچنە بنی درەختە کە و پێ ئەکەنن ، هەموو ڕۆژێک دەچنە بنی درەختەکە و گۆرانی دەڵێن ، بەسەرهاتی خۆش دەگێڕنەوە ، سفرە رادەخەن ، شادی دەردەبڕن ، لە پاش خۆیان ، بەدەنگی بەرز سوپاسی درەختەکە دەکەن ، بەجۆرێک هەتا درەخەتەکە لە گەڵیان ڕادێت و بە تەواوی هۆگریان دەبێت پاشان کە کاتی بڕینی درەختەکە هات ، چەند کەسێک لەوانەی کە ڕۆژەنە نوکتە و گۆرانی و پێکەنین و شادی و هۆگریان بە درەختەکە بەخشیوە ، توند توند باوەش بە درەختەکەدا دەکەن و پاشان و ڕای دەوەشێنن و ئیتر بۆ ماوەیەکی زۆر ، بەجێی دەهێڵن و بەم کارە ووردە ووردە درەختە دەست دەکات بە فەوتان و ووشک بوون و لە بن دێت. بەشی زۆری ئەوانەی دەبنە کەسێکی توندو تیژ ، بەشی زۆری ئەوانەی کە دەکەونە کونجی زیندانەوە ، بەشی هەرە زۆری ئەوانەی دەبنە تریاکی یان ئەفیونی یان تاوانبار بەشی هەرە زۆری ئەوانەی کێشەی خێزانیان بۆ دروست دەبێت لە بنەڕیتدا هیچ کرۆمۆسۆمێکی تاوانیان نیە ، ئەسڵەن ئەوانە هەموویان مرۆڤی بێ تاوانن ، تاوانبار ئێمەین کەهەمیشە بەچاوی گومانەوە سەیریان دەکەین تاوانبار ئێمەین کە یارمەتیان نادەین لەگەڵیان تێکەڵ نابین ، نایان لاوێنینەوە چەندین جار ئەو حاڵەتانەمان بینیوە (ئێمە حاشامان لێکردووە) درەختێک ئەگەر هۆگری خۆشەویستی و ڕێز بێت و پاش ماوەیەک لێی بگریتەوە ووشک ئەبێت ، ئەی مرۆڤێک کە خێزان و هاوڕێ و کۆمەڵگا هەرهەموویان فڕێیان داوە ئەبێت چی بەسەر بێت ؟ فەرهاد ووتەنی :- (قەرەجەکان هیچ کەسێکیان لێ زیاد نیە، هەر بۆیە کاتێک قەرەجەکان کۆچ ئەکەن ، شێتەکانی خۆشیان بە جێناهێڵن ، ئەوان شێتەکانی خۆشیان لەگەڵ خۆیان دەبەن) کەچی ئێمە ( منداڵەکانمان .. عاقڵەکانمان .. کەسە نزیکەکانمان) بەجێ هێشتووە ، هەتا شێت دەبن نوقتە سەری دێڕ ...
سەرتیپ جەوهەر كۆبونەوەكان بەردەوام بوون لەگەڵ بەردەوامبونی مشتومڕی پرسی راپرسیكردن لەكوردستان، كۆبونەوەو ئامادەكارییەكانی ئەو پرۆژەیە گەرمتر دەبوو، پارتی رشتتر دەبوو لەسەر پرۆژەكەو دۆخی ناوخۆی یەكێتیش لەبارەی ئەو پرسە ئاڵۆزتر دەبوو، مشتومڕی بڕیاردان لەسەر ئەو پرۆژەیە گەرمترو داختر دەبوو، كەمینەیەكی دیاریكراو لەمەكتەبی سیاسی و سەركردایەتی سوربون لەسەر چونە ناو پرۆژەكەی پارتی و بەشدارییان لەكۆبونەوەكانی بەناو لیژنەی باڵای ریفراندۆمدا دەكرد، زۆرینەی سەركردایەتیش نەیدەتوانی رێگریی بكات لەبڕیارو جموجۆڵەكانی بەشێك لەمەكتەبی سیاسی، لەهاوبەشی و شەراكەتیان لەگەڵ پارتی، بەشێوەیەكی گشتیش بنكەی جەماوەری یەكێتی لایەنگری زۆرینەی سەركردایەتی دەكرد، لەنەیاربون و رەتكردنەوەی راپرسیی لەوكات و لەو قۆناغەدا. ئەو مشتومڕە هەر لەناوخۆی یەكێتیدا نەبو، حزبەكانی دیكە بەپارتیشی گرتبۆوە، لەناوخۆی پارتی باڵێكی سنوردار دژایەتی راپرسیان دەكرد، دەتوانین بڵێین شەرمنانە تەنها نێچیرڤان بارزانی، جێگری سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان، دژی پرۆژەكە بوو، بەڵام هەژمونی مامی (مەسعود بارزانی) بەسەر بڕیاردان لەناوخۆی پارتی، ئەو ناڕەزاییەی نێچیرڤانی بەتەواوی داپۆشی بوو، بەپێی ئەو چاوپێكەوتنانەی لەوبارەیەوە كردم، بەشێك لەوانەی نزیك بوون لەبڕیاردانی راپرسیكردن لەلایەن پارتی و بەشێك لەیەكێتی، نێچیرڤان بارزانی لەهەندێ بارودۆخدا تكای كردووە رێگری لەمامی (مەسعود بارزانی) سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان بكەن، پەشیمان ببێتەوە، بەڵام سودی نەبووە. لەناوخۆی حزبەكانی دیكە بەتایبەت بزوتنەوەی گۆڕان و یەكگرتوی ئیسلامیی كوردستان مشتومڕ لەسەر ریفراندۆم دروستبو، ئەوەی دەبینرا یەكگرتووی ئیسلامیی هیچ رێگرییەك یان تێبینی و سەرنجێكی نەبوو لەسەر پرۆژەكەی بارزانی، بەبێ دەنگی بەشداری هەموو هەنگاوێكی پرۆژەكەی دەكرد، بەحزبێكی بێ هەڵوێست ناسراو بوو، هەندێك پێیانوابو یەكگرتوو وەكو پارتی دیموكراتی كوردستان لەسەر هێڵی بەرژەوەندییەكانی توركیایە، بۆیە لەهەموو پرۆژەیەكدا هاوڕای پارتی دیموكراتی كوردستانە. لەناو بزوتنەوەی گۆڕان مشتومڕو باسێكی زۆر لەسەر ریفراندۆم هەبوو، گرفتی گۆڕان لەگەڵ پرسی داخستنی پەرلەمان بوو، خۆیان بەبریندار دەبینی لەبەرامبەر هەڵوێستی پارتی دیموكراتی كوردستان كە لە 12ی ئۆكتۆبەری 2015 رێگریان لێكرد بچێتەوە پەرلەمان و وەزیرەكانیشی لەحكومەت دورخستەوە، بۆیە زۆرتر سەرنجیان لەسەر پرسی كاراكردنەوەی پەرلەمان و گەڕاندنەوەی سەرۆكی پەرلەمان بوو بۆ پەرلەمان، بەجۆرێك قەرەبوی حزبەكەیان بكاتەوە لەو شكۆ شكاندنەی پارتی لەسەروی قانون و هەموو مەنتقێكی سیاسی دژی بزوتنەوەی گۆڕان و دامەزراوەی قانون دانان لەكوردستان كردی. ئەگەر تەماشای میدیای گۆڕانت كردبا، جۆرێك لەدژبون هەبوو، بەڵام دژی ریفراندۆم نەبوو بەڵكو دژی میكانزم و شێوازی خستنەڕوی ریفراندۆم و بەقانونی كردنی ریفراندۆم بوو. ئەوەی دەبینرا تەنها كۆمەڵی ئیسلامیی كوردستان هەڵوێستێكی روون و جێگیری هەبوو، بەڵام بەشێوەیەكی گشتیی زۆربەی لایەنەكان بەوانەیشی لەناوخۆی یەكێتی ئەوەندەی پێیانوابوو پرۆژەیەكە بۆ سەرقاڵكردنی خەڵك و پرۆژەو پێشنیارێكی كاتییە، لەوباوەڕەدا نەبوون ببێتە پرۆژەیەكی جددی و سەرەنجام دۆخی كوردستان ئاڵۆز بكات، بەتایبەت شەڕی داعش كۆتایی دەهات و پێیانوابوو بارزانی ئەو پڕۆژەی خستۆتە رۆژەڤ بۆ زیاتر مانەوە لەپۆستی سەرۆكایەتی هەرێم. لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی و ناوچەكەش، هیدی هێدی وڵاتانی ئەوروپاو ئەمریكا بەنهێنی و ئاشكرا دژایەتی خۆیان بۆ راپرسی و سەربەخۆبونی كوردستان دەردەبڕی، بەبێ ئەوەی بچنە وردەكاریی هۆكاری دژبونیان، بەڵام دیارە بەرژەوەندیان لەمانەوەی عیراق بوو بەو سنورەی ئێستا هەیەتی، بەبێ گوێدانە مافی كوردو مافی چارەی خۆنوسینی گەلان! لە كۆتایی نیسانی 2017 سەردانی بەغدام كرد، بۆ نوسین لەسەر رەوشی كورد لەبەغدا، سەرەنجام كتێبێكم نوسی بەناوی (كورد لەبەغدا)، زیاتر لەهەفتەیەك لەوێ مامەوەو ژمارەیەكی زۆر لێپرسراوی حكومەت و پەرلەمانتارو كاربەدەستی عیراقییم بینی، لەبارەی بارودۆخی كوردستان و عیراق و ئایندەی ناوچەكە ئالوگۆڕی بیروڕمانكرد، یەكێك لەو پرسانەی لەو گەشتە رۆژنامەوانییە گرنگیم پێدا، پرسی سەربەخۆیی كوردستان و پڕۆژەی ریفراندۆم بوو. لەوێدا زۆربەی پەرلەمانتارانی یەكێتی و گۆڕان و تەنانەت جێگری سەرۆكی پەرلەمانیش بەزانیارییەوە تەئكیدیان كردەوە كە وڵاتانی ئەوروپاو ئەمریكا و ناوچەكە بەتەواوی دژی پڕۆژەی راپرسیكردنی كوردستانن. سەردانەكەم ئەوكاتە بوو، كە ژمارەیەك ئەندامی پەرلەمانی ئەوروپا نامەیەكیان بەنوێنەرایەتی زیاتر لە 28 وڵاتی ئەوروپا، بەڕەسمیی رادەستی پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كردبوو. لەخاڵی یەكەمی نامەكەدا، تەئكیدیان كردبۆوە كە ئەوان وەك وڵاتانی ئەوروپا پشتیوانی لەیەكپارچەیی خاكی عیراق دەكەن، بەو مانایەی دژی پارچەبونی عیراق و جیابونەوەی كوردستانن. ئەوكاتە شەڕی داعش لەكۆتایی نزیك دەبویەوە، زۆربەی ناوچەكانی پارێزگای موسڵ و سەڵاحەدین كۆنترۆڵكرابویەوە، وەفدێكی زۆری وڵاتانی ئەوروپاو ئەمریكاو وڵاتانی دراوسێ سەردانی عیراق و كوردستانیان دەكرد، كوردو پێشمەرگە ناونیشانێكی دیاری رۆژنامەو میدیای جیهانی بوون، تەنانەت لەسەر ئاستی كۆمەڵایەتیش كوردو پێشمەرگە بەبەرەنگاربونەوەی تیرۆرستانی داعش لە ئەوروپا ناسرابوون، سەرۆك و سەرۆك وەزیران و وەزیرانی دەرەوەو بەرگریی ئەمریكاو ئەوروپاو دەرودراوسێ رویان لەكوردستان دەكرد، رۆژ هەبوو سێ وەزیری وڵاتانی ئەوروپاو ئەمریكا بەسەردان دەهاتنە كوردستان و لێپرسراوانی كوردستانیان دەبینی، پێشمەرگەو سەنگەرەكانی روبەڕوبونەوەی تیرۆرستانی داعشیان بەسەردەكردەوە. لەو ماوەیەدا، كە وەفدێكی زۆری وڵاتان رویان لەكوردستان دەكردو میدیای ئەوروپاو ئەمریكا رویان لەپێشمەرگەو كوردستان كردبو، سەركردایەتی كورد نەیتوانی سود لەو دۆخە وەرگرێت و بەقازانجی خەڵكی كوردستان ئاراستەی بكات، لەلایەك كێشەو گرفتی جددی لەكوردستان هەبوو كە مایەی جۆرێك لەشەرمەزاریی بوو بەرامبەر وەفدو نێردەی وڵاتانی ئەوروپا و ئەمریكا، بەتایبەت ئەوكاتە پارتی دیموكراتی كوردستان رێگری لەسەرۆكی پەرلەمان كردبو، وەزیرەكانی گۆڕانی لەكار دورخستبوەو بارودۆخی سیاسی بەتەواوی چەقبەستو ببو، هاوكات ئەو وەفدانەی دەهاتن بەرنامەی كاریان لەلایەن كادرانی پارتی لەحكومەت بۆ دادەنراو زیاتر كاربەدەستانی پارتیان لەحكومەت و حكومڕانی كوردستان دەبینی، بۆ نمونە دەبینین وەفدێكی پەرلەمانی ئەوروپا لەسەرەتای 2016 هاتە كوردستان، مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان و نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێم و جەعفەر ئیمنیكی جێگری سەرۆكی پەرلەمان و مەسرور بارزانی و كەریم شنگالی وەزیری ناوخۆی بینی و گەڕایەوە، ئەگەر تەماشا بكەین لەو پێنج شوێنەی وەفدەكەی سەردانیان كرد، هەر پێنجیان لێپرسراوانی پارتی بوون، ئەمەش نیگەرانیی و بێزاری لای یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و حزبەكانی دیكە دروستدەكرد، بەو پێیەی هەم سەرۆكایەتی هەرێم ماوەكەی بەسەرچوەو ناكرێت لەبری خەڵكی كوردستان هیچ كەسێك بەناوی سەرۆكی هەرێم وەفد ببینێت و هەمیش حكومەتی هەرێم نوێنەرایەتی راستەقینەی خەڵكی كوردستان ناكات. هەر ئەوكاتەی لەبەغدا بووم لە كۆتایی نیسانی 2017، شەوێكیان لێپرسراوێكی باڵای وەزارەتی دەرەوەی عیراقم بینی، دانیشتن و گفتوگۆی زۆرمانكرد، پێی باش نەبوو چاوپێكەوتن یان بە ناوی خۆیەوە زانیاریم پێبدات، زۆر بەوریاییەوە لە بارەی بارودۆخی كوردستان و هەڵوێستی وڵاتان لە لەمەڕ كوردستان و هاوكات فەرمانگەی پەیوەندییەكانی هەرێم قسەی دەكرد، گفتوگۆیەكی كراوەم لە گەڵیدا كرد. ئەو پێی وابوو داخستنی پەرلەمان و دورخستنەوەی وەزیرەكانی گۆڕان و كۆتاییهاتنی ماوەی سەرۆكایەتی هەرێم كاریگەریی نەرێنی كردووەتە سەر هەڵوێستی وڵاتان و ڕوونیكردەوە كە بەشێك لەو وڵاتانەی پشتیوانی كوردیان دەكرد بە هۆی شەڕی داعشەوە لە پشتیوانیەكەیان ساردبوونەتەوە و وەكوجاران گەرموگوڕ نین. ئەوكاتە پێشبینی دەكرا دوای كۆتاییهاتنی شەڕی داعش ئەو سەردان و هاتوچۆیە بۆ كوردستان كەمتر ببێتەوە، چونكە بەشێك لەوانەی دەهاتن تەنها سەردانی بەرەكانی شەڕیان دەكرد یان سەربازگەی مەشقپێكردنی هێزی پێشمەرگەیان بەسەردەكردەوە. نەك تەنها ئەو ئاگاداركردنەوەیە، بەڵكو لەژمارەیەك دیداری رەسمیی و نا رەسمیی ئەوروپییەكان و ئەمریكاییەكان بەوەفدو لایەنە سیاسییەكانی كوردستان بەتایبەت پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و تەنانەت بزوتنەوەی گۆڕانیشیان وتوە كە ئەوان بەهیچ شێوەیەك پشتیوانی لەریفراندۆم یان سەربەخۆیی كوردستان ناكەن لەو قۆناغەدا، ئەمەش لەبەرەنجامی بەرژەوەندی خۆیان. لەیەكێك لەو دیدارانە وەفدێكی پەرلەمانی عیراق كە ژمارەیەك پەرلەمانتاری كورد تێدادەبێت، لە سەرەتای حوزەیرانی 2017 كاتێك لەگەڵ لێپرسراوانی ئەلمانیا كۆدەبنەوە، بەڕۆشنی پەیامێكیان پێڕادەگەینن كە بەبێ رێككەوتن لەگەڵ بەغدا ئەوان پشتیوانی لەپرۆژەی جیابونەوە لەعیراق ناكەن! لەوبارەیەوە شوان داودی ئەندامی پەرلەمانی عیراق لەسەر لیستی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كە لەو وەفدەبوو ئەو نامەیەی ئەوكاتە بۆ ناردم و نوسیبوی:
د.محەمەد عەلی لەسەرو بەندی وەرگرتنی پۆستی سەرۆکی هەرێمدا، گروپێکی تێکەڵ لەکوتلەی حزب و وەزیری موستەفید و میدیای (یەکەمی بێڕکابەر)، خەریکی تەرویجدانن بەو بیرۆکەیە کە گوایە نێچیرڤان بارزانی لە ڕابردودا، سەرۆک وەزیرانێکی سەرکەوتوو بووە و دەتوانێت لەپۆستی داهاتووشیدا، پۆستی سەرۆکی ھەرێم، سەرکەوتوبێت. بەڵام: یەکەم: ئەگەر قسەکە لەسەر سەرکەوتن بێت، ئەکرێت بڵێین نێچیرڤان بارزانی لە ڕواڵەتدا سەرکەوتو بووە، توانیویەتی خۆی وەک کەسێکی سەردەمییانە نمایشبکات، کە شانبەشانی شیکپۆشی و ڕەفاهیەت و خۆشگوزەرانیەکانی سیاسییە مدیاییەکانی دونیای هاوچەرخ هەنگاودەنێت. بەشێوەیەک ئەم پیاوە زیاتر وەک نمایشکارێکی جوانپۆش دەربکەوێت تا ئەوەی سەرۆکی میلەتێکی چەوساوە و سەرۆکی وڵاتێکی نەوتی کە توانیبێتی لانیکەم لە چلەی زستاندا تەنەکەیەک نەوت بۆ ئەو خەڵکەی حوکمیان دەکات دابین بکات. لەبوارێکی ترشیدا ئەکرێت بە دەستکەوت و سەرکەوتن بۆی حسابکرێت: بواری دەستبڵاوی و هەڵڕشتنی پارەیەکی بێشومار بۆ زۆرێک لە وەزیرو بەرپرسەکانی کابینە یەک لەدوای یەکەکانی، تا ئاستی چاو بەرەوژێ پێکردنیان و کڕین و گۆرینی ئینتمای سیاسیان، ئەمەش لەبەرژوەندی خۆی و حزبەکەی. هاوکات لەوەشدا سەرکەوتوبووە کە میدیایەکی موسریف و زەبەلاح بۆ ئارایشت و جوانکردنی خۆی دابمەزرێنێت بەپارەی سەرەو نوگمکراوی خەڵک، بەشێوەیەک ئەم میدیایە ڕەشی بۆ بکات بەسپی و سپی بۆ بکات ڕەش. بە کورتی ناوبراو وەک پیاوێکی جوان پۆش و موسریف و وەک کەسێک ھەندێک لە وەزیری حیزبەکانی تر بکڕێت، کەسێکی سەرکەوتووبووە. دووەم: خۆ ئەگەر قسە لە دەوڵەتداری بێت، ئەوا شکست و سەرکەوتن پێوەری خۆی هەیە. هەموو کارێکیش بە ئەنجامەکەیدا هەڵسەگاندنی بۆ دەکرێت. دوای نزیکەی بیست ساڵ نێچیرڤان بارزانی حکومەتێکی قەرزار و قاسەیەکی بەتاڵ و ئابورییەکی داتەپیو و ناڕوونیەکی گەورە لە داهاتی گشتی جێدەهێڵێت. چەند ساڵێکە حکومەتی ھەرێم بودجەی گشتی نییەو ئەگەر بەغداد نەبێت توانای دابینکردنی نیو مووچەشی نیە بۆ فەرمانبەرەکانی. هیچ دەزگایەکی چاودێریش نییە لە داهات و خەرجی بپرسێتەوە. حکومەتێک خاوەنی هیچ پڕۆژەیەکی ستراتیجی و تەنانەت خزمەتگوزرای گشتی ئەوتۆش نییە. بەو شێوەیەش باس لە کەوتنەژێر قەرزێک دهكرێت كه بەبیست ملیارد دۆلار دهخهمڵێنرێت. ئەمە لەکاتێکدا ڕۆژانە دەیان هەزار بەرمیل نەوت ڕەوانەی بازاڕەکانی جیهان دەکات، تائێستاش نەمانزانی ئەم (دەوڵەتمەدارە) چەند ساڵە لەگەڵ ئاشتی هەورامی نەوت ئەکڕێت یان ئەیفرۆشێت؟! سێیەم: سیاسەتی ئابوریی سەربەخۆ دەکرێت وەک کارەستاویترین پڕۆژەی نێچیرڤان بارزانی و حوکمڕانییەکەی تەماشابکرێت کە تا دەیان ساڵی تریش خەڵکی کوردستان لە ژێر بار و لێکەوتە خراپەکانی دەرناچن. بەهەموو پێوەرێک ئەم شکستە چارەکە سەدەیەک خەڵکی گەڕانەوە دواە. ئەگەر کوردستان نەبوایە، ئەوا نێچیرڤان و حکومەتەکەی نەک هەر لەکار دەخران، بەڵکو وەک بەڵایەکی نیشتمانییش دەخرانە ناو قەفەزی دادگاوە. چوارەم: گەندەڵی، بەهەدەردانی ماڵی گشتی، بەرتەسککردنەوەی ئازادییەکان، ململانێی بەردەوامی هەرێم و بەغداد لەسەر نەوت و سەرەنجامیش سزادانی خەڵکی کوردستان، بڕیاری چارەکە موچە و مامەڵەکردنێکی نامەدەنیانە لەگەڵ خۆپیشاندەران و مامۆستایان لە هەرە سیما دیارەکانی حوکمڕانی نێچیرڤان بارزانییە. وێڕای ئەوە بەهایەکی بۆ پەرلەمان و دەسەڵاتی چاودێریکردن و داداگاکان و داواکاری گشتی نەهێشتەوە. نەک خۆی، بەڵکو ڕێگەی نەدا وەزیرەکانیشی بۆ لێپێچینەوە بچنە پەرلەمان، بەوەش گلۆپی سەوزی بۆ هەڵکردن بۆ برەودان بەگەندەڵی و سەرپێچیکردنی یاسا. پێنجەم: یەکێک لەگەورەترین ئابڕوبەرییەکانی سەردەمی حوکمڕانی نێچیرڤان بارزانی: ڕازیبونی بوو بەدەرکردنی وەزیرەکانی بزوتنەوەی گۆڕان لە کابینەی هەشتەم و بەئاشکرا بوو بە بەشێک لە پرۆسەی بێڕێزیکردن بەرامبەر بەدامەزراوەی پەرلەمان و سەروەری یاسا لە کوردستان. وێڕای کشانەوەی وەزیرەکانی کۆمەڵ و یەکگرتووش لە حکومەت، لەکۆی پێنچ هێزی سیاسیی تەنها پارتی و یەکێتی مانەوە. بەڵام بۆ درێژەدان بە حکومەتە فاشیلهکەی، زۆرینەی وەزارەتەکانی بەوەکالەت بەڕێوەبرد. شەشەم: ڕوون و ئاشکرایە پەیوەندی خوێن و خێزان و بنەماڵە (تەوریسی سیاسی)، ڕۆڵی سەرەکیان ھەبوە لە ھاتنەپێشەوەی نێچیرڤان بارزانی و سەرجەم دەرگاکانی بەڕوودا کراوەتەوە. توانیویەتی لەو ڕێیەوە دەستبەسەر سەرچاوەکانی داهاتدا بگرێت و زۆرێک لەکایەکانی تریشی بۆ مسۆگەر کردوە. وێڕای ئەم دەستکراوەی و ئەو ماوە زۆرەی لەبەردەمیدا بوو، ناوبراو کە جێگری سەرۆکی پارتیش بووە، بەڵام شکستی خوارد بە هەموو پێوەرە نێودەوڵەتییەکانی حکومڕانیی باش (شەفافیەت، سەروەری یاسا، کۆنترۆڵکردنی گەندەڵی، لێپرسینەوە، عەدالەت و حكومهتی هاوڵاتیی، حکومەتی وەڵامدەرەوە، بەشداری پێکردن، لێوەشایی لە بڕیارو کرداردا). حەوتەم: لە هەمووی کارەساتتر، لەبری خەڵک و چین و توێژە جیاوازەکان هەڵسەنگاندن بۆ سەردەمی حوکمڕانی نێچیرڤان بارزانی بکەن، بەوپێەی هەموو هەنگاو و بڕیارەکانی نێچیرڤان بارزانی لە ژیان و گوزەرانی ئەواندا ڕەنگیداوەتەوە، کەچی کۆمەڵێک وەزیری موستەفید ئەو ئەرکەیان داوە بە سەرشانی خۆیانداو کەوتونەتە شایەتیدانی ناهەقی. ئەمە جگە لە کەناڵە (یەکەمە بێڕکابەرەکەی ) خۆیشی. هەشتەم: مەولود باوەموراد و ڕێباز حەملان دەڵێن: نێچیرڤان بارزانی لە حکومەتدا دەوڵەتداریی دەکات نەک حزبایەتی. زەحمەت نەبێت دەرکردنی چوار وەزیر و سەرۆکی دەستەیەک و چەندین ڕاوێژکار و بەڕێوەبەری گشتیی لەسەر دەستی نێچیرڤان بارزانی، دەوڵەتداریی بو یان حزبایەتی؟ نۆیەم: ئهم سهرۆكه نوێیه له ماوهی تهمهنی حوكمڕانیی دوورودرێژی خۆیدا جگه له شكست و جێبهجێنهكردنی پهیمانهكانی شتێكی تری له كهلتوری سیاسیی ههرێمی كوردستاندا بهجێنههێشتووه. باڵاترین نموونهش ئهو پهیمانه بوو كه له دهورهی پێشوی ههڵبژاردندا به خهڵكی دا، كه گوایه كۆمپانیایهك دروستدهكات و ههموو هاوڵاتیانی ههرێم لهو كۆمپانیایهدا پشكیان له فرۆشی نهوتی ههرێمدا دهبێت. دهرئهنجامی ئهم مژده و پهیمانه ناڕاستانەش لهمڕۆدا بهڕوونی دیاره، چونكه هاوڵاتیانی ههرێم به چهشنێ بێڕێزکراون وهك منەتکردن بەسەریاندا، چاوهڕوانی مووچهكانی خۆیانن. دهیهم: دهشێت چهند ڕۆژێكی تر له مهراسیمێكی شاهانهو گرانبەھادا، كهسایهتییه سیاسیی و دیپلۆماسییهكانی دونیا داوهتدهكرێن و تاجی سهرۆكایهتی بخرێته سهرت، بهڵام ئهوهت بیرنهچێت به دهنگی چهند هێزی سیاسیی كرایت به سهرۆكی ههرێم؟ جهنابتان لە ڕۆژی ٢٠١٩/٥/٢٨، بەدەنگی ٦٨ ئەندام پەرلەمان بویت بەسەرۆکی ھەرێم، ئەرێ بەڕاست کاردانەوەی ڕای گشتی کوردستان (جگە لەکادیرەکانی حیزبەکەت، ئەوانیش ھەمویان نا!)، ئیجابی بو؟! یاخود ھەستت کرد ھاوڵاتیان بەگشتی دڵخۆشن؟ بەلایەنی کەمەوە دەبێ دڵخۆشییەکە لە دەنگدەرانی ئەو ٦٨ ئەندام پەرلەمانەدا ڕەنگبداتەوە!
شێرزاد حەسەن رەزا لە دوای جەنگی جیهانی دووەمەوە ،شێوازی شەڕ گۆڕاوە ، هەر بە شەڕی ئاگرەوە رانەوەستاوە بەڵكو جۆری نوێ و تەكنیكی نوێ بەكاردەهێنرێت،بۆ نمونە شەڕی دەروونی یان شەڕی ئابووری ،كە بەشەڕی ساردیش ناوزەند دەكرێت. بەڵام ئەو شەڕەی ئێمڕۆ لە رێگەی حیزبە سیاسەكانی هەرێمی كوردستانەوە،لە رێگەی پەیح و ئەكاونت و سایتەكانەوە بەرێوە دەبرێت ،شێوازێكی نوێی شەڕی دەروونییە، لەگەڵ كەركوك و خەڵكە خۆراگرەكەیدا دەكرێت،ئەتوانین ناوی بنێن شەڕی ناوەكان.كە ئەسڵەن هەندێك لەو كەسانە یان ئاگادارنین یاخود بە ئەنقەست دەیانەوێت ناویان بكەوێتە ناوانەوە،وەك ئەو كابرای لەسەر رێگا دەستی بەئاو گەیاندبوو تا خەڵكی ناوی بهێنن. لە هەمووی خۆشتر و نوكتە ئامێزتر یەكێك لە كاندیدەكان،لە روونكردنەوەیەكدا دەڵێت من سوپاسی ئەو پەیجانە دەكەم كە ناوی منیان هێناوەتە ناو،دواتر لە درێژەی روونكردنەوەكەیدا دەڵێت،جا خۆتان حەكەم بن ،من كوڕێكی زۆر باشم، یەكێكی تر لە كاندیدەكان،هەڵایەكی لەسەر دروست بوو ،كلكی كەری تێدا دەپچڕا،كە ئایە باشە یان خراپ،لەوەش خۆشتر ئەوەیە كاندیكی تر ئەرزوحاڵی خۆی بەدرێژی نوسیبوو ،كاتێك وتبویان بۆ كێی ئەبەیت وبۆ كوێ ئەیبەیت،لەوەڵامدا وتبوو نوسخەی زۆرم لەسەر گرتوەتەوە،بۆ هەموو كەسەكان دەیبەم و بۆ هەموو شوێنێك دەچم،یەكێكی تر لەكاندیدە بەرێزەكان چەند مانگێك پێش ئێستا بە تەلەفۆنێ وتی یەك دوو رۆژێگی تر ئەمرەكەم دەرئەچێت، وەك ئەوەی كەركووك بێ خاوەن و بێ كەس و بێ بڕیار بێ،ئیتر نەگبەتیەكە لەودایە كاندیدەكان لە عەسكەریەوە تێدایە تا مەدەنی،مەكتەبی سیاسی تێدایە تا ئەندام و بێلایەن و سێبەر.ژمارەیان لە ۲٠ كەس تێپەڕی كردوە. بۆ راگرتنی ئەم یاریە كە هەموو لەسەر حیسابی دەروونی و ئابووری كەركوكیەكانە،پێویستە بپرسین ئێمە وەك كەركووك چیمان گەرەكە،ئەو كەسەی كەدەبێتە پارێزگار ئەبێت بەرنامەو ئەجندای كاری چی بێت؟ ئەگەر نا پێوانەی كاركردن بە دەموچاوەكان ناگۆڕێت،بە خزم فڵان و خەتی فڵان ناگۆڕێت، بە دەنگی خۆش و باڵا و كێشی چەندە ناگۆڕێت، كورت و پوخت كەركووك خوێنی لەبەر دەروا و دەبێت هەتوان بكرێت،لەو پەڕی شلۆقی سیاسی و ئابووری و دەروونیدایە! تا پەلە بكرێت كارێكی باشترە،ئەو كاندیدەی كە دەچێتە سەر كورسی پارێزگا، پێویستی بە دەستەجەمعی هەیە بۆ سەركەوتنی لەكارەكانیدا،ئیتر پێویستە ئەو راستیە بزانین پارێزگار نە مەهدی مونتەزیر و نەسۆپەرمان و نە باتمان و نە رجل الحدیدی، كەسێكی ئاسایی و پێویستی بە هەموومانە هاوكاری بین ئەگەر بە وشەیەكیش بێت. لەبەر ئەوە هەقە چیتر شەڕی ناوەكان رابگرن ،چونكە كەركووك پێویستی بە ناووكە نەك ناو.
ئارام سەعید (٧) ئەنجامدانی ریفراندۆم لە کوردستاندا لە چەند بەشی رابردوی هەڵە ستراتیژیەکان باسی نمونەکانی میژوی وڵاتانی تری جیهان کرا کە لە کتیبەکەدا بە وردی باسکراون بۆ ئەوەی ئەمریکا و چین وانەی لێوە فیربن و نەکەونە هەلەیەکی لەو شیوەیەوە لەم سەردەمی تەکنەلۆژیا پێشکەوتوەدا توشی جەنگیکی مەترسیدار ببنەوە. گەر بە وردی چاوبخشێنینەوە بە مێژوی کوردستاندا ئەوا چەندین هەڵەی ستراتیژی لەو نمونانە دەبینین لە شۆڕشەکاندا، کە هەموو ئەو هۆکار و دەرئەنجامانەشی بە ئاسانی درکی پێ دەکرێت کە لە بەشی رابردودا باسمان لێوەکرد. دواترینی ئەو هەڵانە ئەنجامدانی ریفراندۆم بوو، کە شکستی گەورەی بەدوای خۆیدا هێنا و زیانی گیانی و مادیی زۆری لێکەوتەوە. ئەوکاتەی بریار لەسەر ریفراندۆم درا چەند لەم هۆکارانە بۆ بریارەکە هەبووکە بەگویرەی لێکۆڵینەوەکە ئەو فاکتەرانە لە هەموو هەلەیەکی ستراتیژیدا دەبینریت، هەموو فاکتەرەکان یان چەند دانەیەکیان لەو فاکتەرانە لە هەلەکاندا بونیان هەیە: 1. پشتگوێ خستنی زانیاریەکان، (لێدوانی بەرپرسانی کۆمەلی نێودەوڵەتی بە ئەنجامنەدانی ریفراندۆم) یان دەستکاری کردنی زانیاری بەر لەوەی بگات( چەند لەو زانیاریانەی هەبوون لە بڵاوکردنەوەی بۆ رای گشتی وەک خۆی دەگوترا) ، خراپ لێکدانەوەی زانیاری ( ئەو زانیاریانەی لەسەر هەڵویستی وڵاتانی دراوسێ و کۆمەڵی نێودەولەتی هەبوو بە دەستکاریکردن و شیواندنەوە بڵاودەکرانەوە) یان هەبوو بەشیوەیەک لەگەل مەیلی خۆی بیگونجێنێت ( واتە ئەو مەیلەی لەگەل بریاردانی ریفراندۆم بوو). 2. پشت بەستنی زۆر بە پێشبینی و تەجروبە( بەئاشکرا دیاربوو تەنها پشت بەستن بوو بە پێشبینی بارزانی و تەجروبەی خۆی). 3. سەرکێشیی، خۆپەرستی، کە متمانەی زیاد لە پێویست لای کەسی ئەنجامدەری هەڵە دروست دەکات. ( نوخبەیەکی زۆری ناوخۆو دەرەوە، ولاتانی جیهان وتیان کاتی نیە بەس هەر ئەو سەرکێشیە کرا لەسەرجەمی وتارەکاندا ئەو متمانەیەمان دەبینی کە بارزانی هەیەتی بە دەرئەنجامەکانی ریفراندۆم) 4. ئەوکاتەی هیچ بایەخێک بۆ لایەنی ئیمێرجنسی دانانرێت.( لە دوای ئەنجامدانی ریفراندۆم هیچ پلانێک نەبوو بۆ ئەگەری هێرشکردنە سەر هەرێم وپلانی بەرگری لە ناوچە دابڕاوەکان، بە تایبەتی کەرکوک، پلانی ئابوری و سەربازی نەبوو) 5. بەکەم دانانی ئیرادەی دوژمن و تواناکانی.( لە بڕیاری ریفراندۆمدا هیچ بایەخێک دانەنرابوو بۆ تواناکانی دوژمنەکانی ئەو بریارە و ئیرادەی ئەوانەی دژی ئەو پرۆسەیەن) 6. نەهێشتنی جیاوازی و خنکاندنی گفتوگۆی جیاواز.( گرنگی زۆر تەنها بە ئەو بۆچونانە ئەدرا کە لەگەڵ ئەنجامدانی ریفراندۆمن و لەو روانگەیەوە بریار دەدرا نەک تێروانینی ئەوانەی پێیان وابوو ریفراندۆم هەڵەیەکی ستراتیژیە) کەواتە ئەگەر بریاربەدەستانی ریفراندۆم ئەوخالانەیان لەبەرچاوبگرتایە ئەوا ئەو هەموو تواناو وزە گەورەیەی کوردستانیان بە فیڕۆ نەدەدا و روبەڕوی ئەو هەموو شکستە نەدەبوینەوە کە تا ئێستاش و بۆ چەدین ساڵی داهاتوو کاریگەریە خراپەکانی هەر دەمێنن.