(درەو میدیا) رێژەی بەشداریكردنی كورد لە دەنگدان لە پارێزگای كەركوك زۆر نزمە و قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی حكومەتی عێراق لە پەیامێكدا داوا لە دەنگدەرانی كورد لەو پارێزگایە دەكات بچن دەنگ بدەن و دەڵێت ئەگەر  وانەكەین كورسیییەكانی كەركوكمان لەدەست دەچێت. دەقی پەیامەکەی قوباد تاڵەبانی به‌م ساردوسڕییه‌ی ئێستای ده‌نگده‌ران كه‌ركوكی كوردان زیاترو زیاتر ده‌كه‌وێته‌ به‌ر مه‌ترسییه‌ جۆربه‌جۆره‌كان. تكایه‌ به‌ده‌نگدانی پڕ جۆش و خرۆشتان له‌م دوو كاتژمێره‌ی كه‌ ماوه‌ شوناسی كوردستانی بوونی کەرکووک بسەلمێنن، ڕۆحی مامی خۆتان و هه‌موو شه‌هیده‌کان ئاسوده‌بكه‌ن..هه‌رچی حساب و كتاب و گله‌ییه‌ بیخه‌نه‌ پاش ره‌واندنه‌وه‌ی به‌ره‌نجامه‌ كاره‌ساتاوییه‌كانی ئه‌م سستی به‌شدارییه‌ی ئێستا له‌ ده‌نگدا.. گه‌ر وانه‌که‌ین کورسییه‌ کوردییه‌کانی قودسه‌که‌مان له‌ده‌ست ده‌چێت له‌به‌رژه‌وه‌ندی تورکمان و عه‌ره‌به‌کان و ئەوانەی کە دەیانەوێت شکست بە کوردستان بهێنن  

(درەو میدیا): لە پارێزگای دیالە ژمارەیەك خەڵك بەمەبەستی سودوەرگرتن لە چوارچێوەی كانزاییەكانیان، دەستیانكرد بە لێكرنەوەی پۆستەی كاندیدەكان. لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی عێراق ئەم دیاردەیە ناوی لێنراوە "وەرزی كۆكردنەوەی بەروبومی پۆستەر".

(درەو میدیا): بەپیێ‌ دواین زانیارییەكانی كە لە لێپرسراوانی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان وەرگیراوە، ئاستی بەشداریكردن لە پارێزگای كەركوك تاوەكو نیوەڕۆ، گەیشتوەتە نزیكەی 24%. لە پارێزگای پارێزگای بابل، ئاستی بەشداری دەنگدەران تاوەكو نیوەڕۆ 27% بووە، لە پارێزگای میسان 23% بووە، لە پارێزگای واست ئاستی بەشداری 25% بووە، لە پارێزگای موسەنناش ئاستی بەشداری 25% بووە.  

رێكخراوی " تەمموز" یەكەمین راپۆرتی خۆی دەربارەی دەنگدانی گشتی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بڵاوكردەوە. ئەمەش  چەند خاڵێكی راپۆرتەكەیە: لە كاتژمێر شەشی بەیانی ئەمڕۆ شەممە 12ی ئایاری 2018ەوە چاودێرەكانی رێكخراوی تەمموز بۆ پەرەپێدانی كۆمەڵایەتی لە هەموو پارێزگاكانی عێراق و هەرێمی كوردستانیش دەستیانكرد بە چاودێریكردنی پرۆسەكە، چاودێرەكانمان لە كاتژمێر شەش بۆ هەشتی بەیانی چەند تێبینییەكان تۆماركردووە كە ئەمانەن: -    شوێنی بنەكانی دەنگدان زۆر باشن، تەنها لە گوند و ناحیەكان نەبێت كە هاوڵاتیان بۆ گەیشتن بە بنكەكانی دەنگدان دەبێت رێگای دوور ببڕن. -    هێزە ئەمنییەكان بە شێوەیەكی باش بۆ پاراستی بنكەكانی دەنگدان ئامادەن. -    ئامادەكاری كۆمسیۆن لە رووی لۆجیستییەوە باشە. -    بریكاری قەوارە سیاسییەكان لە ناوەندەكانی دەنگدان ئامادەن. -    تیمەكانی كۆمسیۆن لە زۆرینەی بنكەكاندا لەكاتی گونجاودا ئامادەبوون. -    رێگری لە چاودێرەكانمان كراوە لە كەركوك و قەزای حەی لە واست و لە تكریت. -    لە بنكەی دەنگدانی ئاوارەكان لە سلێمانی تا كاتژمێر 10 و نیو ئامێرەی دەنگدان ئامادەنەبوو. -    كێشەی نەخوێندنەوەی كارتی دەنگدانی كۆن هەیە . -    زۆرینەی بنكەكانی دەنگدان لەكاتی دیاریكراودا كرانەوە و چەند بنكەیەك تا كاتژمێر هەشت نەكرانەوە. -    بنكەی دەنگدانی وەمیز، سوهەیب رۆمی، لە ئەبی سەیدا لە دیالە رووبەڕووی هاوەن و هێرشی چەكداری بووەوە و شەش كەس برینداربوون. -    جۆرێك لە شڵەژان لە كاری فەرمانبەرانی ناو وێستگەكانی دەنگدان هەیە و زانیاریان بۆ بەكارهێنانی ئامێر و كەلوپەلەكانی دەنگدان نیە. -    لە ژمارەیەكی زۆر لە بنكەكانی دەنگدان لە سەرتاسەری عێراقدا ئامێری لێكۆڵینەوە و زانیاری كارناكات. -    لە چەند بنكەیەك پەنا بۆ دەنگدانی دەستی براوە. -    لە بنكەیەكی دەنگدان لە نەجەف تا كاتژمێر نۆ و نیو رێگە نەدراوە بە كارتە كۆنەكە دەنگ بدرێت. -    لە نزیك چەند بنكەیەكی دەنگدان بانگەشەی هەڵبژاردن كراوە. -    هەندێك بنكە ئامێرەكەی تەنها كارتە نوێیەكە دەخوێنێتەوە. -    لە كاتژمێری سەرەتای پرۆسەكەدا رێژەی بەشداریكردن زۆر كەم بوو.  

ئامادەكردنی: محەمەد رەئوف   12ی ئایاری 2018 هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بەڕێوەدەچێت، لەو هەڵبژاردنەدا ( 24.033.494 )  كەس مافی دەنگدانیان هەیە، لە كۆی ( 38.354.563 ) كەس لە ژمارەی دانیشتوانی عێراق، بۆ ئەم هەڵبژاردنە ( 3.266.092 ) دەنگدەر زیادی كردووە، كە لە دایكبوانی ( 1997 ، 1998 ، 1999، 2000 )ە. ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە ( 329 ) ئەندام پێكهاتووە ، ( 320 ) ئەندامی گشتی و ( 9 ) ئەندامی كۆتا كە ( 5 ئەندامی مەسیحی ) و ( 1 ئەندامی ئێزدیی ) و ( 1 ئەندامی شەبەك ) و ( 1 ئەندامی سابیئە) و ( 1 ئەندامی كوردی فەیلی) .  كورسیەكان بەم شێوەیە دابەش بوون  بەغداد  69 كورسی  و  2 كورسی مەسیحی + سائیبی  نەینەوا 31 كورسی و   3 كورسی مەسیحی + ئێزدی+ شەبەك بەسرە  25 كورسی  زیفار 19 كورسی  سلێمانی  18 كورسی  بابل 17 كورسی  ئەنبار 15 كورسی  هەولێر  15 كورسی  و  1 كورسی مەسیحی  دیالە 14 كورسی  سەڵاحەدین  12 كورسی  كەركوك 12 كورسی  و 1 كورسی مەسیحی  نەجەف  12 كورسی  واست  11 كورسی  و 1 كورسی فەیلی  كەربەلا 11 كورسی  دیوانیە 10كورسی  دهۆك 11 كورسی  و 1 كورسی مەسیحی  میسان 11 كورسی  موسەنا  7 كورسی 

(درەو میدیا): بەیانی ئەمڕۆ سەرۆك و سەركردەی لیست و قەوارە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان چونە سەر سندوقەكانی دەنگدان.  

تایبەت بە درەومیدیا لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاری داهاتوی پەرلەمانی عێراقدا پارێزگای سلێمانی 18 كورسی هەیە، لەكۆی 329 كورسی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كە دەكاتە رێژەی ( 5.5 )ی كورسیەكان، كە 12 لیست لە پارێزگای سلێمانی كێبەكێ دەكەن لەگەڵ 211 كاندید، كە ( 503 ) بنكەی دەنگدان هەیە لەگەڵ ( 2947 ) وێستگەی دەنگدان.  كۆی گشتی دەنگدەرانی پارێزگای سلێمانی( ژمارەی دەنگدەری گشتی   1305323     

ئەیاد عەلاوی جێگری سەرۆك كۆماری عێراق و سەرۆكی هاوپەیمانی " وەتەنیە" رایدەگەیەنێت ژمارەیەكی زۆر دەنگدەر رێگەیان پێنەدراوە دەنگ بدەن و 25 سكاڵاشیان لە بەغدا تۆماركردووە. عەلاوی دوای دەنگدانی لە لێدوانێكیدا بۆ سایتی " سۆمەریەنیوز" وتی:" ئەو دەنگدەرە عێراقییانەی لە دەرەوە هاتونەتەوە رێگەیان پێنەدراوە بەشداری دەنگدان بكەن." عەلاوی داواشی لە هاوڵاتیان كرد بچنە سەر سندوقەكانی دەنگدان  بۆئەوەی پەرلەمانێكی بەتوانا هەڵببژێردرێت كە بتوانێت ئەركەكانی جێبەجێ بكات." عەلاوی ئاشكراشیكرد لەسەر پێشێلكارییەكانی پرۆسەی هەڵبژاردن لە ئوردن 15 سكاڵا و لە توركیا دوو سكاڵایان تۆماركردووە و ئەمڕۆش لە بەغداد 25 سكاڵایان تۆماركردووە.  

عەبدولمەهدی كەربەلایی نوێنەری عەلی سیستانیی مەرجەعی باڵای شیعەكان دوای دەنگدانی، داوای لە هاوڵاتیانی عێراق كرد لە پێناوی گۆڕانكاریدا بچنە سەر سندوقەكانی دەنگدان و جەختیشیكردەوە كە پێویستە نەگەنە قۆناغی نائومێدیی لە راستكردنەوەی رێڕەوی دامەزراوەكانی دەوڵەت. كەربەلایی لە لێدوانێكیدا بۆ میدیاكان وتیشی :" پێویستە لەسەرنمان نائومێد نەبین لە راستكردنەوەی رێڕەوی دامەزراوەكانی دەوڵەت، بە تایبەتی كە مەرجەعیەتی باڵای ئایینی روونیكردەوە كە جگە لە پرۆسەی هەڵبژاردن هیچ جێگرەوەیەكی تر نییە." بەیانی ئەمڕۆ شەممە 12ی ئایار پرۆسەی دەنگدانی گشتی بۆ هەڵبژاردنی 329 ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لەسەرتاسەری عێراقدا دەستیپێكرد و پرۆسەكە تا كاتژمێر شەشی ئێوارە بەكاتی بەغداد بەردەوام دەبێت.  

هەموو سەركردە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان پەنجەی مۆركراویان بەرزكردەوە و داوای بەشداری هاوڵاتیانیان كرد لە هەڵبژاردنەكان، جگە لە مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان، ونبونی مەسعود بارزانی لە بانگەشەی هەڵبژاردن و ئێستاش لە پرۆسەی دەنگداندا نیگەرانیەتی لە رووداوەكانی رابردوو.  بەپێی زانیارییەكان لە كۆبونەوەی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستاندا مەسعود بارزانی لەگەڵ ئەوە بووە كە  كورد بەشداری هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقدا نەكات، بەڵام لەو هەنگاوەیدا سەركەوتوو نەبوو، بۆیە بڕیاریشیداوە بەشداری بانگەشەی هەڵبژاردن نەكات و چاوەڕوانیش ناكرێت بەشداری دەنگدانیش بكات. ئەو ونبونەی مەسعود بارزانی لەدوای ریفراندۆمی 25ی ئەیلولی 2017 و روداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر كە بە شكستی گەورە بۆ هەرێمی كوردستان ناوبرا.هەندێك سەرچاوەش ئاماژە بۆ ئەوە دەكەن كە بەشێكی ونبونەكەی  بارزانی پەیوەندی بە فشاری توندی نێودەوڵەتیەوە، بەوەی بە قسەی هیچ هێزوو وڵاتێكی نەكرد و ریفراندۆمەكەی كرد. 

چەكدارانی داعش لە باشووری كەركوك هێرشیانكردە سەر خاڵێكی پشكنینی پۆلیسی فیدراڵی و حەشدی عەشایەری . سەرچاوەیەكی ئەمنی لە پارێزگاری كەركوك لە لێدوانێكیدا بۆ سایتی " سۆمەریەنیوز" رایگەیاند بەیانی ئەمڕۆ شەممە 12ی ئایار چەكدارانی داعش لە نزیك گوندی سەعدونیەی ناحیەی رەشاد " 35 كیلۆمەتری باشووری خۆرئاوای كەركوك" هێرشیانكردە سەر خاڵێكی پشكنینی پۆلیسی فیدراڵی و حەشدی عەشایەری و لە ئاكامدا چوار پۆلیسی فیدراڵی و دوو چەكداری حەشدی عەشایەری كوژران و دوو چەكداری تری حەشدی عەشایەری برینداربوون.  

(درەو میدیا): بەیانی ئەمڕۆ سەرۆك و سەركردەی لیست و قەوارە بەشدارەكانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران، چونە سەر سندەقەكانی دەنگدان و دەنگیاندا.  

(درەو میدیا): بەیانی ئەمڕۆ حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق و سەرۆكی ئیئتیلافی سەركەوتن (النصر) لە خوێندنگەی (بەغداد) لە ناوچەی كەڕادە لە بەغدادی پایتەخت دەنگیدا. لە وتەیەكدا بۆ رۆژنامەنوسان دوای دەنگدان، عەبادی هیوای خواست ئەو كێشانەی كە لە كاتی دەنگدانی تایبەتدا هەبوو، ئەمڕۆ چارەسەر بكرێن. عەبادی وتی: هەڵبژاردن گرنگە و ئایندەی وڵات دیاری دەكات، پێویستە عێراقییەكان بەشێوەیەكی بەرفراوان بەشداری تێدا بكەن.  

نوری مالیكی سەرۆكی ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا رایدەگەیەنێت هەوڵێك هەیە بۆ ئەنجامدانی ساختەكاری لە رێگەلا گوشارخستنە سەر دەنگدەران و داواش لە كۆمسیۆن دەكات بەدواداچوونی  بۆ بكات. مالیكی لە لێدوانێكیدا بۆ میدیاكانی عێراق وتی:" هەڵبژاردن دەكرێت عێراق بەرێتە قۆناغێكی نوێ‌ و ئەركێكی شەرعی و ئەخلاقییە." جەختیشیكردەوە لەسەر پابەندبوون بە بەڵگەنامەی شەرەفەوە كە نەتەوە یەكگرتووەكان خستویەتیەڕوو. مالیكی لە بەشێكی تری وتەكانیدا راشیگەیاند لە رێگەی گوشارخستنە سەر دەنگدەران هەوڵ هەیە بۆ ساختەكاری و داواش لە كۆمسیۆن دەكات ئەو حاڵەتانە بوەستێنێت و وتی :" نیازی راستەقینە هەیە بۆ دەستكاریكردنی هەڵبژاردنەكان و پێویستە كۆمسیۆن بەدواداچوون بۆ ئەم بابەتە بكات چونكە زۆر مەترسیدارە و ئاراستەی پرۆسەی سیاسی دەگۆڕێت."    

راپۆرتی: نیاز عه‌بدوڵڵا بڕی ئه‌و پاره‌یه‌ چه‌نده‌ كه‌ له‌هه‌ڵمه‌تی بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان هه‌ر حیزبێكی سیاسی خه‌رجی ده‌كات؟ ئه‌و پرسیاره‌یه‌ كه‌ به‌ئاسانی وه‌ڵامه‌كه‌ی له‌هه‌رێمی كوردستان ده‌ست ناكه‌وێت، وه‌ك ئه‌وه‌ی نازاندرێت تێچووی گشتی خه‌رجییه‌ داراییه‌كانی پڕوپاگه‌نده‌كانی "به‌ڵێ" له‌ رێفراندۆمی سه‌ربه‌خۆیی كوردستان چه‌ند بوو. له‌كۆی 6994 كاندیدی عێراق 677 كاندید له‌ 3 پارێزگای هه‌رێمی كوردستان (هه‌ولێر، سلێمانی، دهۆك) له‌نێوان 25 لیست و هاوپه‌یمانێتی كێبڕكێ له‌سه‌ر به‌ده‌ستهێنانی 46 كورسی په‌رله‌مان ده‌كه‌ن. به‌ڵام هیچ یه‌كێك له‌لیسته‌كان بڕی تێچوونی دارایی هه‌ڵبژاردنی 12ی ئایاری 2018 و هه‌ڵبژاردنه‌كانی پێشوویان ئاشكرانه‌كردووه‌، ئه‌مه‌ش ئه‌و پاره‌یه‌یه‌‌ له‌ سێبه‌ردا ماوه‌ته‌وه‌ و دواتر مه‌ترسییه‌كانی له‌ململانێی نێوان حیزبه‌كان باس كراوه‌ته‌وه‌.   به‌پێی بڕگه‌كانی 5 و 6 له‌ مادده‌ی 13ی  یاسای ژماره‌ 17ی ساڵی 1993ی حیزبه‌كانی هه‌رێمی كوردستانی عێراق، حیزب بۆی هه‌یه‌ "پیتاك و به‌خشیش و یارمه‌تی ناوخۆیی" و "قبوڵكردنی ماڵوموڵكی عه‌ینی و كاش له‌هه‌ر لایه‌كه‌وه‌ بێ له‌ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم به‌ ئاگاداری ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران" وه‌ربگرێت. تائێستاش رێنمایی یاسایی له‌لا‌یه‌ن ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران و په‌رله‌مانی كوردستان كه‌ مادده‌ی‌ 14ی هه‌مان یاسا جه‌ختی لێده‌كاته‌وه‌ ده‌رنه‌چووه‌و ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانیش ئاگاداری خۆی له‌وه‌رگرتنی هاوكارییه‌ ده‌ره‌كی و ناوخۆییه‌كان رانه‌گه‌یاندووه‌. ئومێد قه‌ره‌داخی نووسه‌رو مامۆستای ئابووری له‌زانكۆی سلێمانی پێیوایه‌ له‌گه‌ڵ ناشه‌فافی سه‌رچاوه‌ی دارایی له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان "بوونی یاسایه‌ك كه‌ رێگا به‌وه‌رگرتنی سه‌رچاوه‌ی دارایی ده‌ره‌كی بدات یه‌كێكه‌ له‌هه‌ڵه‌ سیاسییه‌ كوشنده‌كان له‌ناو ژیانی سیاسی كوردی". ئه‌و له‌باره‌ی مه‌ترسییه‌كانی ئه‌و جۆره‌ له‌سه‌رچاوه‌ی دارایی له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌كان به‌ (دره‌و میدیا)ی وت "ده‌بێته‌ هۆی كردنه‌وه‌ی ده‌روازه‌یه‌كی پڕ له‌مه‌ترسی به‌سه‌ر ئاسایشی نیشتیمانی و ده‌ستتێوه‌ردانی زیاتر له‌ژیانی سیاسی هه‌رێم، چونكه‌ واده‌كات پێگه‌ی ئه‌و حیزبه‌ بكه‌وێته‌ ژێركاریگه‌ری ئه‌و لایه‌نه‌ی پاره‌كه‌ ده‌به‌خشێت، به‌مه‌ش ده‌توانن كاریگه‌ری له‌سه‌ر ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی رێژه‌یی دروست بكه‌ن، بۆیه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان به‌رده‌وام مه‌ترسییه‌كانی ده‌ستی ده‌ره‌كی باس ده‌كرێت و به‌ڵگه‌كانیش به‌ شاراوه‌یی ده‌مێننه‌وه‌". سه‌عید كاكه‌یی ئه‌ندامی ئه‌نجوومه‌نی كۆمسیارانی كۆمسیۆنی باڵای سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق به‌ (دره‌و میدیا)ی وت "296ملیار دیناری عێراقی ته‌رخانكراوه‌ بۆ تێچووی هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌نجوومه‌نی نوینه‌ران و تائه‌م قۆناغه‌ به‌رده‌وامین له‌خه‌رجییه‌كان و كورتهێنانمان نییه‌". به‌پێی قسه‌كانی سه‌عید كاكه‌یی، هه‌رێمی كوردستان له‌نێو ئه‌و بودجه‌یه‌دا وه‌ك كۆی پارێزگاكانی عێراق ئاماده‌كارییه‌كانی هه‌ڵبژاردنی بۆ ده‌سته‌به‌ركراوه‌. پاش تێپه‌ڕبوونی 21ساڵ به‌سه‌ر ده‌رچوونی یاسای حیزبه‌كانی هه‌رێم ئینجا یاسای ژماره‌ 5ی ساڵی 2014ی پێدانی بودجه‌ی حیزبه‌كان له‌هه‌رێم ده‌رچوو، دوای تێپه‌ڕبوونی 4ساڵ به‌سه‌ر ده‌رچوونیشی یاساكه‌ نه‌چۆته‌ بواری جێبه‌جێكردنه‌وه‌و له‌كۆی 25ساڵی یاسای حیزبه‌كانیش ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران و په‌رله‌مانی كوردستان ئه‌و رێژه‌یه‌یان ئاشكرا نه‌كردووه‌ كه‌ حیزبه‌كان له‌بودجه‌ی گشتی وه‌ریانگرتووه‌.  نیشتیمان كه‌مال ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی حیزبی زه‌حمه‌تكێشانی كوردستان و كاندید له‌هاوپه‌یمانی بۆ دیموكراسی دادپه‌روه‌ری به‌ (دره‌و میدیا)ی راگه‌یاند، حكومه‌تی عێراق خه‌رجییه‌ فه‌رمییه‌كانی بۆ هه‌ڵبژاردن راگه‌یاندووه‌ به‌ڵام حكومه‌تی هه‌رێم‌ به‌هۆی خراپ به‌كارهێنانی ده‌سه‌ڵاته‌ گشتییه‌كان و سه‌رچاوه‌كانی دارایی، له‌ڕێگای چه‌ند حیزبێكه‌وه‌ ئه‌و سه‌رچاوانه‌ ده‌خاته‌وه‌‌ خزمه‌ت بانگه‌شه‌ی لیسته‌كان و "ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ی به‌ئاشكراو ناشه‌فافیش له‌ده‌ست هه‌ندێك حیزب هه‌یه‌ كاریگه‌ری له‌سه‌ر جۆری بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردن و ئه‌نجامه‌كان ده‌بێت‌، بۆنموونه‌ ئێمه‌ نه‌مانتوانی وه‌ك پێویست پۆسته‌ر بڵاوبكه‌ینه‌وه‌و رێكلام بكه‌ین له‌كه‌ناڵه‌كان، به‌ڵام‌ قۆرخكاری دارایی له‌لایه‌ن چه‌ند حیزبێكه‌وه‌ كه‌ تیایاندایه‌ 7كه‌ناڵی ئاسمانی هه‌یه‌‌ به‌فراوانی بانگه‌شه‌ ده‌كات، ئێمه‌ش له‌وكاتانه‌ وه‌ك پێویست ده‌نگمان نه‌گاته‌ ده‌نگده‌ر له‌ناوخۆو ده‌ره‌وه‌ی عێراق، كه‌واته‌ ده‌رفه‌تی ململانێی سیاسی دادپه‌روه‌ریش نابێت". به‌پێی قسه‌كانی دكتۆر به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆكی هاوپه‌یمانی بۆ دیموكراسی و دادپه‌روه‌ری، به‌ته‌نیا پاره‌ی راسته‌و‌خۆ بۆبانگه‌شه‌ به‌كارنه‌هاتووه‌ به‌ڵكو له‌ئه‌گه‌ری ده‌نگنه‌دانیاندا هه‌ڕه‌شه‌ی بڕینی مووچه‌ "نان بڕین" له‌هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ كراوه‌، بۆیه‌ له‌كاتی هه‌ڵمه‌تی بانگه‌شه‌كانی بۆ هاوپه‌یمانێتییه‌كه‌ی له‌ بازیان وتی "ئه‌ڵێن هه‌ر كه‌س ده‌نگمان نه‌داتێ نان بڕوای ده‌كه‌ین، ده‌بێ به‌مۆبایل ره‌سمی ده‌نگه‌كانتان بگرن، ئه‌گه‌ر واش نه‌كه‌ن قه‌مه‌ر سناعی پێمان ده‌ڵێ كێ ده‌نگی داوه‌ به‌كێ، به‌ڕاستی عه‌یبه‌ ده‌چنه‌ گژ پیشمه‌رگه‌یه‌كی ئاسایی له‌به‌رئه‌وه‌ی پشتیوانی هاوپه‌یمانییه"‌.  قسه‌كانی به‌رپرسی په‌یوه‌ندییه‌ گشتییه‌كانی جوڵانه‌وه‌ی نه‌وه‌ی نوێ ئارام سه‌عید بۆ (دره‌و میدیا) ئه‌وه‌ ئاشكرا ده‌كات كاندیده‌كانی جوڵانه‌وه‌كه‌یان رووبه‌ڕووی هه‌ڕه‌شه‌ی بڕینی مووچه‌كانیان بوونه‌ته‌وه‌، ئه‌و نموونه‌ی به‌دكتۆر كازم فاروق هێنایه‌وه‌ له‌نه‌خۆشخانه‌ی هیوا پزیشكه‌و وتی "كه‌ زانییان بووه‌ته‌‌ كاندیدمان بریارێكیان ده‌ركرد وتیان مووچه‌كه‌ی ده‌بڕین، دوایی بریارێكی تریان له‌هه‌مان رێككه‌وتی بریاری یه‌كه‌م ده‌ركردو وتیان مووچه‌ی یه‌ك رۆژی ده‌بڕین". ئارام سه‌عید وتیشی "به‌هه‌ندێك له‌ده‌نگده‌ره‌ تایبه‌ته‌كانیان وتووه‌ ئه‌گه‌ر ده‌نگ بده‌ن به‌نه‌وی نوێ سزا ده‌درێن و مووچه‌كانتان ده‌بڕدرێت و ده‌رده‌كرێن". ئاژانسی ئه‌مریكی بۆ په‌ره‌پێدانی نێوده‌وڵه‌تی له‌ رێبه‌ری "رۆڵی پاره‌ له‌ گه‌مه‌ی سیاسیدا" له‌ 4 خاڵدا مه‌ترسییه‌كانی سه‌رچاوه‌كانی دارایی له‌كاتی هه‌ڵبژاردنه‌كان خستۆته‌ڕوو: "یه‌كه‌م: دهر‌فه‌تی نایه‌كسان، ده‌سته‌به‌ركردنی پاره‌ی زۆر له‌سیاسه‌ت ده‌بێته‌هۆی پێشینه‌ی نه‌گونجاو له‌سه‌ر پێگه‌ی سیاسی هه‌ندێكی ترو لایه‌نی ململانێ به‌رته‌سك ده‌كاته‌وه‌. دووه‌م: گه‌یشتنی نایه‌كسان و هاوسه‌نگ به‌پۆست و پێگه‌كان، مه‌ترسییه‌كه‌ له‌وه‌دا خۆی ده‌بنێته‌وه‌ ئه‌و هاووڵاتیانه‌ی هه‌ژارن و خاوه‌ن پاره‌نین ناتوانن خۆیان بپاڵێون بۆ پۆستێك و بتوانن به‌ده‌ستی بهێنن. سێیه‌م: دیاركردنی كه‌سایه‌تییه‌ سیاسییه‌كان، مه‌ترسی ده‌ستبه‌سه‌رداگرتنی سیاسه‌تمه‌داره‌كان له‌لایه‌ن سه‌رچاوه‌كانی به‌خشینی داراییه‌وه‌. چواره‌م: سیاسه‌تی گه‌نده‌ڵ، مه‌ترسی بڵاوه‌كردنی پاره‌ی گه‌نده‌ڵی له‌ناو دامه‌زراوه‌ فه‌رمییه‌كان و به‌كارهێنانی به‌ناوی حوكمی یاسا له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان". هه‌ڵۆ حه‌سه‌ن جێگری پێشووی مه‌ڵبه‌ندی 6ی سۆرانی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان و كاندیدی هاوپه‌یمانی بۆ دیموكراسی و دادپه‌روه‌ری به‌ پێچه‌وانه‌ی ئه‌و قسانه‌ی كه‌ له‌سه‌ری ده‌وتران گوایه‌ "له‌ژێر هه‌ڕه‌شه‌ی یه‌كێتی‌ ئۆتۆمبێل و پاسه‌وانه‌كانی یه‌كێتی راده‌ست كردۆته‌وه‌و مووچه‌ی خانه‌نشینی پێشمه‌رگه‌ی بڕاوه‌" به‌ (دره‌و میدیا)ی وت "مووچه‌كه‌ی منیان رانه‌گرتووه‌و له‌م رۆژانه‌ وه‌رمگرتووه‌، به‌ڵام ده‌یانوت به‌پاره‌و ‌سه‌یاره‌و مه‌سئولییه‌تی یه‌كێتی ده‌تانه‌وێ یه‌كێتی بڕوخێنن، بۆیه‌ سه‌یاره‌كه‌م ته‌سلیمی ماڵی كاك كۆسره‌ت كرده‌وه‌و وتم سه‌یاره‌كه‌م ناوێت و مه‌سئولییه‌ته‌كه‌و‌ حیمایه‌كانیشم ته‌سلیمكردنه‌وه‌". سه‌باره‌ت به‌ڕاده‌ستنه‌كردنه‌وه‌ی موڵكوماڵی یه‌كێتی به‌ئیداره‌ی گشتی یه‌كێتی، هه‌ڵۆ حه‌سه‌ن وتی "له‌به‌رئه‌وه‌ی وه‌ختی خۆی په‌‌یوه‌ندییه‌كی تایبه‌تیم له‌گه‌ڵ كاك كۆسره‌ت هه‌بووهو ئه‌و مه‌سئولی یه‌كه‌می حیزبه‌كه‌یه، به‌ڵام هێشتا براده‌ران له‌سه‌ركردایه‌تی موحاوه‌له‌ ده‌كه‌ن و ده‌ڵێن ده‌بێت بێیته‌وه‌و ده‌ست له‌كاربكیشه‌وه‌و چیتر له‌ڕیزی هاوپه‌یمانی مه‌مێنه".   رۆژی 25ی ئه‌یلولی 2017 رێفراندۆمی سه‌ربه‌خۆیی له‌هه‌رێمی كوردستان كراو له‌سه‌ر خه‌رجی داموده‌زگا فه‌رمییه‌كان بانگهێشت و داوه‌ت به‌مه‌به‌ستی بانگه‌شه‌كردن بۆ "به‌ڵێ" ئه‌نجامدرا، به‌ڵام ئه‌و خه‌رجیانه‌ی له‌ده‌ستی حكومه‌ته‌وه‌ چوونه‌ته‌ ده‌ستی حیزب به‌ نادیاری ماونه‌ته‌وه‌. شێروان زرار وته‌بێژی كۆمسیۆنی هه‌ڵبژاردن و راپرسی هه‌رێمی كوردستان له‌باره‌ی بودجه‌ی فه‌رمی به‌كارخراو بۆ ئاماده‌كارییه‌كانی رێوشوێنی ئه‌نجامدانی ریفراندۆم له‌ كۆمسیۆن به‌ (دره‌و میدیا)ی وت "ئه‌و پاره‌یه‌ له‌لایه‌ن خودی سه‌رۆكی هه‌رێم دابینكرا و بریتی بوو‌ له‌ 20 ملیۆن دۆلار و وترا له‌ رێگای كۆمپانیاكانه‌وه‌ كۆكراوه‌ته‌وه‌، ئه‌و پاره‌یه‌ گۆڕدرایه‌وه‌ بۆ دیناری عێراقی و كۆمسیۆن خۆی سه‌رپه‌رشتی خه‌رجییه‌كه‌ی كرد‌، له‌ژێرچاودێری دارایی ئه‌و پارانه‌ خه‌رجكراوهو به‌شێكی پاره‌كه‌ش كه‌ نزیكه‌ی ملیارێك دیناربوو گه‌ڕێندرایه‌وه‌ شوێنی خۆی". به‌پێی زانیارییه‌كانی شێروان زرار "به‌شێك له‌و كه‌سانه‌ی له‌سه‌ر سندووقه‌كانی ده‌نگدان بوون له‌كه‌ركوك تائیستا پاره‌ی گرێبه‌سته‌كانیان بۆ خه‌رجنه‌كراوه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌وله‌ویانی هه‌ندێك له‌وان له‌ رووداوه‌كانی ئه‌وێ سوو‌تێندراوه‌، پێویسته‌ ئه‌وان به‌پێی گرێبه‌سته‌كانیان بڕه‌ پاره‌كه‌یان وه‌ربگرن". سالار مه‌حمود ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردستان پێشتر به‌ رایۆ نه‌وای راگه‌یاندبوو "ده‌بێ له‌لایه‌ن په‌رله‌مانی كوردستانه‌وه‌ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌ڕێژه‌ی ئه‌و پاره‌ زۆره‌و سه‌رچاوه‌كانی بكرێت كه‌ له‌ماوه‌ی پڕوپاگه‌نده‌ی به‌ڵێ بۆ ریفراندۆم خه‌رج كراوه‌، له‌كاتێكدا خه‌ڵكی به‌ده‌ست هه‌ژارییه‌وه‌ ناڵاندوویانه‌و حكومه‌تیش نیومووچه‌ی پێنه‌داون، بۆیه‌ پێویسته‌ كۆی خه‌رجییه‌كانی پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان و سه‌رچاوه‌كانی درایی بخرێنه‌ ژێر چاودێری و لێكۆڵینه‌وه‌".