راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت – محەمەد رەئوف سبەینێ سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان لەبارەی پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لە عێراق لەگەڵ فراكسیۆنە كوردییەكانی پەرلەمانی عێراق كۆدەبێتەوە، سەرۆكایەتی هەرێم دەیەوێت كورد بە "یەكڕیزیی" بچێتە گفتوگۆیەكی نوێوە لەگەڵ بەغداد، بەڵام بەپێی زانیارییەكانی (درەو) مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان پێشوەختە‌و بە فەرمی دەستی بە گفتوگۆ كردووە، بارزانی رازی نییە بە دانانی كەسانی سەربەخۆ لە پۆستە وزارییەكان‌و داوای مانەوەی وەزیرە كوردەكانی كابینەكەی عەبدولمەهدی دەكات لە شوێنی خۆیان، لەبەرامبەردا پەرلەمانتارانی لایەنەكانی دەرەوەی پارتی‌و یەكێتی كە بە "گروپی 15" ناسراون داوای دانانی كەسانی سەربەخۆ دەكەن، یەكێتیش سەرقاڵی هەڵبژاردنی سەركردایەتی نوێی حزبەكەیەتی‌و پرسەكەی بۆ بەرهەم ساڵح جێهێشتووە، كابینەی نوێی حكومەت لە عێراق جارێكی تر ریزی كوردی پەرتكردوەتەوە، لەم راپۆرتەدا (درەو) زانیاری زیاتر بڵاودەكاتەوە.   كورد لەبەردەم كابینەیەكی نوێدا جارێكی تر كورد كەوتەوە بەردەم پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لە عێراق، كابینەیەك كە بەشێوەیەكی كاتیی بە سەرۆكایەتی محەمەد تۆفیق عەلاوی پێكدەهێنرێت‌و بڕیارە لەماوەی ساڵێكدا دوای پێكهێنانی، بانگەشەی سازدانی هەڵبژاردنێكی پێشوەختە بكات. خۆپیشاندەرانی شارەكانی عێراق دانانی كاندیدی حزبەكان لە پۆستە وزارییەكانی كابینەی نوێ رەتدەكەنەوە، حزبەكانیش دەیانەوێت هاوشێوەی كابینەكانی رابردوو بەشێوە پشكێنەی حزبی‌و تائیفی پۆستەكان دابەشبكرێت، عەلاوی كەوتوەتە نێوان بەرداشی ناڕەزایەتی شەقام‌و فشاری لایەنە سیاسییەكان. كورد لە كابینەی عەلاویدا كابینەی حكومەتی عێراق بەپێی ئەوەی رێككەوتنی لەسەر كراوە دەبێت پۆستە وزارییەكانی لە خەڵكانی سەربەخۆ‌و تەكنۆكرات پڕبكرێتەوە، ئەمە مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستانی نیگەران كردووە. بڕیارە سبەینێ سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان بۆ قسەكردن لەبارەی پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لەگەڵ فراكسیۆنە كوردییەكانی پەرلەمانی عێراق كۆببێتەوە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، كۆبونەوەكەی سبەینێی سەرۆكایەتی هەرێم، مستەفا سەید قادر سەرۆكایەتی دەكات، نێچیرڤان بارزانی دۆسیەی فراكسیۆنە كوردییەكانی پەرلەمانی داوەتە دەست مستەفا سەید قادر، رەنگە ئەمە بەشێكی پەیوەندی بەوەوە هەبێت فراكسیۆنی گۆڕان لە پەرلەمانی عێراق كە مستەفای سەید قادر سەربەو بزوتنەوەیەیە، لەگەڵ بۆچونەكانی پارتیدا لەبارەی پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێ هەماهەنگ نییە. كۆبونەوەی سبەینێی سەرۆكایەتی هەرێم بۆ یەكخستنی هەڵوێستی لایەنە كوردییەكانە لەبارەی پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، بەڵام كۆبونەوەكە لەكاتێكدا دەكرێت پێشوەختە مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان بەبێ ئاگاداركردنەوەی لایەنەكانی تر دانوستانی لەگەڵ بەرپرسانی بەغداد دەستپێكردووە. دانوستانێكی پێشوەختە سەرۆكایەتی هەرێم لەكاتێكدا هەوڵی كۆدەنگی نێوان لایەنەكان دەدات، كە بەپێی ئەو زانیارییانەی لە چەند سەرچاوەیەكی ئاگادارەوە لە بەغداد دەست (درەو) كەوتوون، دوێنێ فوئاد حسێن وەزیری دارایی عێراق دور لە چاوی كامێراكان بە نوێنەرایەتی مەسعود بارزانی لەگەڵ محەمەد تۆفیق عەلاوی سەرۆك وەزیرانی راسپێردراوی عێراق كۆبوەتەوە. (درەو) زانیویەتی، فوئاد حسێن لەو كۆبونەوەیەدا محەمەد تۆفیق عەلاوی لەوە ئاگاداركردووە كە بارزانی رازی نییە لەوەی كەسانی سەربەخۆو ناحزبی لە پۆستە وزارییەكاندا، ئەوانەی كە پشكی كوردن، دابنرێن. سەرچاوەیەكی ئاگادار بە (درەو)ی راگەیاند، مەسعود بارزانی بە تەلەفۆن لەگەڵ محەمەد تۆفیق عەلاوی قسەی كردووە‌و رای بارزانی ئەوەیە دەبێت گۆڕانكاری لە وەزیرەكانی كورددا نەكرێت، واتە هەریەكە لە (فوئاد حسێن وەزیری دارایی)‌و (بەنگین رێكانی وەزیری ئاوەدانكردنەوە)‌و (فاروق ئەمین شوانی وەزیری داد) كە لەسەر پشكی كورد لە كابینەی عادل عەبدولمەهدیدا دانراون، وەكو خۆیان لە كابینەی نوێدا لە پۆستەكانیان بمێننەوە، چونكە بەپێی قسەی بارزانی كورد بەشێك نەبووە لەو كێشانەی كە ئێستا لە عێراق روو دەدەن، ئەمەش داواكارییەكە كە تا ساتی نوسینی ئەم راپۆرتە محەمەد تۆفیق عەلاوی رازی نەبووە لەسەری. (درەو) زانیویەتی، هەریەكە لە كوتلەكانی سائیرون‌و فەتح كە زۆرینەی پێكهاتەی شیعەكان لە پەرلەمان پێكدەهێنن، قایل بوون بەوەی كەسانی سەربەخۆ لە پۆستەكانی كابینەی نوێی حكومەتدا دابنرێن، بەڵام سوننەكان بە دیاریكراویش محەمەد حەلبوسی سەرۆكی پەرلەمانی عێراق هاوڕای مەسعود بارزانیە‌و داوا دەكەن خۆیان كەسانی حزبیی بۆ پۆستەكان كاندید بكەن. بڕیارە بەمزوانە محەمەد تۆفیق عەلاوی سەردانی هەولێر بكات بۆ یەكلاكردنەوەی ئەم بابەتە لەگەڵ مەسعود بارزانیدا، بەڵام بەگوێرەی زانیارییەكانی (درەو) بەر لە هاتنی بۆ هەولێر، محەمەد تۆفیق عەلاوی هەریەكە لە (هادی عامری) سەرۆكی هاوپەیمانی فەتح‌و (وەلید كریماوی) نوێنەری موقتەدا سەدری سەرۆكی هاوپەیمانی سائیرون دەنێرێتە لای بارزانی تاوەكو قایلی بكەن بەوەی كورد كەسانی سەربەخۆ بۆ پۆستەكان كاندید بكات، بەتایبەتی دوای ئەوەی پێكهاتەی شیعە رازی بووە لەسەر دانانی كەسانی سەربەخۆ لە پۆستەكاندا. محەمەد تۆفیق عەلاوی بە پاڵپشتی موقتەدا سەدرو هادی عامری راسپێردراوە بە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، بۆیە لەچارەسەركردنی هەر كێشەیەك كە بێتە بەردەم دەگەڕێتەوە بۆلای سەدرو عامری. بارزانی ئەگەر قایل ببێت بە دانانی كەسانی سەربەخۆ، ئەوا لە هەموو حاڵێكدا ئەو كەسانەی كە بۆ پۆستە وزارییەكان كاندید دەكرێن، دەبێت كەسانی دڵخوازی بارزانی بن. بەپێی هەواڵێك كە دوێنێ سایتی (سۆمەرییەنیوز) لەزاری سەرچاوەیەكەوە بڵاویكردەوە، محەمەد تۆفیق عەلاوی دەزانێت بارزانی بە دانانی كەسانی سەربەخۆ لە پۆستەكان قایل نابێت، بۆیە بۆ ئەوەی توشی شەرمەزاری نەبێت لەڕێگەی نوێنەرێكی خۆیەوە داوای لە بارزانی كردووە ناوی كاندیدە سەربەخۆكانی كورد بنێرێت بۆ پڕكردنەوەی پۆستە وزارییەكانی كابینەی نوێ. لەكابینەی نوێی حكومەتی عێراقدا بڕیارە چەند وەزارەتێكی نوێ زیاد بكرێت، لەوانە وەزارەتێكی تایبەت بە ژنان، بەڵام پشكی كورد وەكو خۆی دەمێنێتەوە كە سێ وەزارەتە‌و دوانیان لای پارتی دیموكراتی كوردستانە‌و وەزارەتێكیش لای یەكێتییە. پشكی كورد‌و پڕكردنەوەی پۆستەكانی كابینەی پێشووی حكومەت كە عادل عەبدولمەهدی ئێستا بەشێوەی كاربەڕێكەر سەرۆكایەتی دەكات، بەپێی رێككەوتنێكی پێشوەختەی نێوان مەسعود بارزانی‌و هادی عامری سەرۆكی هاوپەیمانی فەتح یەكلاكرایەوە، رێككەوتنی ئەمجارەش بەهەمان شێوە لەنێوان عامری‌و بارزانیدا دەبێت. دانوستانێكی تر چەند كاتژمێرێك دوای كۆبونەوەی فوئاد حسێن لەگەڵ محەمەد تۆفیق عەلاوی، دوێنێ شەو نوێنەرانی (15) پەرلەمانتاری كورد لە پەرلەمانی عێراق كە ناوی "گروپی 15"یان لێنراوە، لەگەڵ محەمەد تۆفیق عەلاوی سەرۆك وەزیرانی راسپێردراوی عێراق كۆبوونەوە. "گروپی 15" پێكهاتووە لە پەرلەمانتارانی فراكسیۆنەكانی بزوتنەوەی گۆڕان، كۆمەڵی ئیسلامی، یەكگرتووی ئیسلامی، فراكسیۆنی ئایندە (ئەوانەی لە نەوەی نوێ جیابونەوە)، لەگەڵ دوو پەرلەمانتاری سەربەخۆ (ئەوانەی لەسەر لیستی هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی‌و دادپەروەری سەركەوتن بۆ پەرلەمان‌و ئێستا سەربە بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراقن). بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، كۆبونەوەكەی دوێنێ شەو لەسەر داوای محەمەد تۆفیق عەلاوی بووە، تێیدا نوێنەرانی "گروپی 15" جەختیان كردووە لەسەر ئەوەی، ئەوان وەكو ئەو (15) پەرلەمانتارە هیچ كاندیدێكیان بۆ پۆستە وزارییەكان نییە‌و خوازیارن كەسانی سەربەخۆ لە پشكی كورد لە پۆستەكان دابنرێن، بەپێچەوانەوە ئامادە نین دەنگ بە كابینەكە بدەن، بەڵام ئەگەر عەلاوی داوایان لێبكات دەتوانن كەسانی سەربەخۆی لە هەرێمی كوردستان بۆ دەستنیشان بكەن. (درەو) زانیویەتی لەماوەی رابردوودا چەندجارێك پارتی لەڕێگەی حزبەكانیانەوە هەوڵیداوە گروپی (15) هەڵوەشێنێتەوە، بەڵام تائێستا هەوڵەكانی سەركەوتوو نەبووە، "گروپی 15" لەو پەرلەمانتارانە پێكهاتووە كە هەندێكیان بەردەوام رەخنەی توند لە سیاسەتەكانی پارتی دەگرن بەتایبەتیش لە بەغداد، ئەمانە وەكو هێڵێكی نوێی بەرەی دژە پارتی دەردەكەون كە لە بەغدادەوە دەستیان بەجموجوڵ كردووە‌و سەركردایەتی پارتییان نیگەران كردووە. كەسە دیارەكانی ناو "گروپی 15" ئەوانەی كە پارتی لێیان نیگەرانە، سبەینێ بەشداری لە كۆبونەوەكەی سەرۆكایەتی هەرێمدا ناكەن، ئەمانە پێیانوایە پارتی بەردەوام لەژێر ناوی "یەكڕیزیی"دا هەموو پشكەكانی بەغداد بۆ خۆی كۆدەكاتەوە‌و لایەنەكانی تر بێبەش دەكات، سەرباری ئەمەش لە وەرگرتنی بڕیاردا لەبارەی ئەو پرسانەی كە لە عێراقدا دەگوزەرێن پرس‌و رایان پێناكرێت‌و پارتی پێشوەختە خۆی بڕیار دەدات‌و دواتر داوایان لێدەكات ئەوان شوێن بڕیارەكانی پارتی بكەون. لە كۆبونەوەی سبەینێی سەرۆكایەتی هەرێمدا، فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسلامی‌و یەكگرتووی ئیسلامی لەسەر ئاستی سەرۆكی فراكسیۆن بەشداری دەكەن، بەڵام فراكسیۆنی گۆڕان سەرۆكی فراكسیۆنەكەی كە یوسف محەمەدە بەشدار نابێت‌و لە بری ئەوە بەهار مەحمود نوێنەرایەتی فراكسیۆنەكە دەكات لە كۆبونەوەكەدا، فراكسیۆنی ئایندەش بەشدار نابن. پارتی‌و گروپی 15 گروپی 15 پەرلەمانتارە كوردەكە دەیانەوێت وەكو بەشێك لە نوێنەرایەتی كورد لە بەغداد مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت‌و گوێ بۆ داواكارییەكانیان بگیرێت، بەڵام ئەوەی تائێستا روودەدات ئەوەیە سەركردە سیاسییەكانی عێراق زیاتر مامەڵە لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان‌و بەدیاریكراویش مەسعود بارزانیدا دەكەن. بەمدواییە كە پەرلەمانی عێراق دەنگی لەسەر كردنەدەرەوەی هێزە بیانییەكان دا، ئەمریكا لەسەر ئاستی باڵا كە مایك پۆمپیۆ-ی وەزیری دەرەوە بوو لەگەڵ بارزانیدا قسەی كردو داوای لێكرد كورد بەشداری دەنگدانەكەی عێراق نەكەن، گروپی 15 پەرلەمانتارەكە پێشوەختە بڕیاریاندا لەسەر ئەوەی بەشداری كۆبونەوەكە نەكەن، بەڵام دواجار دەستكەوتە سیاسییەكە چووە گیرفانی بارزانییەوە. ئەوانەی گروپی 15 پێكدەهێنن، جگە لە بزوتنەوەی گۆڕان كە رێككەوتنی سیاسی لەگەڵ پارتی هەیە، هیچ یەكێك لە لایەنەكانی ناو گروپەكە رێككەوتنیان لەگەڵ پارتیدا نییە‌و لە كوردستان ئۆپۆزسیۆنن، رێككەوتنەكەی بزوتنەوەی گۆڕانیش بۆ پێكهێنانی كابینەی نۆیەمی حكومەتە‌و پەیوەست نییە بە پرۆسەی پێكهێنانی حكومەتەوە لە عێراق. لەكابینەكەی عەبدولمەهدیدا، لەبەر رۆشنایی ئەو رێككەوتنەی كە لە كوردستان لەگەڵ پارتی هەیبوو، بزوتنەوەی گۆڕان چاوی لەوە بوو لە سێ پۆستە وزارییەكەی كورد لە عێراق، یەكێك لە پۆستەكان وەربگرێت، بەڵام پارتی ئەم كارەی بۆ گۆڕان نەكرد، ئەمە نوێنەرانی گۆڕانی لە بەغداد نیگەران كرد. یەكێتی چی دەكات یەكێتی نیشتمانی كوردستان ئەم رۆژانە سەرقاڵی دانانی سەركردایەتی نوێی حزبەكەیەتی، بۆیە ناپەرژێتەسەر دانوستانەكانی بەغداد‌و گۆڕەپانەكەی بۆ بارزانی چۆڵكردوەتەوە. یەكێتی لە كابینەكەی عادل عەبدولمەهدیدا كە تائێستا كاردەكات، یەك وەزارەتی وەرگرت كە وەزارەتی داد بوو، فاروق ئەمین شوانی كە لەسەر یەكێتی ماڵە، بەهۆی ناڕەزایەتی پارتییەوە دوای شەش مانگ لە پۆستەكەی دەستبەكاربوو، پارتی كاندیدەكانی یەكێتی بۆ وەزارەتی داد رەتدەكردەوە، ئەمە پڕكردنەوەی پۆستەكەی دواخست، فاروق ئەمین شوانی كە ئێستا لەسەر یەكێتی لە پۆستی وەزارەتی داد دانراوە، نزیكە لە پارتییەوە‌و لەناو یەكێتیدا زیاتر بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق ئاگاداری كاروبارەكانیەتی، سەرباری ئەمە، پۆستی وەزارەتی داد بەرلەوەی بدرێت بە كاندیدەكەی یەكێتی لەلایەن بەنگین رێكانی وەزیری ئاوەدانكردنەوەی سەربە پارتییەوە بەشێوەی وەكالەت بەڕێوەدەبرا، بەپێی زانیارییەكانی (درەو) بەنگین رێكانی كاتێك پۆستەكەی رادەستی فاروق ئەمین شوانی كردووە كە پۆستی بەڕێوەبەر گشتییەكانی وەزارەتەكەی لە خەڵكانی سەربە پارتی پڕكردوەتەوە، واتە وەزارەتێكی بەتاڵی رادەستی كاندیدەكەی یەكێتی كردووە. یەكێتی پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی بۆ بەرهەم ساڵح جێهێشتووە.

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف هەماهەنگی ئەمنیی لەنێوان پارتی‌و یەكێتی بەردەوام لە پاشەكشێدایە، رێگریكردن لە تانكەرەكانی گواستنەوەی غازی شڵ دواین كێشەی ئەمنیی بوو كە روبەڕووی هەردوولا بووەوە، بەڵام بەبێ چارەسەر ماوەتەوە، ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستان كە لە بنەڕەتەوە بۆ یەكخستنی هێزە ئەمنییەكان‌و هەماهەنگی دروستكرا، بەڵام لە (8) ساڵی رابردوودا هیچ كۆبونەوەیەكی نەكردووە، بەهۆی ناكۆكی مەسرور بارزانی‌و نێچیرڤان بارزانی سەبارەت بە چۆنیەتی بەڕێوەبردنی دۆسیەی ئەمنیی، ئەنجومەنی ئاسایش نوێ نەكراوەتەوە، نێچیرڤان بارزانی دەیەوێت (رەوان بارزانی) برای بكات بە راوێژكاری ئەنجومەنی ئاسایش، مەسرور بارزانیش دەیەوێت (وەیسی بارزانی) برای دابنێت. دۆخی ئەمنیی لە بۆشایی ئەمنیدا چەند رۆژێكە لە هەرێمی كوردستان قسەوباس لەبارەی دۆخی ئەمنی چڕبووەتەوە، رێگریكردن لە تانكەرەكانی گواستنەوەی غازی شل‌و تەقەكردن بابەتی گەرمی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانە، هەماهەنگیی ئەمنی نێوان زۆنی سەوز‌و زەرد لەڕێگەی ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستانەوە بوو، بەڵام ئەو ئەنجومەنە ئێستا خۆی لە كێشەدایە، لەدوای دەستبەكاربوونی مەسرور بارزانییەوە لە پۆستی سەرۆكی حكومەت‌و پێشتریش ئەنجومەنەكە هیچ كۆبونەوەیەكی نەكردووە‌و هەماهەنگی بەتەواوەتی راوەستاوە، ئەم راوەستانە جۆرێك لە بۆشایی ئەمنیی دروستكردووە. لەبارەی ئەنجومەنی ئاسایشەوە ئەنجومەنی ئاسایش، بەپێی یاسای ژمارە (4)ی ساڵی 2011ی یاسای ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستانی عێراق دروستكراوە، مەسرور بارزانی یەكەم راوێژكاری ئەم ئەنجومەنە بووە‌و لەدوای دەستبەكاربوونی لە پۆستی سەرۆكی حكومەتی هەرێم، هێشتا هیچ كەسێك لە شوێنەكەی دەستبەكارنەبووە. بارەگای ئەنجومەنی ئاسایش لە سەری رەشە لە نزیك بارەگای بارزانی، راوێژكاری ئەنجومەنەكە بەپێی یاسا پلەكەی وەزیرە، دروستكردنی ئەم ئەنجومەنە هەر لە سەرەتاوە وەكو دۆزینەوەی پۆستێكی حكومی بۆ مەسرور بارزانی لێكدرایەوە، چونكە ئەوە یەكەمجار بوو مەسرور بارزانی پۆستێكی حكومی وەرگرێت، بەهۆی دروستكردنی ئەم ئەنجومەنەوە مەسرور بارزانی دەزگای "پاراستن" كرد بە دەزگایەكی حكومی‌و لە بودجەی هەرێمی كوردستان پشكی بۆ بڕییەوە، ئەمە بۆ دەزگای زانیاریی یەكێتی نیشتمانیش بەهەمان شێوە بوو. بڕیاری دروستكردنی ئەنجومەنی ئاسایش‌و پەسەندكردنی یاساكەی لە پەرلەمان لەكاتی خۆیدا هەڵای زۆری دروستكرد، بە یاسا ئەنجومەنەكە بەسترایەوە بە سەرۆكایەتی هەرێمەوە، نەك سەرۆكایەتی حكومەت، ئەوكات مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێم‌و نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەت بوون، مەسرور بارزانی نەیدەویست ئەنجومەنەكەی لەژێر فەرمانی سەرۆكی حكومەت واتە نێچیرڤان بارزانیدا بێت، بۆیە ئەنجومەنەكە بەسترایەوە بە سەرۆكایەتی هەرێمەوە واتە بە مەسعود بارزانی باوكییەوە. پێكهاتەی ئەنجومەنی ئاسایش بەپێی بڕگەی یەكەم لە مادەی دووەمی یاسای ژمارە (4)ی ساڵی 2011ی ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستان، ئەنجومەنەكە پێكدێت لە: * دەزگای ئاسایشی هەرێم * بەڕێوەبەری هەواڵگری سەربازیی  * ئاژانسی پاراستن‌و زانیاری ئەنجومەنی ئاسایش لە (6) پۆست پێكهاتووە، ئەم پۆستانە بەشێوەی 50+50 لەنێوان پارتی دیموكراتی كوردستان‌و یەكێتی نیشتمانیدا دابەشكراوە بەمشێوەیە:  * راوێژكاری ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستان/ مەسرور بارزانی * سەرۆكی دەزگای ئاسایشی هەرێمی كوردستان‌و جێگری راوێژكاری ئەنجومەن/ د. خەسرەو گوڵ محەمەد * سەرۆكی دەزگای پاراستن‌و زانیاری- زانیاری / لاهور شێخ جەنگی  * سەرۆكی دەزگای پاراستن‌و زانیاری- پاراستن/ نەزهەت حالی  * سەرۆكی دەزگای هەواڵگری هێزەكانی 70ی یەكێتی  * سەرۆكی دەزگای هەواڵگری هێزەكانی 80ی پارتی  لەماوەی (8)ی رابردوودا‌و لە سەرەتای دامەزراندنیەوە تائێستا ئەم ئەنجومەنە بەهۆی ناكۆكی نێوان ئەندامەكانییەوە، كۆنەبوەتەوەو هەماهەنگی تەواوەتی لەنێوان ئەندامانی ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستاندا نیە، بۆیە زۆرجار كە كێشەیەكی ئەمنی لە یەكێك لە زۆنەكان روودەدات، بەرپرسانی ئەمنی ناو ئەنجومەنەكە لەڕێگەی بەیاننامەوە قسە لەگەڵ یەكتر دەكەن‌و وەڵامی یەكتر دەدەنەوە. بودجەی ئەنجومەنی ئاسایش لە ساڵی 2013وە هەرێمی كوردستان یاسای بودجەی نەبووە، بەڵام بەپێی دواین پرۆژە یاسای بودجە، ژمارەی كارمەندانی ئەنجومەنی ئاسایش (6 هەزارو 476) كارمەندەو بودجەكەشی (344 ملیارو 630 ملیۆن) دینارە، رێژەی (2.9%)ی بودجەی هەرێم لەو ساڵەدا بۆ ئەم ئەنجومەنە تەرخانكراوە. ئەمە سەرباری ئەوەی، هەربە بەپێی دواین پرۆژە یاسای بودجە، دەزگای ئاسایش كە ژمارەی كارمەندانی بە (31 هەزارو 421) كەس دیاریكراوە، بڕی (487 ملیارو 443 ملیۆن) دیناری بۆ تەرخانكراوە كە دەكاتە (4.2%)ی كۆی بودجەی هەرێم لەو ساڵەدا. لەدوای ساڵی 2013ەوە تائێستا بەهۆی نەبوونی یاسای بودجەوە نازانرێت بودجەی ئەو دەزگایانە چەندەو چۆن خەرجدەكرێت، سەرباری ئەمە بودجەی ئەنجومەنی ئاسایش‌و وردەكاری خەرجییەكانی ناكەوێتە ژێر چاودێری پەرلەمانەوە.  چارەنوسی ئەنجومەنی ئاسایش ماوەی شەش مانگە كابینەی نویەمی حكومەتی هەرێم بە سەرۆكایەتی مەسرور بارزانی دەستبەكاربووە، بەڵام پۆستەكانی ئەنجومەنی ئاسایش پڕنەكراونەتەوە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، ئێستا (ویسی مەسعود بارزانی) برای مەسرور بارزانی كاروبارەكانی ئەنجومەنی ئاسایش بەڕێوەدەبات، مەسرور بارزانی كە پۆستی سەرۆكی حكومەت وەرگرتووە، هێشتا دەستبەرداری دۆسیەی ئەمنی نەبووە‌و ئامادە نییە سەرۆكایەتی ئەو ئەنجومەنە رادەستی كەسێك بكات كە لەژێر كۆنترۆڵی خۆیدا نەبێت. (درەو) زانیویەتی، بەمدواییە هەوڵێك هەبووە لەلایەن نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستانەوە بۆ ئەوەی (رەوان بارزانی) برای پۆستی سەرۆكی ئەنجومەنی ئاسایش وەرگرێت، بەوپێیەی ئەنجومەنی ئاسایش بەپێی یاسا سەربە سەرۆكایەتی هەرێمە، بەڵام ئەو هەوڵە سەركەوتوو نەبووە. بەهۆی ناكۆكی بنەماڵەی بارزانی لەسەر دانانی كەسی جێگرەوەی مەسرور بارزانی لە پۆستی راوێژكاری ئەنجومەنی ئاسایش، تائێستا ئەو پۆستە بەبەتاڵی ماوەتەوە‌و سەرباری ئەوەش پۆستەكانی تری ناو ئەنجومەنەكەش نوێ نەكراونەتەوە. بەپێی رێككەوتنی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، پارتی بەڵێنی بە بزوتنەوەی گۆڕان داوە، دوو پۆستی باڵا لەناو ئەنجومەنەكە بە بزوتنەوەی گۆڕان بدات، بەڵام ئەو پۆستانە تائێستا یەكلانەبونەتەوە. بە كشانەوەی مەسعود بارزانی لە پۆستی سەرۆكی هەرێم، جموجوڵی دەسەڵات لەناو بنەماڵەی بارزانیدا رویدا، نێچیرڤان بارزانی پۆستی سەرۆكی هەرێمی وەرگرت‌و مەسرور بارزانی پۆستی سەرۆكی حكومەتی وەرگرت، لەم ئاڵوگۆڕەدا پۆستی راوێژكاری ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێم چۆڵ بوو، ئێستا پڕكردنەوەی ئەم پۆستە لەپاڵ پۆستی وەزارەتی نەوتدا، كێشەیەكی تری بۆ پارتی دروستكردووە. ئەگەر یاسای ئەنجومەنی ئاسایش هەموارنەكرێتەوە‌و دامەزراوەكە سەربە سەرۆكایەتی هەرێم بێت، دەبێت نێچیرڤان بارزانی كەسێك بۆ پۆستی سەرۆكی ئەنجومەنەكە كاندید بكات، بەڵام پێناچێت هەرگیز ئەمە روبدات، چونكە مەسرور بارزانی بەهیچ جۆرێك ئامادە نییە دۆسیەی ئەمنیی رادەستی نێچیرڤان بارزانی ئامۆزای بكات. هەموو ئاماژەكان بۆ ئەوەدەچن، دواجار (وەیسی مەسعود بارزانی) پۆستی سەرۆكی ئەنجومەنی ئاسایش وەربگرێت، ئەمە وادەكات دۆسیەی ئەمنی هەر لەدەستی مەسرور بارزانیدا بمێنێتەوە، مەسرور بارزانی كە ئێستا سەرۆكایەتی حكومەت دەكات، لە هەموو كاتێك زیاتر پێویستی بەوەیە جڵەوی دۆسیەی ئەمنی لای خۆی بهێڵێتەوە. بەڵام بە وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی حكومەت، مەسرور بارزانی گورزێكی بەهێزی لە دەزگای ئەنجومەنی ئاسایش‌و تەنانەت دەزگای پاراستن-یشدا، بەپێی زانیارییەكان مەسرور بارزانی رێژەی 90%ی ستافی ئەنجومەنی ئاسایش‌و پاراستنی لەگەڵ خۆیدا راپێچی حكومەت كردووە، لەدیارترینی ئەوانەی لە ئەنجومەنی ئاسایش‌و پاراستنەوە چونەتە ناو حكومەت بریتین لە هەریەكە لە (شەعبان شەعبان چالی بەڕێوەبەری نوسینگەی سەرۆك وەزیران)‌و (هێمن هەورامی جێگری سەرۆكی پەرلەمان)، (رێبەر ئەحمەد وەزیری ناوخۆ)‌و (جوتیار عادل وتەبێژی حكومەت)‌و (ساسان عەونی وەزیری شارەوانی‌و گەشتوگوزار)، سەرباری ئەمانە زۆربەی بەڕێوەبەرە گشتییەكان لە خەڵكانی سەربە ئەنجومەنی ئاسایش پڕكراونەتەوە. نازانرێت پارتی چۆن پرسی ئەنجومەنی ئاسایش یەكلادەكاتەوە، بەڵام لە هەموو حاڵەكاندا ئەو كەسەی كە پۆستەكە وەردەگرێت لەژێر فەرمانی مەسرور بارزانیدا دەبێت نەك نێچیرڤان بارزانی.    

راپۆرتی: درەو هاوشێوەی حزبی زەحمەتكێشان و پارتی كرێكارانی كوردستان، ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی سیستەمی هاوسەرۆكی بۆ بەڕێوەبردنی داهاتووی یەكێتی پەسەند كرد، بافڵ تاڵەبانی و لاهور شێخ جەنگی كاندیدی یەكلابوەوەی هاوسەرۆكایەتیەكەن و ئێران گەمەكەی لە بەرهەم ساڵح تێكدا، باڵی كۆسرەت رەسوڵیش دەیانەوێت لە رێگەی ئەنجومەنی باڵای سیاسیەوە هەژمونی خۆیان لەداهاتووی یەكێتیدا بچەسپێنن. هاوسەرۆكایەتی ئەمڕۆی ئەنجومەنی  سەركردایەتی گشتی یەكێتی لە كۆبونەوەی تایبەت بە پەسەندكردنی هەمواری پەیرەوی ناوخۆدا بریاریدا (سیستەمی بەرێوەبەردنی یەكێتی بكات بەهاوسەرۆكایەتی) بەمەش كۆتایی بە سەرۆك یان سكرتێری حزب هێناو گۆڕانكاری لە سیستمی سەرۆكایەتی ( 44) ساڵەی خۆیدا كرد. مستەفا چاوڕەش سەرپەرشتیاری دانیشتنەكانی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی بە میدیای فەرمی حزبەكەی راگەیاند ی راگەیاند: لە كۆبوونەوەی ئەمڕۆی سەركردایەتیدا بە زۆرینەی دەنگ سیستەمی هاوسەرۆكی بۆ بەڕێوەبردنی داهاتووی یەكێتی پەسەند كرا، ژمارەی هاوسەرۆكەكان دیاریی نەكران، هەروەك ناوی كەسیش بۆ ئەو پۆستانە دەستنیشان نەكران. دانانی سیستەمی هاوسەرۆكایەتی لەلایەن ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتیەوە پەیوەندی بە رێكنەكەوتنی باڵەكانی یەكێتیەوە هەیە لەسەر شێوازی بەرێوەبەردنی ئەو حزبە، لەدوای دەركەوتنی ئەنجامەكانی كۆنگرەی پێنجەمی یەكێتیەوە ململانێكانی نێوان باڵەكانی یەكێتی گۆڕانی بەسەردا هات و هەریەك لە بافڵ تاڵەبانی و لاهور شێخ جەنگی وەك دوو كارەكتەری براوەی كۆنگرە ئاراستەی داهاتووی یەكێتیان كەوتە دەست. هاوسەرۆكایەتی لە دوو ئەزموندا  سیستەمی هاوسەرۆكایەتی كە ئەمڕۆ ئەنجومەنی گشتی یەكێتی بۆ بەرێوەبەردنی یەكێتی پەسەندكرد، هاوشێوەی دوو ئەزمونی حزبی كوردیە ئەوانیش: -    شێوازی بەرێوەبردنی پارتی كرێكارانی كوردستان لەدوای دەستگیركردنی عەبدوڵا ئۆج ئالانی رابەری ئەو حزبە لەسەرجەم پۆستەكانیدا، بەڵام هاوسەرۆكایەتی لەلای ئەوان لە نێوان ( ژنێك و پیاوێكدا)یە ئەویش لە پێناو هێنانە پێشەوەی ژن لە سەركردایەتیدا و بەشداریپێكردنیان (راگرتنی جێندەریە). واتا سیستەمی هاوسەرۆكایەتییەكەی یەكێتی جیاواز دەبێت لە سیستەمی بەرێوەبەردنی پارتی كرێكارانی كوردستان، كە لە پێناو هێنانە پێشەوەی ژنان نیە بەڵكو لە هاوسەرۆكایەتیە لە پێناو رێكنەكەوتنی باڵەكان.  -    ئەزمونی دووەم ئەزمونی بەرێوەبردنی حزبی زەحمەتكێشانی كوردستان لەدوای جیابونەوەیان لە قادر عەزیز سكرتێری پێشووی ئەو حزبە ، كە لەیەكەم كۆنگرەدا حزبی زەحمەتكێشان هاوسەرۆكایەتی پەسەندكرد لە نێوان (بەهمەن حسێن، بەڵێن عەبدوڵا، سەعد خالید)، بەڵام لە دوایین كۆنگرەدا كە لە رۆژی 22/11/2019 بەرێوەچوو سیستەمی هاوسەرۆكایەتی هەڵوەشاندەوەو شكستی هێناو  چوەوە سەر فۆرمی پێشتری كە هەڵبژاردنی ( سكرتێر) و ( جێگری سكرتێر) بوو. ئەگەر یەكێتی هاوسەرۆكایەتیەكەی لە سێ كەس پێكهاتبێت ئەوا دەبێتە هاوشێوەی هاوسەرۆكایەتی پێشووی حزبی زەحمەتكێشانی كوردستان لە شێوازی بەرێوەبردنیدا. یەكێتی بۆ ماڵبانی تاڵەبانی گفتوگۆی باڵەكانی ناوخۆی یەكێتی لەدوای كۆتاییهاتنی كۆنگرەی یەكێتی بە ئاراستەی سەرۆكی حزب هەنگاوی دەنا، بەڵام چەند رۆژێكە ئاراستەی گفتوگۆكان گۆڕانی بەسەردا هاتوو.  بەپێی زانیاریەكانی (درەو)  رۆژی دوو شەممەی رابردوو بافڵ تاڵەبانی سەردانی كۆسرەت رەسوڵی كردووە‌و پێی راگەیاندووە، ئەوان وەكو ماڵباتی تاڵەبانی رازی نین بەرهەم ساڵح بكرێت بە سەرۆكی یەكێتی‌و داوای لێكردووە بەدوای چارەسەرێكی تردا بگەڕێن. ئەگەرچی دواتر ماڵباتی تاڵەبانی گفتوگۆیان لەگەڵ بەرهەم ساڵح كردووە بەوەی رازی بێت بە هاوسەرۆكایەتی، بەڵام بەرهەم ساڵح ئەو پێشنیازەی رەتكردۆتەوە. ئەمڕۆ ئەنجومەنی گشتی سەركردایەتی یەكێتی سیستەمی هاوسەرۆكایەتی بۆ یەكێتی پەسەندكرد ئەگەرچی تا ئێستا یەكلا نەبۆتەوە كە دوو كەس دەبێت یان سێ بۆ هاوسەرۆكایەتیەكە، بەپێی بەدواداچونەكانی (درەو) بۆیە ژمارەكە یەكلانەكراوەتەوە چاوەڕەوان دەكەن بەرهەم ساڵح بەو سیستەمە نوێیە رازی بێت، ئەگەر نا تەنها دوو كەس دەبێت و ئەوانیش ( بافڵ تاڵەبانی و لاهور شێخ جەنگی) دەبن  كە ئەمەش بەشێكی پەیوەندی هەیە بە هاتنە پێشەوەی نەوەیەكی نوێ بەتایبەتیش نەوەی تاڵەبانییەكان كە بە كوڕوتینێكی زیاترەوە هاتونەتە ناو سەركردایەتی یەكێتی و لەلایەكیش سازشنەكردنی (بافڵ تاڵەبانی و لاهور شێخ جەنگی) بۆ یەكتری كە پێشتر كێبەركێ بوو لەسەر جێگرایەتی سەرۆك و ئێستاش لەسەر سەرۆكایەتی.   هاوسەرۆكایەتی بافڵ تاڵەبانی و لاهور شێخ جەنگی لە ترۆپكی یەكێتیدا، رەنگە هەروا ئاسان نەبێت، بەتایبەت ئەو دوو ئامۆزایە لە رابردوودا پەیوەندییەكانیان چەندین جار هەورازو نشێوی بەخۆیەوە بینیوەو فۆرم و شێوازی كاركردنیان جیاوازە، پرسیارەكە ئەوەیە دەتوانن پێكەوە هەڵبكەن و یەكێتی بگەیەننە كەناری ئارام ( وەك خۆیان بانگەشەی بۆ دەكەن)    ئێران تۆڵە لە بەرهەم ساڵح دەكاتەوە گەمەكە بە زیانی بەرهەم ساڵح كۆتایی هات، بەپێی زانیاریەكانی (درەو) لە دوو رۆژی رابردوودا گفتوگۆی چڕكراوە لەگەڵ بەرهەم ساڵح بۆ رازی بوونی بە هاوسەرۆكایەتی بەتایبەت لەلایەن ماڵباتی تاڵەبانیەوە، بەڵام بەرهەم ساڵح رازی نەبووەو پێی وتوون، ئەوەی ئێوە دەیكەن پاشگەزبونەوەیە لەو رێككەوتنانەی پێشوو بەتایبەتیش كە لە كۆنگرەدا بەبێ دەنگدان هەڵبژێردراو بڕیاردرا بكرێتە سەرۆكی یەكێتی. زانیارییەكانی (درەو) كە قسەی لەگەڵ چەند سەرچاوەیەكی نزیك لە بەرهەم ساڵح كردووە ئەوە دەخەنە روو كە بەرهەم ساڵح پێی وتوون من لە یارییەكە دەچمە دەرەوەو پیرۆزی خۆتان بێت، بەڵام ئەم هاوسەرۆكایەتیە سەركەوتوو نابێت. ئەو سەرچاوانە ئاماژەیان بەوەكرد، كە لەدوا ساتەكاندا ئێران دەستوەردانی كردووەو نارازی بوونی خۆی بەسەرۆكایەتی بەرهەم ساڵح دەربڕیوە بەتایبەت كە پێیان وابووە لە بەغداد زیانی زۆری بە سیاسەتەكانی ئێران گەیاندووە، بەتایبەتیش لە رازی نەبوونی بەرهەم ساڵح بە دانانی سەرۆك وەزیرانێكی دڵخوازی ئێران.  بۆیە چاوەڕەوان ناكرێت بەرهەم ساڵح رازی بێت بە هاوسەرۆكایەتی و ناشیەوێت ئەزمونی رابردووی هاوپەیمانی دووبارە بكاتەوە، بۆیە لە باشترین حاڵەتدا وەك سەرۆك كۆمار دەمێنێتەوە ( هەرچەند تەمەنی سەرۆك كۆماریش نزیكەی یەك ساڵی تر بەردەوام دەبێت ئەویش بەهۆی پێداگری لایەنەكان لەسەر هەڵبژاردنی پێشوەختە) نایەوێت دوور بكەوێتەوە لە یەكێتی.  یەكێتی بەرەو كوێ؟ ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی لە دانیشتنی ئەمڕۆیدا تەنها بڕیاری لەسەر سیستەمی هاوسەرۆكی داوە ئەوەی ماوە. -    هاوسەرۆكایەتیەكە لەچەند كەس پێكدێت؟ -    چەند جێگری دەبێت و كێ دەبن ؟ -    دەسەڵاتەكانی سەرۆك چی دەبن؟ -    دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی باڵای سیاسی چی دەبن؟ تا ئێستا هیچ یەك لەو پرسانە یەكلا نەكراوەتەوە، چونكە بەپێی بەدواداچونەكانی (درەو) ئەندامانی ئەنجومەنی گشتی یەكێتی رازی نابن ئەو دەسەڵاتە بدەن بە ئەنجومەنی باڵای سیاسی كە (كۆسرەت رەسوڵ) سەرۆكایەتی دەكات، وەك ئەوەی خۆیان داوایانكردووە. تا ئێستا روون نیە كە ئایا ئەنجومەنی باڵای سیاسی رازی دەبێت تەواوی دەسەڵاتەكانی یەكێتی رادەستی بافڵ تاڵەبانی و لاهور شێخ جەنگی بكات یان نا؟ هێشتا روون نیە كە باڵەكانی تری یەكێتی ( باڵی كۆسرەت رەسوڵ، كەركوكییەكان، گەرمیانییەكان، باڵی دلێری سەید مەجید) رازین بەوەی دەسەڵاتی رەهای یەكێتی بدرێت بە ماڵباتی تاڵەبانی.؟ بەپێی زانیارییەكانی (درەو) باڵی كۆسرەت رەسوڵ لەلایەك شەڕی جێگیركردنی دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی باڵای سیاسی و دانانی شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ دەكەن بۆ جێگری هاوسەرۆكی یەكێتی ( ئەگەر هاوسەرۆك جێگری بۆ دابنرێت). باڵی كەركوكییەكان شەڕی جێگری هاوسەرۆكایەتییەكە دەكەن یان سكرتێری ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی و بەدەستیهێنانی بەرپرسی چەند مەكتەب و دەڤەرێك.  زانیارییەكانی ( درەو) ئەوە دەخەنە روو كە باڵی دلێری سەید مەجید هەموو هەوڵێكیان بۆ ئەوەیە عیماد ئەحمەد لە پۆستێكی باڵا جێگیر بكەن، كە ئەندامی ئەنجومەنی جێبەجێكردن یاخود بەرپرسی دەڤەری سلێمانی یەكێتی، بۆ ئەمەش لەگەڵ ماڵباتی تاڵەبانی لێكتێگەیشتنیان هەیە.  پارتی لەگەڵ كێ مامەڵە دەكات؟ تا ئێستا پارتی دیموكراتی كوردستان لێدوان و هەڵوێستی روون  وفەرمی نەبووە لەسەر چۆنیەتی مامەڵەكردن لەگەڵ سەركردایەتی نوێی یەكێتی و مەسعود بارزانی وەك سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان هیچ لێدوان و تەنانەت پیرۆزباییەكی لە یەكێتی و سەركردایەتی نوێی یەكێتی نەكردووە.  بەپێی پێشبینیەكان و خوێندنەوەی بارودۆخەكان چاوەڕەوان دەكرێت لەدوای كۆتاییهاتنی كارەكانی كۆنگرەو یەكلاكردنەوەی تەواوی پرسەكانی یەكێتی سەركردایەتی نوێی یەكێتی مامەڵەیەكی جیاواز لەگەڵ پارتیدا بكەن و ئەو گرژیانەی ئێستای نێوانیان كەمببێتەوە، بەپێی خوێندنەوەی ئەزمونی رابردوو هەر هێزوو گروپێك لە لێدوان و بانگەشەكانیدا بەرامبەر بە پارتی دیموكراتی كوردستان توند بووبێت ئەوا دەنگی جەماوەرەكەی بەدەستهێناوە.  ئێستا هەریەك لە بافڵ تاڵەبانی و لاهور شێخ جەنگی بەهۆی هەڵوێستە توندەكانیان بەرامبەر بە پارتی دەنگی زۆرینەی ناو یەكێتیان بەدەستهێناو ئەو لایەنانەشی مامەڵەیان لەگەڵ پارتیدا دەكرد دۆڕاوی كۆنگرەی یەكێتی بوون، بۆیە چاوەڕەوان دەكرێت : -    پارتی دیموكراتی كوردستان وەك ( دیفاكتۆ) مامەڵە لەگەڵ سەركردایەتی نوێی یەكێتی نیشتمانی كوردستاندا بكات، بەوپێیەی نایەوێت كێشەو گرفت بۆ حكومەتەكەی مەسرور بارزانی درووست بێت، كە لە ئێستادا كێشەو سەرئێشەی زۆری بۆ درووست دەكرێت لەلایەن باڵی سەركەوتووی یەكێتیەوە.  -    سەركردایەتی نوێی یەكێتی ( بافڵ تاڵەبانی و لاهور شێخ جەنگی) كە لەرابردوودا دەیانویست پارتی و خودی مەسعود بارزانی ئەمری واقیعیان مامەڵەیان لەگەڵ بكات، لەدوای كۆنگرەوە بە هێزەوە مامەڵە لەگەڵ پارتی دەكەن و چاوەڕەوان دەكرێت بارودۆخ و گرژیەكانی نێوانیان كۆتایی پێبهێنن، چونكە بۆ هەردوولایان دەركەوتووە كە بەرژەوەندییە سیاسی و ئابورییەكانیان ئەوە دەخوازێت كە تەبابن، هەرجۆرە ناكۆكیەك زیان بە بەرژەوەندییە  ئابورییەكانیان دەگەیەنێت.   

راپۆرت: محەمەد رەئوف- فازل حەمەڕەفعەت حكومەتی هەرێمی كوردستان جگە لە پارەی پاشەكەوتی موچە، نزیكەی (4 ترلیۆن) دیناری پارەی بەرزەموچە "تەرفیع"ی فەرمانبەران قەرزارە، لە پەرلەمانەوە هەوڵێك دەستیپێكردووە بۆ گەڕاندنەوەی ئەو پارانە، بەپێی بەدواداچوونی (درەو)، بۆ گەڕاندنەوەی بەرزە موچە حكومەت مانگانە پێویستی بە نزیكەی (36 ملیار) دینار هەیە، یاسای چاكسازی بەلای بەرزە موچەدا نەڕۆیشتووە، پێناچێت حكومەت بەمزوانە وەڵامی داواكاری بەرزەموچە بداتەوە. كاتێك بڕیار شوێنی یاسا دەگرێتەوە شوباتی ساڵی 2016 كە هەرێمی كوردستان بەهۆی دابەزینی نرخی نەوت‌و بڕینی بەشە بودجەی هەرێم‌و خەرجییەكانی شەڕی "داعش"ەوە بە قەیرانێكی دارایی سەختدا تێدەپەڕی، نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی ئەوكاتی حكومەتی هەرێم بە بڕیارێك "بەرزەموچە"ی فەرمانبەرانی راگرت كە لەناو فەرهەنگی فەرمانبەراندا بە "تەرفیع" ناسراوە. ئەوەی نێچیرڤان بارزانی كردی، راگرتنی یاسا بوو بە بڕیار، ئەمە بۆ یاساناسان بابەتێكە كە زۆر جێگای تێبینی-یە، بەرزەموچەی فەرمانبەران بەپێی یاسای (موچەی فەرمانبەرانی دەوڵەت‌و كەرتی گشتی ژمارە 22ی ساڵی 2008)ی عێراق جێگیركراوە، ئەم یاسایە لە هەرێمی كوردستان كاری پێدەكرێت. بڕیاری راگرتنی بەرزەموچەی فەرمانبەران هاوكات بوو لەگەڵ بڕیاری بڕینی موچەی فەرمانبەران بەرێژەی (25% بۆ 75%) لەژێر ناوی "پاشەكەوتی موچە"، كابینەی پێشوو بەرلەوەی وادەكەی تەواو ببێت، بەدوو قۆناغ‌و لە ئازاری 2018‌و ئازای 2019دا بە یەكجاری پاشەكەوتی موچەی هەڵگرت، بەڵام بڕیاری راگرتنی بەرزەموچە وەكو خۆی مایەوە، ئەمە یەكێكی ترە لەو كێشانەی كە لە كابینەكەی نێچیرڤان بارزانییەوە بە میرات بۆ كابینەكەی مەسرور بارزانی ئامۆزای ماوەتەوە. بەمدواییە پەرلەمانی كوردستان بە هەماهەنگی لەگەڵ حكومەت یاسایەكی بەناوی "چاكسازی" پەسەندكرد، بەڵام ناوەڕۆكی یاساكە بە هیچ جۆرێك نەچووە بەلای بابەتی بەرزەموچەی فەرمانبەراندا، تائێستا چارەنوسی ئەم دۆسیەیە بە ناڕوونی ماوەتەوە‌و فەرمانبەران چوار ساڵی تری تەمەنی خزمەتی وەزیفییان بەڕێدەكەن بەبێ ئەوەی بەرزەموچەیان بۆ بكرێت، ئەمە سەرباری ئەوەی بەشێكی زۆری فەرمانبەران لە ساڵی دەرچوونی بڕیارەكە‌و ساڵانی دواتریشدا وادەی ئەوەیان هەبووە بەرزەموچەیان بۆ بكرێت‌و بۆیان نەكراوە، ئەمەش وەكو پاشەكەوتنی موچە بەقەرز لەسەر حكومەت ماوەتەوە‌و نازانرێت چۆن چارەسەری بۆ دەدۆزرێتەوە. هەوڵێك لە پەرلەمانەوە رۆژی 28ی مانگی رابردوو (36) كەس لە ئەندامانی پەرلەمانی كوردستان ئیمزایان لەسەر نوسراوێك كرد‌و ئاڕاستەی سەرۆكایەتی پەرلەمانیان كرد، ئەو پەرلەمانتارانە لە نوسراوەكەیاندا دەڵێن ئێستا دۆخی دارایی حكومەت باش بووە، بۆیە دەبێت ئەو مافە یاساییە (بەرزەموچە) بۆ فەرمانبەران بگەڕێتەوە. كابینەی نوێی حكومەت لەدوای دەستبەكاربوونیەوە زیاتر لە هەوڵی كۆكردنەوەی داهاتەكانە، نەك گەڕاندنەوەی قەرزەكانی كابینەی پێشوو كە بە میراتیی بۆی ماوەتەوە، مەسرور بارزانی كە یەكەمجارە ئەزمونی خۆی لە سەرۆكایەتی حكومەتدا تاقیدەكاتەوە جارێ دەیەوێت بزانێت داهاتەكانی حكومەت چەندن، دواتر بڕیار لەسەر دابەشكردنیان بدات. یاسای چاكسازی كە بە پلەی یەكەم بۆ گەڕاندنەوەی بڕێك داهاتی بەهەدەردراو بوو بۆ حكومەت، لە رۆژنامەی وەقایعی كوردستان بڵاوكرایەوە، بەمەش كەوتە بواری جێبەجێكردنەوە، روون نییە یاساكە چەندێك داهات بۆ حكومەت دەگەڕێنێتەوە، بەڵام هەر داهاتێك كە بەهۆی ئەو یاسایەوە دەگەڕێتەوە، دەبێت سەرەتا ئەو بۆ بەرزكردنەوەی رێژەی كەمترین ئاستی موچەی خانەنشینی بەكاربهێنرێت، چونكە لە یاساكەدا ئەولەویەت بەم بابەتە دراوە نەك گەڕاندنەوەی بەرزە موچەی فەرمانبەران. تێچووی بەرزە موچە چەندە ؟ دیارنییە ئاخۆ حكومەت لەسەر داوای پەرمان بڕیار لەسەر گەڕاندنەوەی بەرزەموچەی فەرمانبەران دەدات یاخود نا، چونكە ئەمە بەپلەی یەكەم بەندە بە تێچووی خەرجكردنی بەرزەموچەوە‌و ئەو قەرزانەی كە بەهۆی بەرزەموچەوە لەماوەی رابردوودا لەسەر حكومەت ماونەتەوە‌و بە فەرمانبەرانی نەداوە. لەدوای دەرچوونی بڕیاری راگرتنی بەرزەموچەوە، بەتێكڕا هەموو فەرمانبەران بەهۆی ئەو بڕیارەوە دوو بەرزەموچە "تەرفیع"یان فەوتاوە، ئەمە هاوشێوەی پاشەكەوتی موچە قەرزێكە كە لەسەر حكومەتی هەرێمە‌و دەبێت بگەڕێنێتەوە بۆ فەرمانبەران. بەهای ئەو قەرزەی بەرزەموچە كە دەبێت حكومەت بۆ فەرمانبەرانی بگەڕێنێتەوە بەدیاریكراوی نازانرێت، (درەو) پەیوەندی بە ژمارەیەك لە ئەندامانی لیژنەی داراییەوە كرد، كەسیان بە دیاریكراوی بەهای پارەكەیان نەزانی، بەڵام سەرچاوە ئاگادارەكان باسلەوە دەكەن بەهای ئەو پارەیە دەگاتە نزیكەی (4 ترلیۆن) دینار، واتە لەحاڵی بڕیارداندا لەسەر گەڕاندنەوەی پارەی بەرزەموچە، دەبێت حكومەت سەرەتا خۆی بۆ پێدانەوەی ئەو قەرزانە ئامادە بكات.   عەلی حەمەساڵح سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان دەڵێ:" بڕی ئەو پارەی بەرپرسان بە هێنانی كاڵای قاچاخ دەستیاندەكەوێت، نزیكەی ٣٥ ملیۆن دۆلاری مانگانەیە، بە نیوەی ئەو پارەیە، خەرجی بەرزەموچە چارەسەر دەكرێت"، واتە بەپێی قسەی عەلی حەمەساڵح گەڕاندنەوەی بەرزەموچەی فەرمانبەران زیاتر لە (17 ملیۆن) دۆلار لەسەر حكومەت دەكەوێت.  بەڵام یاسین واحید سەرۆكی دیوانی وەزارەتی دارایی‌و ئابوری لە لێدوانێكدا بۆ (درەو) رایگەیاند، تائێستا هیچ خەمڵاندنێكیان نەكردووە لەبارەی ئەوەی ئەگەر بەرزەموچە گەڕێندرایەوە چەندێك لە فەرمانبەران سودمەند دەبن لێی‌و خەرجی كۆی گشتی چەندێكە، بۆیە وتنی هەر ژمارەیەك لەوبارەیەوە شتێكی ناڕاست دەردەچێت. ئەگەر تێكڕای بەرزەموچە بە (50 هەزار) دینار ئەژماربكرێت، كە بۆ هەندێك پلەی وەزیفی لەم بڕە زیاتر‌و بۆ هەندێك تر كەمترە، لەحاڵی دەستپێكردنەوەی خەرجكردنی بەرزەموچە بۆ فەرمانبەران، حكومەت مانگانە پێویستی بە نزیكەی (36 ملیار) دینار دەبێت، ئەمە لەكاتێدایە ئێستا تێكڕای موچەی فەرمانبەرانی هەرێم مانگانە (881 ملیار) دینارە.  بەرزەموچە چییە ؟ بەپێی یاسای موچەی فەرمانبەرانی دەوڵەت‌و كەرتی گشتی عێراق بەرزەموچە بریتییە لە " گواستنەوەی پلەی وەزیفی فەرمانبەر لە كارەكەیدا بۆ پلەیەكی بەرزتر لە پلەكەی خۆی بەگوێرەی پلەبەندی وەزیفی". بۆ پلەبەرزكردنەوە بەپێی یاسا دەبێت ئەم مەرجانە جێبەجێ ببن ئینجا پلەبەرزكردنەوە دەكرێت: •    شوێنی بەتاڵ هەبێت لەو پلە وەزیفیەی كە فەرمانبەرەكەی بۆ بەرزدەكرێتەوە، لە فەرمانگەكەدا. •    ئەو ماوەیە تەواوبووبێت كە بۆ تەرفیع دانراوە. •    فەرمانبەر مەرج‌و پێداویستی داواكراوی تێدا بێت بۆ وەرگرتنی ئەو ئەركەی كە پلەكەی بۆ بەرزدەكرێتەوە. •    تواناو لێهاتووی فەرمانبەر بسەلمێندرێت لە بەڕێوەبردنی ئەو ئەركەی كە پلەكەی بۆ بەرزدەكرێتەوە. راگرتنی بەرزەموچەی فەرمانبەران لەلایەن حكومەتی هەرێمەوە ناتوانێت بەراورد بكرێت بە بڕیاری پاشەكەوتی موچە، چونكە پاشەكەوتی موچە هاوشێوەی قەرزێكە كە هی فەرمانبەرانە‌و كەوتوەتە سەرشانی حكومەت‌و پێدانەوەی لە ئێستادا یاخود كاتێكی تر كێشەی گەورە بۆ كاری فەرمانبەران دروستناكات، بەڵام بڕینی بەرزەموچە كێشەی بۆ پلەبەندی كاری فەرمانبەران دروستدەكات، بەتایبەتی بۆ تەمەنی خانەنشینی. قەرزەكانی فەرمانبەران لای حكومەت كابینەی نوێی حكومەت كە دەستبەكاربوو، كەوت بەسەر قەرزێكی (14 ترلیۆن) دیناریدا، كە پارەی موچە پاشەكەوتكراوەكانی فەرمانبەرانە لەماوەی ساڵانی (2015 بۆ 2019)، ئەمە سەرباری قەرزی تایبەت بە بەرزەموچەی فەرمانبەران. ئەگەر پارەی پاشەكەوتی موچە‌و بەرزەموچە بە تێكڕا ئەژماربكرێت، قەرزی فەرمانبەران لەسەر حكومەت بۆ (18 ترلیۆن) دینار بەرزەدەبێتەوە. لە ساڵی 2014وە حكومەتی هەرێمی كوردستان یاسای بودجەی نییە، بۆیە پەرلەمان كە چاودێرە لەسەر حكومەت بەدیاریكراوی شێوازی دەستخستنی داهاتەكان‌و چۆنیەتی خەرجكردنیان لەلایەن حكومەتەوە نازانێت، بۆیە پێدانەوەی قەرزی فەرمانبەران لەلایەن حكومەتەوە بابەتێكە كە ناتوانرێت پێشبینی بكرێت. لە یاسای چاكسازیدا كە بەمدواییە پەسەندكرا، چارەنوسی موچە پاشەكەوتكراوەكان رادەستی بەغداد كراو حكومەتی هەرێم چاوەڕێیە حكومەتی ناوەندی عێراق ئەو پارانە بۆ فەرمانبەران بگەڕێنێتەوە، بەڵام چارەنوسی بەرزەموچە هێشتا بڕیاری لەسەر نەدراوە.  

راپۆرتی: سەرتیپ وەیسی كەریم  له‌ سه‌ره‌تای دروستبوونی یه‌كێتیه‌وه‌، مام جه‌لال وه‌كو دامه‌زرێنه‌ری سه‌ره‌كی و كۆكه‌ره‌وه‌ی سه‌رجه‌م بیروباوه‌ڕ و هێله‌ جیاوازه‌كان، باوه‌ڕی به‌ بنه‌ماڵه‌ كردنی ئه‌و حزبه‌ نه‌بوه‌، ئه‌و ئاڕاسته‌ و هێله‌شی كه‌ به‌ "هێلی گشتیی" له‌سه‌رده‌می خۆیدا ناسراو بو، سه‌رجه‌م كه‌س و باڵ و گروپه‌كانی نێو یه‌كێتیی له‌ خۆگرتبو، زۆربه‌ی ئه‌وانه‌شی له‌ لوتكه‌ی خه‌ته‌ گشتییه‌كه‌ی مام جه‌لالدا بوون، هی زۆربه‌ی ناوچه‌كان بوون، تا ئه‌م دوایانه‌ش یه‌ك كه‌س له‌ بنه‌ماڵه‌كه‌ی خۆی له‌ نێو ئه‌و حزبه‌دا پۆستی باڵای نه‌بو. له‌ كۆنگره‌ی سێهه‌می یه‌كێتیی ( له‌ دوای جیابوونه‌وه‌ی گۆڕان)، ده‌وترێ یه‌كێك له‌ نه‌وه‌كانی مام جه‌لال له‌ ده‌ره‌وه‌ی وڵات گه‌رابۆوه‌، تاوه‌كو بۆ سه‌ركردایه‌تی خۆی كاندید بكات، دوای ئه‌وه‌ی مام جه‌لال به‌وه‌ ده‌زانێت، توڕه‌ ده‌بێت و داوای لێده‌كات پلیتی فڕۆكه‌ ببڕێت و بگه‌ڕێته‌وه‌ شوێنه‌كه‌ی خۆی. هێرۆخان به‌ درێژای مێژووی یه‌كێتی هاوشانی مام جه‌لال خه‌باتی كرد، ئینجا له‌ كۆتاییه‌كانی ژیانی هاته‌ پێشه‌وه‌، به‌ڵام تاوه‌كو مام جه‌لال له‌ گۆڕه‌پانه‌كه‌دا بوو، ئه‌و رۆڵی كاریگه‌ری نه‌بوو، لاهور شێخ جه‌نگیش كه‌ به‌شێكی ته‌مه‌نی له‌گه‌ڵ مام جه‌لالدا به‌ رێكرد، له‌ كۆنگره‌ی سێهه‌مدا، ته‌نها توانی ببێته‌ ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی ناوه‌ند. دوای مام جه‌لال و دووركه‌وتنه‌وه‌ هێرۆخان، له‌ كۆنگره‌ی چواره‌م دۆخێكی دیكه‌ هاتۆته‌ ئاراوه‌، به‌شێوه‌یه‌ك كوڕ و نزیك و نه‌وه‌كانی مام جه‌لال، بوونه‌ته‌ رێگر له‌به‌رده‌م دووباره‌ ته‌شكیلكردنه‌وه‌ی یه‌كێتیی، ده‌یانه‌وێ جگه‌ له‌ خۆیان پۆستی سه‌رۆك و جێگر بۆ هیچ و گروپ و باڵێكی دیكه‌ی ئه‌و حزبه‌ نه‌بێت، له‌كاتێكدا سه‌رۆكایه‌تیكردنی یه‌كێتیی له‌سه‌ره‌تای دروستبوونیه‌وه‌ له‌سه‌ر بنه‌مای سازان و پێدانی به‌شی باڵ و گروپه‌كان بووه‌. بۆ نموونه‌ له‌ رابردوو ده‌سته‌ی سه‌رۆكایه‌تی یه‌كێتیی له‌ نێوان سه‌رۆك و دوو جێگر، دوو كه‌س له‌ ده‌ره‌وه‌ی ماڵی مام جه‌لال بوو. ره‌نگه‌ تاڕاده‌یه‌ك به‌ مه‌ركه‌زی بوونی حزب و به‌ بنه‌ماڵه‌یی كردن فۆڕمێكی گونجاو بێت بۆ حزبی ڕۆژهه‌ڵاتی، به‌ڵام سروستی یه‌كێتیی و ئه‌و هێزانه‌ی له‌ منداڵدانی یه‌كێتیی هاتوونه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌ ئه‌و فۆڕمه‌ په‌سه‌ند ناكات. بۆ نموونه‌ له‌ بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ئه‌گه‌رچی كوڕه‌كان نه‌وشێروان موسته‌فا به‌ فه‌رمی هیچ پۆستێكیان نییه‌، به‌ڵام له‌به‌رئه‌وه‌ی به‌ كرده‌كی و له‌ پشت په‌رده‌وه‌ ،هه‌موو شت له‌ ده‌ستی ئه‌وانه‌، بۆیه‌ هه‌ر زوو له‌ لایه‌ن خه‌ڵك و قاعیده‌ی جه‌ماوه‌ری ئه‌م شێوازه‌ به‌ڕێوه‌بردنه‌ ره‌تكرایه‌وه‌، هیچ كه‌سیش گه‌شبین نییه‌ به‌ داهاتووی ئه‌و حزبه‌. ئه‌گه‌ر ماڵی مام جه‌لال بیانه‌وێ چاو له‌ ماڵی بارزانی بكه‌ن، ده‌بێت ئه‌وه‌یان له‌بارچاوبێت، ئه‌وه‌ی ئێستا له‌ ناو پارتی ده‌گوزه‌رێ و به‌جۆرێك له‌ جۆره‌كان مه‌ركه‌زیه‌تی هیشتۆته‌وه‌، مانه‌وه‌ی مه‌سعود بارزانیه‌، دوای ئه‌و زوو، یان دره‌نگ پێكدادان له‌ نێوان ئامۆزاكان رووده‌دات. ئه‌وه‌ی شاره‌زای بارودۆخی ناوخۆی بنه‌ماڵه‌ی تاڵه‌بانی بێت، ده‌زانێت دۆخی یه‌كێتیی دوای نه‌مانی مام جه‌لال و دووركه‌وتنه‌وه‌ی هێرۆخان، ماڵی مام جه‌لال له‌سه‌ر به‌ڕێوه‌بردنێكی كاتی ئێستای یه‌كێتیی نه‌بێت، له‌ هیچ شت كۆك نین، ئه‌م نزیكبوونه‌وه‌ش به‌هۆی ده‌ستپێشخه‌رییه‌كی قوباد تاڵه‌بانییه‌، ئه‌گه‌ر نا هه‌ریه‌كه‌یان له‌ ئاوازێك ده‌خوێنن. لاهور و باڤڵ له‌ زۆر شت له‌یه‌كه‌وه‌ دوورن، ئێستاش كه‌ له‌ یه‌كه‌وه‌ نزیكن به‌هۆی قوباد تاڵه‌بانی، ره‌نگه‌ له‌ چه‌ند كاتژمێر و ڕۆژ و ساڵی داهاتو، تووشی پێكدادان بن، یان لێك دووربكه‌ونه‌وه‌، به‌تایبه‌ت باڤڵ هه‌ڵپه‌ی ده‌سه‌ڵات و پاره‌ و هێزی هه‌یه‌، لاهوریش به‌مه‌ ناره‌حه‌ته‌، هه‌ستیار و دوو دڵه‌ به‌رامبه‌ر باڤڵ، ده‌شزانێت دوای كۆنگره‌ به‌پرسیاریه‌تی زیادیكردوه‌، وه‌كو به‌ر له‌ كۆنگره‌ نییه‌، ده‌بێت باشتر مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ هه‌مووان بكات. ئه‌و عینادیه‌ی ماڵی مام جه‌لال كاریگه‌ی له‌سه‌ر دۆخی سیاسی و ناوخۆی هه‌رێمی كوردستانیش كردوه‌، حكومه‌ت و لایه‌نه‌ سیاسییه‌كان نازانن له‌گه‌ڵ كێ و له‌گه‌ڵ كامه‌ سه‌ر و ماڵ مامه‌ڵه‌ بكه‌ن ؟ ئه‌م رووداوانه‌ی له‌م چه‌ند رۆژی رابردو كه‌ له‌ هه‌رێم روویاندا به‌شێكی زاده‌ی ئه‌م كێشانه‌یه‌. له‌ چه‌ند ڕۆژی رابردوودا، كه‌ سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتیی خه‌ریكی داڕشتنه‌وه‌ی په‌یڕه‌وی ناوخۆی یه‌كێتین، له‌سه‌ره‌تادا ماڵی مام جه‌لال داوای هه‌ردوو پۆستی جێگریان ده‌كرد، به‌ڵام له‌ چه‌ند ڕۆژی داهاتوو داواكارییه‌كانیان به‌شێوه‌یه‌ك گۆڕیوه‌، داوای پۆستی سه‌رۆك، یاخود سیسته‌می هاوسه‌رۆكی ده‌كه‌ن، به‌م داواكاریه‌ش به‌رهه‌م ساڵحیشیان له‌خۆیان تۆراندوه‌. ماڵی مام جه‌لال به‌تایبه‌ت باڤڵ تاڵه‌بانی و قوباد تاڵه‌بانی به‌ ناچاری لاهور شێخ جه‌نگیان رازیكردوه‌ جۆرێك له‌ رێككه‌وتنیان له‌گه‌ڵ بكات، كه‌ یه‌كێتیی به‌ ته‌واوی به‌ ئاراسته‌ی بنه‌ماڵه‌یی بوون ببه‌ن، هاوشێوه‌ی ئه‌وه‌ی ئێستای پارتی و بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان په‌یڕه‌وی ده‌كه‌ن، ئه‌وه‌ش له‌ پێناو پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی خۆیان، ئه‌گه‌ر یه‌كێتیی له‌وه‌ی ئێستا هه‌یه‌ بچووكتریش ببێته‌وه‌. به‌م كرده‌وانه‌ی ئه‌م دوایه‌ی ماڵباتی تاڵه‌بانی، كه‌ لاهور شێخ جه‌نگیشیان خستۆته‌ ناوی، چه‌ندین به‌ره‌یان له‌ دژی خۆیان كردۆته‌وه‌ له‌وانه‌ ( به‌ره‌ی ماڵی كۆسره‌ت ره‌سوڵ و به‌رهه‌م ساڵح و گروپی كه‌ركووكییه‌كان و دلێری سه‌ید مه‌جید و عیماد ئه‌حمه‌د و عه‌دنانی حه‌مه‌ی مینه‌ و چه‌ند كه‌سێكی دیكه‌)، له‌كاتێكدا ئه‌وانیش هاوشێوه‌ی بنه‌ماڵه‌ی تاڵه‌بانی خۆیان به‌ میراتگیری به‌شێكی یه‌كێتیی ده‌زانن، به‌ڵام ئێستا هه‌ستیان به‌وه‌ كردوه‌، له‌م خوله‌دا هه‌وڵده‌درێت په‌راوێزبخرێن. لاهور شێخ جه‌نگی كه‌ براوه‌ گه‌وره‌كه‌ی كۆنگره‌یه‌، له‌ ئێستاشدا له‌به‌ره‌ی كوڕه‌كانی مام جه‌لال ده‌رده‌كه‌وێت و كه‌وتۆته‌ ژێر كاریگه‌ری ئه‌م رێككه‌وتنه‌، ئه‌گه‌ر به‌م شێوه‌یه‌ به‌رده‌وام بێت، جگه‌ له‌وه‌ی یه‌كێتیی تووشی قه‌یرانێكی دیكه‌ ده‌كات و به‌م یاریه‌ كێشه‌كان زیاتر قوڵتر ده‌كاته‌وه‌، دواجاریش چاره‌سه‌ركردنی ئه‌سته‌م ده‌بێت، له‌ هه‌مانكاتیشدا ره‌نگه‌ به‌م یاریه‌ به‌ ته‌واوی ده‌سه‌ڵات بكه‌وێته‌ ده‌ست ئه‌نجومه‌نی سیاسی و به‌رژه‌وه‌ندی گشتیی یه‌كێتیی، یاخود گروپێكی دیكه‌ دروست بن، دان به‌ هه‌یكه‌لی نوێی یه‌كێتی دانه‌نێن. ده‌بێت نه‌وه‌كانی ماڵی مام جه‌لال ئه‌وه‌ بزانن، كه‌ یه‌كێتیی ته‌نها مولكی ئه‌وان نییه‌، ئه‌گه‌ر بیانه‌وێ حزب به‌ره‌ و سیسته‌می به‌ بنه‌ماڵه‌یی ببه‌ن، ده‌بنه‌ هێزێكی بچوك له‌ گۆڕه‌پانه‌كه‌دا، چونكه‌ هه‌ریه‌ك له‌و باڵ و گروپانه‌ی داوای به‌شی خۆیان ده‌كه‌ن، حه‌قێكیان له‌سه‌ر یه‌كێتیی هه‌یه‌ و نفوز و قاعیده‌ی جه‌ماوه‌ریان زۆره‌، به‌ دووركه‌وتنه‌وه‌ی هه‌ر كه‌سێك له‌وانه‌، ئه‌وكات له‌به‌رژه‌وه‌ندی یه‌كێتیی نابێت. ئه‌گه‌ر ئه‌م دۆخه‌ به‌رده‌وام بێت، سه‌رباری ئه‌وه‌ی دۆخی یه‌كێتیی به‌ره‌ و خراپتر و خراپتر ده‌چێت، له‌ سنووره‌كانی دیكه‌ی وه‌كو هه‌ولێر و بادینانیش رۆژی دوای ڕۆژ ئه‌و حزبه‌ روو له‌ لاواز بوون ده‌كات، چونكه‌ ئه‌گه‌ر یه‌ك جوله‌ به‌رامبه‌ر ماڵی كۆسره‌ت ره‌سوڵ بكرێت و په‌راوێز بخرێن و له‌ به‌رژه‌وه‌ندیان نه‌بێت، ئه‌وه‌نده‌ی دیكه‌ برینی یه‌كێتیی له‌م ناوچانه‌ زیاتر ده‌بێت. ئه‌مه‌ بۆ باڵ و گروپه‌كانی دیكه‌ش له‌ سنووری گه‌رمیان و سلێمانی كه‌ركوك راسته‌، چونكه‌ ئه‌وان به‌ ئه‌ندازه‌ی خۆیان كاریگه‌ری گه‌وره‌یان هه‌یه‌. كه‌ركوك كه‌ ئێستا تاكه‌ پارێزگایه‌ یه‌كێتیی تیایدا زۆرترین نفوزی جه‌ماوه‌ری هه‌یه‌ و به‌ قه‌لای سه‌وزی یه‌كێتی ناسراوه‌، ئه‌وانیش به‌م شێوازه‌ی ئێستای داڕشتنه‌وه‌ی هه‌یكه‌لی یه‌كێتیی رازی نین، بۆیه‌ ئه‌گه‌ر داواكارییه‌كانی ئه‌وانیش له‌به‌رچاو نه‌گیرێت، گره‌ و له‌سه‌ر په‌رته‌وازه‌یكردنی یه‌كگرتووی سه‌ركرده‌كانی ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌ بكرێت، دیسانه‌وه‌ لایه‌كی یه‌كێتیی تووشی ئیفلیج بوون ده‌بێت، له‌م ناوچانه‌ش زۆر شت له‌ ده‌ست ده‌ده‌ن. ئێستا لاهور شێخ جه‌نگی كه‌ براوه‌ی كۆنگره‌یه‌، ئه‌گه‌ر نه‌رمی نه‌نوێنێت، له‌ نێوان فۆڕمی به‌ بنه‌ماڵه‌یی كردن، یاخود دابه‌شكاری پۆسته‌كان له‌سه‌ر بنه‌مای ته‌وافوق و پشكی گروپه‌كان و به‌ڕێوه‌بردنی به‌ كۆمه‌ڵ، هی دووه‌میان هه‌ڵنه‌بژێرێت، هه‌نده‌ی دیكه‌ دۆخه‌كه‌ خراپتر ده‌بێت و كارته‌كان به‌شێوه‌یه‌كی ئاڵۆز تێكه‌ڵ ده‌بن، چونكه‌ ئه‌وها هه‌م خۆی به‌هێزده‌بێت و هه‌میش یه‌كێتیی به‌ ته‌واوی له‌ حزبی به‌ بنه‌ماڵه‌یی بوون ده‌پارێزێت. باشترین چاره‌سه‌ر بۆ دۆخی ئێستای یه‌كێتیی به‌ڕێوه‌بردنی ئه‌و حزبه‌یه‌ به‌شێوازی كۆمه‌ڵ و سیسته‌می فره‌ جێگری، كه‌ هه‌مووان هه‌ست به‌ بوونی خۆیان بكه‌ن، مافه‌كانیان له‌ رووی به‌ڕێوه‌بردنی ئه‌و حزبه‌ پارێزراو بێت.

راپۆرتی: درەو تا نیوەڕۆی ئەمڕۆ ژمارەی قوربانیانی توندوتیژییەكانی شەوی ڕابردووی شاری "نەجەف" گەیشتە 11 كوژراو 140 بریندار، ئەوە بەگوێرەی سەرچاوە پزیشكییەكان لەنەخۆشخانەی شارەكە كە پێشبینی دەكەن ژمارەی كوژراوەكان بەرزتربێتەوە بەهۆی مەترسیداری برینی هەندێك لەبریندارەكان. چالاكان و شایەتحاڵەكان و ئەو گرتە ڤیدیۆییانەی لە تۆڕەكۆمەڵایەتییەكان بڵاوبۆتەوە، ئاماژە بەوە دەكەن ئەنجامدەرانی هێرشەكە سەربە ڕەوتی سەدرن‌و بەدیاریكراوی " كڵاوشینەكان" ئەنجامیانداوە، كە لەبنەڕەتدا "موقتەدا سەدر" بۆ پاراستنی خۆپیشاندەران لەپەلاماری گروپە چەكدارەكان پێكیهێناوە.  وردەكاری ڕووداوەكە     پاشنیوەڕۆی دوێنێ‌ چوارشەممە، دوای ئەوەی گروپێك لە "كڵاوشینەكان" ویسویان بچنە ناو گۆڕەپانی "ئەلسەدرەین" كە گۆڕەپانی گردبونەوەی خۆپیشاندەرانە لەشاری "نەجەف"، بە بیانوی پاككردنەوەی لە تێكدەران‌و بەكرێگیراوان كە بە "جۆكەر"ییە ناویاندێنن لەڕیزەكانی خۆپیشندەران‌و، "موقتەدا سەدر" ڕابەری ڕەوتی سەدر بەوە تۆمەتباریاندەكات كە ئەجێندای ئەمریكاو ئیسرائیل جێبەجێدەكەن. خۆپیشاندەران‌و مانگرتووان ڕێگەیان نەداوە سەدرییەكان بچنە ناوەو بیانپشكنن‌و پرسیاریان لێبكەن، بەوپێیەی ئەمانە هیچ سیفەتێكی یاساییان نییە، ئەوەش بووەتە هۆی شەڕ قسەو دەمەبۆڵە لەنێوان هەردوولا. بەوتەی چالاكی خۆپیشاندانەكان، لایەنگرانی سەدر پێداگرییان كردووە لەسەر پشكنیی خێوەتەكانی خۆپیشاندەران، بە بیانوی گەڕان بۆمبی مۆلۆتۆف‌و ماددە كحولییەكان، خۆپیشاندەرانیش سوربون لەسەر ئەوەی ڕێگەیاننەدەن‌و، دروشمیان دژی موقتەدا سەدر وتووەتەوەو داوایانلێكردووە سواری شەپۆلی خۆپیشاندەرانی خەڵكی عێراق نەبێت، ئەوەش لایەنگرانی سەدری توڕە كردووەو شەڕی دەستەویەخە ڕویداوەو دواتر بووە بەشەڕە بەرد لەنێوان هەردوولا، دوای بانگی شێوان "كڵاوشینەكان"ی سەربە ڕەوتی سەدر بەچەك پەلاماری خۆپیشاندەرانیان داوەو بەوهۆیەوە دەیان خۆپیشاندان كوژراون‌و برینداربوون.  لەسەرەتای دەستپێكردنی خۆپیشاندانەكانەوە، ئەوە دووەمین جارە شاری نەجەف كە بەپایتەختی شیعەكانی جیهان دادەنرێت ڕووداوی خوێناوی لەوشێوەیە بەخۆوە دەبینێت، سەرەتای مانگی كانونی یەكەمی ساڵی پار كاتێك خۆپیشاندەران هێرشیان كردە سەر مەزاری "حەكیم" لەناوەڕاستی شارەكە، لەلایەن گروپی " سەرایای عاشورا"وە درانە بەر دەستڕێژی گوللەو چەندین خۆپیشاندەر كوژران‌و برینداربوون، كۆنسوڵخانەی ئێرانیش سوتێنرا.  كاردانەوەكان ڕووداوەكانی شاری نەجەف كاردانەوەی ناوخۆیی و دەرەكی زۆری بەدوای خۆیدا هێنا، لەدیارترین كاردانەوە ناوخۆییەكان ئەو پەیامە بوو كە ئەمڕۆ "محەمەد تۆفیق عەلاوی" سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراوی عێراق ئاراستەی خەڵك‌و خۆپیشاندەرانی كردو،  تێیدا ئاماژەی بە مەترسیداری دۆخی عێراق‌و ئەگەری خزاندی كرد بەرەو نادیار. "عەلاوی" ناڕاستەوخۆ پەیامێكی هەڕەشە ئامێزیشی ئاراستەی هێزە سیاسییەكان كرد و وتی:" ناتوانین بەردەوامبین لەو ئەركەی پێمان سپێردراوە لەگەڵ بەردەوامبونی ئەوەی بەرامبەر گەنجەكانمان دەكرێت، بە كارێكی ئەخلاقی نازانین ئەوپۆستە وەربگرین لەكاتێكدا ڕۆڵەكانمان ڕووبەڕووی ئەو ڕەفتارانە دەبنەوە"، وەك ئاماژەیەك بۆ كشاندنەوەی لە ڕاسپاردنی بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێ‌ لەحاڵەتی بەردەوامبوونی توندوتیژی بەرامبەر بە خۆپیشاندەران. "جنین بلاسخارت" نوێنەری تایبەتی سكرتێری گشتی نەتەوەیەكگرتووەكان لەعێراق لەتویتێكدا بەتوندی ئیدانەی توندوتیژییەكان‌و ئەو ژمارەی زۆرەی قوربانیانی كرد لەشاری نەجەف، بەپێویتیشی زانی بە بەردەوامی پارێزگاری خۆپیشاندەرانی ئاشتیخواز بكرێت، نەك دوای لەدەست دەرچوونی دۆخەكە.   "مارتن هوس" باڵیۆزی یەكێتی ئەوروپاش لە عێراق لەتویتێكدا لەبارەی ڕووداوەكەی شەوی ڕابردووی شاری نەجەفەوە نوسیویەتی:"توقاندن‌و توندوتیژی دژی خۆپیشاندەران لەلایەن چەكدارەكانەوە، كە شەوی ڕابردوو بووە هۆی كوژرانی چەندین كەس لەنەجەف، كارێكی قبوڵ نەكراوە، دەبێت تاوانباران دەستنیشانبكرێن‌و لێپرسینەوەیان لەگەڵ بكرێت. ئەم ڕەفتارە قێزەونانە هەر پێشكەوتنی سیاسی تێكدەدات".  سەدرییەكانیش قسەیان هەیە "موقتەدا سەدر"ڕابەڕی ڕەوتی سەدر كە لەسەر زۆرێك لە پێشهاتەكانی عێراق بەشێوەیەكی ڕۆژانە قسەی هەیە، تائێستا لەسەر ئەم ڕوداوانەی شاری نەجەف قسەی نەكردووە، بەڵام كەسە نزیكەكانی بەشێوازی جیاواز گوزراشتیان لەڕای سەدر كردووە. "ساڵح عێراقی" كە یەكێكە لەكەسە نزیكەكانی سەدر، لەتۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك لەسەر ڕووداوەكانی نەجەف نوسیویوتی:" پێویستە خوێندكاری زانستخوازی بەڕێزو عەشیرەتەكانی پارێزگای نەجەف، ڕۆڵیان هەبێت لە ڕزگاركردنی نەجەفی ئەشرەف لەدەستی تێكدەران‌و ئەوانەی خزاونەتە ناوخۆپیشاندەران، بەشێوەیەكی ئاشتیانەو، كۆتایهێنان بەدەستی نادیارو چەپەڵ كە دەیانەوێت پیرۆزییەكانی لەكەدار بكەن. سوپاس بۆ خودا ڕزگارمان بوو لەتێكدەران‌و نیشتیمانپەروەرەكانی پێبەخشیوین". "عودەی عەواد" سەركردە لەڕەوتی سەدر دەڵێت:" سەدر ڕووبەڕووی هێرشێكی دڕندانە دەبێتەوە بەهۆی هەڵوێستە نیشتمانییەكانی بەرامبەر گەلی عێراق‌و، پوچەڵكردنەوەی ئەو پیلانگێڕی‌و ئاشوبانەی كەدژی وڵات دەچنرێت".  ئەو سەركردەیەی ڕەوتی سەدر لەلێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا دوولایەنیش بە ئەنجامدانی ئەو كارە تۆمەتبار دەكات و ڕایدەگەیەنێت:" مافیای دەسەڵاتی گەندەڵ‌و، ئەجێندای نێودەوڵەتی، لەپشت ئەو هێرشە دڕندانەوەن كە سەدر ڕووبەڕووی دەبێتەوە. پێش ئەویش "حاكم زاملی" سەركردەی ڕەوتی سەدر ڕایگەیاند: عێراق پێویستی بە پێداچونەوە هەیە بە یاسا بەركارەكان‌و، تاوانباركردنی هەموو ئەوانەی خراپەكاری (قسەی ناشرین) بەرامبەر بە ڕەمزە ئاینی‌و نیشتمانییەكان دەكەن. "زاملی" لەلێدوانێكدا بۆ میدیا عێراقییەكان داوای لەپەرلەمان كرد: "یاسایەكی تایبەت بە تاوانناساندنی ناشرینكردن هەمواربكات، دوای ئەوەی ژمارەیەكی بەرچاو لە ڕەمزە ئاینی‌و نیشتمانییەكان ڕووبەڕووی ناشرینكردن بونەتەوە، بەتایبەت لەلایەن هەندێك لەڕاگەیاندنەكانەوە". لەدوای كشانەوەی لایەنگرانی سەدر لەگۆڕەپانەكانی خۆپیشاندان دوای زویربوونی "موقتەدا سەدر" لێیان بەهۆی بەشدارینەكردنیان لەو خۆپیشاندانەی كە گروپە شیعییەكان لە دژی بوونی سوپای ئەمریكا لە عێراق ڕێكیانخست، سەدر ڕووبەڕووی لێشاوێك ڕەخنەو تۆمەت بوەوەو بە بەجێهێشتنی خۆپیشاندەران تۆمەتباریانكرد، هەینی ڕابردووش دوایئەوەی جارێكی تر لایەنگرانی سەدر گەڕانەوە گۆڕەپانەكانی خۆپیشاندان بەڵام گەڕانەوەكە بەوشێوەیە نەبوو كە زۆرینەی خۆپیشاندەران چاوەڕییان دەكرد، لایەنگرانی سەدر ئەمجارە هەوڵیاندا بەتەواوی كۆنتڕۆڵی خۆپیشاندانەكان بكەن. لەدوای ڕاسپاردنی سەرۆك وەزیرانی نوێی عێراقیش كە زۆرێك لەخۆپیشاندەران ڕەتیدەكەنەوەو سەدرییەكان بەتوندی پشتیوانی دەكەن، ناكۆكییەكانی نێوان لایەنگرانی سەدرو خۆپیشاندەران لەزۆرێك لە گۆڕپانەكانی خۆپیشاندان لەبەغدادو پارێزگاكانی تر تادێت قوڵتر دەبێتەوەو، لەماوەی ئەم هەفتەیەدا چەندین بەریەككەوتن‌و ڕووبەڕووبونەوە لەنێو هەردوولادا ڕویداوە، كە دواترینیان توندوتیژییەكانی شەوی ڕابردووی پارێزگای نەجەف بوو.    

(درەو): ساڵی رابردوو لە هەرێمی كوردستان‌و ناوچەكانی دەرەوە، (151) دەزگای راگەیاندن‌و رۆژنامەنوس پێشێلكارییان بەرامبەر كراوە، هەولێرو سلێمانی‌و كەركوك پێشەنگی پێشێلكارییەكانن، پارێزگای هەڵەبجە خاوێنترین ناوچە بووە، زۆرترین حاڵەتی پێشێلكاریی لە شێوەی رێگریكردن بووە لە روماڵكردنی رووداوەكان‌و دەستگیركردنی رۆژنامەنوسان، زۆرترین پێشێلكارییەكان لەبەرامبەر رۆژنامەنوس‌و میدیاكارانی كەناڵی (NRT)  كراوە. ئامارێكی نوێ لیژنەی داكۆكیكردن لە ئازادی رۆژنامەنوسی‌و مافی رۆژنامەنوسان كە سەربە ئەنجومەنی سەندیكای رۆژنامەنوسانە، راپۆرتی خۆی لەباری پێشێلكراییەكان بەرامبەر بە رۆژنامەنوسان لە ساڵی 2019دا بڵاوكردەوە. بەپێی راپۆرتەكە ساڵی رابردوو بەشێوەیەكی گشتی (66) حاڵەتی پێشێلكاری بەرامبەر بە دەزگاكانی راگەیاندن‌و رۆژنامەنوسان تۆماركراوە‌و ئەو پێشێلكارییانە (151) دەزگای راگەیاندن‌و رۆژنامەنوسی گرتوەتەوە. جۆری پێشێلكارییەكان كە ساڵی رابردوو تۆماركراون، ئەمانە بوون: •    دەستگیركردن: 19 حاڵەت •    رێگەنەدان بە روماڵكردنی هەواڵ: 24 حاڵەت •    هێرش‌و سوكایەتی: 10 حاڵەت •    لێدان: 2 حاڵەت •    داخستنی نوسینگە: 2 حاڵەت •    دەستبەسەركردن (توقیف): 4 حاڵەت •    هەڕەشە: 4 حاڵەت •    داوای پڕكردنەوەی فۆڕمی زانیاری كەسیی‌و ئەمنی: 1 حاڵەت رێگەنەدان بە رووماڵكردنی رووداوەكان لەلایەن میدیا‌و رۆژنامەنوسانەوە لە ساڵی رابردوودا دیارترین پێشێلكاریی بووە كە رێژەی (41%)ی كۆی ئەو پێشێلكارییانە پێدەهێنێت كە لەو ساڵەدا تۆماركراون، لەدوای ئەویش پێشێلكاری دەستگیركردنی رۆژنامەنوسانە كە رێژەی (24%)ی كۆی پێشێلكارییەكان پێكدەهێنێت. پێشێلكاریی بەپێی ناوچە بەپێی راپۆرتەكە، زۆرترین رێژەی پێشێلكاری بەرامبەر بە میدیاكان‌و رۆژنامەنوسان لە ساڵی رابردوودا لە پارێزگاكانی (هەولێر- سلێمانی- كەركوك) بووە، كەمترین رێژەش لە پارێزگای هەڵەبجە بووە. ساڵی رابردوو بەپێی دابەشبوونی جوگرافی، پێشێلكارییەكان بەرامبەر بە میدیا‌و رۆژنامەنوسان بەمشێوەیە بووە: •    هەولێر: 17 حاڵەت •    سلێمانی: 17 حاڵەت •    كەركوك: 17 حاڵەت •    دهۆك: 8 حاڵەت •    هەڵەبجە: 1 حاڵەت •    خانەقین: 1 حاڵەت •    بەغداد: 1 حاڵەت •    موسڵ: 1 حاڵەت   پێشێلكاریی بەپێی رەگەز بەپێی رەگەز بەپێی ئامارەكەی لیژنەی داكۆكیكردن لە ئازادی‌و مافی رۆژنامەنوسان، ساڵی رابردوو زۆربەی ئەو پێشێلكارییانەی كە بەرامبەر بە رۆژنامەنوسان كراوە، لەدژی ئەو رۆژنامەنوسانە بووە كە رەگەزییان (نێر) بووە، بەجۆرێك رێژەی (97%)ی ئەوانەی پێشێلكارییان بەرامبەر كراوە لە رەگەزی (نێرینە)بوون، لە رەگەزی (مێ) تەنیا رێژەی (3%) تۆماركراوە. پێشێلكاریی بەپێی دەزگاكانی راگەیاندن راپۆرتەكە ناوی ئەو رۆژنامەنوس‌و دەزگایانەی بڵاوكردوەتەوە كە ساڵی رابردوو پێشێلكارییان لەدژ كراوە، بەمشێوەیە: •    پێشێلكاریی لە شێوەی دەستگیركردندا: ئەم شێوازەی پێشێلكاریی لە ساڵی رابردوودا زۆربەی لەدژی رۆژنامەنوس‌و میدیاكارەكانی كەناڵی (NRT) بووە. •    پێشێلكاریی لەشێوەی فەرمانی دەستبەسەركردندا: دوو حاڵەت تۆماركراوە، یەكێكیان بەرامبەر بە رۆژنامەنوسێكی كەناڵی (NRT)‌و ئەوی تر بەرامبەر ستافی سایتی (درەو)‌و چەند رۆژنامەنوسێكی ترە. •    پێشێلكاریی لەشێوەی رێگەنەدان بە رووماڵكردنی رووداوەكان: زۆرینەی پێشێلكاریی لەم جۆرە بەرامبەر بە  رۆژنامەنوسانی كەناڵی (NRT) بووە كە (14) حاڵەتە، لەدوای ئەویش كەناڵی (كوردسات) دێت كە (5) حاڵەتە، پاشان كەناڵی (رۆژتیڤی) كە (4) حاڵەتە، (3) حاڵەتیش بەرامبەر بە رۆژنامەنوسانی كەناڵی كوردستان 24 بووە. •    پێشێلكاری لە شێوەی هێرش‌و سوكایەتی: زۆرترین پێشێلكاری لەم شێوازە بەرامبەر بە رۆژنامەنوسانی كەناڵی (وار) تۆماركراوە كە (3) حاڵەتە، لەدوای ئەویش كەناڵی (سپێدە)‌و (كوردسات) دێت كە هەریەكەیان (2) حاڵەتیان لەدژ كراوە. •    پێشێلكاریی لەشێوەی لێداندا: ئەم شێوازە دوو حاڵەت تۆماركراوە، یەكێكیان بە رۆژنامەنوسانی كەناڵی (سپێدە) بووە‌و ئەوی تر لەدژی پەیامنێری كەناڵی جەزیرەی قەتەری بووە لەكاتی كوشتنی دیپلۆماتكارەكەی توركیا لە هەولێر. •    پێشێلكاریی لەشێوەی داخستنی نوسینگە‌و كەناڵ: دوو حاڵەت تۆماركراوە، یەكێكیان بەرامبەر بە كەناڵی (NRT) بووە‌و ئەوی تر بەرامبەر بە كەناڵی كوردستان 24 كراوە لە رۆژئاوای كوردستان. •    پێشێلكاریی لەشێوەی پڕكردنەوەی فۆڕمی زانیاریی كەسیی‌و ئەمنی: ئەم شێوازە سێ حاڵەت تۆماركراوە كە بەرامبەر بە رۆژنامەنوسانی هەرسێ كەناڵی (رۆژتیڤی- گەلی كوردستان- كوردستات) تۆماركراوە. •    پێشێلكاریی لەشێوەی هەڕەشە: چوار حاڵەت تۆماركراوە، یەكێكیان بەرامبەر بە رۆژنامەنوسێكی كەناڵی (NRT) لە بەغداد تۆماركراوە، یەك حاڵەت بەرامبەر بە رۆژنامەنوسێكی كەناڵی (كەركوك)، یەك حاڵەت بەرامبەر بە كەناڵی (وار)، یەك حاڵەت بەرامبەر بە كەناڵی كوردستان 24. كێن ئەوانەی پێشێلكاریی دەكەن ئەوەی لە راپۆرتەكەدا تۆماركراوە، ئەوانەی ساڵی رابردوو پێشێلكاریی جۆراوجۆریان بەرامبەر بە رۆژنامەنوسان كردووە بریتی بوون لە: •    هێزە ئەمنییەكان لە شیلادزێ- دهۆك •    هێزەكانی ئاسایش- دهۆك •    پۆلیس‌و بەڕێوەبەری ناحیەی تەكیە- سلێمانی •    هێزەكانی حەشدی شەعبی- خانەقین •    هێزەكانی ئاسایش- سلێمانی •    هێزەكانی سوپای عێراق- كەركوك •    هێزەكانی سوپای عێراق- موسڵ •    هێزە ئەمنییەكان- هەولێر •    هێزی 8ی تەواری- خانەقین •    راكان جبوری پارێزگاری كەركوك •    بەرپرسی ئەمنی نیشتمانی- خانەقین •    هێزی فیرقەی چواری مغاویری سوپای عێراق- كەركوك •    پۆلیسی نەخۆشخانە- دهۆك •    هێزەكانی سوپای عێراق- مەخمور •    هێزەكانی پۆلیسی سۆران •    ئاسایشی گەرمیان- كەلار •    ئیستخباراتی كەركوك •    سەرپەرەشتیاری یاری نێوان یانەی سەیدسادق‌و یانەی خاك لە 7/12/2019 •    خۆپیشاندەران لە كەركوك رۆژی 15/10/2019 •    مستەفا حەسەن گەورە لە 11/10/2019 •    بەشی راگەیاندنی شارەوانی گەرمیان •    هێزی دژە تیرۆر- هەولێر •    ئیدارەی باكوری سوریا- رۆژئاوای كوردستان •    لیوای 61ی سەرۆك وەزیران- كەركوك دەربازبوون لە سزا لە هەرێمی كوردستان بەردەوام ئەوانەی كە پێشێلكاری لەبەرامبەر رۆژنامەنوسان ئەنجام دەدەن، لە سزای یاسایی دەرباز دەبن، راپۆرتی لیژنەی داكۆكی لە رۆژنامەنوسان لە راپۆرتی خۆیدا هیچ حاڵەتێكی تۆمارنەكردووە لەبارەی سزادانی ئەوانەی كە ساڵی 2019 پێشێلكارییان بەرامبەر بە میدیاكان‌و رۆژنامەنوسان ئەنجامداوە. بەراوردكارییەك بەپێی ئاماری هەمان لیژنەی داكۆكیكردن لە مافی رۆژنامەنوسان، ساڵی 2018 لە هەرێمی كوردستان‌و ناوچەكانی دەرەوەی هەرێم (131) حاڵەتی پێشێلكاریی بەرامبەر بە رۆژنامەنوسانی كورد تۆماركراون، واتە ساڵی رابردوو حاڵەتەكانی پێشێلكاری دابەزینێكی بەرچاوی بەخۆوە بینیوە‌و لە (131) حاڵەتەوە دابەزیوە بۆ (66) حاڵەت.  

راپۆرتی: درەو پێشبینی دەكرێت سبەی چوارشەممە ئەنجومەنی پیرانی ئەمریكا كە كۆمارییەكان تێیدا زۆرینەن "دۆناڵد ترەمپ" سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بێبەری بكات  لەو دوو  تۆمەتەی ئاراستەی كراون، (خراپ بەكارهێنانی دەسەڵات‌و دروستكردنی ئاستەنگ بۆ كارەكانی كۆنگرێس) لەچوارچێوەی دادگایكردنی لەبەردەم ئەنجومەنەكە.   ڕۆژی چوارشەممە پرۆسەی دەنگدانەكە بەڕێوەدەچێت، كە چاوەڕواندەكرێت لەبەرژوەندی "ترەمپ"بێت، لەكۆی 100 كورسی ئەنجومەنی پیران، كۆمارییەكان خاوەنی 53 كورسین، لەبەرامبەر 47 كورسی دیموكراتەكان، لەكارخستنی سەرۆك پێویستی بەدەنگی دوو لەسەرسێی ئەندامانی ئەنجومەنەكەیە واتە دەنگی 67 سیناتۆر، ئەمەش وادەكات ئەو كارەی دیموكراتەكان ماوەیەكی كەم نییە دەستیانداوەتێ‌‌و بەنیازن سەرۆكێكی كۆماری لەسەر كورسی سەرۆكایەتی دابگرن، نەك هەر كارێكی قورسە بەڵكو لەحەوتەم ئەستەمەكانە‌و شتی وا ڕوونادات. تۆمەتی یەكەم كە ڕوبەڕووی "ترەمپ" كراوەتەوە، هەوڵدانە بۆ هاوكاریكردنی لەلایەن "ئۆكرانیا"وە بەشێوەیەكی ناشەرعی بۆ هەڵمەتی دووبارە هەڵبژاردنەوەی لەمساڵداو، خراپ بەكارهێنانی دەسەڵاتەكانی بۆ ڕێگەگرتن لە "ئۆكرانیا" لەبەدەستهێنانی هاوكارییەكانی ئەمریكا بە ئامانجی دروستكردنی فشار لەسەری بۆ ئەنجامدانی لێكۆڵینەوە لە "جۆ بایدن" جێگری سەرۆكی پێشووی ئەمریكا. تۆمەتی دووەمیشیان، هەوڵی ئاستەنگ دروستكردنە بۆ دادپەروەری، دوای پێشكەشكردنی شاهیدو بەڵگەی تایبەت بە لێكۆڵینەوە، لە وەڵامنەدانەوەی یاداشتی بانگهێشتكردن كە لەلایەن كۆنگرێسەوە دەرچووە. دیموكراتەكان شەڕێكی دۆڕاو دەكەن ڕۆژی دووشەممەی ڕابردوو دیموكراتەكان لەكۆتایی پرۆسەی دادگایكردنەكەدا لەبەردەم ئەنجومەنی پیران داوایانكرد "ترەمپ" سزا بدرێت بەو دوو تۆمەتەی ڕووبەڕووی كراوەتەوە، "ئادەم شیف" سەرۆكی دەستەی سكاڵاكار وتی"  ناكرێت متمانە بەوەبكرێت كە ئەم سەرۆكە كاری باش دەكات" وتیشی:"ناگۆڕێت ئێوەش ئەوە دەزانن، مێژوو ڕەحم بە دۆناڵد ترەمپ ناكات"، داواشی لەئەندامانی ئەنجومەنەكە كرد ئازایەتی ئەوەیان تێدابێت بەڕویدا بوەستنەوە.  لەبەرامبەردا پارێزەرەكانی سەرۆكی ئەمریكا داوای بێبەریكردنیانكرد لەو تۆمەتانە،"بات چیبۆلۆنی" پارێزەری كۆشكی سپی وتی:" سەرۆك هیچ هەڵەیەكی نەكردووە". بڕیاری لەكارخستنی "ترەمپ"یشی لە ئەنجومەنی نوێنەران بە بڕیارێكی لایەنداری تەواو و سیاسی وەسفكرد‌و ڕاشیگەیاند" متمانەمان بە ئەنجومەنی پیرانە". پارێزەرەكەی سەرۆكی ئەمریكا داوای لەئەنجومەنی پیران كرد، بڕیاری هەڵبژاردنی سەرۆك بۆ گەلی ئەمریكا جێبهێڵێت، بەپێویستیشی زانی ئەمریكییەكان بڕیاری ئەوە بدەن كێ‌ سەرۆكایەتییەكان دەكات، وتیشی:" ترەمپ بەشەوقەوە ئامادەیە بچێتەوە بەردەم گەلی ئەمریكا لە هەڵبژاردنی داهاتوودا".  ڕۆژی هەینی ڕابردوو  ئەنجومەنی پیران بەزۆرینەی 51 دەنگ بەرامبەر 49 هەوڵێكی دیموكراتەكانی ڕتكردەوە بۆ بانگهێشتكردنی "جۆن بۆڵتن" ڕاوێژكاری پێشوی ئاسایشی نەتەوەیی لە كۆشكی سپی‌و گەورە ڕاوێژكارەكانی تری سەرۆك بۆ دادگایكردنەكە بۆ وەرگرتنی وتەكانیان.  "دۆناڵد ترەمپ" سێیەم سەرۆكە لەمێژوویی ویلایەتە یەكگرتووەكاندا ڕاپێچی بەردەم دادگا دەكرێت بۆ لەكارخستنی، "ئەندرۆ جۆنسۆن" یەكەم سەرۆك بووە كە هەوڵی لەكارخستنی دراوە لە ساڵی 1868 و "بیل كلنتۆن" دووەم سەرۆك بووە كە ساڵی 1999دا هەوڵی لەكارخستنی دراوە. شەڕەكەی ترمپ‌و پیلۆسی وتاری ساڵانەی دۆخی دەوڵەت، ئەمڕۆ هەردوو ئەنجومەنی نوێنەران‌و پیرانی ئەمریكا كۆكردەوە بۆ گوێگرتن لە وتارێكی 80 خولەكی "دۆناڵد ترەمپ". سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكان پێشئەوەی قسەكانی دەستپێبكات تۆڵەی خۆی لە "نانسی پیلۆسی" سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران كردەوەو تەوقەی لەگەڵ نەكرد. دوای چوار مانگ كاتێك "پیلوسی" بە توڕەیی كۆبونەوەكەی "ترەمپ"ی لەكۆشكی سپی بەجێهێشتبوو، ئەوە یەكەمجاربوو ئەودوانە یەكتر ببیین."پیلوسی"یش لەكاردانەوەی ئەوەدا كاتێك داوای لە "ترەمپ" كرد وتارەكەی بخوێنێتەوە، تەنها ئەوەندەی وت" ئەندامانی كۆنگرێس ئەوە سەرۆكی ویلایەتەیەكگرتووەكانە"، هیچ دەستەواژەیەكی وەك گوزراشت كردن لەڕێز بۆ "ترەمپ" بەكارنەهێنا‌و دواتریش وتارەكەی دڕاند. "ترەمپ" لەنێو چەپڵە ڕێزانی كۆمارییەكان و بێدەنگی دیموكراتەكاندا وتارەكەی خوێندەوەو خۆی بەدوور گرت لەمەسەلەی دادگایكردنەكەی، كاتێك دەستی كرد بەقسەكانی، كۆمارییەكان لەهەردوو ئەنجومەنی نوێنەران‌و پیران هاواریاندەكرد" چوارساڵی تریش" دیموكراتەكانیش بە بێدەنگی دانیشتبوون، كاتێكیش "ترەمپ" وتی: دۆخی دەوڵەتمان  بەهێزترە لەڕابردوو، دیموكراتەكان سەریانبادەدا وەك ئاماژەیەك بەوەی كە ئەو قسەیەی سەرۆك ڕاست نییە. 

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی لە كۆبونەوەی ئەمڕۆیدا گورزێكی بەهێزی لە ئەنجومەنی باڵای سیاسی وەشاند، سەركردایەتی لە پەیڕەودا بەرزترین دەسەڵاتی حزبی بەخشییە ئەنجومەنی سەركردایەتی، پرسی سەرۆك‌و جێگرەكانی هێشتا گرێكوێرەیەكە كە نەكراوەتەوە، ماڵباتی تاڵەبانی بەرهەم ساڵحیان خستوەتە ناو مامەڵەیەكی نوێوە. یەك كۆبونەوە‌و سێ دانیشتن دوای سێ دانیشتن، هێشتا یەكەم كۆبونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان بەكراوەیی ماوەتەوە‌و سەركردایەتی نوێی حزبەكە نەیتوانیوە پەیڕەوی ناوخۆی حزب پەسەندبكات‌و سەرۆكێكی نوێ بۆ حزبەكە هەڵبژێرێت‌و دەسەڵاتی ئۆرگانە نوێیەكانی حزب دیاری بكات. بەهۆی ئەم دۆخەوە، دوای نزیكەی (45) رۆژ لە بەڕێوەچوونی كۆنگرەی چوارەم، هێشتا یەكێتی بەبێ سەر ماوەتەوە، ئەمە لەكاتێكدایە دۆخی هەرێم لە ناوخۆدا پەرەسەندنی خێرا بەخۆوە دەبینێت‌و عێراقیش بەرەو هەڵبژاردنی پێشوەختە هەنگاو دەنێت. سێ گروپ بەشدارنەبوون ئەمڕۆ جارێكی تر ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی كۆبوەوە، لە كۆبونەوەكەدا لە كۆی (121) كەس لە ئەندامانی ئەنجومەنی سەركردایەتی، نزیكەی (100) كەس بەشداربوون. باڵی كۆسرەت رەسوڵ‌و گروپی كەركوكییەكان‌و گەرمیانییەكان بەشدارنەبوون، هۆكاری بەشدارنەبوونی ئەم گروپانە لە كۆبونەوەی ئەمڕۆدا پەیوەندیدار بوو بە رێكنەكەوتن باڵەكانی حزب لەسەر یەكلاكردنەوەی پۆستی سەرۆك‌و جێگرانی نوێی سەرۆكی حزب. كۆنگرەی چوارەمی یەكێتی كە لە كۆتاییەكانی ساڵی 2019 بەڕێوەچوو، دەسەڵاتی پەسەندكردنی پەیڕەوی نوێی حزبی دایە دەست سەركردایەتییە هەڵبژێردراوەكە، ئەمە وایكرد چارەسەری كێشە بنەڕەتییەكانی یەكێتی هەر لە سەرەوە بمێنێتەوە، ئەمەش هەمان ئەو بارودۆخەیە كە لەدوای نەخۆشكەوتن‌و دواجاریش كۆچی دوایی جەلال تاڵەبانی سەركردەی مێژوویی حزبەكەوە، یەكێتی تێیكەوتووە‌و لەڕێگەی سەركردایەتییەوە نەیتوانیوە چارەسەریان بكات. مستەفا چاوڕەش سەرپەرەشتیاری ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی رایگەیاند، تائێستا لە كۆی (77) ماددەی رەشنوسی پەیڕەوی ناوخۆ، (33) ماددەی پەسەندكراوە. مستەفا چاوڕەش باسی لەوەكرد، لە پەیڕەودا دەسەڵاتەكانی سەركردایەتی‌و سەرۆك‌و جێگرانی سەرۆكی حزب یەكلاكراونەتەوە، بەڵام بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، ئەنجومەنی سەركردایەتی هێشتا نەگەیشتووەتە سەر بابەتی دەسەڵاتەكانی سەرۆك‌و جێگرەكانی كە لە ماددەی (36)ی پەیڕەوەكەوە دەستپێدەكات، هەروەها بابەتی دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی شارەكان‌و دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی باڵای سیاسی یەكلانەبووەتەوە كە سێ بابەتی هەستیارن‌و كرۆكی كێشمەكێشی نێوان باڵەكانی یەكێتییە. باڵەكان دەیانەوێت بەر لە پەسەندكردنی ژمارەی جێگرانی سەرۆكی لە ئەنجومەنی سەركردایەتی، كاندیدەكانی پۆستی سەرۆك‌و جێگرەكانیان یەكلابكرێتەوە، ئەمەش ئاستەنگی بۆ پەسەندكردنی تەواوی ماددە‌و بڕگەكانی پەیڕەوەكە لە ئەنجومەنی سەركردایەتی دروستكردووە. گەمەی نوێی باڵەكان بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، لە چەند رۆژی رابردوودا باڵەكانی یەكێتی هەندێك كارتی نوێی گەمەكردنیان بەڕووی یەكتردا بەرزكردوەتەوە. (درەو) زانیویەتی، رۆژی دوو شەممەی رابردوو بافڵ تاڵەبانی سەردانی كۆسرەت رەسوڵی كردووە‌و پێی راگەیاندووە، ئەوان وەكو ماڵباتی تاڵەبانی رازی نین بەرهەم ساڵح بكرێت بە سەرۆكی یەكێتی‌و داوای لێكردووە بەدوای چارەسەرێكی تردا بگەڕێن. بافڵ تاڵەبانی چاوی لەوەیە پۆستی سەرۆكی حزب وەرگرێت، یاخود لە خراپترین حاڵدا پۆستی جێگری سەرۆكی یەكێتی پێبدرێت بە دەسەڵاتی تەواوەتییەوە. لەبەرامبەردا كۆسرەت رەسوڵ كە سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای سیاسی یەكێتییە دەیەوێت هەم ئەنجومەنەكەی دەسەڵاتی "باڵا"ی هەبێت‌و هەم یەكێك لە كوڕەكانیشی ببێت بە جێگری سەرۆكی یەكێتی. لاهور شێخ جەنگیش كە براوەی یەكەمی كۆنگرەی چوارەمی حزب بووە‌و زۆرینەی لەناو ئەنجومەنی سەركردایەتی هەیە، چاوی لە وەرگرتنی پۆستی جێگری سەرۆكی حزبە، سوربوونی بافڵ تاڵەبانی لەسەر وەرگرتنی پۆستی جێگری سەرۆكی حزب‌و جەختكردنی لەسەر ئەوەی نابێت سەرۆك لە دوو جێگر زیاتری هەبێت، ئاستەنگی بۆ لاهور شێخ جەنگی دروستكردووە، چونكە لاهور لەسەر ماڵباتی تاڵەبانی ئەژماردەكرێت‌و باڵەكانی تر بەوە قایل نین هەردوو پۆستەكەی جێگری سەرۆك بۆ ماڵباتی تاڵەبانی بێت. پرسی دانانی چوار جێگر بۆ سەرۆكی حزب، هەوڵێك بوو بۆ چارەسەری ئەم ناكۆكیانە، بەڵام ئەم پێشنیازە لە لیژنەی هەمواری پەیڕەوی ناوخۆدا تێنەپەڕی‌و لیژنەكە لە هەموارەكەیدا دوو جێگری بۆ سەرۆك دیاریكردووە، نازانرێت ئەنجومەنی سەركردایەتی دواجار چۆن بڕیار لەسەر ئەم بابەتە دەدات. لەم نێوەندەدا هەندێك باڵی تر لە پێش كۆنگرەی چوارەمەوە دروستبوون‌و لەكۆنگرەدا پێگەیان بەهێزبووە، داواكاری خۆیان هەیە‌و داوای پۆستی باڵا دەكەن، لەوانە گروپی سەركردە كەركوكییەكانی حزبەكەیە كە داوای پۆستی جێگری سەرۆك دەكەن‌و كاندیدیان هەیە بۆ ئەو پۆستە كاندیدەكەش (رەفعەت عەبدوڵا)یە، باڵی ئیداری گشتی یەكێتیش كە دلێری سەید مەجید سەرۆكایەتی دەكات‌و لە كۆنگرەی چوارەمدا وەكو كوتلەیەكی نوێ دەركەوتن، كارتێكیان فڕێداوەتە سەر مێزەكە‌و عیماد ئەحمەدیان كاندیدكردووە بۆ پۆستی جێگری سەرۆكی حزب. شەڕكردن لەسەر پۆستی جێگری سەرۆكی حزب لەكاتێكدایە هێشتا پۆستی سەرۆكی حزب یەكلانەكراوەتەوە. هەوڵێكی نوێ بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، دوای سەردانەكەی بافڵ تاڵەبانی بۆلای كۆسرەت رەسوڵ بۆ قسەكردن لەبارەی رەتكردنەوەی بەرهەم ساڵح بۆ پۆستی سەرۆكی حزب، ماڵباتی تاڵەبانی جارێكی تر گەڕاونەتەوە بۆلای بەرهەم ساڵح‌و پێشنیازێكی نوێیان پێداوە. پێشنیازە نوێیەكەی ماڵباتی تاڵەبانی بۆ بەرهەم ساڵح ئەوە بووە، ئەو ببێت بە سەرۆكی حزب‌و دوو جێگری هەبێت، یەكێك لە جێگرەكان بافڵ تاڵەبانی‌و ئەوی تر لاهور شێخ جەنگی بێت، بەرهەم ساڵح ئەم پێشنیازەی رەتكردوەتەوە‌و وتویەتی:" دەبێت یەكێك لە جێگرەكانی سەرۆك بۆ ماڵی كۆسرەت رەسوڵ بێت، چونكە ئەگەر یەكێك لە جێگرەكان بۆ ئەوان نەبێت كێشە بۆ سەرۆكایەتییەكەی ئەو دروست دەبێت". بەمجۆرە هێندەی تر ماڵباتی تاڵەبانی لە بەرهەم ساڵح دوردوونگ بوون، بەتایبەتیش لەكاتێكدا بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، بەمدواییە بەرهەم ساڵح بە راشكاوی بە ماڵباتی تاڵەبانی راگەیاندووە كە ئەو هیچ بۆی گرنگ نییە ببێت بە سەرۆكی حزب‌و تەنانەت ئەگەر تەكلیفیشی لێنەكەن ئەو پۆستە وەرناگرێت. قادر عەزیز نێوەنگیری دەكات (درەو) زانیویەتی، ئەمڕۆ وەفدێكی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی بە سەرۆكایەتی قادر عەزیز سەردانی ماڵی كۆسرەت رەسوڵیان كردووە، سەبارەت بە یەكلاكردنەوەی دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی باڵای سیاسی یەكێتی گفتوگۆیان كردووە. مەلا بەختیار یەكێك لەوانە بووە كە بەشداربووە لە كۆبونەوەكەی ماڵی كۆسرەت رەسوڵ‌و لەوێ جەختی كردووە لەسەر ئەو دەسەڵاتانەی ئەنجومەنی باڵا كە پێشتر لە نامەیەكدا ئاڕاستەی سەركردایەتییان كردووە. ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی كۆسرەت رەسوڵ سەرۆكایەتی دەكات، ئەندامەكانی پێكهاتوون لە (مەلا بەختیار، ئەرسەلان بایز، شێخ جەعفەر شێخ مستەفا، عومەر فەتاح، حاكم قادر، دلێری سەید مەجید، عەدنان موفتی، هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد). ئەم ئەنجومەنە لە كۆنگرەی چوارەمدا پەسەندكراو لە فەرهەنگی یەكێتیدا دامەزراوەیەكی نوێیە، تەنیا سەرۆكی ئەنجومەنەكە كە كۆسرەت رەسوڵە بەدەنگدانی كۆنگرە دانراوە، ئەندامانی ئەنجومەنەكە بەشێوەی تەعین دانراون. پێشتر (درەو) ناوەڕۆكی ئەو نامەیەی ئەنجومەنی باڵای سیاسی بڵاوكردەوە كە لەبارەی دیاریكردنی دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنەكەوە ئاڕاستەی سەركردایەتی نوێی حزب كراوە‌و داوا دەكرێت لە پەیڕەوی نوێی حزبدا ئەو دەسەڵاتانە بۆ ئەنجومەنی باڵای سیاسی جێگیربكرێن. لەو نامەیەدا كە كۆسرەت رەسوڵ ناردویەتی بۆ سەركردایەتی، ئەنجومەنی باڵای سیاسی داوای هەندێك دەسەڵات دەكات، كە ئەگەر وەكو خۆی لە سەركردایەتی پەسەندبكرێت بڕیاری سیاسی یەكێتی بەتەواوەتی دەكەوێتە دەست ئەم ئەنجومەنە نەك سەرۆك‌و جێگرانی سەرۆكی حزب‌و ئەنجومەنی سەركردایەتی. ئەو دەسەڵاتانەی كە ئەنجومەنی باڵای سیاسی داوای دەكات:  •    سەرۆكی ئەنجومەنی باڵا سەرپەرشتیاری گشتی هەموو هێزە چەكدارەكانی یەكێتی نیشتیمانی كوردستانە. •    سەرۆكی ئەنجومەنی باڵا، باڵاترین پۆستی یەكێتی نیشتمانی كوردستانە لەگەڵ ئەندامانی ئەنجومەنی باڵای سیاسی. •    ئەنجومەنی باڵا، باڵاترین ئەنجومەنی سیاسی‌و بەرژەوەندی یەكێتییە. •    ئەنجومەنی باڵا دەسەڵاتی دارایی‌و موڵكداری تەنها دەداتە مەكتەبی دارایی.  •    دەسەڵاتی پەسەندكردنی پرۆژەو بڕیارەكانی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی دەبێت. •    سەرۆكی ئەنجومەن دەسەڵاتی رەتكردنەوەی هەر رێككەوتنێكی دوقوڵی یان چەند قۆڵی هەیە كە ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی دەیكات. •    لە كاتی سەرپێچیدا، سەرۆكی ئەنجومەنی باڵا دەسەڵاتی سزادانی هەر ئەندامێكی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی هەیە. گورزێكی پێشوەختە لە ئەنجومەنی باڵا لەكاتێكدا هێشتا ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی نەگەیشتووەتەسەر ئەو ماددەیەی پەیڕەوی ناوخۆ كە تایبەتە بە دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی باڵای سیاسی، ئەمڕۆ سەركردایەتی گورزێكی بەهێزی لەو نامەیە وەشاند كە كۆسرەت رەسوڵ بۆ سەركردایەتی ناردووە. (درەو) زانیویەتی، لە كۆبونەوەی ئەمڕۆی ئەنجومەنی سەركردایەتیدا، دەسەڵاتەكانی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكلاكراوەتەوە، بەپێی ئەوەی پەسەندكراوە، ئەنجومەنی سەركردایەتی ئەم دەسەڵاتانەی دەبێت: •    بەرزترین دەسەڵاتە لەنێوان دوو كۆنگرەدا‌و سەرچاوەی بڕیارە لە پرسە گرنگ‌و چارەنوسسازەكاندا. •    بەرپرسە لە داڕشتنی سیاسەتی گشتی حزب لەسەر ئاستی ناوخۆ‌و دەرەوە. •    بەرپرسە لەو رێككەوتنە گرنگانەی كە پەیوەندییان بە پرسە نەتەوەیی‌و چارەنوسسازەكان‌و بەرژەوەندی باڵای یەكێتی‌و هاوپەیمانێتی هەڵبژاردنەوە هەیە. •    دەسەڵاتی هەیە متمانە لە سەرۆكی حزب‌و سكرتێری ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی بسەنێتەوە بەرێژەی دەنگیی دوو لەسەر سێی ئەندامەكانی. پێدانی ئەم دەسەڵاتانە بە ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی، بەپلەی یەكەم لێدان بوو لە ناوەڕۆكی ئەو نامەیەی كە ئەنجومەنی باڵای سیاسی لەبارەی  دەسەڵاتەكانییەوە بۆ سەركردایەتی ناردووە. تاقیكردنەوەی كارتەكان ئەوەی تائێستا هەیە، هیچ رێككەوتنێكی جێگیر لەنێوان باڵە سەرەكییەكانی یەكێتیدا نییە لەبارەی چۆنیەتی دابەشكردنی پۆست‌و دەسەڵاتەكان، رۆژانە كوتلەكان چەندین كارتی نوێ بۆ یەكتر بەرزدەكەنەوە، بەڵام ئەمە بەردەوام گۆڕانكاری بەسەردا دێت، رەنگە هۆكارەكە ئەوەبێت تائێستا كوتلە سەرەكییەكان نەیانتوانیوە پێكەوە رووبەڕوو دابنیشن‌و باسی داواكاری‌و خواستەكانی خۆیان بكەن‌و لەچوارچێوەی دانوستانێكدا ناكۆییەكان بەلادا بخەن، ئەوەی كە هەیە، تەنیا كۆبونەوەی پشتی پەردەیە.

راپۆرت: فازل حەمەرەفعەت – محەمەد رەئوف كۆمپانیایەك كە رێژەی 40%ی پشكی ئیدارەی گشتی یەكێتی نیشتمانی كوردستانە، گرێبەستی گواستنەوەی غازی شلی كێڵگەی كۆرمۆری لە چەمچەماڵ بۆ دەرچووە، بەڵام هێزێكی چەكدار رێگری دەكات لەوەی كارەكەی بكات، ئەمە بووە بە هەڕەشە لەسەر سەرچاوەی سەرەكی دابینكردنی غازی ماڵان لەسەرتاسەری هەرێمی كوردستان، كێشەكە پەیوەندی بە ململانێی گرێبەستی گواستنەوەی غازەوە هەیە لەنێوان هەندێك بەرپرسی باڵای یەكێتیدا‌و قەیرانی غازی ماڵانی لە هەولێرو سلێمانی‌و دهۆك دروستكردووە، (درەو) لەم راپۆرتەدا زانیاری زیاتر بڵاودەكاتەوە. قەیرانی غاز  لەپاڵ قەیرانی كەمی كارەباو سوتەمەنی، چەند رۆژێكە لە هەرێمی كوردستان قەیرانی غازی ماڵان دروستبووە، حكومەتی هەرێم دەڵێ: كۆمپانیایەك گرێبەستی گواستنەوەی غازی شلی لە كێڵگەی كۆرمۆر قۆرخكردووە، كابینەی نۆیەمی حكومەت دوای ئەوەی دەستبەكاربووە، گرێبەستەكەی لەو كۆمپانیایە وەرگرتووەتەوە‌و داویەتی بە كۆمپانیایەكی تر، ئەمە هۆكاری دروستبوونی قەیرانی غازە. قەیرانێكی سەرتاسەری حكومەتی هەرێم باسلەوەدەكات، كێشەی كەمی غاز لە پارێزگای هەولێرو دهۆك هەیە‌و لە كێڵگەی كۆرمۆرەوە گازی پێویست بۆ ئەو دوو پارێزگایە نانێردرێت. بەڵام بەپێی بەدواداچونی (درەو)، كێشە پارێزگای سلێمانیشی گرتوەتەوە، (درەو) پەیوەندی بە ژمارەیەك گازفرۆشەوە كرد لە سلێمانی، باسیان لەوەكرد، ئەوانیش غازیان دەستناكەوێت‌و رێژەیەكی كەم لە كارگەكان هەیە‌و قەیران دروستبووە.  سەرچاوەی كێشەكە بەپێی قسەی حكومەت، كۆمپانیای (گۆڵدن جاگوار) سەرچاوەی ئەو كێشەیەیە كە لەبارەی دابینكردنی غازی پێویست بۆ هاوڵاتیان دروستبووە. كۆمپانیای (گۆڵدن جاگوار) لە ساڵی 2004 لە هەرێمی كوردستان دروستكراوە، كۆمپانیایەكی تایبەتە بە (كڕین، گواستنەوە، هەناردەكردن‌و هاوردەكردنی) سوتەمەنی. ئەم كۆمپانیایە لە مانگی ئازاری ساڵی 2015وە لەگەڵ كۆمپانیای (ساوس كوردستان) گرێبەستی گواستنەوەی غازی شلی كێڵگەی غازی كۆرمۆری بەهاوكاری وەزارەتی سامانە سروشتییەكان، لەگەڵ كۆمپانیای (دانەغاز) ئیمزاكردووە. بەگوێرەی قسەی نەبەز عەبدولحەمید قایمقامی قەزای ناوەندی هەولێر، رۆژی 1/1/2020 گرێبەستەكەی كۆمپانیای (گۆڵدن جاگوار) لەگەڵ كۆمپانیای (دانە غاز) تەواوبووەو وەزارەتی سامانە سروشتییەكان ماوەی یەك مانگ وادەی كاركردنی بۆ درێژكردوەتەوە تاوەكو كارەكانی رادەستی ئەو كۆمپانیا نوێیە بكات كە وەزارەتی سامانە سروشتییەكان گرێبەستی لەگەڵ كردووە. ئەو كۆمپانیا نوێیەی كە كارەكەی گرتوەتەدەست ناوی (سورگاز)ە، ئەم كۆمپانیایە دوێنێ بەفەرمی دەستبەكاربووە، خاوەنەكەی پیاوێكە بەناوی (شێخ بەكر)، بەپێی زانیارییەكانی (درەو) شەوی هەینی، ژمارەیەك چەكدار كە جلوبەرگی فەرمییان لەبەردابووە، چونەتەسەر ماڵی شێخ بەكرو رفاندویانە‌و لێیانداوە‌و دواتر ئازادیان كردووە. بەرەبەیانی دەستبەكاربوونی كۆمپانیا نوێیەكە لەناو كێڵگەی غازی كۆرمۆر لە ناحیەی قادر كەرەم، ژمارەیەك چەكدار رێگرییان لەوە كردووە كۆمپانیاكە بەتانكەر غاز بگوازێتەوە. قایمقامی قەزای ناوەندی هەولێر كۆمپانیای (گۆڵدن جاگوار) تۆمەتبار دەكات بەوەی، پاڵپشتی سەربازی هەیە‌و رێگری لەوەدەكات غاز بۆ شارەكانی كوردستان بگوازرێتەوە. كۆمپانیای (گۆڵدن جاگوار) وتەبێژی فەرمی نییە، بەڵام یەكێك لە بەرپرسەكانی كۆمپانیاكە كە خۆی داوایكرد ناوەكەی بڵاونەكرێتەوە، بە (درەو)ی راگەیاند، ئەوەی رویداوە هیچ پەیوەندییەكی بە كۆمپانیاكەی ئەوانەوە نییە. بەرپرسەكەی كۆمپانیای گۆڵدن جاگوار وتی:" گرێبەستی ئێمە كۆتایی هاتووە‌و كارەكە دراوە بۆ كۆمپانیایەكی تر، ئەو كۆمپانیا نوێیەی كە دەستبەكاربووە بوتڵی پێوست‌و پارەی پێشەكی ئامادەی نەبووە، بۆیە ماوەی مانگێك كاركردنی ئێمە درێژكرایەوە، بەڵام ئێستا ئیتر كارمان تەواوبووە‌و هیچ پەیوەندییەكمان بەو چەكدارانەوە نییە كە رێگرییان لە كاری كۆمپانیا نوێیەكە كردووە". وا دەردەكەوێت خاوەنی كۆمپانیاكان وازیان هێناوە‌و ئێستا ئەوانەی لە پشت كۆمپانیاكانەوەن شەڕەكە دەكەن. قوباد تاڵەبانی دەستوەردان دەكات بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی حكومەتی دەستوەردانی كردووە بۆ چارەسەركردنی كێشەكە‌و كۆتایهێنان بە رێگریكردنی هێزە چەكدارەكە. عەلی حەمەساڵح سەرۆكی لیژنەی وزەو سامانە سروشتییەكان‌و پیشەسازی‌و بازرگانی لە پەرلەمانی كوردستان دەڵێ:" تاوەكو ئەم ساتە گرفت‌و هەڕەشە بەردەوامە لەلایەن هێزێكی ئەمنی.. ناكرێت هێزێك بە جلوبەرگی ڕەسمی بڕواتە سەر كێڵگەی غازو ڕێگربێت لە ناردنی غازی ماڵان بۆ سەرتاسەری كوردستان". عەلی حەمەساڵح باسلەوەدەكات، لەگەڵ قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی حكومەت لە هەوڵدان بۆ چارەسەری یەكجاری ئەم گرفتە.. ئەوەی لە توانایاندا بووە بۆ لادانی ئەم ڕێگریە كردویانە، بەڵام لەبەرامبەر هێزێكی گەورەی ئەمنی هەرئەوەندە كراوە‌و هەڕەشە لە سایەق‌و وەكیلەكان كراوە هەركەسێك غاز باربكات دەكوژرێت. بەپێی قسەی عەلی حەمەساڵح، كۆمپانیای سورگاز كە گرێبەستەكەی بۆدەچووە، رێژەی 40%ی گرێبەستەكەی پشكی ئیدارەی گشتی یەكێتییە. ئێستا بەفەرمانی مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لیوای نەوت‌و غاز رۆشیتون بۆ كێڵگەی كۆرمۆر بۆ پاسەوانیكردن. عەلی حەمەساڵح دەڵێ:" ئێستا غاز باردەكرێت، بەڵام ئەو هێزە ئەمنیەی كە پێشتر ڕێگربووە، بەردەوام هەڕەشە دەكات" بەبێ ئەوەی ناوی هێزە ئەمنییەكە‌و بەرپرسی هێزەكە بهێنێت. كێشەیەكی كۆن لە بەرگێكی نوێدا كێشەی كۆمپانیاكان لەبارەی كڕین‌و گواستنەوەی غازی شلی كێڵگەی كۆرمۆر نوێ نییە. ساڵی 2016 ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتییەكانی هەرێم، بەپێی فەرمانێكی وزاری بە ژمارە (351) لە رۆژی 17/1/2016، گرێبەستی فرۆشتنی (800 تەن)ی رۆژانەی غازی شلی (LPG) بۆ ماوەی (90) رۆژ بە نرخی (275 دۆلار) بۆ هەر تەنێك، دایە كۆمپانیای (سورگاز). ئەم گرێبەستەی ئاشتی هەورامی لەكاتێكدا بوو، ئەوكات كۆمپانیای (ساوس كوردستان) كە كاری گواستنەوەی گازی كێڵگەی كۆرمۆری دەكرد، تەنیا ماوەی (مانگ‌و نیوێك) وادەی گرێبەستەكەی مابوو، ئەوكات كۆمپانیای (ساوس كوردستان) وەكو كاردانەوەیەك دژ بە بڕیارەكەی ئاشتی هەورامی، هەناردەكردنی گازی بۆ پارێزگای سلێمانی راگرت، ئەوەش گرفتی كەمی غازی ماڵانی دروستكرد. ئەوكاتیش هاوشێوەی ئێستا، بەڕێوەبەری كۆمپانیای (سورگاز) باسی لەوەكرد، هێزێكی چەكدار چووەتە كێڵگەی كۆرمۆرو رێگری كردووە لەوەی كۆمپانیاكەی كاربكات، ئەو ساڵە هێزەكانی ئاسایشی دەستوەردانیان كردو دۆخەكەی لە كێڵگەكە كۆنترۆڵكرا. بەهۆی ناكۆكی ئەو دوو كۆمپانیاوە، چەند رۆژێكی ساڵی 2016 قەیرانی غاز دروستبوو، كارگەكانی غاز ناچاربوون روو لە شاری كەركوك بكەن بۆ دابینكردنی غاز‌و پێداویستی خەڵك لە سنوری سلێمانی. ساڵی 2016 ئەندامانی پەرلەمانی كوردستان باسیان لەوەدەكرد، گرێبەستەكەی ئاشتی هەورامی لەگەڵ كۆمپانیای (سورگاز) گەندەڵی تێدا كراوە، چونكە گرێبەستەكە بەبێ هیچ كێبركێیەك بەو كۆمپانیایە دراوە. بەپێی قسەی پەرلەمانتاران، كۆمپانیای (سورگاز) بەر لە كۆمپانیای (ساوس كوردستان) گرێبەستی غازی شلی هەبووە‌و بۆ هەر تەنێك بڕی (192 دۆلار)ی داوە، بەڵام وەزارەتی سامانە سروشتییەكان گرێبەستی لەگەڵ كۆمپانیای (ساوس كوردستان) كردووە بە پارەیەكی زیاتر‌و بەبڕی (200 دۆلار) بۆ هەر تەنێك، بەڵام ئێستا هاوكێشەكە پێچەوانە بووەتەوە، كۆمپانیای سورگاز بە پارەیەكی كەمتر بەبەراورد بە كۆمپانیای پێش خۆی كاری گواستنەوەی گازەكەی وەرگرتووە. دەستوەردانی بەرپرسانی حزبی‌و حكومی لە كاری كۆمپانیاكان، وایكردووە حكومەتی هەرێم لە داهاتی گازی شلدا مانگانە زیانێكی زۆری بەربكەوێت، ئەمە لەكاتێكدایە ئەو داهاتانە ناگەڕێندرێنەوە بۆ پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری لە رێگاوبانەكانی ناوچەكەدا. لەبارەی كێڵگەی كۆرمۆر-ەوە كێڵگەی كۆرمۆر دەكەوێتە سنوری ناحیەی قادر كەرەم- لە نزیك چەمچەماڵ، بەپێی قسەی غالب محەمەد ئەندامی پەرلەمانی عێراق، ئەم كێڵگەیە رۆژانە زیاتر لە (هەزار) تەن گازی شل بەرهەم دەهێنێت، جگە لە بەرهەمی خۆی، كێڵگەكە لە چەندین سەرچاوەی ترەوە گازی شلی دەستدەكەوێت، لەوانە لە پاڵاوگەكانی (كەڵەك)‌و (بازیان)‌و هەندێكی تریش لە كەركوكەوە. بەرهەمهێنانی گازی شل لە كێڵگەی كۆرمۆر تایبەتە بە كۆمپانیای (دانەغاز)، حكومەتی هەرێم گازی شل لەو كۆمپانیایە دەكڕێتەوە، بەرهەمهێنەرو كڕیاری گازی شلی كێڵگەكە جێگیرن، ناكۆكییەكە لەسەر گرێبەستی گواستنەوەی گازە شلەكەیە لە كێڵگەكەوە بۆ شارەكانی هەرێمی كوردستان، رێگریكردنی ناوبەناوی دەرچوونی گاز لە كێڵگەكەوە بۆ شارەكان، بۆ فشاركردنە لەسەر وەزارەتی سامانە سروشتییەكانی. بەكۆی گشتی كۆی ئەو غازە شلەی كێڵگەكە، كە گواستنەوەكەی دراوە بە كۆمپانیای (سورگاز) زیاتر لە (هەزارو 400 تەن)ە، ئەمە لەكاتێكدایە بەپێی قسەی پەرلەمانتار غالب محەمەد، هەرێمی كوردستان لە رۆژێكدا پێویستی بە كەمتر لە (700 تەن) گازی شل هەیە، هەرچەندە ئەمە بەپێی وەرزەكان گۆڕانكاری بەسەردادێت‌و ئاستی بەكارهێنانی گازی شل لە وەرزی زستان‌و سەرمادا زیاترە. پێداویستی شارەكانی هەرێم بۆ گازی شل لە رۆژێكدا بەمشێوەیەیە: •    13 تانكەر بۆ هەردوو پارێزگای سلێمانی‌و هەڵەبجە •    13 تانكەر بۆ پارێزگای هەولێر •    6 تانكەر بۆ پارێزگای دهۆك  هەر تانكەرێك زیاتر لە (20) تەن گازی شل لەخۆدەگرێت، دەبێت كۆمپانیای تایبەت بە گواستنەوەی گازەكە، هەر تەنێك لەو گازە بە بڕی (430 هەزار) دینار بدات بە كارگەكان. كێڵگەی كۆرمۆر سەرچاوەی سەرەكی دابینكردنی پێداویستی غازی ماڵانە لە هەرێمی كوردستان. مافیا لە كوردستان ئێستا دەستەواژەی مافیا لە بواری ئابوری كوردستاندا تەنیا قسەوباسی ناو خەڵك نییە، حكومەتی هەرێم ئەمڕۆ بەفەرمی ئەم دەستەواژەیەی بەكارهێنا. جوتیار عادل وتەبێژی فەرمی حكومەتی هەرێم لە بەیاننامەیەكدا لەبارەی كێشەی گازی كۆرمۆرەوە دەڵێ:" بابەتی گواستنەوەی گاز لە كۆمپانیای داناغازەوە بۆ پارێزگاكانی هەرێم، كە لە لایەن كۆمپانیایێكەوە قورخ كرابوو، كرایە تەندەرو دوای ئەوەی بۆ كۆمپانیایەكی دیكە دەرچوو، بڕیار بوو لە سەری ساڵی نوێوە دەستبەكار ببێت، بەڵام لەلایەن چەند كەسێكی دەستڕۆیشتووی سنووری گەرمیان‌و سلێمانی رێگرییان لێ كراوەو وەك كارتێكی فشار رێگەیان نەداوە بەشە گازی شلی هەولێر و دهۆك وەك پێویست بگات، ئەوەش بووە هۆی گرانبوونی نرخی گاز لەو دوو پارێزگایە". وتەبێژەكە رایگەیاند:" حكومەتی هەرێم لە هەنگاوەكانی چاكسازی پاشگەز نابێتەوەو هەموو رێكارە یاساییەكان دەگرێتەبەر بۆ ئەوەی قورخكاران‌و مافیاكان روبەڕووی یاسا بكرێنەوە".

راپۆرتی: درەو    سیناریۆیەكی وردو دەرهێنانێكی جوان، بەمشێوەیە درامای دۆزینەوەی بەدیلێك بۆ شوێنەكەی عەبدولمەهدی پێشكەشەكرا، بەگەڕانەوە بۆ شریتی ڕووداوەكانی 72 كاتژمێری ڕابردوو:"سەرۆك كۆمار لەنامەیەكدا بۆ كوتلەكانی پەرلەمانی عێراق هەڕەشەی بەكارهێنانی دەسەڵاتەكانی خۆی دەكات بۆ دیاریكردنی كەسایەتیەك بۆ پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق كە لەلایەن كوتلەكان‌و شەقامیشەوە قبوڵكراوبێت، ئەگەر كوتلەكان تا ڕۆژی یەكی شوبات  لەسەر كەسێك ڕێككنەكەون. كوتلەكان بێدەنگی هەڵدەبژێرن، چەند كاتژمێرێكی دەمێنێت بۆ تەواوبونی وادەكەی سەرۆك، كەسێك وەك كاندیدی ڕاسپێردراو خۆی بە شەقامی عێراقی دەناسێنێت". ئەمە بەشێكی ئەو پرۆسە چنراوەیە كە بەلێزانییەكی زۆرەوە كاری بۆ كراوە، ڕۆڵەكانیش بەوردی دابەشكراون، هەنگاوی دوای ئەمە پرۆسەی ڕاسپاردنەكە بەشێوەیەكی چاوەڕواننەكراو بەڕێوەچوو، لەمەشدا زۆر بەووردی هەوڵدراوە شەقام توڕە نەكرێت، بۆ ئەوەی واپیشاننەدرێت كە كەسی ڕاسپێردراو كاندیدی هێزو لایەنێكی سیاسی دیاریكراوە، ئەوەش خۆپیشاندەران توڕەبكات‌و دۆخی عێراق بەرەو ئاڵۆزی زیاتر بچێت. خۆناساندن "محەمەد تۆفیق عەلاوی" كەماوەیەك بوو لەمیدیا عێراقییەكاندا ناوی دەهات‌و، دەوترا "سەدرو عامری" وەك سەركردەی دوو جەمسەرە گەورەكەی ناو پەرلەمانی عێراق ڕەزامەندیان لەسەر ڕاسپاردنی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق دەربڕیوە، لەگرتەیەكی ڤیدیۆیدا بە بەرگێكی سادەو نافەرمی‌و بەزمانی شەقامی عێراقی، خۆی وەكو كاندیدی ڕاسپێردراو بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران ناساند. "عەلاوی" سەرەتای قسەكانی بەوە دەستپێكرد"بڕیارمداوە سەرەتا لەگەڵ گەلی عێراق قسەبكەم پێشەوەی لەگەڵ هیچ كەسێكی تری قسەبەكەم". ئەو لەقسەكانیدا خۆی وەك كابرایەكی بێ پشتوپەنا پیشانداو بەخۆپیشاندەرانی وت "ئەگەر ئێوە پشتم نەگرن هیچم بۆ ناكرێت"، وتی "من فەرمانبەری ئێوەم"، لەبەشێكی تری قسەكانیدا بێمەنتی لەهێزە سیاسییەكان پیشانداو وتی" ئەگەر كاندیدی خۆیانم بەسەردا بسەپێنن ئەوا پێتان ڕادەگەیەنم‌و ئەو ڕاسپاردەنەش ڕەتدەكەمەوە". بەڵگەكان شتێكی تر دەڵێن بەپێی بەڵگەنامەیەك كە "درەو" لە سەرچاوەیەكی باڵا عێراقییەوە دەستیكەوتووە، " محەمەد تۆفیق عەلاوی" لەلایەن هێزو لایەنەكانی ناو هاوپەیمانی (فەتح) بەسەرۆكایەتی (هادی عامری) بۆ پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق ڕاسپێردراوەو، پابەندكراوە بە كۆمەڵێك مەرج لەناو كارنەمەیەكدا كە بە "كارنامەی ڕێككەوتن" ناوی هاتووەو "عەلاوی" واژوی قبوڵكردنی لەسەر كردووە. مەرجەكان: 1-پابەندبوون بەدەستورو یاساو پارێزگاریكردن لەیەكێتی خاكی عێراق. 2-گێڕانەوەی شكۆ و هەیبەت بۆ دەوڵەت. 3-پابەندبوونی تەواو بە بڕیارەكەی پەرلەمانی عێراق بۆ دەركردنی هێزە بیانییەكان. 4-تەواوكردنی گرێبەستی چینی-عێراقی. 5-بەشداریپێكردنی هێزە سیاسییەكان لەپێكهێنانی حكومەت بەمەرجی پشتیوانیكردنی. 6-بەشداریپێكردنی هێزەكانی ناوجوڵەی میللی بە چەند پێگەو پلیەكی تایبەت. 7-سەرۆك وەزیران لەماوەی ساڵێكدا دەستلەكاركێشانەوەی خۆی پێشكەشدەكات  ئەگەر نەیتوانی هەڵبژاردن ئەنجامبدات‌و سەقامگیری بگێڕێتەوە. لەگەڵ ئەوەی ئەم مەرجانە لەگەڵ قسەكانی "محەمەد عەلاوی" یەكناگرنەوە، بەڵام ئەوەی گومانێك بۆ ڕێككەوتنی پێشوەختەی هێزە سیاسییەكانی عێراق‌و بەتایبەت "سەدرو عامری" ناهێڵێتەوە ئەوەیە، دوابەدوای بڵاوبونەوەی هەواڵی ڕاسپاردنی "محمەد تۆفیق عەلاوی" بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران "موقتەدا سەدر" ڕابەری ڕەوتی سەدر لەتویتێكدا بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ موبارەكەی هەنگاوەكەی كردو وتی:" ئەمڕۆ لەمێژووی عێراقدا تۆمار دەكرێت، وەك ڕۆژێك كەتێیدا گەلی عێراق خۆی سەرۆك وەزیرانی دیاریكرد نەك كوتلەكان". ئەو پەیامەی سەدر لەكاتێكدایە، خۆپیشاندەرانی گۆڕەپانەكانی عێراق بەدرێژایی چوار مانگی ڕابردوو هیچ ناوێكیان بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران پێشنیازنەكردووەو،پشتیوانی هیچ كاندیدێكیان نەكردووە. "سەدر" هەر بەوەشەوە نەوەستاوە بەڵكو داوای لە سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو كردووە گوێ بە فشار ناوخۆیی و دەرەكییەكان نەدات، ئەمەش ئاماژەیەكی ڕوونە كە ناوبراو بەلای "سەدر"ەوە قبوڵكراوەو ئیتر ئەو لەقۆناغی دوای پێكهێنانی حكومەت دەڕوانێت، قۆناغی دیاریكردنی سەرۆك وەزیرانی تێپەڕاندووە.  تاقیكراوەو تاقیناكرێتەوە "محەمەد عەلاوی" كێیە: •    لەساڵی 2005وە جارێكی تر گەڕاوەتەوە بۆ ناوی گۆڕەپانی سیاسی عێراق لەچوارچێوەی لیستەكەی ئەیاد عەلاویدا وەكو كەسایەتییەكی لیبراڵ بەشداربووە. •     لە سەرەتای ساڵی 2006وە وەكو ئەندامی پەرلەمانی عێراق هەڵبژێردراوە، لەناوەڕاستی ساڵی 2006دا بووە بە وەزیری پەیوەندییەكان تاوەكو كۆتایی ساڵی 2007. •    جارێكی تر لە ساڵی 2008دا بووەتەوە بە ئەندامی پەرلەمانی عێراق، ئەوەش لە شوێنی عایدە عسیران- پەرلەمانتاری كۆچكردوو، تاوەكو 2010 لە پەرلەمان ماوەتەوە. •    ساڵی 2010 جارێكی تر وەكو ئەندامی پەرلەمان هەڵبژێردراوەتەوە، دواتر‌و لە كۆتایی ساڵی 2010دا كراوەتەوە بە وەزیری پەیوەندییەكان، لە كۆتایی ساڵی 2012دا بەهۆی ناكۆكییەكانی لەگەڵ نوری مالیكی سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی عێراق، دەستی لە پۆستی وەزیری پەیوەندییەكان كێشاوەتەوە. ئەم سیڤییەی عەلاوی لەدووباردا لەگەڵ خواستی مەرجەعەت‌و داواكاری خۆپیشاندەرانیشدا ناگونجێت، "عەلاوی" پێشتر تاقیكراوەتەوەو دژی بنەمای (تاقیكراوە تاقیناكرێتەوە)، دووەمیشیان كەسێكە جێگەی "مشتومڕە" بەوپێیەی لەحكومەتەكانی پێشودا پۆستی هەبووە، بەڵام پێدەچێت "عەلاوی"لەم قۆناغەدا باشترین بژاردەبێت، بەوپێیەی كەسێكی تەكنۆكراتەوەو هاوشێوەی زۆرێك لەوانەی پێشتر وەك كاندید ناویان دەهات شەقامی عێراقی تێبینیان لەسەری نەبێت، بەڵام تائێستا دیارنییە خۆپیشاندەران قبوڵی دەكەن یان نا، ڕووداوەكان ڕابردوو و لەكارخستنی حكومەتەكەی "عەبدولمەهدی" و ڕەتكردنەوەی چەندین كاندیدی هێزەكان بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران ئەو ڕاستییەی سەلماند دواجار خۆپیشاندەران قسەی كۆتایی دەكەن، دوورنییە ئەوەی سیاسییەكان بەووردی چنیویانە، لێیان نەكەنەوە بەخوری.

راپۆرتی: درەو  ئەوەی لەمێژبوو خۆپیشاندەرانی عێراق چاوەڕێیان دەكرد بیبیستن، ئەمڕۆ سیستانی وتی‌و بوارێكی بۆ لێكدانەوەو شرۆڤەكردن نەهێشتەوە، سەرجەم هێزە سیاسییەكانی عێراقی ڕەوانەی بەردەم سندوقەكانی هەڵبژاردن‌و تاقیكردنەوەی خەڵك كردەوە، وەك بژاردەیەكی گونجاو بۆ ئەو دۆخەی عێراقی تێكەوتووە.  وتارەكەی ئەم هەینییەی گەورە مەرجەعی شیعەكانی عێراق، چی لەڕووی ناوەرۆك هەم لەڕووی پەیامی سیاسیشەوە یەكێك بوو لەوتارە گرنگ‌و ڕاستەوخۆو یەكلاكەرەوەكان، بەتایبەت كە چەند هەینیەك بوو خۆی لەپەیامی سیاسی بەدوور گرتبوو، تەنانەت لەسەروبەندی خۆپیشاندانی گروپەكانی حەشدی شەعبیشدا دژی بوونی سوپای ئەمریكا لە عێراق، پەیامێكی ڕوونی نەبوو بۆ پاڵپشتیكردنیان.  دەستپێكی وتارەكەی "عەلی سیستانی" كە لەلایەن "عەبدولمەهدی كەربەلائی" نوێنەری مەرجەعی ئاینی لە كەربەلا خوێندرایەوە، پەژارەو توڕەیەكی زۆری لەخۆگرتبوو و تێیدا دەڵێت" چوار مانگ تێپەڕی بەسەر جوڵەی میللی داواكار بۆ چاكسازی‌و ڕزگاركردنی وڵات لەگەندەڵی و شكست، كە دامەزراوەو فەرمانگە جیاوازەكانی دەوڵەتی گرتوەتەوە، لەو ماوەیەدا خوێنێكی زۆر ڕژراو دەیان هەزاران هاوڵاتی برینداربوون، هێشتا لێرەو لەوێ‌ پێكهەڵپژان هەیەو قوربانی زیاتری لێدەكەوێتەوە ". سیستانی، وێڕای ئەوەی جارێكی تر بەتوندی ئیدانەی بەكارهێنانی توندوتیژی دژی خۆپیشاندەران‌و پرۆسەی كوشتن‌و ڕفاندن دەكات، پەلاماردانی هێزە ئەمنییەكان‌و كاری تێكدەرانەش دژی دامەزراوەكانی دەوڵەت ڕەتدەكاتەوە. دواتر دێتە سەر پەیامە سیاسییەكانی‌و، پەلەكردن لەپێكهێنانی حكومەتێكی نوێ‌ بەهەنگاوێكی گرنگ دەزانێت بۆ دورخستنەوەی عێراق لەهەڕەشەو مەترسییەكان، مەرجەعی شیعەكان لەوتارەكەیدا خەسڵەتەكانی ئەو حكومەتەشی دیاركردووە: •     جێگەی متمانەی گەل بێت. •     توانای هێوركردنەوەی دۆخەكەی هەبێت. •    هەنگاوە پێویستەكانی ئەنجامدانی هەڵبژاردنێكی ئازادو بێگەرد لەنزیكترین دەرفەتدا ئەنجامبدات. لەكۆتایی پەیامەكەشیدا بۆ هێزە سیاسییەكانی عێراق، سیستانی بەڕاشكاوی داوای پەلەكردن لەئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەخت دەكات‌و دەشڵێت:"ئەنجومەنی نوێنەرانی داهاتوو  كە لەبەرمەبنای ئیرادەی ئازادی خەڵك دروست دەبێت، بەرپرسیار دەبێت لەگرتنەبەری هەنگاوە پێویستەكان بۆ چاكسازی‌و دەركردنی بڕیارە چارەنوسسازەكان كە ئایندەی وڵات دیاریدەكات، بەتایبەت ئەوەی پەیوەستە بە پارێزگاریكردن لەسەروەری‌و سەربەخۆیی بریارە سیاسییەكانی‌و یەكێتی خاك و گەلی".     سەدریش هاتە سەرخەت  دوابەدوای پەیامەكەی سیستانی "موقتەدا سەدر" ڕابەڕی ڕەوتی سەدر كە هەفتەیەك بوو لایەنگرانی بارەگەو بنەیان لەگۆڕەپانی خۆپیشاندان پێچابوەوە بەهۆی نیگەرانی سەدر لێیان‌و، بەشدارینەكردنیان لەخۆپیشاندانی گروپە شیعییەكان بۆ دەركردنی هێزە بیانییەكان لەعێراق.  سەدر لەتویتێكدا بەشێوەیەكی ڕاستەوخۆ پاڵپشتی خۆی بۆ پەیامەكەی مەرجەعی باڵای شیعەكان دەربڕی و ڕایگەیاند: جارێكی تر سیاسییەكان شكستیانهێنا لەپێكهێنانی حكومەتێك كە جێگەی مشتومڕ نەبێت‌و، هێشتا هەندێكیان دەستی دەستی دەكەن لە بەدیهێنانی داواكاری ڕەوای خۆپیشاندەران بۆیە من بەبەرژوەندی دەزانم كە شۆڕشی چاكسازی ئاشتیخوازانە تازەبكەینەوە لەڕێی:  1-    خۆپیشاندانێكی میللی ئاشتیخوازانەی فراوان لەپایتەخت بەوپێیەی ناوەندی بڕیارە، بۆ فشاركردن لە سیاسییەكان بۆ پێكهێنانی حكومەت  بەوشێوازەی مەرجەعییەت‌و گەل لێدەڕوانن. 2-    ئامادەكاریكردن بۆ مانگرتنی ئاشتیانەی فراوان نزیك ناوچەی سەوزی بەغدادو بەهەماهەنگی لەگەڵ هێزە ئەمنییەكان. ئەم داوایەی سەدر لەگەڵ ئەوەی وەڵامدانەوەیەكی خێرایە بۆ داواكەی مەرجەعییەت، ئاشتبونەوەیەكی ڕاستەوخۆشە لەگەڵ خۆپیشاندەرانی گۆڕەپانەكان كە لەهەفتەی ڕابردودا هێرشێكی توندیان كردە سەر سەدرو تۆمەتباریان كرد بە بەجێهێشتنی خۆپیشاندەران‌و، هەڵكردنی گلۆپی سەوز بۆ هێزە ئەمنییەكان تا لەڕێی هێزو توندوتیژییە خۆپیشاندانەكان سەركوت بكەن. مۆڵەتەكەی سەرۆك كۆمار ڕۆژی چوارشەممەی ڕابردوو "بەرهەم ساڵح" سەرۆك كۆماری عێراق لەنامەیەكدا كە ئاراستەی پەرلەمانی عێراقی كرد، هۆشداریدا بە فراكسیۆنەكانی پەرلەمان‌و ڕۆژی شەممە یەكی شوباتی وەك دواین مۆڵەت دیاریكرد تا كاندیدی پۆستی سەرۆك وەزیران پێشكەش بكەن. لەنامەكەی سەرۆك كۆماردا ئەوە بە فراكسیۆنەكان ڕاگەیەندراوە كە: •    ئەو فراكسیۆنانەی پەرلەمان كە پەیوەندیدارن بە كاندیدی پۆستی سەرۆك وەزیران دەست بە گفتوگۆی بنیاتنەرانە‌و جدی بكەن لەپێناو ڕێككەوتن لەسەر كاندیدێكی نوێ‌ بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران كە لەئاستی میللیدا ڕەزامەندی لەسەربێت. •    ناوی كاندیدەكە بەرزبكەنەوە بۆ سەرۆكایەتی كۆمار بۆ ئەوەی فەرمانی ڕاسپاردنی بۆ دەربكرێت. •    ئەگەر فراكسیۆنە پەیوەندارەكان نەیانتوانی لەماوەیەكدا كە لەڕۆژی یەكی شوبات تێپەڕنەكات، كاندید یەكلابكەنەوە، دەسەڵاتی دەستوری خۆم بەكاردەهێنم بۆ كاندیدكردنی كەسێك بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران كە لەسەر ئاستی پەرلەمان‌و لەسەر ئاستی میللیش قبوڵكراوبێت.  

راپۆرت: محەمەد رەئوف- فازل حەمەڕەفعەت "ڤیتۆ".. ئەو چەكەی پارتی دیموكراتی كوردستانە، كە ئەم ساڵانەی دوایی، بۆ لێدانی نەیارە سیاسییەكان كاراكراوە، (چالاكی موهەندیس) ئەندامی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان دواین كەس بوو كە چووە ناو لیستی "ڤیتۆكراوان"ی پارتییەوە، ئێستا ژمارەیەك پۆستی حكومەتی هەرێم بەهۆی "ڤیتۆ"ی پارتییەوە بەبەتاڵی ماونەتەوە، هەندێك لە پۆستەكان پشكی یەكێتی-ن، (درەو) لەم راپۆرتەدا لیستی ناوی ئەو كارەكتەرە سیاسییەكان بڵاودەكاتەوە كە پارتی "ڤیتۆ"ی لەسەر داناون‌و رێگری دەكات لەوە لە هەرێمی كوردستان‌و عێراق هیچ پۆستێك وەربگرن.  سیاسەتی "ڤیتۆ"كردن سیاسەتی سەپاندنی "ڤیتۆ"، یەكێك لە دیارترین سیاسەتە كارپێكراوەكانی ئەم ساڵانەی دوایی پارتی دیموكراتی كوردستانە بۆ روبەڕووبونەوەی ئەوانەی بەزمانی توند رەخنە لە سیمبولەكانی پارتی دەگرن یاخود نەیاری سیاسەتی سەركردەكانی پارتین. پارتی، ئەم سیاسەتە لەناو حكومەتی هەرێم‌و دامەزراوە فەرمییەكاندا جێبەجێ دەكات، ئەوانەی كە لە لیستی "ڤیتۆكراوان"دان، رێگەنادات نە لە هەرێمی كوردستان‌و نە لەسەر پشكی كورد لە عێراق، هیچ پۆستێك وەربگرن، تەنانەت هەندێكجار دەگاتە ئاستی ئەوەی رێگرییان لێدەكاتە بچنە ناوچەكانی قەڵەمڕەویی پارتییەوە. ئەم سیاسەتەی پارتی، بەمدواییە كاریگەری خۆی لەسەر لایەنە سیاسییەكانی هەرێم دروستكردووە، بەپێی بەدواداچوونەكانی (درەو)، لەناو زۆرێك لە پارتە سیاسییەكاندا ئێستا قسەكردن لەسەر پارتی لەلایەن سیاسییەكانەوە وەكو جۆرێك لەسەرچڵیكردن لێكدەدرێتەوە‌و ئاماژەی باشی بۆ ناكرێت، ئەمەش دۆخێكی بێدەنگیی لەناو لایەنەكان بەرامبەر بە سیاسەتەكانی پارتی لە حكومەت‌و دەرەوەی حكومەت دروستكردووە. گۆڕان‌و دواین كارتی "ڤیتۆ" چالاكی موهەندیس.. دواین ناو كە چووە ناو لیستی "ڤیتۆكراوەكان"ی پارتی دیموكراتی كوردستانەوە. چالاكی موهەندیس ئەندامی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان، كە لەلایەن بزوتنەوەكەیەوە كاندیدكراوە بۆ پۆستی (بریكاری وەزیری شارەوانی)، دوێنێ لەلایەن حكومەتی هەرێم‌و پارتی دیموكراتی كوردستانەوە "ڤیتۆ"ی لەسەر دانراو دەبێت بزوتنەوەی گۆڕان كاندیدبوونی بۆ پۆستەكە بكێشێتەوە‌و لەبری ئەو كەسێكی تر كاندید بكات. موهەندیس لە لێدوانێكدا بۆ سایتی (ناس كورد) وتی:" ئێمە بەنیازو ئامانجی چاكسازیكردن چوینە حكومەت، بۆ ئەوە نەچووین ببینە شەریكە دز، یان ئێمە بكەنە داردەست و ئابڕومان ببەن لەناو خەڵك‌و بڵێن گۆڕانیشمان لەگەڵە، بۆیە ئێمە هەڵوێستی خۆمان دەبێت لە ئێستادا و لەشەش مانگی داهاتووشدا هەڵوێستی روونمان دەبێت". ئەو ئەندامەی جڤاتی نیشتمانی نیگەرانی خۆی نیشاندا بوو لەوەی" سەرۆكی هەرێم‌و سەرۆكی حكومەت كەسانێك لە پۆستەكاندا دادەنێن، كە بۆ گۆڕان وروژێنەرن"، لەمەشدا نمونەی بەدانانی (محەمەد حاجی)‌و (رێباز حەملان) هێنابووەوە، كە پێشتر بزوتنەوەی گۆڕان بوون‌و ئێستا پەیوەندییان لەگەڵ گۆڕاندا نەماوە‌و مەسرور بارزانی وەكو یاریدەدەری خۆی لە پۆستی سەرۆك وەزیران دایناون. ئەم قسانە پارتی توڕەكرد، پێدەچێت بەرپرسانی پارتی لەبارەی قسەكانی چالاكی موهەندیس توڕەیی خۆیان بە بزوتنەوەی گۆڕان راگەیاندبێت، چونكە بە چەند كاتژمێرێك دواتر، بزوتنەوەی گۆڕان لەڕێگەی ژوری رۆژنامەوانی خۆیەوە، رونكردنەوەیەكی بڵاوكردەوە‌و تێیدا رایگەیاند" گۆڕان لەگەڵ ئەم شێوازی دەربڕینە نیەو ناوەڕۆكی قسەكانی ناوبراو، گوزارشت لە هەڵوێستی بزوتنەوەی گۆڕان ناكات‌و رای كەسیی خۆیەتی". رونكردنەوەكەی گۆڕان، توڕەیی پارتی هێورنەكردەوە، جوتیار عادل وتەبێژی فەرمی حكومەتی هەرێمی كوردستان كە سەربە پارتییە، دواتر راگەیەندراوێكی بڵاوكردەوە‌و تێیدا رایگەیاند: •    حكومەتی هەرێم قبوڵ ناكات خەڵكانێكی هاوشێوەی چالاكی موهەندیس، بەشداری لە حكومەتدا بكەن. •    چالاكی موهەندیس‌و هاوشێوەكانی بە فیتی كەسانی تر هەڵدەسوڕێندرێن. ئەم راگەیەندراوە، چانسی چالاكی موهەندیسی لە وەرگرتنی پۆستی بریكاری وەزیری شارەوانی سوتاند، ئەمە لەكاتێكدایە ماوەی (3 مانگە) بزوتنەوەی گۆڕان ناوی موهەندیس‌و سێ كەسی تری بۆ وەرگرتنی چوار پۆست، ئاڕاستەی حكومەت كردووە‌و تائێستا دەستبەكارنەبوون، سەرباری ئەوە، راگەیەندراوەكەی وتەبێژی حكومەت لەلایەن هەندێك لە بەرپرسانی گۆڕانەوە وەكو پەیامێكی هەڕەشە لێكدەدرێتەوە بۆ ئەو پەرلەمانتارو بەرپرسانەی بزوتنەوەكە كە هێشتا پابەندنەبوون بەرێككەوتنەكەیان لەگەڵ پارتی‌و بەزمانی توند رەخنە لە پارتی‌و سیاسەتەكانی دەگرن. دیارنییە بزوتنەوەی گۆڕان چۆن چارەسەری ئەم كێشەیە دەكات، بەڵام پێشبینییەكان بۆ ئەوە دەچن، گۆڕان كاندیدبوونی چالاكی موهەندیس بۆ پۆستی بریكاری وەزیری شارەوانی بكێشێتەوە‌و كەسێكی تر كاندید بكات. لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا چەندین كارەكتەری تر هەن كە لەماوەی رابردوودا بەهۆی هەڵوێست‌و لێدوانە سیاسییەكانیانەوە، لەلایەن پارتییەوە "ڤیتۆ"یان لەسەردانراوە، رەنگە دیارترینیان (یوسف محەمەد سادق) سەرۆكی پێشووی پەرلەمانی كوردستان بێت. ڤیتۆكانی پارتی لەسەر یەكێتی لەگەڵ دەستپێكردنی دانوستانەكانی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم لە كۆتاییەكانی ساڵی 2018دا، پارتی هەرزوو لەڕێگەی وەفدی دانوستانكاری خۆیەوە "ڤیتۆ"ی لەسەر هەندێك لە كاندیدەكانی یەكێتی نیشتمانی كوردستان بۆ وەرگرتنی پۆستە حكومییەكان، دانا. ئەوانەی "ڤیتۆ"یان لەسەر دانرابوو، ئەو كەسانە بوون كە مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی ناوی لێنابوون "گروپی 16ی ئۆكتۆبەر"‌و لە فەرهەنگی سیاسی پارتیدا بە "ئۆكتۆبەرچییەكان" ناودەبرێن. مەبەستی پارتی لە "ئۆكتۆبەرچییەكان" ئەو بەرپرسانەی یەكێتی نیشتمانییە، كە پارتی تۆمەتباریان دەكات بەوەی لە هێرشی حەشدی شەعبیدا بۆسەر كەركوك لەدوای ریفراندۆمەكەی ساڵی 2017، هێزی پێشمەرگەی یەكێتییان لە كەركوك كشاندوەتەوە‌و بەرگرییان نەكردووە. لە دانوستانەكانی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتدا، یەكێتی پرسی یەكلاكردنەوەی پۆستی پارێزگاری كەركوكی بەستەوە بە بەشداریكردنی لە كابینەكە، پارتی لەچوارچێوەی رێككەوتنێكدا داواكارییەكەی یەكێتی قبوڵ كرد، بەڵام ئێستا كە شەش مانگ بەسەر دەستبەكاربوونی كابینەی مەسرور بارزانیدا تێپەڕدەبێت، هێشتا پارێزگارێكی نوێ لە یەكێتی نیشتمانی بۆ كەركوك دانەنراوە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، لەماوەی رابردوودا یەكێتی زیاتر لە (40) كاندیدی بۆ وەرگرتنی پۆستی پارێزگاری كەركوك خستوەتە بەردەم پارتی، بەڵام پارتی هەموو كاندیدەكانی رەتكردوەتەوە‌و زۆربەیانی تۆمەتباركردووە بەوەی سەربە "گروپی 16ی ئۆكتۆبەر"ن، دواجار هەردوولا لەسەر ناوی (تەیب جەبار) رێككەوتن، ئەویش تائێستا دەستبەكارنەبووە. لە پرسی دانانی پارێزگارێكی نوێ بۆ كەركوك، "ڤیتۆ"كانی پارتی كاری خۆی كرد‌و پرۆسەكەی بەجۆرێك دواخست، كە چیتر لای یەكێتی دانانی پارێزگاری كەركوك لەڕێگەی هەماهەنگیكردن لەگەڵ پارتیدا بایەخێكی نەماوە‌و بەرپرسانی یەكێتی چاویان لەوەیە لەڕێگەی حكومەتی ناوەندی عێراقەوە لە بەغداد، دۆسیەكە چارەسەر بكەن. هەر لە پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتدا، بەهۆی "ڤیتۆ"ی پارتییەوە، (حاكم قادر حەمەجان) كاندید نەكرا بۆ وەرگرتنی پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم‌و لەبری ئەو، یەكێتی (جەعفەر شێخ مستەفا)ی كاندیدكرد، كە لەدوای رووداوەكانی "16ی ئۆكتۆبەر"ەوە پەیوەندییەكی باشی لەگەڵ مەسعود بارزانیدا هەیە. ئێستا پارتی "ڤیتۆ"ی لەسەر ئەندامێكی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی تازەهەڵبژێردراوی یەكێتی هەیە كە (رەوەند مەلا مەحمود)ە‌و لەلایەن یەكێتییەوە كاندیدكراوە بۆ وەرگرتنی پۆستی (سەرۆكی دەستەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم)، پارتی (رەوەند مەلا مەحمود) تۆمەتبار دەكات بەوەی سەربە "گروپی 16ی ئۆكتۆبەر"ەو رەخنەی توندی لە سەركردەكانی پارتی گرتووە، بەهۆی رەوەند مەلا مەحمودەوە یەكێتی تائێستا سێ پۆستی سەرۆكی دەستەی پڕنەكردوەتەوە، كە لە كابینەی نوێدا وەریگرتووە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، یەكێتی تا دواین سات ئامادەنەبووە لەسەر "ڤیتۆ"ی پارتی، كاندیدبوونی رەوەند مەلا مەحمود بۆ پۆستی سەرۆكی دەستەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم بكێشێتەوە‌و دیارنییە لەداهاتوودا ئەم كێشەیە چۆن چارەسەر دەكرێت. هەر لەناو یەكێتیدا چەندین كارەكتەری تر هەن سەرباری ئەوەی تائێستا خۆیان بۆ هیچ پۆستێكی حكومی كاندیدنەكردووە، بەڵام بەهۆی لێدوانە توندەكانیانەوە لەدژی پارتی‌و بنەماڵەی بارزانی، خراونەتە لیستی "ڤیتۆكراوەكان"ەوە، لە نمونەی (مەحمود سەنگاوی)‌و (ئاراس شێخ جەنگی)‌و (شاناز ئیبراهیم ئەحمەد)‌و (قادر عەزیز) ئەندامانی ئەنجومەنی سەركردایەتی گشتی یەكێتی‌و هەندێك لەو فەرماندە سەربازییانەی یەكێتی كە لە رۆژانی شەڕی ناوخۆیدا رۆڵیان هەبووە، (حاكم قادر) یەكێك لەو بەرپرسانەی یەكێتییە كە "ڤیتۆ"كردنەكەی لەلایەن پارتییەوە مێژووەكەی بۆسەردەمی شەڕی ناوخۆیی دەگەڕێتەوە. بەرهەم ساڵح لە بازنەی ڤیتۆكراواندا بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق كە ئێستا كاندیدی بەهێزە بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی داهاتووی یەكێتی، یەكێك لەو كارەكتەرە سیاسییانەی كە بەمدواییە كەوتووەتە ناو بازنەی "ڤیتۆ"ی مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتییەوە. ساڵی 2018 یەكێتی نیشتمانی لەدەرەوەی رێككەوتنی سیاسی لەگەڵ پارتی، بەرهەم ساڵحی كرد بە سەرۆك كۆماری عێراق، ئەمە مەسعود بارزانی توڕەكرد، بارزانی فوئاد حسێن-ی كاندید كرد بۆ وەرگرتنی پۆستەكە، بەڵام لەناو پەرلەمانی عێراق كاندیدەكەی بارزانی سەرنەكەوت. ئەمە، پەیوەندییەكانی بەرهەم ساڵحی لەگەڵ بارزانی تێكدا، دوای دەستبەكاربوونی وەكو سەرۆك كۆمار، بەرهەم ساڵح هەوڵی ئاسایكردنەوەی پەیوەندییەكانی خۆیدا لەگەڵ بارزانی، ئەم كارەشی لەڕێگەی مەسرور بارزانی‌و نێچیرڤان بارزانییەوە كرد، تاڕادەیەك سەركەوتوو بوو لە ئاسایكردنەوەی پەیوەندییەكانی لەگەڵ بارزانی‌و خۆدەربازكردن لە "ڤیتۆ"كە، بەڵام بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، بەمدواییە لە كۆبونەوەیەكدا ئاڵۆزی كەوتوەتەوە نێوان بارزانی‌و بەرهەم ساڵح، لەدوای ئەو گرژییە بوو كە چەند رۆژێك دواتر پارتی لە بازگەی "سماقوڵی" رێگری لە مەحمود سەنگاوی ئەندامی پێشووی مەكتەبی سیاسی یەكێتی كرد بچێتە شاری هەولێر. بازگەكان‌و ڤیتۆ سەرباری "ڤیتۆ" بۆ رێگریكردن لە وەرگرتنی پۆستی حكومی، پارتی شێوازێكی تری "ڤیتۆ" بۆ لێدانی نەیارە سیاسییەكانی بەكاردەهێنێت، كە بریتییە رێگریكردن لە سەردانی ئەو كەسانە بۆ ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی خۆی. چیرۆكی رێگریكردن لە بەرپرسە سیاسییەكان لە بازگەی (دێگەڵە‌و پردێ‌و سماقوڵی)، بۆ زۆرێك لە خەڵكی كوردستان بابەتێكی ئاشكرایە، پارتی لەماوەی رابردوودا لە (دێگەڵە) رێگری لە كۆسرەت رەسوڵ كرد، لە (پردێ) رێگری لە گەڕانەوەی یوسف محەمەد سەرۆكی پێشووی پەرلەمان كرد بۆ شاری هەولێر، بەمدواییەش لە بازگەی (سماقوڵی) رێگری لە مەحمود سەنگاوی كرد. لیستی سزاكانی پارتی لە شێوەی "ڤیتۆ"دا، ئەمساڵانەی دوایی تەنانەت راگەیەندكارو دەزگا میدیاییەكانیشی گرتوەتەوە، چەندین چیرۆكی ئاودیوكردنی رۆژنامەنوس‌و پەیامنێران لە هەولێرەوە بەرەو سلێمانی لەو بازگانەدا، تۆماركراون.  

راپۆرتی: درەو دەوڵەتێكی داماڵڕاو لەچەك، بەگەڕخستنی 50 ملیار دۆلار بۆ بوژاندنەوەی ئابوری، ملیۆنێك هەلی كارو كەمكردنەوەی ڕێژەی هەژاری و كۆمەڵێك بەڵێنی تر لەهەگبەی "ترەمپ"دایە بۆ فەلەستنیەكان ئەگەر پلانەكەی بۆ ئاشتی قبوڵبكەن.  وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا كورتكراوەی تێڕوانینی "دۆناڵد ترەمپ"سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكای سەبارەت بە كێشەی (فەلەستین-ئیسرائیل) بڵاوكردەوە، كە لەمیدیاكاندا بە "گرێبەستی سەدە" ناویدەهێنرێت. وەزارەتی دەروەی ئەمریكا لەژێری ناونیشانی (تێڕوانێكی ئازایانە بۆ ئاشتی) نوسیویەتی:"سەرۆك ترەمپ دەزانێت كاتی لێكنزیكبونەوەیەكی نوێ‌ هاتووە لەپێناو بەدیهێنانی ئاشتی‌و ئاسایش‌و شكۆو دەرفەت بۆ ئیسرائیلییەكان‌و گەلی فەلەستین". تێڕوانینەكەشی بە نمونەیترین پلان وەسفدەكات كە تائیستا پێشكەشكرابێت بەوپێیەی زۆرترین جدیەت‌و واقیعیبون‌و تێروتەسەلی لەوردەكارییەكانیدا هەیە، كە دەكرێت وا لە فەلەستین‌و ئیسرائیل‌و ناوچەكە بكات سەقامگیرترو گەشەسەندوتربێت.  وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا لەبارەی پلانەكەی"ترەمپ" بۆ ئاشتی دەڵێت: ئەم تێڕوانینە هەنگاوی یەكەمە‌و بنەمایەك دەستەبەردەكات بۆ بەرەوپێشچونێكی مێژوویی بە ئاراستەی ئاشتی، ویلایەتە یەكگرتووەكان هیواخوازە ئەم تێڕوانینە ببێتە هۆی ئەنجامدانی دانوستانی ڕاستەوخۆ لەنێوان ئیسرائیل‌و فەلەستینیەكان. ئەگەر فەلەستینیەكان مەترسیان لەم تێڕوانینە هەبێت، پێیوستە لەچوارچێوەی دانوستانەكاندا بەنیەتێكی باش لەگەڵ ئیسرائیلییەكان پێشكەشی بكەن‌و، هاوكاربن لەبەدیهێنانی پێشكەوتن بۆ ناوچەكە، نەیاریكردنی ئەم تێڕوانینەش هێشتنەوەی دۆخی خراپی ئێستایە كە بەرهەمی دەیان ساڵ بیركردنەوەی نەرێنیە. دەستكەوتەی دیبلۆماسییەكان  •    سەرۆك "ترەمپ" ڕكابەرە سیاسیە ئیسرائیلییەكان كۆدەكاتەوە بۆ پشتیوانیكردنی تێڕوانیەكانی بۆ ئاشتی‌و ئاسایكردنەوەی پەیوەندی نێوان ئیسرائیل لەگەڵ هاوسێكانی. •     سەرۆك "ترەمپ" توانی هەریەك لە "بینیامین ناتانیاهۆ"سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل‌و جەنەڕاڵ "بینی گانتس" سەرۆكی ئۆپۆزسیۆن ڕازیبكات سەردانی واشنتۆن بكەن. •     ڕێكبكەون لەسەر ئەوەی ئەم تێڕوانینە بكەنە بنمایەك بۆ دانوستان. •    سەرۆك "ترەمپ" بۆ یەكەمجارە لەم ململانێیەدا بگاتە لێكگەیشتن لەگەڵ ئیسرائیل لەوەی پەیوەستە بەو نەخشەیەی كە سنوری هەردوو وڵات دیاریدەكات. •    سەرۆك "ترەمپ"دوژمنە مێژووییەكان لەناوچەكە كۆدەكاتەوە، ئەم كارانەشی دەبێتەمایەی پتەوكردنی پەیوەندییەكانی نێوان ئیسرائیل لەگەڵ هاوسێكانی. دانپێدانی دوولایەنەو سەربەخۆیی •     ئەم تێڕوانینە پێشنیازی چارەسەری دوو دەوڵەت دەكات بە شێوەیەكی واقیعی. •     ڕێگایەك دەستەبەر دەكات كە قابیلی بەردەوامیبێت بەرەو دروستكردنی دەوڵەتی فەلەستینی. •     ئیسرائیل ڕەزامەندی دەربڕیوە بەمەرجەكانی دروستبونی دەوڵەتی فەلەستین لە ئایندەدا.   •    ئەم تێڕوانینە ئامانجی بەدیهێنانی دانپێدانانی دوو لایەنەیە. •     دەوڵەتی ئیسرائیل وەك دەوڵەتی گەلی یەهودو دەوڵەتی فەلەستینیش وەك دەوڵەتی گەلی فەلەستین. •     سەرجەم هاوڵاتیانی ناو ئەم دەوڵەتانە سەرجەم مافێكی مەدەنی هاوتایان هەبێت. •     ئەم تێڕوانینە گەرەنتی هەڵنەكەندنی هیچ فەلەستینی‌و ئیسرائیلییەك دەكات لەماڵەكەی خۆی. ئاسایشی ئیسرائیل  •    ئەم تێڕوانینە ڕاستییەكان لەسەر زەمینی واقیع بەهەند وەردەگرێت‌و پارێزگاری تەواوەتی لە ئاسایشی ئیسرائیل دەكات. •     سەرجەم پێداویستیە ئەمنیەكانی دەوڵەتی ئیسرائیل لە خۆدەگرێت، داوا لە ئیسرائیل ناكات مەترسی ئەمنیی زیاتر بۆخۆی دابین بكات، هاوكاری ئیسرائیل دەكات بۆ پارێزگاریكردن لەخۆی دژی هەر هەڕەشەیەك.  •    دەوڵەتێكی داماڵڕاو لەچەك بۆ فەلەستینیەكان دروستدەكات كە بە ئاشتی لەتەنیشت ئیسرائیلەوە بژی. •     بەپرسیارێتی پاراستنی ئاسایش دەداتە دەست ئیسرائیل لە خۆرئاوای دەریاچەی ئوردون. •    فەلەستنییەكان لەگەڵ ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكاو ئیسرائیل كاردەكەن بۆ وەگرتنی بەپرسیارێتی ئەمنیی زیاتر بە تێپەڕبونی كات‌و، بەرپرسیارێتی ئەمنییەكانی ئیسرائیل كەمتردەبێتەوە.   قودس‌و ناوچە پیرۆزەكان •    ئیسرائیل بەردەوام دەبێت لە پاراستنی ناوچە پیرۆزەكان لەگەڵ زامنكردنی پاراستنی پەرستن بۆ یەهودو مەسیحی و مسوڵمانەكان. •    دۆخی ئێستای "جەبەل هەیكەل"/"مزگەوتی ئەقسا" وەك ئەوەی ئێستا دەمێنێتەوە. •    پاراستنی ئەو ڕۆڵە تایبەت‌و مێژووییەی كە پادشای ئوردون دەیگێڕێت لەپاراستنی ناوچە پیرۆزەكان لە قودس. •    پێشوازی لەسەردانی سەرجەم زیارەتكارانی مسوڵمانان دەكرێت بۆ مزگەوتی ئەقسا بەشێوەیەكی ئاشتیانە. دەوڵەتی فەلەستین لەئایندەدا •     ئەم تێڕوانینە فراوانبونێكی هەرێمایەتی گەورە بە فەلەستنیەكان دەبەخشێت لەپێناو دامەزراندنی دەوڵەتی فەلەستین.  •    ئیسرائیل ڕەزامەندی دەربڕیوە لەسەر سڕكردنی خاك بۆ ماوەی چوار ساڵ بەئامانجی زامنكردنی سەركەوتنی چارەسەری دوو دەوڵەت. •    قودس بە یەكگرتوویی دەمێنێتەوە‌و پایتەختی ئیسرائیل دەبێت، ناوچەكانی قودسی خۆرئاوا دەكەوێتە چوارچێوەی پایتەختی دەوڵەتی فەلەستینەوە. •    ئەم تێڕوانینە دوو هێندەی قەبارەی ئەو زەوییانەیە كە ئێستا بەدەست فەلەستینیەكانەوە. •    هاوشانی خاك، ئەم تێڕوانینە ئەگەری بەكارهێنانی دامەزراوەكان لە بەندەرەكانی "حەیفاو ئەشدود" ئیدارەدان‌و پێشخستنی ناوچەی هاوینەوارەكان لەباكوری دەریای مردوو و چالاكی كشتوكاڵ لە غەوری ئوردون دەستەبەردەكات. •    ئەم تێڕوانیە پێشنیازی هێڵی گواستنەوەی تازەو چالاك بۆ زامنكردنی گەشت‌و گواستنەوەی شتومەك دەكات لەناوچە جیاوازەكانی دەوڵەتی فەلەستین، بە كەرتی غەزەو كەناری خۆرئاوای فەلەستنیشیەوە. ئاسایكردنەوە •     ئەم تێڕوانیە كۆتایی دێنێت بە دۆخی ئێستای پەنابەرەكان‌و ڕێگە دەدات بە گۆڕانكارییەكی ڕاستەقینە لەناوچەكە، دۆخێك كە ئاسایش‌و سەقامگیری و دەرفەتی زۆر پێشكەوتن دەڕەخسێنێت. •    بەپێی ئەم تێڕوانینە، بژاردەی گەڕانەوە دەدات بە پەنابەران بۆ دەوڵەتی فەلەستین یان توانەوە لەناو ئەو دەوڵەتانەی ئێستا تێیدا دەژین، یان لەوڵاتی سێیەم نیشەجێبكرێنەوە. پێشكەوتن لەناوچەكە •     كاتێك ئەم تێڕوانینە لایەنی ئابوری بەپلانی ئاشتی گرێدەدات" ئاشتی بەرەو پێشكەوتن" وزەو تواناكانی ئەم ناوچەیە دەكەونەگەڕ كە بەدرێژایی چەندین دەیە بەهۆی ململانێكانەوە سڕبوون. •    ئەم تێڕوانیە، پلانی لەئاشتی بۆ پێشكەوتنی مەزن لەخۆدەگرێت بە بڕی 50 ملیار دۆلار بۆ پێشخستنی ئابوری فەلەستین. ئەم تێڕوانیە ئەگەر بەشێوەیەكی ڕاست‌و دروست جێبەجێبكرێت: •    زیاتر لە یەك ملیۆن درەفەتی نوێی كار دەڕەخسێنێت. •    دوو هێندە زیاتر كۆی بەرهەمی فەلەستین زیاتر دەكات. •    بێكاری بۆ 10% زیاتر كەمدەكاتەوەو ڕێژەی هەژاری بۆ نیوە دادبەزێنێت.             

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف بزوتنەوەی گۆڕان سبەینێ هەڵسەنگاندن بۆ رێككەوتنە سیاسییەكەی لەگەڵ پارتی دەكات، لەكۆی (67) پۆست، دوای شەش مانگ لە دەستبەكاربوونی حكومەت تائێستا گۆڕان تەنیا (5) پۆستی وەرگرتووە، دوێنێ پارتی وەكو نیشاندانی نیازپاكی، داواكارییەكی بزوتنەوەی گۆڕانی جێبەجێكرد، چاوەڕوان دەكرێت بزوتنەوەی گۆڕان لە چەند رۆژی داهاتوودا پەیامێكی نوسراو بۆ پارتی بنێرێت، (درەو) لەم راپۆرتەدا زانیاری زیاتر بڵاودەكاتەوە. هەڵسەنگاندنی شەش مانگ شەش مانگ بەسەر دەستبەكاربوونی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمی كوردستان بە سەرۆكایەتی مەسرور بارزانی تێپەڕی، بزوتنەوەی گۆڕان وەكو یەكێك لە لایەنە پێكهێنەرەكانی كابینەكە، هەڵسەنگاندن بۆ دۆخی حكومەت‌و رێككەوتنی بەشداربوونی لە كابینەكە دەكات. سەرچاوەیەك لە بزوتنەوەی گۆڕان بە (درەو)ی راگەیاند، سبەینێ جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان كۆدەبێتەوە، لە كۆبونەوەكەدا لەبارەی دوو تەوەرەوە گفتوگۆ دەكرێت: تەوەری یەكەم: ئامادەكارییەكان بۆ سازدانی كۆنفرانسی نیشتمانی بزوتنەوەكە تەوەری دووەم: هەڵسەنگاندنی بەشداریكردنی گۆڕان لە حكومەت دوای شەش مانگ. رۆژی 9ی تشرینی دووەمی ساڵی رابردوو، لەناو جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕاندا وەكو سەرەتایەك گفتوگۆكرا لەبارەی بەشداربوونی گۆڕان لە حكومەت، بەڵام ئەوكات لەسەر داوای عومەر سەید عەلی رێكخەری گشتی بزوتنەوەكە بڕیاردرا، بابەتەكە بەكراوەیی بهێڵدرێتەوە تا ئەوكاتەی حكومەت شەش مانگی یەكەمی تەمەنی خۆی تەواو دەكات. بزوتنەوەی گۆڕان لەگەڵ بەشداربوونیدا لەكابینەی نوێی حكومەت، بەهۆی فشاری لایەنگرانییەوە بڕیاریدا دوای شەش مانگ لە دەستبەكاربوونی كابینەی نوێ هەڵسەنگاندن بۆ بەشداربوونەكەی‌و جێبەجێكردنی بڕگەكانی ئەو رێككەوتنە سیاسییە بكات كە لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان كردوویەتی، پاشان دوای شەش مانگی تر بڕیار لەسەر مانەوە یاخود دەرچوونی لە حكومەت بدات. رۆژی 16ی شوباتی 2019 گۆڕان‌و پارتی لەمەراسیمیێكدا رێككەوتنی سیاسی نێوانیان بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت ئیمزا كرد، بزوتنەوەی گۆڕان كە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستاندا (12) كورسی بردەوە، بەپێی رێژەی كورسییەكانی، (12%)ی كۆی پۆستەكانی حكومەتی بۆ دیاریكرا. پشكی گۆڕان لە حكومەت دوای شەش مانگ لە دەستبەكاربوونی كابینەی نوێ، تائێستا گۆڕان تەنیا پێنج پۆستی وەرگرتووە كە ئەمانەن: •    جێگری سەرۆكی هەرێمی كوردستان- مستەفا سەید قادر •    وەزیری دارایی‌و ئابوری- ئاوات شێخ جەناب •    وەزیری ئاوەدانكردنەوە- دانا عەبدولكەریم •    وەزیری بازرگانی‌و پیشەسازی- كەمال موسلیم •    وەزیری كاروكاروباری كۆمەڵایەتی- كوێستان محەمەد هێمن شێخانی ئەندامی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان لە لێددوانێكی تایبەتدا بۆ (درەو) وتی:" تائێستا رێككەوتنی بزوتنەوەی گۆڕان‌و پارتی بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت رێژەی 5%ی جێبەجێكراوە‌و هەست دەكەین پارتی كات دەكوژێت". شێخانی دەڵێ:" پێدەچێت دوای كۆبونەوەی سبەینێی جڤاتی نیشتمانی، بزوتنەوەی گۆڕان نامەیەك ئاڕاستەی پارتی بكات لەبارەی جێبەجێ نەكردنی رێككەوتنەكەوە، چونكە ئێمە نەچووینەتە حكومەتەوە بۆ پەردەپۆشكردنی عەیبی هیچ لایەنێكی سیاسی". پۆستە پڕنەكراوەكان بەپێی ئەوەی رێككەوتنی لەسەر كراوە، دەبوو بزوتنەوەی گۆڕان پۆستێكی باڵای تر بەناوی (یاریدەدەری سەرۆكی حكومەتی هەرێم بۆ كاروباری چاكسازی) وەرگرێت، بەڵام ئەم پۆستە تائێستا پڕنەكراوەتەوە‌و بزوتنەوەی گۆڕانیش دڵی لە وەرگرتنی پۆستەكە ساردبووەتەوە. لە سەرەتای دانوستانەكانیدا لەگەڵ پارتی، بزوتنەوەی گۆڕان داوای پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەتی دەكرد، بەهۆی ناڕەزایەتی یەكێتی‌و بەدیاریكراویش قوباد تاڵەبانی، پارتی ئامادەنەبوو جێگری دووەم بۆ پۆستی سەرۆكی حكومەت زیاد بكات، بەڵام گۆڕانی قایل كرد بەوەی پۆستی پۆستی یاریدەدەری سەرۆكی حكومەتی پێدەدات‌و ئەو پۆستە هاوشێوەی جێگری سەرۆك وەزیران دەبێت، گۆڕان بە پێشنیازەكەی پارتی قایل بوو. پۆستی یاریدەدەری سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری چاكسازی وا رێككەوتنی لەسەر كراوە كە دەبێت لە پەرلەمانی كوردستانەوە یاسایەكی تایبەتی بۆ دەربچێت، بەڵام لەدوای دەستبەكاربوونییەوە مەسرور بارزانی (چوار) كەسی وەكو یاریدەدەر بۆخۆی دامەزراندووە بەبێ هیچ پشتیوانییەكی یاسایی لە پەرلەمانەوە، زۆربوونی یاریدەدەرەكانی سەرۆكی حكومەت، گۆڕانی نیگەران كرد، بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، پارتی پێشتر بە فەرمی وەڵامی نیگەرانییەكانی بزوتنەوەی گۆڕان لەبارەی دانانی ئەو یاریدەدەرانەوە بۆ سەرۆكی حكومەت داوەتەوە‌و وتویەتی:" ئەو یاریدەدەرانە بۆ ئەو وەزارەتانە دانراون كە لای پارتین‌و هیچ یاریدەدەرێكیان كارەكەیان پەیوەندیدار نییە بە وەزارەتەكانی بزوتنەوەی گۆڕانەوە" ئەم بەهانەیە، نیگەرانییەكانی بزوتنەوەی گۆڕانی رەواندوەتەوە. سەرەتا پۆستی یاریدەدەری سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری چاكسازی لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا وەكو پۆستێكی باڵا تەماشا دەكرا، جەلال جەوهەر ئەندامی خانەی راپەڕاندن كە خۆی رێككەوتنەكەی لەگەڵ پارتی ئیمزاكرد، خۆی بۆ وەرگرتنی ئەم پۆستە كاندیدكردبوو، بەڵام كە مەسرور بارزانی یاریدەدەری تری بۆخۆی دامەزراند، جەلال جەوهەر لە كاندیدبوونی بۆ پۆستەكە لەناو بزوتنەوەی گۆڕان كشایەوە، ئێستا ئەم پۆستە بە هەڵواسراوی ماوەتەوە‌و دیارنییە كەی بزوتنەوەی گۆڕان پڕی دەكاتەوە، بەپێی زانیارییەكان (شوان قلیاسانی) ئێستا تاكە كاندیدە لەناو بزوتنەوەی گۆڕان بۆ وەرگرتنی ئەم پۆستە. سەرباری پۆستە باڵاكان، بەپێی رێككەوتنەكە، دەبێت بزوتنەوەی گۆڕان ژمارەیەك پۆستی تری حكومی وەرگرێت كە تائێستا وەرینەگرتووە، سەرەتای تشرینی دووەمی ساڵی رابردوو بزوتنەوەی گۆڕان ناوی چوار كاندیدی خۆی بۆ وەرگرتنی (4) پۆستی بریكاری وەزیر رەوانەی حكومەت كرد، بەڵام تائێستا ئەو چوار كەسە دەستبەكارنەبوون كە بریتین لە هەریەكە لە: * كامیل قەزاز- بریكاری وەزیری كارەبا * د. سەیوان عەلی- بۆ بریكاری وەزیری پەروەردە * مستەفا سەلیم- بۆ بریكاری وەزیری ناوخۆ * چالاك موهەندیس- بۆ بریكاری وەزیری شارەوانی هەر بەپێی رێككەوتنەكەی لەگەڵ پارتی، بزوتنەوەی گۆڕان دەبێت لەكابینەی نوێدا (48) پۆستی بەڕێوەبەری گشتی‌و راوێژكار وەرگرێت، تائێستا ئەم پۆستانەش پڕنەكراونەتەوە. بەپێی قسەی بەرپرسانی گۆڕان، پارتی‌و مەسرور بارزانی هۆكاری پڕنەكردنەوەی پۆستەكانی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ یەكێتی نیشتمانی دەگەڕێننەوە، بەوپێیەی بەشێك لەو پۆستانەی كە بە گۆڕان دراون، ئێستا لای یەكێتی-ن‌و پارتی چاوەڕوانی ئەوە دەكات ئەنجامی كۆنگرەی چوارەمی یەكێتی یەكلابكرێتەوە تاوەكو لەسەر ئەو پۆستانە رێككەوتنی كۆتایی بكرێت. بزوتنەوەی گۆڕان لەبارەی ئەم پۆستانەوە پێشتر پێشنیازی سازدانی كۆبونەوەیەكی سێ قۆڵی كرد لەنێوان (پارتی- یەكێتی- گۆڕان)، پارتی قایل بووە بە پێشنیازەكە، بزوتنەوەی گۆڕان چاوەڕوانە بەمنزیكانە دوای هەڵبژاردنی دەستەی بەڕێوەبەری نوێی یەكێتی، ئەو كۆبونەوە سێقۆڵییە بەڕێوەبچێت. هەندێك پۆستی تر هەن كە بەهەمان شێوە لە كابینەی نوێدا بەر بزوتنەوەی گۆڕان كەوتوون‌و هێشتا پڕنەكراونەتەوە، لەوانە: •    دوو ئەندامی ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستان •    دوو نوێنەرایەتی هەرێم لە دەرەوەی وڵات بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، پێشتر لەبارەی دوو پۆستەكەی ئەنجومەنی ئاسایشەوە، پارتی بەفەرمی بزوتنەوەی گۆڕان ئاگاداركردووە لەوەی بابەتی پۆستەكانی ئەنجومەنی ئاسایش دوابخات بۆ كاتێكی تر، چونكە ئەوان خۆیان لەدوای دەستبەكاربوونی مەسرور بارزانی لە پۆستی سەرۆكی حكومەت، هێشتا پۆستی راوێژكاری ئەنجومەنی ئاسایشیان پڕنەكردوەتەوە، كە پێشتر ئەو پۆستە بەدەست مەسرور بارزانییەوە بووە. هەندێكی پۆستی تریش هەن كە بەهەمان شێوە هێشتا پڕنەكراونەتەوە، لەوانە: •    ئەمینداری وەزارەتی پێشمەرگە •    سەرۆكی سندوقی داهاتە نەوتییەكان  •    بەڕێوەبەری گشتی‌و بەرپرسی دیوانی هەموو ئەو وزارەت‌و دەستانەی كە گۆڕان وەریگرتوون یان وەریاندەگرێت   بەپێی قسەی هێمن شێخانی، لەكۆی (67) پۆست كە لە كابینەی نوێی حكومەت بەر بزوتنەوەی گۆڕان كەوتووە تەنیا (5) پۆستیان وەرگیراون‌و ئەوانی تر هێشتا پڕنەكراونەتەوە. چاكسازی‌و بەرنامەی حكومەت سەرباری پۆستەكان، بەپێی رێككەوتنەكەی لەگەڵ پارتی، بزوتنەوەی گۆڕان هەندێك پرۆژەی بۆ ئەنجامدانی چاكسازی پێشكەشكردووە، بەڵام دوای شەش مانگ ئەو پرۆژانە هێشتا شتێكی ئەوتۆیان لێ سەوز نەبووە. یاسای چاكسازی لە موچەی پلەباڵاكان كە بەمدواییە لە پەرلەمان پەسەندكرا، لە بنەڕەتەوە پرۆژەی بزوتنەوەی گۆڕان نەبوو، بەڵام هەندێك لە ئەندامانی فراكسیۆنی گۆڕان لە پەرلەمانی كوردستان بەرگرییان لێكرد، پرۆژەكە پەسەندكرا، بەڵام لە شەقامدا وەكو دەستكەوتێك نەچووە گیرفانی بزوتنەوەی گۆڕان‌و كۆتایی بەو رەخنانە نەهێنا كە دەنگدەرانی بزوتنەوەكە لە بەشداریكردنی بزوتنەوەكەیان لە حكومەت، هەیانە. پرسی جێبەجێكردنی بەرنامەی هاوبەشی لایەنەكان بۆ چاكسازی، یەكێكی ترە لە سەرچاوەكانی نیگەرانی بزوتنەوەی گۆڕان لە حكومەت، بەمدواییە جەلال جەوهەر ئەندامی خانەی راپەڕاندنی بزوتنەوەی گۆڕان كە خۆی ئیمزای لەسەر رێككەوتنە سیاسییەكە كردووە، لە وتارێكدا لە مێرگەسور وتی:" ئێمە كاتی خۆی رێككەوتین كە قانونێكی شامل‌و كامل هەبێت بۆ ئیسڵاحی سیاسی‌و یاسایی‌و ئابوری‌و دارایی‌و كارگێڕی‌و ئەمنی‌و سەربازی، بەڵام ئێستا مەعلوماتەكان وایە كە ئەم حكومەتە دەیەوێت ئیسڵاح تەنیا لە موچە‌و هەندێك بابەتی خانەنشینیدا كورتبكاتەوە". پەیامێك لە پارتییەوە بۆ گۆڕان هاوكات لەگەڵ نزیكبوونەوەی وادەی بەڕێوەچوونی كۆبونەوەی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان، حكومەتی هەرێم لەڕێگەی پارتی دیموكراتی كوردستانەوە یەكێك لە داواكارییەكانی بزوتنەوەی گۆڕانی لەبارەی بەشداریكردن لە حكومەت جێبەجێ كرد كە تایبەت بوو بە گەڕاندنەوەی سزادراوە سیاسییەكانی بزوتنەوەی گۆڕان بۆسەر كارەكانیان. هێمن شێخانی بە (درەو)ی رایگەیاند، دوێنێ ئێوارە حكومەت واژۆی لەسەر لیستی گەڕانەوەی سزادراوە سیاسییەكانی گۆڕان كردووە بۆسەر كارەكانیان. بەپێی قسەی شێخانی، بزوتنەوەی گۆڕان نزیكەی (هەزار) كەسی هەیە كە لە ساڵی 2009و دوای دروستبوونی بزوتنەوەكەوە، بەهۆی گۆڕانبونیانەوە لەدامودەزگاكانی حكومەت دورخراونەتەوە‌و موچەیان بڕدراوە. بابەتی گەڕاندنەوەی سزادراوە سیاسییەكان بۆسەر كارەكانیان یەكێك لەو بڕگانەیە كە لەرێككەوتنی نێوان گۆڕان‌و پارتیدا بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، رێككەوتنی لەسەركراوە. پرسی سزادراوانی سیاسی لەكابینەی پێشووی حكومەتدا بەهەمان شێوە یەكێك لە مەرجەكانی بەشداربوونی گۆڕان بوو لە كابینەی نێچیرڤان بارزانیدا، بەڵام تا ئەوكاتەی گۆڕان لە حكومەت دەركرا، ئەم داواكارییەی گۆڕان بەتەواوەتی جێبەجێ نەكرا. ئیمزاكردنی لەسەر گەڕاندنەوەی لیستی سزادراوانی گۆڕان لەلایەن حكومەتەوە لەم كاتەدا، وەكو پەیامی نیازپاكی پارتی لەبەرامبەر بزوتنەوەی گۆڕان لێكدەدرێتەوە. لە هەرێم دەسەڵات‌و لە بەغداد ئۆپۆزسیۆن بزوتنەوەی گۆڕان خاوەنی دوو فراكسیۆنی پەرلەمانییە، یەكێكیان لە هەرێم‌و ئەویتر لە بەغداد. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، فراكسیۆنی بزوتنەوەی گۆڕان لە بەغداد نیگەران لە رێككەوتنەكەی بزوتنەوەی گۆڕان لەگەڵ پارتیدا، لەماوەی رابردوودا فراكسیۆنی بەغداد چەندجارێك نیگەرانی خۆیان بە جڤاتی نیشتمانی‌و خانەی راپەڕاندن گەیاندووە لەبارەی ئەوەی پارتی لە بەغداد هیچ هەماهەنگییەكیان لەگەڵدا ناكات. (درەو) زانیویەتی، بەمدواییە فراكسیۆنی گۆڕان لە پەرلەمانی عێراق كۆبونەوەیەكی لەگەڵ خانەی راپەڕاندن كردووە‌و تێیدا ئەندامانی فراكسیۆن باسیان لەوەكردووە كە پارتی لە بەغداد هەموو پۆستەكان بۆ خۆی دەبات‌و لەژێرەوە دانوستان لەگەڵ لایەنە عێراقییەكان دەكات بەبێ ئەوەی ئەوانی لێ ئاگاداربكاتەوە، لە كوردستانیش داوای یەكڕیزی دەكات، بۆیە ئەوان پابەندنابن بە رێككەوتنەكەی هەرێم‌و ئەو جۆرە یەكڕیزییەی كە پارتی داوای دەكات. لەبەرامبەردا بەرپرسانی گۆڕان باسلەوەدەكەن، رێككەوتنی ئەوان لەگەڵ پارتی رێككەوتنێكی گشتگیر نییە‌و تەنیا بۆ پێكهێنانی كابینەی حكومەتی هەرێمە، هەندێك لە پەرلەمانتارانی فراكسیۆنی گۆڕان بەبێ گوێدانە رێككەوتنەكەی هەرێم، بەردەوام بە زمانی توند رەخنە لە پارتی دەگرن.