ئاراس فەتاح ( هەموو چوارشەممە تایبەت بە درەو دەینوسێت)   لە پەراوێزی دیالۆگی مەنامەدا کە پەیمانگای نێودەوڵەتی بۆ لێکۆڵینەوەی ستراتیژیی لە بەحرێن سازیکردبوو، هەردوو ڕۆژنامەی ئەڵمانی، (فرانکفۆرتەر ئەلگەماینە تسایتونگ) و (دی ڤێلت) چاوپێکەوتنێکیان لەگەڵ مەسرور بارزانی سەبارەت بە پرسی کۆچی کوردان، سازکرد. بەپێی ئەو داتایانەی لەبەردەستی ئەو رۆژنامەنووسانەدایە، لەنێوان 10.000 بۆ 15.000 کەس لەسەر سنوری بێلاڕوس و پۆلۆنیادا گیریان خواردووە. نزیکەی سەدا حەفتایان لە عێراقەوە هاتوون و لەو ژمارەیەش سێ لەسەر چواری هاوڵاتی هەرێمی کوردستانن. سەرۆکوەزیرانی هەرێم لە چاوپێکەوتنەکەیدا بەچەشنێک باس لە دیاردەی کۆچی هاوڵاتیانی هەرێمی کوردستان دەکات، وەک ئەوەی دیاردەیەکی نامۆ بێت بە دۆخی سیاسیی و ئابووریی وڵاتەکەی، چونکە بە بیستنی ئەو هەواڵە لە میدیاکانەوە توشی سەرسامییەکی گەورە بووە. مەسرور بارزانی وەک سەرکردەیەکی بێئاگا لە دۆخی وڵاتەکەی خۆی قسەدەکات و دەڵێت، „ئێمە ئاگامان لێ نەبوو چی ڕوودەدات، توشی موفاجەئە بووین دوای ئەوەی بۆمان ڕوونبووەوە چەند کەس لە کوردستانی عێراقەوە بەرەو بێلاڕوس بەڕێکەوتوون“. لە حەفتاکانی سەدەی ڕابردووەوە کاتێک باپیری مەسرور بارزانی سەرۆکایەتی نسکۆی شۆڕشی حەفتاوچواری کرد، پاشان لە جەنگی عێراق و ئێرانی ساڵانی هەشتاکانەوە، تاوەکو کۆتایی جەنگی عێراق و هاوپەیمانان لە سەرەتای نەوەدەکان و تادەگات بە کۆڕەوەکە، هاوڵاتیانی کوردستان بە شێوەیەکی سیستەماتیک ناچار بە کۆچ دەکرێن. هاونیشتیمانیانی کوردستان یان لە وڵاتی خۆیان پەناهەندەی ناوخۆیی بوون، یان لەدەرەوەی وڵاتەکەی خۆیان داوای پەناهەندەییان کردووە. شەڕی خوێناوی نێوان باوکی سەرۆکوەزیران و باوکی جێگرەکەی هەزاران پەناهەندەی ناوخۆیی بەرهەمهێنا و دەیان هەزار کەسیش وڵاتی خۆیان بەجێهێشت و ڕویان لە وڵاتانی ئەوروپا و ئەمریکا و کەنەدا و ئوسترالیا کرد. کۆی ئەو شەپۆلی کۆچانەی سەدەی ڕابردوو و ئەم سەدەیە دەرئەنجامی جەنگ و تیرۆری دەوڵەتیی و وێرانکردنی ژینگەی کۆمەڵایەتیی و نادادیی و هەژاریی و نەبوونی خزمەتگوزاریی و داوەشانی سیستەمی پەروەردەیی و تەندروستیی بوون. کاتێک لە ناوەڕاستی نەوەدەکاندا دەیان هەزار دۆلار بۆ خوێندنی سەرۆکوەزیران لە دەزگا و زانکۆ تایبەتەکانی بریتانیا و ئەمریکا سەرفدەکرا، بە دەیان هەزار هاوڵاتیی مەدەنیی کوردستان لە جەنگی ناوخۆیی هەڵدەهاتن، بۆئەوەی ژیانی خۆیان و منداڵیان لەو جەهەنمە بپارێزن کە دوو حیزبە باڵادەستەکەی هەرێم بۆیانیان بەرهەمهێنابوو. سەرۆکوەزیران لە درێژەی قسەکانیدا دەیەوێت ئەو وەهمە وەک حەقیقەت بۆ میدیای ئەڵمانیی نماییشبکات کە هەموو ئەوانەی هەرێمەکەی ئەویان بەجێهێشتووە لەبەر برسێتیی و نەداریی نەبووە، بەڵکو زیاتر وەک موغامەرەیەکی فەردیی و بڕیارێکی نامەفهوم نماییشی دەکات، ئەو دەڵێت، „خەڵکانێکی تێدابوو کە دۆخی ئابوورییان باش بووە، هەموویان ڤیزایان هەبوو و بە ڕەسمیی لە ڕێگای هێلە ئاسمانییەکانەوە سەفەریان کردووە.“ کاتێک مرۆڤ ئەم ڕستانە دەخوێنێتەوە، بەقووڵی توشی سەرسامیی دەبێت لە توانای شیکاریی سەرۆکوەزیرانی میللەتێک کە چەند بێئاگایە لە دۆخی ژیان و گوزەرانی میللەتەکەی خۆی و ژیانی خەڵکانی میللەتانی تری دونیاش. جیاوازیی نێوان هەڵهاتنی خەڵک لە دەوڵەتە ستەمگەرەکان و دەوڵەتە هەژارەکان لەگەڵ هەڵهاتنی خەڵک لە هەرێمی کوردستاندا ئەوەیە کە یەکێکیان بە نهێنی هەڵدێت و ئەوی تریان بە ئاشکرا، بەڵام هۆکارەکانی یەک سەرچاوەیان هەیە. بەپێی ئەو داتا نێودەوڵەتییانەی لەبەردەستتان هەموو کەسێک ئەوسا لە کوردستانی دەوڵەمەندەوە بێت یان لە ئەفریقای هەژارەوە لە ئەفغانستانەوە بێت یان لە سوریاوە، لەنێوان 7.000 بۆ 10.000 دۆلار سەرفدەکات تاوەکو دەگات بە ئەوروپا. گروپە قاچاچییەکانیش ساڵانە ملیاردەها دۆلار لەو پیشەسازیی بازرگانییکردنە بە ژیانی مرۆڤەکانەوە قازانجدەکەن. قاچاخچییەکان فرۆشیاری خەونی ئەوروپیین بۆ ئەوانەی ژیانیان لە وڵاتی خۆیاندا جەهەنمە. ئەوەی لەو چاوپێکەوتنەدا تووشی سەرسامیی زیاترمان دەکات پێشنیارەکانی سەرۆکوەزیرانی هەرێمە بۆ چارەسەری کێشەی پەنابەرانی کورد و عێراقیی. ئەو داوا لە ئەوروپییەکان دەکات یارمەتییان بدەن دژ بە باندە قاچاخچییەکان هەنگاوبنێن، تاوەکو خەڵکی وڵاتەکەمان هەڵنەخەڵەتێنن و لەپێناو گەیشتن بە ئەوروپاش ئەو رێگا پڕ لە مەترسییە نەگرنە بەر! ئەم باندانە بە بۆچوونی مەسرور بارزانیی „تەنها بۆ ئاساییشی ئێمە مەترسییدار نین، بەڵکو بۆ ئاساییشی ئەوروپاش“. ئەوەی جێگای سەرسوڕمانە ئەوەیە مێژووی کۆچ پێمان دەڵێت زۆرینەی ڕەهای کورد بە سەرکردە و خەڵکی ئاساییەوە بەشێوەی ڕەسمیی سەفەری نەکردووە، بەڵکو بەڕێگای قاچاخەوە بووە. مەسرور بارزانیی دەبایە بیزانیبایە کە لە پەڕینەوەى باپیری لە ڕوباری ئاراسەوە بۆ یەکێتیی سوڤێتی ئەوسا تا دەگاتە ڕەوەکە و جەنگی ناوخۆیی پارتی و یەکێتی، خەڵکی کوردستان بە قاچاخ سنورەکانیان بڕیوە. بێگومان چ قاچاخییکردن بە مرۆڤ و چ قاچاخییکردن بە سامانی وڵات مەترسییە بۆ سەر ژیانی ئینسانەکان و ئابووریی دەوڵەت. یەکێتی ئەوروپا ساڵانە ملیۆنەها یۆرۆ دەبەخشێت بە تورکیا بۆئەوەی سنوورەکانی ئەوروپای بۆ بپارێزێت و ئێستاش سەرۆکی هەرێم داوای یارمەتیی لە ئەوروپا دەکات بۆئەوەی کۆمەکیان بکات دیاردەی بەقاچاخبردنی خەڵک بنەبڕ بکەن وەک ئەوەی تاوانی قاچاخچییەکان بێت کە خەڵکی وڵاتی ئێمە هەڵدەخەڵەتێنن، بۆئەوەی بەرەو هەندەران هەڵبێن! ئەو بڕوای وایە وڵاتەکە پارەی زۆرە و پێویستی بە کۆمەکی دارایی نییە، بۆیە داوا لە ئەڵمانیا و یەکێتی ئەوروپا دەکات هەوڵی زیاتر بدەن بۆ رێگریی لە دیاردەی قاچاخ و کۆمەکی عێراق بکەن بۆ ریفۆرم و دژایەتیکردنی گەندەڵیی. دوباره مرۆڤ توشی سەرسامیی دەبێت کاتێک سەرۆکوەزیران قاچاخچییەکان بە مەترسیی بۆ سەر ئاساییشی کوردستان و ئەوروپا وێنادەکات، لەکاتێکدا ئەو هەرێمۆکەی کە خۆی سەرۆکایەتیی حکومەتەکەی دەکات پڕاوپڕە لە قاچاخچیی نەوت و گاز و بەنزین و ئەلکهول و دەرمان و ئۆرگانی جەستە و جگەرە و جگەر و هتد کە مەترسیی جیدین بۆ سەر ئابووریی و ئاساییشی کوردستان.   ئەمە یەکەمینجار نییە سەرۆکی حکومەتی هەرێم توشی سەرسوڕمانمان دەکات. مەسرور بارزانی وەک زۆرێکی تر لە سەرکردە سەرمەستەکانی تر بە سیاسەتی نیولیبراڵیزمی ئەمریکیی وادەزانێت هەموو دونیا ئەمریکایە و وەک خوێندنەکەی خۆی نرخی زانکۆ بە هەزاران دۆلارە، بۆیە لە سەروبەندی خۆپیشاندانەکاندا سەرسامیی خۆی دەربڕی و گوتی: لە کوێی دونیادا خوێندن بە خۆڕاییە؟! بارزانی هاوشێوەی نائاگاییەکەی لە دۆخی وڵاتەکەی کە بۆچی هەزاران کەس کۆچدەکەن، لەوەش بێئاگایە چ لە ئەوروپا و چ لە عێراقیش دەستوورێک بوونی هەیە کە خوێندن وەک مافێکی گشتیی پێناسدەکات و دەوڵەت دەبێت بە خۆڕایی پێشکەشی هاوڵاتیانی بکات. ئەوەی لە سیاسەتی پەروەردەیی وڵاتاندا جیاوازە بڕی کۆمەکەکان و مۆدێلی کۆمەکەکانە لە قۆناغە جیاوازەکانی خوێندن و ژیانی شەخسیی و خێزانییدا. دەبێت ئەو زانیارییە هەڵەیە بۆ سەرۆکوەزیرانی هەرێم ڕاستبکەینەوە کە هاوڵاتیانی وڵاتەکەی بۆ سەیران و گەشت ناچن بۆ ئەوروپا، بەڵکو بۆ دۆزینەوەی ژیانێکی پارێزراو و کەرامەتدار و دادپەروەر موجازەفە بەژیانی خۆیانەوە دەکەن، بۆئەوەی بگەن بە دەوڵەتانێک کە یاسا تیایاندا سەرەوەرە و قاچاخچیی سیاسیی بەڕێوەی نابات. کەس بەدوای میللەتێکی تردا ناگەڕێت بۆئەوەی تیایدا بتوێتەوە، بەڵکو بەدوای وڵاتێک و حکومەتێکی یاساییدا دەگەڕێت کە تیایدا مافی تاکەکان و شوناسە کۆمەڵایەتیی و ئایینی و ئەتنیی و جێندەرییەکانی گروپە کۆمەڵایەتییەکان پارێزراو بن. ئەو کەسەی سەری خۆی هەڵدەگرێت و تاراوگە هەڵدەبژێرێت، خیانەت لە نیشتیمانەکەی ناکات، بەڵکو ئەو کوالیتی ژیانە بەنەفرەتدەکات کە حکومەت و خێزانە سیاسییەکانی وڵاتەکەی بۆیان بەرهەمهێناوە.  کوردیش وەک عەرەب خەریکە ببێت بە گەلێکی بێ قەزییە. ئەم میللەتە ساڵانێکی زۆر خاوەن قەزیە بوو، خاوەن چیرۆکی سیاسیی و تراژیدیای ئینسانیی گەورە بوو، خاوەن خەون و ئیرادەی مانەوە بوو. لەسایەی دەسەڵاتی سوڵتانیی کوردییدا هەڵهاتوەکانمان پێویستیان بە چیرۆکی دروستکراوی نوێ و قەزیەیە، بۆئەوەی بەپێی یاساکانی ئەو وڵاتانە بتوانن مافی پەناهەندەیی وەربگرن.

درەو: داهاتی ناوخۆی هەرێمی كوردستان بەڕێژەی (56%) كەمیكردووە بە جۆرێك لە مانگی یەكی 2021 كۆی داهاتی ناوخۆ (374 ملیار) دینار بووە لە مانگی یانزەی 2021 كەمیكردووە بۆ(164 ملیار) دینار واتا مانگانە (210 ملیار) دینار كەمیكردووە.  بە پێی راگەیەندراوی سەمیر هەورامی وتەبێژی جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان: داهاتی ناوخۆ بۆ تەمویلی موچە مانگی یەكی 2021: 374 ملیار دینار بووە بەڵام داهاتی ناوخۆ بۆ تەمویلی موچە مانگی یانزەی 2021: 164 ملیار دینار بووە واتا لە نێوان (11) مانگدا داهاتی ناوخۆ (210 ملیار) دینار بەرێژەی (56%) كەمیكردووە، ئەم كەمكردنە بە شێوەی پلە بەندی بووە.  مانگی یەك: 374 ملیار دینار مانگی دوو: 374 ملیار دینار مانگی چوار كەمبووەتەوە بۆ : 269 ملیار دینار مانگی شەش كەمبووەتەوە بۆ: 194 ملیار دینار مانگی هەشت: 164 ملیار دینار مانگی 10: 164 ملیار دینار مانگی یانزە بووە بە : 164 ملیار دینار بەبەردەوامی داهاتی پارێزگای سلێمانی ( ٤٣٪) و پارێزگاكانی هەولێرو دهۆك (٥٧٪) بووە، واتا هەموو مانگێك رێژەكە وەك خۆیەتی و نە زیادی كردووە نە كەم: كۆی داهاتی ناوخۆی مانگی یەكی 2021ی هەرێم: 374 ملیار دینار بووە بەشێوەیەك  (161 ملیار) دیناری داهاتی پارێزگای سلێمانی بووە بەرێژەی (43%) و (213 ملیار) دیناری داهاتی ناوخۆی پارێزگاكانی هەولێر و دهۆك بووە بەرێژەی (57%) ئەم رێژە بەبەردەوامی وەك خۆی ماوەتەوە ئەگەر رێژەی داهاتیش كەمیكردبێت، كۆی داهاتی ناوخۆ لە مانگی 11ی 2021: (164 ملیار ) دینار بووە، داهاتی پارێزگای سلێمانی (70 ملیار) دینار بووە بەرێژەی (43%) و داهاتی هەولێر و دهۆك (94 ملیار) دینار بووە بەرێژەی (57%). مانگی یەكی 2021: كۆی داهاتی ناوخۆ (374 ملیار) دینار بووە داهاتی سلێمانی (161 ملیار) دیناربووە مانگی سێی 2021: كۆی داهاتی ناوخۆ (310 ملیار) دینار بووە داهاتی سلێمانی (123 ملیار) دیناربووە مانگی شەشی 2021: كۆی داهاتی ناوخۆ (194 ملیار) دینار بووە داهاتی سلێمانی (83 ملیار) دیناربووە مانگی یانزەی 2021: كۆی داهاتی ناوخۆ (164 ملیار) دینار بووە داهاتی سلێمانی (70 ملیار) دیناربووە كۆی داهاتی ناوخۆی هەرێمی كوردستان لە 1/1/2021 تا 30/11/2021: ( دوو ترلیۆن و 559 ملیار)  دینار بووە لەو رێژەیە: داهاتی پارێزگای سلێمانی(ترلیۆنێك و 102 ملیار)دینار بووە بەرێژەی ٤٣٪ داهاتی پارێزگاكانی هەولێرو دهۆك ( ترلیۆنێك و ٤٥٧ ملیار ) دینار بووە بەرێژەی ٥٧٪    

درەو: وەرگێرانی د. بەرهەم خالید رۆژنامەی ھائارێتزی ئیسرائیلی بابەتێكی بڵاوكردوەتەوە بە ناونیشانی (کوردستانی عێراق مێرگە ئارامەکەیە. ئەی کەواتە خەڵکەکەی لەبەرچی ھەڵدێن؟) تێیدا بە ووردی باسی دۆخی ئابووری و سیاسی هەرێمی کردووە.  دیڤید رۆسنبێرگ نوسەری بابەتەكە وەڵامی پرسیارەکەی خۆی ئەداتەوە کە بۆچی خەڵکی هەرێم کۆچ ئەکەن و كۆمەڵێك داتاو زانیاری لەسەر  ھەرێم خستوەتەڕوو لە ئەمە هەندێک لە خاڵە سەرەکییەکانیەتی: * گەندەڵی لەناوخۆی هەرێم بەجۆرێک بەربڵاوە کە چیتر بە ئاسانی چارەسەر ناکرێت.  * کوردستانی عێراق ئەگەر نەشبوبێتە سەنگافورە و دوبەیەکی دیکە وەک پێشتر ناوزەد دەکرا، بەڵام ناوچە کوردییەکان لە عێراق وەک دورگەیەکی دەگمەن وابوو بۆ ئاشتی لە ناوچەکەدا.  * لە کۆی ١٧ هەزار کۆچبەری سنوری نێوان بیلاروسیا و پۆڵەندا نزیکەی ٨ هەزار کەسیان خەڵکی کوردستانی عێراقن.  *کوردەکان ئامادەن بڕە پارەی زۆر کە نزیکەی پێنج هەزار دۆلارە و زیاتریش بدەن لە پێناو هەڵاتن لە نیشتیمانەکەیان.  * کوردستانی عێراق بریتییە لە چیرۆکێکی سەقامگیری سیاسی لەدەستچوو. ئەگەرچی بۆ ماوەی دوو دەیە دوور بوو لەو توندوتیژی و ئاژاوەی عێراق و شەڕی ناوخۆی سوریا لە کاتێکدا سنورێکی دوورو درێژی هەیە لەگەڵ هەریەک لە عێراق و سوریا. ئەوە سەرەڕای هاوسنوری لەگەڵ دوو دراوسێی سەقامگیر، بەڵام بێزارکەر کە تورکیا و ئێرانن، بەڵام کوردستانی عێراق هەرگیز سودی لەو سەقامگیری و ئارامییە نەبینی *هەریەک لە پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتی نیشتیمانی کوردستان، ئەو دوو پارتەی کە هاوبەشی دەسەڵاتن لەو هەرێمە نیمچە دەوڵەتەدا وایانکرد هەرێمەکە لە رووی ئابوورییەوە ببێتە وڵاتێکی كرێخۆر و پشتبەستوو بە داھاتی نەوت و بوارەکانی دیکەی ئابووریان فەرامۆشکرد.  *حکومەتی کوردستان رێژەی موچەخۆری حکومی لە هەموو شوێنێکی جیهان زیاترە جگە لە کوبا (کوردستان بە رێژەی ٦٥٪-٦٨٪ موچەخۆری هەیە و کوبا ٨٥.٢٪).  * حکومەت توانای نییە ئیشی گونجاو بۆ زۆرینەی خەڵکەکەی دابین بکات. هەروەها خەڵکە باش و زیرەک و بەتواناکەش دانەمەزرێنێت، چونکە دوو حزبە دەسەڵاتدارەکە (یان وردتر بڵێم دوو خێزانە دەسەڵاتدارەکە) پلە وەزیفییە حکومییەکان وەک کارتێک بەکاردەهێنن بۆ دامەزراندنی لایەنگرەکانی خۆیان و سزادانی لایەنگرانی ئۆپۆزسیۆن و نەیارەکانیان.  *لە نێوان ساڵەکانی ٢٠٠٧ هەتا ٢٠١٣ نرخی نەوت بەرز بوو بە جۆرێک تێکڕای بەرهەمی ناوخۆی ساڵانە بە رێژەی ١٢٪ لە گەشەسەندندا بوو. زۆری پارەی نەوت و سەقامگیری کوردستان کە ببوە هۆی راکێشانی وەبەرهێنە بیانییەکان بەداخەوە شکستیان هێنا. *لە بری دامەزراندنی کارگەو پەرەدان بە کشتوکاڵ و کێڵگەکان ئەو پارە زۆرە تەنها لە دروستکردنی مۆڵی گەورە و باڵەخانە و شوقەدا خەرجکرا تەنها ئەوە گرنگ بوو لایان شتە رووکەشەکان بدرەوشێنەوە و دیاربن. * بۆ چەندین ساڵ فەرمانبەرانی حکومی لە هەرێم لە باشترین دۆخدا نیوە موچەیان وەردەگرت و  قەرزەکانی سەر هەرێم گەیشتنە زیاتر لە ٢٨ ملیار دۆلار.   * حکومەتی کوردستان داتا و زانیاری ئابووری ورد ناخاتەڕوو لە کاتی خۆیدا، بەڵام راپۆرتە بێلایەن و وردەکان ئەوە ئەخەنەڕوو کە ئاستی بێکاری لە هەرێمدا بەرزبوەتەوە، خێزانەکان دەناڵێنن لە دۆخی داراییان، گەنجەکان بە ژمارەی زۆر کۆچ دەکەن. حکومەت مایەپوچ بووە. کەرتی تایبەتیش بوونی نییە بۆ هەستانەوەی حکومەت لەو شکستە.  * ئەگەرچی لە ئێستادا نرخی نەوت تاڕادەیەک بەرزبوەتەوە، لەسەر سەرکردایەتی کورد پێویستە کە دووجار بیربکاتەوە بۆ ئەوەی بگەڕێتەوە بۆ دۆخی پێش ساڵی ٢٠١٥.  لەسەر کاغەز، هیچ هۆکارێک نییە وابکات کوردستان دۆخی خراپتر بێت لە عێراق. دەکرێت کوردستان بتوانێت سود لەو سەقامگیرییە ببینێت لە رووی ئابوورییەوە بە تایبەت کە توانای کشتوکاڵیی هەیە و ناوچەکەشی شوێنێکی بازرگانی گرنگە و وڵاتانی خۆرئاواش بە چاوێکی باش سەیری ئەکەن.  * ئەگەر ئیرادەی سیاسی و دانایی هەبێت دەتوانێت قازانجە نەوتییەکانی بە ئاراستەی گەشەپێداندا بەرێت لە بری قەڵەوکردنی لیستی موچەی حکومەت.  *رێژەی گەندەڵی لە کوردستان کەمتر نییە لە عێراق، بەڵکو بەشێکیشە لە تاوانی گەندەڵی لە عێراق. نەک تەنها بەرپرسە سیاسییە باڵاكان، بەڵکو سەدان هەزار کورد لە خەڵکی ئاسایی خۆیان و خێزانەکانیان لە گەندەڵییەوە تێوەگلاون و بونەتە بەشێک لە سیستمە گەندەڵەکە. بۆیە پاککردنەوەیان و ئەنجامدانی چاکسازی زۆربەی ئەوانە ئازار دەدات.  * حکومەت دەیەوێت کۆچبەرەکان بگەڕێنەوە کوردستان، بەڵام هیچ بەڵگەیەک نییە نیشانی بدات کە بەرپرسانی کورد لە وانەکە فێربوبن: ئەوەتا مەسرور بارزانی، سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران بە تەواوی بابەتەکە رەتدەکاتەوە و تەنها وەك تاوانێكی تایبەت بە بازرگانیکردن بە مرۆڤەوە وەسفیدەکات.  *رەنگە لە کوردستان دانپیانان کێشە راستەقینەکە بێت كە لە ھەمانكاتدا هەنگاوی یەکەمیش دەبێت بەرەو چاکسازی، بەڵام وەک دەردەکەوێت بارزانی ئامادەنییە ئەو بەرپرسیارێتییە هەڵبگرێت.    

 درەو: دوای چوار ساڵ لە دەستبەكاربوونی وەك پارێزگاری سلێمانی هەڤاڵ ئەبوبەكر دەستلەكار دەكێشێتەوەو كاندیدی بەهێزی یەكێتی (د. عزەت سابیر)ە. رۆژی 3/12 چوار ساڵ تێپەر دەبێت بەسەر دەستبەكاربوونی د. هەڤاڵ ئەوبەكر پارێزگاری سلێمانی كە لە نوسراوێكی خۆیدا هاتووە كە لە رۆژی 3/12/2017 دەستبەكاربووە، بۆ 3/12/2021 چوار ساڵ دەكات. (درەو) چەند جارێك پەیوەندی بە د. هەڤاڵ ئەبوبەكرەوە كرد بەڵام وەڵامی پەیوەندیەكانی نەدایەوە، بەڵام (درەو) قسەی لەگەڵ چەند كەسێكی نزیكی د. هەڤاڵ ئەبوبەكرد ئەوان رایان گەیاند كە د. هەڤاڵ ئەبوبەكر ئاماژەی بەوە كردووە، ماندوو بووەو دوای چوار ساڵ و لە یادی دەستبەكاربوونیدا كە دەكاتە 3/12یاخود رۆژانی دواتر  دەستلەكار دەكێشێتەوە. بەدەستلەكاركێشانەوەی د. هەڤاڵ ئەبوبەكر دەبێت ئاڵوگۆڕ لە پۆستەكانی هەڵەبجەو سلێمانیش دەكرێت. واتا پارێزگاری سلێمانی بۆ یەكێتی دەبێت و كاندیدی بەهێزی یەكێتی (د. عزەت سابیر) پەرلەمانتاری پێشوو و ئەندامی سەركردایەتی یەكێتیە بۆ پارێزگاری سلێمانی. لەبەرامبەردا پارێزگاری هەڵەبجە بۆ بزوتنەوەی گۆڕان دەبێت و قایمقامی سلێمانیش لە نێوان گۆڕان و یەكێتی ئاڵوگۆڕی پێدەكرێت. لە هەڵبژاردنی 2014ی ئەنجومەنی پارێزگاكان د. هەزاڵ ئەبوبەكر سەرۆكی لیستی بزوتنەوەی گۆڕان بوو بەتەنیا خۆی ( 241 هەزارو 241 ) دەنگی بەدەستهێنا و لیستی گۆڕانیش (12) كورسی لە ئەنجومەنی پارێ.گای سلێمانی بردەوە لەبەرامبەر (11) كورسی بۆ یەكێتی.     

  (درەو):  نزیكەی (50) رۆژە رێكخەری گشتی‌و ئەندامانی خانەی راپەڕاندن دەستیان لەكاركێشاوەتەوە، بەڵام هێشتا شوێنەكانیان پڕنەكراوەتەوە، بڕیارە دەستەیەكی كاتیی بۆ بەڕێوەبردنی گۆڕان لە (9) كەس دروست بكرێت، ئەوانەی ئەركی دروستكردنی ئەم دەستەیەیان پێ سپێدراوە، سبەینێ مۆڵەتەكەیان كۆتایی دێت‌و هێشتا دەستەكە دروست نەكراوە. ئەو دەستەیەی كە دروست نەكرا ! سبەینێ ئەو وادەیە كۆتایی دێت كە جڤاتی نیشتمانی‌و گشتی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ ئەو لیژنەیە دیاریان كردووە كە كار لەسەر دروستكردنی دەستەیەكی كاتیی دەكات بۆ بەڕێوەبردنی بزوتنەوەكە لە شوێنی خانەی راپەڕاندن كە دەستی لەكاركێشاوەتەوە.  ئەو لیژنەیەی كە هەردوو جڤاتەكە رایانسپاردووە قسە لەگەڵ هەڵسوڕاوانی بزوتنەوەكە بكات بۆ بەشداریكردن لە دەستەی بەڕێوەبردنی كاتیی گۆڕان، لە (5) كەس پێكدێت كە بریتین لە هەریەكە لە:  •    بەختیار ئەولی- رێكخەری ژوری پەیوەندییە سیاسییەكان •    نەسرین جەمال- ئەندامی جڤاتی گشتی •    هادی ئەكرەم- لە گروپی لۆبی •    حەمە حسێن- ئەندامی جڤاتی نیشتمانی •    سیروان- نوێنەری رەوەندی كوردی لە بەریتانیا بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، ئەم لیژنە پێنج كەسییە لە رۆژی 17ی ئەم مانگەوە لەگەڵ ژمارەیەك كەسایەتی رازی‌و ناڕازی بزوتنەوەی گۆڕان لە ناوخۆ‌و دەرەوەی وڵات قسەیان كردووە‌و بانگهێشتیان كردوون بۆ ئەوەی ببن بە ئەندامی دەستەی بەڕێوەبردنی كاتیی گۆڕان تا ئەو كاتەی كۆنفرانس دەكرێت، زۆرینەی ئەوانەی قسەیان لەگەڵدا كراوە، ئامادەی كاركردن نین‌و هەندێك مەرجیان هەیە‌و باس لە جیاكردنەوەی موڵك‌و ماڵی گۆڕان‌و كۆمپانیای وشە، هەندێكی تر باس لە دارایی گۆڕان‌و شەفافیەتی داهات‌و خەرجی، پرسی كشانەوەی گۆڕان لە حكومەت دەكەن.  لەبارەی دەستە كاتییەكە (درەو) دەقی پرۆژەی دروستكردنی (دەستەی بەڕێوەبردنی گۆڕان) دەستكەوتووە.  بەپێی ئەم پرۆژەیە، دەستەی بەڕێوەبردن، لە (9) ئەندام پێكدێت‌و ئەندامەكانی لە هەردوو جڤاتی (گشتی)‌و (نیشتمانی) پەسەند دەكرێن، ئەم بڕگەیەی پرۆژەكە كێشەی دروستكردووە، ئەوانەی رەخنەیان هەیە دەڵێن جڤاتی گشتی بەپێی دەستوری ناوخۆیی گۆڕان ئۆرگانێكی (راوێژكاری)یە‌و پێشێلكردنی دەستورە بڕیاری پەسەندكردنی ئەندامانی دەستەكەی پێدراوە.  پرۆژەكە باس لەوەدەكات، لە دروستكردنی دەستە (9) كەسییەكەدا دەبێت رەچاوی نامەكەی نەوشیروان مستەفا بكرێت، كە باسی (تێكەڵكردنی توانای گەنجەكان‌و ئەزمونی بەتەمەنەكان) دەكات، سەرباری ئەمە پرۆژەكە بەمەرج دایناوە نابێت هیچ یەكێك لەوانەی ئێستا پۆستی حزبییان لەناو گۆڕان‌و لە حكومەت‌و حكومەتە خۆجێییەكان هەیە، ببن بە ئەندام لەم دەستە كاتییەدا.  لەبارەی دروستكردنی دەستە كاتییەكە لە بنەڕەتەوە كێشە هەیە، هەندێك دەڵێن دروستكردنی دەستە بۆ بەڕێوەبردنی بزوتنەوەكە "نادەستوری"یە، چونكە ئەگەر ئەندامانی خانەی راپەڕاندن دەستیان لەكاركێشاوەتەوە، دەبێت بە كەسانی تر شوێنەكانیان پڕبكرێتەوە، نەك دەستەی كاتیی بۆ بەڕێوەبردنی حزبەكە دروست بكرێت.  عومەر سەید عەلی رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان‌و ئەندامانی خانەی راپەڕاندن كە دەستیان لەكاركێشاوەتەوە، بەڵام وەكو كاربەڕێكەر رۆژانە لە گردی زەرگەتە كاروباری خۆیان بەڕێوەدەبەن، جگە لە (دەرباز محەمەد) كە بەتەواوەتی دەستبەرداری پۆستی ئەندامی خانەی راپەڕاندن بووە.       

درەو: ئامادەكردنی: خالید رەزا  لە هۆڵەندا لە تەمەنی ٥ هەتا ١٦ ساڵی، خوێندن ئیلزامیە. واتە مناڵ کەتەمەنی دەگاتە پێنج ساڵ دەبێ بخرێتە قوتابخانە  و هەتا ١٦ ساڵ دەبێ بڕوانامەی خوێندنی هەبێ گەر نەیبێ دەبێ هەتا ١٨ ساڵ بخوێنێ تا شەهادەیەک بەدەست دێنێ. لە هۆڵەندا دەرماڵەی خوێندن لە تەمەنی ١٨ ساڵیەوە هەتا زانکۆ ئەدرێ و بەپێی ئاست و قۆناغەکانی خوێندن دەگۆڕێ. خوێندکارێکی خوێندنگە پیشەییەکان (mbo)وەکو سەناعە و تیجارەی لای خۆمان .. کەمتر لە خوێندکارێکی پەیمانگا و زانکۆکان دەرماڵە وەردەگرن.هەول ئەدەم لە خوارەوە بەکورتی ڕونی بکەمەوە.  وەزارەتی (خوێندن، کەلتورو زانست)ی حکومەتی هۆلەندا بەش یان بڵێم سەنتەرێکی هەیە بەناوی جێبەێکاری خزمەتگوزاری خوێندن DUO )Dienst Uitvoering Onderwijs ) کە زۆر کاری وەزارەتەکە بەڕێ دەکات، یەکێ لەوانە دەرماڵە و دانی پارەی خوێندنە. خوێندکاران لە قۆناغی پیشەییەوە هەتا پەیمانگا و زانکۆکان بۆ داواکردنی دەرماڵە و دانی پارەی خوێندن لەڕیی ئەم سەنتەرەوە ئیشوکارەکانیان ڕیک دەخرێ. ئێمە لێرەدا تەرکیز لەسەر دانی پارەی خوێندن و وەرگرتنی دەرماڵەی خوێندکار دەکەین.  لە هۆڵەندا لە قۆناغی پەیمانگا و زانکۆکاندا خوێندکار هەم پارەی خوێندن ئەدات، هەم پارەی خوێندن وەردەگرێ. لە خوێندنی پیشەییدا کە تەمەن دەگاتە ١٨ ساڵ ،پارەی خوێندن نادرێ و خۆڕاییە بەلام دەرماڵەی خوێندن ئەدرێ بە خوێندکار. دەرماڵە یان منحە بە پێی بەرزری و نزمی ئاستی خوێندن چەردەکەی دەگۆڕێ. لە خوارەوە بەکورتی جۆرەکانی دەرماڵە و دانی پارەی خوێندن ڕوون دەکەینەوە. # دەرماڵەی بنەڕەتی  (basisbeurs ) # دەرماڵەی سەربار(ئیزافی) (aanvullende beurs) # دەرماڵەی هاتوچۆ(کارتی هاتوچۆ) (studentenreisproduct) # قەرزی خوێندن (Lening) خوێندن لە هۆلەندا هەتا پۆلی ١٢ بەخۆڕاییە.بەلام لەدوای ئەوە بە پارەیە. کەم و زۆری پارەکەش پشت ئەبەستێ بە ئاست و بەرزی خوێندنەکە. بۆ نمونە ئەگەر تەمەنت ١٨ ساڵ بێ بۆ فێربونی پیشەیەک بخوێنی، هەم دەبێ پارەی خوێندنەکە بدەیت، هەم مافی وەرگرتنی دەرماڵەی بنەڕەتی و هەر سێ جۆرەکەی تر هەیە کە داوای بکەیت. پارەی ئۆپلایدنێک 608 یۆرۆیە، ئەمە ئەتوانی بەیەکجار لەڕیی هەمان سەنتەرەوە(DUO) بیدەیت، یان بە ٩ جار بیدەیت. بەڵام لەهەمان کاتدا ئەم خوێندکارە مافی وەرگرتنی دەرماڵەی هەیە، ئەمەش بەپێی باروگوزەرانی خوێندکارە ئەبێ ئەگەر لەگەڵ دایک و باوکی دا بژی بڕی کەمتر وەردەگرێ، ئەگەر لەدەرەوەی ئەوان بژی زیاتر. لەم خشتەیەدا هەر چوار جۆرەکەی سەرەوە بۆ ئەوانەی کە بۆ وەرگرتنی دپلۆمای پیشەیەک ئەخوێنن کە مەبەستمان لە (mbo) کە دەکاتە ئاستی قوتابخانەی پیشەزی و بازرگانی و کشتوکاڵ ی لای خۆمان.سەری ئەم خشتەیە بکە: لەو خشتەی سەرەوەدا خوێندکار دەتوانی دیاری بکات  داوای هەموو ئەو بڕەپارانە بکات  یان بەشێکی بکات لە مانگێک دا. لەدەرماڵەی بنەڕەتی ئەبەخشرێ. دەرماڵەی سەربار یش پشت ئەبەستێ بە ئاستی بژێوی خوێندکارەکە، ئەگەر داهاتی خیزانەکەیان کەم بێ و خوشک و برای تری هەبێ دەتوانی بۆ پێداویستی خوێندن و ژیانی داوای پارەی زیاتر بکات. ئەگەر هاتوو لەماوەی ١٠ ساڵ دا توانی خوێندن تەواوبکات و بڕوانامەی ئیشکردن بەدەسبهێنێ، ئەوا لەهەموو ئەو پارانەی کە بەناوی دەرماڵەوە وەریگرتوە دەبەخشرێ. ئەوەی وەک قەرز وەریگرتوە، دەبێ بیداتەوە. دانەوەشی لەدوای دووساڵی یەکەمی ئیشکردن لێوەردەگیرێتەوە، بەپێی کەموو زۆری موچەکەی. جگە لەو مافانەی سەرەوە کە خوێندکار هەیەتی، خوێندکار مافی وەرگرتنی کارتی هاتوچۆی گشتی خۆڕایی هەیە کە مانگانە دەکاتە +-  ٣٠٠ یۆرۆ، بەتەنها لە ویکەندەکان واتە لە شەمە و یەک شەمە کە عوتڵەیە کرێی هاتوچۆی گشتی بە داشکاندن ئەدات. هەموو ئەو ئیمتیازاتانەی لە پشوی هاوین یشدا بۆ سەرف دەکرێ. ئەگەر لەماوەی ١٠ ساڵ دا ئەو خوێندنە تەواو بکەیت و بڕوانامە وەربگریت، ئەوا لەهەموو ئەو پارانەی کە وەک دەرماڵە وەرت گرتوە دەبەخشرێیت. خۆئەگەر لەو ماوەیەدا بڕوانامەت بەدەست نەهێنا، ئەوا جگە لە دەرماڵە کە دەبەخشرێ، قەرزەکانی لێ وەردەگیرێتەوە. # سەبارەت بە خوێندکارانی پەیمانگا و زانکۆکان (HBO&WO) ئەوانەی لە پەیمانگا و زانکۆکان دەخوێنن. مافیان هەیە ئەم پارانە وەربگرن. خوێندکارێک ئەگەر پێویستی بەوە نەبێ کە پارەی خوێندن قەرز بکات، خۆی توانای هەبێ بیدات ئەوە دەتوانی قەرزی نەکات. لەم خشتەیەی خوارەوەدا بڕی ئەو پرانە پیشێ‌ن ئەدەین: ئەوە جگە لە کارتی هاتوچۆی گشتی ماکسیمەم بەپێی ساڵەکانی خوێندن هەتا ٥ ساڵ خوێندکار وەری دەگرێ و بەخۆڕایی سواری هۆیەکانی هاتوچۆی گشتی دەبێ کە مانگانە ٣٠٠ یۆرۆیەک دەکات ئەمیش بە خۆڕایی. تەنها ویکەندەکان واتە شەممان و یەکشەممان کە دەوامی ڕەسمی نیە پارەی هاتوچۆ ئەدەن ئەویش بە داشکاندنەوە. لە هۆلەندا خوێندنی زانکۆ و پەیمانگاکان بە پارەیە، ساڵێ‌نە لە نێوان (1800-2000) یۆرۆدایە بۆ ئەوانەی کە هاولاتی هۆلەندین یان لە یەکێ لە وڵاتانی ئەوروپادابێ. بەلام بۆ بێگانە واتە ئەوانەی لە وڵاتانی ترەوە دێن بۆ خوێندن، ساڵانە دەبێ پارەیەکی زۆر بدەن بەپێی ئاستی خوێندنەکان لە نێوان (10-20)  هەزار یۆرۆدایە. خوێندکاردەبێ لەماوەی 10 ساڵدا تەواوی بکات و بڕوانامە بەدەست بێنێ. ئەگەر تەواوی کرد لەدانەوەی دەرماڵەکان(بە دەرماڵەی بنەڕەتی و سەربارەوە) ئەبەخشرێ. ئەو بڕە پارانەی وەکو قەرز بۆ پێداویستی خۆی کردویەتی، لەدوای خوێندن لە داوی دووەم ساڵی دەستکردن بەئیشەوە ئەیداتەوە بەحکومەت، بڕی دانەوەی مانگانەی پشت ئەبەستێ بە کەم و زۆری موچەکەی. وەرگرتنی قەرزەکە و دانەوەی بەهەمان ڕێنتەوە ئەبێ کە ڕێنەتەکەی زنیک دەبێتەوە لە سفر! لەکاتێک دا بانکەکان پارە بە نزیکەی 10٪ بەقەرز ئەدەن! ئەو زانیاریانەی سەرەوە هەمووی لە سایتی وەزارەتی خوێندن، کەڵتوور وزانست لە بەشی (DUO) وەرگیراوە. تێبینیەکی گرنگ: بڕی ئەو پارانەی کە خویندکار مافی وەرگرتنی هەیە، لە ماکسیمەم و مینیمەم پشت ئەبەستی بە داهاتی دایک و باوکی خوێندکار. بۆ نمونە ئەگەر داهاتی ساڵانەی خێزان لە ٣٣ هەزار یۆرۆ کەمتر بوو، خوێندکار مافی هەیە ماکسیمەم وەربگرێ و ئەگەر لەسەر و ئەو بڕە پارە داهاتیان بێ، خوێندکار بۆی هەیە مینمەم پارەی کۆمەکی خوێندن وەربگرێ. سەرنجێکی گرنگ سەبارەت بە دانەوەی ئەو قەرزەی کە خوێندکار، لەکاتی خوێندن دا دەیکات. بۆنمونە ئەگەر خوێندکارێک هەتا خوێندن تەواو دەکات ٥٠ پەنجا هەزار یۆرۆی قەرز کردبێ. بە پێی یاسا دوای ئەوەی کە ئیشدەکات، دەبێ لەماوەی ١٥ ساڵ دا قەرزەکە بداتەوە. وەکو باسمان کرد دانەوەی بڕی قەرزی مانگانە لە دوای دوەم ساڵی ئیشکردنەوە دەست پێ دەکات، بڕی دانەوەی قەرزەکەش پشت بە کەموو زۆری موچەی مانگانەی دەبەستێ. ئەگەر موچەکەی کەم بێ لەبەزترین حاڵەتدا 4٪ ی لێ دەبڕن. با بلێین دەکاتە ٨٠ یۆرۆ، واتە لە ساڵیک دا ٩٦٠ تەنها نۆسەدو  شەست یۆرۆ ئەداتەوە، لە ١٥ ساڵەکەدا دەکاتە ١٤هەزار و ٤٠٠ یۆر. بەپێی یاسا لە باقی قەرزی ٥٠ هەزارەکە دەبەخشرێ. بیگومان حکومەت بەتەنها ئەو هەموو پارەیە لە خوێندکاردا خەرج ناکات کەلەم نوسینەدا ئاماژەمان پێداوە، بەڵکە هەر خوێندکارێک لەسەر حکومەت لانیکەم ٣٠ هەزار یۆرۆ دەکەوێت. حکومەت گرنگی بە خوێندن دەدات و پارەی خەرج دەکات، چونکە داهاتی ولات لە پێگەیاندنی ئەمانەدایە. ئێستە ڕوونە کە لەهۆلەندا حکومەت جەند هاوکاری پرۆسەی خوێندن و پەروەردە دەکات.     

درەو: یەكێتی نیشتمانی كوردستان بڕیاریداوە ئەگەر حكومەتی هەرێمیك وردستان دەرماڵە بۆ خوێندكارانی زانكۆ و پەیمانگاكان خەرج نەكات ئەوا یەكێتی خۆی دەرماڵە بۆ خوێندكارانی زانكۆ و پەیمانگاكان خەرج دەكات.  بافڵ تاڵەبانی هاوسەرۆكی یەكێتی دوای كۆبونەوەی لەگەڵ ژمارەیەك لە خوێندكارانی زانكۆ و پەیمانگاكان رایگەیاند: حكومەت نەیتوانی وەك پێویست وەڵامی خوێندكاران بداتەوە، وەك حزب میكانیزمێك بۆ چارەسەركردنی دەدۆزینەوە. سەرچاوەیەكی باڵای ناو یەكێتی بە (درەو)ی راگەیاند ئەگەر حكومەت چارەسەری كێشەی دەرماڵەی خوێندكاران نەكات ئەوا یەكێتی نیشتمانی كوردستان خۆی بڕێك پارە تەرخان دەكات بۆ دەرماڵەی خوێندكارانی زانكۆ و پەیمانگاكانی دەڤەری سلێمانی. كۆی دەرماڵەی خوێندكارانی زانكۆكانی دەڤەری سلێمانی مانگانە نزیكەی (3 ملیار) دینارە.  خۆپیشاندانەكان هێور بوونەوە، چاوەڕوان دەكرێت حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕیاری خەرجكردنی دەرماڵە بۆ خوێندكاران بدات، جا بەناوی دەرماڵەوە بێت یان هەر ناوێكی تر.

درەو: مەسعود بارزانی دەیەوێت لە 2022 راپرسی دەستور ئەنجام بدرێت و هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانیش لەكاتی خۆیدا ئەنجامبدرێت. دوێنێ لە پیرمام مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان لەگەڵ هێمن هەورامی جێگری سەرۆكی پەرلەمان و زانا مەلا خالید سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی كۆبوەوە. بە پێی بەدواداچوونەكانی (درەو) مەسعود بارزانی بە تیمی پەرلەمانی پارتی راگەیاندووە، كە دەبێت بەزوترین كات دەستوری هەرێم ئامادە بكرێت و لە 2022 بخرێتە راپرسیەوە. سەبارەت بە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانیش مەسعود بارزانی رایگەیاندووە دەبێت هەڵبژاردن لەكاتی خۆی ئەنجامبدرێت و كۆمسیۆنێكی نوێ درووست بكرێت ئەگەر لایەنەكان لەسەر پێشنیازەكانی پارتی رازی نەبوون ئەوا (9) دادوەر دابنرێت بۆ كۆمسیۆن. ئەگەرچی یەكێتی نیشتمانی كوردستان رایدەگەیەنێت لەگەڵ ئەنجامدانی هەڵبژاردنە لە وادەی  خۆیدا، بەڵام  بەپێی بارودۆخی ناوخۆییان یەكێتی و بزوتنەوەی گۆڕان خوازیارن هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دوابخرێت.   بەڵام نەوەی نوێ و یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان كە دەنگ و كورسیەكانیان لەپەرلەمانی عێراق زیادیان كرد لەگەڵ هەڵبژاردنن لەوادەی خۆی، خوازیاری هەڵبژاردنی كۆمسیۆنێكی نوێشن بۆ هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی هەرێمی كوردستان. 

درەو: ئامادەکردنی: ڕێباز جوامێر عەبدولكەریم پرۆسەی بوجەی کارپێکردن بریتییە لە پەرەپێدانی پلانەکانی دارایی. پڕۆسەکان بودجەیەکی گشتگیری سەرەکی له خۆ دەگرێت که پێویستی به پلاندانان هەیە لە هەموو قۆناغەکانی ئه و کارەدا. بە گشتی، پرۆسەی تەرخانکردنی بودجە پێویستی بەم هەنگاوانەی خوارەوە هەیە؛ ئامادەکردن و جێبەجێکردن و چاودێری کردن و ڕاپۆرتکردن. بۆیە ئەو هەنگاوانە گرنگن لەئامادەکردنی پڕۆژەکانی بودجەی کارپێکردنی پارێزگاکان و وەزارەتەکان.  زنجیرەی پلاندانانی دارایی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەمانگی حوزەیران و تەمموزی هەموو ساڵێک دەستپێدەکات و هەندێک جاریش لەو ماوەیە تێپەڕ دەبێت کە لە مانگی ئەیلول تەواو دەبێت. بەشی چالاکیەکان لە کاتێکدا کە مێژووی هەموو خەرجییە ڕاستەقینەکانی شەش مانگی ڕابردوویان دەست دەکەوێت، کۆی خەرجییەکان کەڕەت ژمارە دوو دەکات بۆ بەدەستهێنانی بودجە بۆ ساڵی دارایی داهاتوو. پرۆسەی ئامادەکردنی بودجە لەلایەن حکومەتی هەرێمی کوردستان تەواو مەرکەزییە، چونکە پرۆسەکە لەم چەند هەنگاوەی خوارەوە لە خۆ پێک دێت:       قۆناغەکانی بودجەی کارپێکردن لە هەرێمی کوردستان   قۆناغی ئامادەکاری وەک هەنگاوی یەکەم، ئەنجومەنی وەزیران دەست دەکات بە توێژینەوە بۆ بارودۆخی ئابووری و کۆمەلایەتی بۆ دیاریکردنی سیاسەتی دارایی پێویست. ئەنجومەنی وەزیران بە پشت بەستن بە سیستەمی سیاسی هەرێم، نەخشەی سیاسەتەکە دەکێشێت. وەزارەتەکان داوا لە بەڕیوەبەرایەتیەکانی سەر بە وەزارەتی تایبەتمەند دەکەن وە بە شێوەیەکی سەرەکی داوا لە بەڕێوەبەرایەتی دارایی و ژمێریاری دەکات بودجەی خەمڵێنراو بۆ ساڵی داهاتوو ئامادە بکات. دوای ئەوە بەڕێوەبەرایەتی دارایی و ژمێریاری بودجەی خەمڵێنراو ئامادە دەکات و دەینێرێتەوە بۆ وەزارەتی تایبەت مەند. پاشان وەزارەتەکان بودجەی پێشنیازکراو ڕەوانەی وەزارەتی دارایی دەکەن بۆ ئەوەی ڕەزامەندیی ئەوان وەربگرن. دواتر ئەنجومەنی وەزیران ڕێنمایی و ڕاسپاردە بۆ سەرجەم وەزیرەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان دیاری دەکات. وەزارەتی دارایی لەگەڵ وەزارەتەکانی تر گفتوگۆ دەکات بۆ ناردنی بودجەی خەمڵێنراویان. هەر کە وەزارەتی دارایی بودجە لە هەموو وەزارەتەکان وەردەگرێت، لە یەک پاکێجدا کۆیان دەکاتەوە. لە مانگی ئەیلول دا، وەزارەتی دارایی پێشنیاری بودجەی ساڵانە ئامادە دەکات و ڕەوانەی ئەنجومەنی وەزیرانی دەکات بۆ گفتوگۆی زیاتر لەسەری. قۆناغی جێبەجێکردن و پەسەندکردن لەسەرەتای مانگی تشرینی یەکەمدا، سەرۆک وەزیران ڕەشنووسی بودجەی گشتی ڕەوانەی پەرلەمان دەکات. بودجەکە بۆ بودجەی گشتی و یاسا پەیوەندیدارەکان بە لیژنەی چاودێری دارایی و ئابووری و وەبەرهێنان، دەنێردرێت. لیژنە پەیوەندیدارەکان لەوانە دارایی و ئابووری و وەبەرهێنان ڕاپۆرتی خۆیان لەسەر ڕەشنووسی یاسای بودجە پێشکەش دەکەن. لەسەر هەر لیژنەیەک پێویستە تێبینی خۆیان سەبارەت بەو بڕگەی کە پەیوەندی بە تایبەتمەندێتی ئەوەوە هەیە لە بودجەی گشتی و حساباتی کۆتایی پێشکەش بکەن. دواتر ڕاپۆرتی لیژنەی دارایی و ئابووری و وەبەرهێنان دابەش دەکەن . پەرلەمان، دەشێت لە پڕۆژە یاسای بودجەدا تەرخانکردنەکان لابدات یان کەم بکاتەوە ودووبارە تەرخانکردن بۆ بودجەکە بکات. ڕاپۆرتەکە بە شێوەیەکی گشتی بابەتەکان باس دەکات، پێش ئەوەی بچێتە سەر گفتوگۆکردن لەسەر دەرگاکانی پڕۆژە یاسای بودجە و پەسنکردنی ئەحکامەکانی . دوای گفتوگۆیەکە، ئەندامان دەنگ لەسەر یاسای بودجە دەدەن بۆ پەسەندکردنی. لەم قۆناغەدا، بودجە بۆ سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان دەنێردرێت بەمەبەستی پەسەندکردنی.  دوای پەسەندکردنی لەلایەن پەرلەمانەوە، بودجەی پەسەندکراوی ساڵانەی هەرێم لە ڕۆژنامەکانی کوردستاندا بلاودەکرێتەوەو لەم بەروارەوە کاری پێدەکرێت.   قۆناغی پیادەکردن  وەزارەتی دارایی بودجەی پەسەندکراو ڕەوانەی بەڕێوەبەرایەتی گەنجینە دەکات. هاوکات، وەزارەتی دارایی ڕێنمایی لەسەر هەر ئەرکێکی کاری لەناو بودجەی پەسەندکراودا دیاری دەکات. ئەوخەرجیانەی ئەنجام دەدرێن، لە نێو تەرخانکراوەکان و دەسەلاتەکان دا دەدەنرێن. خەرجکردنی بودجەی پڕۆژەکان بۆ حیسابە سەرەکییەکان، دەنێردرێت . ئەنجومەنی وەزیران بۆ مەبەستی ئاماژەپێدراو، دەسەڵات بە وەزیر و دەستەکان دەدات.    حکومەت داوای کۆکردنەوەی داهات دەکات لە سەرجەم وەزارەتەکان، هەر یەکەیان لە سنووری دەسەڵاتی خۆیدا. داهاتەکە بە کرێ دانیش لە خۆ دەگرێت، کە ئەمە پشت دەبەستێت بە ڕادەی ئەو خزمەتگوزارییانەی کە هاوڵاتی بە کرێی خەمڵێنراو لە حکومەت وەریدەگرێت. بە هەمان شێوە، باجیش هەیە کە لەلایەن وەزارەتی دارایی و ئابورییەوە کۆدەکرێتەوە. حساباتی کۆتایی پابەندبوونی حکومەت بۆ جێبەجێکردنی یەکەکانی ژمێریاری و یاساکانی دارایی، هەڵدەسەنگێنێت ، لەوانە یاسای بودجە. واتە خەرجی ئەنجامدراوی حساباتی کۆتایی و داهاتی کۆکراوە، لەو ماوەیەدا کە بودجەکەی تێدا جێبەجێ کراوە.  لە یاسای بودجەی ساڵی دارایی ٢٠١٣ دا، دەسەڵاتەکان بەم شێوەی خوارەوە بووە: وەزارەتی پلاندانان بڕی پێویستی بۆ پرۆژەکانی وەبەرهێنان لەناو بودجەی وەبەرهێناندا گواستووەتەوە . وەزارەتی دارایی بە هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی پلاندانان،بڕی پێویستی گواستنەوە بۆ پرۆژەکانی وەبەرهێنان لەنێوان وەزارەتەکان و لە سنووری تاکە پارێزگارێک و لە ناو بودجەدا پشتڕاستکراو دا، ئەنجامدەدات. ئەوان رێگەیان بە وەزیری شارەوانی و گەشتوگوزاریان داوە بە ئەنجامدانی گواستنەوە لە نێوان سەرچاوەکانی خۆیان. دواتر، وەزارەتی پلاندانان گواستنەوەی لەنێوان بوجەکان دا  ئەنجام دەدات، جگە لە ناونیشانێک کە جیاکرایەوە کە ڕەنگە مووچە بگوازێتەوە لەکاتێکدا وەزارەتی دارایی گواستنەوەی لەنێوان بەشەکانی تەرخانکراوەکانی بودجەدا ئەنجامدا. هەروەک ئاماژە بۆ ئەوە کراوە کە نابێت هیچ گواستنەوەیەک لەنێوان پارێزگاکاندا لەناو تەرخانکردنەکاندا بکرێت. لەگەڵ ئەوەش، ڕێگە بە ئەنجامدانی گواستنەوەی تەرخانکراوەکانی خەرجییەکانی وەبەرهێنان (بودجەی وەبەرهێنان) بۆ خەرجیی کارپێکردن، نادرێت.   قۆناغی چاودێریکردن (ڕاپۆرتکردن) قۆناغی کۆتایی پرۆسەی بودجە، بریتیە لە قۆناغی وردبینی و ڕاپۆرتکردن. لەم قۆناغەدا، خەرجکردنی پارەی گشتی، وردبینی دەکرێت بۆ دڵنیاکردنەوەی بەرپرسان و ڕای گشتی. ئەم قۆناغە جەخت لەسەر دوو بوار دەکاتەوە وەک؛ یەکەم، ئەو پارانە بە گوێرەی نیازی یاسایی بەکارهێنراون و هیچ پارەیەک بە نایاسایی و بۆ دەستکەوتی کەسی خەرج نەکراوە. دووەم، دامو دەزگا حکومیەکان بە کاراترین و کاریگەرترین شێوە و بە گوێرەی سنووری یاسایی و دامەزراوەیی بەرنامە و چالاکیەکان ئەنجام دەدەن. هەروەها، لەم قۆناغەدا، ئەم ئامانجانەی خوارەوە  بەدی دەهێنرێن: •    دڵنیابوون لە داهاتەکان بەپێی رێساکان و خەرجییەکان بەپێی ئەحکامەکانی بودجەی ساڵانە و دارایی بەپێی رێسا داراییەکان.  •    دڵنیابوونەوە لەوەی کە هەموو پارە و بازرگانییە جێگیرەکانی حکومەت لە مەبەستەکانیان بەکار هاتوون. •    کارکردن لەسەر ئەوەی کە خەرجییە گشتییەکان بە عەقڵانی و مەنتقی خەرج بکرێن. •    دڵنیابوونەوە لەوەی کە دامو دەزگاکانی حکومەت ڕێنماییەکان جێبەجێ دەکەن.  •    دەستنیشانکردنی هەر هەڵەیەک و ناڕێکیەک، کە لە دامو دەزگاکانی حکومەت دا، روودەدات.  •    پێداچونەوە و پەیڕەوی کردن لە ڕێسا و ڕێنماییە داراییەکان. •    جەخت کردنەوە لەوەی کە هۆیەکان و ڕێوشوێنەکانی دارایی گونجاون بۆ بەدەستهێنانی گەورەترین ئەنجامی پێشبینیکراو بە کەمترین تێچوون. •    زیادکردنی تواناو کاریگەری دامو دەزگاکانی حکومەت. •    جەختکردنەوە لەوەی کە تۆمار و بەیان و راپۆرتە داراییەکان، بە شێوەیەکی ڕاست و دروست، بەو شێوەی کە لەلایەن ڕێسا و رێنماییەکانی بەرکار دەستنیشانکراوە،  پارێزراوو ئامادە کراوە. دوو جۆری چاودێریکردن هەیە، ئەمەش دەوەستێتە سەر ئەو لایەنەی چاودێریکردنەکەی ئەنجامداوە؛ کە بریتیە لە چاودێری ناوخۆیی و چاودێری دەرەکی.    چاودێری ناوخۆیی ( وربینی پێش ئەنجامدانی خەرجیە) ئەمە ئامادەکاری خەمڵاندنی کارایی سیستەم و کەمکردنەوەی مەترسیەکان لەخۆ دەگرێت. پرۆسەی وردبین کردن پێرەوی لە مەسەلە گرنگەکانی چاودێری ناوخۆیی دەکات و چالاکیەکانی سیستەمی چاودێریکردن و زانیاری باشتر دەکات بۆ کەمکردنەوەی مەترسی لەپرۆسەی بڕیارداندا. چاودێری ناوخۆ پێداچوونەوە دەکات بە پرۆسەی چۆنیەتی بەکارهێنانی خزمەتگوزاریەکانی بەردەست و پێشنیاری شێوازی کاریگەر بۆ دابینکردنی ئەو خزمەتگوزاریانە دەکات. هەروەها ئەوان لە پەیوەندی بەردەوامدان لەگەڵ دەزگاکانی وردبینی دەرەکی. هەروەها بەشداری دەکەن لە پێدانی زانیاری بە شێوەیەکی بەردەوام، لەسەر باری جێبەجێکردنی پلانی وردبینی ساڵانە.          چاودێری دەرەکی: چاودێری دەرەکی تیشک دەخاتە سەر ئەو بابەتە گرنگ و ئەرکە گرنگانە کە پەیوەندی بە خەرجکردنی بودجەوە هەیە و چاودێری خەرجییە گشتیەکانی حکومەت دەکات. لەهەرێمی کوردستان سێ لایەن هەن کە دەستیان هەیە لە کۆنترۆڵ کردن و چاودێریکردن، ئەوانیش بریتین لە:  1- چاودێری پەرلەمانی 2-دیوانی چاودێری دارایی (وردبینی پێش ئەنجامدانی خەرجیە) 3- دەزگاکانی ڕاگەیاندن و کۆمەڵگەی مەدەنی   بودجەی حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ ساڵی (2013) بەشی هەرێمی کوردستان لە بودجەی فیدراڵی ساڵی 2013 دا، ئەوە بوو؛ •    بودجەی گشتی عێراق (138,424,608,000,000) دیناری عێراقی بووە.  •    بودجەی سیادی لە بودجەی گشتیدا (40,381,584,000,000) ی دیناری عێراقی بووە. •    بودجەی پارێزگا لە بودجەی گشتی (10,101,945,000,000) دیناری عێراقی بووە. •    بودجەی پەرەپێدانی پارێزگاکان (7,256,000,000,000) دیناری عێراقی بووە. •    بودجەی پترۆ دۆلار (1,317,805,000,000) دیناری عێراقی بووە •    ئەو بودجەیەی ماوەتەوە (79,367,274,000,000) دیناری عێراقی بووە. لە کاتێک دا کۆی داهات و خەرجی حکومەتی هەرێمی کورستان بەم شێوەی خوارەوەیە: بودجەی حکومەتی هەرێمی کوردستان بە بڕی (17%) بەم شێوەی خوارەوە بووە: (79 , 367 , 274 , 000 , 000 * 17 % )  =  (13,492,436,000,000) دیناری عێراقی. پشکی هەرێم لە بودجەی پارێزگاکان و پترۆ دۆلار (914,298,000,000) دیناری عێراقی بووە.  کەواتە ڕێژەی بودجەی حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ ساڵی 2013 بەم شێوەیە بووە: 13,492,436,000,000دیناری عێراقی + 914,298,000,000 = 14,406,734,000,000 دیناری عێراقی.  خەرجی گشتی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ساڵی 2013 دا کورتهێنانی بودجەی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ساڵی 2013 دا:  کورتهێنانئی بودجە، بریتیە لە جیاوازی نێوان ئەوەی حکومەت لەداهات دەستی دەکەوێت و ئەوەی خەرجی دەکات.     

مەریوان وریا قانع ( هەموو یەكشەمەیەك تایبەت بە درەو دەینوسێت)   ھەموو کۆچ و سەرھەڵگرتنێک شێوازێکە لە ڕاکردن لە کۆمەڵگا خۆیشی، خۆڕزگارکردنە لەو سیستمە فەرھەنگیی و ئەخلاقیی و دینیی و ڕەمزییانەی لەو کۆمەڵگایەدا ھەن و سەپێنراون. واتە  لە پشتی دیاردەی کۆچکردن و سەرھەڵگرتنەوە تەنھا ھۆکاری سیاسیی و ئابووریی ئامادەنین. تەنھا ھەستکردنیش بە دۆڕاندنی ئەگەرەکانی پێشکەوتنی کۆمەڵایەتیی و نەبوونی دڵنیایی پاڵنەرنین.  لە پشتی کۆچکردنەوە جۆرێک لە وەڕسبوونیی ھەمەلایەنیش ئامادەیە، کە لە گشتێتی ئەو کۆمەڵگایە و لە فەرھەنگ و دین و ئەخلاقیاتی باڵادەستەوە، سەرچاوەدەگرێت. بڕێک لە کۆچبەرانی دونیای ئێمە لە ھەموو ئەو شتانە بەسەریەکەوە ڕادەکەن. با لێرەدا نموونەیەک لەسەر چۆنیەتی ڕێکخستنی ژیانی سێکسی بھێنمەوە کە وادەکات، بەشێک لە گەنجان، پشتبکەنە ئەو کۆمەڵگایە و بەرەو شوێنێکی تری جیھان بڕۆن کە پێیانوایە ژیانی سێکسی لەناویدا بە شێوازێکی کراوەتر ڕێکخراوە. بەر لە ھەمووشتێک دروستکردنی ژیانێکی سێکسی گونجاو لەمڕۆکەی ھەرێم و بەشێک لە ناوچەکەدا، بۆ ژمارەیەکی گەورە لە گەنجان زۆر زەحمەت و ناکردە بووە. بێکاریی و بێدەرامەتیی و بێشوێنی دۆخێکیان دروستکردوە زۆرینەی گەنجانی ئەو وڵاتە توانای دروستکردنی ژیانی ھاوسەرگیریان نەبێت و تەمەنی ھاوسەرگیریکردن لە پەنجا ساڵی ڕابردوودا لە ١٥ ساڵی و ٢٠ ساڵییەوە بەرزببێتەوە بۆ سەرو ٣٠ ساڵی. ژمارەیەکی زۆریش ھەر نەتوانن ھاوسەرگیریی بکەن و ژیانێکی پێکەوەیی دروستبکەن. لە کوردستاندا دەیان ھزار گەنج ھەن، کچ و کوڕ، کە تەمەنیان لەسەرو سییەکانەوەیە و توانا و ئەگەری دروستکردنی ھاوسەرگیریان لەبەردەمدا نییە. تەمەنی ھاوسەرگیریی و ھەبوونی ژیانێکی سێکسی ڕێکخراویش، لەزۆربەی حاڵەتەکاندا، دواکەوتوە بۆ نزیکی سی ساڵ. ھەموو ئەمانە بڕێکی زۆر لە بێزاریی و ھەستکردن بە تەنھایی و دروستبوونی وێنەی نێگەتیڤی لەسەر خود خۆی دروستکردوە، (ھەستکردن بەوەی کەس تۆی ناوێت) تا بە ئاستی ڕقبوونەوە لە خود و لە ئەوانیتر، دەگات. ئەم دۆخەش لە کاتێکدا دروستبووە کە بەشێکی گەورەی فەزای گشتیی و ژیان ناو فەرھەنگیی بەرخۆریی لە وڵاتەکەدا، لەسەر بە سێکسیکردنێکی ھەمەلایەی مۆدێلە خواستراوەکانی ژیان، کاردەکات. لە پەیوەندیدا بە ژیانی سێکسییەوە وڵاتەکە گۆڕانیی گەورە و چاوەڕواننەکراوی بەخۆیەوە دیوە.  بۆ نموونە، تا ساڵانی ھەفتای سەدەی بیستەم، ئەوەی لەسەر سێکس لە دونیای ئێمەدا بوونی ھەبوو، تەنھا گوتارەکانی ناو گۆرانی و حیکایەتە فولکۆلریەکان و ئیرۆتیکای ناو شیعری غەزەل و ھەندێک ڕووکاری شەرمنانەی ناو ئەدەبیاتی ھاوچەرخی ئێمە، بووە.  لە پاڵ کۆمەڵێک تێکست لە مێژووی ئیسلامدا کە تیایاندا قسەکردن لەسەر سێکس بابەتی سەرەکیی بوو. ئینجا کۆمەڵێک نوکتە و دەستەواژەی سێکسیی ناو زمان لە بەکارھێنانی ناو ژیانی ڕۆژانەدا. سێکس لەم قۆناغەدا گرێدراوە بە ووشە و دەنگەوە و ئەم گرێدانەش ئەو ژێرخانە گوتارییەبوون کە  خەیاڵ و نمایشکردن و  باسکردنی ڕۆژانەی سێکسی، ئاراستەدەکرد. بەڵام لەگەڵ پەیدابوونی وێنەدا، دۆخە دەگۆڕێت. لەگەڵ ھاتنی تەلەفیزیۆن و ھاتنی گۆڤارە پڕ وێنەکانی ئافرەتان و گۆڤارە ڕووتەکانی وەک پلەی بۆی دا ژینگەکە دەگۆڕێت. وێناکردنی سێکس لە ڕێگای زمانەوە دەگوازرێتەوە بۆ بینینی لەڕێگای وێنەوە، لە وێنەشەوە بۆ ناو فیلم و بەرجەستەبوونی لەسەر شاشە. لەگەڵ دروستبوونی سینەما و بەتایبەتیتر لەگەڵ ھاتنی فیلمی ڕووت و ئیرۆتیکیشدا، دۆخێکی تەواو تازەتر لە پەیوەندیدا بە ژیانی سێکسییەوە، دروستدەبێت. ئەوەی لەگەل تەلەفییزیۆن و سینەما و گۆڤارە ڕووتەکاندا دێتەکائەوە، ساتەوەختێکی تەواو تازە و سەرەتایەکی تەواو نوێ و جیاوازە لە پەیوەندیی مرۆڤەوە بە ژیانی سێکسییەوە. سێکس دەبێت کردەیەکی ئاشکرا و توانای بینین و سەیرکردنی دێتەکایەوە. زۆرینەی ئەوانەی لە ساڵانی چل و  پەنجا و شەستدا لەدایکدەبن، لە ھەفتاکان و ھەشتاکاندا. دەکەونە ناو ئەم دونیا تازەیەوە کە تیایدا سێکس، بە بەراورد بە نیوەی یەکەمی سەدەکە.. بە شێوەیەکی جیاواز لەناو ژیانی کۆمەڵایەتیی و تاکەکەسیدا ئامادەیە. بەڵام لە سەرەتای ساڵانی دوو ھەزارەوە دۆخێکی تەواو تازەتر دێتەکایەوە جیاواز لەوەی لە ساڵانی ھەفتا و ھەشتادا لە ئارادابوو. فۆرمە تازە و جیاوازەکانی تەکنۆلۆژیای پەیوەندیی و خودی کۆچکردن خۆیشی ڕۆڵێکی گرنگ لە ھاتنەکایەی ئەم دۆخە تازەیەدا، دەبینن. تەلەڤیزیۆنی ساتالایت، ھێڵەکانی ئینتەرنێت، پیشەسازی فیلمی ڕووت بە ڕادەیەکی بەرفراوان بڵاودەکەنەوە و دەیخەنە بەردەستی زۆرینەیەکی گەورەی ناو کۆمەڵگا. بەشێکی گرنگیی ئابوریی بەرخۆرییش دەبێتە ئابورییەکی ئیرۆتیکیی، گرنگیدان بە لەش و نمایشکردنی وەک جەستەیەکی سێکسی لەناو ڕووبەری گشتیدا، دەبن بە بەشێکی تازەی ناو ژیانی تاکەکەسیی بەشێکی بەرچاوی کۆمەڵگا. بەرنامەکانی ناو تەلەفیزیۆن و سایتەکانی ئینتەرنێت و بەشێکی بەرچاوی سۆشیال میدیا پڕدەبن لە ئاماژە و وێنە و زمانی سێکسیی. ئەم گۆڕانانە وادەکەن ئابورییەکی نوێی چێژ بێتەکایەوە و فۆرمێکی تایبەت لە نارسیزمی بەرخۆرانە دروستببێت، کە تیایدا حەز و ویست و خواستی تاکەکەسیی دەبێتە یەکەی سەرەکیی ناو ئەو ژینگە نارسیستییە. ئەوەی لەم دۆخەدا نارسیزم دروستدەکات گەشەکردنێکی ھێواش و لەسەرخۆی ”کولتوری من“ نییە لە وڵاتەکەدا، بەڵکو ھاتنەکایەیەکی لەپڕ و بەرفراوانی ئابوریی لەزەت و چێژە لە ئاستە جەماوەریەکەیدا.  خاڵێک گرنگە لێرەدا ھێمایەکی خێرای پێبکەم ئەوەیە لە ساڵانی ھەفتاوە پەیوەندییەکی پتەو و ڕاستەوخۆ و بەرچاو لەنێوان سێکس و دەسەڵاتدا دروستدەبێت، مرۆڤ بۆئەوەی سێکسی ھەبێت، بە تایبەتی لە ژینگەیەکدا کە گوتاری دینیی وردە وردە دەبێتە ژێرخانی گوتارە ئەخلاقییەکان و نەبوونیی و ھەژاریی تازەش لەناویدا دروسدەبێت، دەڵێم لە ژینگەیەکی لەو بابەتەدا بۆئەوەی دەستت بە سێکس بگات پێویستە لانیکەم خاوەنی بڕێک دەسەڵات بیت. ئاخر یەکێک لە کۆڵەکە سەرەکییەکانی ئیشکردنی دەسەڵات مۆنۆپۆڵکردنی تواناکانی پیادەکردنی ئازادانەی ژیانی سێکسیی خۆیەتی. ئەم ژینگە تازەیە لە ڕووە دینییەکەیەوە ژینگەیەکی سەلەفیی و ژینگەی باڵادەستی گوتاری ئەخلاقیی ئیسلامی سیاسییە. ھەم گوتارە سەلەییەکە و ھەم گوتارە ئەخلاقییەکەی ئیسلامی سیاسیی لەسەر داپۆشین لەشی ژن و لەسەر لێکدابڕانی نێر و مێ و دروستکردنی سنوور لەنێوانیاندا کاردەکات. ئەم گوتارە دینییە تەواو پێچەوانە و دژ بەو ژینگە سێکسییە نوێیە کاردەکات کە لەگەڵ گەشەی تەکنۆلۆژیای پەیوەندیکردن و لەگەڵ فۆرمی تازەی خانوبەرە و ھەندەسەی نوێی شارەکانەوە، ھاتۆتەکایەوە.  کە دیسانەوە دەستگەیشتن بەمانەش گرێدراون بە توانای ئابوریی و بە ھەبوونی بڕێکی تایبەت لە فۆرمە جیاوازەکانی دەسەڵات لە کۆمەڵگادا.  سەلەفیزم و ئیسلامی سیاسیی و ئەو فۆرمانەی دینداریی کە لەوانەوە ھاتوون و بەناو کۆمەڵگادا بڵاوکراونەتەوە، وەک میکانیزمێک بۆ کۆنترۆڵکردنی ئەم دۆخە نوێیەی ئامادەگی سێکس لەناو ژیانی تاکەکەسیی و دەستەجەمعیدا کاردەکات. ئەم دیندارییە تازەیە لە ئاستی گوتاردا، لەسەر لە نکوڵیکردن لە دروستبوونی ئەم جیھانە نوێ و پڕ لە وێنە و نمایشی سێکسییە، کاردەکات.  لە ئاستی چارەسەریشدا پێشنیاری فرەژنی دەکات، لەکاتێکدا زۆرینەی ھەرەزۆری گەنجانی وڵاتەکە توانای ھەبوونی یەک ھاوسەریان نییە، چ جای زیاد لە ھاوسەرێک.  ھاوشان بەمانە دروستبوونی نوخبەیەکی دەوڵەمەند لە ھەرێمدا کە ھەم لەناو ھەرێم خۆیدا ڕووبەرێکی گەورە و تایبەتیان بۆ چێژی سێکسی خۆیان دەستەبەرکردوە، ئیتر لە ئوتێلی پێنج ئەستێرەیی گرانبەھاوە بیگرە، بۆ ھەبوونی باخ و باخات لە دەرەوەی شارەکاندا، ھتد... ھەم لەڕێگای سەفەرکردنەوە بۆ وڵاتانی دەرەوە و کڕینی سێکس، بۆ نموونە، لە شارە گەورەکانی وەک بەیروت و ئەستەنبوڵ و شوێنانی دیکەدا.  ئەم ژینگە تازەیە، ژینگەیەکی پڕ لە دڵشکان و بێبەشیی، ژینگەی فۆرمی تازەی ژیانی سێکسیی و شێوازی تازەی دینداریی و  تەکنیکی نوێی کۆنترۆڵکردنن، بڕێکیتر لەو ھۆکارانەن پاڵ بە بەشێک لە گەنجانەوە دەنێن بۆ کۆچ و سەرھەلگرتن.

درەو: یەكێتی نیشتمانی كوردستان دەیەوێت كورسیەكانی بۆ نزیكەی (20) كورسی زیاد بكات، بۆیە چاوی لە كورسیەكی یەكگرتووە لە پارێزگای سلێمانی و دەیەوێت لەبەرامبەر پێدانی پۆستی دیكە یەكگرتووی لە بەرژەوەندی كاندیدەكەی یەكێتی كاندیدە دەرچووەكەی بكشێنێتەوە، یەكگرتوو تا ئێستا رازی نەبووە. بە پێی ئەو زانیاریانەی كە لەچەند سەرچاوەیەكەوە دەست (درەو) كەوتووە، یەكێتی نیشتمانی كوردستان گفتوگۆی لەگەڵ یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان كردووە بۆ كشانەوەی كاندیدەكەی لە بازنەی یەكی سلێمانی ( دارا سێكانیانی) لەبەرژەوەندی كاندێكی دەرنەچووی یەكێتی ( د. دانا ئەحمەد). یەكێتی لە بازنەی یەكی سلێمانی سێ كاندیدی هەبوو ( د. نەرمین مەعروف، د. دانا ئەحمەد، شاسوار ئەمین) لەو بازنەیە تەنیا ( د. نەرمین مەعروف دەرچوو، بەڵام د. دانا ئەحمەد ( 6 هەزارو 669) دەنگی بەدەستهێناو دەرنەچوو. یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان لەو بازنەیە (دارا سێكانیانی) كاندید بوو بە ( 8 هەزارو 157) دەنگ سەركەوت. هەنگاوەكەی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لە رێگەی تانەو كۆمسیۆنەوە نیە، بەڵكو بە رێككەوتن لەگەڵ یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان لەبەرامبەر پۆستی دیكە، بە پێی زانیارییەكانی (درەو) یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان تا ئێستا بە هیچ یەك لەو پێشنیازانەی یەكێتی نیشتمانی كوردستان رازی نەبووە.  بەهۆی تۆماركردنی سكاڵاوە یەكێتی نیشتمانی كوردستانی كوردستان دوو كورسی تری لە هەولێر و موسڵ بردەوەو ژمارەی كورسیەكانی لە (16) كورسیەوە گەییشتە (18) كورسی. یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان لەم هەڵبژاردنەدا كورسیەكانی لە (2) كورسیەوە بۆ (4) كورسی زیادكرد، (2 ) كورسی لە سلێمانی و (2) كورسی لە دهۆك.  

درەو: هاوسەرۆك و مەكتەبی سیاسی یەكێتی بڕیاریانداوە گۆڕانكاری گەورە لە بەرپرسانی حزبی و حكومیدا بكەن لە بەرپرسی كۆمیتەوە تا لێپرسراوی مەڵبەندەكان و لە سەرۆكی زانكۆكانەوە تا بەڕێوەبەرە گشتیەكان. ئێوارەی ئەمڕۆ مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان بەسەرپەرشتی بافڵ تاڵەبانی هاوسەرۆكی یەكێتی كۆبووە، لە كۆبونەوەكەدا بەرهەم ئەحمەد ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق بەشداربوو. بە پێی ئەو زانیاریانەی دەست (درەو) كەوتووە، لە كۆبونەوەكەدا بڕیاردراوە گۆڕانكاری لە تەواوی پۆستە حزبیەكانی یەكێتی بكرێت لە بەرپرسی كۆمیتەكانەوە تا ئەندام مەڵبەند و بەرپرسی مەڵبەندەكان،. لە بواری حكومیشدا بڕیاردراوە گۆڕانكاری لە زۆربەی پۆستە حكومیەكاندا بكرێت بەتایبەت ئەو پۆستانەی ماوەكانیان بەسەرچووە لە سەرۆكی زانكۆكان و بەرێوەبەرە گشتیەكان و پڕكردنەوەی ئەو پۆستانەی تا ئێستا پڕنەكراونەتەوە ئەو پۆستانەشی ماوەكانیان بەسەرچووە . مەكتەبی سیاسی یەكێتی بڕیاریداوە كە بە بێ گەڕانەوە بۆ ئەنجومەنی سەركردایەتی تەواوی بڕیارەكان بدەن چونكە لە كۆبونەوەی دەڤەرەكانی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی دەسەڵاتی تەواو دراوە بە بافڵ تاڵەبانی هاوسەرۆكی یەكێتی كە بڕیار لەسەر گۆڕانكارییەكان بدات.  بۆ ئەو مەبەستەش مەكتەبی سیاسی یەكێتی لیژنەیەكی تایبەتی حزبی و حكومی پێك دەهێنێت بۆ گۆڕانكارییەكان . سەبارەت بە بارودۆخی ناوخۆی یەكێتی مەكتەبی سیاسی بڕیاریداوە لەوە زیاتر بارودۆخەكە تەسعید نەكرێت بەشێك لە ئەندامانی مەكتەبی سیاسی شێوازی كوشتنی موراد كانی كوردەییان پێ باش نەبووەو پێیان وابووە رێگەی تر هەبووە بۆ لێپرسینەوەو ئیجرائاتكردن لەگەڵیدا. بە پێی زانیارییەكانی (درەو) لە كۆبونەوەكەی مەكتەبی سیاسی یەكێتیدا بڕیاردراوە كە وەفدێك بنێرنە لای لاهور شێخ جەنگی كە چیتر بەناوی یەكێتیەوە قسە نەكات و بەشداری مەراسیمەكانی یەكێتی نەكات، ئازادیشە لەوەی حزب درووست دەكات یان هەر بڕیارێك دەدات لە دەرەوەی یەكێتی ئازادە ...

 (درەو):  ژنێكی تەمەن (24 ساڵ)ەی خەڵكی هەرێمی كوردستان بوو بە هەواڵی تۆڕی (BBC)ی بەریتانی وەكو یەكەمین قوربانی یەختە نقومبووەكەی كەناڵی ئینگلیزی، كە ناسنامەكەی زانرابێت.  ئەم ژنە كوردە ناوی (مریەم نوری محەمەد ئەمین)ە‌و نازناوەكەی (باران) بووە، یەكێك بووە لەو (27) پەنابەرەی كە رۆژی چوارشەممەی هەفتەی رابردوو، لەرێگەی گەیشتن بە بە بەریتانیادا گیانی لەدەستدا.  دەزگیرانەكەی باران كە لە بەریتانیا دەژی، بە تۆڕی (BBC)ی وتووە، كاتێك یەختە بچوكەكەیان كە ئەو و پەنابەرانی تری هەڵگرتووە، توشی كێشە بووە، مریەم نامەیەكی بۆ ناردووە‌و دڵنیای كردوەتەوە لەوەی كە ئەوان رزگار دەكرێن.  بەڵام فریاگوزاری زۆر درەنگ گەیشت‌و مریەم‌و 17 پیاو و 6 ژنی تر كە یەكێكیان دووگیان بوو هەروەها سێ منداڵ بەهۆی نقومبوونی یەختەكەیانەوە لە كەناراوەكانی باكوری فەرەنسا گیانیان لەدەستدا.  تەنیا دوو كەس رزگاریان بوو كە یەكێكیان عێراقی‌و ئەوی تر سۆماڵییە.  دەزگیرانەكەی مریەم دەڵێ" مریەم لەگەڵ ژنێكی تری خێزانەكەی لەناو یەختەكەدا بوون". دەزگیرانەكەی مریەم دەڵێ، ئەو پێشتر ئاگاداری هەوڵی پەڕینەوەی مریەم نەبووە لە كەناڵی ئینگلیزی‌و بڕیار بووە گەیشتنی مریەم بۆ ناو خاكی بەریتانیا بكرێت بە سوپرایز بۆی.  بەر لە نقومبونی یەختەكەیان، مریەم‌و دەزگیرانەكەی لەرێگەی سناپ چاتەوە قسەیان لەگەڵ یەكتر كردووە‌و مریەم پێی وتووە" هەوڵی دەركردنی ئاو لەناو یەختەكەیان دەدەن".  بەپێی قسەی دەزگیرانەكەی، لە دواین نامەدا كە بۆی ناردووە، مریەم دڵنیایی پێداوە كە دەسەڵاتداران هەوڵی رزگاركردنیان دەدەن.  ئەو دوو كەسەی كە لە یەختەكەدا رزكاریان بووە، لە نەخۆشخانە دەرچوون‌و بڕیارە لەبارەی یەختە نقومبووەكە‌و ژمارەی سەرنشینەكانی پرسیاریان لێبكرێت.  مامی مریەم قسەی بۆ (BBC) كردووە‌و دڵنیایی پێداون كە مریەم یەكێك لەو كەسانە بووە كە لە یەختەكەدا خنكاوە‌و وتویەتی" خێزانی مریەم لەرێگەی دوو كەسەوە كە هاوەڵی بوون، بارودۆخەكەیان زانیوە‌و چاوەڕێی گەڕانەوەی تەرمی مریەمن بۆ عێراق".  شەوی هەینی خێزان‌و هاوڕێكانی مریەم لە باكوری عێراق (هەرێمی كوردستان) كۆبونەتەوە بۆ پرسەگێڕان.  ئیمان حەسەن كە یەكێك لە هاوڕێ نزیكەكانی مریەمە دەڵێ" مریەم كەسێكی زۆر خاكی بوو، دڵێكی زۆر گەورەی هەبوو، كاتێك كوردستانی بەجێهێشت زۆر دڵخۆش بوو، بڕوای نەدەكرد كە دەزگیرانەكەی ببینێت".  "لە ئاهەنگی مارەكردنیدا پێی وتم خانویەك دەكڕم‌و لەنزیك تۆ ئەژیم، پێكەوە ئەژین". ئیمان وتویەتی دەمەوێت پەیامێك بە جیهان بگەیەنم "هیچ كەسێك شایستەی ئەوە نییە بەمشێوەیە بمرێت.. مریەم هەوڵیدا ژیانێكی باشتری هەبێت، بەریتانیای هەڵبژارد، بەڵام گیانی لەدەستدا".  

ئاراس فەتاح ( هەموو چوارشەممە تایبەت بە درەو دەینوسێت) هەرێمی کوردستان بووە بە گەڕەکێک بۆ شۆڕشگێڕە کۆنەکان. لەم گەڕەکەدا چەندین خێزانی سیاسیی دەژین کە لە فۆرمی حیزبدا خۆیان رێکخستووە. منداڵانی ئەم گەڕەکە بە ویراسەت سەرۆکایەتییان بۆ دەمێنێتەوە و بە قەسامی شەرعیش تەوریسی موڵک و ماڵی گەل دەکەن. خێزانەکانی ناو ئەم گەڕەکە سیاسییە ساڵانێکی زۆریان بە شەڕ و ئاژاوە تێپەڕاند، دوایی ئاشتبوونەوە و پشوویەکیان دا. پاشان دووبارە پێکدادان کەوتە نێوانیانەوە و پاش کوشتارێکی زۆر جارێکی تر ئاگربەستیان کردەوە. لەدوا پەیمانیاندا رێککەوتن وڵات پێکەوەبەڕێوەببەن، چونکە گەر وانەکەن ڕق و کینە و نائارامیی نێوانیان زۆرتر و گەورەتر دەبێت. بۆیە لەم کابینە نوێیەدا سازان و بڕیاریاندا هەموو شتەکان بەشێوەیەکی هەرەمیی لەنێوان براگەورە و برای ناوەندی و برای بچوکدا دابەشبکەن. ئەزمونی فەرمانڕەوایەتی پارتی و یەکێتی و بزوتنەوەی گۆڕان، یەکەم ئەزموونی پێکەوەکارکردنی هەرسێ نەوە نوێکەی ناو خێزانە سیاسییە سەرەکییەکانی هەرێمە. ئەزموونی ئەم نەوە سیاسییە گەنجانە، نە ئەزموونی حکومەتێکی رەشیدە و نە ئەزموونی پێکەوەکارکردنە لەپێناو دۆزینەوەی چارەسەر بۆ گشت ئەو قەیرانە کەڵەکەبووانەی ساڵانێکە دەسەڵاتدارێتی کوردیی تێوەی گلاوە. ئەم ئەزموونی حوکمڕانێتییەی خێزانە شۆڕشگێڕەکان، ئەزموونێکی نوێیە لە تەمەنە کۆمەڵایەتییەکەی و کۆنە لە ستراتیژی ئیدارەدانی شکستدا. ئەم ئەزموونە تەنها ئەزموونێکی خراپی ئیدارە یان مەنێجمێنت نییە، بەڵکو درێژەدانێکی مەترسییدارە بە مۆدێلی دژەپرنسیپی دیموکراسیی و خنکاندنی ئازادییەکان و قووڵکردنەوەی زیاتری نادادیی کۆمەڵایەتیی و جیاوازیی چینایەتیی.  لەم ئەزموونەدا نە حیزبەکان وەک ئۆرگان ڕۆڵێکی سیاسیی ئەوتۆیان ماوە و نە پەرلەمانیش لەڕوی یاساییەوە وەزیفەی چاودێریکردنی ماوە. پەرلەمان نەک تەنها وەزیفەی چاودێریکردنی نەماوە، بەڵکو داماڵراوە لە هەموو هەیبەت و هێزێک کە پاساوی بەها و مانەوەی بکات. یەکمینجارە لە مێژووی پەرلەمانی کوردستاندا دەزگای پەرلەمان ببێت بە خزمەتکاری ڕەهای منداڵانی خێزانە سیاسییەکان و درێژە بەو بێشەرمییە سیاسییەش بدات کە وڵات بەبێ لێپرسینەوە لە ئەدای تیمی حکومەت و خوێندنەوە بۆ بودجە بەڕێوەببرێت. کوردستان بووە بە دوکانێک کە قاسەکەی لای منداڵانی سەرۆکەکانە، ئەوان بڕیار لەسەر ئەوەدەدەن کێ بەشی هەبێت و کێش بێبەشبکرێت. بەبۆچوونی من ئەم ئەزموونە نوێیەی دەسەڵاتدارێتیی منداڵانی سەرۆکە کاریزمییەکان لە ھەموو بوارەکاندا شکستی گەورەی ھێناوە، واتە لە کایەی سیاسییەوە بۆ کایەی ئابووریی، سەربازیی و ئیداریی و پەروەردەیی و تەندروستییەوە تا دەگاتە کایەی ژینگە، فەشەلی هێناوە. ئەم مۆدێلە لە دەسەڵاتدارێتیی نەیتوانی وڵاتێک دروستبکات کە کەرامەتی ئینسانەکانی تێدا پارێزراوبێت و ھاونیشیمانییەکانی خۆیان بە خاوەنی بزانن و خۆشیان بوێت و سەری خۆیان هەڵنەگرن و بڕیاری کۆچکردن نەدەن. شکستی ئەزمونی فەرمانڕەوایەتی پارتی و یەکێتی و بزوتنەوەی گۆڕان لە جەوهەردا شکستی ستراتیژی بەکۆمپانیاکردنی حیزب و بەشەخسییکردنی خزمەتگوزارییەکان و بێمافکردن و بێڕێزییکردنێکی بێوێنەیە بەرامبەر بە مافە سەرەتاییەکانی هاوڵاتیانی وڵاتەکە. تاکە وەزیفەیەک حیزبەکان، بەتایبەتی حیزبە حوکمڕانەکان، ھەیانبێت بریتییە لە وەزیفەی کۆنترۆڵکردنی سەرچاوەکانی داھات و پەلدرێژکردن بۆناو هەموو کایە کۆمەڵایەتیی و ئابوورییەکان و بەرھەمھێنانی کینەی سیاسیی و ڕقی شەخسیی و جیاوازیی ناوچەیی. یەکێتی و پارتی وەک حیزب چیتر دوو پارتی سیاسیی نین، بەڵکو دوو دەزگای ئەمنیی سەرووی یاسا و دوو مەکینەی گەورەی کەڵەکەکردنی سەرمایە و دوو دەزگای سەربازیی کۆنترۆڵکردنن، کە بە چەندەھا میکانیزمی جیاواز بەرگریی لە خێزانە سیاسییەکان و خزم و منداڵ و منداڵی منداڵەکانی خۆیان دەکەن.  ئەم نەوە نوێیانەی ناو پارتیی و یەکێتیی وێنای ھەموو کەسێکی ناڕازیی لەدۆخی سیاسیی و ئابووریی وەک گەنەیەکی کۆمەڵایەتیی دەکەن کە بەسەر جەستەی سیاسیی ئەوانەوەیە. بۆ ئەم هێزانە یەک مۆدێل لە ئینسان بوونی هەیە، ئەویش مرۆڤی ملکەچ و بێئیرادەیە. وێناشیان لەسەر کۆمەڵگا وەک وێنای ئەو دیکاتۆرانە وایە کە هەر کەسێک قبوڵی کولتووری ملکەچێتیی سیاسیی و پەراوێزکەوتنی کۆمەڵایەتیی و نادادی لەدابەشکردنی سامانی نیشتیمانەکەی ناکات، وەکو مەترسییەکی کوشندە وێنادەکرێت. بە بۆچونی من حکومەتی هەرێم شاگەشکەیە بەوەی هەموو خەڵکە ناڕازییە سیاسیی و کۆمەڵایەتییەکان وڵاتی خۆیان بەجێبێڵن و بەرەو ھەندەران ملی خۆیان بشکێنن.  کۆچ بۆ خەڵکی ئێمە بەتەنها کۆتاییهێنانی پەیوەندی جوگرافیی نییە بە رابردووە و نەفیکردنی هەنووکەش نیە لە ئێستادا، بەڵکو هەوڵدانە بۆ دۆزینەوەی پەیوەندییەکی نوێ بە داهاتووەوە. پەیوەندی ئینسانی ئێمە بە داهاتوو لە هەموو ڕوویەکەوە نادیار و پڕگومانە، چونکە نە خاوەنی ڕابردوویەکی شۆڕشگێڕییە کە بەشیان لە ژیانێکی پارێزراودا هەبێت و نە سەر بە خێزانە سیاسییەکەن تاوەکو بەشیان لە سامانی وڵاتدا هەبێت. نەمریی ڕابردوو بۆ ئەم نەوە نوێ سوڵتانییە خەسڵەتێکە بۆ خۆشبەختیی کۆمەڵایەتیی. ئەم نوخبەیە شەرعییەتی خۆی لەوەدا نابینێتەوە کە کاری چاک و ستراتیژیی بکات، بەڵکو شەرعییەتی خۆی لە رابردوو و نەمریی باو و باپیرانیانەوە وەدەستدەخات. بۆیە ڕابردووی باوانیان قورسایی ئێستایانە و نەمریی مێژووە شۆڕشگێڕێتییەکەشیان بەهای داهاتوویانە. نەمریی ڕابردوو یەکێکە لە خەسڵەتە هەرە سەرەکییەکانی دەسەڵاتدارێتی سوڵتانیی ئەم خێزانە سیاسییانە و بووە بە ڕەگەزێکی گرنگ بۆ خۆشبەختیی کۆمەڵایەتیی و دەسەڵاتی سیاسیی. هەموو دەسەڵاتدارێتییە شۆڕشگێڕییەکان لەسەر ڕابردوودا دەژین، گەر نەڵێین ژیان و مردنیان بە ڕابردووەوە بەندە. لە دەسەڵاتدارێتییە پۆست شۆڕشگێڕییەکاندا ڕابردووی سەرۆکەکان لە بوونی هەنووکەییان گرنگترە، نەک لەبەرئەوەی ڕابردوویان پاک و بێگەرد و ئێستاشیان درۆ و دەرد، بەڵکو لەبەرئەوەی ڕابردوو مێژوویەک نییە لەدوایانەوە بێت و ڕووداوێکیش نییە لە پێشیانەوە بێت، بەڵکو ڕابردووی گروپە شۆڕشگێرەکانی شاخ لە دۆخێکی ترانسێندێنتاڵ و نەمریدایە. ئەوان خۆیان بە نەمر دەزانن و دەیانەوێت وەک سەرکردەی نەمر تا ئەبەد خودانی ئەم خاک و خەڵکە بن. شۆڕشگێڕە پیرەکانی دوێنێ تەنها رابردووی گەلەکەیان نەکرد بە موڵکی شەخسیی خۆیان، بەڵکو داھاتووشیان لەسەر منداڵەکانیان تاپۆکرد. هەمووامان، ئەوانەی ئەزموونی بەعسیان کردووە، شەرم لەوەدەکەین ئەزموونی سێ دەیەی حوکمڕانیی کوردیی لەناو کولتوورێکی سیاسیی کەرامەتشکێنی ئینساندایە، کە ناوی بەعسیزمە. هەمووان کاتێک ئەو وێنە و ڤیدیۆیانە دەبینین چۆن گەنجان و ئینسانی ئێمە لەپێناو بچوکترین مافی خۆیاندا کەرامەتیان دەشکێنرێت و توندوتیژییەکی ڕەهایان بەرامبەر پیادەدەکرێت، تووشی زەبرێکی دەروونی دەبین، چونکە ئەو ڕاستییە تاڵ و مەترسیدارەمان بیردەخاتەوە کە کولتووری سیاسیی بەعسیزم لە پشتمانەوە نییە.

(درەو):  رووداوی ئەو ئاڵایەی كە حكومەتی هەرێم دەڵێ خۆپیشاندەرانی سلێمانی سوكایەتییان پێكردووە، كۆنە‌و مێژووەكەی بۆ 2020 دەگەڕێتەوە، ئاڵاكە بەهۆی رەشەباوە كەوتووە.  حكومەتی هەرێمی كوردستان ژمارەیەك كەس لە سلێمانی تۆمەتباردەكات بەوەی لەكاتی خۆپیشاندانی خوێندكاراندا سوكایەتییان بە ئاڵای كوردستان كردووە، بۆ ئەمەش پشتی بە تەنیا دوو وێنە بەستووە كە لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان بڵاوبوەتەوە.  لە كۆبونەوەی ئەمڕۆی ئەنجومەنی وەزیراندا، بڕیاردرا سزای ئەو كەسانە بدرێت كە سوكایەتییان بە ئاڵای كوردستان كردووە، بەڵام بەپێی بەدواداچوونەكانی (درەو) كە لەگەڵ چەند كەسێكی ئاگادار قسەی كردووە، ئەو دوو وێنەیە كە حكومەت بۆ تۆمەتباركردنی خۆپیشاندەران پشتی پێبەستووە، كۆنە‌و مێژووەكەی بۆ  شوبانی ساڵی 2020 دەگەڕێتەوە.  ئەو ئاڵایەی كە لەو دوو وێنەیەدا دەردەكەوێت، لە دەروازەی شاری سلێمانی‌و بەرامبەر بارەگای ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی‌و زانكۆی ئەمریكی، بەهۆی رەشەباوە كەوتوەتە خوارەوە، چەند گەنجێك لەو كاتەدا ئاڵاكەیان كۆكردوەتەوە، یەكێك لەوانە گەنجێكە بەناوی (بەرهەم كاكەزاڵ) كە خۆی راستی روداوەكەی پشتڕاستكردوەتەوە. بەرهەم كاكەزاڵ دەڵێ" چەند برادەرێك كە لەدەوام دەگەڕاینەوە، سەیارەكانمان وەستاند، تا ئاڵاكە بەهۆی رەشەباوە كەتبووە خوارەوە كۆی بكەینەوە، ئەو ئاڵایە درابوو بە كاك ئەردەڵان تەیفور، نامەی بۆ پەیجی كاك قوباد ناردبوو كە ئاڵاكە نۆژەن ئەكەنەوە، ئەوكات باش توند نەكرابوو، رەشەباكەش بەهێز بوو، بۆیە كەتبوو". پێدەچێت حكومەتی هەرێمی كوردستان پێشوەختە بڕیاری خۆی دابێت لەبارەی تۆمەتباركردنی خۆپیشاندەراندەرانەوە، بۆیە وەزارەتی ناوخۆ بەدواداچوونی پێویستی لەمبارەیەوە نەكردووە.    بەرهەم كاكەزاڵ  بۆرای گشتی کوردستانیان ھاوبیرانی بیری کوردستانی و خەمخۆرانی ئاڵا ئەو وێنەیەی بڵاو بۆتەوە لەتۆری فیسبوک ھاوبیرانی زێدەخۆشەویست ئەوێنەیە شاری سلێمانیە و بەرامبەر زانکۆی ئەمریکیە مانگی ٢ ی ٢٠٢٠ تە رەشەبا ئاڵاکەی خستبوو ئێمەو چەن برادەرێک کەلەدوام دەگەراینەوە سەیارەکانمان وەستان تا ئاڵاکە کۆکەینەوەئەوە پەیوەندی بەخۆپشاندانەوە نیە تکایە تێمەکەون ئەوەی ئەڵێ لەوێ بووم درۆئەکات ئەو ئاڵایە درابوو کاک ئەردەڵان طیفور نامەی بۆ پەیجی کاک قوباد ناردبوو کەئاڵاکە نۆژەن کەنەوە ئەوکات باش توند نەکرابوو رەشەباکەش بەھێزبوو بۆیەکەوتبوو تەنھابۆرایگشتی ئەم روونکردنەوەیەم دابوو