Draw Media
هه‌واڵ / عێراق

كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان رایدەگەیەنێت لە هیچ دۆخێكدا پەنا بۆ جیاكردنەوەی دەنگەكان بەدەست نابەن و پشت بە جیاكردنەوەی ئەلیكترۆنی دەبەستن و لەماوەی 48 كاتژمێریشیدا ئەنجامە بەراییەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق رادەگەیەنێت. لە لێدوانێكیدا بۆ سایتی " بغداد الیوم"، حازم ردێنی ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیارانی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق وتی:" كۆمسیۆن پشت بە جیاكردنەوەی ئەلیكترۆنیی دەنگەكان دەبەستێت و لە ژێر كاریگەری هیچ دۆخێك پەنا بۆ جیاكردنەوەی دەستی دەنگەكان نابات." ردێنی وتیشی ئەو هەواڵانەی لە میدیاكانەوە دەربارەی ئەنجامێ‌كی زۆری حزبێكی دیاریكراو بڵاودەكرێنەوە دوورن لە راستییەوە كۆمسیۆن لەماوەی 48 كاتژمێردا ئەنجامە بەراییەكانی هەڵبژاردنەكە رادەگەیەنێت.


(درەو میدیا): لە پارێزگای دیالە ژمارەیەك خەڵك بەمەبەستی سودوەرگرتن لە چوارچێوەی كانزاییەكانیان، دەستیانكرد بە لێكرنەوەی پۆستەی كاندیدەكان. لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی عێراق ئەم دیاردەیە ناوی لێنراوە "وەرزی كۆكردنەوەی بەروبومی پۆستەر".


(درەو میدیا): بەپیێ‌ دواین زانیارییەكانی كە لە لێپرسراوانی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان وەرگیراوە، ئاستی بەشداریكردن لە پارێزگای كەركوك تاوەكو نیوەڕۆ، گەیشتوەتە نزیكەی 24%. لە پارێزگای پارێزگای بابل، ئاستی بەشداری دەنگدەران تاوەكو نیوەڕۆ 27% بووە، لە پارێزگای میسان 23% بووە، لە پارێزگای واست ئاستی بەشداری 25% بووە، لە پارێزگای موسەنناش ئاستی بەشداری 25% بووە.  


رێكخراوی " تەمموز" یەكەمین راپۆرتی خۆی دەربارەی دەنگدانی گشتی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بڵاوكردەوە. ئەمەش  چەند خاڵێكی راپۆرتەكەیە: لە كاتژمێر شەشی بەیانی ئەمڕۆ شەممە 12ی ئایاری 2018ەوە چاودێرەكانی رێكخراوی تەمموز بۆ پەرەپێدانی كۆمەڵایەتی لە هەموو پارێزگاكانی عێراق و هەرێمی كوردستانیش دەستیانكرد بە چاودێریكردنی پرۆسەكە، چاودێرەكانمان لە كاتژمێر شەش بۆ هەشتی بەیانی چەند تێبینییەكان تۆماركردووە كە ئەمانەن: -    شوێنی بنەكانی دەنگدان زۆر باشن، تەنها لە گوند و ناحیەكان نەبێت كە هاوڵاتیان بۆ گەیشتن بە بنكەكانی دەنگدان دەبێت رێگای دوور ببڕن. -    هێزە ئەمنییەكان بە شێوەیەكی باش بۆ پاراستی بنكەكانی دەنگدان ئامادەن. -    ئامادەكاری كۆمسیۆن لە رووی لۆجیستییەوە باشە. -    بریكاری قەوارە سیاسییەكان لە ناوەندەكانی دەنگدان ئامادەن. -    تیمەكانی كۆمسیۆن لە زۆرینەی بنكەكاندا لەكاتی گونجاودا ئامادەبوون. -    رێگری لە چاودێرەكانمان كراوە لە كەركوك و قەزای حەی لە واست و لە تكریت. -    لە بنكەی دەنگدانی ئاوارەكان لە سلێمانی تا كاتژمێر 10 و نیو ئامێرەی دەنگدان ئامادەنەبوو. -    كێشەی نەخوێندنەوەی كارتی دەنگدانی كۆن هەیە . -    زۆرینەی بنكەكانی دەنگدان لەكاتی دیاریكراودا كرانەوە و چەند بنكەیەك تا كاتژمێر هەشت نەكرانەوە. -    بنكەی دەنگدانی وەمیز، سوهەیب رۆمی، لە ئەبی سەیدا لە دیالە رووبەڕووی هاوەن و هێرشی چەكداری بووەوە و شەش كەس برینداربوون. -    جۆرێك لە شڵەژان لە كاری فەرمانبەرانی ناو وێستگەكانی دەنگدان هەیە و زانیاریان بۆ بەكارهێنانی ئامێر و كەلوپەلەكانی دەنگدان نیە. -    لە ژمارەیەكی زۆر لە بنكەكانی دەنگدان لە سەرتاسەری عێراقدا ئامێری لێكۆڵینەوە و زانیاری كارناكات. -    لە چەند بنكەیەك پەنا بۆ دەنگدانی دەستی براوە. -    لە بنكەیەكی دەنگدان لە نەجەف تا كاتژمێر نۆ و نیو رێگە نەدراوە بە كارتە كۆنەكە دەنگ بدرێت. -    لە نزیك چەند بنكەیەكی دەنگدان بانگەشەی هەڵبژاردن كراوە. -    هەندێك بنكە ئامێرەكەی تەنها كارتە نوێیەكە دەخوێنێتەوە. -    لە كاتژمێری سەرەتای پرۆسەكەدا رێژەی بەشداریكردن زۆر كەم بوو.  


ئامادەكردنی: محەمەد رەئوف   12ی ئایاری 2018 هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بەڕێوەدەچێت، لەو هەڵبژاردنەدا ( 24.033.494 )  كەس مافی دەنگدانیان هەیە، لە كۆی ( 38.354.563 ) كەس لە ژمارەی دانیشتوانی عێراق، بۆ ئەم هەڵبژاردنە ( 3.266.092 ) دەنگدەر زیادی كردووە، كە لە دایكبوانی ( 1997 ، 1998 ، 1999، 2000 )ە. ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە ( 329 ) ئەندام پێكهاتووە ، ( 320 ) ئەندامی گشتی و ( 9 ) ئەندامی كۆتا كە ( 5 ئەندامی مەسیحی ) و ( 1 ئەندامی ئێزدیی ) و ( 1 ئەندامی شەبەك ) و ( 1 ئەندامی سابیئە) و ( 1 ئەندامی كوردی فەیلی) .  كورسیەكان بەم شێوەیە دابەش بوون  بەغداد  69 كورسی  و  2 كورسی مەسیحی + سائیبی  نەینەوا 31 كورسی و   3 كورسی مەسیحی + ئێزدی+ شەبەك بەسرە  25 كورسی  زیفار 19 كورسی  سلێمانی  18 كورسی  بابل 17 كورسی  ئەنبار 15 كورسی  هەولێر  15 كورسی  و  1 كورسی مەسیحی  دیالە 14 كورسی  سەڵاحەدین  12 كورسی  كەركوك 12 كورسی  و 1 كورسی مەسیحی  نەجەف  12 كورسی  واست  11 كورسی  و 1 كورسی فەیلی  كەربەلا 11 كورسی  دیوانیە 10كورسی  دهۆك 11 كورسی  و 1 كورسی مەسیحی  میسان 11 كورسی  موسەنا  7 كورسی 


ئەیاد عەلاوی جێگری سەرۆك كۆماری عێراق و سەرۆكی هاوپەیمانی " وەتەنیە" رایدەگەیەنێت ژمارەیەكی زۆر دەنگدەر رێگەیان پێنەدراوە دەنگ بدەن و 25 سكاڵاشیان لە بەغدا تۆماركردووە. عەلاوی دوای دەنگدانی لە لێدوانێكیدا بۆ سایتی " سۆمەریەنیوز" وتی:" ئەو دەنگدەرە عێراقییانەی لە دەرەوە هاتونەتەوە رێگەیان پێنەدراوە بەشداری دەنگدان بكەن." عەلاوی داواشی لە هاوڵاتیان كرد بچنە سەر سندوقەكانی دەنگدان  بۆئەوەی پەرلەمانێكی بەتوانا هەڵببژێردرێت كە بتوانێت ئەركەكانی جێبەجێ بكات." عەلاوی ئاشكراشیكرد لەسەر پێشێلكارییەكانی پرۆسەی هەڵبژاردن لە ئوردن 15 سكاڵا و لە توركیا دوو سكاڵایان تۆماركردووە و ئەمڕۆش لە بەغداد 25 سكاڵایان تۆماركردووە.  


عەبدولمەهدی كەربەلایی نوێنەری عەلی سیستانیی مەرجەعی باڵای شیعەكان دوای دەنگدانی، داوای لە هاوڵاتیانی عێراق كرد لە پێناوی گۆڕانكاریدا بچنە سەر سندوقەكانی دەنگدان و جەختیشیكردەوە كە پێویستە نەگەنە قۆناغی نائومێدیی لە راستكردنەوەی رێڕەوی دامەزراوەكانی دەوڵەت. كەربەلایی لە لێدوانێكیدا بۆ میدیاكان وتیشی :" پێویستە لەسەرنمان نائومێد نەبین لە راستكردنەوەی رێڕەوی دامەزراوەكانی دەوڵەت، بە تایبەتی كە مەرجەعیەتی باڵای ئایینی روونیكردەوە كە جگە لە پرۆسەی هەڵبژاردن هیچ جێگرەوەیەكی تر نییە." بەیانی ئەمڕۆ شەممە 12ی ئایار پرۆسەی دەنگدانی گشتی بۆ هەڵبژاردنی 329 ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لەسەرتاسەری عێراقدا دەستیپێكرد و پرۆسەكە تا كاتژمێر شەشی ئێوارە بەكاتی بەغداد بەردەوام دەبێت.  


(درەو میدیا): بەیانی ئەمڕۆ سەرۆك و سەركردەی لیست و قەوارە بەشدارەكانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران، چونە سەر سندەقەكانی دەنگدان و دەنگیاندا.  


(درەو میدیا): بەیانی ئەمڕۆ حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق و سەرۆكی ئیئتیلافی سەركەوتن (النصر) لە خوێندنگەی (بەغداد) لە ناوچەی كەڕادە لە بەغدادی پایتەخت دەنگیدا. لە وتەیەكدا بۆ رۆژنامەنوسان دوای دەنگدان، عەبادی هیوای خواست ئەو كێشانەی كە لە كاتی دەنگدانی تایبەتدا هەبوو، ئەمڕۆ چارەسەر بكرێن. عەبادی وتی: هەڵبژاردن گرنگە و ئایندەی وڵات دیاری دەكات، پێویستە عێراقییەكان بەشێوەیەكی بەرفراوان بەشداری تێدا بكەن.  


نوری مالیكی سەرۆكی ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا رایدەگەیەنێت هەوڵێك هەیە بۆ ئەنجامدانی ساختەكاری لە رێگەلا گوشارخستنە سەر دەنگدەران و داواش لە كۆمسیۆن دەكات بەدواداچوونی  بۆ بكات. مالیكی لە لێدوانێكیدا بۆ میدیاكانی عێراق وتی:" هەڵبژاردن دەكرێت عێراق بەرێتە قۆناغێكی نوێ‌ و ئەركێكی شەرعی و ئەخلاقییە." جەختیشیكردەوە لەسەر پابەندبوون بە بەڵگەنامەی شەرەفەوە كە نەتەوە یەكگرتووەكان خستویەتیەڕوو. مالیكی لە بەشێكی تری وتەكانیدا راشیگەیاند لە رێگەی گوشارخستنە سەر دەنگدەران هەوڵ هەیە بۆ ساختەكاری و داواش لە كۆمسیۆن دەكات ئەو حاڵەتانە بوەستێنێت و وتی :" نیازی راستەقینە هەیە بۆ دەستكاریكردنی هەڵبژاردنەكان و پێویستە كۆمسیۆن بەدواداچوون بۆ ئەم بابەتە بكات چونكە زۆر مەترسیدارە و ئاراستەی پرۆسەی سیاسی دەگۆڕێت."    


هەڵبژاردنی خولی چوارەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ( 2005 ، 2010 ، 2014، 2018) لەگەڵ ئەوەی هەر لە ساڵی 2005 هەڵبژاردنێكی تر بۆ كۆمەڵەی نیشتیمانی عێراق ئەنجامدرا،  هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بۆ بەدەستهێنانی 329 كورسیە كە 320 كورسی بۆ گشتیەو 9 كورسی بۆ كۆتای ئێزدی و مەسیحی و سابئی و شەبەك و فەیلیەكانە، لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا ( 6986 ) كاندید  هەیە كە ( 4972 )ی پیاوە بەرێژەی ( 71%) و ( 2014 )ی ژنە بەرێژەی ( 29%) . لەم هەڵبژاردنەدا (24ملیۆن و 349 هەزار و 357 )كەس لە دانیشتووانی عێراق بە هەرێمی كوردستانیشەوە  مافی دەنگدانی هەیە،لە هەرێمی كوردستانی، ( سێ ملیۆن و ١٤٤ هەزار و ٧٣٠ )كەس مافی دەنگدانیان هەیە، بەم شێوەیە بەسەر پارێزگاكاندا دابەشبوون: -    پارێزگای سلێمانی (  یەك ملیۆن و ٣٠٥ هەزار و ٢١١ ) كەس مافی دەنگدانیان هەیە بۆ بەدەستهێنانی 18 كورسی  -    پارێزگای هەولێر(  یەك ملیۆن و ١٢٣ هەزار و ٢١٩ ) كەس مافی دەنگدانیان هەیە بۆ بەدەستهێنانی 15كورسی گشتی و 1 كورسی كۆتا  -    پارێزگای دهۆك ( ٧١٦ هەزار كەس و ٣٠٠ ) كەس مافی دەنگدانیان هەیە  بۆ بەدەستهێنانی 11كورسی گشتی و 1 كورسی كۆتا 


(درەو میدیا): باڵیۆزخانەی ئەمریكا لە بەغداد هۆشداریدا لە ئەگەری رودانی هێرشی "تیرۆرستی" بۆسەر بنكەكانی دەنگدان لە عێراق. لە بەیاننامەیەكدا كە لەسەر لاپەڕەی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك بڵاویكردەوە، باڵیۆزخانەی ئەمریكا لە بەغداد ئاشكرایكرد" زانیاری بەدەستگەیشتووە سەبارەت بە ئەگەری رودانی هێرشی "تیرۆرستی" بۆسەر بنكەكانی دەنگدان لەسەرتاسەری عێراق، بەتایبەتیش لە ناوچەی (غەزالیە) لە بەغدادی پایتەخت. بەیاننامەكەی باڵیۆزخانەی ئەمریكا ئاماژەی بەوەكردووە، بەشێوەیەكی كاتی هاتوچۆكردنی كارمەندامی باڵیۆزخانە بۆ ئەو ناوچانە كەمكراوەتەوە، ئەو رێوشوێنانەی كە پێویستە بگیرێنەبەر ئەوەیە هەر كەسێك ئاگادار بێت لەوەی لە چواردەوری هەیە و ئاسایشی تایبەتی خۆی بپارێزێت. هێزە ئەمنییەكانی عێراق و هەرێمی كوردستان پلانێكیان دیاریكردووە بۆ پاراستنی دەنگدەران لە رۆژی دەنگدانی گشتیدا، لەوچوارچێوەیەشدا هاتوچۆی ئۆتۆمبیل لە دەوبەری بنكەكانی دەنگدان قەدەغەدەكرێت. وێنەی دەقی هۆشداریدانەكەی باڵیۆزخانەی ئەمریكا:


(درەو میدیا): كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان هەموو ئەو دەنگۆیانەی رەتكردەوە كە باس لە رێژەی دەنگی لایەنەكان دەكەن لە دەنگدانی تایبەتدا. لە بەیاننامەیەكدا ریاز بەدران سەرۆكی فەرمانگەی هەڵبژاردنەكان لە كۆمسیۆنی هەڵبژاردن ئەو دەنگۆیانەی رەتكردەوە كە میدیاكان لەبارەی رێژەی دەنگی لایەنەكان لە دەنگدانی تایبەتدا بڵاویانكردەوە. سەرۆكی فەرمانگەی هەڵبژاردنەكان رایگەیاند، ئەنجامی دەنگدانی تایبەت هاوكات لەگەڵ ئاشكراكردنی ئەنجامی دەنگدانی گشتی بڵاودەكرێتەوە. دوێنێ دەنگدانی تایبەت (هێزە ئەمنییەكان) بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بەڕێوەچوو، بەگوێرەی زانیارییەكانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن زیاتر لە (700) هەزار كەس بەشدارییان لە دەنگدانی تایبەت كردووە و ئاستی بەشداریكردن گەیشتوەتە 78%. سبەنێی دەەنگدانی گشتی بەڕێوەدەچێت و زیاتر لە 22 ملیۆن كەس مافی دەنگدانیان هەیە.  


راپۆرت: رۆیتەرز وەرگێڕانی: فازل حەمەڕەفعەت بڕیارەكەی دۆناڵد ترەمپی سەرۆكی ئەمریكا بۆ كشانەوە لە رێككەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ ئێراندا، بوو بە سێبەر بەسەر هەڵبژاردنەكانەوە لە عێراق، كە لەدوای ئەو جەنگەی كە كۆتایی بە سەددام حسێن هێنا لە ساڵی 2003دا، تاران و واشنتۆن لە عێراق كێبركێ لەسەر هەژمونیان دەكەن. لەناوبردنی حوكمی دیكتاتۆرە سونییەكە رێگەی لەبەردەم سەركەوتنی زۆرینەی شیعەی وڵات كردەوە، سێ كەس لە كێبركێكارە گەورەكان لەسەر پۆستی سەرۆك وەزیران سەر بەو پێكهاتەیەن، لەناویاندا حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی ئێستا، سەختە پێشبینی ئەنجامی ئەو هەڵبژاردنە بكرێت كە رۆژی شەممە بەڕێوەدەچێت. براوە هەركەسێك بێت پێویستە لەسەری هاوسەنگی بپارێزیت لەنێوان بەرژەوەندی عێراق و پێویستی كەمكردنەوەی ئاستی پشتبەستنی ئابوری بە نەوت و بەرژەوەندییەكانی ئەمریكا و ئێران. ئەوەی ئەم ئەركە سەختتر دەكات توندبونەوەی مشتومڕەكانە لەنێوان واشنتۆن و تاراندا. سێ كاندیدە سەرەكییەكە بریتین لە عەبادى و دوو ركابەرە سەرەكییەكەی، نوری مالیكی سەرۆك وەزیرانی پێشوو هەروەها هادی عامری فەرماندەی لایەنێكی چەكداری توندڕەو كە سەرۆكایەتی هاوپەیمانێتییەكی بەهێزی نیمچە سەربازی دەكات و ئێران پاڵپشتی دەكات، هەر سێ كاندیدەكە زۆر بەلای ئێراندا دەشكێنەوە. لەگەڵ زیادبوونی فشارەكانی ترەمپ لەسەر ئێران، سوربونی سەركردە ئاینییەكانی شیعەیش لە ئێران بۆ پارێزگاریكردن لە رۆڵی خۆیان لە پاڵپشتیكردنی شیعەكانی عێراق، زیاد دەكات. عێراق بەلای ئێرانەوە گرنگترین دەوڵەتی عەرەبییە، تەنانەت لە سوریاو لوبنانیش گرنگترە كە  هەژمونی سیاسی و سەربازی تێیاندا هەیە. ئەمەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە عێراق و ئێران هاوبەشن لە یەك سنوردا و هەروەها پێگەی عێراق دەكەوێتە ناو دڵی ناوچەی كەنداوەوە. هەروەك عێراق رێگای سەرەكیشە بۆ گواستنەوەی چەك و جەنگاوەران بۆ سوریا، ئێران هێزی لەگەڵ لایەنە شیعەكان لە عێراق و لوبنان بڵاوكردوەتەوە بەمەبەستی پاڵپشتیكردن لە بەشار ئەسەدی سەرۆكی سوریا لە جەنگی ناوخۆیی وڵاتەكەیدا. یەكێك لە مەترسییەكان سەبارەت بە عێراق ترسی رودانی شەڕە لەنێوان (5000) سەربازی ئەمریكی كە لەسەر خاكی عێراقن لەگەڵ گروپە چەكدارەكانی شیعە كە بەناو لەژێر فەرمانی بەغداد كاردەكەن بەڵام سەربە سوپای پاسداران و ئایەتوڵا عەلی خامنەیی رابەری باڵای ئێرانن. نێردەیەكی باڵای خۆرئاوایی وتی" عێراقییەكان لەوپەڕی نیگەرانیدان. ئەوان نایانەوێت عێراق ببێت بە گۆڕەپانێكی نوێ... بۆ جەنگی نێوان ئێران و ئەمریكا". ئاماژەی بەوەكرد" ئەگەر جەنگ لەنێوان ئێران و ئەمریكا رویدا، بەشێكی شەڕەكە لەوێ دەبێت". ئەمریكا و ئێران دوژمنێكی هاوبەشیان لە رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامیدا دۆزییەوە كە بۆ ماوەیەك دەستی بەسەر یەك لەسەر سێ روبەڕوی عێراقدا گرت، بەتایبەتیش لە باكور و خۆرئاوای وڵات. لایەنێكی گەورەی ئەو پێشڕەوییە خێرایەی كە رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی كردی، بۆ داڕمانی سوپای عێراق دەگەڕێتەوە، بەهۆی ئەو سیاسەتە تائیفییانەی كە حكومەتەكەی مالیكی گرتیەبەر. زۆرینەی عێراقییەكان شكستی رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی بۆ كەسانی وەكو عامری و ئەو گروپانە دەگێڕنەوە كە ئێران راهێنانی پێكردون، نەك بۆ هێزەكانی هاوپەیمانی كە ئەمریكا سەرۆكایەتی دەكات. رۆڵی ئەمریكا خۆی دەبینییەوە لە فەراهەمكردنی هێزی ئاسمانی گورزوەشێندا، لەكاتێكدا لەسەر زەمین لە سوریا و عێراق پشتی بە جەنگاوەرانی كورد بەست. جەنگی بەوەكالەت بەڵام ئێران سەرباری ئەوەی عێراق وەكو دەوڵەتێكی عەرەبی خاوەن بایەخی ستراتیژی دەبینێت، هەندێك لە چاودێران باوەڕیانوایە تاران بە پلەی یەكەم سەرەنجی خستوەتەسەر گۆڕەپانی شەڕی نێوان ئیسرائیل و سوریا. ململانێكان لەوێ ئاماژە بە هاتنەناوەوەی ئیسرائیل دەكەن. دوای چەند كاتژمێرێك لە راگەیاندنی كشانەوە لە رێككەوتنی ئەتۆمی لەلایەن ترەمپەوە، ئیسرائیل هێرشی ئاسمانی كردە سەر چەند شوێنێك كە وەكو دەوترێت بارەگای سەربە ئێران و حیزبوڵان و وردە وردە لە سنوری ئیسرائیل نزیكبوونەتەوە. ئیسرائیل وتی هێزەكانی ئێران لە سوریا لە شەودا لەناو خاكی سوریاوە چەند بارەگایەكی سوپای ئیسرائیلیان بۆردومان كردووە، ئەمەش وایلێكردووە لەوكاتەوە كە لە ساڵی 2011 جەنگ لە سوریا دەستیپێكردووە، یەكێك لە توندترین گورزەكانی بوەشێنێت. وەزارەتی دەرەوەی عێراق بڕیارەكەی ترەمپی بە بڕیارێكی "پەلە و حساب بۆنەكراو" ناوبردو وتی كشانەوەی واشنتۆن لە رێككەوتنی ئەتۆمی " دەرژێتە بەرژەوەندی توندبونەوەی دۆخەكە و جگە لە وێرانكاری و ئازارەكانی جەنگ كە ناوچەكە زۆری بەدەستەوە ناڵاندووە، كەس هیچ شتێكی لێ ناچێتەوە". دیپلۆماتكاران لە ناوچەكە دەڵێن لە خراپترین سیناریۆی پێشبینیكراودا ئێران لە بەرژەوەندییەكانی ئەمریكا دەدات لە عێراقدا، هەروەك ئەوەی گروپە چەكدارەكان ساڵی 2005 كردیان بە ئاڕاستەكردنی موشەك بۆ باڵیۆزخانەی ئەمریكا لە بەغداد. بەڵام پێدەچێت ئێران وای بەباش بزانێت لە عێراق دوركەوێتەوە و لەبری ئەو سوریا بەكاربهێنێت. تەنگژەی عێراقی لەگەڵ ئەوەشدا سەركردە شیعەكانی عێراق روبەڕوی تەنگژە دەبنەوە لە چۆنیەتی راگرتنی باڵانسی سیاسی لەنێوان ئەمریكا و ئێراندا. هەندێك لە سەركردەكانی عێراق لەناویاندا عەبادی، دەڵێن ئەوان دەیانەوێت لە مشتومڕەكانی نێوان ئەمریكا و ئێران دوركەونەوە. دیپلۆماتكارێكی تری خۆرئاوایی وتی" ئەوان دەیانەوێت نمونەی سیاسەتێكی بێلایەنانە و گونجاو لەگەڵ هەموان پەیڕەو بكەن". هەندێكی تر، لە ناویاندا عامری، باوەڕیانوایە گرنگترین پەیوەندی بۆ عێراق پەیوەندییە لەگەڵ ئێران و پێویستە لەسەریان پاڵپشتی لەو پەیوەندییە بكەن. هاوكات زۆر گرنگە بۆ عێراق پردی پەیوەندی لەگەڵ تائیفەی كەمینەی سوننەدا دروستبكات، سەرباری ئەوەی هەندێك لە سیاسەتمەداران هەست بە نیگەرانی دەكەن لەو نزیكبونەوە بەراییەی كە عەبادی لەگەڵ سعودیەی سوننەدا بەدیهێناوە، دوای چەندین دەیە لە ساردی نێوان هەردوو وڵات. دیپلۆماتكارێكی تری خۆرئاوایی وەكو ئاماژەیەك بۆ ئەو پێشڕەوییەی كە رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی لە ساڵی 2014دا كردی، وتی" خراپترین مۆتەكەیان ئەوەیە بێدار ببنەوە و ببینن سوننە یان عەرەب سەركەوتن و هەژمونی ئەوانیان بەسەر وڵاتدا لەناوبردووە وەكو ئەوەی لەگەڵ داعش رویدا". ئاماژەی بەوەكرد" لە ئاوەزیاندا ئێران پەناگەی كۆتاییە كاتێك ئەو مۆتەكەیە رودەدات... كاتێك رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی دەوڵەتی خەلافەتی راگەیاند، ئەوان (ئێرانییەكان) یەكەم كەس بوون كە هاتن بۆ رزگاركردنیان، نەك ئەمریكییەكان و كەسانی تر". شیعەی عێراق نایانەوێت ئێران هەژمون بكات بەسەریاندا، بەڵام ئەو هەنگاوەی كە ترەمپ ئەم هەفتەیە دژی تاران هەڵیگرت، ئەو كارە سەختتر دەكات. دیپلۆماتكارێك وتی" دوای (بڕیارەكەی ترەمپ) پرسیارەكە ئەوەیە سیاسەتی هاوسەنگ چۆن جێبەجێ دەكرێت كاتێك ئێران بواری ئاسمانی عێراق بەكاردەهێنێت بۆ چەكداركردنی گروپەكانی لە سوریا ؟ چی دەكەن؟". گروپە بەهێزەكان كە عامری سەرۆكایەتییان دەكات و ئێران راهێنانی پێكردوون و پارەو چەكی پێداون پێدەچێت رێنماییەكانی تاران جێبەجێ بكەن نەك رێنماییەكانی بەغداد. سوپای پاسدارانی ئێران لەناو دڵی هێزەكانی حەشدی شەعبیدا وەها گروپە شیعەكان بنیادناوە كە ركابەرێتی سوپای عێراق و هێزە ئەمنییەكان بكەن. سوپای پاسداران شتێكی هاوشێوەی كرد لەناو حیزبوڵای شیعەی لوبناندا، ئەوەش بوو یارمەتی تارانیدا هێزی سەربازی خۆی لە سەرتاسەری شوێنە جیاوازەكانی ناوچەكەدا نیشان بدات.  


ئامادەكردنی: نامیق رەسوڵ لە شاشەی كەناڵی ئەلعێراققەوە دەستگیركردنی چوار سەركردەی رێكخراوی داعش راگەیەنرا، سەركەوتنێكی گەورەیە كە هێزە ئەمنییەكانی عێراق بەدەستی دەهێنن بە هاوكاری ئەمریكا و بەبەكارهێنانی مۆبایلی یاریدەدەرێكی ئەبوبەكر بەغدادیی سەرۆكی رێكخراوی داعش. چیرۆكەكە شوباتی رابردوو لە توركیا دەستپێدەكات، دەسەڵاتدارانی ئەنكەرە ئیسماعیل عیساوی ناسراو بە " ئەبو زەید عێراقی" دەستگیردەكەن و رادەستی بەرپرسانی هەواڵگری عێراقی دەكەن، ئەمە بە وتەی راوێژكاری ئەمنیی حكومەتی عێراق هیشام هاشمی كە بۆ ئاژانسی " رۆیتەرز" قسەیكردووە. هاشمی رونیشیكردەوە كە ئەفسەرانی هەواڵگری عێراق لە مۆبایلەكەی عیساویدا بەرنامەی تەلیگرامیان بەكارهێناوە و داویان بۆ چەند سەركردەیەكی تری داعش ناوەتەوە وایانلێكردوون سنوری سوریا تێبپەڕێنن و بێنە عێراق و لەوێ‌ دەستگیریان بكەن. یەكێك لە دەستگیركراوەكان سورییەكە بەناوی " سەدام ئەلجەمەل" كە والی داعش بووە لە ناوچەی خۆرهەڵاتی فورات، هاشمی، عیساوی و ئەلجەمەلی بە دیارترین كەسایەتی داعش دانا كە دەستگیردەكرێن. هاشمی وتیشی: " ئۆپەراسیۆنەكە بە هاوكاری هەواڵگری ئەمریكا لە چوارچێوەی هاوپەیمانێتی نێودەوڵەتی و هەواڵگری توركیا جێبەجێكراوە". زیاتر وتیشی ئەفسەرانی هەواڵگری عێراق و ئەمریكا دوای دەستگیركردنی " عیساوی" توانیان هەموو ژمارە بانكییەكانی داعش و هەموو كۆدەكانی كە بەكاریان دەهێنێت ئاشكرابكەن. جگە لە عیساوی و ئەلجەمەل ، سێ‌ سەركردەی تری مەیدانی داعش دەستگیركراون كە بریتین لە سوری محەمەد حسێن قەدیر و هەردوو عێراقی عومەر شەهاب كەربولی و عیسام عەبدولقادر زەوبەعی. داعش لە كۆتایی نزیكدەبێتەوە، بەڵام هێشتا چارەنوسی ئەبوبەكر بەغدادیی نادیارە، كە ساڵی 2014 دوای كۆنترۆڵكردنی موسڵ خۆی وەك خەلیفەی مسوڵمانان راگەیاند، پێشبیندەكرێت ئێستا بەغدادیی لە ناوچەیەكی سەرسنوری نێوان عێراق و سوریا خۆی حەشاردەبێت، دوای ئەوەی هەموو ئەو شار و شارۆچكانەی لەدەستدا كە لەژێر كۆنترۆڵی رێكخراوەكەیدا بوون. سەرچاوە: ئاژانسی رۆیتەرز    



مافی به‌رهه‌مه‌كان پارێزراوه‌ بۆ دره‌و
Developed by Smarthand