فەرحان جەوهەر   لە مێژوودا کراسەکەی ئیمام عوسمانی کوڕی عەفان رەزای خودای لێبێت ،  بۆتە حیکمەت و زاراوەیەکی سیاسی مێژووی مەزن بۆ دەرس و پەند لێ وەرگرتن ، کاتێ کە بەناحەق شەهید دەکرێ دوایی ئەو رووداوە گەورەیە ئیدی جیهانی ئیسلامی دووچاری هەژان و لێکترازانێکی وا دەبێتەوە کە تا ئەمڕۆشی لەگەڵ دابێ وەک خۆی لێنەهاتۆتەوە ، دووچاری دووبەرەکی و شەڕی گەورەی ناوخۆیی بۆتەوە ، هەر دوای شەهید بوونی ئەو ئیمامە ، معاویەی کوڕی سوفیان کە ئەمیری ولایەتی شام بوو لەو سەردەمەدا ، خۆی دەیویست ببێتە ئەمیری هەموو مسوڵمانان و کێشەی لەگەڵ ئیمام عەلی رەزای خوای لێبێت هەبوو، بۆیە معاویە کراسە خوێناویەکەی ئیمام عوسمانی هەڵگرت و داوای تۆڵەی خوێنەکەی لە ئیمام عەلی کرد ، هەروەک  بەهانەیەک بۆ ئەوەی ئیمام عەلی رەزای خوای لێبێت شوێنی ئیمام عوسمان رەزای خودای لێبێت نەگرێتەوە ، هەستا ولایەتی شامی دابڕی و بەیعەتی نەدایە ئیمام عەلی رەزای خودای لێبێت ، بەو هۆیەوە موسڵمانان لە نێو خۆیاندا دووچاری شەڕی مەزن بوون و بوونە دووبەرە ودابەش بوون تا بە ئەمڕۆدەگات ئەم دابەش بوونە بەردەوامە ، ئەگەرنا ئیمام عەلی لە رووداوی شەهیدکردنی ئیمامی عوسمان زۆر بەری بوو،  زۆریش هەوڵیدا هێرش کەران رابگرێت ،  بەڵام لە توانای کەس نەمابوو، بەکۆمەڵ هێرشیان هێنایە سەر ئیمامی عوسمان و لە کاتی قورئان خوێندنەوەیدا شەهیدیان کرد ،  ئیدی لەو رۆژەوە کراسی ئیمامی عوسمان وەک زاراوەیەکی گرنگی نێۆمێژووی لێهاتووە و بەکاردێت بۆ کارێک کە مەرامی تری شاراوەی لە پشتە . ئەوەی ئەمڕۆش حەشدی شەعبی تویت و ڵێدوانەکانی هۆشیاری زێباری کردۆتە بەهانە بۆ سووتاندنی بارەگای لقی پارتی لە بەغدا ، مەرام و مەبەستی تری شاراوەی لە پشتە ، یەک لەو مەبەست و مەرامە سەرەکییانە رێککەوتنی شەنگالە ،  حەشدو هاوپەیمانەکانی زۆر نیگەرانن لەو رێککەوتنە ، پێیانوایە کۆتایی هێنانە بە نفوزی ئێران لەو ناوچە گرنگە ، کە دەکەوێتە سەرسنووری عێراق و سوریا و نزیکە لە ئیسرائیلەوە ، واتە دەبێتە هۆی دابڕانی هێلی ئەو هاوپەیمانیەتەی نێوان سوریا و ئێران و حەشدو پەکەکە و حزب وللای لوبنان و روسیا ، کە هەموویان پێکەوە لە شەڕو ململانێدان لە گەڵ ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی نەک هەرلە عیراق بەڵکولە تەواوی ناوچەکەدا ، بۆیە دوور نییە لە داهاتوویەکی نزیکدا پەکەکە ئاگری شەڕێک لەگەڵ پارتی هەڵگیرسێنێ لەسەر سنوورەکان ،  بۆ کشانەوە یان جێبەجێ نەکردنی ئەو رێککەوتنەو دەرنەکردنی پەکەکە لە شەنگال و دەورووبەری ، هەروەها نامەیەکیش بوو بۆ حکومەتەکەی کازمی کە دەستلێدان لە نفوزو دەسەڵاتی حەشد هێلی سوورە و کەس ئەو مافەی نییە ، دەست بۆ کارێکی وا ببات .

پەیكار عوسمان جەهل هێزی کۆیلەکردنەو زانین هێزی ئازادییە. شەڕیش فەزای بەرهەمهێنانی جەهلەو بیرکردنەوەش ڕێگای زانینە. لێرەشەوە هێزی سەردەست، بۆ ئەوەی خۆی هەر سەردەستبێ و تۆش هەر بندەست بیت، بەردەوام کەشی شەڕو دوژمنایەتیت بۆ دروستئەکا، بۆئەوەی تۆ هەر لە جەهلی خۆتدابیت و هەر نەزانیت. چونکە لە شەڕدا بیرکردنەوە ناکرێ، لە شەڕدا هەر هێرش و بەرگری و شەڕەکە خۆی ئەکرێ! دۆخی شەڕ، دۆخی تۆپەڵکردنی خەڵکە بە شتی ئیحساسی. دۆخی ناشەڕ، دەرفەتی تاكبوونەوەی ئینسان و بەرکەوتنیەتی لەگەڵ عەقڵی خۆی. جا بۆئەوەی ئەو دەرفەتە نەڕەخسێ و سیحری مێگەل بەتاڵ نەبێتەوە،، دەسەڵاتی خۆسەپێن، بەردەوام لە شەڕێکەوە ئەتداتە دەست شەڕێکی تر، بۆئەوەی تۆ هەر لەناو جەهل و سەنگەرو شەپۆلی تۆپەڵییدابیت! لێرەشەوە، ئیتر ڕۆژانە بابەتێك هەر هەیە، کە دابەشی دوو سەنگەرمان بکاو لەوێوە بەربینە یەکتری و بکەوینە ناو کەشی شەڕو فەوزاو ئیحساساتی جەماعی، وە دوورکەوینەوەو داببڕێین، لە کەشی عەقڵیی و تاکبوونەوە. زۆر بەسادەیی بۆئەوەی خەڵك کۆنترۆڵکەیت، دۆخی شەڕی بۆ سازکە. قسەیەك هەیە ئەڵێ (شەڕ لە بێ ئیشی باشترە) سیاسییەکانی ئێمە، ڕێك بەو بنەمایە ئیش ئەکەن، چونکە ئەگەر عەقڵت بێ ئیشبێ، بەو مانایەی کە بێ شەڕبێت، ئیتر بواری بیرکردنەوەو زانین و ئازادبوونت هەیەو ئەوانیش نایانەوێ ئەو بوارەت هەبێ. لە سیستەمی تەندروستدا، خەڵك لە باری فەردی و عەقڵی و ئیرادەوە ئازادەو لەباری گشتیشدا لەژێر کۆنترۆڵی یاسادایە. لە سیستەمی چەتەگەریدا بەپێچەوانەوە، لێرەدا تۆ، لەباری فەردیی و عەقڵی و ئیرادەوە کۆتکراویت و لەباری گشتیدا لە بەرەڵاییدایی و نایاساییدایت. ئیتر وڵاتیش ئەبێتە ئاشی نەزان و بێگومان خواش نایگێڕێ، چونکە خوا ئاشەوانی بەردەستی منو تۆ نیە! عێڕاق و هەرێم، هەردوکیان گیرۆدەی دەسەڵاتی خۆسەپێنی میلیشیاکانن. خۆسەپێنی و میلیشیاگەریش، دوژمنی گەرەکەو هێزی مانەوەی خۆی، لە ئەوێکی دوژمنەوە وەرئەگرێ. لێرەشەوە میلیشیای کوردی و عەرەبی، لە ڕێگەی بە دوژمنکردنی یەکترو دروستکردنی دۆخی شەڕو ترسەوە، مێگەلسازیی خۆیان گەرمئەکەنەوەو تەمەنی دەسەڵاتی خۆیان و تەمەنی جەهلی ئێمە درێژترئەکەنەوە. ئیتر پارتی بە "یاسای دوژمناندن" خەریکی مێگەلسازییە لەسەر حسابی شەیتاندنی یەکێ لە هاوسەرۆکەکانی یەکێتی. هاوسەرۆکیش هەر بە هەمان یاسا، خەریکی خڕکردنی تۆپەڵی خۆیەتی لەسەر حسابی شەیتاندن و دوژمناندنی پارتی. هەر لە شەستەکانیشەوە، هەموو حیزب و جیابوونەوەو ململانێکانی ئێمە، بەم یاسایە دروستبووەو عەقڵی سیاسیمان، (دوژمناندنی ئەو) ئەیگێڕێ، نەك فکرو فەلسەفەو چاکەی گشتی! لە سیاسەتدا دوو عەقڵ هەیە، یان "عەقڵی خودکاری"، یان "عەقڵی ئەو شەیتانی". کێشەی سیاسەتی ئێمەش ئەوەیە کە هێشتا عەقڵی یەکەم نەکەوتۆتە کارو هەر عەقڵی دووەم ئیش ئەکات، دەی عەقڵی دووەمیش، ئیشەکەی ئەوەیە کە ئیش نەکات! بەڵێ ئیش ناکاو لەبری ئیشکردنە ناوەکییەکەی، بە شەیتانێکی دەرەکییەوە مەشغوڵ ئەکرێ و ئیتر کاری عەقڵ ئەبێتە "دوژمنکاری" نەك بیرکردنەوە. ئیتر مرۆڤەکەش ئەبێتە کۆیلەو ئەکەوێتە ناو مێگەلەوە، چونکە ئازادی و تاکێتی ئەو لە عەقڵی بیرکەرەوەدایەو ئەویش ئەمەی لە دەستداوە. لێرەشەوە ئەگەرچی "فرەیی سیاسی" شتێکی گرنگ و ئیجابییە، کەچی بۆ ئێمە هەر نەگبەتی و سەرئێشەیە. چونکە فرەیی حیزب و ڕاگەیاندنی ئێمە، چۆتەوە سەر دۆخی شەڕ، دۆخی شەڕیش یەعنی بەردەوام بەرهەمهێنانەوەی جەهل و خەساندنی عەقڵ و مێگەلسازی. لەکاتێکا فرەیی خۆی، بۆ پێکەوەژیان و یەکترقبوڵکردن و کرانەوەی عەقڵی و ململانێ ی بەرهەمدارو "بیناکردنی تاکە" بەوەی کە ڕێگای ئەدەی بوونە عەقڵییە جیاوازەکەی خۆی دەرخات و لەناو مێگەلا نایتوێنیتەوە. ئەمەی پارتی و حەشدیش، گەڕێکی تری هەمان یارییە بە هەمان (یاسای دوژمناندن). پارتی پێویستی بە دوژمناندنی حەشدەو حەشد پێویستی بە دوژمناندنی پارتییە. ئیتر هەردوکیان لە ڕێگەی ڕقسازییەوە، بازاڕی مێگەلسازی خۆیان ئەبوژێننەوەو هەموو ئەمانەش، لەسەر حسابی هاڕینی تاك و پێشێلی عەقڵ! هەرچی ئاڵاشە، بێگومان ڕەمزییەت و ڕێزی خۆی هەیە، بەڵام ڕێزی ئاڵاو شتە هاوبەش و گشتییەکان، ئەوەیە کە نەبرێنە ناو موزایەدەو یارییە بچوك و قێزەونەکان، دەی ئێمە بردومانە! لەملاوە بەرەیەك، لە پشتی ڕەمزییەتی ئاڵاو شیعاراتی قەومییەوە، تیجارەتی حیزبی و بنەماڵەیی و کەسیی ئەکەن. لەولاوە هەنێكی تر، تۆڵەی ستەم و فەسادی دەسەڵات، لە ئاڵا ئەکەنەوە. کە ئەمە هەردوکی هەر هەمان عەقڵە. چونکە ئەوەی بتباتە دۆخی شەڕەوە، ئەتباتە دۆخی ناعەقڵی و مێگەلییەوە. ئیتر فکر بتباو پارە بتباو ڕق بتبا، فەرقی نیەو هەر لە هەمان دۆخدایت! یەعنی هاشوهوشی کوردایەتی بتباتە شەڕی ئاڵاوە، یان زیقەزیقی دژەکوردایەتی بتباتە سەنگەری شەڕکردن لەگەڵ ئاڵاوە، دواجار تۆ ئیتر لە سەنگەرو دۆخی شەڕدایت، دۆخی شەڕیش، مێگەل و بەرەو ڕق و ئیحساسی جەماعیی ئەوێ نەك عەقڵی تاکی ئازاد. شکۆی ئینسان ئەساسەو شکۆی ئاڵا بە شکۆی ئینسانە، نەك بە پێچەوانەوە. ئاڵا هی تۆیە نەك ئەوەی تۆ هی ئاڵابیت. ستەم و فەسادیش بە پیاهەڵدانی ئاڵا داناپۆشرێ، وەلێ بوونی ستەم و فەسادیش، ناکاتە ئەوەی پێتخۆشبێ ئاڵاکەو بسوتێنرێ! دەسەڵات گەندەڵەو لەژێر ئەو ئاڵایەدا گەندەڵی ئەکات، منو تۆ ئەبێ خراپەکەی ئەوان چاكکەینەوە نەك ئاڵاکە بدڕێنین. شەڕکردن لەگەڵ ئاڵا، هیچ لە خراپیی ئەوان کەمناکاو ناشبێتە بەدیلی ئەو چاکەیەی کە ئێمە ئەبێ بیکەین. من دژی هەموو ئەو شت و شوناس و جیاکارییانەم، کە ڕق و دەمارگیری دروستئەکەن و ئینسانەکان ئەکەن بە دوژمنی یەکتری. وە شکۆو باڵایی ئینسانەکانیش، تەنیا لە پێکەوەژیاندا ئەبینم. وەلی پێکەوەژیان ئەوەیە کە ئازادانە بێت. کاتێکیش ئازادانەیە کە بنەمای یەکترسڕینەوەمان گۆڕیبێ بە بنەمای یەکترقبوڵکردن. دەی کاتێ تۆ ڕقت لە عەرەب و ئاڵای عێراقەو ئەو ڕقی لە کوردو ئاڵای کوردستانە، ئەمە کوێ ی پێکەوەژیانە؟ دەی لێرەدا شەڕی ئەم دوو ڕقە، شەڕی منو تۆ نیەو لە سەرەوە شەڕی کورسی و گیرفانەو لە خوارەوە شەڕی جەهلە. ئەوەی کە هی منی کوردو تۆی عەرەبە، پێکەوەژیانەو ئێمە ئەگەر جیاشبین، هەرئەبێ لەناو عەقڵ و پێکەوەژیاندابین، نەك لەناو جەهل و ڕقدا. جەهل و ڕق دۆزەخی ئێمەو بەهەشتی گەندەڵکارانە، عەقڵ و پێکەوەژیان بەهەشتی ئێمەو دۆزەخی گەندەڵکارانە. ئیتر ئەبێ خۆمان هەڵیبژێرین و ئەو بژاردەیە لێنەگەڕێین بۆ ئەوان، چونکە ئاشکرایە ئەوان کامیانمان بۆ هەڵئەبژێرن! دۆخی شەڕ، تەڵەی کۆیلەکردنەو دەرچوون لە دۆخی شەڕ، هەنگاوی ئازادبوونە. ئەوەی لە بەرژەوەندی تەسکی سیاسییەوە، بەردەوام دۆخی شەڕت بۆ دروستئەکاو ئەوەی لە گرێ ی فیکرییەوە، بەردەوام ئەوی شەیتانت بۆ دائەتاشێ و ئەوەی لە دەمارگیری ئایدۆلۆژییەوە، بەردەوام قوڕی دوژمناندنت بۆ ئەگرێتەوە، ئەمانە هەمان داون، بۆ عەقڵ و ئیرادەی تۆ نراونەتەوە، کاری تۆش هەر ئەوەیە کە نەکەویتە ناوی.

 سامانی وەستا بەکر   سوتاندنی لقی پێنجی پارتی دیموکراتی کوردستان لە شاری "باغی داد" بغداد و چەن سەرنجێک. گومان هەڵناگرێ کە زۆرینەی عەرەب وە لە ناویشیانا عەرەبی عێراق و سوریا  کورد بە هاوبەش و داروسێ و خاوەن خاک و ماف نابینن، بەڵکو لەبری ئەوە کورد وەک دوژمن و ژێردەستە و بگرە کۆچەر و داگیرکار تەماشا ئەکەن، لەوەش زیاتر لە کاتێکا کە زۆرینەی کورد خەڵکی باوەڕدار و موسڵمانن کەچی ئەوان نەک کورد بە برای دینی ئەژمار ناکەن بەڵکو بە لە دین لادەرو تێکەڵەیەک لە زۆرینەیەکی جنۆکە و کەمینەیەکی مرۆڤ تەماشای کورد ئەکەن. ئەوان کە کورد بە "کرد" ئەخوێنەوە هەر بە "کرد"یش "أکراد" سەیری ئەکەن. "أکراد" لای ئەوان بە هەموو هۆز و تیرانە ئەوترێ کە کۆچەر و بێ خاک و ناونیشان بوون. "کردات" واتە "أبعد"  واتە دوورخراوە، وە " أكراد " واتە "المبعدین" واتە دوورخراوەکان. (اڵاكراد كُڕد من أرچهم) ئەم دەستەواژەیە لای زۆرێکی عەرەب لە ناویشیانا نوخبە و ڕۆشنبیر و نیرمەندەکانیشیانا باوە، کە مەبەستیانە ناوی کورد لە ناو دابماڵن و بیکەن بە کردار واتە "الفعل"  بە واتایەکی تر ئەیانەوێ پێناسەی ناوی کورد بگۆڕن بۆ کۆمەڵی خەڵکی خێڵەکی و هۆز و کۆچەری کە هیچ ناونیشانێکیان نیە لە مێژووا ، لەو ناوچەیەی کە لای کورد بە کوردستانی گەورە ناسراوە شتێک نەبووە بەناوی کورد بەڵکو ناوی کورد ناو نیە و "فعل"ە. بەڵکو ووشەی کورد لە "کرد یان أکراد"وە وەرگیراوە کە لای عەرەب بە واتای "المبعدین" یەت بەوەش ئەیانەوێ بڵێن ناوی کورد ووشەیەکی عەرەبیە و بە کۆمەڵێ خەڵک وتراوە کە لە دوای ساڵی ١٥٠٨ تا ١٦٢٣لەو ناوچانەی کە ئێستا پێی ئەوترێ کوردستانی گەورە جێگیر بوون کاتێک کە لە زێدی خۆیان دەرکراون یان دوورخراونەتەوە کە ئەمەش بە واتای سڕینەوەی مێژووی چەند هەزارەی کورد و داماڵینی لە زێدی خۆی یەت. ئەم بیرە توندڕەوە شۆڤێنییە سەرەتا لەناو سوریا سەڕی هەڵا، سەرەتاکەی لێکۆڵەری دکتۆر (الباحپ الدکتور بهجت القبیسی) کەوتە جوڵاندنی ئەم بابەتە و بەخێرای بەناو زۆرێکی عەرەبی ناوچەکەیا بڵاوبۆوە. خاوەنی ئەم بیرو بۆچوونانە بەجۆرێک کار ئەکەن لەسەر سڕینەوەی کورد لەناوچەکە کە زۆر لەوەی لە عێراق ئەکرێ دژوارتر و ناحەزترە. ئەوەی لە عێراق ئەکرێ تەعریب کردنی ناوچە کوردییەکانە لەڕێگەی هاوردەکردنی عەرەب بۆ ئەو ناوچانە پاشان سڕینەوەی ناوە کوردییەکەی و فەرزکردنی ناوێکی عەرەبی لەبری و پاشان کردنی عەرەب بە زۆرینە و کورد بە کەمیینە. بەڵام ئەوەی کە لە سوریا ئەکرێ زۆر لەوە دژوارترە، ئەمان سەرەتا کارەکەن بۆ شێواندنی مێژووی کورد لەوناچەیە و پاشان سڕینەوەی بە تەواوەتی، واتا پێش ئەوەی دەستبکرێ بە تەعریب کردنی ناوچەکە و گۆڕینی ناو و دیمۆگرافیاکەی، دەست ئەخرێتە ناو مێژووەکەی، تا کارێک بکەن خەڵکی ناوچەکە توانای بەرگرییان لە خاکی مێژووی و بۆماوەیی خۆیان نەمێنێ کە گوایە ئەمانە هاوردە و کۆچەرن و زێدی ئەوان نیە. بۆ نمونە ئەڵێن "سەرێ کانێ" ناوێکی کۆنی سوری سریانی ئارامییە کە پێی وتراوە "ریش عینا" ئەمەش بۆ نزیک کردنەوەی لە ناوی "رأس العین" ئەو ناوەی کە هەر ناوە کوردییەکەیە "سەرێ کانێ" ڕاستەو خۆ عەرەب وەتەنی "حرفیًا" وەرگێڕاوە بۆ عەرەبی. زۆر لەوەش زیاتر ئەڕۆن و ئەڵێن کانتۆنی عەفرین ناوێکی مێژووی عەرەبی سوریە و ئینکاری ناوە کوردییەکەی ئەکەن "ئەفرین" کە سەرچاوی ناوەکە کوردییە و ئەبێتە "ئاوەڕێ، یان ئاوی لافاو"، کە سەرچاوەو چاوگی ناوەکە بەم جۆرەیە "ئاڤڕێ، بۆ عەڤڕێ و عەڤڕێن و عەفرین" بەڵام لەگەڵ ئەوەی کە زۆرینەی خەڵکەکەی بەڕێژەی %٩٥ی کوردن و زۆرینەی زۆریان عەرەبی نازانن بەڵام هەر ئینکاری کورد ئەکەن لەو ناوچەیە. یان ئەڵێن قامیشلۆ کە ئەوان پێی ئەڵێن قامیشلی ناوێکی تورکیە و کوردی نیە و درێژکراوەی شاری "نصیبین"ە و زۆر نمونەی تریش. ئەمەوێ بڵێم هیچ کارێکی سەیر نیە کە بارەگای حیزبێکی کوردی لە شارێکی مێژووی کوردا بسوتێنرێ، بەڵکو ئەوەی کە سەیرە ئەوەیە کە چۆن تا ئێستا بارەگاو شوێنەکانیتریش نەسوتێنراون لەکاتێکا کە بەچڕی کار لەسەر سڕینەوە و هەڵکێشانی ڕەگی مێژووی کورد نەک لە "باغی داد" بەڵکو لە کۆی ئەو زەییەیا ئەکرێ کە لە مێژووا بە میزۆپۆتامیا و ئێستاش بە کوردستان ناسراوە. ئەگەر لە دیوە مێژوویەکەی بگەڕێین و چاویش لە هەڵەی مێژووی خودی کورد بپۆشین و کورد بە ستەم لێکراو و بەشخواردوو دابنێین، بەڵام کاتێ باسی دیوە سیاسیەکەی بکەین ناتوانین چاو لە هەڵە زەقەکانی کورد بپۆشین، ئەگەر واز لە هەموو ڕووداوەکانی تر بێنین و تەنها باس لە سوتاندنی لقی پێنجی پارتی کوردستان بکەین لە "باغی داد" ئەوا: حیزبە سیاسیەکانی کوردستان لە دوای ساڵی ٢٠٠٣وە نەیانتوانیووە کارێک بکەن کە ئاشتەوای و نیەت پاکی و لێکتێگەشتنێکی هاوبەش لە نێوان کورد و پێکهاتەکانی تری عێراقا بێنە ئاراوە. ئەمان چوونە ناو پرۆسەی سیاسی عێراق بۆ بنیاتنانەوەی ئەو عێراقەی کە ئەنفال و هەڵەبجە و ڕاگواستنی بارزانییەکان و تەعرین کردنی بە کورد کردبوو پێش ساڵی ٢٠٠٣، عێراقێک کە ئەمان بەهێزترین حیزب بوون بەراورد بە حیزبە عێراقییەکانی تر و هێزی پێشمەرگەی نیمچە ڕێکخراو و ئابوری و داو دەزگای حکومی و نیمچە دەوڵەتێکیان لەبەردەستا بوو. ١٧ ساڵ کارکردنی ئەمان لە پرۆسەی سیاسی دوای ڕوخانی ڕژێمی بەعس و هەرەس هێنانی ئەوەی پێی ئەوترا دەوڵەتی عێراق بەجۆرێک بووە کە کوردییان لە زوڵم لێکراوە بۆ زاڵم گۆڕی لە چاوی پێکهاتە غەیرە کوردییەکانی تری عێراقا. ئەمان خۆیان وەک "قەراسنەکان" بە خەڵکی عێراق ناسان، لە چاوی عێراقییەکانا ئەمان بوون بە بزن مژەو خوێنیان لە جەستەی عێراقا نەهێشتووە. لەلای خەلکی عێراق حیزبە کوردییەکان تەنها بۆ بەرژەوەندی ئابوری خۆیان لەوێن و کاریان تەنها دادۆشینی عێراق و دروست کردنی کۆشک و تەلاری ناوازەو بەفێڕۆیانی سامانی عێراقە لەڕێی بەکرێ گرتنی خانووبەرە و بارەگای حیزبی و گەشت کردن بە فڕۆکەی تایبەت و گەڕان وڕیزی کەژاوەی ئۆتۆمۆبیلەکانیان و ژمارە بێ شوماری پاسەوان و شەوە سورەکانیانە. "ئەوەی خۆم بۆ خۆم، ئەوەی تۆش ئەخۆم" ئەو پەندەیە کە کت و مت بەباڵای حیزبە کوردییە باڵا دەست و دەسەڵاتدارەکانی کوردستان لە عێراق بڕاوە. ئاخر ئەوان ئەبینن کە نەوتی هەرێمی کوردستان هەرزان فرۆش ئەکرێ و ادهاتی ناوخۆی و فرۆکەخانە و خاڵە سنورییەکان هەمووی دیزە بەدەرخۆنە ئەکرێ و فلسێکی ناگەڕێتەوە باخەڵی حکومەتی ناوەند، بەردەوام لێژانی دەسەڵاتی هەرێم لە ناوەندەو داوای شایستە داراییەکانی ئەکات و کەم تا زۆر بۆشی ئەچیتە سەر، لە کاتێکا عێراق بە خراپترین بارودۆخی ئابوری خۆیا تێئەپەڕێ و بانکەکانی بەتاڵ و وڵات لە مایەپووچی نزیک ئەبێتەوانێ و فەرمانبەر و مووچەخۆر مافی خۆیان پێنایرێ، بەڵام بەرپرسانی هەرێم مێش میوانیان نیە وسوورن لەسەر چاوڕاوکردن لەگەڵ ناوەند و ئامادەنین بۆ ڕێکەوتنێک کە لۆژیک تیا سەروەربێ. ئەو هۆکارانەی سەرەوە لەپاڵ ڕقی نەتەوە پەرستی و شۆڤێنیەت لای هەندێک کەس، هەمووی پێکەوە کۆئەبێتەوە و لەفرسەتێکا لەسەر لێدوانی بەرپسێکی سیاسی حیزبی و وەزیرێکی پێشووی عێراق کە لەسەر بەهەدەردانی داهاتی وڵات لەکارەکەی دوورخراوەتەوە ئەبێتە ئاگرو لەبارەگای حیزبێک بەرئەیرێت، مەخابن ئاڵای کوردستانیش کە نوێنەرایەتی چەندین ملیۆن کوردئەکا دائەگیرێ و سوکایەتی پێئەکرێ و ئەسوتێنرێ. هەموو کات وتراوە بارەگا و لۆکاڵی حیزبی هیچ ماهییەتێکی نیە، با چۆڵکرێن کاتێک خەڵکی ڕقی نادادی و توڕەی خۆیان جا لەبەر هەر هۆکارێک بێت لەوێیا دائەمركێنەوانێ، ئەوەی گرنگە ئەوەیە خوێن نەڕێژێ و مرۆڤ لە دارو بەرد و پەرۆ و وێنەکان بە بەهاتر تەماشا کرێن و فیشەک جەستەی ماندوویان شەقار نەکات، ئەگەر هەڵەش کرابێ و دەسترێژی ناڕەواش کرابێتە سەر شوێنێک ئەوا با ڕێگا یاساییەکان بگیرێتە بەرلەبری تەقە کردن. ئەوەی ئازای دڵی تاکی کوردییا لەهەر شوێنێک سوتاندنی خودی بارەگاکە نیە، هەرچەنە ئازاربەخشە هەر شوێنێک نوێنەرایەتی کوردی تیابکرێ بێ ڕێزی پێبکرێ، بەڵام سوتاندنی لقی پێنجی پارتی دیموکراتی کوردستان لە باغی داد ئەوەی بیری تاکی کورد هێنایەوە کە: کە حیزبی کوردی چیتر ئەو هێزە نیە نەک بتوانێ پارێزگاری لە بەرژەوەندی و ناسنامەی کورد بکات لە ناوەند بەڵکو خودی خۆشی بۆ ناپارێزرێ. ئەوەی سەلماند کە تاکی عەرەب تا ئێستاش دڵی بەرامبەر کورد پاک نیە و هەر فرسەتێکی بۆ هەڵکەوێ لە داهاتووا سەری کورد پان ئەکاتەوە. ئەکرێ لە داهاتووا تەعریب و ئەنفال و کۆمەڵکوژی و ئەمنە سورەکە دووبارەبنەوە. تاکی عەرەب کوردی وەک هاوبەش و هاوشان بێ قبوڵ نیە وئەو تۆی وەک ژێردەستە و هاوڵاتی پلە دوو ئەوێ. حیزبی کوردی لە دەرەوەی خاکی هەرێم زۆر دیموکراتە " ڕێوی و بێ دەسەڵات "ە، بەڵام لەناوخۆ دیکتاتۆر "شێر و چنگ وەشین"ە. کورد هەڕەشە و  ئاڵاکەی  بەیداخێکی شەیتانیی و کەیسەکەشی بی بەهایە لای قین لە دڵ و شۆڤێنییەکان ئەگەر نەڵێین زۆرینەی عەرەب. ئەگەر دوور لە هەستی نەتەوایەتیش تەماشای بابەتەکە بکرێ و بە بێلایەنی لێی بڕوانرێ، ئەبێ دان بەوەیا بنرێ کە خەڵکی ناوڕاست و باشوری عێراق خەڵکێکی زیندوون وئامادەن بۆ بەگژاچوونەوە. سەرەنجام "کە زۆر هات قەواڵە بەتاڵە" کاتێ کە برسێتی بوو بە هەڕەشەی جدی.

عومەر عەلی  زۆر شتێکی ئاساییە کە حەشدی شەعبی و هەر هێزێکی تری عەرەبی و فارسی و کوردی و تورکی ئاڵای کوردوستان بسوتێنێ و سوکایەتی بە پیرۆزەکانی بکات و هاوڵاتیانی ئەشکەنجە بدات و سوکایەتیان پێ بکات .ئێمە ئەم جۆرە هەڵسوکەوتانەمان لە ڕابردوو ئێستاو ئایندەدا دەبینین .ئەوان کۆمەڵە نەتەوەو هێزێکی ناسیونالیستی و لەم دواییانەدا توندڕەوی ئاینی بەسەردا کراوەو بەمەش فاشیزمێکی ناسیونالیستی توندڕەوی دژبە کورد دروست بووە . بەڵام ئەوەی نائاساییەكە هەر ئەو هێزانەی کە ئێستا فرمێسکی تیمساحانە بۆ ئاڵای کوردوستان دەڕێژن لەگەڵ ئەو هێزانەی کە ئاڵای کوردوستان دەسوتێنن هاوپەیمانن و بە هەردولایان گەورەترین تۆڕی مافیایی گەندەڵی و دزینی سامانی عێراق و کوردوستان دروست کردوەو نایانەوێ کەسیان لەمپەڕ بۆ ئەوی تریان دروست بکەن.حەشدی شەعبی دەیانەوێت بەم هەڵوێستەیان جارێکیتر بونی خۆیان بسەلمێننەوەو لەبەرامبەر فشار کانی ئەمریکاو شەقامی خۆپیشاندەران جارێکیتر خۆیان نمایش بکەنەوە.پارتیش دەیەوێت ئەمە بکاتە روداوێک کە تیایدا خۆی وەک پاڵەوانی نیشتمانی و نەتەوەیی لەقەڵەم بدات .بەتایبەتیش لە ئێستادا کە یادی ١٦ی ئۆکتۆبەرە. هەرچەند ئەم روداوە لە کاردانەوەی لێدوانێکی هۆشیار زێباریدابوو بۆ کەناڵی ئەل حوڕە، کە حەشدی شەعبی بەداعش چواندبوو داوای کردبوو کە ناوچەی سەوز چۆڵ بکەن .بەڵام هەر ئەم پیاوە لەدوای سوتانی بارەگاکەیان و ئاڵای کوردوستان سەدو هەستا پلە بایدایەوەولە لێدوانێکیدا بۆ کەناڵی عەهد کە هی عەسائیبی ئەهلی حەقە  حەشدی شەعبی بە هێزێکی موجاهیدو پاڵەوان لە قەڵەم دا . لێرەدا پرسیارەکە ئەوەیە ئایە بۆچی پارتی هێزێکی ئەوەندە لاوازە لەبەردەم دوژمنانی دەرەوە، بەڵام بۆچی بەرامبەر بە هێزەکانی ناوخۆی کوردوستان ئەوەندە جەربەزەو توندە.؟  لە ڕاستیدا ئاڵاو سیادەو هەمو پیرۆزەکانی نیشتیمان لە پێناو پاراستنی کەرامەت و شکۆی مرۆڤی ئەو نیشتیمانەدا دروست دەکرێت .ئێمە لە پارتی و یەکێتی دەپرسین ئەگەر ئێوە ئەوەندە بە پەڕۆشن بۆ ئاڵای کوردوستان ئەی خێرە مرۆڤ و هاوڵاتی کوردستانتان بەم دۆخە گەیاندووە؟ . لە ڕاستیدا ئەوەی ئێستا لە سوکایەتی بە ئاڵاو نیشتیمان و نەتەوەی کورد تان کردوە هیچ دوژمنێک ناتوانێت پێی بکات .هەر 16ی ئۆکتۆبەر بوو بەهۆی سیاسەتی ناحەکیمانەی ئێوەوە لە سەدا پەنجاویەکی خاکی کوردوستانتان لە دەست دا .گەلی کوردوستانتان خستۆتە خراپترین دۆخ و بەشێکی زۆری لە خوار هێڵی هەژاریە وە دەژین .شەق لە مامۆستاو پزیشک و ڕۆژنامەنوسو خۆپیشاندەر هەڵدەدەن و ڕەوانەی زیندانی دەکەن.گەنجان و دەرچوانی زانکۆ و پەیمانگا بێکاردەکەن و ئاگایەکتان لە ژیانی پیرو پەک کەوتەو نەخۆشان نیە .مافەکانی هاوڵاتی پێشێل دەکەن و پەرلەمانتار بەر شەق دەدەن و دەرگای پەڕلەمان دادەخەن، ئەنجومەنی وەزیران دەکەنە گروپی کۆیلەکان و کەسێک جورئەتی دەربڕینی ڕایەکی ئازادانەی نیە .لە لایەکی ترەوە هەر ڕۆژە بەبیانویەک پێشڕەوی  هێزی بێگانەکان دەکەن بۆ سەر هەرێمی کوردوستان .ڕێکەوتنی سیخوریان لەگەڵ مۆردەکەن و هاونیشتیمانیانی خۆتان دەکەنە قوربانی بۆ بەرژەوەندی ئەوان ،ئایە هێزێک ئەمە ئەخلاقی سیاسی بێت بەرامبەر بە هاوڵاتی و هاونیشتیمانیانی خۆی ئەگەر فرمێسکی تیمساحی بۆ ئاڵای کوردوستان بڕێژێت جێی باوەڕە؟

مەحموود یاسین کوردی پارتی لە مێژووی عێراق گەورەترین خزمەتی بە حەشدی شەعبی کرد ئەویش لە رێگای گواستنەوەئ گەورەترین کۆمپانیای مقاولات لە سەر دەستەی حەشدی شەعبی ئەم هەنگاوەی پارتی گەورەترین کیشەی ئابووری حەشدی چارەسەر کرد، چونکە لە رێگای ئەو کۆمپانیایە بە ملیارەها دۆلاریان لە پرۆژەکان دەستکەوت پێویستیان بە پارەی ئیران و نەوتی عێراقی نەما. ئیشەکە چۆن کرا؟ بە پێی نووسراوێکی فەرمی رۆژی ٢٧ی ١٢ی ٢٠١٨ی بەنگین ڕێکانی، وەزیری ئاوەدانکردنەوە و نیشتەجێکردنی عێراق لە سەر پشکی پارتی لە کابینەی عادل عەبدولمەهدی ئیمزای لەسەر کردووە دەڵێ: ״لەسەر داوای دەستەی حەشدی شەعبی و ڕەزامەندیی ئێمە، بڕیارمان دا بە بەستنەوەی کۆمپانیای موعتەسەم بۆ کاری بەڵێندەرایەتی بە دەستەی حەشدی شەعبییەوە.״  ئەم کارەش بە نایاسایی کرا، چونکە کۆمپانیاکە بە یاسا بە وەزاروت بەستراوەتەوە کەچی وەزیرەکەی پارتی خستییە سەر حەشدی شەعبی، ئەمەش وایکرد حەشدی لە وەرگرتنی پرۆژەکانی ئاوەدانکردەو رێگاو بان لە عێراق بە ملیارەها دۆلاری دەست بکەوێ بۆیە سزای ئەمریکا لە سەر ئێران لە سەر سەرکردەکانی حەشد هیچ کاریگەری نییە چونکە ئەوان بەو بڕیارەی پارتی خۆیان باش باش دەوڵەمەند کرد. ئەمەی پارتی کردی هیچی کەمتر نەبوو لەوەی سوپای پاسداران لە ئێران کردنیان لە کۆنتڕۆڵکردنی ئابووری وڵات و چوونە نێو هەموو سێکتەرەکانی ئابووری. بۆیە ئێستا لە سەر سوتاندنی بارەگای پارتی لە بەغداو کەفوکوڵی ئەندامی سادەو فەقیرحال هیچ توشی شۆک نەبووم و بڕوام بەو شەڕە سیاسییە نییو چونکە ئەوان لە ژێرەوە هاوپەیمانن و بەرژەوەندی هاوبەشیان هەیە، بەس دەیانەوێ رایگشتی چەواشە بکەن.  

سەركۆ یونس- ئابوریناس خەرجی مانگانەی مووچەی سەرجەم مووچەخۆران‌و فەرمانبەرانی سێبەرو ڕاستەقینەی هەرێم نزیكەی (894) ملیار دینارە بەبێ لێبڕین. لەساڵی دارایی (2020)وە تائێستا (4) مووچەدراوەو تەنها مانگێك بەتەواوی دراوەو دوو مانگی بەلێبڕینی (21%)ەوە دراوەو ئەم مانگەش كە كرا بە مووچەی مانگی ئەیلول بەلێبڕینی (18%) دەدرێت‌و مووچەی (5)ی ئەمساڵیش كرا بەپاشەوكەتی وون بوو!  ئاشكرایە ڕێژەیەكی بەرزی خێزانەكان پشتیان بەو مووچە بەستوە كە مانگانە وەك فەرمانبەرو خانەنیشین‌و كەسوكاری شەهیدان‌و ئەنفالكراوەكان‌و كەمئەندامان وەردەگرێت‌و دەتوانین بڵێن ئابوری تاك‌و خێزانەكانی هەرێم پەیوەستە بەمووچەوە. ئەگەر لە (9) مانگی ڕابردودا نمونەی تەنها یەك فەرمانبەری خێزاندار وەربگرین تێبینی دەكەین گریمان مووچەی مانگانەی (800) هەزار دینار بێت ئەوا تەنها یەك مانگی بەتەواوەتی وەرگرتوەو دوو مانگی بڕی (632) هەزار دیناری مانگانەو كۆتا مانگیش (656) وەرگرتوە لەماوەی سێ وەرزی ساڵدا ئەگەر كۆی مووچەی وەرگیراو دابەشی هەر نۆ مانگەكەی بكەین ئەوا بۆ هەر مانگێك بڕی (302) هەزار دینار دەكات بەم بڕەش دەبێت كۆی پێداویستیەكانی ڕۆژانەی سەرجەم ئەندامانی خێزانەكە دابین بكات‌و بۆ هەندێك كرێی خانوو و قیست‌و قەرزی ڕابردوو لەم بڕە دیاری كراوە بداتەوە..! ئەوەی لێرەدا دەمانەوێت تیشكی بخەینە سەر بابەتی خۆگونجاندنی مووچەخۆران‌و فەرمانبەرانە لەبارودۆخی قەیرانی دارایی و ئابوریدا.. ئاشكرایە خواستی كڕیارو بەكاربەر بۆ پێویستییەكان خواستێكی بێ كۆتایەو پڕكردنەوەی پێویستییەكان بۆ هەندێ شمەك‌و خزمەتگوزاری بەردەوامەو هەمیشەیی‌و دوبارەدەبنەوە وەك پێداویستی خواردن‌و خواردەمەنی‌و جلوبەرگ‌و پێویستییە خودییەكان. لەبارودۆخێكی قەیراناوی ئەمڕۆی ئابوری‌و دارایی كوردستاندا كە داهاتی خێزان‌و تاك تاڕادەی كەمبوونەوە بۆ نزمترین ئاست دابەزیوە پێویست دەكات لەسەر لێپرسراوی خێزانەكان یان ئەو كەسانەی بەرپرسیاریەتی تاكەكانی خێزانیان لەسەرشانە بەو داهاتەی لەبەردەستیاندایە خەرجییەكانیان ڕێكبخەن بۆ ئەوەی بتوانن بەو داهاتە كەم‌و سنوردارە زۆرترین پێویستی پڕ بكەنەوە، ئەگینا هەروەك چۆن حكومەت توشی كورتهێنان بووەتەوە لە بودجەی گشتیدا، بەهەمان شێوە بودجەی خێزانەكان توشی كورتهێنان دەبنەوەو ناچار بۆ پڕكردنەوە پێویستی بە قەرز دەبێت، كە ئەمەش بۆ خۆی جارێكی تر بارگرانی زیاتر دەهێنێت بۆ سەر شانی خێزانەكان. ئاشكرایە بارگرانی زیاتر لەسەر چینی مامناوەندی مووچەخۆرانە كە لەئێستادا بەچینی هەژاران ئەژماردەكرێن، چونكە هەر كەمبونەوەی داهاتەكانیان نی یە لەبەرامبەردا بەرزی نرخەكانیش ئاستەنگەكە قورستر دەكات، واتە لەهەمانكاتدا كە داهاتی نەختینەیی كەمە بەڵام بازاڕیش هەڵاوسانەو بەدەستهێنانی پێداویستییەكان بۆ زۆرێك لە خێزانە مووچەخۆرەكان كارێكی گرانەو پارەی بەردەست بەشی كڕینی پێداویستییەكان ناكات، لەبەرئەوە دەبێت‌و ناچارین كە هەوڵ بدەین یەكەمجار پێداویستییە سەرەكییەكانی وەك خۆراك‌و خواردەمەنی بەبڕی پێویستی ڕۆژانە دابین بكەین‌و هەوڵ بدەین لەو بازاڕو ماركێت‌و دوكانانە شتومەك بكرین كە نرخیان نز‌و گونجاوە، بەمەرجی كواڵیتی‌و تەندروستی هەروەها پێویستە جلوبەرگ لەم بارودۆخەدا گرنگی زۆری پێ نەدرێت‌و جگەلە پۆشاكی پێویست زیادەڕۆیی لەكڕینی جلوبەرگی ناپێویستدا نەكرێت، پێویستییە جوانكارییەكان دوابخرێن بۆ كاتێكی ترو لەهەوڵی دابینكردنی پێداویستییە هەنووكەییەكاندا بین وەك خۆراك‌و خواردەمەنییە پێویستییەكان. گرنگە خێزانەكان هۆشیارییەكی ئەوتۆیان هەبێت تا بتوانن ئەم بارودۆخە تێ بپەڕێنن بۆئەوەی تووشی داڕمانی زیاتری دارایی‌و ئابوری نەبن‌و كاریگەری نێگەتیڤ نەكاتە سەر لایەنەكانی تری ژیان بەگشتی‌و لایەنی كۆمەڵایەتی بەتایبەتی. بابەتی خۆگونجاندن لەگەڵ قەیرانەكان بابەتێكی خودی تاكەكەس‌و كۆمەڵگایەو پەیوندی بە خودی كەس‌و تاك‌و خێزانەكانەوە هەیەو لە كۆمەڵگایەك بۆ كۆمەڵگایەكی تر جیاوازی هەیەو دەچێتە ژێر ڕكێفی زانستی دەرووناسییەوە، لەم بارودۆخانەدا پەیوەندی ئابوری‌و دەرووناسی دەردەكەوێت، هەڵبەت بۆ پێداویستییە ناپێویستییەكان دەتوانرێت دوا بخرێت لە كاتێكەوە بۆ كاتێكی تر، بۆ نمونە كڕینی مۆبایلێكی زیرەكی گرانبەها لەئێستادا دوا بخرێت بۆ كاتێك كە داهاتی تاكەكەس زیاتر بێت لە پێداویستییە سەرەكییەكان، خۆشبەختانە زۆرێك لە كۆمەڵگاكان توانیویانە زاڵ ببن بەسەر خواستەكانیاندا‌و سنورێك بۆ پێویستییەكانیان دابنێن.. ئەم بارودۆخە نالەبارەی ئابوری‌و دارایی ئەمڕۆیی هەرێم بێ گومان هۆكاری سیاسی‌و ئابوری‌و دەرئەنجامی هەڵەو بێ پلانی‌و كورتبینی سیاسییە دەستەڵاتدارەكانەوە سەری هەڵداوەو ئەگەر ئیرادەیەكی بەهێزی سیاسی‌و پلانی تۆكمەیی ئابوری‌و دارایی نەگیرێتەبەر دەبێت چاوەڕێی قەیرانی قورسترو كاریگەرتریش بین بەداخەوە باجی قورسی ئەم قەیرانانە دەبێت فەرمانبەرو چینە دەستكورتەكانی كۆمەڵگا بیدات.. ژیانی سەختی ئەمڕۆی مووچەخۆران‌و فەرمانبەرانی هەرێم وا دەخوازێت خێزان‌و تاكەكانی كۆمەڵگا پێویستیانە هەڵسوكەوت بكەن‌و سنورێك بۆ دابینكردنی پێداویستییەكانیان دابنێن هەرچەندە بۆ زۆرێك لە تاك‌و خێزانەكان قورسەو هەروا كارێكی ئاسان نی یە..  بەئومێدی هۆشیارییەكی گونجاوی ئابوری‌و دارایی بۆ تاك‌و خێزانەكان‌و تێپەڕاندنی ئەم قۆناغە قورسانەی ژیان‌و گوزەرانی مووچەخۆرو فەرمانبەرانی هەرێم.

 له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج  هۆشیار زێباری له‌ به‌رانبه‌ر قسه‌كانی كه‌ناڵی حوڕه‌ كه‌ وتی  میلیشیاكانی حه‌شدی شه‌عبی میلیشیای ده‌ره‌وه‌ی قانونن، ئه‌مڕۆ زۆر به‌ ره‌زیلی له‌ كه‌ناڵی عه‌هد جگه‌ له‌ داوای لێبوردن ، خۆی خسته‌ درۆوه‌و وتی   خه‌یاڵم خیانه‌تی لێكردوم و حه‌شدی شه‌عبی هێزێكی موجاهیده‌و ناكرێت سوكایه‌تی پێبكرێت ، ئه‌و پیاهه‌ڵدانه‌ ئاڵا تاڵه‌بانی یان لاهوری شێخ جه‌نگی بیانگوتبا ، ئێستا  هیڤیدار ئه‌حمه‌د و ئومێد خۆشناو دنیایان پڕ كردبوو ، چه‌ند ناشرینه‌ مرۆڤ له‌ به‌رده‌م هاوزمانی خۆیدا هێنده‌ كه‌ڵه‌گاو له‌ به‌رده‌م نه‌یاره‌كانیدا " ئاهه‌نده‌ بچوك بێت " . له‌ بۆنه‌ی 16ی ئۆكتۆبه‌ردا به‌ پوچترین زمانی خێڵه‌ دواكه‌وتوه‌كان په‌لاماری یه‌كتر ده‌ده‌ن و هه‌رچی ناشێ‌ به‌ یه‌كتری ده‌كه‌ن ، له‌ ئاست دوژمنیش ده‌ڵێی "په‌ڕۆن "، تازه‌ تازه‌ باسی چه‌مین و كۆڵوانه‌ سورو 31ی ئابی پیرۆز ده‌كه‌ن ، چه‌ند قێزه‌ونه‌ مرۆڤ خیانه‌تیش پیرۆز بكات و شه‌رم نه‌كات ، ئه‌مانه‌ نه‌ك بۆ حوكمڕانی نابن ، له‌ بوونیش زیاده‌ن ، چونكه‌ زه‌ره‌ریان زۆر تره‌ له‌ قازانجیان . هۆشیار لاڵایه‌وه‌ ، به‌ڵام لقی پێنج هه‌ر سوتا ، لاڵایه‌وه‌ به‌ڵام ئاڵای كوردستان و ئاڵای پارتی سوتا ، خۆ ئه‌گه‌ر له‌ سلێمانی یان گه‌رمیان ئاڵای پارتی بسوتێ‌ مه‌گه‌ر خودا بزانێ‌ چی ڕووده‌داو عه‌ڕابه‌كان چیان ده‌گوت ، ئاخر من كه‌ ده‌ڵێم ده‌بێت مه‌سعود بارزانی ئاوێك بكات به‌م ئاگری ناوخۆیه‌دا بۆئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر زێباریش هێنده‌ خۆی بچوك كرده‌وه‌ لانی كه‌م پێكه‌وه‌  نه‌هێڵین له‌وه‌ زیاتر بچه‌مێته‌وه‌ ، ما چه‌مانه‌وه‌ چیه‌ له‌ نێوان یه‌ك هه‌فته‌دا ئاوا بكه‌ویته‌ پاكانه‌و كه‌چی له‌ ئاست یه‌كتریش هێنده‌ " دڕبن " له‌ خیانه‌تیش داوای بوردن له‌ میلله‌ت نه‌كه‌ن .

د. كامه‌ران مه‌نتك   له‌ شوباتی 2011 چه‌ند گه‌نجێك خۆپیشاندانیان كرد له‌سلێمانی، رێڕه‌وه‌ی خۆپیشاندانه‌كان وه‌ك ده‌ڵێن به‌ به‌رده‌م لقی چواری پارتی دیموكراتی كوردستان تێپه‌ڕی، به‌ نه‌زانی بووبێت یاخود به‌ زۆرزانی، چه‌ند گه‌نجێكی خوێن گه‌رم به‌ردیان گرته‌ باره‌گای لقی چوار، كۆمه‌ڵێك چه‌كدار له‌سه‌ربانی لقه‌وه‌ به‌ بیكه‌ی سی و كلاشینكۆف ده‌سڕێژیان له‌ خۆپیشانده‌ران كردو چه‌ند منداڵ و كه‌سی بێتاوانیان شه‌هید كرد، بیانووی پارتی ئه‌وه‌بوو رێگا نادات و له‌هیچ كه‌سێكی قبووڵ ناكات، كه‌ ده‌سدرێژی بكاته‌ سه‌ر باره‌گاكه‌یان، هێنده‌ مه‌سه‌له‌كه‌یان ئاوه‌ژوو كردبووه‌وه‌، وه‌ك ئه‌وه‌ باره‌گای پارتی مزگه‌وتێك بوو بێت و سووتێنرابێت، كه‌چی دوای زیاتر له‌ 9 ساڵ ، واته‌ ئه‌مڕۆ، كه‌ ده‌كاته‌ 17\10\2020، واته‌ هه‌مان 17 مانگ، به‌هۆی لێدوانێكی هوشیار زێباری، ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی پارتی، كه‌ تیایدا به‌زمانی حه‌شده‌كان، سووكایه‌تی به‌حه‌شد كردبوو، خۆپیشانده‌ران په‌لاماری باره‌گای لقی 5 پارتیان داو ئاگریان تێبه‌ردا، به‌ڵام ئه‌وه‌ جێگای سه‌رسوڕمانه‌، هیچ كه‌سێكمان نه‌بینی له‌سه‌ره‌وه‌ به‌ بیكه‌یسی و كلاشینكۆف ته‌قه‌ له‌خۆپیشانده‌ران بكات، وه‌ك به‌رپرسی ئه‌و لقه‌ی پارتی له‌ میدیاكان رایگه‌یاند، سكاڵا له‌سه‌ر حكومه‌تی ئێراقی تۆمار ده‌كه‌ن، هه‌ر دوای ئه‌وه‌ش لێدوانی هوشیار زێباری بڵاوبۆته‌وه‌، كه‌ له‌لێدوانه‌كه‌ی پێشووتری دژی حه‌شدی شه‌عبی په‌ژیوان بۆته‌وه‌و ئه‌و هێزه‌ نه‌ك به‌ میلیشیا به‌ڵكو به‌هێزێكی ده‌ستووری هه‌ژمار ده‌كات و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات، كه‌ رۆڵی گه‌وره‌یان له‌ شه‌ڕی داعش دا بینیوه‌، به‌ڵام وادیاره‌ لێره‌دا زێباری رۆڵی حه‌شدی له‌ داگیركردنه‌وه‌ی كه‌ركووك له‌یادچووه‌و فه‌رامۆش كردووه‌!. ئه‌و هه‌نگاوه‌ی پارتی له‌ به‌غدا هه‌نگاوێكی دروسته‌، ناكرێت له‌پێناو باره‌گایه‌ك خه‌ڵكی تووڕه‌و خۆپیشانده‌ر گوله‌ باران و تیرۆر بكرێت، به‌ڵام كێشه‌كه‌ له‌وه‌دایه‌ ئه‌وه‌ی له‌ سلێمانی و له‌به‌رده‌م لقی 4 پارتی له‌ 17 شویاتی 2011 روویدا، رێك پێچه‌وانه‌ی ئه‌و هه‌ڵوێسته‌یه‌! ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ سروشتی پارتی بێت و به‌رامبه‌ر بێگانه‌ ترسنۆك و به‌رامیه‌ر خۆیش قاره‌مان و كه‌ڵه‌گا بن، ئه‌وه‌ ئه‌و هه‌ڵوێسته‌یان لێقبووڵ ده‌كرێت و هیچ شیكردنه‌وه‌یه‌ك به‌خۆوه‌ هه‌ڵناگرێت، ئه‌گه‌ر گۆڕانكاریش بێت له‌ سروشتی ئه‌و حیزبه‌و بمانه‌وێت وه‌ك به‌ره‌و پێشوه‌چوونێك له‌هزری سیاسی ئه‌و حیزبه‌ شیكردنه‌وه‌ی بۆ بكه‌ین، ئه‌وه‌ ده‌بیت ئه‌و حیزبه‌ ده‌م و ده‌ست تاوانیارنی 17 شوبات، ئه‌وانه‌ی ته‌قه‌یان له‌خۆپیشانده‌ران كردو مناڵی هه‌ژارانیان تیرۆر كرد بداته‌ ده‌ست دادگا، چونكه‌ ناكرێت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی به‌رد بگیرێته‌ باره‌گاكه‌ت خه‌ڵك گوله‌ باران بكه‌یت و خه‌ڵكی تریشت باره‌گاكه‌ت بسووتیێت په‌نا بۆ دادگا ببه‌یت، ئه‌مه‌ بابه‌تێكه‌و ده‌بیت پارتیه‌كان وه‌ڵامی خه‌ڵكی كوردستان بده‌نه‌وه‌....

ساڵح ژاژڵەیی ئەگەر  كەمێك بگەڕێینەوە بۆ ڕابوردوی  بنەماڵەی بارزانی یان پارتی   كە هەردوكیان یەك  شتن و لە دوو فۆڕم و ناوی جیاوازدا بۆمان دەردەكەوێت كە پڕە لە خیانەت و تاوان و تراجیدیا كە بەرامبەر بە میللەتی كورد ئەنجامیان داوە . پارتی هەرگیز سڵی نەكردۆتەوە لە ئەنجامدانی تاوان و خیانەت بەرامبەر بە میللەتەكەی  ئەگەر بەژەوەندی  خۆی كەوتبێتە مەترسییەوە  . ئەگەر  هەندێك خیانەتیان لە ناچاریدا بەرامبەر بە میللەتەكەیان ئەنجامدابێ‌ وەكو خۆیان دەڵێن و پاساویان بۆ دێننەوە  ، زۆر خیانەتیشیان كردوە  كە ناچار نەبون و دەیانتوانی نەیكەن . . ئەگەر  ئاشبەتاڵی ساڵی 1975 لە ناچاریدابوبێت و وەكو خۆیان دەڵێن موئامەرەی دەولی بوە ، ئەی  كاتێك یەكێتی نیشتمانی شۆڕشی نوێی دەست پێكردەوە بۆچی پارتی دژی وەستایەوەو لە بری ئەوەی ئەویش دەست بكاتەوە بە شەڕ دژی حكومەتی عێراق ، دەستی كرد بە پەلاماردانی پێشمەرگەكانی یەكێتی ؟؟. شەهید كردنی پێشمەرگە سەرەتایەكانی شۆڕشی نوێ وەكو حوسەین بابە شێخ و حەسەن خۆشناو و هەموو ئەوانی تر لە پێناوی چیدابوو ؟؟. ئەنجامدانی كارەساتی  هەكاری و شەهید كردنی شەهید عەلی عەسكەری و دكتۆر خالیدو هەموو قارەمانەكانی تر لە پێناوی چیدابوو ؟؟ . كەس هەیە نەزانێت كە ئەو هێزە بەرەو سێ سنوور كەوتبونە ڕێگا بۆ هێنانی چەك  بوەو زۆرینەی هێزەكەش بێ چەك بون و هەرگیز بە نیەتی شەڕی پارتی نەكەوتونە ڕێگا ؟؟ ئەمەشیان موئامەرەی دەولی بوو ، یان خیانەت بوو ؟؟ پەلاماردانی هێزەكانی حیزبی دێموكراتی ئێران  لە دەڤەری پیران شەهرو ئاڵۆتان لە ساڵی 1982 و شەهیدكردنی سەدان پێشمەرگەو بە دیل گرتن و تەسلیم كردنەوەی سەدانی تر بە ڕژێمی ئێران  لەپێناوی چیدابوو ؟؟ ئەوكاتەی ئەوان ڕاوی پێشمەرگەی حیزبی دێموكراتیان دەكرد لە قۆڵایی گەرمیانەوە  بە چلەی زستان پێشمەرگەكانی یەكێتی  كەوتنە ڕێگا  بۆ یارمەتیدانی حیزبی دێموكرات . باشە ئەگەر یارمەتیشی  نەدان  بۆچی شەڕی كردن و پێشمەرگەی حیزبی دێموكرات  چ تاوانێكیان بەرامبەر بە بنەماڵەی بارزانی ئەنجامدابوو تا تۆڵەی خۆیان بكەنەوە ؟.بەڵام دیارە ئەمانە بونە خائین و بەكرێگیراوی بێگانە لەپێناوی مەرامەكانی خۆیاندا .  لە كاتێكدا  لە قوڵایی ناو خاكی كوردستان پێشمەرگەكانی  یەكێتی شەرَیان دژی بەعس دەكرد ، ئەوان ڕێكخستنەكانی خۆیان ڕادەسپارد شەڕی پێشمەرگەی یەكێتی بكەن و ئەگەر ناچار بون ، تەسلیم بە بەعس ببنەوەو  ببن بە جاش و بەردەوامبن لە دژایەتی یەكێتی . نمونەی ئەوانە تەحسین شاوەیس و قالە فەرەج و دەیانی تر . باشە ئەمەیان لەپێناوی چی و موئامەرەی  كام دەوڵەتە بوو ؟؟. ئەی باشە ئەنجامدانی خیانەتی 31 ی ئابی 1996 لەپێناوی چیدابوو؟ .  هیچ خیانەتێك و هیچ تاوانێك و هیچ تراجیدیایەك  كەپارتی ئەنجامی داوە موئامەرەی هیچ لایەنێك نەبوەو هەمویان بۆ بەرژەوەندی خۆیان ئەنجامیان داوە و پارتی و بنەماڵەی بارزانی خیانەتیان بە شیرەوە خواردوەو پێیان تەرك ناكرێت و بە ویراسی حەزیان لە خیانەتە و بەدەست خۆیان نییە . ئەنجامدانی ڕیفراندۆم ولەدەست دانی نیوەی زیاتری خاكی كوردستان خیانەتێكی تری بنەماڵەی بارزانی . ئەمەیان سودی چیبوو ، لەپێناوی چیدا كردیان ، كێ‌ پێی كردن؟. هەمومان دەمانزانی ئەوە كارێكی خراپە . هەموشمان هاوارمان كرد . ئەمەریكا بەو گەورەیی و زەبەلاحی خۆیەوە هاتە سەرخەت و تكای لە   بارزانی كرد ئەوە نەكات و ساڵێك دوای بخات و ئەوان دەبن بە كەفیل و  كێشەكانیان لەگەڵ عێراق بۆ چارەسەر دەكەن . باشە كێ‌ ئاوا خوا دەیداتی و چۆن ئاوا بە ئاسانی لەقەی لی دەدات ؟ بەڵام دوایی دەركەوت  و ئێسزۆر لە سیاسەت مەدارەكانی جیهانیش  هاتنە سەر ئەو بڕوایەی كە بارزانی لەسەر داوای توركیا ئەوكارەی كردوە ، نەك بۆ  سەربەخۆیی كوردستان ، بەڵكو بۆ ئەوەی  هەرگیز كوردستان سەربەخۆ نەبێت .  ئێستا كە پارتی و بنەماڵەی بارزانی و ماستاو چی و  هەلپەرست و  بەناو مامۆستای زانكۆ و كۆیلەكانیان ڕادەستكردنەوەی كەركوك وەكو خیانەتی نیشتمانی وێنا بكەن و بیخەنە ئەستۆی یەكێتی ، ئەمەیان لە پێناوی چیدایە ، چما هەموو خەڵك نازانێت  ئەگەر ڕادەست كردنەوەی كەركوك بە بەغدا وەكو خیانەت وێنا بكرێت ، سەرۆك بارزانی پشكی شێری بەردەكەوێت ؟.  من بەرگری لە یەكێتی ناكەم و نەشمكردوە .بە بێتاوانیشیان نازانم و  لە نوسێنێكی تریشمدا بە درێژی باسی ئەوەم كردوە . ئەوەی  بەسەر كەركوك و ناوچە دابڕێنراوەكان هات و ڕأدەستی بەغدا كرایەوە ، ئەنجامی ڕیفراندۆم بوو .  ئەگەر ئەمە وەكو خیانەتیش بۆ یەكێتی حساب  بكرێت  بەرنامەی پێشوەختی یەكێتی نەبوەو  بە هۆی ڕیفراندۆمەكەی مەسعود بەرزانی  فەیلەسوف و سیاسەت مەداری گەورەی كوردەوە بووە ، كە ئەو ڕیفرادۆمەی كرد  بۆئەوەی  ئەو سنورە  لە دەست یەكێتی بچێت و دڵی توركیاش ڕازی بكات .  بەرپرسەكانی یەكێتیش هەڵ خەڵەتێنران و بەدەستی خۆیان ماڵی خۆشیان و كوردیشیان وێران كرد . دواجار كراشن بە خائین .   ڕاستە ڕادەست كردنەوەی كەركوك و ناوچەكانی تر بە بەغدا  خیانەتەو پارتی و یەكێتی بەرپرسیارن ، بەڵام  وەكو دواجار دەركەوت پارتی ئەمەی  بە بەرنامە كردوەو  هیچ نیەتیشی نەبوە بەرگری لە كەركوك بكات  لە كاتی هێرشی  حكومەتدا . حكومەتی عێراقیش بڕیاری دابوو كەركوك بگرێتەوە بە هەر نرخێك بێت ، كەواتە ڕێكەوتنەكەی یەكێتی لەگەڵ بەغدا بۆ ئەوەی بێ شەر ِبێنەوە ناو كەركوك زۆر باشتر بوو لەوەی كەركوك وەكو موسڵ وێران ببێت . خۆزگەی هەر لەسەرەتاوە  ڕێكەوتنایەو ئەو هەموو پیِشمەرگەیە بە خۆڕایی شەهید نەدەبون و  كوردانی توز خورماتوش ئاوایان بەسەر نەدەهات كە ئیستاش هەندێكیان نەگەڕأونەوە . با واز لە هەموو شتێك بهێنین و  ئێمەش وەكو پارتی بڵێن  ڕأدەستكردنەوەی كەركوك خیانەت بووە . ئێمەش دەڵێن خیانەت بووە . پارتی دەڵێت ئەوە یەكێتی بوو خیانەتی كردو لەگەڵ بەغدا ڕێك كەوتنو كەركوكیان تەسلیم كرد . ئێمەش بە هەمان شێوە دەڵێن راستە ئەوە هەموی بە تەنها خیانەتی  هەندێك لە بەرپرسانی یەكێتی بووە . باشە ئەی ڕادەست  كردنەوەی شەنگال  بۆ بەغدا دەچێتە چ بابێكەوە ؟ ئایا حكومەتی عێراقی هێرشی هینابوو بۆ سەر شەنگال ؟ .باشە كە حكومەتی بەغدا هێرشی نەكردووە ، خێرە ئاوا بە ئاسانی  شەنگال دوای ئەوهەموو كارەساتەی بەسەریان هێنا ڕأدەستی بەغدای دەكەنەوە ؟ . پرسیار ئەمەیە لە هەموو كەسێكی خاوەن ویژدان ، ئەوانەی خۆیان بە سیاسەتە مەدار دەزانن ، ئەوانەی خۆیان بە دڵسۆزی ئەم میللەتە دەزانن ، شەنگالیش ناچێتە بابی خیانەتەوە ؟. باشە بۆچی ئەوەی كەركوك خیانەت بێ و ئەمەی شەنگال  ریكەوتن بێت ؟. ئەگەر ڕێكەوتنە ، لەپێناوی چیدایە ؟. ئەگەر بۆ كەركوك خیانەت بوبێت ، بۆ شەنگالیش خیانەتە . ئەگەر ڕادەست كردنەوەی شەنگال  بە ڕێكەوتن بوبێت ، مانای وایە رأِدەست كردنەوی كەركوكیش بەڕێكەوتن بوە و ناچێتە بواری خیانەتەوە . جیاوازیەكە تەنها ئەوەیە  شەل نییەو پای شكاوە . پارتی دوو جار خیانەتی لە شەنگال كردوە . جاری یەكەم كە بارزانی فەرمانی بە هێزەكانی كرد بكشێنەوەو شەر ِنەكەن . گومانی زۆریش هەیە كە ئەوە ڕێكەوتن بوبێت لەگەل َداعش . بە چاوی خۆمان نەمان دی ژنانی رۆِژئاوای كوردستان پێشیان بە هێزەكانی پارتی دەگرت و كە ڕانەكەن و ئەوان خێراتر ڕایان دەكرد ؟ خیانەتی دووەم ڕأدەست كردنەوەی شەنگال بە بەغدا بەبێ ئەوەی هیچ گوشارێك لەسەر هێزی پێشمەرگە هەبێت و  نە حكومەتی عێراقیش پێی لەسەر  ئەوە داگرتبێت  بەزۆر بێتەوە شەنگال . بابزانین  هۆكارەكانی پشتی ئەم سیتاریۆیەی پارتی  چییە و لە پێناوی چێدت ئەمەی كردوە : یەكەم : هەرچەندە لە ئێستادا  قایمقامی شەنگال پارتییەو  تەنها هێزی پارتی لییە ، بەڵام بۆ پارتی دەركەوتوە كە خەڵكی شەنگال نەك پارتییان ناوێت ، بەڵكو زۆرڕقیشیان  لێیانەو بە هۆكاری هەموو ئەو نەهامتیانەیان دەزانن كە بەسەریان هەتوە . سیاسەتی پارتیش ڕونە دەڵی ماستێك بۆمن نەبێت، باموشی تێدابێـت كێشە نییە . بۆیە چۆن لە خەمی لە دەست دانی كەركوك نەبوو ، بە هەمان شێوەش لە خەمی لە دەست دانی شەنگالیش نییە . پارتی لە ئێستادا دەیەوێت شەنگال بكاتە قوربانی بەرژەوەندیەكانی خۆی ، بۆیە وەكو هەدیە پێشكەشی بەغدای كردەوە .  دووەم:  لەبەر ئەوەی بارودۆخی ئابوری هەرێم خرایە . سەرۆكی حكومەت پارتییە .پارە نییە بۆ موچە . بۆیە مەرایی بۆ بەغدا دەكات و ئامادەیە دەست لە شەنگال و دەیان شوێنی تریش هەڵگرێت لە بەرامبەر ئەوەی  بەغدا بەشە بودجەی هەرێم بدات و پارتی لەم تەنگەشەیە ڕزگاری ببێت و هەر لە دەسەڵاتدا بمێننەوە. لە لایەكی تریشەوە ئەمە وەكو مەرایی دەكات ، بۆ ئەوەی موتمانەی  بەغدا بە دست بێنێتەوە .ئەوەتا لە ئێستاوە پارتی پشتیوانی خۆی بۆ كازمی دەربڕیوە بۆ هەڵبژاردنەوەی بۆ سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران . سێیەم : بۆ ئەوەی پەكەكەو پەیەدە لەشەنگال دەەركرین چونكە پارتی ئەوانە بە دوژمنی خۆی دەزانێت.  چوارەم : بە دەركردنی پەكەكەو پەیەدا لە شەنگال موتمانەی توركیا لە دەست نادات و پەیوەندیەكانیان  دەچێتە ئاستێكی باڵاترو باوەڕ  پێكراوترەوە . دوای هەموو ئەوخیانەتانەی پارتی ئەنجامی داوە  لە ئێستادا ئەگەری زۆر هەیە بۆ ئەوەی پارتی خیانەتێكی گەورەی تری نیشتمانی ئەنجام بدات  لە پێناو مانەوەی خۆی لە دەسەڵاتدا . هەموتان لە بیرتانەو زۆر دوور نییە كە پارتی  بەبی َهۆكار و بی َهیچ مەترسیەك هێزی بردە زینوی وەرتی َ. كڵاویشی كردە سەری وەزیری پێشمەرگە كە یەكێتییەو ئەوسنورەش سنووری یەكێتیە. ماوەیەك دەنگە دەنگی لەسەر دروست بوو . یەكێتی هێزی بردە ئەو ناوە .دواجار كێشەكە هێوركرایەوە بەوەی  لیوایەكی هاوبەشی یەكێتی و پارتیان بردۆتە ئەوێ . دیارە ئەو  ناوە نزیك  سنوری هێزەكانی پەكەكەیە . توركیا  بەفرۆِكە چەند پێشمەرگەیەكی پەكەكەشی شەهیدكرد .  هیچ گومانی تێدا نییە پارتی لە خۆڕایی ئەمەی نەكردوە لە خیانەتكردندا  خاوەنی ستراتیجی دوور مەودایە و ئەوەتا ئێستا خەریكە هێواش هێواش سەرەداوەكانی ئەم سیناریۆیە بەدەر دەكەوێت و خەریكە پارتی  بەرنامەكەی بخاتە بواری جێبەجێكردنەوە . حكومەتی عێراقی باری ئابوری زۆر خراپە . لە لێواری ئیفلاسبوندایە . ئەگەر كار ئاوا بڕوات  ئەو بڕەپارە كەمەی ئێستاش دێت ، ناینێرن . كەواتە  حكومەتی بەناو هەرێم موچەی پی َنادرێت . ئەگەر  بارودۆخەكە بەردەوام بێت ئەگەری ڕاپەڕینی گشتی هەیە . ئەو كات  دەسەڵاتی پارتی دەكەوێتە بەرمەترسی گەورەوە . لەبەر ئەوهۆكارە پارتی لە ئێستاوە خەریكی ڕێخستنی سیناریۆكەیەو  خەریكە لەم ڕێگایەوە  بیخاتە بواری جێبەجێكردنەوە . ماوەیەكە ئاسایشی هەولێر قسە لەسەر كوژرانی بەرپرسی  ئاسایشی سەرزێڕی ( غازی ئالیخان )  دەكات و تاوانی كوشتنەكەی دەدات پاڵ پەكەكە .  داوا لە هاولاِتیان دەكات هەڵویستیان هەبێت . ئەی بۆچی داوای  لە هاوڵاتیان نەكرد  هەڵوێستیان هەبێت ، لە كاتی شەهید كردنی سەردەشت عوسمان و دەیان شەهیدی تر. ئەمەش  پێشەكیە  بۆ ئەوەی لەو ڕێگایەوە زەمینە خۆش بكات  بۆ هەڵگیرسانی  شەڕێكی خوێناوی گەورە . لە ئێستادا  پارتی ئارەزوی دەست پێكردنی شەڕێكی هەیە بۆ داپۆشینی گەندەڵی و تاڵانیەكان و هەڕاج كردنی نەوتی كوردستان و ئیفلاس كرد بە ئابوری هەرێم. توركیاش ئاواتە خوازە پارتی چرای سەوزی بۆ هەڵ بكات و بەهانەی هێرشی  بۆ بڕەخسێنێت . پارتیش ئامادەیەو هاوكاریی سوپای توركیش دەكات . ئەگەر ئەوە ڕوبدات  هیچ گومانی تێدا نامێنێت  كە كوشتنی غازی ئالیخانی بەرپرسی گومرگی سەرزێڕی پارتی خۆی  ئەنجامی دابێت بۆ ئەوەی ئەوە بكەنەبەهانە دروستكردنی شەڕو دەست پێكردنی شەڕ  بۆ  سەر پەكەكە . پارتی چەندین ساڵە بە بەردەوامی  ڕێگای خۆش كردوە كە هێزەكانی توركیا لەناو خاكی كوردستان جیگیر بكات  بۆ ئەوەی لە ڕۆژی تەنگانەدا توركیا  فریای بكەوێت  .  لە كاتێكدا بەغدا بەشە بودجەی هەرێم نەنێریت و هەرێم خۆشی دەڵی پارەمان نییە .  وەكو  ڕێبوار كەریم مەحمود  ئەندام پەڕلەمانی عێراق  دەڵێت سەرەتا  بەناوی  پاشەكەوتی موچەوە گیرفانی موچە خۆرانیان تاڵان  كرد .                                 قۆناغی دوای ئەوە بە لێبڕینی موچەو بەردەوام دواخستنی دەستیانپێكرد . ئێستا قۆناغی خۆ گونجاندنیان  دەست پێكردوە . واتە حكومەت پارە بنێرێـت  یان نەنێرێـت ئێمە بە پێی ئەو پارەیە موچە دەدەین كە لەبەر دەستمانە . كەواتە لێرە بەدواوە ساڵی سێ  جار موچە دەدرێت. پارەی گومرگەكان لە لایەن پارتی و یەكێتیەوە دەدزرێت . پارەی نەوت دەدزرێت . پارەی  داهاتی ناوخۆ دەدزرێت . هەرچی كۆمپانیای گەورە هەیە ، كۆمپانیای حیزبین و باج نادەن .  ئەگەر بەغداش پارە نەنێرێت ، كەواتە موچە نامێنێت . كەواتە مەترسی ڕاپەڕین دەست پێدەكات . بەڵام ئەگەر پارتی شەڕی پەكەكە دروست بكات  ئەوكات  شەڕەكە دەكاتە بەهانە بۆ پێنەدانی موچەو بارودۆخێك دروست دەكات خەڵك لە ترسی ژیانی خۆی موچەی لەبیر بچێتەوە .  بۆ ئاگاداریتان پارتی بۆ مانەوەی خۆی دەست  بۆ هەموو خیانەتێك دەبات و هیچ بەتەنگ ژیانی خەلكەوە نین و مانەوەی خۆیان لە هەموو شتێك پێ گرنگترە . ژیانی بنەماڵەی بارزانی بۆسەدان ساڵی تریش زامنەو ، نەبونی هاوڵاتیانیش  بە كێشەی خۆیان نازانن .   بۆیە زۆر گرنگە هاولاتیان دەرك بەو مەترسیە چاوەڕوانكراوە بن چونكە هەمووشتێكی خراپ لە پارتی چاوەڕوان دەكرێت . كاتی  ئەوەشە لەخەو هەستن و چیتر بیدەنگ نەبن . ئەگەر میللەت ئیرادەی هەبێـت  هەموو شتێكی پی َدەكرێت و لە هەموو حیزب و لایەن و حكومەتیش بە هێزترە . هەر وەكو دەشڵێن : هیچ كەسێك بە دیكتاتۆری لەدایك نابێت ، ئەوە بێدەنگی خەڵكە دیكتاتۆر دروست دەكات .  

 فەرحان جەوهەر  ئەو بێ ڕێزییەی رۆژانە بەرامبەر دامەزراوە حکومییەکان لەلایەن باڵاترین کەسی حزبی یەکێتییەوە لە پارێزگای سلێمانی دەکرێ ، بەرلەوەی لێدان بێت لە کۆی دامەزراوەکانی حکومەتی هەرێم وەک کیانێکی یاسایی و دەستوری دانپێدانراوی نێودەوڵەتی و نێوخۆیی ، لێدان و بێ رێزییە بۆ خەڵکی سلێمانی و بەرژەوەندییەکانی ، هەر میللەتێک یان هەر حزبێک  رێزلە دامەزراوە یاساییەکانی خۆی نەگرێت ئەمڕۆ نا سبەی هەر رووبەرووی شکست دەبێتەوە ، ئەو بەرپرسە باڵایەی یەکێتی ئەگەر خەیاڵی وابێ بەم جۆرە ئیستفزانەنە زیان لە پارتی دەدات و دەتوانێ کێبەرکێی پارتی بکات ، ئەوە جگەلە زیان گەیاندن بەکۆی مییللەت بە گشتی و خەڵکی سلێمانی نەبێت هیچ زیانێک بە پارتی ناگەێنێت ، ئەم هەڵسووکەوتە بۆ ئەوەیە بێ یاسایی لەو دەڤەرە زاڵبێت بۆ ئەوەی لە گومرگەکانی سنوور دەستی واڵاتربێت بۆ گەندەڵی و دواتر هێنانەوەی ئەو پارەیە بۆ ئەوەی وەک خێرو سەدەقە و منەت بیداتەوە هەندێک خەڵک و هەندی پڕۆژەی کەسی پێ بکات تا خەڵک مەدح و سەنای بکەن ، پێمواییە ئەمڕۆ میللەت گەلێک لەوە وشیارترە لەم فرت و فێڵانە تێنەگات ، ئەوەی ئەمڕۆ خەڵک دەیەویت و پێویستییەتی حوکمی یاسا و دامەزراوەکانییەتی ،  نەک کەسێک بێت و خۆی بکاتە پاڵەوان و دەست بۆ پارەی گومرگەکانی ببات و دواتر خێری پێ بکاتەوە ، دەبوو لانیکەم کادرو باقی سەرکردەکانی خودی یەکێتی لەسەر ئەم بێ رێزییە بە  دامەزراوەکانی حکومی لە سنووری خۆیاندا هاتبانە دەنگ ، پێی بێڵێن : ئەرێ کاکە راستە تۆ بۆت هەیە لەگەڵ ئەندام و لایەگرانی حزب کۆڕو کۆبوونەوە بکەی؟ بەڵام چیت داوە لە کۆبوونەوە بە دامەزراوە حکومییەکان ، یان پارێزگاری سلێمانی تۆی رۆشنبیرو رەخنەگر و لە حزبێکی تر، چۆن بەرامبەر ئەو بێ رێزییە بەرامبەر خۆت و دامەزراوەکانی ژێر دەسەڵاتت وا بێ دەنگی ، ئێ خۆ ئەوان کەسێکی باڵاو دەست رۆیشتووی وەک کاک قوبادیان جێگری سەرۆک وەزیرانەو دەتوانی لە بەیانییەوە تا ئێوارە لەگەڵ هەموو دامەزراوە حکومییەکان نەک هەر لە پارێزگای سلێمانی ، بەڵکو لە هەموو هەرێم کۆنەوە بکات ، نەک هەر کەس رەخنەی لێ ناگرێت بەڵکو جێگای دەستخۆشیش دەبێت ، ئەی کاکی جێگری سەرۆکی حکومەت تۆچۆن  ئەم بێ رێزییە بەرامبەرخۆت ووەزیرەکانت قبوولە ؟ ئەرێ تۆلە کۆبونەوەی ئەنجومەنی وەزیران ئیحراج نابی؟ یان ئەوەیە هەر هەستی پێناکەی ؟! من ناڵێم با سەرۆک وەزیر یان وەزیرەکانی پارتی لەو سنوورە کۆبونەوە بە دامەزراوە حکومییەکانی دەڤەرەکەتان بکەن ، بەڵام رێگە بدە ئامۆزایەکەت کە  کۆڕی ئەوسەرکردەییە کە تۆ لەسایەو سێبەری ئەودا وادەوڵەمەندو خاوەن دەسەڵاتی ، کارە یاسایی و حکومییەکانی خۆی بکات  ، هەر ئەوەندەو چیترنا .

د. ئیسماعیل نامیق سەرۆکی حکومەت راستدەکات پارتی خەڵک دەنگی پێداوە وئێستا 45 کورسی لەپەرلەماندا هەیە، جا ئەو ژمارە زۆرەی کورسی چۆن بەدەستهێناوە ئەمە بابەتێکی دیکەیە، چونکە لەهەڵبژاردن وپەرلەمان وحوکمڕانیدا ژمارەی کورسی سەنگی مەحەکە، ئیتر رێژەی دەنگدان چەند بووە وچەند نەبووە، ئەمە حوکمی لەسەر بینا ناکرێت. بۆ نموونە لەهەڵبژاردنەکانی ئەمریکادا لە 2012 رێژەی دەنگدان ( %53.6 )، و لەهەڵبژاردنەکانی 2016 رێژەی دەنگدان ( %55.6 ) بوو، لەم هەڵبژاردنەی دوایدا هیلاری کلینتۆن دوو ملیۆن وشەش سەد هەزار دەنگی لە ترەمپ زیاتر بوو، بەڵام لەبەر ئەوەی ترەمپ لەکۆی ( 538 دەنگی هەڵبژاردن، کە پێی دەوترێت electoral college واته‌ كۆمه‌ڵگه‌ی هه‌ڵبژاردن)، ( 306 ) دەنگی بەدەستهێنا لەبەرامبەردا هیلاری ( 232 ) دەنگی بەدەست هێنا، ترەمپ بەکەمینەی خەڵک وزۆرینەی کورسی حوکمی کرد وهیلاریش بەزۆرینەی خەڵک وکەمینەی ژمارەی کورسی ماڵئاوایی کرد. کەواتە ئەوەی حوکمدەکات ژمارەی کورسیە. پرسیارێکی گرنگ لێرەدا سەرهەڵدەدات، ئایا چۆن ناڕەزاییەتیەکانی زۆرینەی خەڵکی کوردستان لەبەرامبەر پارتیدا بگۆڕدرێت بۆ ژمارەی کورسی پەرلەمانی؟ راستیەک هەیە ئەوەیە، کەگۆڕینی بەرامبەر بەهەمان تێڕوانین ورێباز وهەڵسوکەوتەکانی ئەو کارێکی ئاستەم ودرۆزنانەیە، بۆ نمونە ئەمریکا وبلۆکی رۆژئاوا قەت نەیانئەتوانی بەپەیڕەوکردنی سیستمی سۆسیالیستی بەسەر یەکێتی سۆڤیەتدا زاڵ بن، موحەمەد ( د. خ ) قەت نەیئەتوانی بەپەیڕەوکردنی رەفتارەکانی قورەیش بەسەریاندا زاڵ بێت وچاکسازیی بکات، موساش نەیئەتوانی نەوەی ئیسرائیل بگۆڕێت، ئیسرائیلیش نەیئەتوانی بەهەمان بیرکردنەوە وعەقڵیەتی عەرەب بەسەریاندا زاڵ بێت. کەواتە ئەمە راستیەکەیە، بەهەمان رێباز ورەویەی بەرامبەر ئاستەمە بەسەریدا زاڵ ببیت، یان بیگۆڕیت. لەکوردستاندا راستیەکی تاڵ هەیە، ئەویش ئەمەیە لەساڵی 1964 بەبیانوی خراپی پارتی وگۆڕینی ئەوەی ناونراوە رێبازی بارزانی، روبەڕوی زۆر نەهامەتی ویەکتر قڕکردن وروداوی ناخۆش بوینەتەوە، بەڵام لەبەر ئەوەی ئاراستە وهەوڵەکانی ئەم گۆڕانکارییە، یان هەر لەبنەڕەتەوە قوتابی قوتابخانەکەی بارزانی بوون، یاخود لەکۆتاییدا گەڕاونەتەوە سەر ئەو رێبازە، بۆیە ئەنجامێکی ئەوتۆیان نەبووە، دەبینین پارتی وەکو خۆی ماوەتەوە، ئەو هەوڵانەش بەدوادا هاتوون یان بەلادا هاتوون. خزمینە دەبێت قەناعەت بەوە بکەن، کە بەحیزبی ماڵبات حیزبی ماڵبات ناگۆڕدرێت، حیزبێک له‌م سه‌رده‌می نابووتی پۆست وئیداره‌دا، هەموو رێباز وگوتاری سیاسی وستراتیژی کارکردنی بریتی بێت لەداواکردنی پۆست وکڕوزانەوە وشەڕکردن بۆ پۆستی بەڕێوەبەرێک یان جێگری بەڕێوەبەرێک، چۆن دەتوانێت حێزبێک بگۆڕێت، کەهەموو سەرۆکایەتیەکان وجومگە گرنگەکانی حوکمڕانی کۆنترۆڵ کردووە ولەبەغداد ودەرەوەش نوێنەرایەتی کورد دەکات، بەخوا ئەمە خەیاڵ پڵاویە. ئاخر حیزبێک نەتوانێت لەناوخۆیدا سود لەکادیرە باشەکانی خۆی وەربگرێت، چۆن دەتوانێت، نمونەیەکی جیاوازتر لەپارتی پێشکەش بکات، من بەرگری لەپارتی ناکەم، بەڵام قەناعەتی تەواوم بەوەیە، حیزبێک دەتوانێت پارتی بگۆڕێت کەلەپارتی نەچێت، لەحیزبایەتی وحوکمڕانیدا، لەسەر رێبازەکەی پارتی وبارزانی رێ نەکات، ئەگەرنا پارتی لەهەڵبژاردنی داهاتوودا بەهێزتر دەبێت، چونکە خەڵک بڕوای وایە دەنگدان بەدەستی یەک باشترە وەک لەدەستی دوو!! نمونەیەکی زۆر سادە، لەدەڤەری سلێمانیدا ئەوەی پێی دەوترێت زۆنی سەوز، لەجیاتی نمایش وستایش دەکرێت زۆر بەهێمنی چاکسازیی زۆر گەورە بکرێت، ئەگەر من لەبوارەکەی خۆمدا قسە بکەم کەزانکۆ وخوێندنی باڵایە، دەکرێت پۆستە باڵا وزانستیەکانی ناو زانکۆ وخوێندنی باڵا لەجیاتی ئەوەی لەلایەن کۆمیتە ومەڵبەند وبارەگا حیزبیەکانەوە، خەڵکی خراپ وگوێ لەمشتیان بۆ دابنرێت، هەوڵبدرێت خەڵکی بیانی بهێنرێت، ئەو پۆستانەیان پێ پڕ بکرێتەوە، تا زانکۆکانمان لەزانکۆ بچن نەک بارەگای حیزبی، لەهەمان کاتدا ببن بەناوەندێکی گەورەی زانست وبیرکردنەوە، بەمە گیانی داهێنان دێتە ناو زانکۆکان وکۆمەڵگەش پێشدەکەوێت. ئەگەر بڕواتان وایە بەحیزبی کردنی زانکۆکان ژمارەی دەنگەکانتان لەهەڵبژاردندا زیاد دەکات، دڵنیاتان دەکەمەوە هەڵەن، چونکە ئەوانەی ئێوە پۆستیان پێ دەدەن، رەنگە تەنها خاوەنی یەک دەنگی خۆیان بن، ئەمە لەحاڵەتێکدا ئەگەر دەنگ بدەن، قوتابیانی زانکۆش لەرقی رەفتاری خراپی زۆربەی ئەوانەی ئێوە بەپۆست دڵیان رازی ئەکەن وراتان گرتوون، دەنگتان پێ نادەن، کەواتە ئیتر بۆچی زانکۆ بەحیزبی دەکەن ودەیکەنە بەشێک لەبارەگا حیزبیەکانتان، ئایا چاکسازیی وا دەکرێت؟ بەم شێوەیە دەتوانن هەژمونی پارتی کەمبکەنەوە؟ بێگومان نەخێر. کەواتە بۆ ئەوەی رێ لەباڵا دەستی پارتی بگرن، دەبێت مۆدێلێکی جیاواز لەپارتی پێشکەش بکەن ولەئەو نەچن نەلەرێبازیدا نەلەرەفتاریدا، ئەگەر وانەکرێت، پارتی هەر بەپارتی پارتان دەمێنێتەوە وئەوانی دیکەش پارتی پۆست. خەڵک چیتر ئەوەی قبوڵ نیە لەناخدا مەشرەب پارتی بن وبتانەوێت بەپیشاندانی نەیارێتی بۆ پارتی پۆستی زیاتر لەپارتی وەربگرن، ئەم رێگەیە کۆن بووە، لەرابردودا تاقیکراوەتەوە وئەنجامێکی ئەوتۆی نەبووە، بۆیە رێگە راستەکە ئەوەیە، نابێت لەپارتی بچیت، بۆ ئەوەی بتوانیت لەگەڵ پارتیدا بجەنگیت، مەبەستم لەجەنگ ململانێی دیموکراسیە. تێبینی/ من هیچ دوژمنایەتیەکم لەگەڵ پارتیدا نیە وحیزبێکی سیاسیە ومافی خۆیەتی کاری سیاسی خۆی بکات، بەڵام من ئەم مۆدێلەی پارتی بەمۆدێلێکی خراپ ئەزانم لەژیانی حیزبایەتی وحوکمڕانیدا، لەم روانگەیەشەوە رێگە بەخۆم ئەدەم رەخنەی لێ بگرم وهیوای ئەوە بخوازم رۆژێک لەڕۆژان بەرێگەیەکی دیموکراسی پارتی لەحوکمڕانیدا نەمێنێت.

كارۆخ خۆشناو  هەڵبژاردنی ئەم ساڵی سەرۆکایەتی ئەمریکا بە گرنگترین (کلاسیکۆ)ی گۆڕەپانی سیاسی ئەمریکا و جیهان لە قەڵەم دەدرێت، چونکە ئەم هەڵبژاردنە لە کاتێکدا ئەنجام دەدرێت کە ڤایرۆسی کۆڕۆنا تەنگی بە جیهان هەڵچنیووە، بۆیە ئەنجامی هەڵبژاردنەکان کاریگەری گەورەی دەبێت لەسەر شێوازی بەڕێوەچوونی ململانێکانی جیهان و داڕشتنەوەی (سیستەمی نێودەوڵەتی) دوای پەتای کۆڕۆنا، هەروەها ئەم هەڵبژاردنە بۆ ئێمەی کوردیش گرنگە، چونکە ئەگەری هەیە دەرەنجامەکانی لێکەوتەی (ئەرێنی و نەرێنی) بۆ سەر دۆزی کورد هەبێت. سەرەتا گرنگە ئاوڕێک لە مێژووی هەردوو پارتی سەرەکی ئەمریکا (دیموکرات و کۆماری) بدەینەوە: 1- پارتی دیموکراتی ئەمریکا لە ڕێکەوتی (۱۸۲۸/۱/۸) دامەزرا، لە ساڵی (۱۸۳۳) ئۆپۆزۆسیۆن بەگاڵتەجاڕیەوە سەرۆک (ئەندرۆ جاکسن)ی دیموکراتیان بە گوێدرێژ ناوزەد کرد، لەو ساڵەدا وێنەکێش و کاریکاتێرست (تۆماس ناست) وێنەی سەرۆکی ئەمریکای لەسەر جەستەی گوێدرێژێک کێشا، سەرۆک (جاکسن) لە جیاتی ئەوەی توڕە بێت، سودی لە وێنەی گوێدرێژەکە بینی و لە هەڵمەتی هەڵبژاردنەکاندا وەک ڕەمزی دیموکراتەکان بەکاریهێنا و سەرکەوتنی بەدەستهێنا، لەوکاتەوە (وێنەی گوێدرێژ و ڕەنگی شین) بوونەتە لۆگۆ و دروشمی دیموکراتەکان، هەروەها سڵۆگانی دیموکراتەکان لە کۆنفڕانسی ئەم ساڵیاندا بریتی بوو لە (Uniting America) چونکە بەڕای دیموکراتەکان (دۆناڵد تڕەمپ) ڕەوتی ڕەگەزپەرستی بەهێز کردووە و کۆمەڵگای ئەمریکی دابەشکردووە. 2- پارتی کۆماری لە ڕێکەوتی (۱۸٥٤/۳/۲۰) دامەزرا، هەمان وێنەکێش (تۆماس ناست) لە ساڵی (۱۸۷٤) لە کاریکاتێرێکدا وێنەی فیلێکی وەک ڕەمز بۆ کۆماریەکان بەکارهێنا، لەوکاتەوە (وێنەی فیل و ڕەنگی سور) بوونەتە دروشمی کۆماریەکان، هەروەها سلۆگانی کۆماریەکان لە کۆنفڕانسی ئەم ساڵیاندا هەمان سڵۆگانی هەڵبژاردنەکانی ساڵی (2016) بوون کە بریتین لە (America First) و (Make America Great Again) چونکە بەڕای تڕەمپ ئەمریکا لە سەردەمی ئۆبامادا لاواز بووە و پێویستە بەهێز بکرێتەوە. لە ئێستادا هەڵمەتەکانی هەڵبژاردن و کێبڕکێ و ململانێی نێوان (فیلە کۆماریەکان و گوێدرێژە دیموکراتەکان) بە شێوەیەک گەرم و گوڕن کە لە مێژووی هەموو هەڵبژاردنەکانی ئەمریکا و جیهاندا بە دەگمەن وێنەیان هەبووە، پێموایە ئەم هەڵبژاردنە هاوشێوەی یاری (کلاسیکۆ) زۆربەی دانیشتوانی وڵاتانی جیهانی بە خۆیەوە سەرقاڵکردووە، ئەمەش لەکاتێکدایە کە دوای نزیکەی سێ هەفتەی تر هەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتی ئەمریکا بەڕێوە دەچن و هەردوو پارتی سەرەکی ئەمریکا (دیموکرات و کۆماری) هەموو هەوڵێکی ڕێگاپێدراوی (یاسایی و دەستوری)ی خۆیان خستۆتەگەڕ بۆ دژایەتیکردنی یەکتر و بردنەوەی هەڵبژاردنەکان، بۆیە (گوێدرێژە دیموکراتەکان) هەموو هەوڵێک دەدەن بۆ بردنەوەی هەڵبژاردنەکان و دەرکردنی (فیلە تڕەمپ) لە کۆشکی سپی، لە بەرامبەردا (فیلە تڕەمپ) هەموو هەوڵێکی چڕ کردۆتەوە تاکو بەهەمان شێوەی سەرکەوتنی خۆی بەسەر (کۆڕۆنا)دا، بەسەر دیموکراتەکانیشدا سەرکەوێت! چاوەڕوان دەکرێت بڕی تێچووی ئەم خولەی هەڵبژاردنەکانی ئەمریکا ژمارەی پێوانەیەیی تۆمار بکات، چونکە گوژمەی تێچوەکەی دەگاتە نزیکەی (11) ملیار دۆلار، لاتان سەیر نەبێت ئەگەر بڵێم پرۆپاگەندە و (تـــا)ی هەڵبژاردنەکانی ئه‌مه‌ریكا هاوشێوەی هەڵبژاردنەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست پڕ دەبن لە گوتاری نا عەقڵانی و تەخوینکردن و جوێن و قسەی نەشیاو، بەڵام جیاوازیەکەی لەوەدایە (تـــا)ی هەڵبژاردنەکانی ئه‌مه‌ریكا تەنها پێش هەڵبژادن گەرم دەبێت و دواتر سارد دەبێتەوە و هەر کام لە بەربژێرەکان (ترەمپ یان بایدن) دەربچن، لە گوتاری سەرکەوتندا دەڵێن "هەڵبژاردن تەواو بوو، من سەرۆک و خزمەتکاری هەموو ئەمه‌ریکییەکانم بە بێ جیاوازی (بە دیموکرات و کۆمارییەکانەوە) لە چوار ساڵی داهاتوودا بە گوێرەی ئەو دەسەڵاتانەی کە دەستووری ئەمریکا بۆی دیاریکردووم، ئەوپەڕی توانام دەخەمە گەڕ بۆ جێبەجێکردنی بەڵێنەکانی هەڵمەتی هەڵبژاردن".

ئاسۆ جەبار وردەکارییەکانی دەستگیرکردنی رۆژنامەوان شێروان شێروانی و تاوتوێکردنی راگەیندراو و ناڕەزاییەکانی رێکخراوە نێودەوڵەتییەکە کۆمیتەی بەرگیرکردن لە رۆژنامەنوسانی جیهان کە بنکەی سەرەکیان لە نیۆرکەو هاوکات راگەیندراوەکەی سەنتەری میترۆ بۆ داکۆکیکردن لە رۆژنامەوانان و وەڵامی ێکخەری راسپاردە نێودەوڵەتیەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان تێکڕا کۆمەڵێک پرسیار و گومان دەوروژێنن سەبارەت بەدەستگیرکردنی ئەو رۆژنامەوانە بەو شێوەیە. رێكخەری راسپاردە نێودەوڵەتییەكان لە حكومەتی هەرێمی كوردستان دیندار زێباری لەدواهەمین وەڵامدانەوەیدا سەبارەت بە دەستگیرکردن و ئەو تومەتانەی ئاڕاستەی شیروان شێروانی رۆژنامەوان کراوەلە راگەیەندراوێكدا ئاماژەی بەوە كردووە، شێروان شێروانی لەسەر فەرمانی راگرتن كە لە دادگای لێكۆڵینەوەی دهۆك دەرچووە دەستگیر كراوە و "تۆمەتبارە بەپێی ماددەی 156 لە یاسای سزادانی عێراقی، ژمارە (21) بۆ ساڵی 2001 كە لە پەرلەمانی هەرێمی كوردستان هەمواركراوە". بەڵام سەنتەری میترۆ بۆ داکۆکیردن لەرۆژنامەوانان زیاتر یاساکە رووندەکەنەوەو دەڵێن؛ بۆ زانیاری خوێنەران ماددەی 156 لە یاسای ژمارە 111 ی ساڵی 1969 یاسای سزادانی عێراقی، تایبەتە بە سزادانی ئەو كەسانەی بە مەبەستی گۆڕینی سیستمی حوكمڕانی لەرێگەی بەكارهێنانی چەكەوە، دەچنە ناو حزب یان گروپێكەوە بە هاوكاری بێگانە. هاوکات کۆمیتەی بەرگری لەمافەکانی مرۆڤ لە نیۆرک بەیاننامەیەکیان ناردووە بۆ دەنگی ئەمریکا لەوبارەیەوەو دەڵێن "- پێویستە دەسەڵاتدارانی کوردی عێراق هەر تۆمەتێک لەسەر ڕۆژنامەنووس شێروان ئەمین شێروانی ئاشکرا بکەن یان دەستبەجێ ئازادی بکەن." سەنتەری میترۆ لە رێی بەرێوبەرەکەیانەوە بەیاننامەیکیان ناردووە بۆ دەنگی ئەمریکاو دەڵێن " ‎زۆربەی وەڵامەكانی دیندار زێباری، رێكخەری راسپاردە نێودەوڵەتییەكان لە حكومەتی هەرێمی كوردستان قایلكەر نین بۆ رای گشتی ناوخۆو رێكخراوە نێودەوڵەتییەكان." بەڵام تا ئامادەکردنی ئەم راپۆرتە سەندیکای رۆژنامەنوسانی کوردستان هیچ بەیاننامە یان لێدوانێکیان لەو بارەیەوە بڵاونەکردتەوە. هاوکات سەنتەری میترۆ دەڵێن رێكخەری حکومەتی هەرێم بۆ راسپاردە نێودوڵەتییەکان ئەوەی بیرچەوە کە " لە ئەیلولی 2003 وە پەرلەمانی كوردستان كاركردنی بەو مادەیە راگرتووە" ‎هەر بەپێی ئەو راگەیێندراوەی زێباری ، باس لەوە دەكات كە لەكاتی لێكۆڵینەوەی سەرەتاییدا، شێروان شێروانی دانی بەوەدا ناوە كە ئەو "لە سەرچاوەی دەرەكییەوە یارمەتی دارایی كراوە بۆ دروستكردنی ئاڵۆزی و پشێوی، ناشرینكردن و گوتنی قسەی نەشیاو بە بەرپرسان و كەسانی خاوەن پێگەی كۆمەڵایەتی دیاریكراو، هەروەها بەلاڕێدابردنی ناڕەزایی و خۆپێشاندانە ئاشتیخوازییەكان بۆ دروستبوونی تووندوتیژی هەروەها هەڕەشەكردن لە دادوەران". ‎ رووگش محیەدین هاوسەری رۆژنامەوان شێروان شێروانی بە سی پی جەی وتووە، کە ئەو پۆلیسانەی کە چواریان جلی مەدەنییان لە بەردا بوو، کاتژمێر 4:30 ی ئێوارە گەیشتنە ماڵەکەیان و دەستیان بەسەر دوو لاپتۆپ و دەفتەر و چەند سی دییەکی ڕۆژنامەنووسەکەدا گرت و دەمانچەیەکیان لەسەر سەری شێروان دا راگرتووەو کەلەپچەیان کردووە و پاڵیان پێوەناوە و بە پاڵ و بەزۆر خستویانەتە ناو ئۆتۆمبێلێکەوە؛ ئەو گوتیشی ئەفسەرەکان فەرمانی دەستگیرکردنی شێروانیان پێبووە، بەڵام نە ئەو فەرمانە و نە ئەفسەرەکان نەیان ووت لەبەرچی دەبێت دستگیر بکرێت. رووگەش محێەدین بە کۆمیتەی بەرگری رۆژنامەنوسانی ڕاگەیاندوە کە نازانێت شێروانی لە کوێ زیندانیکراوە یان بە چ تۆمەتێک دەستگیرکراوە. ئیگناسیۆ میگێل دێلگادۆ نوێنەری سی پی جەی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقا ڕایگەیاند:"دەبێت دەسەڵاتدارانی کورد لە باکوری عێراق هەر تۆمەتێک کە لە دژی رۆژنامەنووس شێروان ئەمین شێروانی کراوە ئاشکرا بکەن؛ ئەگەر ناتوانن ئەوە بکەن، پێویستە دەستبەجێ ئازادی بکەن ئەگەر حکومەتی هەرێمی کوردستان لە هەوڵی ئەوەدایە کار لەسەر جێبەجێکردنی یاسا دەکات، لەبەرئەوە ناتوانێت رۆژنامەنوسان بشارێتەوە تەنها بە ئارەزووی خۆیان." لە ڕۆژانی پێش دەستگیرکردنیدا، شێروانی لە ئەکاونتی خۆی لە فەیسبووک، کە زیاتر لە 10 هەزار شوێنکەوتووی هەیە، بڵاوی کردووەتەوە، ڕەخنەی لە سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان مەسرور بارزانی گرتووە و داوای لە پارێزەران کردووە، کە پرسیار لە سەرۆکی حکومەت بکەن لەبارەی کوشتنی ڕۆژنامەنووسان و چالاکوانانی مافی مرۆڤ لە هەرێم. هاوکات ڕەحمان غەریب، ڕێکخەری گشتی سەنتەری میترۆ لە لێدوانی ڕێکخراوەکەدا بۆ رێکخراوی سی پی جەی ئەوەی هەڵسەنگاندووە، کە شێروانی دەکرێت بە پێی یاسای خراپ بەکارهێنانی ئامێرەکانی پەیوەندیکردن یان ناوزڕاندن بە یاسای عێراقی ئەگەر بە یاسای خراپ بەکارهێنانی ئامێرەکانی پەیوەندی کردن تۆمەتبار و تاوانبار بکرێت، دەتواننن تا پێنج ساڵ زیندانی و بڕی 5 ملیۆن دیناری عێراقی (4200 دۆلاری ئەمریکی) سزای بدەن؛ ئەگەر بە مادەی 433 ی یاسای سزای عێراقی تۆمەتبار بکرێت بە ناوزڕاندن، لەوانەیە ڕووبەڕووی یەک ساڵ زیندانی و بڕی 100 دینار (نزیکەی 8 سەنتی ئەمریکا) بکاتەوە. شایەنی باسە بەپێی راپۆرتی ئەوکاتەی کۆمیتەی بەرگری لە رۆژنامەوانان سی پی جی لەنیۆرک، شێروانی پێشتر لە 28ی کانوونی دووەمی 2019 لە شاری دهۆک دەستگیرکرا، بە و تۆمەتانەی کە لە دژی ئاسایشی دەوڵەت ئەنجام دراون، ماوەی 42 رۆژ زیندانیکرا. هەروەها بەپێی توێژینەوەی سی پی جەی ، لە نیسانی 2012 دا شێروانی بەبێ فەرمانی گرتن و بۆ ماوەی چەند ڕۆژێک لەسەر دوو ماددە کە رەخنەی لە گەندەڵی حکومەت گرتووە دەستگیرکرا . لەکۆتایی بەیاننامەیەکایندا سەنتەری میترۆ دەڵێن ئێمە وەك سەنتەری میترۆ تۆمەتەكانی رێكخەری راسپاردە نێودەوڵەتییەكان لە حكومەتی هەرێمی كوردستان بە تەواوەتی رەتدەكەینەوە، داوا دەكەین دەسبەجێ ئەو مادە یاساییە بگۆڕی بۆ یاسای رۆژنامەگەری و بە كەفالەت ئازاد بكرێت. هەروەها دەیان رۆژنامەوان و میدیاکار لەهەرێمی کوردستان و دەرەوەی هەرێمەکە ئەم دەستگیرکردنەی شێروان شێروانی رۆژنامەنوس شەرمەزار دەکەن. کەمپینی داکۆکی لەئازادی و سەلامەتیی ” شێروان شێروانی ” و هەموو ئەو چالاکوانانەی کە لە زینداندان دەڵێن "ئێوارەی چوارشەممەی 7 ـی ئەم مانگە، تاقمێک لە چەکدارانی دەمامکداری دەسەڵات بە ترس و تۆقاندنەوە هەڵیانکوتایە سەر ماڵ و حەرەمی خێزانیی رۆژنامەنووس شێروان شێروانی و لە بەر چاوی خێزان و منداڵەکانی لە ژێر هەڕەشەی چەک دەستگیریان کرد و بۆ شوێنێکی نادیار گواستیانەوە." لەکۆتاییدا پرسیار دەکەیەن دەکرێت ئەو تومەتانەی کە ئاڕاستەی رۆژنامەوان شیروان شێروانی کراوە بەبەڵگەوە بۆ رایگشتی ئاشکرا بکرێت؟ بۆچی ئەو رۆژنامەوانە مافی قسەکردنی لێسەندراوەتەوەو لەو رۆژەوەی کە دەستگیرکراوە نەیانهێشتووە هیچ لێدوانێک بدات بۆ میدیاکان؟ ئەو بەڵگانە چین کە رێکخەری حکومەتی هەرێم بۆ راسپاردە نێودەوڵەتییەکان دیندار زێباری دەڵێت ئەو رۆژنامەوانە شێروان شێروانی دانی بەوەدا ناوە كە ئەو لە سەرچاوەی دەرەكییەوە یارمەتی دارایی كراوە بۆ دروستكردنی ئاڵۆزی و پشێوی؟ شایەنی باسە کردەی دەستگیرکردنی رۆژنامەوان شێروان شێروانی رووبەڕووی رەخنەو ناڕەزایی بۆتەوە لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و میدیاکاندا و هاوکات چەندین رێکخراوی نێودەوڵەتی و ناوخۆیی ئەم کردەوەیە شەرمەزار دەکەن و داوای روونکردنەوە یان دەستبەجێ ئازادکردنی دەکەن. سەرچاوەکان: -حکومەتی هەرێم -رێکخراوی کۆمیتەی بەرگری لەرۆژنامەنوسان سی پی جەی. -سەنتەری میترۆ. -سەندیکای رۆژنامەنوسان

 چیا عەباس لەشکرێک لە نوسەر و لێکۆڵەوەر و پەرلەمانتار و قەڵەمبازی سیاسی لە سایەی دەسەڵاتی حزبی و حوکمرانی راستەوخۆ و ناراستەوخۆ قەڵغانی قسە و یاسا  وشەیان بە دەوری قەڵای حزب و دەسەڵاتدا چەقاندوە، راشکاوانە بە شان و باڵی حزب و سەرکردە و دەسەڵاتدا هەڵدەدەن. ئەمجۆرە کەسانە ئەرکی حزبی خۆیان لە بەرامبەر پارە و پلە و ئیمتیازات بە دەق جێبەجێ کردوە و دەیکەن، چونکە بێئەوە نەدەبونە خاوەنی یەک دو ڤێڵا و چەند ملیۆنێک موچە و خانەنشینی و ماشێن و حەسحەسی تایبەت و منداڵ و کەس و کاریان ناچنە خوێندنگا تایبەتە گران بەهاکان و بۆ پژمێنێک بۆ چارە نانێرنە وڵاتانی دەرەوە، ئەمە بێجگە لەوەی لێرە و لەوێ جارجار گیرفان و گەدەیان بەم بەرپرس و ئەو جەمسەر پر و چەور دەکرێن. لەئێستادا ناسنامە و ماهیەتی زۆربەیان لای خەڵک زانراون.  بەشێکی تر، تایبەت لە هەر دو حوکمرانی و پەرڵەمانی بەغدا و هەولێر، وەک راوێژکارە " عەیارە بەرزە"  بێ ژمارەکان، کارمەندە باڵاکان، دەڵاڵە  بوکەشوشانەی  ( الدمی المتحرکة ) لە سوچ و قوژبن و جومگەکانی حزب و حوکمرانیدا بە پەتی ئاڵێنراو لە پەنجەی حزب و بەرپرسدا دەکەونە جوڵە و قسە و سەماکردن،  چەندین بەرێوەبەر و بەرپرسی کەناڵەکانی راگەیاندن، دەزگا هونەریە موزەیەفە هاوردەکراوەکان و بەرپرس و بەرێوەبەری پەیج و ژورە دیجیتاڵە تاریکەکان  سوپایەکن هاوشێوەی تابوری پێنج، کۆسپ و لەمپەری گەورەن لە بەردەم ئایندەیەکی گەش بۆ  نەتەوە و نیشتمان و زەمینەخۆشکەری راگرتنی دۆخی سیاسی و حوکمرانی ئێستا و تێكدان و تێکشکاندنی کڵتور و هونەر و نەریتە رەسەنەکانی کۆمەڵگای کوردەوارین. پارتی و یەکێتی تا ئەو ساتەی بە ئارەزوی خۆیان لفیان لە سامانی نیشتمان دەدا و ئەو قەیرانە خەستانەی ئابوریان بەرهەم نەهێنابو نزیکەی چواردە هەزار موچەخۆریان لە دەزگاکانی راگەیاندن و پاشکۆکانیاندا هەبو، جەمسەرەکانی حزبیش هەریەک کەناڵی راگەیاندنی خۆی دروست کردوە، بە پارەی میللەت ئاو دەدرێن و زاریان شیرین دەکرێن و گەدەیان چەور دەکرێن و حەزە فرە قەبارەکانیان دابین دەکرێن. گەر حکومەتی هەرێم دەزگایەکی باوەرپێکراوی راستگۆی ئاماری هەیە بێت تەنها لە بواری راگەیاندندا ژمارەی کەناڵە حزبیەکان، ژمارەی کارمەندانیان، تێچوی دروستکردن و بەرێوەبردن و مەساریفیان بخاتە بەرچاوی میللەت، بەناو دەستەکانی " چاودێری دارایی و دەستپاکیش" بپرسن ئەم پارەیەتان لە کوێ بو؟  ساڵانێکە ئەم سوپایە بەتەنیشت ئەرکی حزبیانەوە رۆژانە تۆوەکانی چەندین بیرۆکە و چەمک و پروپاگەندە و هەواڵی چەواشەکەر و تێکدەر لە ناخی نەتەوە و نیشتماندا دەرێژن، دەسەڵاتیش بزەی لێوی دێت چونکە دامرکاندنەوە و لاوازکردنی ئیرادە بۆ ئایندەیەکی باشتر لەوەی ئێستا مەبەستێکی بنەرەتی ئەو هەڵمەتە دەمامک کراوە خەست و بەرفراوانەیە. چەندین کەناڵی تەلەفزیۆن بە سەرپەرشتی چەند کەسانێک بەناو پسپۆر و هونەرمەند شەو و رۆژ کاردەکەن بۆ تێكشکانی بونیادی سیاسی و فکری و کۆمەڵایەتی نەوەی گەنج. لە بری ئەوەی کاتێک بۆ نوسەر و مێژوناس و شاعیر و سەرکردە و پیاوە گەورەکانی کورد تەرخان بکەن هاتون زۆربەی کات سەرقاڵی باسکردن و نمایشکردنی سنگی روت و لەش و لاری نەرم و روخسارە ساختە ئارایشتەکراوەکان و ماچی یوداسن، هونەرمەندە فابرەکەکراوەکانی نێو سندوقی جادوگەریش لە بەرامبەر چنگێک دۆلار و ئیمتیاز سەمای لە خشتەبردن بەرپا دەکەن. ساڵانێکە ئەم تاقم و موچەخۆرانە بە ئاگاییەکی مەبەستدار و نیەتێکی دیاریکراو لە وەتەری ئاڵۆزی خەڵک دەدەن کە لە وشەی بێ ئومێدیدا بەرجەستە بوە،  لە بری ئەوەی باسی مێژوی خەباتی سەرکردە و تێکۆشەرانی حزبەکانی کوردستان و شۆرشەکان بکەن و لە خەڵکی بگەیەنن حزب دەبێت ئامرازێک بێت بۆ ئایندەیەکی گەش و گەلەکەمان پێویستیان پێیان هەیە هەوڵیان داوە و دەیدەن کە لە مێشکی تاکی کوردا بیچەسپێنن باوی حزب و بزوتنەوە و ئاراستەی نوێ بۆ گۆرانکاری نەماوە، ئەوانەی کارێکی لەو جۆرە بکەن باشتر نابن لەوەی ئێستادا بونیان هەیە، یاخود بەلایەنی کەمەوە دەبنە پاشکۆی دەسەڵات و دواجار کۆپیەکی هێزەکانی تر، مەخابن لە غیابی دەنگی ئەڵتەرنەتیڤی پێویست تا رادەیەک لەم هەڵمەتەیاندا سەرکەوتو بون. ئەم ماشێنە راگەیاندنە زەبەلاحە لەلایەن حزب و دەسەڵاتەوە تاوتاو قورمیش دەکرێن، رۆژێک بای بای لە بەغدا دەکەن و رۆژێکی تر دەیکەنە کەعبەی برایەتی و دەستور و پارە و پول. رۆژێک هێزەکان یەکتر دێوەزن دەکەن و سەرکردە و کەسایەتیەکانیان بە خۆفرۆش و خاک فرۆش و تێکدەر ناوزەد دەکەن رۆژێکی تر دۆست و هاوپەیمان و پشت و پەنای یەکترن و ..... تاد. بەشێک لە پەرڵەمانتار و نوسەر و راوێژکارەکان لە هەمو سوچ و قوژبنێکی ژورە ئەلکترۆنیە بێ ژمارەکان، بەشێکیان چەند جەمسەرێکی حوکمرانی و حزبی سپۆنسەریان دەکەن، هەر خەریکی زەرب و تەرحی ژمارەکانی بری موچە و پاشەکەوت و قرتاندنەکانیانن، بە شێکردنەوەی بێتام و بێ کەڵکی ئەم برگە و ئەو مادەی یاسا کەشێکیان خەڵقاندوە کە کوردستان بەهەشتی یاسا و رێساکانە و ئەوانیش فریادرەسن، لە واقیعدا ئومێدێکی سەراب ئاسا بە فەنەری حزبیەوە لە ئاسمانی نیشتماندا هەڵدەکەن. بەتەنیشت ئەمانەشەوە ئەو چەند پەرڵەمانتارانەی بەغدان کە ناو بەناو نوسینێک، نامەیەک، لێدوانێک و نارازایەتیەکیان هەیە، سەرەرای ئەوەی باسی دەکەن بەشێک لە راستیەکان لە خۆ دەگرن، بەڵام چەواشەکاریەکە لەوەدایە راستەوخۆ و ناراستەوخۆ بەغدا بە فریادرەسی دۆخی ئاڵۆزی هەرێم پێشنیاز دەکەن، ئەمانە بێ پشک نین لە تۆخکردنەوەی بێ ئومێدی خەلک، هەر بۆیە کە کازمی، لەوانەیە سبەینێ مالیکی و عامری یا سەدریش، بێنە کوردستان خەڵک دەستیان بەتوندی بگوشن و ماچ بکەن.    رەچەتەکانی تۆخکردنەوەی بێ ئومێدی و چەواشەکردن و رێگریکردن لە رەوت و هزری نوێ و کارکردن بۆ ئایندەیەکی گەش لە مەتبەخی حزبی و دەسەڵاتدا دەهۆنرێنەوە و لە بەشێک لە جومگەکانی پەرلەمان، حزب، حوکمرانی و راگەیاندنەکاندا بە ترش و خوێ و بەهاراتەوە کار لە سەریان دەکرێت. هەرچەندە خەڵک چێژی ئەو تەبخەی کردوە بەڵام لەغیابی وەڵامێکی یەکگرتوی راشکاوانەی پر بەپێست بۆ ئەو هەڵمەتانە ئەوا بێباکانە ئەوان بەردەوام دەبن... !  

مەریوان وریا قانع لە دوو ڕۆژی ڕابردوودا کۆمەڵێک نووسینم لەسەر ئەو وێنانە بینیی لە پەیوەندیدا بە سەردانەکەی لاھور شێخ جەنگی یەوە، بۆ شاری ڕانییە لەسەر تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بڵاوکرانەوە. وێنەکان کۆمەڵێک خەڵک نیشانئەدات کە پێشوازیی لەو بەرپرسەی یەکێتی نیشتیمانی دەکەن و لە چاوەڕوانی ھاتنیدا لەسەر شەقامێک بەڕیز وەستاون. بۆ کەسێک شارەزاییەکی تەواو سەرەتایی لە تەکنیکەکانی پڕوپاگەندەکردندا ھەبێت، بە ئاشکرا بۆی دەردەکەوێت ئەو وێنانە بەشێکن لە سیاسەتێکی بیرلێکراوە و پلان بۆدانراوی پڕوپاگەندەکردن ھەم بۆ یەکێتی وەک ھێزێک ھەم بۆ ئەو بەرپرسەی یەکێتی، وەک کەسایەتییەکی سیاسیی تازە. لە سادەترین پێناسیدا پروپاگەندە بەو شێوازێک لە پەیوەندیکردن دەگوترێت، کە دەخوازێت کاریگەریی لەسەر ئەوانە بەجێبھێڵێت کە ئاراستەیان دەکرێت، کاریگەرییەک لە قازانجی ئەو ھێز و کەس و لایەنەدا کە پڕوپاگەندەکە ئەنجامئەدات. پڕوپاگەندە جۆرێکی تایبەتیشە لە جەنگی سایکۆلۆژیی بەرامبەر بە کەسان و ھێزگەلێک دژ بە باتەکانی ئەو پڕوپاگەندەیە بیردەکەنەوە. بە بۆچوونی من ئەو وێنانەی لە دوو ڕۆژی ڕابردوودا لەسەر سەردانی ئەو بەرپرسەی یەکێتی بۆ ڕانیە نیشاندار پڕوپاگەندەیە، پڕوپاگەندەیەکی ڕووت، بەو مانایەی باسمکرد. ئامانج لەم پڕوپاگەندەیەش دوو شتە. یەکەمیان نیشاندانی یەکێتی نیشتیمانییە وەک ھێزێکی جەماوەریی و نیشاندانی ئەو بەرپرسەی یەکێتییە وەک کەسێکی جەماوەریی. دووھەمیان وەڵامدانەوەی ھەموو ئەوانەی پێیانوایە خەڵکی کوردستان پشتی کردۆتە دوو ھێزە حوکمڕانەکەی ھەرێم و وێناکردنی ئەو دووھێزە وەک کۆمەڵێک دز و جەردە و گەندەڵ و تاوانبار. وێنەکان دەیانەوێت ئەو بەرپرس و پارتانە وەک کەس و پارتی خۆشەویست نیشانبدات. لە سەردەمی حامورابییەوە وێنە بۆ ئەم مەبەستانە بەکاردەھێنرێت و دەخرێتەگەڕ، چ جای دونیای ئەمڕۆ کە دونیای وێنە و دونیای ئاماژەی دیگیتاڵییەوە. تا ئێرە کێشەیەک نە لە وێنەکان و نە لە گوتارە پڕوپاگەندەییەکەدا نییە، ھێزێکی سیاسیمان ھەیە پڕوپاگەندە بۆ خۆی و بۆ یەکێک لە بەرپرسەکانی دەکات. لە جەنگێکی ڕەمزیدایە لەگەڵ ھەموو ئەوانەدا کە ڕەخنەگریی ئەم ھێزە و کەسایەتییە سەرەکییەکانی ناوین. ئەوەی کێشەیە ئەو نووسین و سەرنج و بڵاوکراوانەیە کە ژمارەیەکی زۆر لە نووسەر و ڕۆشنبیر بەرامبەر بەو وێنانە نووسیان و بڵاویانکردوە. زۆرینەی ھەرەزۆری ئەو نووسین و سەرنجانە دووربوون لە سادەترین خوێندنەوە و شیکردنەوەی عەقڵانییەوە و پڕبوون لە کاردانەوەی سایکۆلۆژیی پەڕگیر. سایکۆلۆژیایەک لەڕاستیدا سایکۆلۆژیای نائومێدبوونی گەورە و ھەمەلایەنە. ئەمە وادەکات ئەو نووسین و کارادانەوانە، لە دوا دەرەنجامدا، ببن بە بەشێک لە ستراتیژیەتی گوتارە پڕوپاگەندەییەکەی یەکێتی و حوکمڕانانی کوردستان. ئەو دید و ڕوانینە بۆ خەڵک و کۆمەڵگا نمایشبکەن کە ئەو گوتارە دەخوازێت دروستیانبکات و بڵاویانبکاتەوە. ئەو سایکۆلۆژیایە بەھێزبکەن کە ئەم گوتارە دەیەوێت بەھێزببێت، سایکۆلۆژیای نائومێدبوون و وەڕسبوون. ئەوەی بینیمان لەو نووسینانەدا زمانێکی بارگاویی بوو پڕ لە ھەڵچون و توڕەبوون بوو، کە ھەستێکی تاڵ بە نائومێدیی ھێرخانە سایکۆلۆژیی و ئەخلاقییەکەیەتی. نووسەرمان بینی بە دەستەواژەی ”حەشامەت“ ؛ ”ڕەشەوڵاخ“، ”گەمژە“ باس لە خەڵک بکەن و بە ”بێناموس“ و ”حەیوان“ وەسفی بکەن. لەمەش بترازێت جارێکی تر سەدبارەکردنەوەی ئەو تێزە ناڕاست و ھەڵەیەمان بینیی، کە باس لەوە دەکات مرۆڤی ئەم دەڤەرە بە تەنھا ”یەک خودا“ تێرناخوات، بەڵکو پێویستی بە ”زیاد لە خوا” و بە چەندان ”پەیکەر“ ھەیە بیپەرستێت. ئەم جۆرە تێزانە کە کۆپیکردنێکی خراپی تێزەکانی گۆستاف لۆبۆنن سەبارەت بە “جەماوەر“ وەک کۆیەکەی بێفیکر و گەمژە و نەزان کە ”بۆ ھەموو شتێک پێویستی بە خودایەک ھەیە“، بە یەک خودا نا، بەڵکو بە چەندان خودا، خودایەک بۆ ھەر مەسەلەیەک. ئەوەشی کەمەکێک شارەزای دیاردەی فاشیزم بێت، دەزانێت ھەم گۆستاف لۆبۆن و ھەم جۆر سورێل لە سەرچاوە سەرەکییەکانی فیکری فاشیزمن. بەھەرحاڵ ئێرە شوێنی باسکردنی ئەم بابەتە نییە. بگەڕێینەوە بۆ وێنەکانی ڕانییە و لە خۆمان بپرسین بەڕاست ئەو وێنانە ئەو شتانەمان پێدەڵێن کە ئەو نووسەرانە باسیدەکەن. سەرەتا با بپرسین ئەوانەی لەو وێنانە دەردەکەون ژمارەیان چەند دەبێت؟ سەیرێکی وردی وێنەکان نیشانیئەدات ژمارەی ئەوانەی لەسەر شەقامەکە وەستاون و ژمارەی ئەوانەی لە دەوری بەرپرسەکەی یەکێتی کۆبوونەتەوە، لە چەند سەد کەسێک تێناپەڕن. ئەوانەشی لە ھۆڵەکەدا گوێیلێدەگرن ھەر چەند سەد کەسێکە. ئەمانە کەسانێکن بێگومان یەکێتی بە ھەوڵ و کارێکی زۆر لەو شوێنەدا کۆیکردونەتەوە و وێنەکانیش کە گیراون بەمەبەستێک گیراون وەک ژمارەیەکی زۆر نیشانیابدات. ئەگەر وایدەبنێین ھەموو ئەوانەی لەو وێنانەدا کۆبوونەتەوە ٥٠٠ کەس، نا بڵێ ھەزار کەسن، ئەو پرسیارەی پێویستە لێرەدا لە خۆمانی بکەین ئایا ئەمانە ئەو کۆمەڵگایەن کە بە ”حەشامەت“ ناویان ببەین و بەردەوام پێویستاین بە زیاد لە ”خودا“ و ”پەیەکەر“ێک ھەیە بیپەرستن؟ بە ڕاست ژمارەی دانیشتوانی ڕانییە چەندە و ئەوەی لەو وێنانەدا دەیبینین چ ڕێژەیەکی ئەو دانیشتوانەیە؟ بەگوێرەی ئاماری سەرژمێریی بۆ ساڵی ٢٠٢٠، ژمارەی دانیشتووانی قەزای ڕانییە ٢٤٢ هەزارو ٢٠٤ كەسە، کە ناو شاری ڕانیە خۆی نزیکەی ١٠٨ ھەزار کەس دەژیی. لەم ژمارە گەورەیەی خەڵک، ١٠٠٠ کەس ھێما بۆ چ ڕێژەیەکی بەشداربوون و بەدەمەوەچون دەکات؟ وەڵامەکەی ئاسانە: لە سەدا سفر و لە دەدا چوار %٠، ٤ بۆ ھەموو قەزای ڕانییە. بۆ ناو شاری ڕانیەش دەکاتە: لە سەدا سفر و لە دەدا ھەشت %٠، ٨ واتە ژمارەی ئەوانەی لەو نمایشە ڕێکخراوەدا بەشداربوون ھێشتا لە خوار ڕێژەی لە سەدا یەکەوەیە. واتە لە ٩٩% دانیشتوانی ئەو شارە بەشداریی ئەو گەمە میدیاییە سیاسییەیان نەکردوە. پرسیارەکە ئەوەیە ئایا بەڕاست ئەم ڕێژە بچووکە ھی ئەوەیە ئەو ھەموو تێزە بێبنەما و زیانبەخشانە لەسەر حەشامەت و گەمژە و کۆیلە و ڕەشەوڵاخی لەسەر بنیادبنرێت؟