.gif)
کارۆخ خۆشناو بەگوێرەی ئەنجامە بەراییەکانی هەڵبژاردنەکانی ئەمریکا بێت، دەتوانین بڵێین (جۆ بایدن) سەرۆکی ژمارە (46)ی ئەمریکایە، بابزانین (جۆ بایدن) کێیە؟ (جۆ بایدن) ناوی تەواوی (جۆزیف رۆبینێت بایدن جۆنیۆر)ە کاندیدی پارتی دیموکرات و رکابەری سەرسەختی (دۆناڵد ترەمپ) بوو بۆ هەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتی ئه‌مه‌ریكا کە لە رۆژی سێ شەممە رێکكەوتی (3/11/2020) بەڕێوەچوو، بایدن لە رێکەوتی (1942/11/20) لە شاری سکڕانتنی ویلایەتی پێنسلڤانیا لەدایک بووە، من چوار ساڵ لە شاری سکڕانتن ژیاوم و خوێندنی ماستەرم لە (زانکۆی مێری وود)ی ئەم شارەدا تەواو کردووە، زۆرینەی رەهای خەڵکی سکڕانتن (جۆ بایدن)یان خۆش دەوێت و لە هەر کەسێکیان بپرسیت باس لە زیرەکی و مرۆڤدۆستی و لیبڕاڵی و ئازادیخوازی ئەوت بۆ دەکەن، بایدن دکتۆرای لە یاسادا هەیە و ماوەی (47) ساڵ خزمەتی سێکتەری گشتی ئه‌مه‌ریكای کردووە، بەجۆرێک بۆ ماوەی (36) ساڵ سیناتۆر بووە بۆ ویلایەتی دیڵاوەر، هەروەها ماوەی (8) ساڵیش جێگری سەرۆک باراک ئۆباما بووە، جۆ بایدن لە ئێستادا تەمەنی (77) ساڵە و ئەگەر بتوانێت لەم هەڵبژارنەدا سەرکەوتن بەدەست بێنێت و دۆناڵد تره‌مپ ببەزێنێت، ئەوا دەبێتە (46)مین سەرۆکی ئه‌مه‌ریكا و بەتەمەنترین سەرۆکی هەڵبژێردراو لە مێژووی کۆشکی سپی ئه‌مه‌ریكادا. (جۆ بایدن) شارەزاترین کارەکتەری سیاسی ئه‌مه‌ریكایە بەرامبەر بە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەگشتی و دۆزی کورد بەتایبەتی، جەنابی کاک (مەسعود بارزانی) له تازه‌ترین كتێبیدا بەناونیشانی (بۆ مێژوو) ئاماژه به خاڵێکی گرنگ دەکات، كه بایدن له ئه‌مریكا پێی گوتووە "له‌سه‌رده‌می من و تۆدا سه‌ربه‌خۆیی كوردستان ده‌بینین" بایدن ماوەیەکی زۆر بەرپرسی کۆمیتەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئەنجومەتی پیران (سێنات) بووە، جگە لەوەی لە سەردەمی ئۆبامادا بۆ دوو خول جێگری سەرۆک و بەرپرسی دۆسیەی عێراق بووە لە کۆشکی سپی، لەو ماوەیەدا زیاتر لە (24) جار سەردانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و عێراق و کوردستانی کردووە (چ وەک سیناتۆر یان وەک جێگری سەرۆک)، جۆ بایدن یەکێک بووە لە سیناتۆرە دەگمەنەکانی پارتی دیموکرات کە پشتگیری (بۆشی کوڕ)ی کرد بۆ روخاندنی رژێمی بەعس لە ساڵی (2003) هەروەها خاوەنی پڕۆژەی دابەشکردنی عێراقە بۆ سێ هەرێم و یەکێک لە هەڵوێستە مێژوویەکانی (بایدن) بەرامبەر بەکورد ئەوکاتە بوو کە گوتی "بەتەنها شاخەکان هاوڕێی کورد نین بەڵکو ئێمەش هاوڕێی کوردین". ئەمڕۆ نزیکەی ساڵێک و مانگێک تێپەڕ دەبێت بەسەر داگیرکردنی رۆژئاوای کوردستان لەلایەن تورکیاوە، ئەویش دوای پەیوەندیە تەلەفۆنیەکەی نێوان (تره‌مپ و ئه‌ردۆغان) بوو کاتێک تره‌مپ گڵۆپی سەوزی بۆ ئه‌ردۆغان هەڵکرد تاکو پڕۆسەی داگیرکارییەکە ئەنجام بدات، بەڵام ئەم هەڵوێستەی تره‌مپ هەردوو پارتەکەی ئه‌مه‌ریكا و کۆنگرێس و میدیا و شەقامی ئه‌مه‌ریكای تووڕە کرد و ئەم هەڵوێستەی تره‌مپ شەرمەزارکرا، لەبەرامبەردا جۆ بایدن گوتی "ئێمە هەرگیز وەک تره‌مپ پشت لەکورد ناکەین". پێگەی سەرۆکی ئه‌مه‌ریكایە زۆر گرنگە لە داڕشتنی سیاسەتی دەرەوەدا، چونکە بە گوێرەی ماددەی دووی دەستوری ئه‌مه‌ریكا (سنوری دەسەڵاتی سەرۆک) زۆر فراوانە، واتە بە گۆڕانی سەرۆک سیاسەتی دەرەوەی ئه‌مه‌ریكاش دەگۆڕێت، چونکە سەرۆک دەسەڵاتی ڕەهای ڕەنگڕێژکردنی سیاسەتی دەرەوەی هەیە، بۆیە چاوەڕواندەکرێت بە گۆڕانی سەرۆکی ئه‌مه‌ریكا هاوکێشەی (باڵانسی هێز) لەم ناوچەیە بگۆڕێت، بەتایبەت لە نێوان هەردوو جەمسەری (شیعە و سووننە)دا، بە جۆرێک ئەگەر (بایدن و دیموکراتەکان) سەر بکەون ئەوا چاوەڕواندەکرێت ئێران گەشە بکات و رێکكەوتنی ئەتۆمی (5+1) زیندووبکرێتەوە، لەبەرامبەردا چاوەڕواندەکرێت تورکیا پاشەکشە بکات، چونکە پەلکێشیەکانی تورکیا بۆ (سووریا و لیبیا و هەرێمی کوردستان) بایدنی تەواو نیگەران کردووە، وەک لە چاوپێکەوتنی بایدن لەگەڵ (نيويورك تايمز New York Times)دا رایگەیاند "ئەگەر ببم بە سەرۆکی ئه‌مه‌ریكا، هاوکاری ئۆپۆزیسیونی تورکیا دەکەم بۆ رووخاندنی دیکتاتۆر ئه‌ردۆغان" لە ئێستاشدا کە جۆ بایدن به‌ره‌و كۆشكی سپی به‌ڕێوەیە، گومان له‌وه‌دا نییه به چوونی بایدن هاوكێشه‌كانی ناوچه‌كه‌ی ئێمه‌ش ده‌گۆڕێن، ئه‌و هه‌ژمون و په‌لهاویشتنانه‌ی توركیا بۆ باشور و رۆژئاوای كوردستان و بۆ لیبیا و ده‌ستوه‌ردانه‌كانی له شه‌ڕی ئەزربێجان-ئه‌رمینیا و هه‌ڕه‌شه‌كانی بۆ ئه‌وروپا و ده‌رودراوسێكانی، به‌هۆی په‌یوه‌ندییه كه‌سییه‌كانی نێوان ئه‌ردۆگان و ترامپه‌وه بوو، چاوپۆشی ئه‌مریكا له شه‌ڕفرۆشتنه‌كانی توركیا له‌به‌ر بڕیاره تاكڕه‌وییه‌كانی ترامپ بوو، به هاتنی بایدن زۆرشت پێچه‌وانه ده‌بنه‌وه. ئه‌و گوشارانه‌ی ئه‌مریكا له‌سه‌ر ئێران ره‌نگه ئاقارێكی تر بگرن و ئێران به هێزێكی كاریگه‌رتره‌وه بهێننه‌وه ناو هاوكێشه‌كان، پێویسته ئه‌مانه له‌به‌رچاو بگیرێن و چاوه‌ڕێ بكه‌ین، ره‌نگه زۆر رووداو به قازانجی کورد وەربچەرخێنەوە. شایەنی باسە دوای رێکەوتنی (سایکس بیکۆ) لە ساڵی (1916) خاکی کوردستان دابەشکرا بەسەر هەرچوار وڵاتی (عێراق-ئێران-تورکیا-سوریا)، تاکو ئێستاش ئه‌مه‌ریكا لە چوارچێوەی ئەم وڵاتە داگیرکەرانەدا مامەڵە لەگەڵ دۆزی کورد دەکات، بۆیە چاوڕێ ناکرێت (بایدن) بەیەک چاو سەیری دۆزی کورد بکات لە هەرچوار پارچە، چونکە هەڵبژاردنی (بایدن) ئەگەری هەیە لە بەرژەوەندی پارچەیەک بێت و لە بەرژەوەندی پارچەیەکی تر نەبێت، بۆ نموونە لە بەرژەوەندی کوردانی باکوور و ڕۆژئاوایە کە (بایدن) هەڵبژێردرێت، بەڵام لەبەرژەوەندی کوردانی رۆژهەڵات نییە کە (بایدن) هەڵبژێردرێت، چونکە ئەگەری هەیە بایدن سزاکان لەسەر ئێران هەڵگرێت و رێكکەوتنی ئەتۆمی کارا بکاتەوە، لەم حاڵەتەشدا ئێران زیندوو دەبێتەوە. لە کۆتاییدا دەتوانین بڵێین (بایدن) شارەزاتر و ئاشناترە بە دۆزی کورد، بەڵام دەبێت ئەو حەقیقەتە بزانین کەوا هەمیشە پاراستنی بەرژەوەندییەکانی ئه‌مه‌ریكا (پێودانگ)ی داڕشتنی سیاسەتی دەرەوەی ئه‌مه‌ریكا. *سەرۆکی ئینستیتوتی توێژینەوەی (ئەمریکی-کوردی)ٚٚ
سەركۆ یونس نرخی نەوت بەهۆی دەرئەنجامەكانی ڤایرۆسی كۆرۆنا بۆ نزمترین ئاست دابەزی و ئابوری ودارایی ئەو وڵاتانەی كە نەوت پێكهێنەری بودجەو داهاتی نەتەوەییانە تووشی گەورەترین مەترسی بوونەوەو وڵاتێكی وەك عێراق لەدوو مانگی ڕابردوودا نەیتوانی لەكاتی خۆیدا مووچەی فەرمانبەران و مووچەخۆران بدات و ناچار پەنای بردووەتە بەر قەرزكردن. ئابوری عێراق بەهۆی دەرهاویشتەكانی كۆرۆناو سنورداركردنی هەناردەی نەوت لەلایەن ڕێكخراوی ئۆپێك پڵەسەوە توانای دارایی كەمی كردوە و لەئێستادا سەرەڕای نەبوونی یاسای بودجەو حكومەت داوای قەرزی زیاتر لە پەرلەمان دەكات. لەلایەكی ترەوە بەهۆی زۆری خەرجیەكانی حكومیەوە بەگشتی و خەرجی بەگەڕ بەتایبەتی كەمانگانە تەنها بۆ مووچە پێویستی بەنزیكەی (5) ترلیۆن و چوار سەد ملیار دینار هەیە . حكومەتی عێراقی بۆ دەربازبوون لەم قەیرانە لەماوەی ڕابردوودا لەگەڵ هەریەكە لە ئەردەن و میسر چەندین ڕێكەوتنیان ئیمزا كردوە لە بوارەكانی ووزە و خزمەتگوزاری وبازرگانی و پیشەسازی و وەبەرهێنان كە تێدا عێراق نەوت دابین دەكات بۆ ئەردەن و میسر بەنرخێكی ڕەمزی و لەبەرامبەردا هەریەكە لەو وڵاتانە خزمەتگوزاری پێشكەش دەكەن بە عێراق. لەیەكێك لەبەندەكانی رێكەوتنەكەدا هاتووە پێویستە عێراق هێڵی بۆری نەوت بۆ ئەردەن ڕابكێشێت و نەوتی پێویست بۆ ناوخۆی ئەردەن بەنرخی گونجاو دابین دەكات كەنزیكەی (150)هەزار بەرمیل ڕۆژانە بۆ پاڵاوگەی (زەرقا‌و) و پاشان ئەگەر پێویست بێت لەو هێڵەوە عێراق دەتوانێت نەوتەكەی هەناردەی بازاڕەكانی تر بكات لە سنورەكانی ئەو وڵاتەوە و لەئایندەدا نەوت لەو هێڵەوە بگاتە میسر. لەحاڵەتی ئاسایدا و بۆ جێ بەجێكردنی ئەم پرۆژەیە پێوستی بە (3 بۆ 5) ساڵ هەیە و بەتێچوونی زیاتر لە (8) ملیار دۆلار. یەكێك لەسوودەكانی ئەم هێڵە نەوتیە ئەوەیە كە عێراق سەرچاوەی هەناردەكردنی دەبێت بە سێ سەرچاوە لەهەر حاڵەتێكی ناسەقامگیری سیاسی نێوان عێراق و توركیا ئەمە دەبێتە جێگرەوەی هێڵی بوری نەوتی جیهان و دەریای ناوەڕاست. لەلایەكی ترەوە میسر پێویستی بە نەوتی هاوردەكراو هەیە بۆ پێویستی ناوخۆ و كەرتی پیشەسازی دەتوانێت لەڕێگەی (عەقەبە)وە كەئاسان و خێراتر دەبێت وەك سەرچاوەكانی تری هاوردەكردن، دەتوانن لەئایندەدا وێستگەی پاڵاوتنی نەوت دابمەرزێنن ئەمەش بەهایەكی بەرزی زێدە دەخاتە سەر ئابوری هەردوو وڵات و دەرفەتی هەلی كاری نوێ و پاڵپشتێكە بۆ گەشەپێدانی زیاتری ئابوری میسر. یەكێكی تر لە بەندەكانی ئەم ڕێكەوتنە ڕاكێشانی هێڵی كارەبایە لەنێوان هەرسێ وڵاتدا و زیاتر لەم لایەنەوە خواستی عێراق لە كارەبا دابین بكرێت و لەكاتی پێویستیدا ئاڵوگۆڕ بكرێت. شایانی باسە ئەم ڕێكەوتنە كەرتەكانی تری ئابوری و خزمەتگوزاری پەروەردە و كشتوكاڵ و بازرگانی و پیشەسازییش دەگرێتەوە. لەبواری پەروەردە دەرفەتی هاریكاری هاوبەش لەلایەنی دابینكردنی كتێبخانەی دیجیتاڵی و پێشخستنی تاقیكردنەوەی ئەلیكترۆنی لەنێوان هەر سێ وڵاتدا خراوەتە ڕوو. لەبواری كەرتی كشتوكاڵدا هەندێ پێشنیاری هاوكاری جیاواز پێشیناز كراوە لەوانە پرۆژەی تۆوی كشتوكاڵی و ئاڵوگۆری شێوازەكانی هاوكاری جوتیاران. لەلایەنی كەرتی بازرگانی و پیشەسازییەوە دەرفەتی هاریكاری و پشتیوانی گرنگ هەیە لەلایەنی بازرگانی جۆراوجۆر و ئاڵوگۆری شمەك و كاڵاو دامەزراندنی وێستگەی جیاكاری و لەقوتونانی بەرهەمەكشتوكاڵییەكان و هاوكاری لە پیشەسازییە جۆراوجۆرەكانی تردا. هەموو ئەم هەنگاوانەی عێراق بۆ دەربازبوونە لە ئابوری تاكجەمسەری نەوت و هەوڵدانە بۆ كردنەوە و دۆزینەوەی سەرچاوەی تری داهات و بەدەستهێنانی پاڵپشتی سیاسی و هەرێمایەتی بۆ حكومەتەكەی كازمی ئەژمار دەكرێت و هەوڵدانێكی عەرەبییانەیە بۆ خۆ دوور خستنەوە لە هەیمەنەی ئابوری وسیاسی ئێران. ئەوەی جێگای سەرنجە لەم ڕێكەوتنە گرنگی نەدانە بە بەرهەمی ناوخۆی عێراق و لەكاتێكدا بەپێی ڕێكەوتنەكە عێراق باجی گومرگی لەسەر نزیكەی (371) كاڵای ئەردەنی لادەبات لەكاتێكدا ئەردەن تەنها (80) جۆر كاڵا بەرهەم دەهێنێت ئەمەش مانای تێكەڵكردنی كاڵای بیانی دێت لەگەڵ كاڵای ئەردەنی و لەبەرژەوەندی بازرگانەكانی ئەو وڵاتەیە و لەزیانی ئابوری عێراقە.. ئەمە لەكاتێكدا نزیكەی (5) ملیۆن دەستی كار لەعێراقدا بەدەست بێكارییەوە دەناڵێنن و ڕێژەی بێكاری بۆ (40%) بەرزبووەتەوە و ڕێژەی (31.7%) دانیشتوانی عێراق لەژێر هێڵی هەژارییەوەن! هەروەها بەپێی بەندەكانی ڕێكەوتنەكە ڕێگە دەدرێت بە كرێكارانی میسری بچنە ناو بازاڕەكانی عێراقەوە ئەمەش دەبێتە هۆی دابەزینی كرێی كرێكار لەناوخۆی عێراق و چونكە كرێكاری میسری ئامادەن بەنیوەی كرێی ڕۆژانە كار بكەن. ئەوەی تێبینی دەكرێت عێراق بەم بارودۆخە خراپەی ئابوری و داراییەوە لەوانەیە نەتوانێت ناوەڕۆكی ئەم ڕێكەوتنە سێقۆڵییە جێ بەجێ بكات و چونكە نەپارەی پێویستی لەبەردەستایە و نە ژینگەی سیاسی ناوخۆیی عێراق لەبارە بۆ ئەم پرۆژەیە. جێگای وەبیرهێنانەوەیە عێراق نزیكەی (125) ملیار دۆلار قەرزاری ناوخۆ ودەرەكییە و هێشتا داوای ڕێگەپێدانی بڕی (41) ترلیۆن دینار قەرزی تر دەكات بۆ پێدانی مووچە و خەرجییە پێویستیەكانیان.!!
عارف قوربانی به‌ڕێز بارزانی، ده‌مه‌وێ وته‌یه‌كی به‌هه‌شتی مه‌لا مسته‌فاتان به‌یاد بهێنمه‌وه كه له كۆتاییه‌كانی ته‌مه‌نیدا كاتێ رووبه‌ڕووی ئه‌و پرسیاره‌یان كردۆته‌وه بۆچی رێگه‌تدا شه‌ڕ له‌نێوانی شۆڕش و حكومه‌تی عیراقی دروست بێته‌وه؟ به‌و جۆره وه‌ڵامی داوه‌ته‌وه (خا عه‌لیمه من قینم له‌شه‌ڕ ده‌بێته‌وه، چونكه شه‌ڕ خراپترین رێگایه بۆ چاره‌سه‌ركردنی هه‌ر كێشه‌یه‌ك. به‌ڵام به‌عس هیچ رێگه‌یه‌كی له‌به‌رده‌ممان نه‌هێشتبووه‌وه جگه له ده‌ستبه‌رداربوونی كه‌ركوك بۆیان، منیش بڕیارمدا ئه‌و رێگه‌یه هه‌ڵبژێرین ئه‌گه‌ر هه‌مووشمان تیا بچین، چونكه نه‌مده‌ویست سبه‌ی كه مردم خه‌ڵك به‌ته‌نیشتی گۆڕه‌كه‌مدا بڕۆن و نه‌فره‌تم لێبكه‌ن بڵێن بۆچی ده‌ستبه‌رداری كه‌ركوك بوویت ). به‌ڕێز كاك مه‌سعود ده‌زانم نیگه‌رانی له جموجۆڵ و په‌لهاویشتنه‌كانی په‌كه‌كه بۆ ناو قوڵایی باشوری كوردستان، ئه‌وه‌ش ده‌زانم كه رۆژ له‌دوای رۆژ جوگرافیاكه‌ی ئێوه به‌و هۆیه‌وه به‌رته‌سكتر ده‌بێته‌وه. مه‌علومیشه كه هه‌ندێ ناوچه‌كانی بادینان ته‌نها شه‌قامه سه‌ره‌كییه‌كان به‌ده‌ستی حكومه‌ت و قه‌ڵه‌مڕه‌ویی ئێوه‌وه ماوه‌ته‌وه. هه‌موو جیهانیش چاویان له له‌شكركێشییه‌كانی سوپای توركیا هه‌یه به شوێنی گه‌ریلاكانی په‌كه‌كه‌وه. ئه‌ردۆگانیش نه‌ك نه‌یشاردۆته‌وه به روون و راشكاوانه ده‌یڵێت په‌كه‌كه له‌كوێبن بۆیان ده‌چین و تازه‌ترین لێدوانیشی ئه‌وه‌بوو كه ده‌ڵێت له‌هه‌ر شوێنێكیش خوێنی سه‌ربازێكمان برژێت ئه‌وێ خاكی ئێمه‌یه. تواناو ئاستی ته‌كنه‌لۆژیای سه‌ربازیی توركیا و نابه‌رانبه‌ری هێز له‌گه‌ڵ په‌كه‌كه، ئه‌گه‌ر پێش به‌شه‌ڕ نه‌گیرێت ده‌رئه‌نجامه‌كه‌ی بۆ هه‌موو لایه‌ك روونه. له‌وه‌ش رونتر ئه‌وه‌یه كه توركیاو ئێران نایانه‌وێ كوردستان سه‌قامگیربێ، له‌دوای دانانی بنكه‌ی دژه‌موشه‌كو بنكه‌ی سه‌ربازی ئه‌مریكاشه‌وه له هه‌ولێر، ئێران خوازیاری هه‌لومه‌رجێكه به ئه‌مریكا بڵێت له هه‌رێمیش جێت نابێته‌وه. هه‌موو ئه‌مانه ئه‌وه ده‌هێنن هه‌ڵوه‌سته‌ی جدییان له‌باره‌وه بكرێت و به‌دوای رێگاچاره‌یه‌كدا بگه‌ڕێین كه رێگه له داگیركاریی و وێرانبوونی هه‌رێمه‌كه‌مان بگرێت. به‌ڵام وه‌ك به‌هه‌شتی مه‌لا مسته‌فا فه‌رمویه‌تی شه‌ڕ خراپترین رێگایه بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان. هێشتا رێگه‌ی تر ماوه بۆ ئه‌وه‌ی بیر له‌وه نه‌كرێته‌وه رێگه‌ی شه‌ڕ بگیرێته‌به‌ر. به‌ڵام ئه‌و ره‌وشه‌ی ئێستا له باشوری كوردستان ده‌گوزه‌رێت رۆژ له‌دوای رۆژ له چركه‌ساتی ده‌ستپێكردنی شه‌ڕی نێوان براكان نزیكترمان ده‌كاته‌وه. تۆ نابێت هیچ ئه‌وه‌ت بیر بچێته‌وه له‌ژێر فه‌رمان و سه‌ركردایه‌تی جه‌نابتان بۆ یه‌كه‌مینجار له‌مێژوویی میلله‌تی ئێمه‌دا له‌شه‌ڕی رووبه‌ڕووبونه‌وه‌ی تیرۆری داعش و بۆ پاراستنی جوگرافیای باشوری كوردستان له‌یه‌ك سه‌نگه‌ردا خوێنی رۆڵه‌ی هه‌ر چوارپارچه‌ی كوردستان تێكه‌ڵ به‌یه‌ك بوون. گه‌ریلایه‌كی ئامه‌د و پێشمه‌رگه‌یه‌كی هه‌ولێر و شه‌رڤانێكی قامیشلۆ و شۆڕه‌سوارێكی مهاباد به‌یه‌ك گوولله تۆپی داعش و له‌ناو یه‌ك سه‌نگه‌ردا پێكه‌وه شه‌هید بوون، ده‌بێت ئه‌م شانازییه‌تان به پارێزراویی له‌مێژوودا بهێڵننه‌وه. ده‌بێت هه‌ر خۆشت پارێزه‌ری ئه‌وه‌بیت نه‌هێڵیت ئه‌م گیانبازانه‌ی نیشتمان ئه‌م هه‌موو كچ و كوڕه گیانفیدایه‌ی كوردستان ده‌ستبخه‌نه خوێنی یه‌كترییه‌وه. هێشتا له زهنیه‌ت و له‌پێشچاوی جیهان وێنای تۆ ئه‌و سه‌ركرده‌یه‌یه كه سه‌ركردایه‌تی مه‌یدانی جه‌نگی داعشی كرد، ئه‌و جه‌نگه‌ی جیهان به مه‌ترسی بۆ سه‌ر مرۆڤایه‌تی وێنایان كردبوو. به‌هیچ جۆرێك نابێت له‌دوای ئه‌م ناو و ناوبانگه رێگا بده‌یت ئه‌م وێنایا بگۆڕێت و سبه‌ی به‌و جۆره بچیته مێژووه‌وه بڵێن سه‌ركردایه‌تی جه‌نگی براكانی كرد. كاك مه‌سعود مێژووی سه‌ركرده گه‌وره‌كانی جیهان بریتییه له هه‌ڵوێسته‌كانیان. له دیرۆكی میلله‌تی ئێمه‌دا كه‌من ئه‌و سه‌ركردانه‌ی به‌و جۆره چوونه‌ته مێژووه‌وه كه خاوه‌ن هه‌ڵوێستی خۆیان بوون و وابه‌سته‌ی ده‌وڵه‌تان نه‌بووبن. تۆ له گشتپرسی سه‌ربه‌خۆییدا ئه‌وه‌شت بۆ هه‌موو دونیا سه‌لماند جگه له پیاوی میلله‌ته‌كه‌ی خۆت پیاوی كه‌سێك نه‌بوویت. فه‌لسه‌فه‌یه‌كی چه‌سپاو هه‌یه ده‌ڵێت (به‌ده‌ستهێنانی ده‌ستكه‌وت چه‌ند گرنگه، پارستنی گرنگتره). ئه‌م هه‌ڵوێستانه‌ی ئێوه بۆ ناو مێژوو مانه‌وه‌یان وه‌ك سه‌روه‌ریی و شانازیی بۆ نه‌وه‌كانی داهاتوو ئه‌وه‌تان لێده‌خوازێت له ئاستی رووداو و پێشهاته‌كانی ئێستاو داهاتوودا به‌دڵێكی زۆر كراوه‌تره‌وه به‌ره‌و رووی هه‌موو كێشه‌كان بچیت. ئێوه له تازه‌ترین كتێبتاندا بۆ مێژوو، ئاماژه به خاڵێكی گرنگ ده‌كه‌یت كه بایدن له ئه‌مریكا پێی وتویت له‌سه‌رده‌می من و تۆدا سه‌ربه‌خۆیی كوردستان ده‌بینین. ئه‌م رۆژانه‌ی ئه‌م نامه‌یه بۆ جه‌نابتان ده‌نێرم و مه‌ترسی هه‌ڵگیرساندنی شه‌ڕی كورد به كورد ده‌كرێت، جۆ بایدن به‌ره‌و كۆشكی سپی به‌ڕێوه‌یه. هیچ گومانێكیش له‌وه‌دا نییه به چوونی بایدن هاوكێشه‌كانی ناوچه‌كه‌ی ئێمه‌ش ده‌گۆڕێن، ئه‌و هه‌ژمون و په‌لهاویشتنانه‌ی توركیا بۆ باشور و رۆژئاوای كوردستان و بۆ لیبیا و ده‌ستوه‌ردانه‌كانی له شه‌ڕی جۆرجیا و ئه‌رمینیا و هه‌ڕه‌شه‌كانی بۆ ئه‌وروپا و ده‌رودراوسێكانی، به‌هۆی په‌یوه‌ندییه كه‌سییه‌كانی نێوان ئه‌ردۆگان و ترامپه‌وه بوو، چاوپۆشی ئه‌مریكا له شه‌ڕفرۆشتنه‌كانی توركیا له‌به‌ر بڕیاره تاكڕه‌وییه‌كانی ترامپ بوو. به هاتنی بایدن زۆرشت پێچه‌وانه ده‌بنه‌وه. ئه‌و گوشارانه‌ی ئه‌مریكا له‌سه‌ر ئێران ره‌نگه ئاقارێكی تر بگرن و ئێران به هێزێكی كاریگه‌رتره‌وه بهێننه‌وه ناو هاوكێشه‌كان. پێویسته ئه‌مانه له‌به‌رچاو بگیرێن و چاوه‌ڕێی زه‌مه‌ن بكه‌ین ره‌نگه زۆر رووداو به قازانجی ئێمه بگۆڕێت. دابه‌زینی به‌های دراوی توركی، لاوازبوونی پێگه‌ی ئه‌ردۆگان و جیابوونه‌وه یه‌ك له‌دوای یه‌كه‌كانی ناو حیزبه‌كه‌ی، ئه‌گه‌ری كراوه‌ن بۆ گۆڕینی هاوكێشه‌كانی ناو توركیا و كێ ناڵێت دوای دوو ساڵیتر دۆخی توركیا به‌جۆرێك نابێت په‌كه‌كه بچێته‌وه ناو باكوری كوردستان؟ ئه‌وه‌ی له ئێستایا گرنگه دورخستنه‌وه‌ی مه‌ترسی شه‌ڕی نێوان كورده‌كانه ئیتر له هه‌ر حیزب و به‌ره‌و پارچه‌یه‌كی كوردستان بن. راسته كورد ده‌ڵێت چه‌پڵه به‌ده‌ستێك لێنادرێت، ئه‌گه‌ر شه‌ڕ پێویستی به ته‌نها كه‌سێك بێت بۆ هه‌ڵگیرساندنی، به‌ڵام ئاشتی پێویسته به دوو كه‌سه. بۆ چه‌سپاندنی ئاشتیش وه‌ك به‌رپرسیارێتییه‌كی دوو لایه‌نه ده‌بێت په‌كه‌كه‌ش ئه‌و راستیانه له‌به‌رچاو بگرێت و ئه‌ویش به‌هه‌مان ئه‌ندازه‌ی به‌رپرسیارێتی ئێوه، له خه‌می دورخستنه‌وه‌ی ئاگری شه‌ڕدابن. به‌ڵام جه‌نابتان ده‌توانن رۆڵی له‌وه گه‌وره‌تر بگێڕن و دڵنیایی ئه‌وه ده‌سته‌به‌ر بكه‌ن كه ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ری كێشه‌كانیش ئێستا ئاسان نه‌بن، به‌ڵام رێگه‌ی ئاسان بۆ دواخستنیان بدۆزنه‌وه. به‌ڕێز كاك مه‌سعود ئێستا كاتی موباده‌ره‌ی كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌ییه، خۆ ئه‌گه‌ر بووترێت چۆن له‌دۆخی مه‌ترسیداری وادا ده‌رفه‌تی ئه‌و لێكگه‌یشتنه دروست ده‌بێت؟ ئه‌وه ده‌بێت ئه‌و راستیه له‌به‌رچاو بگرین كه كورد رێك و ته‌بابن، كۆنگره‌یی نه‌ته‌وه‌ییمان بۆچییه. ئامانج له كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی بۆ دۆزینه‌وه‌ی ئه‌و رێگایانه‌یه كه به‌ره‌و ته‌بایی و برایه‌تی ده‌مانبه‌ن. ده‌بێت كۆنگره‌یی نه‌ته‌وه‌یی ئامانج و شێوازی خه‌بات و جوگرافیای تێكۆشانی هه‌ر بزوتنه‌وه‌یه‌كی پارچه جیاجیاكان و جۆری هه‌ماهه‌نگی و هاوخه‌باتی نێوان پارچه‌كانی كوردستان دیاری بكات. موباده‌ره‌یه‌كی له‌م شێوه‌یه ده‌توانێ تارمایی شه‌ڕ و مه‌ترسیی به‌ریه‌ككه‌وتن دوربخاته‌وه. میلله‌ته‌كه‌مان له رابردوودا قوربانی زۆری به‌خشیووه، ئازارو مه‌ینه‌تی و ماڵوێرانی زۆری به‌سه‌ر هاتووه، ئێستاش به‌هۆی ناسه‌قامگیریی ئابوریی، خه‌ڵك له دۆخێكی ده‌روونی زۆر خراپدا ده‌ژین، ناكرێت به‌و حاڵه‌شه‌وه دودڵ و نیگه‌رانی مه‌ترسییه‌كی تری ماڵوێرانكه‌ر بكه‌ن. بۆیه دڵنیابه خه‌ڵكی كوردستان و تێكۆشه‌رانی رێبازی راسته‌قینه‌ی كوردایه‌تی له‌هه‌ر حیزب و پارچه‌یه‌كی كوردستان بن، چاوی ئومێدیان له هه‌نگاو بڕیاری ئێوه‌یه دڵنیایی ئه‌وه‌یان بۆ دروست بێت كه لانی كه‌م براكان ده‌ستیان ناچێته خوێنی یه‌كتری.
.gif)
عومەر عەلی سەرەڕای ئەوەی کە جیهان لە هەموو ئاستەکاندا بەرەو پێش دەڕوات و بەردەوام گۆڕانکاری گەورە بەسەر دیدو بۆچوونی و جیهانبینی و پلانی زۆربەی پارت و ناوەندەکانی توێژینەوەو حکومەت و ...هتد دێت .بەجیهانی بوونیش ئەمەی زیاتر لە یەکدی نزیک کردۆتەوە و ڕۆژانە ئێمە هەست بەو بەرەو پێش چوون و گۆڕانکاریانە دەکەین ،بەڵام ئەوەی جێیگەی سەرنجە کورد لە ئاستی حکومەت و پارتە حکومڕانەکان و زۆربەی کەسایەتیە سیاسیەکان و سەرکردەکان هەست ناکەیت کە لە ناو ئەم فەزا سیاسیە نوێیەجیهانیەدا بژین و هاو شێوەی کەڕەی شەربەتن ،چونکە سیاسەت لای ئەم نوخبە حوکمڕانە و بەشێکی زۆری دەرەوەی ئەوانیش هەر بەهەمان ئالیەتی سەدەی ڕابردوە ،بەتایبەتیش لەلای پارتە چەکدارە شۆڕش گێڕەکان هەروا دەزانن سەردەمی گیڤاراو ماوتسی تۆنگ و بەرەی کوردوستانیە .ئەم دیدە ناواقیعی و چەقبەستویی و نالۆژیکیە لە سیاسەتی کاری پارتە کوردیەکان دا دەبینرێت.هەیانە لە حکومەت دایە هەیانە لە دەرەوەی حکومەتدایە،لای ئەمانە ئاڕاستەکە بەرەو دواوەیە نەک پێشەوە .چونکە ئەمانە بێجگە لە ئەدەبیاتی شەڕو پێکدادان و خوێن رشتن شتێکی تر نازانن ،لەبەرئەوە لای ئەمانە هێز لە توندو تیژی دایە و شتێک نازانن بەناوی هێزی مەدەنی و دیموکراسی و کۆمەڵگەی مەدەنی و مافی هاوڵاتی ، هەتا ئێستاش ئەمانە بەتایبەتیش یەکێتی و پارتی و پارتی کرێکاران بوونی خۆیان لە بونی چەک و توندوتیژی و میلیشیادا دەبیننەوە و هەر هەنگاوێک بەرەو دیموکراسی و مەدەنیەت بە تیاچوونی خۆیان دەزانن ،بەم هۆیەشەوە بەردەوام گوتاری خۆیان بەرانبەر یەکتر پڕە لە هەڕەشە و توندوتیژی و ترساندن و بۆ ئەم مەبەستەش ئامادەن دەست لەگەڵ دوژمنان تێکەڵ بکەن بۆ دژایەتی و لەناوبردنی یەکتر. ئەم ڕووداوانە لەگەڵ تێپەڕبوونی کاتدا گۆڕانیان بەسەردانایەت .بەهۆی بونی هێزی چەکداری تایبەتەوە گوتاری یەکێتی و پارتی لە قەیرانەکاندا هەمان گوتاری قرناخان و پشت ئاشان و دۆڵی جافەتی و شەڕی ناوخۆیە .بە هەمان شێوە پەکەکەش دۆخی هەڵوێست و گوتارەکانی دژ بە پارتی و هێزەکانی تر هەمان گوتاری کۆتایی نەوەدەکانە. لێرەدا دەتوانیت وەڵامی ئەو پرسیارە ت دەست بکەوێت کە بۆچی هەرێمی کوردوستان بوە بە گەندەڵستان و بۆچی هێزە چەکدارەکانی کورد بەردەوام پەنجەیان لە سەر بەلەپیتکەی تفەنگە کانیانە بۆ کوشتنی یەکتر . لەبەر ئەوەی پارتە چەکدارەکانی کورد نازانن لە چ زامەنێکدا دەژین ،بەو هۆکارەش ناتوانن بەرپرسیارێتی چەک لە ئێستادا بزانن.ئەگەر لە پێش ڕاپەڕیندا پاساوێک بۆ بونی پارتی شۆرشگێڕو چەکدار هەبوبێت بەڵام ئایە لە ئێستادا پاساو چیە؟ چەنکە لە ئێستادا هەرێمی کوردوستان حکوومەتی هەیە .کەواتە لە ناو حکومەتدا دەبێت هێزی چەکدار لە چوارچێوەی دامەزراوەی نیشتیمانیدا بێت و ئەرکی سەرەکیشی پاراستنی نیشتیمان و ئاسایش گشتی بێت نەک حیزب و بەرپرسەکانی.هەروەها پەکەکەش دەبوایە بیزانیایە کە ئێستا زەمەنی شۆڕشی پیشەسازی چوارەمە نەک شۆڕشی ڕۆشنبیری و کەوتنە ژێر کاریگەری بۆچونەکانی ستالین . بەڵام ئەوەی جێگەی داخ و مەترسیە ئەوەیە ئێمە ئاسۆیەک نابینین بۆ بەخۆداچونەوەو گۆڕانکاری .بەڵکو بەبەرچاوی هەمو گەلانی جیهان و وڵاتە زلھێزەکان و گەلانی ناوچەکە، لە ئێستادا دەبینین ئەو هێزانە خاوەنی گوتارێکی زۆر نالۆژیکی و نا نیشتمانین، زۆر ئاساییە بەلایانەوە کە خوێنی کورد بەدەستی کورد بڕژ ێت.بەمەش خزمەتی گەورە بە دوژمنان بکەن.
.gif)
جەعفەر عەلی هەڵبژاردنی سەرۆک لە ئەمریکا، لەم رووداوانەیە، کە دەتوانێ هەموو دونیا، کۆی ناوەندەکانی توێژینەوە، کۆی حیزب و هێزە سیاسییەکان بە سیکیولار و ئاینییەوە، بە خۆیەوە سەرقاڵ بکات. کوردیش بەشێکە لە ناو ئەم دونیایە، بەڵام جیاوازییەکە بۆ ئێمە ئەوەیە، ئێمە سەر بەو بەشەی دونیاین، کە نەک دەستمان لە دروستکردنی رووداودا نییە، بەڵکو هەمیشە رووداوەکان لە ناو خۆیاندا لولمان دەکەن و سەرەنجام دابەشی نێو پانتایی ململانێکانمان دەکەن. چەند شەو بەر لە ئێستا، یەکێک لە کەناڵە ئاسمانییەکانی کوردستان، دوو کوردی دانیشتووی واشنتۆنی بۆ قسە و شیکردنەوە سەبارەت بە پرسی ململانێی هەڵبژاردنی سەرۆک لە ئەمریکا بانگ کردبوو. ئەم دوو برادەرە، یەکیان وەک ئەندامی دیموکراتەکان و ئەویدیکەش وەک ئەندامی کۆمارییەکان خۆی ناساندبوو. زێدەگۆیی نییە ئەگەر بڵێم، رووبەڕوو لە ناو ستۆدیۆ بان، دوور نییە دەستیان خستبایە بینی یەکدی. یەکیان ترەمپ، ئەویدیکەیشیان بایدنی وەک فریشتە و بەخششی خودایی بۆ ئەمریکا و دونیا دەبینی. ئەم دۆخی هەڵچوون و خۆگیڤکردنەوەی کورد و هێزە سیاسییەکانی، ئەم حاڵەتی بە نەفرەتکردنەی ئەویدی، هاوشانی هەڵبژاردنەکانی ئەمریکا، لە رووداوی قسەکانی ماکرۆن و کاریکاتێرەکەی شارلی ئیبیدۆش هەمانشت بوو. ئێمە ئەو میللەتەین، کە ئاقڵمەندەکانی باش دەزانن، (هەڵوێست و ئامۆژگارییەکانمان)، نەک لە ئاستی ناوەندە بڕیار بە دەستەکانی دونیادا بەهایەکی سیاسی نییە، بەڵکو زۆربەی کات گوێ لێگیراویش نییە، بەڵام گرفتەکە ئەوەیە، ئێمە ناتوانین خۆمان وەکچۆن هەین، ببینین. ئەو کاتەی لە گۆشەیەکی ژوورەکەماندا و لە رێی مۆبایلێکەوە، (هەڵوێست) بەرامبەر کۆشکی سپی و کۆشکی ئەلیزێ نمایش دەکەین، ئەو کاتەی بانگی گۆڕینی دونیا دەدەین و بەڵام دەبینین دونیا هەر لە شوێنی خۆیەتی و گوێبیستی ئێمە نییە، دێین گلەیی لە دونیا و دار و بەرد دەکەین، نەک لە کێشە گەورەکانی ناو ئەقڵ و بیرکردنەوە و روانینی خۆمان. کاتێکیش لە پشتی ژمارەیەک مایکی رەنگاوڕەنگەوە، دەماری ملمان رەپ دەبێت و لە ترەمپەوە تا ماکرۆن دادگایی دەکەین، ئەوە رێک ئەو کاتەیە، کە ئێمە نە بە ئەقڵ و نە بە جەستەش لێرە، لە کوردستان نین، ئەوە رێک ئەو کاتەیە، کە خۆمان لەسەر کورسییەکەی کۆشکی سپی، یان کرملین و پایتەختە گرنگەکانی دونیا دەبینین. ئەو چرکەساتەی کە توڕە دەبین و لە دەرەوەی هۆشیاری و بەشێوەیەکی ناعەقڵانی لەبری قسەکردن، هاوار دەکەین، باوەڕمان وایە، هەمان چرکەسات دەسەڵاتی سیکیولارمان لە ئەمریکا و فرەنسا هێناوەتە لەرزین. قسە لە هەڵبژاردنە. بە بڕوای من، ترەمپ براوەی هەڵبژاردن بێت، یان بایدن، لە دوورمەودادا، گۆڕانی گەورە بە قازانجی کورد لە سیاسەتی کۆشکی سپیدا روونادات، تەنها ئەو کاتە نەبێ، کە بەر لە هەر شتێکی دی، ئەم قازانجە کوردییە هاوشانی بەرژەوەندییە سیاسی و ئەمنی و ستراتیژییەکانی ئەمریکا رێبکات. ئێستا کاتی ململانێی هەڵبژاردنە، لە دۆخی هەڵمەتی هەڵبژاردن و ململانێشدا، هەمیشە بەڵێنەکان گەورەتر و رەنگاوڕەنگترن. ئەوەی ئێستا دەگوترێ، دەشێ سبەی پێچەوانەکەی ببینین. عەقڵی سیاسی و ستراتیژی ئەمریکی، ناوەندەکانی بیرکردنەوە لە ئەمریکا و سەنتەرەکانی توێژینەوە، بەپێی بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا جوڵە دەکەن، نەک بەرژەوەندی ئەویدی. ئەوەی لە سەرووی هەموو شتێکەوەیە، بەرژەوەندییەکانی ئەمریکایە، نەک بەرژەوەندی ئەوانیدی. من لەوە تێدەگەم، کە ترەمپ سیاسییەکی پۆپۆلیست و راڕایە، بەلایەوە ئاساییە، بەیانی لە تویتێکدا پشتیوانت بێ و ئێواران دژ، لەوەش تێدەگەم کە بنەمای سەرەکی سیاسەت لای ئەو، ئابووری و پارەیە، بەڵام مانای ئەوە نییە، کە ئەم بنەمایانە بۆ بایدن گرنگ نەبن. ئەگەر هەندێ وردەکاری مەسەلەی رێژەی باج و کەم و زیادکردنی لەسەر کۆمپانیا و بیزنسمانە پارەدارەکانی لێدەربکەیت، لەوانەیە هەردووکیان وەکیەک سەیری گرنگی ئابووری و پارە بۆ ئەمریکا بکەن. سەبارەت بە مەسەلەی کوردیش، هەڵوێستی بایدن روونتر و جێگیرتر دەردەکەوێ. ئەم هەڵوێستەی بایدن، پێشتر و بەر لەوەی وەک کاندیدی سەرۆکایەتی ئەمریکا دەرکەوێ، لە پرۆژەی دابەشکردنی عیراق بۆ سێ هەرێم خراوەتەڕوو، بەڵام ئەم پرۆژە و هەڵوێستە لە کاتی گەیشتنی بە کۆشکی سپی، وەک دەسەڵاتی یەکەمی ئەمریکا و جیهان، دەگۆڕێ بۆ هەڵوێستێکی پراکتیکی و لەسەر ئەرزی واقیع هەنگاو بۆ جێبەجێکردنی دەنێت؟ بە بڕوای من بە عەمەلی هەنگاونان بۆ زیندووکردنەوەی ئەم پرۆژەیە، ئەگەرێکی دوورە. دیارە هیچ راپرسییەکی فەرمی نەکراوە، بەڵام وەک لە رێی میدیاو تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانەوە دەردەکەوێ، کورد بەگشتی، جگە لە کوردانی رۆژهەڵات، زیاتر بە سەرکەوتنی بایدن خۆشحاڵن، نەک ترەمپ. بەشێکی هۆکاری ئەم دڵخۆشبوونەش بە بایدن بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە، کە هەڵوێستی بەرامبەر ئەردۆگان توندترە بەراورد بە ترەمپ. بایدن لە چەندین بۆنەی جیاوازدا، هەڵوێستی خۆی بەرامبەر ئەردۆگان بەیان کردووە و بە پیاوێکی مەترسیداری تورکیا و ناوچەکەی دەزانێت. بەڵام پرسیار ئەوەیە، ئایا وەستانەوە بەرامبەر ئەردۆگان درێژەی دەبێت، ئەم وەستانەوەیە یەکسانە بە پشتیوانی کورد لە باکور و رۆژئاوای کوردستان، کارکردن و هاوکاری لەگەڵ ئۆپۆزیسیۆنی ناو تورکیا، تا چەند کورد بەرەو دۆخێکی ئارامتر دەگوازێتەوە؟ لە کاتێکدا هەڵوێست و روانینی هیچ ئۆپۆزیسیۆنێکی دەسەڵاتەکەی ئاکەپە دەرهەق بە مافەکانی کورد وەک نەتەوە، هەڵوێستێکی دیموکراسیانە نییە، هیچیان لە دۆخی ئۆپۆزیسیۆنبوونیشدا ئامادەیی ئەوەیان تێدا نییە، بوونی نەتەوەیی، سیاسی و کولتوری کورد لە تورکیا بسەلمێنن، هیچیان ئامادەیی ئەوەیان تێدا نییە کورد وەک جوگرافیا، وەک بوونێکی مێژوویی و خاوەن ماف قبوڵ بکەن. بۆیە ئومێد هەڵچنین لەسەر ئەوەی، بایدن پشتیوانی ئۆپۆزیسیۆن دەکات و ئەم هاوکارییەش بە قازانجی کوردانی باکور، تایبەت هەدەپە تەواو دەبێت، بینینی تەنها گۆشەیەکی بچووکی دیمەنی ناو ململانێ سیاسییەکان و بەریەککەوتنی بەرژەوەندییەکانە. بە دڵنیاییەوە رۆیشتنی دەسەڵاتێکی ستەمکاری وەک ئاکەپە و فاشیستێکی وەک ئەردۆگان، بۆ کورد بایەخی خۆی هەیە، بەڵام ئاڵتەرناتیڤی جەهەپە (پارتی گەلی کۆماری) وەک هێزی یەکەمی ئۆپۆزیسیۆن لە تورکیا، مەرج نییە کورد وەک نەتەوە، بەرەو دۆخێکی سیاسی و کۆمەڵایەتی باشتر بگوازێتەوە، تایبەت کە بۆ هەموو شارەزایەکی مێژووی سیاسی تورکیا روونە، کە جەهەپە، هێزی مێژوویی نکوڵیکردن لە مافە سیاسی، کۆمەڵایەتی، کولتوری و مەدەنییەکانی کوردە لەم وڵاتە و لە دەرەوەی تورکیاشدا. واتە ئەگەر هەر پشتیوانییەکی نێودەوڵەتی بۆ ئۆپۆزیسیۆنی تورکیا، بە پشتیوانی چاوەڕوانکراوی بایدنیشەوە، پێشمەرجی پشتیوانییەکە رێزگرتن و رێککەوتن سەبارەت بە مافەکانی کورد نەبێت، بە ئەگەرێکی زۆرەوە شانۆگەری نکوڵیکردن لە هەموو بوونێکی سیاسی و کولتوری کوردی، لەسەر ستەیگی سیاسی تورکیا و بە بەرچاوی دونیا و بایدنەوە وەکخۆی، بەڵام لە ژێر تایتڵ و فۆرم و شێوەی دیکەدا بەردەوام دەبێت. سەبارەت بە کوردانی رۆژئاواش، ترەمپ بەرپرسیارە لە هاوکاری و هەڵکردنی گڵۆپی سەوز بۆ ئەردۆگان لە پەلاماردان و داگیرکردنی بەشێک لە جوگرافیای ژێر دەسەڵاتی کوردانی رۆژئاوا. ترەمپ لە یەککاتدا بەشێک لە ناوچەکانی ژێردەستی خۆبەڕێوەبەری دیموکراسی رادەستی ئەردۆگان و مۆسکۆ کرد، هەمانکات بەشێکی دیکەی پاراستووە. ئایا بایدن، شەڕی گەڕاندنەوەی ئەم ناوچانەی تورکیا داگیری کردوون بۆ کورد دەکات، ئایا بەردەوام دەبێت لە پارێزگاری کوردەکان و هەوڵدان بۆ هێنانەدی مافەکانیان؟ سەبارەت بە چوونە ململانێی ئەمریکا لەگەڵ تورکیا و ناچارکردنی بە پاشەکشە لەو ناوچانەی لە خاکی کوردانی سوریا داگیری کردوون، ئەگەرێکی دوور و چاوەڕواننەکراوە. بەڵام ئەگەر زۆرە بەشێوەیەکی باشتر لە ترەمپ ئەم دەستکەوت و ئەزموونەی کوردانی سوریا بپارێزێت. هەرچی کوردانی رۆژهەڵاتن، پێچەوانەی کوردانی بەشەکانی دیکەی کوردستان، پێناچێ بە سەرکەوتنی بایدن خۆشحاڵ بن. بایدن چەندینجار رەخنەی سیاسەتەکانی ترەمپی بەرامبەر ئێران و کشانەوەی لە رێککەوتنی ئەتۆمی کرووە. واتە بە ئەگەرێکی زۆرەوە واشنتۆن، لە ئەگەری سەرکەوتنی بایدندا، هەوڵی جۆرێک لە نەرمکردنەوەی سیاسەتەکانی کۆشکی سپی بەرامبەر تاران دەدات. هەوڵدەدات گرژییەکانی سەردەمی دەسەڵاتی ترەمپ تێپەڕێنێت و هێڵەکانی نزیکبوونەوە و لێکتێگەیشتن لەگەڵ تاران لەوە تۆختر بکاتەوە کە لە ماوەی دەسەڵاتی ترەمپدا هەبوون، وێڕای هەوڵدان بۆ سەرلەنوێ هاتنەوە ناو رێککەوتنی پێج کۆ یەک و دەستپێکردنەوەی سەرەتایەکی نوێی گفتوگۆی سیاسی لەگەڵ ئێران سەبارەت بە پرسی رێککەوتنەکە. لێرەوە کوردانی رۆژهەڵات بە هەر گفتوگۆیەکی سیاسی و نزیکبوونەوەیەکی لەمجۆرەی واشنتۆن-تاران، دڵخۆش و ئاسوودە نابن، چونکە بەشێکی ئەم ئاساییبوونەوەی پەیوەندییانە دەڕژێتەوە خزمەتی بەهێزکردنەوەی ئابووری تاران و رزگارکردنی لەم گۆشەگیرییە سیاسی و دیپلۆماسییە نێودەوڵەتییەی، کە ئێستا تیایدا دەژی. ئەوەی دواجار بڕیار دەدات، بە پلەی یەکەم بەرژەوەندییە. ئەگەر بەرژەوەندییەکانی واشنتۆن لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە رێی هاوکاری و پشتیوانی کوردەوە، یان بەشێکی کوردستانەوە، تەبابێتەوە، رەنگە بۆ کورد، ئومێدبەخش بێت. بەڵام دەبێ بزانین بە تەنیا کورد نین لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا دەژین و دۆستی ئەمریکان. ئیسرائیل، تورکیا، عیراق، وڵاتانی کەنداو، ئەمانە هەر هەموویان بە حوکمی قورسایی سیاسی، ستراتیژی، ئابوری و سەربازیان، بۆ ئەمریکا هێندە لە کورد گرنگترن، کە بۆ بەراورد کردن دروست نییە. بۆیە نابێ سەرکەوتنی بایدن، تەنیا بە چاوی کوردی ببینرێت و تەنیا بە عەقڵی کوردیش بخوێنرێتەوە، چونکە هێزی دیکە و بکەری سیاسی و ستراتیژی زۆر گرنگتر لە کورد لە ناوچەکەدا بوونیان هەیە، لە ئەمڕۆوە، ترەمپ، یان بایدن، هەر یەکێکیان براوە بێت، هەمانکات ئەگەر لە ناوەوەدا بەهێز نەبین، دەبێ هەر ئەگەرێکی نەخوازراویشمان لەبەرچاو بێت، تا سبەی ئەم دەستەواژە ناسیاسییە دووبارە نەکەینەوە: "ئەمریکا خیانەتی لێکردین!".
.gif)
ساڵح ژاژڵەیی بزوتنەوەی گۆڕان لە هە ل و مەرجێكدا دروستبوو كە نەڕەزاییەكی ئێجگار زۆری جەماوەر هەبوو لە دەسەڵاتی یەكێتی و پارتی . هەر لەبەر ئەوەبوو كاتێك بزوتنەوەی گۆڕان بەشداری هەڵبژاردنی پەڕلەمانی كرد لە 25/7/2009 بە هۆی ئەو پشتیوانیە زۆرەی جەماوەرەوە ، بوو بە خاوەنی 25 كورسی پەڕلەمان و حیزبی دووەمی هەرێمی كوردستان . بزوتنەوی گۆڕان بوو بە جێگەی گرینگی پێدانی هاوڵاتیانی هەرێم و وڵاتانی ناوچەكەو وڵاتانی دەرەوە . زوربەی سیاسەتمەدارانی ناوچەكەو جیهان، بزوتنەوەی گۆڕانیان بە جێگرەوەی پارتی و یەكێتیان دەزانی . بەڵام لەبەر ئەوە لە بنەڕەتدا بزوتنەوەی گۆڕان بە پێی بەرنامەیەكی نەخشە داڕێژراو دانەمەزراو زیاتر كاردانەوە بوو ، نەیتوانی ئەو جەماوەرە زۆرەی پشتیوانییان لێكرد ، باش ڕێكیان بخات و ئامادەیان بكات بۆ گۆڕانكاری ، بۆیە كە بۆ یەكەم جار بەشداری حكومەتی كرد تا ئێستا لە پاشەكشەی بەردەوامدایەو ئەوەی ماوەتەوە بۆ بزواتنەوەی گۆڕان هەر ناوەكەیەتی و تازە بوو بە ڕابوردو و هیچ ئایندەیەكی نەماوە لە گۆڕەپانی سیاسیدا . جییی خۆیەتی پرسیار بكەین بزوتنەوەی گۆڕان لە كوێوە دەستی پێكر دو بۆكوێ ڕویشت ؟. یان چی چاندو چی دروەوە ؟. بزوتنەوەی گۆڕان جێگەی هیواو موتمانەی خەڵك بوو ، بەڵام دواجار پشتی كردە جەماوەر . بزوتنەوەی گۆڕان دژی بە بنەماڵەكردنی حیزب بوو ، بەڵام دواجار خۆشی بوو بە حیزبی بنەماڵە . بزوتنەوەی گۆڕان داوای عەدالەتی كۆمەڵایەتی دەكرد ، بەڵام خۆشی نەیتوانی عەدالەت لە ناو خۆیدا جێ بەجێ بكات و هەموان بەیەك چاو سەیر بكات . بزوتنەوەی گۆڕان داوای موچەی دەكرد بۆ كابانی ماڵ. بەڵام ئیستا نوێنەرەكانی لە حكومەت و پەڕلەمان ئێمزا لەسەر بڕێنی موچەی خەڵك دەكەن . بزوتنەوەی گۆڕان دژی تەكەتل و كیتلەو كیلە بازی بوو . بەڵام ئێستا ئەمە بۆتە نەریتی خۆی . بزوتنەوی گۆڕان دروشمی چاكسازی بەرز دەكردەوە . بەڵام ئێستا پشتیوانی لە گەندەڵی دەكات . . بزوتنەوەی گۆڕان دروشمی گۆڕینی سیستەمی حوكمڕانی بەرزدەكردەوە ، بەڵام ئێستا بۆتە كرێگرتەی پارتی . بزوتنەوەی گۆڕان بە حساب حیزبێكی ئۆپۆزسیۆن بوو . پشتیوانی لە بەرەی ئۆپۆزسیۆن دەكرد . بەڵام لە ئێستادا نە ئۆپۆزسیۆنەو نە پشتیوانی بەرەی ئۆپۆزسیۆنیشە و گەورەترین زیانی بە بەرەی ئۆپۆزسیۆن گەیاند. بزوتنەوەی گۆڕان لەئێستادا دژی بەرەی ئۆپۆزسیۆنە . ئێستا كاتی ئەوەیە بپرسین ئایا بزوتنەوەی گۆڕان ، شەریكی دەسەڵاتە ، بەشداری دەسەڵاتە یان كرێگرتەی پارتییە ؟؟. بەپێی بۆچونی خۆم بزوتنەوەی گۆڕان نە شەریكی دەسەڵاتە و نە بەەشداری دەسەڵاتە ، بەڵكو كرێگرتەی پارتیەو پارتیش چۆنی بوێت ئاوا مامەلەیان لە گەڵ دەكان بەم دەلیلانەی خوارەوە : یەكەم : كاتێك بزوتنەوەی گۆڕان بریاری بەشداریكردنیان لە حكومەت دا شانازیان بە ئەوەوە دەكرد گوایە بە 12 كورسی پەڕلەمان بەقەدەر 24 كورسی پەڕلەمان پۆستیان وەرگرتوە . هەر لێرەوە دەردەكەوێت كە بزوتنەوەی گۆڕان تەنها بۆ مەبەستی وەر گرتنی پۆست بەشداری حكومەتی كردوە . ئەوەش لە ئەوەوە سەرچاوە دەگرێت كە ئەوانەی بڕیاری بەشداری كردنیان لە حكومەتدا، تەنها لەبەر بەرژەوەندی خۆیان بوو . ئەو پۆستانەشی كە بڕیارە وەریان گرن بۆ ئەوەیە ناڕەزایەتی كادیرەكان كەم بكەنەوە و هیچیتر . دووەم: كاتێك بڕیاری چونە ناو حكومەتیان دا وایان بڵاو كردەوە كە بە مەبەستی چاكسازی بەشداری حكومەتیان كردوە و بە مەرجێكیش لەگەڵ پارتی ڕێككەوتون ئەگەر تا 6 مانگ هیچ چاكسازی نەكرا ، هەڵوێستیان دەبێت تا ئاستی كشانەوە لە حكومەت . ئەوە نزیكەی ساڵ و نیوێكە ئەم كابینە دروست بوە و نەك هیچ چاكسازیەك نەكراوە ، بەڵكو تەنهاو تەنها موچەی موچەخۆران كەم كراوەتەوەو مانگانەش دوا دەخرێت و لە كاتی خۆیدا نادرێت . ئاستی گەندەڵی و تاڵانیش لە زیاد بوندایە . سێیەم : بزوتنەوەی گۆڕان لە پەڕلەمان لەگەڵ فراكسیۆنەكانی پارتی و یەكێتی و كەمایەتیەكان ، موتمانەیان بە حكومەت دایەوەو ڕەزامەندیش بون لە سەر ئەوەی موچەی فەرمان بەران كەم بكەنەوە . ئەگەر بزوتنەوەی گۆڕان بە مەبەستی چاكسازی و بەرگری لە مافی هاولاِتیان بەشداری حكوەتیان كردوە ، دەبوو لەگەڵ فراكسۆنەكانی ئۆپۆزسیۆن ئیمزایان لەسەر لێ سەندنەوەی موتمانە لە حكومەت بكردایە . چوارەم : لە كاتێكدا بە دوو مانگ موچە بە لێبڕینەوە دەدرێت ، بەڵام بە ئاشكرا داهاتی گومرگەكان تاڵان دەكرێت . ئەوەتا ئاشكرا بوە لە مەرزی پەروێزخان بایی دەیان ملیۆن دۆلار هەر وەسڵ تەزویر كراوە . ناوی تۆمەتبارەكانیش بڵاو كراوەتەوە . بەڵام لەبەر ئەوەی بەرپرسی گەورەی تێدایە دڵنیام دیزە بە دەرخۆنە دەكرێت : لە كاتێكدا وەزیری دارایی گۆڕانە ، بۆچی هەڵویستیان نییە داوای دادگایی كردنی ئەوتۆمەتبارانە ناكەن ؟. گەورەترین دزی و تاڵانی و گەندەڵی لە كەرتی نەوتدا هەیە ، ئەی كوا هەڵویستی بزوتنەوەی گۆڕان ؟. ئەگەر قسەیان هیچ بڕناكات ، ئەی بۆچی لە حكومەت ناكشێنەوە ؟. پێنجەم : دوا موچە كە دراوە 640 ملیاری عێراق هاتوە بۆ كوردستان . واتە كەمێك پارەی دەوێت بۆ تەواوكردنی موچە . ئەی بۆچی ناپرسن داهاتی ئەو دوو مانگەی هەرێمی كوردستان چی لێهاتوە، یان هەر نەبوە ؟ئەوە بۆ مانگی سێەم دەڕوات كەس نازانێت داهاتی هەرێم چەند بوەو چی لێكراوە؟؟. شەشەم : هەر لە ئێستاوە باسی ئەوە دەكرێت كە بەم نزیكانە موچە نادرێت چونكە بۆری نەوتی هەرێم تەقێنراوەتەوەو بڕی 250 ملیۆن دۆلار زیان بە داهاتی هەرێم گەیشتوە . هاولاِتیانی ئازیز سەیری ئەم سیناریۆیە بكەن چۆن ڕێكیان خستوەو دەیانەوێت بەم بەهانە بێ مانایە موچەی خەڵك نەدەن و دوای بخەن: پێشتر كە باسی داهاتی نەوتیان دەكرد بە شێوەیەك حسابیان بۆ دەكردین كە لە كۆی داهاتی یەك مانگی نەوت ئەگەر 500 ملیۆن دۆلار بوایە ، دەیان گوت پشكی هەرێم تەنها 200 ملیۆن دۆلار بوە . ئەوی تر دراوە بە حەقی بۆری و قەرزی كۆمپانیاكان . بەڵام ئێستا كە بۆ ماوەی تەنها 3 ڕۆژە بۆری نەوتی هەرێم تەقێنراوەتەوە جەنابی جوتیار عادل وتە بێژی حكومەتە دزەكەی هەرێم بی ئەوەی هیچی پی عەیب بێـت و شەرم بكات دەڵێت : بڕی 250 ملیۆن دۆلار زیان بە داهاتی هەرێم گەیشتوە . ئەگەر بە 3 ڕۆژ بڕی 250 ملیۆن دۆلار زیان بە هەرێم گەیشتبێ ، دەبێ داهاتی هەرێم مانگانە 2500 ملیۆن دۆلار بوبێت . واتە دوو ملیار و نیو دۆلار . پرسیار ئەوەیە ئەو پارەیە چی لێهاتوە ؟؟. باشە وتمان درۆكردن هەر هەیەو هەبوە ، بەڵام درۆی ئاوا گەورەو شاخدار وێنەی كەمە و لە كۆێدا جێی دەكەنەوە . جاری ئەمە بە هانەو پاساوێكە بۆ دواخستن و پێنەدانی موچە ، لە لایەكی تریشەوە دەڵێن : موچە دوا دەكەوێت چونكە بەغدا پارەی نەناردوە . بەڕێزان هەرێمی كوردستان هیچ حەقێكی لەسەر بەغدا نییە و بەغدا مولزەم نییە بە پێدانی هیچ بڕەپارەیەك بە هەرێمی كوردستان ، چونكە هەرێمی كوردستان پیشتر ئیعلانی سەربەخۆیی دارایی خۆی كردوە . نە هیچ بڕە نەوتێك و نە هیچ بڕە پارەیەكیشی بە بەغدا نەداوە . بەڵام ئێستا كەمانگانە بەغدا بڕی 320 ملیار دینار دەنێرن كۆمەڵێك فاكتەری ناو خۆیی و دەرەكی لە پشت پێدانی ئەو بڕە پارەیەوە هەیە . بەڵام بەغدا كەی ویستی هیچ پارە نادات و كەسیش ناتوانێت قسەیەك بكات و بەغدا تۆمەتبار بكات . ئەی ئەگەر بەغدا پارە نەنێرێـت و بۆری نەوتیش تەقێنرابێتەوەو بە درۆی خۆیان بێت مانگانە بڕی 2500 ملیۆن دۆلار زیان بكەن ، ئەی موچە خۆران دەبی چی بكەن ؟؟. ئایا یەكێتی و پارتی پارە دزراوەكان دەهێننەوە ؟؟. كەواتە ئەگەر بزوتنەوەی گۆڕان بۆ مەبەستی چاكسازی بەشداری حكومەتی كردبێت و وەكو خۆشیان لە سەرەتاوە فەرمویانە ئەگەر چاكسازی نەكرێت هەڵوێستمان دەبێت تا ئاستی كشانەوە لە حكومەت ، باشە قەیران لەمەی ئێستا گەورەتر هەیە ، باشە تاڵانی نەوت و داهاتی گومرگەكان و ناوخۆ ، هەر بەردەوام نییە ؟. ئەی كەی بزوتنەوەی گۆڕان ڕقیان هەڵدەستێ و لە حكومەت دەكشێنەوە؟؟. هیچ گومانێك نییە كە ئەمانە لە حكومەت ناكشێنەوە . هەر لەسەرەتاشەوە لەبەر خاتری ئەو پاروە چەورەی ئێستا لەبەر دەمیانە بەشداری حكومەتیانكردوە و هەرگیز ئامادەنین دەست بەرداری ئەو پاروە چەورە ببن كە زۆر دەمێكە هەوڵی ئەوەیانە پێی بگەن . كەواتە : كورت و كرمانجی بزوتنەوەی گۆڕان لە ئێستادا لەلایەن پارتییەوە بەكرێ گیراوە . واتە كرێ گرتەیە . سەیركەن چۆن پۆستی بەناو گەورەو بە ناوەرۆك بۆشیان پی َدەدەن ئەویش بە گرێبەست و تەنها بۆ ڕازیكردنیان و بەڕێكردنی ڕۆژگار . ئەیباشە بۆچی بە یەك جار پارتی ئەو پۆستانە بە گۆڕان نادات كە لەسەری ڕێك كەوتون و وەكو چۆن دەرزی بە جورعە لێدەدرێـت ، بە هەمان شێوەش پۆستەكان بە گۆڕان دەدەن ؟؟. پارتی بزوتنەوەی گۆڕانی بەكری گرتوە بە مەبەستی پشتیوانی كردنیان لەم قەیرانەدا . بۆیە پارتی چی بوێت ، گۆڕان ئەوە دەكات . ئەگەر گۆڕان لە قسەی پارتی دەرچێت ، بە یەك سەعات شڕو شیتاڵیان پی َدەپێچنەوەو ئەم دیو دیگەڵەیان دەكەن . خاوەن ماڵ كەی لە كرێچی ڕازی نەبوو ، بۆی هەیە دەری بكات . پەیامێك بۆ هەموو گۆڕان خوازانی ئازیز: لە بیرتانە كە پارتی هێزی بردە زینوی وەرتی بۆ بندەستی پەكەكە . ئەوە بە بەرنامە بوەو لە خۆوە نەبوەو بۆئەم ڕۆژەی ئێستابوە . لە ماوەی پێشوشدا بەرپرسی ئاسایشی سەریزێری شەهید كراو خستیانە ملی پەكەكەوە . ئەوەش بە بەر نامە بوەو هەر خۆشیان ئەو تاوانەیان ئەنجامداوە بۆئەوەی بیكەنە بەهانە بۆ دەست پێكردنی شەڕ لەگەڵ پەكەكە . چەند ڕۆژێكیش لەمەو بەر زۆر بەگەرمی و حەماسەوە بڵاویان كردەوە كە 3 كردەوەی تیرۆریستییان پوچەڵ كردۆتەوە ، كە ویستویانە پارێزگارێك و بەرپرسێكی تر و قونسوڵێك تیرۆر بكەن . گوایە ئەوانەیان گرتوەو هەمویان تیرۆریستن و سەر بە پەكەكەن . هەر دوای دەركردنی ئەو بەیانە لە لایەن پارتیەوە یەكێتیش بەیانێكی دەركرد و دەڵێت: لە كۆی 5 ئەندامی ئەنجومەنی ئاسایش 3 ئەندامیان یەكێتین . باشە چۆن كردەوەیەكی تیرۆریستی ئاوا گەورە لە ئارادابێت و یەكێتی نەزانێت . ئەمەش بە مانای ئەوە دێت كە ئەوەی پارتی دەیڵێت ، سەرتاپای درۆیە . لە ڕاستیشدا هەر لە بنەڕەتەوە ئەمە درۆیەو سیناریۆیە و ڕێكخراوەو ئەمانە زەمینە خۆشكەرن بۆ دەست پێكردنی شەڕ لەگەڵ پەكەكە . بۆ پارتی زۆر ئاسانە هەرچی داوای مافی خۆیی و ئازادی و موچە بكات ، بیگرێت وبیخاتە زیندانەوەو بەوە تۆمەتباریان بكەن كەئەندامی پەكەكەن . شەڕكردن لەگەڵ پەكەكە دوو هۆكاری گرینگی لە پشتەوەیە . یەكەم : بۆ ئەوەی نەبونی موچە لە بیر خەڵك بەرنەوەو مێشكی خەڵك بەشەڕەكەوە مەشغوڵ بكەن و ئەگەر كەسێك قسەی كرد ، پێی بڵێن : ئێستا كەی وەختی ئەوەیە باسی موچە بكەن و ئێو ە دەزانن ئێمە لەشەڕداین . دووەم : داواكاری و ئەجیندای تورك جێ بەجێ دەكەن بۆ پاراستنی بەرژەوەندیەكانیان . ئەگەر بەقسەی تورك نەكەن ، هەرچی پارەو بەرژوەوندی لە توركیا هەیانە لە لایەن توكیاوە دەستی بەسەردا دەگیرێت . كاتی خۆشی بنەماڵەی بارزانی پارەیەكی زۆریان لە توركیا دانابوو . كاتێك پارتی و توركیا پەیوەندیەكانیان تێك چوو ، توركیا دەستی بەسەردا گرت ، پارتی هەر نەوێرا باسیشی بكات بۆ ئەوەی دزیەكانیان ئاشكرانەبێت . هەر وەها نزیكی یك ملیار دۆلاریشیان لەبانكێكی لوبنانی دانابوو ،حیزبوڵڵای لوبنانی دەستی بەسەر دا گرت و ئەویش خورا . ئێستا پارتی پارەو بەرژەوەندی زۆری لە توركیایە ، بۆیە ئەگەر شەڕی پەكەكە نەكات دەستی بەسەردا دەگرن . لەبەر ئەوە بەنەماڵەی بارزانی بە وەكالەتی توركیا شەڕی پەكەكە دەكەن . ئەگەر پارتی شەڕی پەكەكەی دەست پێ بكات و بزوتنەوەی گۆڕان هەڵوێستی نەبوو لەحكومەت نەكشایەوە ئەوا بزوتنەوەی گۆڕانیش ڕاستەو خۆ دەبێتە شەرێكی ئەوخیانەتە چونكە بەشدارە لە حكومەتدا . هێوادارم شەڕ ڕونەدات و خوێن لە لوتی كەس نەیەت . بەڵام ئەگەر شەڕەكە كراو بزوتنەوەی گۆڕان لە حكومەت نەكشایەوە ، باشترین بژاردە بۆ هەڵسوڕاوە دڵسۆزەكانی بزوتنەوەی گۆڕان ئەوەیە واز لە بزوتنەوەی گۆڕان بهێنن . بەوكارەیان سەروەرییەكی مێژویی گەورە بۆخۆیان تۆمار دەكەن . هیوادارم هەموو حیزب و لایەنەكانی تریش هەڵوێستیان هەبێت ، ئەگەر پارتی شەڕی پەكەكەی كرد . دەبێ هەموو لایەك وریابن و ئەم جارەش نەكەونە داوی پارتیەوە ، چۆن كڵاوی كردە سەری چەند لایەنێك و بەشداری پێكردن بۆ ئەنجامدانی ریفراندۆم و ئەو كارەساتەی بەسەر كوردا هێنا .
.gif)
پەیكار عوسمان شەڕ تەنیا نەبوونەکەی باشە، کە هەبوو، ئیتر هیچ شوێنێکی باش نیە، تا هەڵپەی ئەوەتبێ جێگای خۆتی تیا حیجزکەیت! دوو تەرەف، پێش شەڕ، ئەکرێ یەکێکیان لەویتریان باشتربێ. بەڵام لە شەڕدا یەکسان ئەبنەوەو بە هەردوکیان خراپێك بەرهەمئەهێنن، لێرەشەوە ئیتر هیچیان چاك نین. مەیدانی چاکبوون ناشەڕەو کێ ئەیەوێ چاکبێ با لەوێدا شێربێت. مەیدانی خراپبوون شەڕەو هەمووش لەوێدا ڕێوێن. شەڕ دوو تۆپەو لە ئەساسەوە خۆیان بچوکن، بەڵام وەکو تلۆربوونەوەی بەفر وایە، تا بڕوات گەورەئەبێ و لەکۆتاییشدا هەر تۆپێكیان بەقەت لایەکی کۆمەڵگای لێدێ و بەهەردوکیشان بەقەت هەموو کۆمەڵگایان لێدێ. ئێستا هێزەکان تۆپی شەڕیان تلۆرکردۆتەوەو کاری منو تۆش هەرئەوەیە کە نەچینە ناوی و بۆیان گەورە نەکەین، بۆئەوەی بچوکی و ناڕەواییەکەی دیاربێ و لەناو قەرەباڵغیدا شەڕعیەت و گەورەبوون بەدەست نەهێنێت! هەردولا کەمپەینی شەڕی خۆیان ئەکەن و کاری منو تۆش هەرئەوەیە کە نەچینە کەمپی هیچیانەوە. کۆمەڵگا بە کەمپەینی ئەوان نابێ بە معەسکەر، بەوە ئەبێت بە معەسکەر کە منو تۆ بچینە ناوییەوە. شوێنی منو تۆ ئەو دابەشکارییەی ئەوان نیە کە بمانکەن بە دوو بەرەو بماندەن بەگژ یەکدا. شوێنی ئێمە کەمپێکی ترە، کە لەوێوە بچین بەگژ شەڕو هەموو لاکانیدا. سنوری دوو هێزی سیاسی، ئەوەیە کە ململانێ بکەن بەڵام شەڕ نا. سنوری منو تۆش ئەوەیە کە لایەنگیری بکەین بەڵام شەڕ نا. شەڕ سنورەو با هەمووان لەوێدا بوەستین. ئەگەر حیزبەکانیش نەوەستان و هەر خەریکی شەڕی خۆیانبوون، تۆ بوەستەو لەوێدا ئیتر واز لە لایەنگری و پیاهەڵدانەکانت بێنە ئەگەر بەشێوەیەکی کاتیشبێت. چونکە تۆ لەوێوە داخڵی شەڕەکە ئەبیت و لەوێشەوە ئەتوانی داخڵ نەبیت. چونکە تۆ لەوێوە تۆپەکە گەورەئەکەیت و لەوێشەوە ئەتوانی بچوکیکەیتەوە. چەکی پەکەکەو پەیوەندی پارتی و تورکیا، هەردوکی ئەبێ بخرێتە ژێر پرسیارەوەو بزانین چەنێكی قازانجەو چەنێکی زەرەر. بەڵام ئەوەی کە چەکی پەکەکە ئەخاتە ژێر پرسیارەوە نابێ پارتی بێت. ئەوەشی کە پەیوەندیەکانی پارتی ئەخاتە ژێرپرسیارەوە نابێ پەکەکە بێت. چونکە لەم حاڵەتەدا پرسیارو گفتوگۆ دروستنابێ، بەڵکو شەڕو تێگیران دروستئەبێ. ئەوەی کە پارتی و پەکەکەو ئەوانیتر ئەخاتە ژێرپرسیارەوە، ئەبێ هەموومان بین نەك لایەکمان. ئەبێ گشتێك بێت نەك پەرتێك! ئا لێرەوەیە کە کۆنگرەیەکی نەتەوەیی زەرورە، بەڵام کۆنگرە بە عەقڵێکی باڵای نیشتمانیی، نەك ئەویش هەر بە عەقڵی حیزبی. دواجار تۆ کۆنگرەت بۆئەوەیە کە سنورێك بۆ هەژمونکاریی حیزبەکان دانێ، نەك ئەوەی خودی ئەویش مەیدانی هەژمونکاریی حیزبەکانبێ و شەڕی ئەوەیانبێ کامیان دەستی بەسەردا بگرن! دواجار تۆ کۆنگرەت بۆئەوەیە کە هێڵە گشتی و هاوبەشەکان داڕێژێ، نەك ئەویش هەر کێکبێ و تەوزیعکرێ و هێڵە گرگنەکانی حیزبی تیا تۆخبکرێتەوە! بەدیاریکراوی ئێمە پێویستمان بە کۆنگرەیەکە بۆ سنوردانان بۆ پارتی و پەکەکە هەردوکیان. چونکە ئەم دوو هێزە هیچ سنورێکیان نیەو هیچ سازشێك نافامن و هەموو شتێك ئەکەنە قوربانی هەژمونکاری خۆیان. پارتی لەنێوان کاولبوونی دنیاو دەسەڵاتی بنەماڵەی بارزانی، بێ دوودڵی دووەمیان هەڵئەبژێرێ و پەکەکە لەنێوان کاولبوونی دنیاو هەژموونی ئایدۆلۆژیاکەی، بێ دوودڵیی دووەمیان هەڵئەبژێڕی. ئەم دووانە چەنێك جیاوازبن، "لەو خاڵەدا" بە موو فەرقیان نیەو لەوێشدا کێشەکە هەردوکیانن نەك یەکێکیان. (هەڵبەتە یەکێتی حیزبەکانی تریش هەروا، بەڵام لێرەدا باسەکە پارتی و پەکەکەیە.) ئەو خاڵەش بەرزترین سەقفی کەلەڕەقی و کەلەپووتیی سیاسی ئێمەیەو ئەبێ دەزگایەك و پەیمانێك و شتێك لە بانەوە هەبێ، بۆئەوەی ئەو سەقفە نزمبێتەوە. ئێمە پێویستمان بە کۆنگرەیەکە بۆئەوەی کۆتایی بە هەناردەکردنی ئایدۆلۆژیا بهێنێت. بە پەکەکە بڵێ سنوری تۆ باکورەو کاتێ لە باکوریت، بەرامبەر ئەنکەرەیت، بەڵام کاتێ لە ڕۆژهەڵاتیت، لەڕاستیدا زیاتر بەرامبەر کۆمەڵەو دیموکراتیت نەك بەرامبەر ئێران! بە پارتی بڵێ ساحەی تۆ باشورو بەغایە، بەڵام کاتێ میلیشیای ڕۆژ دروستئەکەیت، ئیتر تۆ بەرامبەر ڕۆژئاوایت نەك بەرامبەر دیمەشق! ئێمە گاڵتە بە مۆدێلی کۆمەڵەو دیموکرات ئەکەین، بەڵام لەڕاستیدا ئەبێ کۆنگرەیەك هەبێ، ئەوە بکات بە مۆدێلێکی نیشتمانی و پارتی و پەکەکەش ناچاربکات کە وەکو کۆمەڵەو دیموکرات تەنیا خەریکی پارچەی خۆیانبن و واز لە دەستێوەردان و هەناردەکردنی هەژمون و ئایدۆلۆژیا بۆ پارچەکانی بهێنن، کە هەر بەرهەمهێنانەوەی خۆخۆرییەو هەر ئەچێتەوە گیرفانی دوژمن. ئێمە پێویستمان بە پەیمانێکی نیشتمانییە، کە حیزبی چەکدار لە قاڵبی دەزگای دەوڵەتی و پەروەردەی نیشتمانی بداو تا ئەمە نەکەین، لە پاڵ چوارەکەدا هەمیشە داگیرکەری پێنجەمیشمان حازرە. وەکچۆن دوژمن لەکوێ بێت ئەو شوێنە داگیرکراوە، ئاواش حیزبی چەکدار لەکوێبێت ئەو شوێنە داگیرکراوە. زۆنی زەرد داگیرکراوە، زۆنی سەوز داگیرکراوە، زۆنی پەکەکە داگیرکراوە، گوڵەخانەش داگیرکراوە.. جا بۆئەوەی لە داگیرکراویی دەرچین، کاری ئێمە تەنیا ڕەتکردنەوەی دوژمن نیە، بەڵکو ڕەتکردنەوەی مۆدێلی حیزبی چەکداریشە. کێشەی ئێمە نەبوونی عەقڵی دیموکرات و دەزگای دیموکراتە کە فرەیی بفامێ. لەغیابی ئەمەشدا هەریەکەو خۆی یەکسان ئەکات بە هەموو. ئیتر موعارەزە خۆی پێ هەموو بەرەی خەڵکەو ئیسلامیی خۆی پێ هەموو موسوڵمانانەو پارتی خۆی پێ هەموو نەتەوەیەو پەکەکەش خۆی پێ هەموو گەلانە.. کە ئەمەش وەهمێکی فاشیستییەو هیچی تر! "وەهمە" چونکە لەڕاستیدا وانیەو هەر پەرتێك تەنیا خۆیەتی نەك هەموو. "فاشیزمە" چونکە تۆ تەنیا بەسڕێنەوەی ئەوانیتر، ئەگەیت بەو خەونەی کە خۆت هەمووبیت. لێرشەوە شەیتاندن و "پیشەسازیی ڕق" دەستپێئەکاو تا شەڕو کاولکاری ئەڕواو کوردیش دایمە هەر لێرەدایە کە خاڵی سفرە! هاوڕێیەك نامەی ناردوە، ئەڵێ لەنێوان پەکەکەی شۆڕشگێڕو پارتی خائیندا قسەی خۆت بکە با لە مێژوو دوانەکەویت. منیش بۆم نوسی، "مێژووی شەڕ" هەر بۆ ئەوە باشە کە لێ ی دواکەوین و "شۆڕشگێڕی" هەر ئەوەیە کە لەناو خۆماندا، بەسەر عەقڵی شەڕدا سەرکەوین و "خیانەتیش" هەر ئەو شەڕەیە کە حیزبەکان دایمە لەسەرپێن بیکەن و کە منو تۆش دایمە بەسەرا خۆمانی تێفڕێ ئەدەین! تەبعەن جگە لەکاتی شەڕ، لەهەرکاتێکی تردا، بمخەیتە نێوان پارتی و پەکەکەو ناچاربم یەکێکیان هەڵبژێرم، پەکەکە هەڵئەبژێڕم. ئەوەش لەبەر تۆزە جوانییەکەی پەکەکە نا، لەبەر ناشرینییە زۆرەکەی پارتی. جا ئەگەر شتەکە لای تۆ پێچەوانەیە، قەیچێکا تۆ پارتی هەڵبژێرە، بەڵام لەکاتەکانی تردا، نەك لەکاتی شەڕدا! با فێربین لەکاتی شەڕدا، لایەنگرییەکانمان فڕێدەینە زبڵدان، بۆئەوەی خۆمان نەبینە زبڵی شەڕەکان. هیچ شتێکیش پاساوی شەڕ نیە، تەنانەت بەرگریش. بەرگری تەنیا بیانوی شەڕە نەك پاساوی رەوای شەڕ. ئەوەی کە هەر لایەك پێیوایە حەق بەوەو بەرگری ئەکات، ئەمە شتێکی ڕووکەشجوانی ناو بەتاڵەو تەنیا کەمپەینی شەڕی پێ گەرمئەکرێ. چونکە ئەوانەی کە بەرگری ئەکەن، پێش بەرگرییەکە شتی تر هەبووە کە نەیانکردوە بۆیە دۆخەکە گەیشتۆتە ئەوێ! ئەوانەی کە خۆیان پێ حەقە، حەقبوو شتێکی تربکەن نەك شەڕ، چونکە خودی شەڕ، ئەو ناڕەوایەیە کە هەموو حەق و ڕەواکانی تیا پێشێل ئەکرێ! لێرەشدا تەنیا مەبەستم ئێستاو پارتی و پەکەکە نیە، مەبەستم هەموو کات و هەردولای هەموو شەڕەکانە بەگشتی. چونکە عادەتەن لاکانی شەڕ، هەریەکەیان خۆی بە حەق و بەرگریکارو مەزڵوم ئەزانێ و کەس ناڵێ من وائەکەم هەر بە عەنتەری، هەمووی هەر ئەڵێ من وا ئەکەم بۆ بەرگری. ئا لێرەشەوەیە کە وەزارەتەکانی شەڕ، هەموویان ناویان وەزارەتی بەرگرییەو هیچیان ناوی وەزارەتی هجوم نیە، چونکە هەمووی ئەیەوێ لە پشتی وشەی بەرگرییەوە، ڕەوایەتی بۆ شەرەکانی بهێنێت! جا لێرەدا گرنگە خودی بەرگری بخەینە ژێر پرسیارەوەو بە هەردولای هەموو شەڕەکان بڵێین: لەڕاستیدا ئێوە بەرگری ناکەن، ئێوە شەڕ ئەکەن. ئەگەر بەرگریتان ئەوێ، باشترین بەرگری تێپەڕاندنی عەقڵی شەڕە. عەقڵی شەڕیش هەر بەوە تێئەپەڕێنرێ، کە لە شوێنێکدا ئیتر بەرامبەر خۆت بوەستیتەوە نەك بەرامبەر ئەو. حسابێ لەگەڵ خۆتدا بکەو بزانە پشکی تۆ لە شەڕەکاندا چیە کە هەمیشە لەپشتی وشەی بەرگری و ڕەوایەتییەوە ئەیانکەیت! سەیرکە پارتی بەرگری لە ئەزموونەکە ئەکاو پەکەکە بەرگری لە شۆڕش، هەردوکیشیان بە شەڕ، دەی شەڕ هەر ئەو شتەیە کە خەتەرە لەسەر ئەو دووانە. لەنێوان خێرو شەڕدا ئاشتی هەڵبژێرە، چونکە دوالیزمی "خێرو شەڕ" خۆی خودی شەڕەو شەڕەکان هەر لەوێوە دێن. بۆ مەگەر شەڕ چیە، جگە لە دوو لا، کە هەرهەکەیان خۆی بە خێرو فریشتەو ئەویتر بە شەڕو شەیتان ئەزانێ؟ بۆ مەگەر شەڕ چیە لە جگە لە دابەشکردنی دنیا بۆ ڕەش و سپی؟ لەنیوان خیانەت و شۆڕش، ئاشتی هەڵبژێرە، چونکە خودی خیانەت شەڕەو خودی شۆڕش تێپەڕاندنی عەقڵی شەڕە. لێرەدا باسی دوژمن و میت و تورکیاو ئێرانم نەکردوە، چونکە کێشەکە بەرد هاویشتنی بەردەوامی ئەوان نیە، کێشەکە ماڵی خۆمانە کە لە شوشەیە. ماڵی خۆشمان لە هەموو لاکانەوە لە شوشەیە نەك تەنیا لە لایەکەوە. لە عەقڵێکەوە لە شوشەیە، کە عەقڵی شەڕەو هەمووی هەر ئەوەی لەسەردایە. شەڕەکانی ئێمە لە ڕووکەشدا شەڕی وەکالەتن و ئەمە راستە، بەڵام لە ناوەڕۆكدا شەڕی عەقڵێکن کە تەواو هی خۆمانەو ئەمەش هەر ڕاستە! عەقڵێك کە لەبری ئەوەی سازش بکات بۆ گشت و ئاشتی بخولقێنێ، خۆی یەکسان ئەکا بە گشت و شەڕ هەڵئەگیرسێنێ. جا ئێمە جاش و باشمان هەر ئەمەی لەسەردایەو لێرەدا دوژمنیش نەبێ ئێمە هەر ئەوەین کە هەین. بۆ ئەوەشی ببین بە شتێکی تر، ئەبێ دەسکاری ئەو عەقڵە بکەین. دەسکاری ئەوەش لە جەمال عەبوڵاکانەوە ناکرێ، لە تۆوە ئەکرێ کە ئیتر خۆت جەمالی هیچ لایەك نەبیت و گوێ لە جەماڵی هیچ لایەکیش نەگریت.
شوان محەمەد ئەگەر هۆكارێكی بارگرژی نێوان پەكەكەو پارتی ئەو پەیوەندییە ناجۆرو ناڕۆشنە سەربازی‌و ئەمنی‌و ئابوریەی نێوان توركیاو پارتی بێت، ئەوا لەسەر ئاستی ناوخۆی هەرێم، هۆكارێكی تری یەكێتی‌و گۆڕانە! لە دوای وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی حكومەت لەلایەن مەسرور بارزانی، پۆستی هاوسەرۆكانی یەكێتی لەلایەن بافڵ تاڵەبانی‌و لاهوری شیخ جەنگیەوە، سروشتی دەسەڵاتی سیاسی لە هەرێمی كوردستاندا گۆڕانكاری بنەڕەتی بەسەردا هاتووە، سەردەمی پێش ئەم قۆناغە كە هەرێم لەلایەن مەسعود بارزانی‌و جەلال تاڵەبانی‌و نەوشیروان مستەفاوە بەڕێوە دەبرا، سەرباری هەموو تێبینییەكان، ئەم كەسایەتیانە پێش ئەوەی هەر شتێكی تربن، كەسایەتی سیاسی بوون، بەڵام ئێستا لەم قۆناغە نوێیەدا دەسەڵاتی سیاسی هەرێم لەلایەن كەسانی (ئەمنی)یەوە بەڕێوەدەبرێت، ئەم فیگەرانەی ئێستا جگە لە بێ ئەزموونی سیاسیان، هاوكات تێڕوانینێكی ئەمنیشیان بۆ سەرجەم كایەكانی سیاسەت‌و كۆمەڵگا هەیە. ئەم دەسەڵات ئەمنییە لەناوچەكانی دهۆك‌و هەولێر بەتەواوی خۆی بەسەر كەشی سیاسی‌و حوكمی‌و حزبی ئەو ناوچانەدا سەپاندووە، بەڵام لە ناوچەكانی سلێمانی تا ئێستا بەهۆی ناكۆكی نێو خۆی بنەماڵەی تاڵەبانی‌و، نێوخۆی یەكێتی‌و، ئەو حزبە لەگەڵ لایەنەكانی ترو كۆمەڵگادا، نەیانتوانیووە بەتەواوی خۆی بسەپێنت، بۆیە تا ئێستا هەستدەكرێت كە جیاوازیەك لەنێوان هەردوو ناوچەكەدا (هەولێر- دهۆك، سلێمانی)دا بەدیدەكرێت. ئەگەر لەم روانگەیەوە بڕوانینە ئەم پەرەسەندن‌و بارگرژیەی نێوان پارتی‌و پەكەكە، دەگەینە ئەو راستەیەی چەند ئەم بارگرژییە خەتاكەی بگەڕێتەوە بۆ فشاری توركیاو پەیوەندیە نهێنی‌و هەمەلایەنەكانی نێوان پارتی‌و ئەو وڵاتە كە هەمیشە هەوڵدەدات ماڵی سیاسی كوردی تێكبدات‌و، هەر ئەویش هۆكارە بۆ راوەستانی گفتوگۆكانی نێوان (ئەنەكەسە)و (پەیەدە) لە رۆژئاوای كوردستان، بەڵام دیوەكەی تری خەتاكە بۆ ناوخۆی هەرێم دەگەڕێتەوە، لەم سۆنگەیەشەوە ناكرێت سەرشانی بەرپرسانی یەكێتی‌و گۆڕان لە حوكمەت‌و سەرۆكایەتی هەرێم‌و پەرلەمان لە بەرپەرسیارێتی گەورە لە گەیشتن بەم ئاستەی ئێستای بارگرژی نێوان پارتی‌و پەكەكە، نادیدە بگرین. ماوەی ساڵ زیاترە هێزە ئەمنییەكانی هەردوو پارێزگای دهۆك‌و هەولێر چالاكوان‌و سیاسی‌و رۆژنامەنووسی نزیك پەكەكەو حزبەكانی ترو سەربەخۆ دەستگیر دەكەن، رۆژێك لە رۆژان ئەم بابەتە نە لە ئەنجومەنی وەزیران‌و نە لە پەرلەمان‌و نە لە سەرۆكایەتی هەرێم، نابێتە بابەتێكی گفتوگۆ لەگەڵ مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەت‌و نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێم، وێنەكە وا دەردەكەوێت كە پرسی دەستگیركردنی چالاكوانان‌و رۆژنامەنووسان پرسێكە هەر سێ لایەنی نێو حوكمەت بەشداربن تیایداو لەسەری رێككەوتبن، ئەگەر بەو شێوەیەش نییە بۆ رۆژێك بەدرێژای ئەو ساڵەی تەمەنی ئەم كابینەیە ئەم پرسە نەبۆتە جێگای مشتومڕ، بۆ كەس بە نهێنی‌و بە ئاشكرا بە سەرۆكی حوكمەت مەسرور بارزانی ناڵێت: تاكەی ئەم دەستگیركردن‌و ئازاردانە بەردەوام دەبێت، ئەم شێوازە لە حوكمڕانی بە كوێمان دەگەیەنێت؟. چاوپۆشین‌و بەشداری نەكردنی یەكێتی‌و گۆڕان لە بڕیارە سیاسی‌و ئەمنیی‌و سەربازییەكانی هەرێم، ئەم رۆژەی هێناوەتە ئاراوە، ئێستا دوای ساڵێك لەتەمەنی ئەم كابینە نوێیە، وێنەكە بەو شێوەیەیە: هەرچی گۆڕانە بەس خەمی پۆستیەتی‌و، هەرچی یەكێتیشە بە پلەی یەكەم لە خەمی ئەوەدایە كە پارتی خۆی لەقەرەی ناوچەكانی سلێمانی نەدەدات‌و خۆی (كل فی كل) بێت لە دەسەڵات‌و لە ئابوری لەو ناوچانەدا. خۆزیا ئەم دەسەڵاتەشیان باش بەڕێوەببردایەو ببوایەتە نموونەیەك بۆ ناوچەكانی هەولێرو دهۆك لە سەروەری یاساو كەمكردنەوەی گەندەڵی، هەفتە نییە خودی پەرلەمانتارەكانی گۆڕان‌و یەكێتی باس لە گەندەڵی دەروازە سنوریەكان‌و داگیركردنی موڵكی گشتی لە ناوچەكانی سلێمانی نەكەن. پێدەچێت ئەم سێ لایەنە رێككەوتبن، سەركوتكردنی ئازادی لەناوچەكانی دهۆك‌و هەولێر بۆ پارتی‌و، پۆست وەرگرتن بۆ گۆڕان‌و، (كل فی كل)یش لە دەسەڵاتی ئەمنی‌و ئابوری‌و دارایی ئەم ناوچەی سلێمانی بۆ یەكێتی وەك حیزب، نە بۆ حكومەتی هەرێم، تەنانەت نە بۆ حكومەتی خۆجێی سلێمانیش. لەم پەرەسەندن‌و رووداوانەشدا، هەڵوێستەكانی پارتی كرێكارانی كوردستانیش بێ خەوش‌و كەموكوڕی نین، پێش ئەوەی هەر قسەیەك لەسەر ئەم هێزە بكرێت، نابێت پەكەكە بە پەرچەكردار مامەڵە بكات‌و، بچێت بۆری نەوتی كوردستان لەناو خاكی باكوری كوردستاندا بتەقێنێتەوە، ئەو بۆریە چەند پارتی‌و توركیا سوودمەندن بن لێی‌و گەندەڵی تێدا بكەن كە كارێكی قێزەون‌و مەحكومكراوە، بەڵام بەشێكی داهاتەكەی بۆ هەرێمی كوردستان دەگەڕێتەوە. ئەمە جگە لەوەی لەسەر ئاستی نێو دەوڵەتیش هەر هێزێك بۆری نەوت بتەقێنێتەوە، زەرەو زیان بە ناو ناوبانگی خۆی دەگەیەنێت. پارتی كرێكارانی كوردستان كە هەمیشە خۆی وەك هێزێك پیشان دەدات كە تێڕوانێكی نەتەوەیی بۆ هەر چوار پارچەكەی كوردستان هەیە، دەبێت هەڵوێست‌و كارو كردەوەشی لەوە گەورەتربێت كە بە پەرچەكردار كار بكات‌و بۆری نەوت بتەقێنێتەوە. تابلۆكە لە ئێستادا بەم شێوەیەیە، كوردستان لەژێر دەسەڵات‌و هەژموونی هێزێكی سەركوتكاری وەك پارتی‌و، نا بەرپرسی وەك یەكێتی‌و گۆڕان‌و، حساب نەكردن بۆ كەسی وەك پەكەكەدایە، بۆیە دەبێت روو بكەینە ئاسمان‌و دوعا بۆ خەڵكی كوردستان بكەین تووشی چی بووەو، لە چ دۆخێكدا دەژی؟!.
.gif)
ئومێد حەمەعەلی کێشەیەکی گەورەیە، دەسەڵاتەکانی هەرێمی باشوری کوردستان تەنیا ئەجێندای پارتی دیموکراتی کوردسان جێبەجێدەکەن. ئەمڕۆ بەڕوونی دەبینین، لە حکومەت و زۆرینەی سەرۆکایەتی پەرلەمان و، سەرۆکی هەرێم بەناوی خۆیان و بە نوێنەرایەتی هەرێمی کوردستان، پەلاماری پەکەکە دەدەن، ئیدانەی دەکەن و ڕەوایەی بۆ شەڕی دژی ئەو هێزە دەهێننەزمان. کێشەی هەیمەنەی خۆسەپێنەرانەی پارتی بەسەر دەسەڵاتەکانی هەرێم و، پابەندی بە سیاسەتی تورکیای ئەردوغانی فاشیستەوە، تازەنییە، ڕەهەندی ئابوریی، وزە و ئەمنی و سەربازیی هەیە. ئەو حیزبە تازەنییە لەوەی مایەی کێشە و شکست و لەدەستدانی دەستکەوتە بەدەستهاتووەکانی کورد و کوردستان بێت. بەرپرسیارێتی هێزە سیاسییەکانی دیکەیە لەوە تێبگەن، یا پێویستە تێگەیشتبن، پارتی لەمێژووی ئێمەدا، زیاتر لەکۆی هێزەکانی تر بێ پرەنسیپ و بێ بەهای سیاسی و نیشتمانی بووە. دەیان نمونەی بێ پرەسیپی لەئارادایە. بێ پرەنسیپی ئەوەیە، هیچ شتێک نەبێ لە هیچ کردەوە و ڕەفتارێکی سیاسی، نائەحلاقی، نایاسایی و نانیشتمانی بتگێڕێتەوە. کەوایە لانی کەمی ئەرک و بەرپرسیارێتی حیزبە سیاسییەکانی تر، بەتایبەت یەکێتی و گۆڕان، تەبعەن ئەگەر نایانەوێ لەوە زیاتر پاشکۆی سیاسەتی شەڕخوازانەی پارتیبن، ئەوەیە بۆچونی ڕاشکاوی خۆیان لەبارەی ئەو شەڕەوە بەدەنگێکی دلێر و ڕادیکاڵیانە ڕابگەیەنن؛ لەگەڵ ئەمانەدا هێزە ئۆپۆزسیۆنەکان لە ڕەوشێکی ئەوها ترسناکدا، کە شەڕی براکوژییان هێناوەتەوە بەردەرگامان، دەبێت حەقیقەتی جیاوازیی خۆیان بسەلمێنن. بەپێچەوانەوە دەبنەبەشێک لەو سیاسەتە شەڕخوازە تاکلایەنە حیزبییەی هەڵگریی ئەجێدای تورکیای فاشیستی دژە کوردە. قسەکردنمان لەبارەی هەڵوێستی حیزبە سیاسییەکانەوە، مانای وانییە نەیانناسین و فشەڵی و دۆڕان و شکستی ناوخۆیی خۆیان و، سیاسەتیشیان لە فەزای گشتیدا بەباشی نەبینین، کە خوڵقێنەریی نائومێدییە گەورەکانی ئینسانی ئێمەن. قسەکانمان لەو واقیعەوە سەرچاوەدەگرێت، ئەو حیزبانە هەن و ئێستا شوێنی خۆیان لە پرۆسەی سیاسی و لەناو جەماوەریشدا هەیە. هەر بۆیە بەرمەبنای ئەو هەبوونەیان بەرپرسیارێتی ڕاگرتنی پارتییان دەکەوێتە ئەستۆ، بەرپرسیارێتی دووبارەنەبوونەوەی شەڕی ماڵوێرانکەر و ئابڕووبەری ناوخۆیان لەئەستۆدایە.
کاروان عەلی شامار حکومەتی ھەرێم تەمەنی نزیک دەبێتەوە لە سێ دەیە و ھەشت کابینەی بەڕێکردووە، وەلێ ھیچ کابینەیەکی حکومەت بارتەقای ئەم کابینەیە ھەژمونی پارتی بەسەرەوە نەبووە!کابینەی نۆ لە سێ حیزبی سەرەکی پێک دێت کە ئەوانیش، پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتیمانیی و بزوتنەوەی گۆرانە. ئەم کابینەیە سیمایەکی تەواو پۆلیسی پێوە دیارەو سەرباری ئەوەش تەواوی سێکتەرە گرنگەکانی لەلایەن پارتی دیموکراتەوە قۆرخ کراون، باشتر بڵێین پێکھاتەی سەرەکی حکومەتەکە لەیەک حیزب پێک دێ نەک سێ حیزب! ھەر ئەو حیزبەش حاکمی موتلەقە لە دەرکردنی بریارە ستراتیجیەکان و بەرێوەبردنی حکومەتەکەدا، دەنا حزبەکانی تر زیاتر لە میوان دەچن و ھیچ قورسایی و بەشدارییەکی حەقیقییان نییە! خەڵکی کوردستان تارادەیەکی زۆر بێ ئومێدبوون لە بزوتنەوەی گۆران، تەنانەت زۆرێک لە چاودێرانی سیاسی، رێککەوتن و پێکھێنانی بەرەیەکی ھاوبەش لەنێوان پارتی و بزوتنەوەی گۆرانداو لە ئایندەیەکی نزیکدا بەدوور نازانن، ئاماژەکانی دروست کردنی ئەو بەرە ھاوبەشە ھەنوکە تارادەیەکی زۆر دەرکەوتووە! ئەوەی ماوەتەوە لە گۆرەپانی سیاسی ھەرێمدا، یەکێتی نێشتیمانی کوردستانە کە خەڵک تارادەیەک ئومێدی لەسەر ھەڵچنیوەو تاکە حیزبە کە بتوانێ سنورێک بۆ دەستدرێژی و تاکرەوییەکانی پارتی دابنێ لێ ئەو حیزبەش دابەشی دوو ئاراستەی جیاواز بۆتەوە! بەرەیەک بەتەواوی دژی ھەژمونی پارتین و ھەموو ھەولێکیان گەرانەوەی پارسەنگی ھێزەو بەرەیەکی تریش بێدەنگنیان ھەڵبژاردوەو کە ئەم بەرەیە کەمینەن و لەپێناو بەرژەوەندییە باڵاکانیانداو ھیچ ھەڵوێستێکی جدییان نییەو نابێ، لەھەمبەر جوڵە و ھەوڵە نێرجسیەکانی پارتی و مالباتی بارزانیدا! ئەگەر فیدباک و خوێندنەوەیەکی بابەتی بۆ حکومەتی ھەرێم بکەین، ئەوا دەبینین تەواو کراوە بە ئامرازێک بۆ خزمەتی پارتی و مالباتی بارزانی بەجۆرێک لەھەمبەر ھەر گرفت و تەنگەژەیەک کە رووبەروی سادەترین بەرژەوەندییەکانی پارتی و ماڵبات بوبێتەوە بە بەیاننامەیەکی توند بەناوی حکومەتی ھەرێمەوە وەڵام دراوەتە، (بەیاننامەکانی دژ بە پەکەکەو دوای ریفراندۆم وەک نمونەیەکی سادە)! ئەگەرچی یەکێتیی لەھەفتەی پێشوو لەبەرامبەر راگەیەنراوەکەی ئەنجومەنی ئاسایشدا وەڵامێکی بابەتی دانەوەو تارادەیەک پاشەکشەی بە چەن ئاکتێکی پارتی کرد، یەقینم گەر ئەو رێگریی و بەیاننامە نەبایە دور نەبوو پارتی کردەیی خراپی لەھەگبەدابایە! خولاسە، ئەگەر پارتی لەسەر ئەم میتۆدەی بەردەوام بێ ئەوا ھیچ ماھیەتێک بۆ بوونی بەشداری حیزبەکانی تر لە حکومەتی ھەرێمدا نامێنێتەوەو لەداھاتووش کابینەکەی مەسرور بارزانی دەرگیر بە دەیان گرفت و ئاڵنگاری ترو جۆراوجۆر دەبێتەوە! لەدەرەنجامدا ھەر حزبێکی بەشدار لە حکومەتدا رۆژێک زوتر بەشدارییەکانی لەحکومەتدا ھەلپەسێرێ یاخود پاشەکشە بکا ئەوا ئایندەیەکی گەش و پرشنگدار بۆ خۆی و جەماوەرەکەی تۆمار دەکا.
دانا رەشید دۆناڵد ترامپ وەک بازرگانێکی تا رادەیەکی زۆر وەک باس کراوە بێ مۆراڵ وەلی سەرمایە کۆکەرەوە ، ئەمە خاڵی بەهێزی ئەم کەسایەتیە بوو ، کاتی ئەزمەی مالی ساڵی ٢٠٠٧ ، توانی زاڵ بێت بەسەر زۆر روداوی سیاسیداو ، وەک سیاسیەکی ( ئەتوار سەیر ) هەڵتۆقی ، هەڵبەتە وەک خۆی باسی خۆی دەکات ، ئەو بابایەکی بازرگانەو سیاسەت بە هاوکێشە بازاڕیەکان گرێ دەدات ، هەتا ئێرە رەنگە بۆ هەم ئەمەریکاو هەم جیهانیش زۆر باس نەبووبێت ، ئەمما لەو کاتەوەی کە هەڵکشا بەرەو ژور و توانی بە هیمەت و بە قیمەت ، هەڵبژاردنەکانی ساڵی ٢٠١٦ بەرامبەر هیلاری کلنتۆن بباتەوە ، جیهانی توشی شۆک کرد ، شۆکێک کە ناو نرا ( کۆڵانە داخراوەکانی سیاسەت ) ترامپ سەرەتا پەلاماری مەکسیکی داو هەرەشەی دروست کردنی دیواری سەر سنوری نێوانیان کرد ، بەمە پەیوەندیەکانی نێوان ئەمەریکاو مەکسیک کەوتە کۆڵانێکی داخراوەوە ، ترامپ لە بەرامبەر دەوڵەتی چین ، لە زۆر شوێن پشتێنی بۆ روسیا شل کردەوە ، تا وەک باس دەکرێ ئەم پەتای کۆرۆنایەی لێ کەوتەوە جیهانی خستۆتە کۆڵانێکی داخراوەوە . ترامپ بە هەڵوەشاندنەوەی ئیتفاقە ئەتۆمیەکەی کۆتایی سەردەمی باراک ئۆباما لەگەڵ ئێران ، هەتا ئێستە ململانێێ ئیران و ئەمەریکا لە کۆڵانێکی داخراودایە تارامپ ، بە ئیتفاقی ئاشیتی لەگەڵ کۆریای باکور و بە جێ نەهێنانی هیچ مەرجێکی کۆریا ، هەتا ئێستە ئەو مەلەفە لە کۆڵانێکی داخراودایە ، ترامپ پەیوەندی دیبلۆماسی و تیجاری لەگەڵ دەوڵەتی ئەڵمانیا تێک داو ، هەتا ئێستە زۆر کاری هەم سیاسی هەم بازرگانی نێوان ئەڵمنیاو ئەمەریکا لە کۆڵانێکی داخراودایە ترامپ سەبارەت بە جەنگ دژی تیرۆر لە سوریاو رۆژهەڵات ، لە پڕ پشتی لە هێزە کوردیەکان کردو لەگەڵ ئەردۆگان رێک کەوت ، کە هەتا ئێستە چارەنوسی عەفرین و بەشی زۆری رۆژئاوای کوردستان و ناوچە رزگارکراوەکانی سوریا لە داعش لە کۆڵانێێکی داخراودایە ترامپ لەگەڵ دەوڵەتی فەرەنسا بە ئاشکرا دژەو لەبەرامبەردا دۆستی ئەردۆگانە چونکە فەرەنسا بە ئاشکرا دژی تیرۆرو سیاسەتی ئەردۆگان وەستاوە ، بۆیە پەیوەندی نێوانیان لە کۆڵانێکی داخراودایە ، ئەمانەو پاشەکشێ یەکی زۆر لە سیاسەت و پەیوەندی نێوان دەوڵەتانی ئەوروپاو جیهان و ئەمەریکا بە ڕونی دیارە کە ئەمەریکا لە زۆر شوێن زیانی بەر کەوتوە وەلی ترامپ بەهۆی پارەداریی و سەرمایەی خۆی ڕوپۆشی کردوە ، لە ناوخۆی ئەمەریکا گیانی رەگەز پەرستێتی نێوان رەش پێست و سپی پێست زیندوو کردەوە بە جۆرێ ئەوە ڕوی دا کە بینرا ، پشتیوانی کردنی لە تیرۆر بۆ تورکیاو سعودیەو قەتەرو روسیا بەرامبەر سەفقەی تیجاری ، دیارترینیان تیرۆر کرنی رحژنامە نوسی عەرەب خاشوقچی بوو لە تورکیا . بە گشتی ئەمە سیاسەتی ٤ ساڵی ڕابوردوی ترامپ بوو کە بە ترامپیزم ناسرا ، ئەوەش بۆ ئەوەی فشار بخاتە سەر توێژی مێدیاکاران و سیاسەتمەدارانی ئەمەریکا کە بۆ ٤ ساڵی داهاتوو ، کلیلی کردنەوەی ئەم هەموو کۆڵانە داخراوە تەنها لە دەستی خۆیدا ، بروانە قسە و وتارو هەرەشەکانی ترامپ .
د. کاوە مەحمود لەو کاتەوەی ڕژێمی دیکتاتوری عێراق لە 2003وە ڕووخاوە، پێش هەر پرۆسەیەکی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق، یاسای هەڵبژاردن هەموارکراوە. هەڵبەتە هەموارکردنی بەردەوام لە یاساکاندا ڕەنگدانەوەی ناسەقامگیری یاساییە کە ئەمەش ڕەنگدانەوەی ناسەقامگیری سیاسییە لە دەوڵەتدا. هۆکارە سەرەکییەکانی ئەو هەموو هەموارکردنانە پێش هەر هەڵبژاردنێک لە عێراقدا ڕەنگدانەوەی هەوڵی ناوەندە سەرەکییەکانی حوکمڕانە کە هەڵبژاردن دووای هەڵبژاردن کاردەکەن زیاتر ناوەندەکانی حوکمڕانی کۆنترۆڵ بکەن و ماوەی فرەبوونی سیاسی لە نێو دەسەڵاتی یاساداناندا کەم بکەنەوە، و ئاراستەی پێکهاتەی گەورەی تایفی ـ نەتەوەیی عەرەبی، درووست بکەن. یەکەمین یاسای هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق لە سەرەتاوە بە جۆرێک بوو کە هەموو عێراق یەک بازنەی هەڵبژاردن بێت. بەو جۆرەش دەنگدەری هەر شوێن و پارێزگایەک دەیتوانی دەنگ بۆ ئەو پاڵێوراوە بدا کە لە هەر شوێنێک بێت، بەڵام گرنگ ئەوە بوو بەرنامەکەی پەسەند بکات، و بەم جۆرەش دەنگی لیستێکی دیارکراو ــ لە فاوەوە تاکو زاخۆ هەر وەک لە ئەدەبیاتی سیاسی بەکار دێت ــ کۆدەکرایەوە و دەنگی هیچ دەنگدەرێک بە فیڕۆ ناچوو، و لە ئاکامیشدا پێکهاتەی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق زیاتر لە ڕای گشتی عێراق و فرەبوونەوە نزیک بوو. ئەم ڕەوشە نە لە خزمەتی پێکهاتە تایفەگەرییەکانی ناو عێراق بوو کە بیریان لە درووستکردنی زۆربەی پەرلەمانی لە ڕێگای بوونی نوێنەرانی زۆربەی تایفەی گەورە بە ژمارە لە نێو پەرلەماندا دەکردەوە، و نە لەگەڵ ئەجیندەی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا دەگونجا، کە لە خولیای فیدڕاڵی پارێزگان و نموونەی پێشوەختی دانانی یاسایەکەی هەڵبژاردن بەو جۆرە، لە سیاسەتدا دەرنەدەچوون. لەو ڕەوشەدا داوای ئەمەریکا لە سەرکردایەتی سیاسی کوردستان ئەوەبوو کە ڕازیبن بە گۆڕینی یاسای هەڵبژاردن لە یەک بازنەوە بەپێی خواستی ڕەوتی ئیسلامی شیعە بۆ بازنەی پارێزگاکان، و بەرانبەر ئەمەش ئەمریکا بەڵێنی جێبەجێکردنی مادەی 140ی دەستوری عێراقی بە سەرکردایەتی سیاسی کوردستان دا. لە ئاکامدا یاسا هەموارکرا و مادەی 140 جێبەجێ نەبوو، و ئەوەی بەڵێنەکەشی دا، دیار نەما. هەموارکردنەوەی یاسای هەڵبژاردن لە یەک بازنەوە بۆ 18 بازنە، یەکەمین هەنگاوی کۆتاییهاتن بە چەمکی هاوسەنگی و تەوافق و شەراکەت بوو. کاتێکیش زۆربەی پەرلەمانی بەم جۆرە درووست بوو، بیرۆکەی سانتلیگۆ و سانتلیگۆی هەموارکراو و بەرزکردنەوەی ڕێژە بۆ 1،9 هاتە پێشەوە. دووای تەواوبوونی ئەم هەنگاوانە بۆ کۆنتڕۆڵکردنی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق لە لایەن زۆربەی تایفییەوە، هەنگاوی گۆڕینی سیمای ئەو پێکهاتەیەی نێو ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق هاتەکایەوە، و لەمەشدا بزاڤی جەماوەری لە عێراقدا وەک دەسکەلایەک بەکارهێنرا بۆ ئەنجامدانی گۆڕانکاری تەواو لە یاسای هەڵبژاردن کە بازنەی پارێزگاکانی ورد کرد و بۆ 84 بازنەی هەڵبژاردن پەرش و بڵاو کردەوە کە بە ڕواڵەت بواری بۆ پاڵێوراوی تاکەسی فەراهەم دەکات، بەڵام لە واقیعدا بە زۆربەی سادە پاڵێوراو بۆ ئەنجوومەنی نوێنەران دەگەیەنێت، جگە لەوەی کە زیادکردنی بازنەکان وا دەکات ئەرکی ئەو ئەنجوومەنە زیاتر لە ئەنجوومەنی شارەوانی و پارێزگاکان بچێت، نەک دەسەڵاتی یاسادانان. ئەم هەنگاوە کە ناوەندەکانی بڕیار و دەسەڵات و دەوڵەتی (قوڵ و پاڕاڵێڵ) لە ڕێگای خۆخزاندنیان و ئاراستەکردنی داواکاری خۆپیشاندەران تێیانپەڕاند، هەروەکو چۆن ئەنجوومەنی پارێزگاکانیان هەڵوەشاندەوە لە جیاتی دادگایی کردنی گەندەڵانی نێو ئەو ئەنجوومەنانە، نەخشەیەکی ئامادەکراو بوو بۆ کۆنترۆڵ کردن و دەموچاوگۆڕکێ بەمەبەستی تێپەڕاندنی قەیرانی سیاسی حوکم و گۆڕینی شوناسی ئەنجوومەنی نوێنەران بە کەسایەتی خاوەن دەسەڵاتی تەقلیدی لە نێو کۆمەڵگادا بەو شێوازەی ئەنجوومەنەکانی سەردەمی پاشایەتی لە عێراقدا. هاوکات لەگەڵ خراپی یاسا و هەموارکردنەکان کە بە داخەوە ناوەندەکانی بڕیار و دەسەڵات توانیان لەم خاڵەدا خۆپیشاندەرانی ئۆکتۆبەری 2019، بەفیڕۆ بدەن، کۆمەڵێک ئاستەنگی بابەتی ڕووبەڕووی ئەنجامدانی هەڵبژاردن لەو کاتەی مستەفا کازمی دەستنیشانی کردووە، دەبێتەوە. هەر بۆ نموونە سەرژمێری پێویست و نوێکردنەوەی ئەلیکترۆنی و بایۆمەتری بۆ دەنگدەران نەکراوە، جگە لە ڕەوشی دادگای ئیتحادی کە دادوەرێکیان خانەنشین بووە، و لە کۆتاییشدا دەبێ ئەو دادگایە بە بوونی تێکڕای ئەندامەکانی ڕەزامەندی کۆتایی لە سەر ئاکامی هەڵبژاردنەکان بدات. هەروەها کۆمسیۆنی باڵای ئێستای هەڵبژاردن لە لایەن بەشێکی زۆری هێزی سیاسی پەسەند نییە، و تا ئێستا سەرەتای دانان و دەستنیشانکردنی کۆمسیۆنی نوێ دیار نییە. بەم جۆرە هەڵبژاردنی نوێی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق نەک چارەسەری گیروگرفتە سیاسییەکان ناکات، بەڵکو لاپەڕەیەکی نوێی قەیرانی دەوڵەتە لە عێراقدا.
.gif)
چیا عەباس هاوڵاتیانی باشوری کوردستان لە سێ دنیای زۆر جیاواز لە یەکتردەگوزەرێن. دنیای یەکەم: کەرکوک و ناوچە زەوتکراوەکانی تر، یەکێک لە تایبەتمەندیەکانی ئەم ناوچانە ئەوەیە دو دنیای تاقیکردۆتەوە، دەسەڵاتی پارتی و یەکێتی لەو ناوچانە ( دڵ و قودسی کوردستان ) نائومێدی و گەندەڵی و پارچەپارچەبونی کوردی بەرهەم هێناوە، دوای روداوەکانی ئۆکتۆبەر دەسەڵاتی تاکرەوی ناوەند بە رێگەی حەشدەوە جۆرێک لە جێگیری حوکمرانی لە گەڵ لە دەستدانی چەندین سیماو و سیمبۆلی کوردی و بەردەوامبونی مەترسیەکان لەسەر بونی کورد لەو ناوچانەی لێکەوتۆتەوە. دنیای دوەم: دنیای بەناو برایەتی و هاوپەیمانی و رێکەوتنی بەرژەوەندخوازی و حوکمی جوتەی دەسەڵات و دواتر رازاوە بە سێیەم برای بچوکی گوێرایەڵ، لەم دنیایەدا چاندنی وەهم و چەواشەکاری و گەندەڵی و پێشێلکردنی یاسا و مافەکانی مرۆڤ دەمامکراو بە ئازادیەکی قفڵکراو لە سایەی زەبری میلیشیا و دەزگا سەرکوتکەرەکان و بێ بەهاکردنی دەنگی دلێر و ئازاد سێ ژەمی رۆژانەی هاوڵاتیان بوە و بەردەوامە. دنیا سێیەم: دنیای پارتی و یەکێتی، لە دنیای سنورداری ئەم دو هێزە بە هێڵەکانی شەری ناوخۆ و براکوژی یاسا و رێساکانی ئەو دو حزبە بۆ خۆیان و پاشکۆکانیان بەهەشتێکی رەونەقداری وەهمی بۆ دروستکردون، بۆ غەیرەش سەرگەردانی و ماڵوێرانی و ئازار و دەردەسەری بەردەوام. تا ئەم چرکەیەش سنورەکانی ئەم دو دنیایە وەک دیواری بەرڵینی سەردەمی شەری ساردیان لێهاتوە. بۆ رونکردنەوەی مەبەست لەم باسکردنە روداوێکی واقیعی دەگێرمەوە: دۆستێکی دێرینی خۆم کە لە سەرەتای هەفتاکانی سەدەی رابورد لە بەغدا یەکترمان ناسیوە لە ساڵی ١٩٧٦، ساڵێک دوای من، گەیشتە هۆڵەندا. ئەو بەرێزە لە کۆتایی هەفتاکانەوە بۆ نەتەوە یەکگرتوەکان دەستی بەکارکردن کرد، لە کارەکەیدا لە زۆربەی وڵاتانی دنیادا کاری کردوە و ژیانی بەسەر بردوە، دو ساڵ لەمەو بەر وەک کارمەندێکی باڵای نەتەوە یەکگرتوەکان خانەنشین کرا و ئێستا لە گەڵ خێزانەکەی لە هۆڵەند دەژی. لە سەردەمی کارکردنی لە وڵاتێکی ئاسیا هاوسەرگەری لە گەڵ ئافرەتێکی ئەو ولاتە پێک دەهێنێت و چەند مندالێک ژیانیان دەرازێننەوە. یەک دو ساڵ پێش خانەنشین بونی رێکخراوی نەتەوە یەکگرتوەکان لە وڵاتێکی ئاسیا کۆرێک لەسەر پرسی هاوڵاتیبون ساز دەکات. لە برگەیەکی ئەو کۆڕەدا کچە بچکۆلەی هاورێ دێرینەکەم بانگێشی سەر شانۆ دەکەن، لێی دەپرسن تۆ هاوڵاتی چ وڵاتێکی، کچە بچکۆلە بلیمەتەکە بە دەنگێکی زوڵالەوە دەڵێت: باوکم کوردی عێراقە و رەگەزنامەی هۆڵەندی هەیە، دایکم خەڵکی فڵان وڵاتە ناتوانێت بۆ وڵاتەکەی بگەرێتەوە، من لە وڵاتێک لە دایک بوم نە وڵاتی دایکمە و نە هی باوکمە، ئێستا لەم وڵاتە دەژێم، تۆ پێم ناڵێیت من هاوڵاتی چ وڵاتێکم. مەخابن کوردی باشور لە زێدی باو و باپیرانی و لە ناو خێزان و دۆست و کەس و کاری و هاونەتەوەکانیدا موعاناتی هیچ لەو کیژۆڵەیە کەمتر نیە. نوسینی: چیا عەباس ٣ نۆڤەمبەر ٢٠٢٠
ئازاد جۆڵا هەندێک لە ڕاگەیاندنەکان و چەند بڵاوکراوەیەک دەیسەلمنێ هەوڵێکی جدی و نزیک لە ئارادا هەیە بۆ شەی کورد کوژی و هێناکایەی ئاڵۆزی و ناسەقامگیری لە ناوچەکەدا ، ئەمجارەشیان و هەموو جارەکانیتریش لەشەڕی کورد بە کورد داگیرکەرانی کوردستان نەک هەر ڕۆڵیان گیڕاوە بەڵکو هەندێکجار ڕاستەوخۆش هاوکار و بەشداریشیان کردووە ، دیارە مێژوو ئەوەی سەلماندووە هیچ کات داگیرکەرانی کوردستان خۆشی و ئارامی و پێشکەوتن و یەکدەنگی و یەک هەڵویستی کوردیان نەویستووە و نایانەوێ ، بۆ هەڵگیرسانی شەڕیش لەنێوان کورد دا ، هەر جارەی بیانوی جوار و جۆر و چەندین سیناریۆی لاوازی بێ بنەما دروست کراوە ، بەڵام ئەمجارەیان ئەگەر نەخاسمە کارێکی وا نەگریس و قێزوەن ڕووبدات ئەوا تەنها شەڕی دوولایەنی کوردی نابێ ، تەنها بەکوشتدانی کوڕان و کچانی کورد نابێ ، تەنها سووتانی ڕەز و باخ و کێڵگەکان نابێ ، بەڵکو ئەمجارەیان تێکچوون و پچڕانی پەیوەندی نەتەوەییمان دەبێ لە نێوان پارچەکانی کوردستان ، کوشتن و نەمانی متمانەی یەکجارەکی دەبێ لەنێوان تاک بە تاکی کوردان ، داڕووخانی زیاتری سەرخان و ژێرخای ئابووری کوردستان دەبێ لە هەموو پارچەکان ، ناسەقامگیری سیاسی وئەمنی زیاتر دەهێنێتە ئاراوە ، کێرڤی پێشێلی مافەکانی مرۆڤ و ئازادی بیروڕا هەڵدەکشێ ، کوشتن و ڕفاندن و تیرۆر و ئەشکەنجەو ئازار زیاتر دەبێ ، ئەزموون و دەستکەوتی باشوور زیاتر لەکەدار و بێ هێز دەبێ ، دیسانەوە دۆستەکانمان نیگەران و دوژمنیشمان دڵخۆش دەبێ ، پرسی ڕەوای کورد لە پێش چاوی دونیاو جیهان ڵێڵ ترو بێ بایەخ ترو ناشیرین تر دەبێ ، دۆست بۆ پرسەکەمان کەمتر و نەیار و بێ دەنگی جیهان بۆخۆمان زیاتر دەکەین ، بەدەیان کێشەی کۆمەڵایەتی و ناکۆکی زیاتر لە نێوخۆدا زیاتر و ئاڵۆزتر دەکەین ، لە بەرامبەر بەغداد و مافەدەستووریەکانمان لاواز و مەلوول بێ هەڵوێست و پەرش و بڵاو دەبین ، بۆیە دەبێ و پێویستە تکاو هەوڵی هەموومان ، دڵسۆزان و دۆستان ، ئەوەبێ ڕێگا نەدەین و نەهێڵین کار لەکار بترازێ و ئەوەی خواستی دوژمانە و چاوەڕوان دەکرێ بقەومێ ، چونکە ئەگەر ئەمە ڕوویدا نەک هەر خراپ دەبێ بەڵکو وێرانکەر دەبێ ، لەبەر ئەوەی خەڵک تاسەر ئێسقان توڕەیەو چاوەڕوانی خزمەتیگوزاری زیاتر و پێدانی مووچەکەی و تەندروستی باشتر وئاشتەوایی نەتەوەیی و نەمانی دڕدۆنگی و یەکهەڵوێستی لایەنەکانە دەکات ، کەچی لە جێگای ئەمانەو لە دۆخێکی وا خراپ و تووڕەیی خەڵک شەڕی کورد کوژیشی بێتە سەر دڵنیابن لە دۆخێکی ئاوا نەخوازراودا نەک هەر جامە پڕەکە بەسەری دا دەڕژێ دوور نیە و ڕەنگە وەکو بۆمبێـک بتەقێ ......
.gif)
فەرحان جەوهەر پەکەکە هێزێکی کوردییەو چەقی خەباتەکەشی باکوری کوردستانە، هیچ کەسێکی ئازادیخوازیش نە لە کوردو نە لە غەیرە کوردیش نییە ، پەکەکەی پێ حەق تر نەبێ لە دوڵەتی تورک ، چونکە ئەم دەوڵەتە سادەترین ماف بە میللەتێکی بیست ملیۆنی رەوا نابینێ و بێ بەشی کردوونە لە هەموو مافێک ، میللەت و ناوچەیەکی هەژارونەخوێندەواری بەسەریەکەوە داناوە ، بەزەبری هێزی ئەمنی و سەربازی بەڕێوەی دەبات ، هەرچەندە بەهاتنی ئاک پارتی بۆ دەسەڵات ، بارودۆخی ئەو ناوچانە باشتربووەو رێگەی داون بە زمانی خۆیان بپەیڤن . بەڵام لەم ساڵانەی دوایی ئەردۆگان و حزبەکەی خەریکە لەم مافانە پەشیمان دەبنەوەوهاوپەیمانەتیان لەگەڵ نەتەوەپەرستانی تورک مەهەپە بەستەوە بۆ لێدان لە کوردو پڕۆسەی ئاشتیان وەستاندووە. تا ئێرە هیچ کێشەمان لەگەڵ پەکەکە نییە، و زۆریش یارمەتی هەردوولامان لە پەکەکەو دەوڵەتی تورک داوە بۆ گەیشتن بەئاشتی و بڕانەوەی شەڕ، بەڵام دیارە هەردوولا تا ئێستا سوورن لەسەر بەڕێوەبردنی شەڕ، زیاتریش ئەم بابەتە پەیوەستە بە دوڵەت وئەوان ناهێنە ژێر باری ئاشتی ، هۆکارەکەش زیاتر هاوپەیمانەتی ئاک پارتییە لەگەڵ مەهەپەی رەگەزپەرست و ئەوانەی پێیاندەڵێن: گورگە بۆرەکان ، بەهیچ شێوەک حەزلە چارەی کوردووهیچ نەتەوەیەکی تری غەیرە تورک ناکەن. ئەوخاڵەی ئێمە لەگەڵ پەکەکە کۆناکەتەوە ئەو سیاستە هەڵەیە کە بەرامبەربە هەرێم بەڕێوەی دەبات، پەکەکە سوورە کە خۆی حوکم لەهەرێم بکات ، چەقی خەباتی خۆی کە باکوری کوردستانە جێ هێشتووە ، دەیەوێت بەم سیاسەتە بەلایەنگرانی بڵێت : خەباتی ئێمە بەرهەم دارە ، لەبیری کردووە وادەزانێ خەڵکیش ئەمەی بیرچۆتەوە پەکەکە نەهیچ چاکە و نەهیچ منەتێکی لەسەر هەرێم نییە ، هەربەهۆی هەرێمی کوردستانیشەوە ماوەتەوە و هۆکاری سەرەکیشە لە هاتنی تورکیا بۆناوخاکی هەرێم ، حەزیش دەکات تورکیا هەرێم داگیربکات ، ما دام ناتوانێ حوکمداری لێ بکات ، چونکە لەبەرامبەر هەرێم و حزبەکانیش بەتایبەتی پارتی هەست بە کەماتی و گرێیەکی دەروونی دەکات ، چونکە ئێمە توانیومانە ئەم بەشەی کوردستان رزگار بکەین و حکومەت دروست بکەین ، بەڵام پەکەکە نەیتوانیوە نەک گوندێک لە باکور رزگار بکات ، بەڵکو یەک بستی ئەو خاکەشی بەدەستەوە نییە، هەموو ئەو ناوانەی دایناون وەک هەڕێمی میدیا و زاب و هەفتانین وچەندین ناوی عەنیکە تر، خاکی هەرێمە و خەڵکی ئەو گوندانەیان دەرکردوونەو خویان لەسەری دانیشتوون ، لەهەر سەت سەر مەڕو بزنی شوانکارێک پێنج سەر وەردەگرن کە دەکەونە بەردەستیان ، ئیدی ئەمەیە خەباتی کوردایەتیان لەهەرێم . ئێستا بەهۆی هێرشی دەوڵەتی تورکیا ناتوانن لەسەر سنوریش بمێننەوەو هاتوونەتە خوار بۆ ناوجەرگەی هەرێم، ئەوان هەڵدێن و دێنە خواربەمەش دەستی تورکیا زیاتر ڕادەکێشن تا بگاتە ناوجەرگەی شارەکانی هەرێم ، لە کاتێکی واشدا ئەوان زیاتر شۆڕدەبنەوە بۆ ناو خاکی عیراق لەوێشدا لەلایەن حەشدی شەعبی بەهۆی هاوپەیمانەتی هەردوولا لەگەڵ ئێران داڵدەیان دەدەن، ئەمە ئەجێندای پەکەکەیە لە هەرێم ، ئێستا پرسیاری جەوهەری ئەمەیە ، ئایا حکومەتی هەرێمی کوردستان دەستەوەستان دانیشێ و سەیری ئەم یاریەی پەکەکە و تورکیا بکات ، تا ئەو کاتەی هەرێم بەتەواوی نوقمی ئاوەکە بکەن ؟
.jpg)
.jpg)
.png)
.jpg)
