سەید ئەكرەم  ئه‌ردوگان ژ روبیشته‌ و به‌رباكه‌كێ شێل و بێل سواری كورسیه‌كا سه‌خته‌بو! جار میربو جاران ژی فه‌قیر، دناڤ و ناڤه‌روكا خوه‌دا، ئیخوانیه‌كێ برسی و ته‌ماعێ كورسیكه‌كا غه‌دار و پاش گه‌نار بوو! دخوه‌دا هه‌لامه‌تێ غازییه‌كێ مه‌نغولی و هه‌لگرێ ئالایێ خیلافه‌تا ئوسمانلی و تورانیه‌ت په‌رست بو! سه‌رێ وی شه‌ما بو، بو ده‌ستهه‌لاتێ خوه‌ دسوت و بو پاره‌ و سه‌رومالێ گشتی، رۆژێ چار ركعه‌ت نڤێژ دكرن، بو دسه‌ردابرنێ رۆڤیه‌كێ فێلباز و بو كورسیكێ هرچه‌كێ نه‌لڤ بوو! خودبێن وی، ل سه‌ر مافێ مروڤ و دیموكراسیه‌ت و ئازادی و دادوه‌ریا جڤاكی و ئابوری بوون، كریارێن وی وه‌حشه‌گه‌ریه‌كا گورگانه‌ بوو، هه‌رده‌م دچوو، وی ده‌ستهه‌لاتا خوه‌یا كه‌سی و بنه‌مالی موكوم دكر و سسته‌مێ ده‌وله‌تێ به‌رته‌نگ و سڤك دكر، سازی و دام و ده‌زگه‌هێن سڤیل و مه‌ده‌نی، ره‌ڤده‌كا حه‌فتیارێن برسی به‌ردانێ، هه‌ر روژ بده‌هان و بگره‌ بسه‌دان سازیێن سڤیل و ده‌زگه‌هێن راگه‌هندكاریێن مه‌ده‌نی داد ئێخستن و كه‌ساتی و سیاسیێن ئازاد و وێره‌ك زیندان دكرن، بسه‌دان هزار كه‌ساتیێن به‌رهنگار ئێخستن ناڤا زیندانان و ب سه‌دان هزارێن دی ژ سه‌ركاری ده‌ركرن و مالباتێن وان بێ مه‌عاش و بێ كار هێلان، بهه‌زاره‌ها كه‌ساتیێن دی ژ زولم و غه‌زه‌با وی ره‌ڤین و ده‌ربه‌ده‌ری ئه‌وروپا و دونیا ده‌رڤه‌یی بوون، بهندێ ژی نه‌راوه‌ستیا، بسه‌دان رێكخستنێن تیرورستی مه‌شق و پرچه‌ك كرن و به‌رده‌نا ناڤا وه‌لاتێن ده‌روجیرانێن خوه‌ وه‌كی(عێراق، سوریا، لیبیا، یه‌مه‌ن...)، ئه‌ردوغان بو سولتانێ تیرورێ و ده‌ستهه‌لاتا وی بو خودان كه‌ری و جه‌له‌بێن رێكخستنێن تێرم داعشی...غه‌زه‌ب و ئاگرێ زولما وی ل زور ده‌وله‌ت و جهێن جیهانی ئالزی و ئاریا، نه‌خاسم ل عێراق، سوریه‌، لیبیا، یه‌مه‌ن و بده‌هان جهێن دی، خه‌ونا وی یا ساخ كرنا زه‌لامێ مریێ سولتانێ عوسمانلی و خیلافه‌تا ئیسلامی، وه‌كی شه‌واته‌كێ به‌ربویه‌ ده‌روجیرانێن وی...ژئه‌نجامێ ڤان كار و كریارێن وان، یێن نه‌مروڤایه‌تی، ده‌ستهه‌لاتا ئه‌ردوگانی توشی ئارێشێن سیاسی و ئابوری و له‌شكه‌ری بویه‌ دگه‌ل زوربه‌یا ده‌وله‌تێن جیهانێ، نه‌خاسم دگه‌ل ئه‌وروپا بگشتی، دگه‌ل ئه‌مریكا، روسیا، ئیتالیا، یونان، وه‌لاتێن عه‌ره‌بی بگشتی...ژبلی وێ لناڤ خوه‌یا توركیا ژبلی ئارێشێن وی دگه‌ل كوردان، دگه‌ل جه‌ماعه‌تێن فه‌تحولاهی و عه‌دنان ئوكتایی...توشی شكستنه‌كا سیاسی و ئیداری و ئابوریا مه‌زن بویه‌، لیرێ توركیا ب بره‌كا زور دابه‌زیه‌ و بازارێ وان زور كێم بویه‌، ل دوماهیك هه‌لبژارتنێن به‌له‌دیان، رێژه‌یا ده‌نگێن وان زور دابه‌زیه‌ و ل هه‌رئێكێ ژباژێرێ(ئه‌نقه‌ره‌، سته‌مبول، ئه‌زمیر، ئه‌ده‌نه‌، مێرسین...)، توشی شكه‌ستنه‌كا زور مه‌زن بویه‌، هه‌رچه‌نده‌ بریاره‌ هه‌لبژارتنێن باژێرێ سته‌مبولێ دووباره‌ بكه‌ن، لێ دهێتن چاڤه‌رێ كرن، شكه‌ستنا وان ببیتن دوو قات و سێ قاتی، ئه‌ڤ ئه‌ردوگانێ سه‌رهشك و زالم، ژبلی دانپێدانا شكه‌ستنا خوه‌ ناكه‌تن..رۆژ بو روژێ هێرشێن خوه‌ ل كوردستان و بنه‌خاسمه‌یی ل سه‌ر كوردستانیا( ل باشور و روژئاڤا) زێده‌ و به‌رفرهه‌ترێ دكه‌تن، سنورێن خوه‌ دگه‌ل عێراقێ(نه‌خاسم قه‌ندیل و هێلا سنوری ژ بارزان و سوران بو مه‌تین و گاره‌ی و خامتویری و گوند و ده‌ڤه‌رێن ڤان هه‌رێمان، بره‌نگه‌كێ هوڤ و بكولاتیه‌كا نه‌یارتیا مه‌زن، ئێخستینه‌ ناڤا هێرش، دده‌تن به‌ر هێرشێن توپ و فروكه‌ و تانك و ساروخێن خوه‌، بسه‌دان گوند دڤێ ئه‌گه‌رێ دا هاتینه‌ چول و وێران كرن، رۆژانه‌ شه‌هید و بریندارێن هاوولاتی و سڤیل هه‌نه‌، مه‌رو و مالات دهێتن كوشتن، خانی و زه‌ڤی و باغ و بیستان دشه‌وتن و وێران دبن، ژیان ل خه‌لكێ مه‌ كریه‌ به‌لا و ده‌رده‌سه‌ری، تاكو ل ڤێ دوماهیكێ بنگه‌هێن قه‌زا و ناحیان ژ دوژمنكاریا ده‌وله‌تا توركی رزگار نابن، ده‌ستهه‌لاتا عێراقێ و هه‌رێمێ، حزب و لایه‌نێن سیاسی، بێ ده‌نگن و ل ئاستێ كاره‌ساتا هه‌یی ده‌نگێ خوه‌ بلند ناكه‌ن، ئه‌ڤ به‌رپرسیاریه‌كا دێروكی و مروڤاتیه‌، كه‌سانێن مه‌ دهێنه‌ قه‌تل و عام كرن، گازی دكه‌ینه‌ لایه‌نێن به‌رپرس و نه‌خاسم هه‌رسێ سه‌روكاتیێن هه‌رێمێ(په‌رله‌مان، جڤاتا وه‌زیران، سه‌روكاتیا هه‌رێمێ) برولێ خوه‌یێ مروڤایه‌تی و نیشتیمانی و ئه‌خلاقی رابن و ئێدی ده‌رفه‌تێ نه‌ده‌ن ئه‌ڤ هه‌می زێده‌گاڤی و گونه‌هباریه‌ ل سه‌ر ئاخا هه‌وه‌ بهێنه‌ كرن، هاوولاتیێن وه‌ بلا به‌س ڤان قوربانیێن مه‌زن بو ده‌وله‌ته‌كا داگیر كه‌ر و تورانی بده‌ن، ئه‌ردوغانی و حزبا وی شكه‌ستن خاریه‌، دخازیتن شكه‌ستنا خوه‌ ل سه‌ر به‌ده‌نا ئاخا مه‌، بخوین و بهایێن خه‌لكێ مه‌ تیمار بكه‌ن...له‌ومان یافه‌ره‌ و ئه‌ركه‌كێ ئه‌خلاقی و نیشتیمانیه‌، دوماهیكێ بڤێ دوژمنكاریێ بینن و خوژ به‌رپرسیاریا داگیر كاری و گونه‌ها خوینا خه‌لكێ خوه‌ قورتال بكه‌ن و سنوره‌كی بو دوژمنكاریا ئاكه‌پ و ئه‌ردوگانی بینن.  

شەن سدیق     تەکنەلۆجیا: جیهان بەردەوام لەهەوڵ و کۆششدا بووە لەدێر زەمانەوە، بۆ بەدەست هێنان و گەیاندنی خواست و داواکاریەکانی خەڵک بەڕێگایەکی خێرا، بەتایبەت بازرگانەکان، لەدوای شۆڕشی پیشەسازی و فراوان بونی خواست و داواکاریەکانی خەڵک، هەوڵدان بۆ گەیشتن بەڕێگایەکی خێرا، بۆ گەیاندنی بەرهەم هێنراوەکانیان بۆ دەستی بەکاربەر، ئایا ناوخۆیی بێت یاخود نێودەوڵەتی یاخود جیهانی، بەجۆرێک جیهانی بازرگانی لەڕێگای تەکنەلۆجیا بەشێوەیەکی بەرچاو فراوان بووە تەنیا خۆی لەکەرتی خواردەمەنی ناگرێتەوە بەڵکو کەرتی تەندروستی و خۆراک و پۆشاک و مامەڵە بازرگانیە نێودەوڵەتیە زەبەلاحەکانیش دەگرێته وە. هەنگاو بەهەنگاو لە ڕۆژئاوا ئاستی گەشەسەندنی تەکنەلۆجیا فراوان بوو، ‌‌سەرەتا ئامێری گەیاندنی تەلی، کۆمپیتەر، فاکس، ئینتەرنێت، سایتەکان ....هتد تائەم ئاستەی ئێستامان کە زۆربەی کاروبارە ڕۆژانیەکانمان بەبێ بونی ئینتەرنێت پەکی دەکەوێت، گەر چرکه یەک ببچڕێت ئەوکاتە لەگرنگی و بەهای تەکنەلۆجیا دەگەین و دەزانین بۆچی مەبەستێک بەکاردێت. ئاستی بەکار هێنانی تەکنەلۆجیاو هۆشیاری بەکارهێنانی لە ڕۆژئاوادا شێوازێکی زانستیانەی هەیە، هۆکاری هۆشیاری بەکار هێنانی بۆ بەرزی ئاستی ڕۆشنبیری تاکەکان بەپلەی یەکەم، وە پاشان هیواشی گەشەسەندنی بڵاوبونەوەی تەکنەلۆجیا دەگەڕێتەوە. تاکی ڕۆژهەڵاتی هەمیشە وەک مشەخورێکی بێ دەسەڵات دەوری هەبوە بەسەر جیهاندا، تەنیا جیهانی قەرەباڵغ کردوە، ئەوەتا سەرکردەکان مێژوو و خەباتی چەند ساڵەیان هەرزان فرۆشکرد. تەنیا جەرگ سوتان بۆ دایکەکان مایەوە، ئێستاش نەوەیەک لەئارادایە، مەترسیەکی گەورە بۆ مێژوو داهاتووی وڵات دروست دەکەن، مشەخۆرێکی زیانبەر لەئارادا هەیە. لەڕۆژهەلاتی ناوەڕاستدا هەڕەشەیەکی گەورە هەیە لەبەردەم نەوەی داهاتودا، بەتایبەت لەدوای پڕۆسەی ئازادی عێراقدا بەشێوەیەکی خێرا تەکنەلۆجیا دەستی بەسەر کۆی جومگە کۆمەڵایەتیەکاندا گرتووە، بەشێوەیەک کۆمپانیاکان لەبەر قازانجی بازرگانی خۆیان بواریان نەدا هۆشیاری بەکارهێنانی بڵاو بکەنەوه، وەزارەتی ڕۆشنبیریش بەئەرکی خۆی نەزانی هۆشیاری ببەخشێت بەتاکەکان، گەر پسپوڕێکی دەروونی شیکار بۆ نەوەی تەکنەلۆجیادا بکات لەنێو تۆڕە کۆمەڵایەتیەکاندا بێ ئومێدیەکی قوڵ لەئایندەیاندا دەبینرێت. لەگەڵ بەرەو پێش چونی تەکنەلوجیادا عەقڵیەتی تاکی ڕۆژ هەڵاتی بەرەو بچوک بونەوەو داخزان و خاو بونەوە دەڕوات، وە ڕۆژ بەڕۆژ فراوان بوونی تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان تێکچونی شیرازەی خێزان و داخرانی عەقڵیەتی تاکەکانی لێدەکەوێتەوە. سەرەتای فەیسبوک دەستێکی باڵای هەبوو، لەمۆنۆپۆڵ کردنی فیکروو ئایدیای تاکەکان پاشان ئینستا و سناپ چات کە هەوڵێکی بە ئاژەڵ کردنی تاکەکان بو کۆمه ڵگای کوردی بەرەو هەرەس هێنانی کلتوری نەتەوەیی برد. دەرکەوتنی دیاردە دەکان و بڵاوبونەوەیان : لەم ساڵانەی دوایشدا چەندین دەرهاویشتەو لێکەوتەو دەرئەنجامی خراپ ڕوبەڕوی کۆمەڵگاکەمان بوەتەوە، بەداخ و کەسەرێکی زۆرەوە سەرەتا دەرئەنجام و دەرهاویشتەکان لەفەیسبوکەوە ده ستی پێکرد. چه ندین کێشەی کۆمەڵایەتی و خێزانی تەشەنەی کرد، وردە وردە تۆڕەکانی تریش ئینستا، تیک تۆک، سناپ چات، هێندەی تر کێشەکان قوڵتربۆیەوە. ئێمەو مانان ئەمە بەخەمێکی قوڵی کۆمەڵگەی لێک دەدەینەوە، پێوستە هەر تاکێکمان دەست بخاتە سەر برینەکانی کۆمەڵگا بەمەبەستی چارەسەرکردنی نەک قوڵترکردنی و فروان کردنیان. لایڤ کردنەوه سەرەتایەکی غەمگین بوو بۆ دەرهاویشتە خراپەکان، فراوانبونی کێشەکان لایڤ جنێو و تەشهیر و سوکایەتی و ناوزڕاندن و بوختانکردن چه ندین کردەوەی ناشرینی هێنایە ئاراوە، ڕق و کینەی نێو تاکەکانی قوڵترکردەوە متمانە کۆمەڵایەتیەکان نەما، پەیوەندیە کۆمەڵایەتیەکان بەرەو لەنێوچون ڕۆیشت.  سەرەتا لایڤ جنێو شەرم و عەیبە بو ئێستا کە دەیبینین بوە بەدیاردەیەکی قێزەونی نێو کۆمەڵگە، یاخود دەرهاویشتەکانی چ توندو تیژی خێزان و کۆمەڵایەتی چ دەست درێژی جنسی بێت یاخود ماڵ بڕین، یاخود کوشتن، فراوانتر بوە بەخەست بونەوەی ڕق و کینه و هاندانی تاک بەتاکی کۆمەڵگە بۆلایڤ جنێو. بەداخەوە که ناڵەکانی ڕاگەیاندن ماڵپەڕەکان و توڕێکی گەورەن بەشێوازێکی بەرنامەڕێژ کراو بۆ ئاسایی کردنەوە ئەم دیاردانە، بەتایبەت چەند کەناڵێکی دیاریکراو ڕۆڵی کاریگەریان هەیە لەسەر نوێ کردنەوەی رق و بەشەڕدانی کەسەکان  لەنێو پڕۆگرامێکی بێ سودا.  سەرباری ئەوە کەناڵی باشیشمان هەیە بۆ بڵاوکردنەوەی مەعریفی و بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاری تاک، بەڵام بەداخەوە گەنج و تاکی ئێرە دیسان غەدر لەخۆی دەکات ڤیوی ئەم کەناڵانە زۆر کەمن، وەخێزان و خوێندنگەش سێکتەرێکی سەرەکین لەسەر ئاستی هۆشیاری تاکەکان و هاندانیان بۆ دروستکردنی تاکێکی هۆشیار یاخود بیرخاو. سەرباری هەژاری میلەتەکەمان لەبەرهەمی ناوخۆ نەبونی ئابوریەکی سەربەخۆ و لاوازی هۆشیاری سیاسی سەر کردەکانمان، ئەم قەیرانانە بەسن تا نەگەین بە قەیرانێکی دژوارتر. قەیرانی داڕمانی بەهای کۆمەڵگە سەخترین قەیرانە هەر نەتەوەو و وڵاتێک تێی بکەوێت دەبێتە هۆی ئەوپەڕی خاوی بیرو ئایدیا و ئامانج و خەونی تاک و نەوەی داهاتوو، هەوڵی خۆ بەکۆمیدیا کردن و خۆ هەزەلی کردن لەسەر حسابی برینارکردنی بەرامبەر برینێکی تری ئەم کۆمەڵگەیەیە. ئێستاش هەوڵێکی تر لەئارادایە ئەویش ئاسایی کردنەوەی بەکاڵاکردنی خۆیی ئافرەت ئەمەش ترسناکترین زەنگی نائومێدی و پەرت بون و داڕمانی کۆمەڵگایە بەناوی ئازادی تاکەوە کۆمەڵگە چەواشەدەکرێت، گەر ئەم دەنکە تەسبیحە نەخەینەوە شوێنی خۆی ئەوانی تریش بەدوایدا گلۆر دەبنەوە و ئەمەش دەبێت بەدیاردە و ئاسایی دەبێتەوە. با ئێمەش لەپشتی مۆبایلەکەمانە وە دانەنیشین تەنیا ڕەخنەی زل زل و قسەی زل و جنێو بدەین، کە ئەمە هیچ بەرهەمێکی نابێت، ئەرکی هەر تاکێکمانە خەمی لێ بخۆین بەجدی کاری بۆ بکەین، ئێمە بۆ ئەوەی بەو ئامانجە بگەین سەرەتا لەخۆمانەوە دەست پێ بکەین، پاشان خێزان و دواتر چارەسەرـو ڕێگاچارەکان بگەیەنرێت بەنەوەی نوێ و هۆشداری بەنوێیاندا بڵاو بکرێتە، ئاستی مەعریفیان بەرز بکرێتەوە .  خەم و ویست و عەقڵی گەنجی ئێستا لەنێو ئەکاونتەکەیدا هەڵگیراوە، ئەو سەردەمەی سەردەشت و سۆران و ویدادو کاوەی تێدا تیرۆر کرا سەردەم و چاخی قەڵەم وبەگژاچونەوەی دەسەڵات بوو ، بەداخەوە گەنجی ئێستا ئەو روحیەتە یاخیگەریەی نەماوە ، هێنده تێکەڵ بە تەکنەلۆجیاو مەسرەف گەرایی و مۆدێرنه بوون دەکەونە داڕشتنی پیلان بۆکوشتنی هاوڕێکەی له پێناو بڕە پارەیەکی کەم ئێستامان ئێستایەکی مردووە ئێستایەکی ئاڵۆزو بێ بەرنامەو بێ خەون و کرچ و کاڵ ئێستایەک پڕ لەڕق و کینە و بوغزاندنی یەکتر و ماڵ وێران کردنی یەکترکاڵ تاکە خەون زۆر بونی ژمارەر لایک و کۆمێنت و ڤیوە دەبێت بەسەلمێنەری تواناکەی کەسەکە لە خۆنمایش کردن و ماسک پۆشیندا ...

كەمال چۆمانی  وێنەی مەسڕوڕ لە هەرێمی کوردستاندا وینەیەکی جوان نییە. هەمیشەش لە بەرانبەر نێچیرڤان بارزانییدا وەک کەسێکی توندڕەو و زۆر نەریتپارێز تەماشاکراوە، لە راستییدا هەردوکیان دونیابینییەکی هاوبەشیان هەیە بەڵام نێچیرڤان دیپلۆماسییتر بوە و پۆستەکەشی وای خواستوە وا دەربکەوێت.  مەسڕوڕ بارزانی دەبێتە سەرۆک وەزیران و بێهەبونی هیچ روئیایەکی حوکمڕانیی. ئەو نە روئیای حوکمڕانیی هەیە، نە روئیایەکی دیموکراسیی. تەواوی سەرکەوتنەکانی مەسڕوڕ بارزانیی لەوەدا کورتکراونەتەوە کە “ئەندازیاری ئارامی”ی بوە، ئەمە لەکاتێکدا هەمومان دەزانین ئارامیی لای پارتیی واتا نەبونی هیچ دەنگێکی ناڕازیی و خۆسەپاندنی سیاسیی و بڵاوەپێکردنی خۆپیشاندەران بە زەبری هێز و دەستگیرکردنی دەیان کەسی دیندار لەژێر قانونی دژایەتییکردنی تیرۆریزم و روبەڕوبونەوەی ئیسلامیی جیهادیی.  ئەو دەبێتە سەرۆکی حکومەت. بۆ ئەو مەبەستە دەتوانێت وێنەیەکی دیکەی خۆی لە یەکەم هەنگاوی پێکهێنانی کابینەی نوێدا پیشان بدات. بۆ نمونە دەتوانێت بەسەر هەمو حیزبە بەشدارەکانی کابینەی نوێدا بسەلمێنێت کە لە سەدا سیی پۆستەکان بۆ ژنان بێت.  لە کابینەی پێشو تەنها یەک وەزیر ژن بو، ئەگەر سەرکەوتوتر نەبێت لە وەزیرەکانی تر، بەدڵنیایی ناسەرکەوتوتر نەبوە. لەوە هەرگەڕێ وەزیرە پیاوەکان بەشێکی زۆر گەندەڵ و ناکارامە بون، تێیاندایە هۆکارێکی گەورەی قەیرانەکانە. ماناشی نییە لە پارلەماندا ژنان کۆتایان هەبێت بەڵام لە پۆستەکانی حکومەتدا نەیانبێت، یان با کۆتا لە پارلەمانیش نەبێت، یان با لەناو دەزگاکانی حکومەتیش رەنگبداتەوە. -بەڵێ، کۆتا زۆرجار هەندێک کەس دێنێتە پێشەوە کە بە کەڵکی پۆستەکان نایەن، بەڵام وەک قۆناغی سەرەتا خراپ نییە، بەتایبەت کە لە هەرێمی کوردستاندا تاکە رێگەیە بتوانین باڵانسی جێندەریی هێدی-هێدی بەدەستبێنین. ئەگەرنا بە رای زۆر کەس، کۆتا بەگشتیی زۆرجار دەبێتە هۆی ئەوەی ئەوانەی کۆتایان پێدەبەخشرێت وەک ئیمتیازێکی گارەنتییکراو لەو پۆستانە بڕوانن و هەوڵی خۆپێشخستن و ململانێ نەدەن.  هەروەها مەسڕوڕ بارزانی وێنەیەکی زۆر ناشیرینیشی هەیە لای رۆژنامەنوسانی کوردستان، تەنانەت جیهانیش. ئەو بەناڕاستەوخۆیی لەلایەن میدیاکارانی کوردستان و خێزانی بنەماڵەی رۆژنامەنوسانی تیرۆرکراوەوە، تۆمەتباردەکرێت کەوەی دەستی هەبوە لە کوشتنی ئەو رۆژنامەنوسانە. دەزگاکەشی زۆر فاشیل و شکستخواردو بو لە دۆزینەوەی بکوژانی رۆژنامەنوسان. لە کوشتنی سەردەشت عوسمان رۆژنامەنوسیش، زیاتر ئەو کەیسە روبەڕوی ئەو کرایەوە. هەروەها لە کەیسی کوشتنی وەدات حوسێینیش لە دهۆک. بۆیە، ناکرێت کەسێک سەرۆک وەزیران بێت و لای رۆژنامەنوسانیش بە بکوژی رۆژنامەنوسان تۆمەتباربکرێت. ئەو پەیوەندیی نێوان رۆژنامەنوسان و حکومەت هێندەی تر خراپ دەبێت. مەسڕوڕ بارزانی فاشیل بوە لەوەی لەڕێی دەزگاکەیی و دادگاکانەوە راستیی ئەو روداوانە نیشانبدات، بۆیە زۆر گرنگە لەو روەش وێنەیەکی دیکەی خۆی نیشانبدات کە پێناچێت لەوەدا سەرکەوتو بێت، ئەگەر بشتوانێت پەیوەندیی لەگەڵ رۆژنامەنوسان و میدیا باش بکات، ئەوا کەیسی تیرۆری رۆژنامەنوسان وەک پەڵەیەکی رەش بە نێوچەوانی خۆیی و دەزگاکەیەوە دەمێنێت تا راستیی روداوەکان ئاشکرا دەبێت.

پەیكار عوسمان  حیزب هەموو کات لە شەڕی ڕاگەیاندنا نیە، هەر جارجارێك ئەکەوێتە ئەو دۆخەوە، کە ئەوەش ڕووئەدا، هەر بیست سی کادری ڕاگەیاندن ناچارن ئەو کارە بکەن، هەموو ئەوانەی تر کە تێوەئەگلێن لەڕاستیدا ناچارنین، کیشەی کۆیلایەتیش (ناچاریی)نیە، چونکە کۆیلایەتیی بڕێك ناچاریی لەگەڵ خۆیدا هەر ئەهێنێ، جا خۆ ئەگەر وانەبێت یەعنی شتەکە کۆیلایەتی نیە.. بەڵکو کێشەی کۆیلایەتی ئەو کۆیلانەیە کە (ناچارنین)! ئاخر ئەمانە لێگەڕێن، مەساحەی کۆیلایەتی بچوكئەبێتەوەو ئەچێتەوە حەجمی ئاسایی خۆی، کە هەر بەقەت قەبارەی ناچارەکانە،، بەڵام کاتێ ناناچارەکان تێوەئەگلێن، ئیتر کۆیلایەتی بەقەت نزیکەی هەموو کۆمەڵگای لێدێ و ئەبێ بەو وەحشە زەبەلاحەی کە ئازادی قووتئەدا! یەعنی تۆ کە ڕووبەڕووی کۆیلایەتی ئەبیتەوە، تەنیا ڕووبەڕووی ناچارەکان نابیتەوە، بەڵکو ناناچارەکانیش بۆت دینە مەیدان، ئیتر دەرەقەت نایەیت. تۆ دوای ئەوەی کە خۆتت ئازادکرد، ئیتر بۆیە شەڕی کۆیلایەتی ئەکەیت، بۆئەوەی (ناچارەکان) ئازادکەیت و لە دۆخی ناچاریی دەریانبهێنیت، بەڵام هەمیشە (ناناچارەکان) ئەمە تێکئەدەن و نایەڵن!  لەڕاستیدا بەربەستی گەورەی بەردەم ئازادی، ئاغاو کۆیلە ناچارەکانی چواردەوری نین، بەڵکو کۆیلە ناناچارەکانن، چونکە ئاغاکان لەمسەرەوە ڕێگای کۆیلایەتییان دامەزراندوە، بەڵام ئەوەی کە لەوسەرەوە ڕێگاکەی داخستووە کۆیلەی ناناچارە! ئەگەر ئەوسەری ڕێگاکە کراوەبێ، کۆیلەی ناچار دەرفەت و هیوای ئەوەی هەیە کە لە ساتێكدا خۆی لە دۆخی ناچاریی نەجات بداو بداتە پاڵ ئازادیخوازان! بەڵام کاتێ کۆیلەی ناچار، لەنێوان ئاغاو کۆیلەی ناناچاردا قەتیس ئەبێ، ئیتر هیوایەکی ئازادبوونی نیەو تەنیا ئەتوانێ کەڵبەو نینۆكی ستەمکاربێ و هیچی تر! کێشەی کۆیلەی ناناچار ئەوەیە کە هەمیشە لەوە زیاتر ئەکات کە لێ ی داواکراوە، لەکاتێکا کۆیلەی ناچار هەرئەونە ئەکات کە قەرارە بیکات! ئەو ڕاگەیاندنکارەی کە ناچارە لە تەلەفزیۆنەوە، سێ ڕاپۆرتی توند لەسەر حیزبی بەرامبەر بکات، هەر سیان ئەکات، نایکا بە چوار، بەڵام ناناچارەکە لە فەیسبوکەوە نەزیفی پۆستی بەرئەبێ و پەنجا پۆست ئەکا لەسەر هەمان مەوزوع! ئەو پیاوکوژەی حیزب ئەینێرێ فڵان بکوژێ، هەر ئەو ئەکوژێ، کەسی تر ناکوژێ، بەڵام کابرای ناناچار، زۆر پەمپی بدەی لەسەر شەڕە پەڕۆ، سێ چوارێك کەلەپاچە ئەکاو کەسیش پێ ی نەوتووە وابکە! یەعنی لەڕاستیدا (کۆیلەی ناناچار) زۆر خەتەرترە لە (کۆیلەی ناچار)! ناچارەکە هەر دیلی چەك و پارەو شتانێکی دەرەوەی خۆیەتی، بەڵام ناناچارەکە دیلی ڕق و دەمارگیرییەو شتەکە تا قووڵایی ناوەوەی ڕۆشتووە!! هەڵەی ئێمەش ئەوەبوو، کە دژی کۆیلایەتییەکەی پارتی یەکێتی، هاتین سەنگەری ڕقمان لێگرتن، بە نەتیجەش ئەوانمان بەهیزترکرد، چونکە ڕق کۆڵەکەی کۆیلایەتییە!! لەو ڕقەبەرایەتییەدا، جگە لەوەی ڕقی پارتییەکان و یەکێتییەکانمان ئەستورترکردو ئەوانمان دەمارگیرتر کرد، لەولاوە دەمارگیرو ڕقاویی حیزبیی تریشمان دروستکرد، بەرهەمی ئەم هەموو ڕقەش هەر چووەوە گیرفانی کۆیلایەتی و هەریەکەو بووە کۆیلەی حیزبێك! خۆ ئەو هەموو کۆیلە حیزبییە، هەر بەرهەمی ترس و مەسڵەحەت نین، ئەسڵەن ئەوانە کەمینەکەن، زۆرینەکە مەسەلەی ڕق و دەمارگیرییە! ئەو حەشامەتەی حیزب و ئایدۆلۆژیا بە (ڕق) کۆیکردۆتەوە، زۆر لەوە زیاترە کە بە چەك و پارە کۆیکردۆتەوە! ئەو هەموو ڕقەی شارچێتی و ناوچەگەری و خێڵگەری و قەومچێتی.. سوتفە نین، هەمووی پلانەو حیزب بە بەرنامە ئەیانڕێژێ، بۆ بەردەوامیدان بە پرۆسەی بەرهەمهێنانی کۆیلە! هیچ شتێك وەکو ڕق دیلمان ناکاو هیچ شتێكیش وەکو (ئازادبوون لە ڕق) ئازادی نیە! ئازادیخواز ئەوەنیە کە ڕقەبەرایەتی سیاسی بکات، ئەوەیە کە شەڕ لەگەڵ ڕقی سیاسیدا بکات، بەمەش بەهێزترین کارتی کۆیلایەتی ئەسوتێنێ لەبەرژەوەندی ئازادی! نەیارەکانمان بەوە لاوازنابن کە سەنگەری ڕقیان لێبگرین، بەوە لاوازئەبن کە لوغمی ڕقەکانیان پوچەڵبکەینەوە. کێشەی ڕق، بەهێزیی هێزی کێشکردنەکەیەتی، جا ئەو کاتانەی لە ڕاگەیاندن و توڕی کۆمەڵایەتی، شەپۆلێکی ڕق هەڵئەستێ، ئەوە تێستی ئازادییە بۆ منو تۆ، چونکە ئەوە قولاپی کۆیلەکردنە بۆمان هەڵدراوە! جا هەر جارێك کە ئەم شەپۆلە دێ، مەیەڵە بتباو مەیەڵە قولاپەکە بتگرێ، ئیتر بە مروری زەمەن ئەم جارانە کەڵەکە ئەبن و لەبری ئەوەی بچنە سەر حەجمی کۆیلایەتی و شەڕو دەمارگیری، ئەچنە سەر حەجمی ئازادی و ئاشتی و هۆشیاریی. شتەکە قورسە چونکە تۆ ئێستا ڕاهاتوویت لەسەر ڕقبازیی، بەڵام هەر یەك دوو جاری زەحمەتەو دواتر ڕادێیت لەسەر پێچەوانەکەی! یەعنی سەرەتا بڕێك شەڕ لەگەڵ خۆتدا بکە بۆ تەسلیمنەبوون بە ڕق و شەپۆلەکانی، دواتر لەسەر ئازادی ڕادێیت و کارەکە خۆی ئەڕوا. تۆ لەسەر هەر ڕێگایەکبیت، لەسەر ڕێ ی ڕاستیت پێش ئەوەی بگەیتە دەمارگیریی، کە گەیشتیتە دەمارگیریی، ئیتر هەڵەیت لەسەر هەر ڕێگایەكبیت! چونکە پێش دەمارگیریی، هەرچەنێك ڕاستییەکەی خۆتت پێ ڕاست بێت، هێشتا دەرگا دانەخراوە بۆ بینینی ڕاستی تر، بەڵام دوای دەمارگیری ئیتر تۆ ڕاستی تر نابینیت، خودی ڕاستیش فرەییە، بۆیە تۆ لێرەدا هەڵەیت!! لەو شوێنەشدا کە دەمارگیرئەبێ و بواری فرەیی نامێنێت، ئیتر مەیدان چۆڵ ئەبێت بۆ ڕق، ڕقیش کوشندەیەو پێش ئەوان خۆت ئەکوژێ، چونکە ژیان هەر ڕەنگاوڕەنگی و توانای ئیستیعابکردنی ڕەنگەکانە، کە ئەو توانایەت نەما ئیتر لە ڕووی فیکرییەوە تۆ مردویت، مەرگەسات و مردنە جەستەییەکانی دواتریش بەرهەمی ئەو مردنە مەعنەوییەیە. یەعنی مەسەلەی ڕق، مەسەلەی مردن و ژیانە، بۆیە پێویستە زۆر لەسەری بوەستین.

سەلام عەبدوڵا دوێنێ لە دانیشتنێكی‮ ‬ئاسایی‮ ‬پەرلەماندا فراكسیۆنی‮ ‬پارتی‮ ‬دیموكراتی‮ ‬كوردستان بەربژێری‮ ‬خۆی‮ ‬دەستنیشان كرد كە بەڕێز مەسرور مسعود مستەفا بارزانییە‮.‬ لە دەنگدانێكی‮ ‬ئاشكرادا لە كۆی‮ ‬97‮ ‬پەرلەمانتار كە ئامادەی‮ ‬دانیشتنەكە بوون بەربژێری‮ ‬پارتی‮ ‬87‮ ‬دەنگی‮ ‬هێناو بووە كاندیدی‮ ‬دەستنیشانكراوی‮ ‬خۆی‮ ‬كە بدرێتە سەرۆكی‮ ‬هەرێمی‮ ‬كوردستان كە داوای‮ ‬لێبكات كابینەی‮ ‬نوێی‮ ‬خۆی‮ ‬لە ماوەی‮ ‬یەك مانگدا پێكبهێنێت‮.‬ وا چاوەڕوان دەكرێت كە كاری‮ ‬پێكهێنانی‮ ‬حكوومەت درێژە نەكێشی،‮ ‬چونكە نوێنەرانی‮ ‬پارتی‮ ‬ماوەیەكی‮ ‬دوورودرێژە لە دانوستاندابوون لەگەڵ لایەنەكان،‮ ‬بۆیە هیوا زۆرە كە كابینەی‮ ‬نوێ لە ماوەیەكی‮ ‬كورتدا دەستبەكار بێت‮.‬ بەڕێز مەسرور بارزانی‮ ‬خاوەنی‮ ‬ئەزموونێكی‮ ‬سیاسی‮ ‬دوورودرێژە و ئەندامی‮ ‬مەكتەبی‮ ‬سیاسی‮ ‬پارتی‮ ‬دیموكراتی‮ ‬كوردستانە و لە دەستگایەكی‮ ‬گرنگی‮ ‬هەرێمدا بەرپرسیاری‮ ‬گرتۆتە ئەستۆ كە ئامانجی‮ ‬پاراستنی‮ ‬ئەمن و ئاسایشی‮ ‬هەرێمی‮ ‬كوردستان و دانیشتوانی‮ ‬بووەو بە دانپێدانانی‮ ‬یارو نەیاری‮ ‬بەڕێزیان لە كارەكانیدا سەركەوتوو بووەو چەندین تۆڕی‮ ‬تیرۆریستی‮ ‬و سیخوڕی‮ ‬هەڵوەشاندۆتەوەو هەمیشە چاوێكی‮ ‬بە ئاگاو بە ئەزموون بووە بۆ پاراستنی‮ ‬هەرێمەكەمان، ئەمە جگە لە مێژووی‮ ‬دوورودرێژی‮ ‬خانەوادەكەی‮ ‬كە زیاتر لە سەدەیەكە خەبات دەكەن و قوربانی‮ ‬بۆ گەلەكەمان دەدەن و هەمیشە داكۆكیكارێكی‮ ‬سەرسەختی‮ ‬دوژمنانی‮ ‬كوردستان بووەو گەورە پیاوی‮ ‬مەزنی‮ ‬وەكوو شێخ عەبدولسەلام بارزانی‮ ‬و شێخ ئەحمەد بارزانی‮ ‬و سەرۆكی‮ ‬نەمر مستەفا بارزانی‮ ‬و كاك ئیدریسی‮ ‬شەهیدی‮ ‬هەمیشە زیندوو و سەركردەی‮ ‬هەمیشە پێشمەرگە سەرۆك مسعود بارزانی‮ ‬و دەیان سەركردە و سیاسەتمەدار و خەباتگێڕو پێشمەرگەی‮ ‬قارەمانی‮ ‬تێدا هەڵكەوتووە كە جێی‮ ‬شانازین و بوون بەلایەنێكی‮ ‬گرنگی‮ ‬مێژووی‮ ‬گەلەكەمان‮.‬ لە ئاستی‮ ‬دیبلۆماسیشدا كارامەیی‮ ‬خۆی‮ ‬نواندووە،‮ ‬چونكە هەر شاندێكی‮ ‬باڵای‮ ‬دیبلۆماسی‮ ‬و سەربازی‮ ‬سەردانی‮ ‬هەرێمی‮ ‬كردبێت سەردانی‮ ‬بەڕێز مەسرور بارزانی‮ ‬و دەستگا گرنگەكەی‮ ‬كردووە،‮ ‬ئێمەش لە دڵەوە داوای‮ ‬سەركەوتنی‮ ‬لەم كارە نوێیە بۆ دەكەین كە دڵنیاین بە ئەزموون و شارەزایی‮ ‬و كارامەیی‮ ‬خۆی‮ ‬لەم كارەشیدا سەركەوتوو بێت و لە بواری‮ ‬حوكمڕانیشدا كارامەیی‮ ‬و توانای‮ ‬سیاسی‮ ‬خۆی‮ ‬بخاتە خزمەتی‮ ‬دۆزی‮ ‬رەوای‮ ‬گەلەكەمان بكات‮. ‬ كاری‮ ‬سەرەكیشی‮ ‬دەبێ دابینكردنی‮ ‬ئەمن و ئاسایشی‮ ‬تێكڕایی‮ ‬هەرێم و دانیشتوانی‮ ‬بێت و هەوڵی‮ ‬بێوچان بۆ نەهێشتنی‮ ‬گەندەڵی‮ ‬و شڕەخۆر و دابینكردنی‮ ‬بژێوی‮ ‬خەڵك و بەرزكردنەوەی‮ ‬داهاتی‮ ‬كارمەندانی‮ ‬مووچە نزم و كەمكردنەوەی‮ ‬جیاوازی‮ ‬نێوان مووچە زۆر و نزمەكان كە ئێستا هەستی‮ ‬پێدەكرێ،‮ ‬بێگومان هەموان پشتیوانی‮ ‬و پشتگیری‮ ‬دەبین‮. ‬

هادی حەمەرەشید  ئەو دیوەی کە هەمووان ئەیڵێنەوە، هەموو ڕاستییەکە نیە، ئەوەی کە گوایە یەکێتی ماڵێکی بێ خاوەنە و لەبەرخورد لەگەڵ ئەوانیتردا وەك پارتی هەڕەشە و هاشوهوش ئەکات و تەقە لە بارەگاکانیان ئەکات و ئەسوتێنێت و ئەکوژێت، ئەمە ڕوونە و کۆپی یەکترن، هەردووکیان ڕیسوابن، هەروەك ڕیسوای بەردەم هێزەکانی مەرکەز و وڵاتە هەرێمایەتییەکان بوون، بەڵام ئەمە هەموو چیرۆکەکە نیە! هێزێك کە نزیك بە ساڵێك لەمەوبەر دێتە سەرت، خوێن ئەڕێژێت و بە مەبەست تەقە لە وێنەی سیمبۆل و ڕابەری ڕۆحیت ئەکات، کەچی هەر هەمان شەو لەگەڵیان کۆئەبیتەوە و بێباکانە لەناو کادیرە توتی ئاساکانتدا بڵاوی ئەکەیتەوە کە ((بابەتەکە شەخسییە و کێشەی کەسیی نێوان فڵان و فیسارە و دوور و نزیك کێشەی یەکێتی و گۆڕان نیە)) دوای سێ ڕۆژ لەفشاری دۆستان، جا بە دوودڵییەوە ڕاگەیەنراوێکی شەرمنانەی جڤات بڵاوئەکەیتەوە، بەفیتی ئەم و ئەو قایلیت بە گەڕە لێبوردنێك و بکەرانی تاوانەکە ئەهێننە سەر ئارامگای کاك نەوشیروان و ڕێکخەری گشتیی و خانە لەگەڵیان ئەوەستن، ئەمجارە و دەیان جاریتریش بۆیان قوت ئەچێت و هیچیش لە دۆخەکە ناگۆڕێت! ئەم نووسینە سکرین بکەن(کە دڵنیام نەشڵێم هەر ئەیکەن و بۆ ئەم و ئەوی ئەبەن!) هەڵیگرن بۆ ڕۆژگاری خۆی، هێزێك کە بە مەرکەزیی بڕیاری شکاندنی کارەکتەر و فیگەرە کاریگەرەکانی خۆی دابێت و عەبدولڕەزاق شەریف گوتەنی(سواڵکەر و قەرەجی هاوردەی سلێمانی) بەردابێتە گیانی کەسێتییە سەنگینەکانی خۆیەوە، هەر بەجدیی بافڵ و بنەماڵەی تاڵەبانیی ئیتر چۆن سڵیان لێ ئەکەنەوە و لەمەش بەدتر ناکەن؟! هێزێك بەناو سەرکردە مەیدانییەکانی ئێستای واستە لای ڕێباز حەملان بکەن تا بە نێچیرڤان بڵێت چاوێکی لێیانەوە بێت چونکە دوو ئەندامیتری خانەی ڕاپەڕاندن سیڤییان بۆ جێگری سەرۆکی هەرێم پڕکردووەتەوە و بەزمانی حاڵ ئەڵێن:((اژْكُرْنِی عِندَ رَبِّكَ)) ئەبێت ئەم شەقاوە و شەللاتییانەی ماڵی تاڵەبانی لەچی سڵ بکەن؟! گۆڕانخوازانی قوربانیدەر; پرۆسەکە لەوە قوڵترە کە بە شێر و کۆپی پێست کردنی بەیاننامەیەکی کرچ و کاڵ یان نووسینێکی سۆزگەراییانەی برادەرێك چارەسەر بکرێت، بەڵکو گۆڕان بە مەرکەزیی هەوڵی سەردەست کردنی کۆمەڵێك دەستوپێ سپی و هیچ لەباردا نەبوو ئەدات و خەڵکانی دڵسۆزی ڕیزەکانی خۆی ئەبوغزێنێت و لەڕیزەکانی خۆی دووریان ئەخاتەوە، کۆمەڵێك پۆست پەرست و ماستاوچی ئەهێنێتە پێشەوە، کە بچوکترین قورساییان لەلای ئەو دوو بنەماڵە مافیایە نیە، دەی دڵنیابن دەرئەنجامەکان لە ئێستا باشتر نابێت. #درود_بۆ_گیانی_شەهید_ڕێبەند_و_هەموو_شەهیدانی_دەستی_غەدر_و_خیانەت

كامەران وریا قانع ( ئه‌وه‌ی نه‌وه‌ی یه‌كه‌م به‌ده‌ستی ده‌هێنێت، نه‌وه‌ی سێیه‌م ته‌فرو تونای ده‌كات و له‌ ناوی ده‌بات) په‌ندێكی یابانی.  ئه‌مه‌ چ له‌عه‌نتێكه‌ به‌رۆكی ئه‌م بزووتنه‌وه‌ی گرتوه‌؟ ئه‌وه‌ی هه‌ڵده‌سی و داده‌نیشێ بۆ پاكردنه‌وه‌ی خۆی ره‌جمێكی ئه‌م بزووتنه‌وه‌یه‌ ده‌كات؟ وه‌كو ئه‌وه‌ی هه‌موو سه‌رچاوه‌ی خراپی و گه‌نده‌ڵی ئه‌م هه‌رێمه‌ به‌ په‌نجه‌ره‌كانی گۆڕان تێپه‌ریوه‌. ئه‌م بزووتنه‌وه‌یه‌ تاقه‌ كیانێكی سیاسییه‌ له‌دوای دروست بوونیه‌وه‌، هه‌مووان هێرشیان كرده‌ سه‌ری هه‌ر له‌ ئه‌ندامه‌ درێژكراوه‌كانی په‌كه‌كه‌ له‌ هه‌رێم بۆ نه‌وه‌ی نوێ بۆ ئیسلامیه‌كان ئه‌مه‌ جگه‌ له‌ هێرشی به‌رده‌وامی پارتی و یه‌كیه‌تی. ئه‌م خۆ خاڵیكردنه‌وه‌یه‌ له‌ فەشل و شكستی خۆیان ده‌رده‌كه‌ی به گۆڕان ده‌رێژن. چ كیانێكی سیاسی له‌م ده‌ ساڵه‌ی دوایی جگه‌ له‌ گۆڕان، به‌رده‌وام هێرشی كراوه‌ته‌ سه‌ری،باره‌گاكانی سوتا بێت،لایه‌نگرانی سزای سیاسی درابێت، ده‌نگه‌كانی دزرا بێت، رێگری لێكراوه‌ به‌ شێوه‌یه‌كی ئاسایی سیاسه‌ت بكات. ته‌ماعی دنیا خرابێته‌ پێش ئه‌ندامه‌كانی به‌مه‌به‌ستی كرینه‌وه‌. چیتان ده‌وێت له‌ گۆڕان ؟ تاكو ئۆپۆسزیۆنی سه‌ره‌كی و راسته‌قینه‌ بوو، هه‌مووتان له‌ ناوه‌راستی رێگاكه‌ به‌جێتان هێشت، به‌رده‌وام ئه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌تان به‌ سه‌رچاوه‌ی تێكچووی دۆخه‌كه‌و و دروست كردنی ئاژاوه‌ تۆمه‌تبار ده‌كرد.كاتێك ئه‌ندامه‌كانی به‌ سێ مانگ و چوار مانگ مووچه‌یان نه‌بوو،كاتێك ژووره‌كان پاره‌ی ئاوكڕینشیان نه‌بوو ده‌تانوت سیاسه‌ت به‌ گیرفانی به‌تاڵ ناكرێت. كاتێك ئه‌م حزبه‌ بیرێك له‌ دۆخی خۆی ده‌كاته‌وه‌و ده‌یه‌وێت هه‌ناسه‌یه‌ك به‌خۆیدا بێنێته‌وه‌و  به‌ ئاشكرا رایگه‌یاندوه‌ ده‌چێته‌ حكومه‌ته‌وه‌ ، هه‌موو به‌ پیاوی پارتیتان تۆمه‌تبار كرد .  هێز نه‌ما له‌ گۆره‌پانه‌كه‌ رێكه‌وتنی له‌گه‌ڵ نه‌كات (جگه‌ له‌ پارتی) هه‌موو پشتیان تێكرد. دواجار له‌گه‌ڵ پارتی رێكه‌وتن ده‌كات ئه‌مه‌ش هه‌نگاوێكی زۆر ئاساییه‌ له‌ سیاسه‌ت هه‌موو به‌ سیخوری پارتیتان تاوانبار كرد. گۆران به‌ ئاشكرا باسی كردوه‌ له‌گه‌ڵ پارتی رێكه‌وتوه‌ له‌سه‌ر كۆمه‌ڵه‌ بنه‌مایه‌ك،وه‌ ماوه‌یه‌ك بۆ جێبه‌جێكردنی ئه‌و بنه‌مایانه‌ دیاری كراوه‌،ئه‌گه‌ر پارتی پێوه‌ی پابه‌ند نه‌بوو، ده‌توانێ هه‌لوه‌شاندنه‌وه‌ی رێكه‌وتنه‌كه‌ رابگه‌یه‌نێت، دنیا ئاخریش نابێت. یه‌كیه‌تی نیشتمانیش به‌ شاهیدی گه‌وره‌و بچوك ده‌زانێت ئه‌وه‌ یه‌كیه‌تیه‌ نه‌یوست له‌گه‌ڵ گۆران هێزێكی گه‌وره‌ دروست بكه‌ن بتوانێت به‌رامبه‌ر پارتی بوه‌ستێته‌وه‌. كێشه‌ی یه‌كیه‌تی ئه‌وه‌یه‌ ناتوانێ قه‌ناعه‌ت به‌ خۆی بكات كه‌ خه‌ڵكی سنوری پارێزگای سلێمانی ئه‌ویان به‌جێهیشتوه‌، ئه‌گه‌ر گۆرانیش نه‌بێت زه‌حمه‌ته‌ ئه‌و حزبه‌ جارێكی تر رۆژانی زێرینی له‌م ناوچه‌یه‌ دووباره‌ بكاته‌وه‌، یه‌كیه‌تی با مێژووی پارتی و شوعیه‌كانی ئه‌م شاره‌ بخوێنێته‌وه‌ ( بێگومان ئه‌مه‌ بۆ گۆرانیش راسته‌، پێویسته‌ به‌ وردی كار له‌سه‌ری بكات) سه‌رده‌مانێك له‌م شاره‌ پارتی یاخود شوعی نه‌بویتایه‌ عه‌یبێكی گه‌وره‌ بوو، به‌ڵام دواجار ئه‌م شاره‌ بۆ یه‌كجاری ئه‌وانی به‌جێهێشت. واز له‌ گۆڕان بێنن ، ئه‌و رێگایه‌كی هه‌ڵبژاردوه‌و ته‌حمولی هه‌موو ئه‌نجامه‌كانی ده‌كات، جارێك زووه‌ ببیته‌ فالچی و جادوگه‌ر چوار ساڵی داهاتوی دیاری بكه‌یت،ئه‌وه‌ی ده‌ڵێت گۆڕان فریادره‌سی پارتی بوو له‌م ماوه‌یه‌، بیر بچوكه‌، ئاخر پارتی له‌ 1946 ته‌نها یه‌ك بنه‌ماڵه‌ حكومی ده‌كات،به‌رده‌وام ژماره‌ یه‌كی گۆرپانه‌كه‌ بوه‌ واتا 63 ساڵ ( تا هه‌ڵبژاردنی 2009 كه‌ گۆران به‌شداری كرد) بێ بوونی گۆڕان له‌ گۆره‌پانه‌كه‌ ،ئه‌رێ به‌راست پارتی پێویستی به‌ گۆڕان بوو،بۆ ئه‌وه‌ی به‌ ژماره‌ یه‌ك بمێنێـته‌وه‌؟ ئایا پارتی حزبێكه‌ پێویستی به‌ میكاج كردنی دۆخی كوردستان هه‌یه‌ بۆ پیشاندانی فره‌ حزبی و فره‌ ره‌نگی؟ئایا پێش گۆڕان كێ به‌ ده‌په‌نجه‌ هه‌موو شتێكی بۆ مۆر كرد؟ هه‌م پارتی و هه‌م یه‌كیه‌تی بۆ یه‌كجار له‌ مێژووی خۆیان جورئه‌ت بده‌نه‌ خۆیان و بێ ته‌زویر له‌گه‌ڵ گۆڕان بكه‌ونه‌ كێبركێ له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان، ئه‌وكات كورد وته‌نی (... ره‌ش و سپی ده‌ردەكه‌وێت) واز له‌ گۆڕان بێنن ئه‌گه‌ر وه‌كو ئێوه‌ سیاسه‌ت بكات ، دڵنیابن ئه‌م شاره‌ ئه‌ویش جێده‌هێلێت، پێویست ناكات هه‌رچی ده‌مامك ره‌ش و میكزەمینییەوە بێژماره‌كان هه‌یه‌ ڕه‌وانه‌ی گرده‌كه‌ی بكه‌ن . له‌ كۆتایدا شه‌هید كردنی كاكه‌ (رێبه‌ند فه‌رهاد) زیاتر گۆرانخوازن له‌ ده‌وری یه‌ك كۆده‌كاته‌وه‌ له‌سه‌ر كاركردنی پێكه‌وه‌یی،هه‌زاران درود بۆ گیانی پاكی .

جەمال حەمەرەشید هۆکار چیە حیزبی کوردی لە دواجاردا هەمویان لەیەک دەچن و شتێکی نوێ یان پێ نیە بۆ کۆمەڵگەی کوردی؟ یان بۆچی ئەو حیزبانەی جاران بە ئۆپۆزسیۆن ناسرا بون، شکستیان هێنا لە بەردەوامی دان بەو رَێگەیەو ئێستا جیاوازیەکی ئەوتۆیان نیە لەگەڵ حیزبەکانی دەسەڵاتدا؟ یان ئایا بۆچی حیزبی کوردی بە کۆن و نوێ وە لەلایەن دەسەڵاتەوە قوت دەدرێت و ڕۆحی بەرگری کردن تا ماوەیەکی زۆر بڕ ناکات؟ تا واقعی سیاسی ئەم هەرێمە گەیشتە ئەوپەڕی نا ئومێدی لە ئێستادا ؟ پێم وایە بۆ وەڵامی ئەم پرسیارە چەندین هۆکار هەیە، بەڵام بە ڕای من سەرەکی ترین هۆکار و گرنگترینیان مردویی ژیانی سیاسی ناو خودی حیزبی کوردیە.  بەو پێیەی حیزبەکان خولقێنەر و پێکهێنەری سەرەکی ژیانی سیاسی هەر وڵاتێکن، ڕادەی زیندوێتی ژیانی سیاسی هەر وڵاتێکیش پەیوەندی ڕاستەخۆی هەیە بە چەندێتی زیندویی مومارەسەی سیاسی لە ناو خودی حیزبەکانی هەر وڵاتێک. با بزانین بۆچی مومارەسەو ژیانی سیاسی نێو خودی حیزبی کوردی مردوە؟ ئەوەی دەیبینین لە حیزبی کوردی، هەمویان، بە ئیسلامی و عەلمانیەوە، زۆر بە ئاستەم سەرکردایەتیان نوێ دەبێتەوە، گۆڕانکاری لە سەرکردەو بڕیار بەدەستی حیزب ڕوو نادات مەگەر بە مردن، کە جاری وا هەیە لە دوای مردنی کەسی یەکەمی حیزب پرۆسەی گواستنەوەی دەسەڵاتی بڕیار بە میکانیزمی سروشتی خۆیدا ناڕوات.  ئەم حاڵەی حیزبی کوردی کە تەمەنی سەرکردایەتی و بڕیار بەدەستی ئەم حیزبانە بۆ زیاتر لە بیست ساڵ و بگرە زیاتریش درێژ دەبێتەوە و  پێگەو پۆستەکانیان بۆ کادری گەنج و توانای نوێ چوڵ ناکەن. ئەمەش وا دەکات لەگەڵ پیر بون و لاوازی توانای سەرکردەکان، حیزبیش پیر و لاواز بێت و نەتوانێت وەک پێویست وەڵامدەرەوەی پێویستی و داخوازیەکانی ئەو سەردەمەی کۆمەڵگە بێت. بە سروشتی حاڵ کاتێک مرۆڤ پیر دەبێت و تەمەنی هەڵدەکشێت بەرەو ژوور، ڕۆحی بەرگری واقعی باوی تێدا کەم دەبێتەوەو ناتوانێت وەک سەردەمی گەنجی تەحەددای واقع و خراپیەکانی واقعی کۆمەڵگە بکات و زیاتر هەوڵ دەدات موسایەرەی واقعی باو بکات و دەسەڵات لە خۆی ڕازی بکات و بە بانگەشەو بیانوی جۆرا و جۆر سازش لە سەر مافەکانی خەڵک دەکات بۆ دەسەڵات. ئیتر ووردە ووردە ئەم حیزبانە میسداقیەتیان لای جەماوەر دەکەوێتە ژێر پرسیارەوە و متمانە لە دەست دەدەن. لە کاتێکدا کە سروشتی گەنج پێچەوانەیەو زیاتر ڕۆحی بەرگری و هەوڵی گۆڕینی واقعی باوی تێیدا بەهێزە. حیزبیش کاتێک لە کاتی سروشتی و پێویستی خۆیدا سەرکردایەتیەکەی نوێ نەکاتەوە و سەرکردە پیر و بێ تواناکانی نەگۆڕێت بە کادرە گەنج و بە تواناکانی، ئەو کاتە ژیانی سیاسی لە ناو خودی ئەو حیزبەدا دەمرێت و ئەم مردنەش کاریگەری ڕاستەوخۆی هەیە لەسەر مراندن و نوێ نەبونەوەی کۆی ژیانی سیاسی لە وڵاتدا. بۆ نموونە دەبینین لە باشوری کوردستان ئەو حیزبانەی کە جاران ئۆپۆزسیۆن بوون و جێگەی ئومێدی خەڵک بوون و دواتر رۆژ لە دوای ڕۆژ متمانەی جەماوەریان لە دەستداو ژیانی سیاسی ئەم هەرێمەیان دوچاری چەقبەستویی و نا ئومێدی سیاسی کرد، دەبینین زۆربەی سەرکردایەتیەکانیان ئەوانەن کە زیاتر لە بیست ساڵە لەو پێگەو پۆستانەدان یان ئەو دەموچاوانەن کە لە حیزبە کۆنەکانیشیاندا هەر خاوەن بڕیاڕ بوون.  ئەمە جگە لەو ڕاستیە کە لە زانستی کارگێڕیدا دەڵێت مانەوەی هەر کەسێک لە پێگەو پلەو پۆستێکدا بۆ ماوەی زیاتر لە دە ساڵ هۆکارە بۆ گەندەڵ بونی ئەو کەسە و جگە لە لاواز بونی توانای بەرەو پێش بردنی کارو داهێنان لە کارەکەیدا. لە لایەکی ترەوە مانەوەی زۆری کەسەکان لە پێگەو پلەو پۆستەکانیاندا ئەو هەلەیان بۆ دەرەخسێنێت کە کە بە چەندین هێڵی بەرژەوەندی جیاوازەوە بە دەسەڵاتەوە ببەسترێنەوە، ئیتر بەرژەوەندی حیزبیش ببێتە ڕەنگدانەوەی بەرژەوەندی تایبەتی کەمینەیەکی خاوەن بڕیاری حیزب و حیزب لە جیاتی ئەوەی هۆکاری بەرەوپێش بردن و خزمەتی گشتی بێت، دەبێتە هۆکاری خزمەتی بەرژەوەندی تایبەتی سەرکردەکانی. بەم شێوەیە حیزب بەرەو سازش و تەسلیم بونی تەواو بە دەسەڵات دەڕوات. لێرەوە ئەگەر دەمانەوێت واقعی چەق بەستوی ژیانی سیاسی وڵات ڕزگاری بێت دەبێت سەرەتا خودی ژیانی سیاسی ناو حیزبی کوردی لە مردن ڕزگار بکرێت.

سەركۆ یونس كەرتی گەشتوگوزار یەكێكە لەكەرتە گرنگ و ستراتیژییەكانی زۆربەی ئابوری وڵاتان و لە ئێستادا شان بەشانی كەرتی پیشەسازی و كشتوكاڵ و بازرگانی لەكێبڕكێ‌ دایە و لەهەندێ‌ وڵات ڕادەی پشت بەستنی بودجەی گشتی لەڕیزبەندی یەكەم و دووەمدایە.بەهۆی گرنگی ئەم كەرتە نیشتیمانیەوە زۆربەی وڵاتان هەوڵی تەواو دەدەن ئەم كەرتە بە پیشەسازی بكەن ،داهاتی بەدەستهاتوو لەگەشتوگوزار بەشێكە لە پێكهێنەرەكانی بودجەی گشتی وڵاتان ، هەرچەندە ئەو كەڵك و سودانەی لەم بوارەدا دەست دەكەوێ‌ زیاتر بۆ كەرتی تایبەت و كۆمپانیاكان و خاوەن ئوتێل و مۆتێل و چێشتخانەكان دەبێت و لەم ناوەندەیشدا تاكەكان بەهۆی كاركردنیانەوە لەو شوێنانە داهاتیان دەست دەكەوێت بەگشتی و چینی گەنجان بەتایبەتی . رٍێكخراوی گەشتوگوزاری جیهانی پێشبینی دەكات لەساڵی (2030)  ساڵانە نزیكەی (1.8) ملیار گەشتیار گەشتەكانیان ئەنجام بدەن و لە ئێستادا فەرەنسا پلەی یەكەمی هەیە لە ڕیزبەندی جیهانیدا بۆ سەردانی كردنی گەشتیاران تەنها لە ساڵی (2017) ژمارەی گەشتیارانی جیهانی كەڕوویان لە شارەكانی فەرەنسا كردوە نزیكەی (86.9) ملیۆن گەشتیار بووە هەر بۆیە گەشتوگوزار بەیەكێك لە سەرچاوەكانی پاڵپشت بۆ ئابوری فەرەنسا دادەنرێت و نزیكەی ( 7.9%) بەرهەمی ناوخۆیی فەرەنسا لەكەرتی گەشتوگوزارەوە سەرچاوە دەگرێت .شایانی باسە بەپێ‌ ی ڕاپۆرتەكان هەریەكە لە ئیسپانیا و ئەمەریكا چین و ئیتالیا و مەكسیك و بەریتانیاو توركیاو ئەڵمانیا و تایلەند لەڕیزبەندی یەكەمەكانی وڵاتان دادەنرێن لەڕووی ژمارەی گەشتیاریەوە . * گەشتوگوزار لە هەرێم. خۆشبەختانە هەرێمی كوردستان خاوەنی سەرجەم جۆرەكانی گەشتوگوزارە و كەرتی گەشتوگوزاری بەسەرجەم جۆرەكانیەوە لەبرەودایە و جێگای ئومێدە ئەم كەرتە لە ئایندەیەكی نزیكدا ببێتە هۆكاری بوژانەوەی ئابوری هەرێم ودارایی هەرێم لە تاكجەمسەری و تەنها یەك سەرچاوەی داهات دەرباز بكات.لەهەرێمی كوردستاندا سەرجەم جۆرەكانی گەشتوگوزار بوونی هەیە بەڵام ئەو گەشتوگوزارەی ئێستا هەیە بریتیی یە لە گەشتوگوزاری هاوینە و پشوەكانی هاوین و جەژنی ڕەمەزانی پیرۆزە. * ئامارەكان مژدە بەخشن.  ساڵانە هەرێمی كوردستان ژمارەی پێوانەیی تۆمار دەكات لە ڕاكێشانی گەشتیارانی ناوخۆیی هەرێم و عێراق و دەرەكی، ئەوەتا بەپێ‌ ی ئامارێك لەسێ‌ مانگی یەكەمی (2019) نزیكەی (900) هەزار گەشتیار هاتوونەتە هەرێمەوە  و ئامارەكە ئاماژە بەوە دەكات لەساڵی (2018) نزیكەی (3 ملیۆن و 57 هەزار) گەشتیار هاتونەتە پارێزگاكانی هەرێمەوە  كەزۆربەیان گەشتیاری ناوەڕاست و باشوری عێراق بوون و پێشبینی دەكرێت بۆ بۆنە و یاددەكان لە ساڵی (2019) دا ژمارەی گەشتیاران بۆ هەرێم بگاتە نزیكەی (3 ملیۆن و 500 هەزار كەس ) چونكە لە ئێستادا هەرێم بەتایبەتی و عێراق بەگشتی بەبارودۆخێكی تاڕادەیەك جێگیر لەڕووی ئاسایش و سیاسیەوە بەخۆیەوە دەبینێت و  بەرەو پێشچوونی ئابوری لەهەرێم پبَدانی مووچە بەبێ‌ پاشەكەوت بەخۆوە بینیوە .خۆشبەختانە لەپشووی جەژنی ڕەمەزاندا نزیكەی (250) هەزار گەشتیار هاتونەتە پارێزگاكانی هەرێم و سەردانی شوێن و جێگە گەشتیاری و هاوینەهەوارەكانیان كردوە و بەشێكی زۆریان زیاتر لە شەوێك ماوونەتەوە كە ئەمەش بۆ خۆی گرنگی تایبەتی خۆی هەیە و مانای خەرجكردنی بڕێكی زیاتری پارەیە لەلایەن گەشتیارانەوە لەبەرئەوە داتاكان موژدە بەخشن لەم بارودۆخەدا ژمارەی گەشتیاران ڕوو لە زیاد بون بووە .  * ئاستەنگەكانی گەشتوگوزار بەداخەوە كەرتی گەشتوگوزاری هەرێم چەندین ئاستەنگ و بەربەرستی ئابوری و كۆمەڵایەتی هەیە هەرچەندە لایەنە پەیوەندیدارەكان هەوڵی تەواویان داوە بۆ چارەسەركردن و كەمكردنەوەی كێشەو گرفتەكان،لەگرنگترین ئەو گرفتانە نەبونی بودجەیەكی تایبەتە بۆ بوژانەوە و گەشەپێدانی ئەم كەرتە گرنگ و ستراتیژە و بێ‌ بایەخ سەیركردنی لەلایەن زۆربەی هاونیشتیمانیانەوە و بەچاوێكی دوژمنكارانە لە گەشتیاری بیانی و عەرەب دەڕوانن و وا هەست ئەكەن داگیركەرن بەڵكو پێویستە خەڵكی هەرێم بەڕێزەوە لە گەشتیار بڕوانن چونكە هاتنی گەشتیار ڕاستەوخۆ كاریگەری لەسەر داهات و بودجەی تاك و خێزانەكان دەبێت تێبینی دەكەین پارەو خەرجی گەشتیار دەچێتە گیرفانی هاوڵاتیانەوە هەر بۆیە پێویستە واز لەو كلتورە بهێنین و ڕێزی تایبەت دابنرێت بۆ گەشتیاران بە جیاوازی ئایین و فەرهەنگ و كلتور و زمان و نەتەوەكانەوە. بەداخەوە هۆشیاری گەشتیاری نەبووەتە كلتور و هێشتا ڕەنگی نەداوەتەوە لە ژیانی ڕۆژانەماندا لەلایەك خودی گەشتیاران بەپێ‌ ی پێویست و ڕێنماییەكانی دەستەی گەشتوگوزار پەیڕەو ناكەن و تەنها ئامانجیان بەسەربردنی كاتێكی خۆشە بۆ خودی كەسەكە خۆی پێویستە وا لە گەشتیار تێ‌ بگەیەنین كە شوێنە گەشتیارییەكانی هەرێم سەروەتی نیشتیمانی گەلن و پەیوەست نی یە بە كەس و لایەن و تەنانەت حكومەتیشەوە . لاوازی كەرتی تایبەت لەم بوارەدا بەداخەوە كۆمپانیا گەشتیارییەكان لە هەرێمدا زیاتر هەوڵەكانیان بۆ بردنە دەرەوەی هاونیشتیمانیانە بۆ دەرەوە و بەدەگمەن دەبینین كۆمپانیایەك هەستێت بە هێنانی گەشتیارانی بیانی بۆ كوردستان و تێبینی دەكەین كۆمپانیاكان و كەرتی تایبەت لەهەرێمدا خۆیان بەدوور دەگرن لەوە وەبەرهێنان لەم كەرتە گرنگەدا و زیاتر كاروچالاكیەكانیان بۆ ئەو بوارانەیە كە داهاتی خێراو مسۆگەری تێدا بەدەست دەهێنرێت وەك بازرگانی  بەهەموو جۆرەكانیەوە. لەپێناو ڕاكێشانی گەشتیارانی بیانی بە تایبەت گەشتیارانی ئێرانی و توركی و وڵاتانی عەرەبی پێویستە حكومەتی هەرێم ئاسانكاری زیاتر بكات بۆ گەشتیاران و ئەو ڕسوماتەی هەیە كەمی بكاتەوە یا هەر نەیهێلێت و بۆ ئەوەی هانی گەشتیارانی بیانی بدرێت ڕوو بكەنە هەرێم و پارەكانیان لە كوردستان خەرج بكەن. هیوادارین لەساڵانی ئایندەدا كەرتی گەشتوگوزار ببێتە سەرچاوەی گرنگی داهات بۆ تاكەكان وخێزان و لەلایەكی تریشەوە ببێتە یارمەتیدەر بۆ بودجەی گشتی هەرێم و چیتر ئابوری هەرێم تەنها پشت بە داهاتی فرۆشی نەوت و بەشە بودجەی هەرێم لە بەغداوە نەبەستێت كە هەمیشە لە مەترسیدایە و لەهەر بارودۆخێكی نەخوازراوی سیاسی و ئابوری هەرێم توشی قەیران دەبێت بەو پێ یەی كە لە ساڵانی ڕابردودا هەرێم بە دەست قەیرانی دارایی و ئابورییەوە ناڵاندویەتی و ئومێدەوارن  ئەو بارودۆخە دوبارە نەبێتەوە . *ئابوریناس

بەیار عومەر عەبدوڵا نیه‌ت و پلانه‌كانی پارتی ڕونه‌ كه‌ ده‌یه‌وێت هه‌مو حیزبه‌ كوردیه‌كان بكات به حیزبی‌ كارتۆنی و پاشكۆی خۆی و دواجار حوكمی بنه‌ماڵه‌ی بارزانی بۆ هه‌میشه‌‌ بسه‌پێنێت به‌سه‌ر كۆی هه‌رێمی كوردستاندا. ده‌شیه‌وێت‌ ئه‌م حیزبانه‌ بهێڵێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی مكیاجی حكومه‌ته‌كه‌ی پێبكات و له‌ ڕواڵه‌تدا سیمایه‌كی دیموكراسیانه‌ی پێببه‌خشێت، و به‌ ڕوكه‌شانه‌ نه‌هێڵێت سیسته‌می سیاسی هه‌رێمی كوردستان وه‌ك تاك حیزبی ده‌ربكه‌وێت، بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌مریكا و ڕۆژئاوا لێی نیگه‌ران نه‌بن.  پارتی هه‌تا پێیكراوه‌ كاری له‌سه‌ر ئه‌وه‌ كردوه‌ كه‌ دوبه‌ره‌كی له‌ نێوان حیزبه‌كاندا دروستبكات. له‌ ناو هه‌ر حیزبێكیشدا هه‌وڵیداوه‌ كه‌ دوبه‌ره‌كی له‌ نێوان كاراكته‌ره‌ سیاسیه‌كان و كوتله‌ و جه‌مسه‌ره‌ جیاوازه‌كانیدا دروستبكات (فره‌جه‌مسه‌ری و كوتله‌كاری دیارده‌یه‌كی نادروستی ناو زۆربه‌ی حیزبه‌ كوردیه‌كانه‌، به‌تایبه‌تی یه‌كێتی نیشتیمانی، وا خه‌ریكه‌ بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانیش ده‌گرێته‌وه‌). پارتیش ئه‌مه‌ی قۆستۆته‌وه‌ و هه‌تا پێیكراوه‌ هه‌وڵیداوه‌ ئه‌و دوبه‌ره‌كیانه‌ زیاتر بكات و دواتر له‌ قازانجی خۆی به‌كاریبهێنێت.  ئه‌وه‌ی كه‌ به‌ عه‌ره‌بی پێیده‌وترێت (فرق تسد)، واته‌ په‌رتكه‌ و زاڵبه‌،‌ شێوازی سیاسه‌تی به‌ریتانیه‌كان بوه‌ له‌گه‌ڵ تیره‌ و هۆز و میری ناوچه‌ جیاجیاكانی هیندستاندا؛ به‌ریتانیه‌كان‌ هه‌وڵیانداوه‌ به‌رده‌وام ئه‌م هۆز و تیره‌ و میرانه‌ بكه‌ن به‌ گژیه‌كدا و تۆوی دوژمنایه‌تیان له‌ نێواندا بچێنن و سه‌ره‌نجام ئینگلیزه‌كان به‌ ژماره‌یه‌كی كه‌مه‌وه‌ بتوانن بۆ چه‌ندین ساڵ وڵاتێكی گه‌وره‌ی وه‌ك هیندستان داگیربكه‌ن. دواجار مه‌هاتما غاندی، سه‌ركرده‌ی هیندی ده‌ستیدایه‌‌ خه‌بات بۆ به‌ده‌ستهێنانی سه‌ربه‌خۆیی،‌ وتی (ئه‌وه‌ به‌هێزی ئینگلیزه‌كان نیه‌ كه‌ توانیویانه‌ داگیرمان بكه‌ن، به‌ڵكو ئه‌وه‌ په‌رته‌وازه‌یی و لاوازی خۆمانه)‌.‌ یه‌كه‌م كاریشی یه‌كخستنه‌وه‌ی هیندیه‌كان بو له‌ ده‌وری دۆزێكی ڕه‌وا، كه‌ ئه‌ویش ڕزگاری هیندستان بو، دواجاریش توانی ئینگلیزه‌كان ده‌ربكات و هیندستان ڕزگاربكات. به‌ هه‌مان شێوه‌ ئه‌وه‌ به‌ هێزی پارتی نیه‌، به‌ڵكو ئه‌وه‌ په‌رته‌وازه‌یی لایه‌نه‌كانی تره‌ كه‌ پارتی به‌هێز كردوه‌ و كردویه‌تی به‌ حوكمڕان و هه‌مو جو‌مگه‌كانی داگیركردوه‌. وه‌ك چۆن ئینگلیزه‌كان وه‌ك داگیركه‌رێك مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ هیندستاندا ده‌كرد، پارتیش وه‌ك داگیركه‌رێك مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ سه‌رجه‌م حیزبه‌ كوردیه‌كاندا ده‌كات كه‌ ئاماده‌ نین ته‌سلیمی ئیراده‌ی ببن، به‌تایبه‌تی له‌ سنوری سه‌وز و نیلیدا (پارێزگاكانی سلێمانی و كه‌ركوك و هه‌ڵه‌بجه‌ و ئیداره‌كانی گه‌رمیان و ڕاپه‌ڕین). پارتی به‌رده‌وام له‌ هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه‌ كه‌ حیزبه‌ كوردیه‌كانی ئه‌م سنوره‌ بكات به‌ گژ یه‌كدا، جارێك یه‌كێتی به‌گژ گۆڕاندا و جارێك گۆڕان به‌ گژ یه‌كێتیدا و هه‌ر جاره‌ی له‌سه‌ر حسابی یه‌كێكیان پۆست به‌وی تریان ده‌دات بۆ ئه‌وه‌ی تۆوی دوبه‌ره‌كی و ڕق له‌ نێوانیاندا بچێنێت و نه‌هێڵێت لێكنزیكببنه‌وه‌. له‌ ناو هه‌ردو حیزبه‌كه‌شدا له‌ ئاستی سه‌ركردایه‌تیدا خه‌لكی چاندوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی له‌ كاتی نزیكبونه‌وه‌ و ڕێكه‌وتنی گۆڕان و یه‌كێتیدا هه‌وڵه‌ نه‌رێنیه‌كانیان بخه‌نه‌گه‌ڕ و نه‌هێڵن هیچ ڕێكه‌وتنێك له‌ نێوان ئه‌م دو حیزبه‌دا سه‌ربگرێت. حه‌زی بێشوماری به‌شێك له‌ سه‌ركردایه‌تی ئه‌م دو حیزبه‌ بۆ پاره‌ و پۆست وایكردوه‌ كه‌ پارتی به‌ ئاسانی پلانه‌كانی سه‌ربگرێت. هه‌روه‌ها  پارتی كار بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌م سنوره‌ چه‌ندین حیزبۆچكه‌ و دوكانی سیاسی تری تیادروستبێت، بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م زۆنه‌‌ هه‌ر به‌ په‌رشوبڵاوی بمێنێته‌وه‌ و هێزێكی سیاسی خاوه‌ن ئیراده‌ و توانا دروستنه‌بێت كه‌ بتوانێت به‌ره‌نگاری پارتی ببێته‌وه و جارێكی تر هاوسه‌نگی سیاسی له‌ هه‌رێمی كوردستاندا دروستنه‌بێته‌وه‌، و ته‌رازوی سیاسه‌ت و ئابوری هه‌ر به‌ لاسه‌نگی بمێنێته‌وه‌ له‌ به‌رژه‌وه‌ندی پارتیدا‌. كه‌واته‌‌ ئه‌وه‌ به‌هێزی پارتی نیه‌ كه‌ به‌و ڕاده‌یه‌ زاڵ بوه‌ به‌سه‌ر حكومه‌ت و په‌رله‌مان و زۆربه‌ی فه‌رمانگه‌ و داموده‌زگاكانی هه‌رێمدا، به‌ڵكو ئه‌وه‌ لاوازی و په‌رته‌وازه‌یی و دوبه‌ره‌كی حیزبه‌كانی تره‌. هه‌روه‌ها پارتی به‌درێژایی ئه‌م چه‌ند ساڵه‌ی دوایی هاوكاری مادی و مه‌عنه‌وی چه‌ندین بنه‌ماڵه‌ و خێڵ و عه‌شایه‌ر و حیزبۆچكه‌ و دوكانی سیاسی كردوه‌ و پاره‌ و چه‌كی داونه‌تێ و هێزی چه‌كداری بۆ دروستكردون له‌ سنوری سه‌وز و نیلیدا بۆ ئه‌وه‌ی كێشه‌ی ئه‌منی دروستبكه‌ن و دوبه‌ره‌كیه‌كان قوڵتربكه‌نه‌وه‌ و ورده‌ ورده‌ به‌ خه‌لكی ئه‌م سنوره‌ بڵێن‌ ئه‌وه‌تا ئه‌م حیزبانه‌ (به‌تایبه‌تی یه‌كێتی و گۆڕان) ئه‌م سنوره‌یان پێنابرێت به‌ڕێوه‌، كه‌واته‌ ته‌نها چاره‌سه‌ر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پارتی بێت حوكمی ئه‌م سنوره‌ش بكات و سه‌ره‌نجام دیكتاتۆریه‌تی بارزانی له‌ هه‌رێمی كوردستاندا بچه‌سپێنن.  به‌شێك له‌ سه‌ركردایه‌تی و په‌رله‌مانتاره‌كانی یه‌كێتی و گۆڕانیش كه‌ ده‌یانه‌وێت بیانو بهێننه‌وه‌ بۆ به‌شداری له‌ حكومه‌تدا ده‌ڵێن ڕێككه‌وتوین كه‌ هێزی پێشمه‌رگه‌ یه‌كبخرێته‌وه‌. به‌ڵام پرساره‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ حزبێك ئاماده‌ بێت پشێوی بخاته‌ سنورێكه‌وه‌ و پاره‌ و چه‌كی قورس دابه‌ش بكات به‌سه‌ر حیزبۆچكه‌ و هه‌ندێك هۆز و تیره‌ و عه‌شایه‌ردا و نانكۆكی بخاته‌ ناو حیزبه‌ سه‌ره‌كیه‌كانی تریشه‌وه‌، چۆن ئاماده‌ ئه‌بێت هێزی چه‌كدار یه‌كبخاته‌وه‌. كه‌واته‌ قسه‌كردن له‌سه‌ر یه‌كخستنه‌وه‌ی هێزی پێشمه‌رگه‌ و چاكسازی ئیداری و ئابوری له‌ سایه‌ی حوكمڕانی پارتیدا ئه‌چێته‌ قاڵبی ئه‌وه‌ی كاك نه‌وشیروان ناوی نابو فریودان و گه‌وجاندنی هاوڵاتیان. یه‌كێك له‌ ته‌كنیكه‌كانی پارتی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌ ناو زۆربه‌ی حیزبه‌كاندا له‌ ئاستی سه‌ركردایه‌تی و مه‌كته‌بی سیاسی و ئاستی باڵاتردا،  پۆستی گه‌وره‌ و پاره‌ی زۆریان داوه‌‌ به‌ به‌رپرسه‌ باڵاكان و نه‌وه‌كانیان. سه‌ره‌نجام‌ له‌ سه‌ركردایه‌تی زۆربه‌ی حیزبه‌كاندا، خه‌لك هه‌یه كه‌ به‌ ئاشكرا كار بۆ ئه‌جێندای پارتی ئه‌كات و له‌و پێناوه‌شدا له‌ كادره‌كانی پارتی دڵسۆزتر و جدیتره‌.  له‌ هه‌موی سه‌یرتر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ وه‌ختێك پۆستێك به‌ر حیزبێكی تر ده‌كه‌وێت، ئه‌بێت ئه‌و حیزبه‌ چه‌ند كاندیدێك پێشكه‌شی پارتی بكات و دواجار پارتی یه‌كێك له‌ كاندیده‌كان هه‌ڵبژێرێت، له‌ كاتێكدا شتی وا له‌ مێژووی هیچ وڵاتێكدا ڕوینه‌داوه‌ كه‌ پۆستێك به‌ر حیزبێك بكه‌وێت به‌ڵام  حیزبێكی تر كاندیده‌كه‌ هه‌ڵبژێرێت. ئه‌مه‌ ده‌ستێوه‌ردانێكی ئاشكرای پارتیه‌ له‌ پرسه‌ ناوخۆییه‌كانی حیزبه‌كانی تردا. به‌ڵام سه‌یر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ حیزبه‌كانی تر ئه‌مه‌یان قبوڵه‌ و ئه‌مه‌ش به‌ ئاسانی بۆ پارتی چۆته‌ سه‌ر.  پارتی به‌ مه‌به‌ست ئه‌م ده‌ستێوه‌ردانه‌ ئه‌كات بۆ ئه‌وه‌ی سابیقه‌ و پێشینه‌یه‌ك دروستبكات كه‌ تیایدا كادری زۆربه‌ی حیزبه‌كان ببن به‌ پارتی یان به‌ دڵی پارتی بجوڵێنه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی كه‌ له‌ ئاینده‌دا ویستیان خۆیان بۆ پۆستێكی حكومی بپاڵێون كه‌ به‌ر حیزبه‌كه‌یان ئه‌كه‌وێت، پارتی قبوڵیانكات و ڤیتۆیان له‌سه‌ر دانه‌نێت. بێگومان ئه‌وانه‌شی هه‌وڵئه‌ده‌ن كه‌ پارتی له‌ خۆیان ڕازیبكه‌ن، خه‌لكه‌ مه‌بده‌ئیه‌كه‌ نین، به‌ڵكو ئه‌وانه‌ن‌ كه‌ به‌رژوه‌ندی حیزبه‌كه‌یان و سنوره‌كه‌یان و هاوڵاتیانیان به‌لاوه‌ گرنگ نیه‌ و ته‌نها بیر له‌ به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان ده‌كه‌نه‌وه‌ و هه‌وڵ بۆ ئه‌وه‌ ئه‌ده‌ن‌‌ كه‌ پۆستێكی گه‌وره‌ به‌ده‌ستبهێنن و له‌و ڕێیه‌شه‌وه‌ پاره‌ و سامانی زیاتر پێكه‌وه‌بنێن. بۆیه‌ سه‌یر نیه‌ كاتێك كه‌ حیزبه‌كان چه‌ند كاندیدێك پێشكه‌شی پارتی ئه‌كه‌ن، پارتی لاوازترینیان هه‌ڵده‌بژێرێت، كه‌ ته‌سلیم بوه‌ یان ئاماده‌یی ته‌سلیمبونی تیایه‌. مه‌گه‌ر حزبێك زۆر پێداگیری بكات له‌سه‌ر كاندیدێكی باشی خۆی و له‌و پێناوه‌شدا ئاماده‌یی قوربانیدانی تێدابێت به‌رامبه‌ر زوڵم و تۆڵه‌كردنه‌وه‌كانی پارتی. ئه‌مه‌ش به‌ ده‌گمه‌ن ڕوده‌دات. ئه‌وه‌ی ماوه‌ته‌وه‌ بۆ چه‌ند ساڵی ئاینده‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ژن و پیاوه‌ ئازا و خاوه‌ن ویژدانه‌كان، چ بێلایه‌ن بن، چ له‌ ناو هه‌ر حیزبێكدا بن، ته‌سلیمی ئیراده‌ی فریوده‌رانه‌ی پارتی نه‌بن و ویژدان و كه‌رامه‌تیان دانه‌نێن بۆ فرۆشتن. هه‌روه‌ها هێز و لایه‌نه‌كانی ئه‌م سنوره‌ هه‌وڵبده‌ن، هاوشێوه‌ی غاندی، خۆیان كۆبكه‌نه‌وه‌ و ڕق و كینه‌ی سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تی وه‌لابنێن و به‌ره‌یه‌ك پێكبهێنن بۆ ئه‌وه‌ی ببێته‌ ڕێگر‌ له‌م گه‌مه‌یه‌ی پارتی و ڕێگر له‌ دروستبونی حوكمی دیكتاتۆری هه‌میشه‌یی. سه‌ره‌نجام هاوسه‌نگی سیاسی و ئابوری بگێڕنه‌وه‌ بۆ هه‌رێمی كوردستان و لانی كه‌می عه‌داله‌تی چینایه‌تی و جوگرافی له‌ نێوان پارێزگاكاندا فه‌راهه‌م بكه‌ن و چیتر سنوری سه‌وز و نیلی سزای سیاسی و ئابوری نه‌درێرت و حیزبه‌كانیشی نه‌بنه‌ ده‌سكه‌لا و بارمته‌ی پارتی. ئه‌وه‌شمان بیرنه‌چێت كه‌ پێشینان وتویانه‌ په‌تی زوڵم له‌ ئه‌ستوریدا ئه‌پچڕێت.  

چیا عەباس  بزوتنەوەی گۆڕان دوای وەفاتی کاک نەوشیروان دوچاری داکشان و گەلێک کێشەی ئاڵۆز بوە، هاوکات لەم دۆخەدا جۆرەها دەنگی نارەزا لە ناو بزوتنەوەکە دەبیسترێن، لە خەمخۆریان بۆ گۆڕان و ئایندە هاوران و دەرباری رێگەچارە پەرتەوازەیی و جیاوازیان هەیە. وێرای ئەوەی زۆرینەی بەرەی نارەزا لە توێژە گەییوەکەی بزوتنەوەکە پێکهاتوەو بەشێک لێیان خاوەنی دەیان هەزار دەنگی گۆڕانخوازان و ئەزمونێکی درێژی کارکردنن، وەک پەرلەمانتاران، ئەندامانی جڤاتەکان، هەڵسوراوە دیارەکان و کەسایەتیە ناودارەکانی گۆڕان، بەڵام ئەوەی جێگای تێرامان و سەرنجدانی وردە بۆچی نەیان توانیوە بەلایەنی کەمەوە سەکۆیەکی هاوبەش بۆ بەرەی نارەزا ساز بکەن تا پەیام و کارنامەو خواستەکانیان بە جەماوەری گۆڕان رابگەیەنن و بەشێکی بێئومێدی و تورەبونی جەماوەری گۆرانیش برەوێننەوە؟ هەرچەندە وەڵامی ئەم پرسیارە هۆکارو لێکدانەوەی جیاواز لەخۆ دەگرێت، بەڵام ئەوەی بەرچاو دەکەوێت کە بەرەی نارەزا جۆرێک لە پاسیڤبونی پێوە دیارە، جەماوەری گۆڕانیش، تایبەت گەنجەکان، لە سایەی ئەدای ئەو نوخبەیەدا بەرچاویان رون نیە، هێدی هێدی کار بۆ یاخیبونێکی تایبەت بە خۆیان دەکەن. بەتەنیشت ئەم پاسیڤیەی بەرەی نارەزا، بێگومان خانەی راپەراندن، ئەندامە نابەرپرسەکانی جڤاتەکان، کورەکانی کاک نەوشیروان و پرسی تەوریسی سیاسی رۆڵی هەستاریان لە سەرهەڵدان و هەم زیاتر ئاڵۆزبون و خەستکردنەوەی کێشەکانی گۆڕانیش هەبوە.  ئەم تێکەڵاوبونەی فاکتەرو کاراکتەرو بەرپرسیاریەتی و بەرژەوەندیە هەمە لایەنەکان زەمینەیەکی لەباری رەخساند تا بەشە هەستیارەکەی بەرەی نارەزا بۆ داپۆشینی دودڵی و نارونی وغیابی دیدگاو کارنامەی جێگیر لە پلەی یەکەمدا پەنا بۆ هەڵەی بەرامبەرەکان و پرسەکانی بەبنەماڵکردن و تەوریسی سیاسی بەرن و هەڵمەتێکی خەست لە سەریان بەرپا بکەن، زیادە بۆ ئەمەش بەردەوام کاک نەوشیروان بکەنە قەڵغانێک و سەرقافڵەی هەڵمەتەکان و وەک قەمیسەکەی عوسمان بەکاری بهێنن، بەرەی دەسەڵاتداریش بۆ شەرعیەتدان بە لادان و کارە چەوتەکانیان لە سایەی ناو و ناوبانگی کاک نەوشیرواندا پەناشیان بۆ ئەو بردوە. هەرچەندە دیاردەکانی بەبنەماڵەکردنی گۆڕان و تەوریسی سیاسی کاریگەری نەرێنی زۆریان لەسەر دۆخی گۆڕان کردوە، بەڵام جەختکردنەوەی نارەزاکان لەسەریان وەک دو هۆکاری سەرەکی بۆ داکشانی گۆران و کێشەکانی شایستەی وردبینی و شێکردنەوەی مەنتقیە. پەنابردنی چروپڕو بەرفراوان بۆ چەمکەکانی بەبنەماڵکردنی گۆڕان و تەوریسی سیاسی لە تێرامانی سیاسی بەرەی نارەزاو هەڵمەتەکانی گروپە جیاکان بەمەبەستی رێگریکردن لە سەرهەڵدانی ئەو دیاردانە لە سایەی کاری سیاسی و حزبی لە ناو بزوتنەوەکەو بەهیوای گۆرینی ئەو واقیعەی دوای وەفاتی کاک نەوشیروان، بەهەر هۆکارێک بوە، لە ناو گۆڕان سەریهەڵدا، نەک مەبەستی نەپێکاوە، بەڵکو پێچەوانەکەی بۆتە ئەمرێکی واقیعی تاڵ. ئەم هاوکێشەیە پارادۆکسێكی ئاڵۆزو تارادایەک نادیارە، لەلایەک کورەکان لە سایەی ئیرسی سیاسی و مەعنەوی و مادی باوکیان ئەو دەسەڵات و پێگەیەیان هەیە، لەلاکەی تریشەوە بەرەی نارەزا پشتئەستور بە پرەنسیپی کاک نەوشیروان دژ بە بنەماڵکردنی حزب و دەسەڵات و ئەو ئیرسە مەعنەوی و سیاسیەی جێیهێشتوە ئەو هەڵوێستەیان دارشتوە. کێشەکە لێرەدایە کە چەند ئەڵقەیەکی گرنگی ئەو هاوکێشەیە دیار نین و بەشێکیشی رون نیە. لێرەدا دەبێت ئەو هاوکێشە سیاسیەی کە دەڵێت: ئەوەی نایزانین مانای ئەوە نیە بونیان نیە، لە زهندا پارێزراو بێت و چاوەروانی بکرێت ئایندە وەڵامیان بداتەوە.      ئەوەی زانراو و رونبو دوای کۆچی دوایی کاک نەوشیروان ئاشکرابونی خاوەنداریەتی فەرمی ئیرسە مادیەکان بو بەو شێوەیەی راگەیاندرا، لەبەرامبەردا هیچ پێویستی نەدەکرد داوا لە کورەکانی بکرێت ئەو ئیرسە تەسلیمی گۆڕان بکەن، چاوەروانیەکی ناواقیعی چونکە لە بەر ئەوەی کوری کاک نەوشیروانن مانای ئەوە نیە کۆپی ئەو دەبن و وەک ئەو دەروێشێکی خەمخۆرو پێداگر لە گۆڕان و خەونە مەزنەکان دەبن.                                             ئەوانەی خەمخۆری جدی پرەنسیپ و ئیرسە سیاسی و مەعنەویەکەی کاک نەوشیروانن دەبوا و دەبێت خۆیان کار بۆ دابینکردنی داهات و پێدوایستیەکانی بزوتنەوەکە بکەن، هەر وەک چۆن زۆربەی هێز و حزبەکان دەستیان پێکردوە. دەکرا داوایان بکردایە بە گرێبەستێکی " کرێچیەتی" لە زەرگەتە کاروباری گۆڕان بەردەوام بوایە. گەر کارێکی وا بکرایە نە کورەکانی کاک نەوشیروان و نە کەسانی تریش دەیانتوانی ئەو دەسەڵاتەیان بەسەر بزوتنەوەکەدا هەبێت، هۆڵەندیەکان پەندێکیان هەیە دەڵێت: کێ پارە بدات ئەویش شتەکان دیاری دەکات. دەرباری تەوریسی سیاسیش لێکدانەوەی جیاواز لە ئارادان، گرنگترینیان ئەوەیە کە بە هۆی خاوەنداریەتی موڵکەکانی کۆمپانیای وشە کورەکانی کاک نەوشیروان دەسەڵاتی راستەقینەی پشت پەردەن لە ناو گۆڕاندا. ئەمە تا رادەیەکی زۆر واقیعێکی حاشاهەڵنەگرە، بەڵام هۆکارە سەرەکیەکەی دەگەرێتەوە بۆ لاوازی بازنە باڵاکانی دەسەڵاتی گۆڕان و پەرتەوازەیی و نارونی بەرەی نارەزا.   لەبەرامبەر ئەم واقیعە ئاڵۆزەدا ئەوەی تا ئێستا بینراوە و بیستراوە چەند هەوڵێکی گروپ و هەڵسوراوە دڵسۆزەکان بوە، چەند دروشم و پرۆژەی چەند بارەبوەوە کرۆکی ئەو هەوڵانەیان پێكهێناوە بە ئاراستەی چاکسازی ناو گۆڕان. زیادە بۆ ئەمەش پرۆژە و داواکاری و خواستەکانیان ئاراستەی سەروی خۆیان کردوەو کەمتر موخاتەبەی جەماوەری گۆڕان یان کردوە.  هێدی هێدی دەرکەوت ئەو هەمو هەوڵە خەمخۆر و دڵسۆزانە لە بەرامبەر پێداگری و بێباکی و گوێنەدانی بازنەکانی دەسەڵاتی گۆڕان گەیشتونەتە بنبەست، ئیتر کاتی بیرکردنەوە لە ئەڵتەرنەتیڤی واقیعی و جدی بۆ چارەسەری کێشە کەڵەکەبوەکانی گۆڕان نزیکبۆتەوە.  کەس ناتونێت لە دڵسۆزی و خەمخۆری ئەم هەڵسوراوانە و پێگەو رۆڵیان لەناو بزوتنەوەکە کەم بکاتەوە، تەنها ئاراستەی ئاشکراو و ناسراو لە ناو گۆڕاندا کە بێ دابران راشکاوانە پەیام و بۆچون و پرۆژە و هەڵوێستەکانی خۆی بۆ گۆڕان و رای گشتی بەیان کردوە پرۆگۆڕانە، جا چەند پشتگیری دەکرێت و لێی تێدەگەن، ئەوە کەوتۆتە سەر پرۆگۆران خۆی و بەرەی نارەزای وڵاتیش. ئەم راستیە کەمکردنەوە نیە لە هەوڵ و ماندوبونی هیچ گروپ و کەسێک بەڵکو نمونەیەکە هەنگاوەکانی بۆ گەیشتن بە دوا ئامانجەکانی راشکاوانە لە سەرخۆو بە ئاگاییەوە ناوەو لە ئێستاشدا لە گەشەکردندایە. ئەوەی خواستی گەورەو چاوەروانکراوە هەمو ئەو نمونانەی نارەزایی بتوانن بە یەکەوە لە ئایندەیەکی نزیکدا هەوڵ و پەیامەکانیان یەکبخەن بۆ دەربازکردنی گۆڕان لەو دەریایە لە قەیران و کێشانەی تێدا گیرساوەتەوە.   چیا عەباس رۆتەردام: ١٠ی جونی ٢٠١٩

مەریوان وریا قانع   سەرەتا واقیعێکی سیاسیی ناشیرین، لە ڕێگای تەزویرکردنێکی گەورە و کەموێنەوە، دروستدەکەن و دەیسەپێنن، دواتر کۆدەبنەوە بۆ ئەوەی بزانن چۆن ئەو ”واقیعە تەزویرکراو“ە ڕێکبخەن و بیگۆڕن بە ”واقیعێکی ڕاستەقینە“. پرۆسەی گۆڕینی تەزویر بۆ واقیع، پرۆسەی سیاسیی ژمارە یەکی ناو مێژووی ئەمڕۆکەی کۆمەڵگای ئێمەیە. لەم یاریە ناشیرینەدا، لەناو واقیعێکی ساختە و تەزویرکراودا، ھەموو شوناسەکان بە یەکتری تێکەڵدەبن و ھێزەکان دەکەونە ململانێیەکی گەورەی لەیەکتری چوونەوە. بەھێزەکەیان وێنە تەزویرکراوەکەی خۆی دەکاتە مۆدێلێک بۆ لاساییکردنەوە، چەند یارییەکەش درێژەبخایەنێت ھێندە پرۆسەی کۆپیکردن و لەیەکچوونیان بەھێزتر و قووڵتر دەبێتەوە. ھەر کاتێکیش ئەم یارییەیان بە ئاسانی بۆنەکرا، ئیتر بەردەبنە گیانی یەکتر و گیانی کۆمەڵگاکە، بە زمانێک دەدوێن بۆنی ڕشاندنەوەیەکی بۆگەنی لێدێت. درۆ و ھەڕەشە و ئیھانەکران دەبنە گرامەری ئەو زمانە سیاسیی و ئەخلاقییەی قسەیپێدەکەن، ھەموو دەزگاکان، بەتایبەتی میدیا میلیشاییەکانیان، و ھەموو خوێندەوار و ڕۆشنبیرە بەیعەچییەکانیان دەخەنەکار. سنوورێکی ئەخلاقیی نامێنێت نەیبەزێنن و شەرمێکیش نامێنێتەوە نەیشکێنن. کەی گەیشتنە ڕێکەوتنیش لەسەر دابەشکردنی غەنیمەکان، ئیدی دەستدەکەنە ملی یەکتر و چەپڵە بۆ یەکتری لێئەدەن. باس لە خەمی نیشتیمان و یەکدەنگیی سیاسیی دەکەن.  ئەم مەھزەلە سیاسییە ڕۆژ بە دوای ڕۆژدا بەردەوامە و کۆمەڵگای ئێمەش تا دێت نائومێدتر دەبێت. لەم دۆخەدا چارەسەر بەوە نابێت کۆمەڵگای ئێمە لە سیاسەت دووربکەوێتەوە، یان سیاسەت وەک یارییەکی پۆخڵ و ناشیرین وێنابکرێت و بە خەڵک بگوترێت خەریکی شتێکی دیکە بن، بەوەش نابێت پشت بکرێتە ئەو ھەموو ناشیرینییە گەوارانە و باس لە گەڕان بەدوای جوانیدا بکرێت، بەوەش نابێت ھیچ چالاکییەکی تاکەکەسیی و دەستەجەمعی تر بکرێتە ئەلتەرناتیڤی چالاکیی سیاسیی. ئەوەی پێویستە برەودانە بە تێگەیشتنێکی نوێ بۆ سیاسەت وەک چالاکییەکی ئینسانیی بنەڕەتیی، وەک کردەیەکی بەرپرسیارانەی دروستکردنی ژیانێکی گشتیی ھاوبەش و یەکسان، وەک کردەی دروستکردنی جیھان، وەک ئیتیما بۆ ئەو پرۆژە ئینسانییانە کە مرۆڤ وەک بوونەوەرێکی خاوەن ویست و خاوەن ڕێز مامەڵەبکات. ئەوەی پێویستە گەشەدانە بە وێنەیەک بۆ مرۆڤ وەک بوونەوەرێکی بەرگریکەر، گەشەدانە بە ڕوانینێک بۆ بەرگریکردن وەک یەکێک لەسەرەکیترین کارەکانی مرۆڤ.  لەناو ساتەوەختێکی تاریکیی بە تەزویر دروستکراوی وەک ئەم ساتەدا، ئەوەی پێویستە کۆڵنەدانە لەو بەرگرییە ڕۆژانەیە کە مانایەک بە ژیان و بۆ مرۆڤبوون دەبەخشێت.

عەزیز ڕەئووف یەکەم: ئەمڕۆ چەسپاندنی دەسەڵاتی بنەماڵەیی و سوڵتانی لە کوردستان، بەرگێکی یاسایی و قانونی بەبەردا کرا. سەرۆکایەتی هەرێم و سەرۆکی حکومەت و بارەگای بارزانی، وەک شوێنێک بەناوە بۆ مەرجەعی سیاسی لە کوردستان و نابووتکردنی پارلەمان، سەلمێنەری ئەو ڕاستیەن کە بە ئاشکرا یەک بنەماڵە و لە یەک مەتبەخ و لە چوارچێوەی یەک دیواری ماڵێک بڕیار لە چارەنوسی خەڵکی کوردستان دەدرێت. دووەم: ئەوەی یەکێتی لەم ماوەیەدا کردی، جگە لە نەزانینی سیاسی چیتر نەبوو. نەدەبوو ئەم دۆخە بەسەر یەکێتیدا تێپەڕێت، لەلایەک دەنگ بە سەرۆکی هەرێم نەدا و لەلایەکی تر بەشدار بێت لە ڕێوڕەسمەکەدا. جیاوازیەکانی ناو یەکێتی کە گروپێکیان پێڵاوی لاستیک ئاراستەی دەمی برادەرانی پارتی دەکەن، لەگەڵ گروپێکی تر کە بە هەموو جوڵەیەکی پارتی ڕازین و بەرژەوەندییان پێکەوەیە، پەرتپەرتبوونی ماڵی یەکێتی نیشان دەدات. سێیەم: ئەوەی هێزە بەناو ئۆپۆزسیۆنەکان و پارتەکانی دەرەوەی دەسەڵات کردنیان، ئینتیحارێکی سیاسی گەورە بوو کە بەڕاستی وێنەی خۆیان ئەوەندەی تر لای خەڵک ناشرینتر کرد. بەم کردەیەیان سەلماندیان کە ناتوانن بە هەر پێوەرێک بێت پارتی تێپەڕێنن و هەم دەسەڵات و هەم شەقامیان دۆڕاندووە و لە نێوەندەدا هەندێکیان سودمەند و هەندێکیشان هەر ئەوەندە لە سیاسەت دەزانن. چوارەم: دەبێ ئیعتراف بەو ڕاستیە بکەین کە لە ئێستادا پارتی یاریکەری سەرەکی هەرێم و ناوچەکە و جیهانە و لە لە ئێستادا دنیای ئێمە لە ئاستی هێزی سیاسیدا لە پارتی جیاوازتری بەرهەم نەهێناوە. پێنجەم: ئەگەر دادگایەکی سەربەخۆ، ئەگەر شەقامێکی ئەکتیڤ ئەگەر ئۆپۆزسیۆنی کارا ئەگەر ڕێکخراوی مەدەنی بێلایەن، ئەگەر گەلێکی هوشیارمان هەبوایە، دەبوو نێچیرڤان بارزانی لەسەر ئەم هەموو فەزاحەتەی لە ڕابردوودا ئەنجامی داوە لێپرسینەوەی لەگەڵدا بکرێت نەک بخرێتە سەر بەرزترین کورسی دەسەڵات لەم هەرێمە. ئەم پیاوە وەک سەرۆکی جێبەجێکردن لە ماوەی حەڤدەساڵی ڕابردوودا پشکی شێری بەردەکەوێت لە کۆی گەندەڵی و بەهەدەردانی داهاتی میللەت و خراپی پەیوەندی لەگەڵ ناوچەکە و شکستی ڕیفراندۆم و یەکنەگرتنەوەی هێزی پێشمەرگە و مۆتەکەی ئابووری سەربەخۆ. لە هەموو بەڵێنەکاندا ئەم پیاوە شکستی هێناوە، ئێستا ئومێد دروستکردن لەسەر ئەم پیاوە لە نوکتە زیاتر هیچی تر نیە.

مەعروف مەجید    لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا گرتە ڤیدیۆیەكت بڵاوبویەوە كە بە ووتەی خۆت تەحەدای چەند كەسایەتییەكت كرد لەبەرامبەر ئەوەی تۆ درەختێكت چاندووە، ئەوانیش بێن و یەكی درەختێك یا نەمامێك بچێنن. هیوادارم لەم ساتە بە دواوە تەحەدا و كێبڕكێكانتان زیاتر بۆ خزمەت بێت بە تایبەتی لە بواری ژینگەدا، بۆیە منیش وەكو چالاكوانێكی بواری ژینگەیی دێم و تەحەددایەكی بەرێزتان دەكەم وەكو جێگری سەرۆك وەزیران بۆ ئەم چەند ڕۆژە كەمەی بەرێزتان، كە ئەگەری هەیە تا پێكهێنانی كابینەی نوێ‌ ببیتە سەرۆكی حكومەت، ئەو تەحەددایە لە پێناو هێشتنەوەی سلێمانی پایتەختی رۆشنبیری بە سەوزێتی، ناكرێ‌ تۆ خۆت بە كوڕی ئەم شارە بزانی و ئەو پۆستەشت هەبێ‌ و بەبەرچاوتەوە سلێمانی فەرامۆش بكرێت و لەڕووی ژینگەییەوە سەوز بوونی لێبسەنرێتەوە.  بەرێز تاڵەبانی،  بەپێی ئامارە فەرمییەكان، تا ساڵی (2018) لە سنووری بەڕێوەبەرایەتیی باخچەكانی سلێمانی (564) باخچە و  دوو ملیۆن و 500 هەزار درەخت بونی هەبووە، هاوكات لەسەر ئاستی عێراق، شاری سلێمانی زۆرترین باخچەو سەوزایی تێدایە، بەڵام بەهۆی بێ خزمەتیەوە لە دوو ساڵدا دوو هەزار درەخت وشكبوون و مەترسیەكان لەسەر ژینگە و سەوزایی سلێمانی بەرەو زیاتریش دەچێت، چونكە بەهۆی ئاونەدانی دارەكانەوە، لە ساڵی (2016) و (2017) دا ( 2000) دوو هەزار بنەدار وشك بوون. كاك قوباد، لەو حكومەتەی كە  بەڕێزتان جێگری سەرۆك وەزیرانەكەین، جیاوازی زۆر دەكرێت لە بەڕێوەچونی ئیش و كاری وەزارەت و فەرمانگەكانیدا، بۆنمونە، بەشێكی زۆری ئاودانی باخچەكانی هەولێر دراوە بە كۆمپانیا و لەڕێگەی كەرتی تایبەتەوە سەرپەرشتی دەكرێن، بەڵام شاری سلێمانی لە ڕێگەی حكومەتەوە كارەكانی ڕایی دەكرێن ئەمەش وایكردووە مەترسی جدی لەسەر درەخت و باخچەكانی سلێمانی دروست ببێت و بەشێكی زۆری ووشك بن، كەواتە پێچەوانەی هەموو دونیا لە هەرێمی كوردستان كەرتی تایبەت باشتر كارەكانی بەڕێوە دەبرێن لە كەرتی حكومەت. ساڵی رابردوو بەرێوەبەرایەتی باخچەكانی سلێمانی بۆ ماوەی ساڵێك (120) ملیۆن بودجەكەیان بووە، بەڵام بۆ شاری هەولێر، لە ساڵی (2016)دا تەنیا بۆ یەك مانگ (500) ملیۆن دیناریان بۆ تەرخانكراوە، واتە بۆ ساڵێك شەش ملیار دینار.   لە ڕووی ژمارەی كرێكار و ژینگە پارێزیشەوە بەپێی ئامارەكان كرێكار و ژینگە پارێزەكانی هەولێر، چەندین جار ڕێژەیان لە سلێمانی زیاترن، لە كاتێكدا باخچەكانی هەولێر نیوەی باخچەكانی سلێمانی دەبن. ساڵانە لە وەرزی هاویندا دەبێت بەپێی گۆڕانی كەش و هەوا كاتی ئاودان دیاری بكرێت ئەگەر نا لایەنی كەم مانگی حوزەیران گونجاوترین مانگە، بەڵام لە هەرێمی كوردستان لەو ڕووەوە بێ بەرنامەییەكی زۆر بەدیدەكرێت، بۆ نمونە لە ساڵی (2016) لە مانگی (11) دا ڕەزامەندی دەربڕاوە بۆ ئاودانی درەختەكان، ئایا مانگی (11) كاتی باران بارین و پەڵەدانە یان ئاودانی درەخت و باخچەكان؟ بەرێز تاڵەبانی، ئەوەت زانیوە لەماوەی دوو ساڵی ڕابردوودا لە سنوری باخچەكانی هەولێر خۆشبەختانە یەك درەخت ووشك نەبووە، ئەویش هۆكارەكەی بۆ دوو خاڵ دەگەڕێتەوە، بەكارهێنانی تەنكەری ئەهلی لە ڕێگەی كۆمپانیاكانەوە هەروەها تەنكەری حكومەتەوە، وە پێشتریش پلانی بۆدادەنێن.  بەپێی ئاماری فەرمی باخچەكانی هەولێر (365) پارك و باخچە لە سنوری بەڕێوەبەرایەتی باخچەكان بونیان هەیە، ڕێژەی سەوزایی لەشاری هەولێر لەسەدا لە سەدا (16)یە. دەمەوێت ئەو داوایە لە بەڕێزتان بكەم، ئەگەر خۆت بە دڵسۆزی ژینگەی كوردستان دەزانی، ئەگەر دەتەوێ‌ سلێمانی هەمیشە بەسەوزیی بمێنێتەوە نەك تەنها لە بەهاردا سەوز بێت، ئەوا تكایە خەمێك لە درەخت و باخچەكانی سلێمانی بخۆ، وا هەست دەكەم زۆر گران نەبێت ئەم كارە پێویستی بە بودجەیەكی زەبەلاح نییە، تەنها پێویستی بە تەحەددایەكە بەرامبەر وەزارەتە پەیوەندیدارەكان كە پارە و هەقی سلێمانی لە كاتی خۆیدا دابین بكەن، ئەگەر نا دڵنیابن چەند ساڵێكی تر سلێمانی دەبێتە بیابان.                                                          * سەرۆكی ڕێكخراوی ئایندە بۆ پاراستنی ژینگە  

     د.محه‌مه‌د خدر مه‌ولود    ئه‌م ناونیشانه‌ی سه‌ره‌وه‌ قسه‌ی نیكۆڵای میلادینۆفه‌، میلادینۆف له‌ پیرۆزبایی نامه‌كه‌یدا ڕوون و ڕه‌وان وا ده‌ڵێ :- نێچیرڤان بارزانی له‌وجۆره‌ سه‌ركردانه‌یه‌ كه‌ بۆ رۆژهه‌ڵاتی ناوین پێویستییه‌ وهه‌میشه‌ ده‌نگی به‌هێزی ژیری ومیانڕه‌وی و پێشكه‌وتنی خه‌ڵكی كورد و عێراق بووه‌. نیكۆڵای میلادینۆف هه‌ماهه‌نگكاری تایبه‌تی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كانه‌ بۆ پرۆسه‌ی ئاشتی له‌ رۆژهه‌ڵاتی ناوین دا. ئه‌و گوتنه‌ی  له‌نێو ئه‌و پیرۆزبایی نامه‌یه‌وه‌ هاتووه‌، دوای پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی نێچیرڤان بارزانی وه‌ك سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان له‌ په‌رله‌مانی كوردستان  له‌ رۆژی ٢٨- ٥-٢٠١٩دا به‌رێوه‌ چوو. نیكۆلای میلادینۆف، وه‌ك سه‌ركرده‌یه‌كی سیاسیی نێونه‌ته‌وه‌یی په‌یوه‌ست به‌كارو پیشه‌كه‌ی خۆی، له‌ نزیكه‌وه‌ به‌رێز نێچیرڤان بارزانی ناسیووه‌ و زانیویه‌تی كێیه‌ و كوڕ و نه‌وه‌ی كێیه‌ و له‌ چ بنه‌ماڵه‌ و خانه‌واده‌یه‌كی شۆڕشگێڕی كوردستانه‌ و له‌ نزیكه‌وه‌ش ئاشنای رۆڵ و كاریگه‌ریه‌تی بووه‌. بۆیه‌ به‌رێز میلادینۆف لێبراو و راستگۆیانه‌ په‌سندی هه‌ڵبژاردنی به‌رێزیان به‌ ‌سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان ده‌كات و نێچیرڤان بارزانی وه‌ك سه‌ركرده‌یه‌كی پێویست بۆ سه‌رده‌می خۆی بۆ كوردستان وعێراق و رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌راست ده‌بینی.  ئه‌م به‌رز هه‌ڵسه‌نگاند و پیرۆزباییه‌ی میلادینۆفه‌، له‌ گه‌ڵ پیرۆزباییه‌كانی وڵاتانی عێراق و توركیا و ئێران و ئه‌مریكا و به‌ریتانیا و رووسیا و زۆربه‌ی هه‌ره‌زۆری سه‌رقونسوولی وڵاتان، گه‌ر به‌شێكی كاری‌ داب و نه‌ریت یا عورفی دبلۆماسیش بێ، ئه‌وا له‌ ئاستێكی به‌رزی بنه‌مای ده‌وڵه‌تداری دایه‌، له‌ رێزلێگرتن و به‌رز نرخاندنی رۆڵ و پێگه‌ی كه‌سی رێزلێگیراو ده‌زاندرێ و وه‌رده‌گیرێ و هه‌موویان بوونی نێچیرڤان بارزانی وه‌ك سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان به‌ پێویستی سه‌رده‌م و ئه‌و قۆناغه‌ی ده‌ناسێنن و رێز له‌ ئیراده‌ و خواستی گه‌لی كوردستانیش ده‌گرن كه‌ به‌ربژێرێكی وا كارامه‌ و لێزان و شاره‌زا سه‌رۆكایه‌تی  ئه‌م پله‌ و پۆسته‌ هه‌ره‌ باڵایه‌ی كوردستان ده‌كات. له‌ هه‌مان كاتیشدا پیرۆزبایی قونسوولخانه‌كانی ووڵاتانی دونیا له‌م بۆنه‌یه‌دا پشتیوانی و پشتگری و ئاماده‌یی هاریكاری خودی ئه‌و وڵاتانه‌ ده‌گه‌ینێ له‌ گه‌ڵ دامه‌زراوه‌كانی  سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی كوردستان  و حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستاندا. له‌و روانگه‌یه‌وه‌ ده‌بێ پارتی دیموكراتی كوردستان شانازی زیاتر به‌ خۆیه‌وه‌ بكات كه له‌ قوتابخانه‌ی بارزانی دا ‌سه‌ركرده‌ی گه‌نج و لێوه‌شاوه‌ی پێڕاگه‌یاندووه‌ و بۆ هه‌ر سه‌رده‌مێكیش  سه‌ركرده‌ی ژیر و كارامه په‌روه‌رده‌ ده‌كات و به‌رهه‌م دێنێت. ئه‌وه‌یان گه‌ر سیفه‌ت و خاسیه‌تێكی تایبه‌تی و گرنگ و به‌ بایه‌خ و ژیری پارتی و سه‌ركردایه‌تییه‌كه‌ی بێت، بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ په‌روه‌رده‌ كردن و پێڕاگه‌یاندنی كادیر و سه‌ركرده‌ی گه‌نجی نه‌وه‌ی نوێیه‌، داب و نه‌ریت و كلتور و په‌روه‌رده‌ی رۆشنگه‌ری نیشتیمانی شۆڕشگێڕی رێباز و په‌یڕه‌وی بزاڤی بارزانه‌ هه‌ر له‌ دوای هێڕش و په‌لاماره‌كانی ده‌وڵه‌تی عوسمانی له‌ ساڵی 1885ه‌وه‌ وه‌ك كلتورێكی رۆشنگه‌ری شۆرشگێڕی سه‌رهه‌ڵده‌دات و له‌ پێناو مانه‌وه‌ و به‌رخوداندا قۆناغ به‌ قۆناغ بایه‌خی زیاتری پێ ده‌درێت به‌ تایبه‌تیش له‌ دوای هێرشی ده‌وڵه‌تی عوسمانی وعه‌شیره‌ته‌كانی  ده‌وروبه‌ر و دواتر هێڕش و په‌لاماره‌كانی ده‌وڵه‌تی به‌ریتانی و حكومه‌ته‌كانی عێراق و لایه‌نگرانی هه‌ردوو حكوومه‌تی به‌ریتانی وعێراقی و ئه‌فه‌ندی و رۆشنبیرانی كوردی پیاوی ئینگلیز و پۆلیسانی كوردی عێراقی وعه‌شیره‌ته‌كانی ناوچه‌كه‌ و بۆ سه‌ر ده‌ڤه‌ری بارزان و بارزانییه‌كان.  ئه‌م بنه‌ما رۆشنگه‌رییه‌ی په‌روه‌رده‌كردن و پێراگه‌یاندنه‌ی كادیرو گه‌نج وه‌ك پره‌نسیپێكی پته‌و له‌ پێناو مانه‌وه‌ و به‌رده‌وام بوون و گه‌یشتن به‌ ئامانج له‌ قوتانخانه‌ی بارزاندا  په‌ره‌ده‌سێنێ.  له‌گه‌ڵ بارودۆخی تازه‌ش بره‌وی پێده‌درێ ته‌نانه‌ت له‌ دوای شه‌هید بوون و له‌سێداره‌دانی شێخ عه‌بدوسه‌لام بارزانی له‌ ساڵی 1914 وه‌ دانامركێته‌وه‌، به‌ڵكو به‌گوڕوتینێكی تر بزاڤه‌كه‌ له‌ نێو ماڵ و ماڵباتی شۆرشگێرانی بارزان و ماڵباتی شێخ عه‌بدولسه‌لامدا  ده‌بێته‌ بنه‌مای سه‌ره‌كی بۆ په‌روه‌رده‌كردن و پێراگه‌یاندنی (سه‌ركرده‌ و سه‌رۆك ).  له‌وساوه‌ تا ئه‌مرۆ (نه‌وه‌ دوای نه‌وه‌ی بارزانی) یان له‌سه‌ر بنه‌ما و رێبازی شێخ عه‌بدوسه‌لام بارزانی پێشه‌نگ و رابه‌ری بزاڤی ناسیۆنالیستی كوردی، سه‌رۆك و سه‌ركرده‌ی لێوه‌شاوه‌ و كارامه‌ن له‌ گۆڕه‌پانی خه‌باتی ناسیۆنالیستی كوردی هه‌میشه‌ له‌ مه‌یدانی تێكۆشان دان و درێژه‌ به‌ رێباز و په‌یڕه‌وه‌ رۆشنگه‌رییه‌ په‌روه‌رده‌ییه‌ ناسیۆنالیستییه‌كه‌ ده‌ده‌ن . له‌م ته‌وه‌ره‌وه‌، قسه‌ی كۆتا له‌سه‌ر پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی نێجیرڤان بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستانه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی بینیمان و له‌ په‌رله‌مانی كوردستاندا رۆژی 28-5-2019 به‌رێوه‌چوو، سه‌لمێندرا به‌رێزیان شایسته‌ی ئه‌و پله‌ و پۆسته‌ باڵایه‌یه‌، تا ساتی نووسینی ئه‌م وتاره‌ش پیرۆباییه‌ یه‌ك له‌ دوایه‌كه‌كانی به‌رێزان ترێزامه‌ی سه‌رۆك وه‌زیرانی پێشووی به‌ریتانیا و ره‌جه‌ب ئه‌ردۆگانی سه‌رۆكۆماری توركیا و جۆن بۆڵتنی راوێژكاری ئاسایشی نیشتیمانی ئه‌مریكا، جۆن بۆڵتن ئه‌و پیاوه‌ی ئێران و ناوچه  لێده‌پرینگێته‌وه‌و زه‌نده‌قیان لێوچووه‌ نێچیرڤان بارزانی و حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان به‌ هاوپه‌یمانێكی گرنگی ئه‌مریكا داده‌نێت.. هه‌روا پیرۆزباییه‌ زۆر تایبه‌تییه‌كه‌ی  حكوومه‌تی سریلانكه‌  له‌ رێگای بالیۆزیانه‌وه‌ وێرای پیرۆزبایی داخوازی باشتر كردن و به‌ره‌وپێشبردنی په‌یوه‌ندییه‌كانن له‌گه‌ڵ سه‌رۆكی تازه‌ی هه‌رێمی كوردستان . ئێستا رێزدار نێچیرڤان بارزانی له‌ مێژووی سیاسی كوردستان دووه‌مین سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستانه‌. نێچیرڤان بارزانی به‌ گه‌واهی سه‌رۆك و به‌رپرسانی باڵای دونیا خاوه‌نی ئه‌زموونی ئیداره‌كردنی باش و سه‌ركه‌وتوویی حكوومه‌تداری و به‌رێوه‌بردنی‌ كوردستانه‌، به‌تایبه‌تیش له‌ قۆناغه‌ سه‌خته‌كانی شه‌ڕی داعش و دوای كاره‌ساتی 16ی ئۆكتۆبه‌ر، رزگاركردنی دامه‌زراوه‌كانی حكوومه‌تی هه‌رێمی  كوردستان  له‌ شه‌ڕ و هێڕش و ‌گێژه‌لووك و شه‌پۆله‌ بێ ئه‌مانه‌كانی پیلانگێڕان و گه‌یاندنی دامه‌زراوه‌ی حكوومه‌تداری به‌ كه‌ناری ئارامی سیاسی و دیبلۆماسی و سه‌ر له‌ نوێ بوژانه‌وه‌ی ئابووری كوردستان. وا نێچیرڤان بارزانی، به‌شێوه‌یه‌كی یاسایی، سه‌ركردایه‌تی هه‌رێمی كوردستان به‌رێوه‌ ده‌بات، له‌گه‌ڵ به‌رێز مه‌سرور بارزانی به‌ربژێر بۆ سه‌رۆكی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان، دوو سه‌رۆكی كارا و ئه‌كتیف و كارامه‌ و لێوه‌شاوه‌، دوو گه‌نجی په‌روه‌رده‌ بووی رێباز و په‌یڕه‌وی قوتابخانه‌ی بارزانی، دوو جومگه‌ی هه‌ستار و گرنگی ئه‌م قۆناغه‌یان گرته‌ ئه‌ستۆ. ئێستا سه‌رۆكه‌ گه‌نجه‌ لێوه‌شاوه‌و شایه‌سته‌كان( نێچیرڤان بارزانی و مه‌سروور بارزانی ) به‌رێنمایی و پشتگیری و پشتیوانی و ئاراسته‌ی رۆشنگه‌ریانه‌ی ئه‌زموونی قوڵی خه‌باتی سیاسیی و دبلۆماسیی و پێشمه‌رگایه‌تی رابه‌ر و سه‌رۆك مه‌سعوود بارزانی باوك، ده‌وڵه‌مه‌ند و ئه‌زمووندارن، بۆ به‌رێوه‌بردنی سیاسیی و ئیداری و دبلۆماسیی به‌ هه‌ردوو ئاراسته‌ی په‌یوه‌ندییه‌ دبلۆماسی و سیاسییه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كان بۆ ده‌وڵه‌تانی جیهان وچۆنیه‌تی باشتر ئیداره‌كردنی سیاسیی و كارگێری و وه‌زاری وه‌زاره‌ته‌كانی حكومه‌تی هه‌رێمی  كوردستان له‌ ناوخۆدا ئاینده‌بینترو به‌ده‌م رۆشنن . ئێستا هه‌موو ئاماژه‌كان به‌و ئاراسته‌یه‌ گوزه‌ر ده‌كه‌ن وه‌ك له‌ یه‌كه‌مین په‌یامی، دووه‌مین سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان نێچیرڤان بارزانی دا هاتووه‌: سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم چه‌تری یه‌كریزی لایه‌نه‌ سیاسییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان و كۆكه‌ره‌وه‌ی سه‌رجه‌م هێز و لایه‌نه ‌سیاسیی و پێكهاته‌ ئیتنی و ئاینییه‌كان ده‌بێت، به‌ جیاوازی بیروبۆچوونه‌كان. وا یه‌كه‌م كاری سه‌رۆكی تازه‌ی هه‌رێمی كوردستان ده‌ستی پێكرد، یه‌كه‌مین هه‌نگاو، هه‌نگاوێكی مه‌زنه‌ بۆ دڵنیایی دان به‌ بیروباوه‌ره‌ جیاوازه‌كان و ڕه‌واندنه‌وه‌ی هه‌موو مه‌ترسیی و نیگه‌رانییه‌كان گه‌ر لای لایه‌ن و كه‌سانێ هه‌بێ. ئه‌م په‌یامه‌ ئه‌وه‌ی لێده‌خوێندرێته‌وه‌، كه‌ به‌رنامه‌ و هێلی گشتی، كاری سه‌رۆكی تازه‌ی هه‌رێمه‌، بۆ بنیاتنانی كوردستانێكی به‌هێز. كوردستانێكی به‌هێز یه‌كه‌م بژارده‌ و دوا بژارده‌ی سه‌رۆك و رابه‌ر مه‌سعود بارزانی بوو، به‌رنامه‌ و دروشمی هه‌ڵبژاردنی پارتی بوو له‌ مانگی ئه‌یلولی ساڵی 2018 هه‌ڵبژاردنی كوردستانی پێ برده‌وه‌، له‌ كاتێكدا بارودۆخی ناوچه‌كه‌ به‌ قوناغێكی وا گوزه‌رده‌كا، مانه‌وه‌ و به‌رده‌وام بوون بۆ هێزی ژیری و ژیرمه‌ندییه‌. بۆیه‌ هه‌ر ده‌بێ حكوومه‌تی تازه‌ی سه‌رۆكه‌ گه‌نجه‌ لێوه‌شاوه‌ ژیره‌كان كوردستانێكی به‌هێزبێ .