■  هونەر تۆفیق بەتایبەتی خولی چوارەمی پارلەمانی کوردستان -عێراق. خراپترین خول و گرانترین ماوەی پارلەمان بوو. لەماوەی پێنج ساڵی ئەو خولەدا ٣٣ یاسا دەرچووێنراوە. زۆرینەی ئەو یاسایانە کارەساتبار و ماڵوێرانکاربوون بۆ ئێستا و داهاتووی کورد.   ١- یاسای ژمارە ٢ ی ٢٠١٤، بۆ دوو ساڵ یاسای تیرۆر درێژکرایەوە.   ٢-یاسای ژمارە ٤ ی ٢٠١٤ کە کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن و ڕاپرسی هەرێمی کوردستانی پێ پەسەندکرا. ئەو کۆمسیۆنەی ڕیفراندۆمە فاشیلەکەی ئەنجامدا. دواتریش لەسایەیدا دوا هەڵبژاردنی ئەنجامدا کە هەموو لایەنەکان لە ئەنجامەکەی ناڕازی بوون.   ٣ - یاسای ژمارە ٧ ی ٢٠١٥. خراپترین و نامەسولانەترین یاسابوو دەرچووێنرا کە حکومەتی دەستکراوەکرد، قەرزی دەرەکی بکات.  بەپێ ی ئەم یاسایەبوو خەڵکی کوردستان بوون بەژێر قەرزی زیاتر لە ٢٠ ملیارد دۆلارەوە.    ٤ - داخستنی پارلەمان و پەکخستنی بۆ ماوەی دوو ساڵ.   ٥ - پەسەندکردنی بڕیاری ڕیفراندۆم لەلایەن پارلەمانەوە و ڕاسپاردنی کۆمسیۆن بۆ ئەنجامدانی.   ٦ - یاسای ژمارە ١ی ساڵی ٢٠١٧ بۆ درێژکردنەوەی ماوەی پارلەمان تا ساڵێک.   ٧ - یاسای ژمارە ٢ ی ساڵی ٢٠١٧ کە دەکاتە درێژکردنەوەی ولایەتی سەرۆکی هەرێم بەڵام بە ڕێگای دابەشکردنی دەستەڵاتەکانی لەنێوان خۆی و سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیراندا.   ٨ - یاسای ژمارە ٣ی ٢٠١٨ کە ترسناکترین یاسایە لەمێژووی عێراق و کوردستاندا دەرچوێنرابێت. ئەویش بە چەسپاندی هەمیشەیی یاسای تیرۆر نەک وەک پێشتر بە درێژکردنەوەی دووساڵە.   ٩ - یاسای ژمارە ٩ ی ساڵی ٢٠١٨ تایبەت بەدرێژکردنەوەی ویلایەتی سەرۆکی هەرێم بەناوی هەڵپساردنەوە.  ئەمانە ئەو یاسا ترسناکانە بوون، لە ماوەی ٦٠ مانگدا، ١١١ ئەندام پارلەمان، موچەی ٨ ملیۆن دیناریان وەرگرتووە، دەکاتە ٥٤ ملیارد دینار. لەگەڵ بودجەی تایبەتی پارلەمان بە بڕی یەک ملیارد بۆ هەر مانگێک، دەکاتە ٦٠ ملیارد دینار. کۆی ئەو ١١٤ ملیارد دینارە لەگەڵ ٥ ملیاردی دیاری کۆتایی خول، هەر پارلەمانتارێک بڕی ٤٨ ملیۆن دیناری بۆ دیاری کراوە. دەکاتە نزیکەی ١٢٠ ملیارد دینار. لەکاتێکدا لەبەر قەیرانی دارایی و نەبوونی بودجە. پرۆژەی ئاوی گۆپتەپە، چەمچەماڵ و دەوروبەری لە بێ ئاوی ڕزگار دەکات پێویستی بە ٣٠ ملیارد دینارە. پرۆژەی یەکەی نیشتەجێ بوونی کەمدەرامەتەکان، نزیکەی ١٠ هەزار شوقەیە لە سەرتاسەری هەرێمدا. لە بەر نەبوونی ٧٠ ملیارد دینار ڕاگیراوە.  ئەو ١٢٠ ملیارد دینارە دابەشبکرێت بەسەر ٣٣ یاساکەی ماوەی پێنج ساڵی پارلەماندا. بڕی تێچووی هەر یاسایەک، نزیکەی چوار ملیارد دیناری تێچووە. بۆیە لەگەڵ ئەوەدا خولی چوارەمی پارلەمان ، خراپترین خول بوو. گرانترین یاساش لە دنیادا، ئەو ٣٣ یاسایەی پارلەمانی هەرێمی کوردستانن.

■  شوان مەمەندی بۆ ماوەی 5 ساڵە باشوری كوردستان بە قەیرانێكی خراپی ئابووری گوزەر ئەكات، كە لەلای زۆرینەی هاووڵاتییان ڕوونە كە هۆكردەكانی ئەم قەیرانانە لە چییەوە سەریان هەڵداوە، ئێمە ناگەڕێینەوە قۆناغەكانی پێشووی خۆمان، كە چۆن ڕۆژگاری داهاتوویی باشوریان بەهەند وەرنەگرت لە زۆربەی ڕووەكانەوە بەتایبەتی پلانی ڕووبەڕووبونەوەی گەندەڵی و بەهەدەردانی سامانی سەرو ژێری ئەم خاكە، بوونی هەزرارن ناوی خانەنشینكراوی هەمەجۆر لەگەڵ خانەنشینی پەرلەمانتارانی كۆن  ئێستاش كە بە ملیاران دینار لەسەرحكومەت كەوتووە.. ئێمە تۆزێك سودمان لە ئەزموونی وڵاتانیتر بینیبایە لەم جیهانە پان و بەرینەدا ڕۆژگارمان جۆرێكی تر ئەبوو، بەس ئاوڕێك لە مێژووی وڵاتی ئەڵمانیا بدینەوە بە چی قۆناغێك گوزەریان كردووە. لەماوەی جەنگی جیهانی یەكەم 1914- 1918 توشی شكستێكی گەورەهاتن لە سەردەستی هاوپەیمانان و كە چەندان پەیمانیشیان بەسەردا سەپێندرا و دواتریش تووشی قەیرانی ئابووری گەورە بوویەوە 1929- 1933، كەچی ئەمە چۆكی بەو وڵاتە نەداو سەركەوتوو بوو لەدووبارە بنیات نانەوەی خۆی لە ڕێی چەندینن پڕۆژەی ناوەخۆیی و جیهانی  و لەماوەی 21 ساڵ بووە جەمسەرێكی بڕیار دان لە ئەوروپادا، دووبارەش لە جەنگی جیهانی دووەم 1939- 1945تووشی گەورەترین شكست هات، بەڵام هێشتاش نەبووە وڵاتێكی لاوەكی، لەكاتی ئێستادا لە هەرە وڵاتە پێشكەوتووەكانی جیهانە.  ئێستا دوای 27ساڵ لە ئەزموونی خۆماڵی و لە ساڵی 2018دا دەپرسین قەرزی دەركی هاتە ئاراوە، مووچەی خەڵكی بەگشت چینوو توێژەكانەوە كەمكرایەوە بۆ چارێگ و نیوە، كە درێژەیی هەیە تا ئەم ساتە، داهاتی باجی ناوەخۆ زیادی كرد، نرخی نەوت ڕۆژ بە ڕۆژ بەرزبووەوە، ئەم هەموو پانێڵانە گێردران بە مەسروفی ملیۆنان دینار، كەچی لەسەر ئەرزی واقع هەر خولانەوەیەو هیچ ڕۆشناییەك بەرچاو ناكەوێت، كە دابڕانێك لە قۆناغی پێش خۆمان بێتە ئاراوە كە بتوانین هێما بۆ باشتر بوونی دۆخی ئابووری بكرێت و دۆخی حكومەت و خەڵكی سەقامگیری بە خۆیەوە ببینێت.  من هەموو كات ئەو قسەیەیی ئاشتی هەورامیم بیر ئەكەوێتەوە ئەچمە ڕامانێكی قوڵەوە تۆیەك خاوەنی دەوڵەمەندترین سەرمایەیی دەستی كاری گەنج و ئاو و سامانی لە بن نەهاتووی ئەم خاكە بە پیتە بیت كەچی بڵێت نەوت بگاتە 100 دۆلاریش دۆخی ئابووری باش نابێت، ئەبێت ڕیشی ئەم گەلە بدرێتە دەست ئەم جۆرە كەسانە كە سیاسەتی ئابووری بچەقێنن، واتا چاوەڕوانی ئەوەم لێمەكەن كە لەڕێگەی نەوتەوە داهاتی حكومەت زیاد بكەم و مووچەی خەڵكی بگەڕێتەوە باری ئاسایی، پەرلەمان و بەناو ئەندام پەرلەمانەكانیش نەیان گوت ئەرێ لەسەر چ بنەمایەك؟ هەر هیچ نەبێت لێكۆڵینەوەیەك لەگەڵی بكرێت، پەلكێشی هۆڵی پەرلەمانیان بكردبایە لەسەر ئەم لێدوانە.  بەداخەوە گەر دەستێكی ئەمین هەبێت ئەبێت ئێستا قۆناغی گەیشتن بە وڵاتێكی گەشەسەندوی وەك توركیا تێپەڕێندرابایە نەوەك  هەر لە قۆناغی داتەپینی ئابووری و چاوت لە بودجەی بەغداو بەرزبوونەوەی نرخی نەوت بێت.    پسپۆڕان و خاوەن شارەزایان بۆ ناپرسن كەرتی كشتوكاڵی و بەرهەمی ناوەخۆ بۆ ئەوەندە هەژارە، كوا بەسەدان كارگە لەماوەی 27 ساڵی تەمەنی دەسەڵاتی خۆماڵی كوردی كە ئێستا بە هەزاران دەرچوو ئێستا  سود مەندی یەكەم دەبوون. كوا پلانی ئاسایشی خۆراك، پلانی بەرەنگاربوونەوەی كێشەی كەم ئاوی دروستنەكردنی سەدەی پێویست بۆ بەهەدەر چوونی ئاوی شیرنی ساڵانە، كوا پلانی ئاسایشی تەندروستی، بەڵام بەردەوام بوون لەسەر ئەم ڕێچكەیە بەهیچ پێودانگێك نامان گەیێنێتەوە سەر  ڕێچكەی كەناری ئارامی. 

■ سەردار عەزیز  یەکێك لە کێشەکانی مرۆڤی کورد لە بیرکردنەوەی لە دونیا ئەوەیە کە لە لۆجیکی دەوڵەت تێناگات.  مرۆڤی کورد هەر ئەوەندە نیە کە مرۆڤێکی بێدەوڵەتە، بەڵکو مرۆڤێکە لە دەرەوەی لۆجیکی دەوڵەت و هەروەها لۆجیکی سیستەمی جیهانی. ئەمە هەمیشە دۆخێکی دەرونی و سیاسی سەختی بۆ ئەم مرۆڤە دروست کردوە. لێرەدا دەمەوێت بە نمونەیەکی مێژوویی باسی ئەم دۆخە بکەم و پاشان هەوڵ ئەدەم کە چەند دەرئەنجامێک دابڕێژم. ئەو نمونەیەی کە باسی لێوەئەکەم پەیوەندی نێوان عێراق و یەکێتی سۆڤیەتە. ئەم دوو وڵاتە لە ڕۆژگاری شەڕی سارددا پەیوەندییان زۆر نزیک و تۆکمەبوو. سۆڤیەت نەک تەنها چەکیان بە عێراق دەفرۆشت، بەڵکو لە ناوەندی زۆری پیشەسازی، سەربازی، ئاسایش و سیخوڕی عێراقیدا ئامادەبوون. دەتوانین بڵێین کە دەوڵەتی سۆڤیەت هەر لە سەرەوەی هەرەمەکە هەتا خوارەوەی لە پەیوەندیدا بوو لە گەڵ عێراقدا.  بەڵام سۆڤییەت لە کۆتایی هەشتاکان و سەرەتای نەوەدەکان توشی قەیرانی سەخت بوو، لە سەردەمی گۆرباتچۆفدا هەوڵی ئەوە درا کە ئەم قەیرانە تێپەڕێنرێت، بەڵام چاکسازی ئەگەر لە کاتی گونجادا ئەنجام نەدرێت ئەوا لە بڕی ئەوەی چاکی کات دەیکوژێت.  عێراق لە مانگی ئابی ١٩٩٠ کوێتی گرت. ئەم ڕووداوە بە عەقڵی کەسدا نەدەچوو، بۆیە ئاسان نەبوو هەتا کۆتایی بڕوای پێبکرێت. لە شەوی یەک لە سەر دووی مانگ، سۆڤیەت بێئاگابوون. ئەو کاتە گۆرباتچۆف لە سەر دەریای ڕەش بوو لە هۆڵیدەی (پشوی هاوینە)، شیفارنادزە لە سایبیریا بوو لە گەڵ جەیمس بیکەردا لە قەراخ دەریاچەیەک. ئەمریکاییەکان بەئاگابوون کە عێراق هێرش دەکات، بەیکەر شیفارنادزەی ئاگادارکردەوە، ئەویش گۆرباتچۆفی ئاگادارکردوە. ئەمە مانای وەهایە کە سۆڤیەت ئاگادارنەبوون لە نیازی عێراق. گۆرباتچۆف و شیفارنادزە هەردوو لە گەڵ ئەوەدابوون کە عێراق سزا بدرێت. هەروەها هەوڵیاندا کە روداوەکە وەها بقۆزنەوە کە بیکەنە رێخۆشکەرێک بۆ پەیوەندی باشتری نێوان سۆڤییەت و ئەمریکا. بە مانایەکی تر هاوڕابوون لە گەڵ ئەمریکادا. بەڵام عەربیستەکانی ئیدارەی سۆڤییەت، لە سەروی هەمویانەوە بریماکۆڤ، لە گەڵ ئەوانەی کە سودمەندبوون لە عێراق و کەس و کاریان لە عێراق بوو دژ بوون و هەوڵی ئەوەیاندا کە سۆڤیەت هەمان ڕای ئەمریکای نەبێت. ئەم رووداوە چەند ئاماژەیەکمان پێئەدات: یەکەم، کاتێک سیستەمی جیهانی لە قۆناغێکەوە دەگوێزێتەوە بۆ قۆناغێکی تر، ئەوا سەرجەم پەیوەندیەکان دەگۆڕێن. ئەگەر بتەوێت ئەکتەرێک بیت لە نێو کۆمەڵگای جیهانیدا، ئەوا دەبێت هەمیشە بە ئاگابێت کە ئەم ساتەوەختی گواستنەوەیە چۆنە و کاریگەری چۆن دەبێت. ئێستا کۆمەڵگای نێودەوڵەتی لە چەندین ئاستدا لە گواستنەوەدایە، ئاستی ئابوری، تەکنەلۆجی، ململانێی هێز، جەمسەرگیری و دروستبوونی فرە جەمسەری پڕ پشێویی. بەئاگابوون لە هەموو ئەمانە و هەڵسەنگاندیان ئاسان نیە. دووەم، لە ساتی وەرچەرخاندا، دەکرێت هاوڕێیەتی نەک کۆتایی پێبێت بەڵکو وەک چەکێک دژت بەکاربێت. ئەم دیاردەیە بۆ عەقڵی کوردی و عەقڵی ڕۆژهەڵاتی، کە هێشتا باس لە پیاوەتی و مەردایەتی و دۆستایەتی و پشتگیرییکردن دەکات ئاسان نیە قوت بدرێت. بۆیە نزیکیی یان دۆستایەتی لە نێوان هیزەکاندا نەک هەر گەرەنتی خراپە نەکردن نیە، بەڵکو ئەگەری هەیە کە ئەو نزیکایەتیە بە دژت بەکاربێت.  سێیەم، هێزی گەورە هەمیشە ڕەفتاری جیاوازە لە هێزی بچوک. ئەمە لە داهاتوودا زیاتر ئاڵۆزتردەبێت چونکە لە کاتێکدا دونیا بەرەو فرە چەمسەری دەڕوات ئەوا ململانێی هێزەکان چڕتر و ئاڵۆزتر دەبێت. لە دۆخێکی وەهادا لۆجیکی هێز زاڵ دەبێتەوە. لۆجیکی هێز بە تەواوی لۆجیکی ناسەقامگیری پڕ لە ململانێیە. لە دۆخی گواستنەوەی دونیا بەرەو فرە جەمسەری؛ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست زیاتر پەرت و پڕ لە ململانێ دەبێت، چونکە نە وڵاتەکانی تۆکمەن نە دەتوانن پێکەوەبونێک پێک بهێنن. لەم ڕوانگەیەوە چەند ڕۆژێک لەمەوپێش یاشکە فیشەر وتارێکی دەربارەی برێکسیت نوسیبوو بە جەختکردنەوە لە سەر ڕەهەندی سیاسی، دیدێکی خستبوە بەرچاو کە زۆر بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست گونجاوە. فیشەر دەڵێت ئەگەر یەکێتی ئەوروپا نەبێت، ئەوروپا نابێت، چونکە سەردەمی دەوڵەتداری بە مۆدێلی وێستڤیلیا کۆتایی هات. وێستڤیللیا جەختی لە سەر سەروەری دەوڵەت دەکردەوە. فیشەر دەڵێت ئەگەر یەکێتی ئەوروپا لە ئەنجامی فاشیزمی ئەوروپی و برێکسیت هەڵوەشێت ئەوا وڵاتانی ئەوروپا بە تەنها ناتوانن بەرژەوەندی خۆیان لە دونیادا بپارێزن و لە ئەنجامدا دەبنە گۆڕەپانی ململانێی هێزەکانی تر. ئەمە ئەمڕۆ دۆخی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە. کورد نێچیرێكی ئاسانی ئەم ململانێیانەیە!

■   بەرهەم مستەفا لەم کابینەدا سەرۆکی حکومەت لە پشکی پارتیە ، ئەگەرێکی زۆر دووبارە و چەند بارە هەر خودی نێچیرڤان بارزانی ئەم پۆستە وەربگرێتەوە ، بەواتایەکی تر ئەقڵیەتی دەوڵەتداری و بەڕێوەبردنی ئەم حکومەتە نەک گۆڕانکاری بەسەردا نایەت ، بگرە پێشبینی ئەکرێ جۆرێک لەغرور و عەنتەریات لەم کابینەدا بەدی بکرێ. چونکە هێشتا بە ئەقڵێکی داخراو و خێڵەکیەوە هەنگاوەکانی حکومەتداری بەڕێوە ئەچێ.. مامەڵەی حکومەت و پەرلەمان: بێگومان ئەمجارە حکومەتی نوێ گوێڕایەڵ ئەبێ بۆ پەرلەمان ! ، بەومانایە نا ٫ کەڕێز لەپەرلەمان ئەگرێ وەک دەسەڵاتێکی باڵا ، بەڵکو پارتی ئەو پەرلەمانەی دەستکەوت ، کەئەیویست ، دواجار بەدەستی هێنا ، پەرلەمانێک پڕاوپڕ لەبەیعەت و چەپڵە بۆ سیاسیە شکستخواردوەکان ..لێرە بەدواوە وەک پیشەی هەمیشەیی یەکێتی بە تەشیەکەی پارتی ئەیڕێسێ و پەرلەمان ئەبێتە شوێنی دەرچواندنی ئەو یاسا حەکیمانەی کە لە دیوەخانی مەکتەب سیاسی ئەم دوو هێزەوە دەرئەچێ ،.. حکومەتیش بێ سەرئێشە و بێ لێپرسینەوە ئاشی خۆی ئەگێڕێ ..جا ئەگەر وەزیرێکی دەرەوەی پارتی و یەکێتی ، لەم کابینە نوێیەدا بونی هەبێ و ڕۆژێ لەڕۆژان بێ گوێی بکات ..، ئەوا بەئیعازێکی حکومەت لەپەرلەماندا ئەبێتە پۆڕی خوراو، سیقەی لێ وەردەگیرێتەوە. بەمەش دەکرێتە هەڵایەکی ڕاگەیاندن ، کە پەرلەمانەکەی خۆشمان توانای لێسەندنەوەی متمانەی هەیە لەوەزیرەکان... بەرنامەی کاری ئەم حکومەتە چیە ؟: بەرنامەی کار جگە لە وەرەقەیەک لەڕووی ئیعلامیەوە هیچی تر نیە ، جا هەر هێزێک بەشداربێ ،بە یەکێتیشەوە هەمویان ئەڵێن بەرنامەی کارمان هەیە ، بەڵام ئەسڵی مەوزوع تاکە بەرنامە ٫ بەرنامەی پارتیە و بەس. یەکێتی و کابینەی نوێ : یەکێتی شینی ئێستا و داهاتوشی بۆ ئەوەیە کە پارتی بیکاتە شەریک لەسەر ئەساسی خۆیان وتەنی مێژوو و دەسەڵات و توانای عەسکەری٫ نەک ژمارەی کورسی وەک پێوەرێک.، پارتیش ئەیەوێت بەحەجمی کورسیەکانی بەشداری پێ بکات ، بەڵام لەهەردوو حاڵەتدا پارتی و یەکێتی لەیەکتر دانابڕێن و ڕێک ئەکەون ..، گرێ کوێرەیەکی تر بۆ یەکێتی ، بزوتنەوەی گۆڕانە هەموو هەوڵێکی بۆ ئەوەیە کە گۆڕان بەشدار نەبێ لەم حکومەتەدا و لەڕێگەی پەیجە سێبەرەکانیەوە دوو دڵیەکی بۆ بزوتنەوەکە دروست کردوە کەبەشداربێ یانا ، بەڵام ویستی یەکێتی بەشدارینەکردنی گۆڕانە لەم حکومەتەدا... گۆڕان و کۆمەڵ و حکومەتی نوێ: لە دوو حاڵەت تێپەڕ ناکات ، ئەگەر بەشداری نەکەن ، ئەوا دەبنە ئۆپۆزسیۆنێک و بەڵام هەمیشە چەکوشی یەکێتی و پارتی بۆ سەریان ئامادەیە ..، ئەبێ ئەو ڕاستیەش بزانن کەناتوانن ڕێگری بکەن لەهەر یاسایەک کە بەدڵی ئەوان نەبێ ، چونکە ئەستەمە دروستکردنی بەریەک لەو هێزانەی دەرەوەی پارتی و یەکێتی و جێنەهێشتنی یەکتری ..! هەرچەند ئەم بەرەیەش ناتوانی ڕێگربێ لەهەر جوڵەیەکی سیاسی ئەم دوو هێزە کە پارتی ویەکێتی یە ، جا هەر لەخۆبایی بونێکی یەکێتی لەداهاتودا کە هەبێ ، ئەوە قورسایی خۆی نیە ،بەڵکو خۆهەڵواسینیەتی بەپارتیەوە و ناتوانێ دەستبەرداری بەرژەوەندیەکانی بێت. تەنها سودی ئۆپۆزسیۆن بونی گۆڕان وکۆمەڵ ئەوەیە کە لەڕاگەیاندن و لەسەر مستەوای لۆکاڵی و نێودەوڵەتی عەیب و عارەکانی یەکێتی و پارتی بخەنە ڕوو ، واتە کار بۆ چوارساڵی داهاتو بکەن. حاڵەتێکی تر ئەوەیە بەشداری حکومەت بکەن و نەهێڵن خەونی یەکێتی بێتەدی و پارتی ناچار بکەن هەرکەسەو بەحەجمی خۆی بەشداری پێبکرێ ..، بەڵام ئەم بەشداریکردنەش ئەبێ یان لەگەڵ هەنگاوەکانی پارتی دا هەنگاوبنێن و ڕەخنەکانیان سنورداربێ ، یاخود هەمان شانۆی کابینەی بەسەرچوو دووبارە ئەبێتەوە.. کێشەیەک کەڕەنگە ڕیسەکە بکاتەوە بەخوری : نوسین و پێداچونەوە و ئامادەکردنی دەستورێک بۆ هەرێمی کوردستان لەنێو پەرلەمانی ئەمجارەدا مشتومڕێکی توند بەدوای خۆیدا ئەهێنێ ، کە دەستورێک ئەبێ بەدڵی پارتی و بە مورعاتی یەکێتیەوە ، بۆ هێزەکانی تریش یان ڕازیبوون یان پرتەو بۆڵەیەک کەجێگە ناگرێ ، ڕەنگە ئەمە جۆرێک لە ژاوەژاوی سیاسیش دروستبکات بەڵام دەرئەنجام تێپەڕ دەبێت . یەکگرتوو ، نەوەی نوێ و حکومەت : یەکگرتوی ئیسلامی بڕیاڕی پێش وەختەی خویداوەو ئەبێتە ئۆپۆزسیۆن ،کەئەمەش بەشێکی پەیوەندی بەنیگەرانی هەوادارەکانیەوە هەیە ، کە لەڕابردوو دا نیگەران بوون ، ئەمجارە نایەوێ کوڕی خۆی بکاتە قوربانی کچی کەس ..، ئەیەوێت بەم هەنگاوەی لانی کەم بۆ داهاتوو کورسیەکانی پێشووی مسۆگەر بکاتەوەو لەڕیزبەندی هێزە ئیسلامیەکاندا ببێتەوە بەهێزی یەکەم ..جا ئەرکی ئاسان نابێ لەکاری ئۆپۆزسیۆنیدا ، چونکە جەمسەری بادینان کەمتر دڵخۆشن بەم بڕیاڕە ..ئەرکی یەکگرتوو کاتێک قورستر ئەبێ گۆڕان و کۆمەڵ بەشداربن لەحکومەتی داهاتوو ، بەپێچەوانەوە ئەوا جۆرێک لەئاهێکی پێدا دێتەوە لە کاری ئۆپۆزسێونیدا. هەرچی نەوەی نوێ یە ، تاقی نەکراوەتەوە لەکاری پەرلەمانی و حکومیدا ..، بەڵام ئەگەرەکە ڕوونە کەبەشداری حکومەت ناکات و خەڵکیش ئەیەوێت بزانی جوڵەی سیاسی ئەم هێزە بەکوێ ئەگات لەنێو کاری پەرلەمانی و لەشەقام ..، ئایا خیتابی ئەم هێزە بەئاراستەیەکی جیاواز ئەبێ ، یاخود نەخێر هەمان تاس و هەمان حەمام ئەبێ ؟ لە هەموو حاڵەتێکدا دەنگدەرەکانی چاوەڕێن . ...لەکۆتاییدا حکومەت حکومەتی پارتی ئەبێت بە پاشکۆیەتی یەکێتی یەوە ، ئەو هێزانەی تریش لەئەگەری بەشداری لەم کابینەدا ، ئەوا ئەبێ قبوڵیان بێ وەزیر وەردەگرن نەک وەزارەت.

■  مەلا بەختیار لەعێراقدا، زۆربەی وەزیرەكانی كابینەكەی بەرێز (عادل عەبدولمەهدی) لەدانیشتنی پەرلەمانی عێراقدا (19/10/2018) پەسەند كران. باقیەكەی كەوتۆتە گرێكوێرەی ململانێی لایەنە سیاسیەكان. هەر لە سوێندخواردنەكەوە دەركەوت كەوا: كێشەی بنچینەیی بەرێز عەبدولمەهدی، ئەوەیە، كە كاندیدی رێك نەكەوتنی لایەنە شیعەكانە، لەسەر كاندیدی دڵخوازیان. واتا: رێك نەكەوتون لەسەر بەرێز سەرۆك وەزیران رێك بكەوون. بەڵكو دوای ئەوەی لەناوخۆیاندا، لەسەر ئەو كاندیدانەی ناویان بۆ سەرۆك وەزیران، لەئارادا بوون، (عادل)یان بەگونجاوترینیان زانیووە. بەندە، وەكو زۆر لەسیاسەتمەدارانی تری شارەزای هێزو كەسایەتیە سیاسیەكانی عێراق، دڵنیام كە بەرێز (عادل) كەسێك‌و كەسایەتیەكی شیاوە. راستە، لەسەردەمی سەرۆك مام جەلالەوە، ناوی بۆ سەرۆك وەزیرانی عێراق لەناوانا بووە، بەڵام هەرگیز هەڵپەیەكی ئەوتۆی نەنواندووە بۆ ئەو پۆستە، كەسایەتیە سیاسیەكەی شەرمەزار بكات. بەڵكو، كاتێك دەیزانی پۆست‌و پایە، كەسایەتیەكەی دەشكێنێ‌، وازی لەجێگری سەرۆك كۆمارو لەسەركردایەتی ئەنجومەنی باڵای شیعەكانیش هێنا. دانیشتنی لەماڵەوە، زۆر پێ شەرەفمەندانەتر بوو، لەوەی گرەو لەسەر كەسایەتی خۆی بۆ پۆست‌و پایە بكات. ئێستا، كە سەرۆك وەزیرانی عێراقی بەشایستەیی خۆی پێ رەوا بینراوە، ئەركێكی زۆر قورسی كەوتۆتە ئەستۆ. لەپێشەوەیاندا، كێشەو بێشەی لایەنەكانی شیعە. پاشان، پاشماوەی سەرجەم كێشە چارەسەرنەكراوەكانی سەردەمی كابینەكانی پێشوو. هەر پەیوەست بەعێراق، ململانێی نێوان عێراق‌و دەوڵەتانی سونیگەرای ناوچەكە، لەسەروی هەموشیانەوە، كێشەی هەرە گەورەی ئەمریكاو ئێران، فشاری هەمەلایەنەی لەسەر كابینەكەی (عادل) هەیەو لەناو هاوكێشەو روداوەكانی ئایندەشدا، مەترسیەكان فرە رەهەند دەبن! ئەو كێشانە چۆن بەلای بەرژەوەندییە حیزبی‌و ئیقلیمی‌و زلهێزەكاندا، دەشكێنەوە، با ئەمانەیان بۆ سەرەنجامەكان هەڵبگرین. سەبارەت بە كوردستان، كێشەكە رەهەندی دیكەی هەیە. ئەویش بەرای ئێمە، لەمەی خوارەوەدا، خۆی دەبینێتەوە: سەرەڕای ئەوەی (عادل) نیو سەدەیە، ئەزمونی لەگەڵ كێشەی كورددا هەیە. لەو ساڵانەدا، بچوكترین پەشمی لەناو كوردستان‌و لەعێراق‌و ناوچەكە، بۆ مافی كورد، نەهێناوەتە سەر خۆی. لەناو كاندیدەكانیشدا، پێموایە، بۆ كوردیش، باشترین كەسیانە. واتا سەرۆكێكی باشە. بەڵام: لەدونیای سیاسەتداو لەناو كێشەو هاوكێشە جیهانی‌و ئیقلیمی‌و ناوخۆییەكاندا، سەرۆكێكی باش، چەند باش بێ‌، ئەمە ناتوانێ‌ دەستەبەری مافە سیاسی‌و یاسایی‌و ئابوریەكانمان بێ‌. تەنهاو تەنها، رێكەوتنی لایەنە سیاسیەكان، لەپێشەوەدا، لەگەڵ بەرێز سەرۆك وەزیران، دەستەبەری مافە دیموكراسی‌و دەستوریەكانمان دەبێ‌. نەك تەنها كەسایەتی باشی سەرۆك وەزیران. كە ئەمەش بۆ خۆی زۆر گرنگە. مەخابن، هێزە كوردستانیەكان، لەسەرەتای دانوستانەكاندا، دوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، باشمان بۆ هەڵكەوت‌و هەوڵی هاوبەشی باشیش، بە پرۆژەی هاوبەشیشەوە، دران؛ بەڵام ریزی یەكگرتویی كوردستان، خراپ پاشەكشەی كرد. ئێستا، لەباتی سازان، ترازان بۆتە سیاسەتی باوی كوردستانی. كەڵبەی هەڵپەی دەستكەوتی حزبی، جێگەی هەڵمەتی دەستكەوتی كوردستانیی، لەبەغداد گرتووە. وەزارەتی كەم بەر كورد دەكەوون. ناوچە كێشە لەسەرەكان دۆخیان تەمومژاوییە. كەركوك بە (6) پەرلەمانتاری كوردەوە، بەپشتیوانی سیاسەتی تایفەگەری، خرایەوە گرەوی شۆڤێنیەتەوە..تاد. بەدڵنیاییەوە، ئەگەر هەرێمی كوردستان، لەم ماوەیەدا، لەناو خۆیدا كێشەی لایەنە سیاسیەكان چارەسەر نەكات‌و جارێكی تر، بەیەكگرتویی، بەپێی پرۆژە پێشكەشكراوەكەمان، نەكەوێتەوە دانوستاندن بۆ رێكەوتنێكی دەستەبەر، لەگەڵ لایەنە سیاسیەكان‌و كابینەی نوێ دا، بێگومان، بەم ترازانەی لایەنە سیاسیەكان، هەرگیز، هەرێم، ناتوانێ‌ كێشەكانی مادەی (140)، گفتوگۆی نەوت‌و گاز، بودجەو موچەو تەیاركردنی پێشمەرگە، لەهەلومەرجی ئیداری‌و سیاسی‌و یاسایی، كابینەكەی بەرێز (عادل)یشدا، چارەسەرێكی شیاوی بۆ بدۆزرێتەوە. ئەوەتا، لە بودجەی گەڵاڵەكراوی حكومەتدا پشكی كوردستان (12%) دانراوە. ئەگەر ئەم پشكە، وەكو خۆی لەپەرلەماندا تێبپەڕێنن، ئیدی ئاشكرا دەبێ‌، هەر داخوازیەكی هەرێم، بچێتە ناو ئەم پەرلەمانە، سەرەنجامەكەی چی بەسەردێنن. بەتایبەتی جێبەجێكردنی مادەی (140)و پرسی نەوت‌و گاز. چارەسەری سیاسی ناوخۆیی كوردستان، تاقە رێگەیە، بەرەو دەستەبەری سیاسی‌و ئابوری‌و یاسایی لەعێراقدا، ئەگینا، سەرۆكێكی باشی وەكو (عادل) ناتوانێ‌ لەبەرامبەر ئەو هەموو كێشانەی هەن‌و ئەو هێزانەی هەژمونیان لەپەرلەماندا هەیە، مافەكانمان لەم چوار ساڵەدا، دابین بكات!! 30/10/2018

■  ئومێد جاف دیموکراسیەت و هەڵبژاردن و ممارەسەی مافی سیاسی هاوڵاتیان جگە لە گەمەیەکی سیاسی بۆ سپیکردنەوەو شەرعیەتپێدانی دەسەڵات، هیچ واتایەکی تر نیە. ئەم دەستەواژەیە لە ئەمرۆدا دەچەسپێت بەسەر وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەراست و بەشێک لە وڵاتانی ئەورپاو ولایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، بەڵام دواجار بە سیستەم دەستاودەستی دەسوڵات رێکخراوەو پشتیوانی یاسای هەیەو هاوڵاتیان کەم تا زۆر دەچنە ناوپرۆسەکە. هەڵبژاردنی خولی پێنجەمی پەرلەمان بە دەنگی کەمینەو زۆرینە لە کۆمسیۆن تێپەرکراو و وەک دوا منزڵگا خرایە بەردەم دەستەی دادوەری هەڵبژاردن. دەستەی دادوەری هەڵبژاردن ئەو دەستەیە کە لەدادگای پێداچوونەوەی هەرێمی کوردستان پێکهاتووە لە (٣) دادوەری تەرخان نەکراو(غیر متفرق)، بۆ چاوخشاندنەوە بەو تانانەی کە لە بریاری ئەنجومەنی کۆمسیۆن دەدرێت، لەلایەن ئەوانەی راستەوخۆ لە بریارەکانی کۆمسیۆن زەرەرمەندن. خوازیارم دادگا دواین فریادرەسی ئومێدی مەرگی دیموکراس‌و مافە سیاسیەکانی دەنگدەران بێت. تەنها لەسەر دوو بریاری دەستەی دادوەری هەڵبژاردن رادەوەستم و شیکاری دەکەم بۆ خوێنەران:- یەکەم: بریاری (٤/الهئە القچائیە للانتخابات/ ٢٠١٨ لــە ٧/١٠/٢٠١٨).  کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن و راپرسی لەسەرداواکاری چوار ئەندامی ئەنجومەن، کۆبوونەوەی ئاسایی ژمارە (٥٥/ ئاسایی/٥٥ لــە ٢٩/٩/٢٠١٨) گرێدا، سەبارەت بە رێکاری نوێ بۆ رێگری لە ساختەکاری. وە بریارەکە بە زۆرینەی دەنگ پەسەند کرا کەپێکهاتبوو لە (٦) خاڵ: {١- دەنگدەر پێویستە پێناس باری شارستانی و رەگەزنامەی پێ بێت.  ٢- بریکاری قەوارەی سیاسی مافی وردبینکردنی بەڵگەنامەی دەنگدەری هەیە. ٣- لەکاتی چوونە ژورەوەی لایەنی سەربازی و ئاسایش سەجەم دەنگی وێسگەکە پوچەڵدەکرێتەوە بەبێ بوونی سکاڵا. ٤- دووبارە بەشداریکردنی دەنگدەری تایبەت لە دەنگدانی گشتی سەرجەم دەنگی وێسگەکە بەبێ سکاڵا پوچەڵدەکرێتەوە. ٥- پەسەندکردنی ئەنجامەکانی هەڵبژاردن بە دەنگی ٣/٢ ئەندامانی ئەنجومەن. ٦- وردبینی لە پەنجەی دەنگدەر لەلایەن فەرمانبەری سەرسندوق}. لیستی (١٠٥) وەک لایەنی زەرەرمەند لە بریارەکە تانەی پێشکەش بە دەستەی دادوەری هەڵبژاردن کردوە. دەستەی دادوەری بە ژمارە (٤/الهئە القچائیە للانتخابات/ ٢٠١٨ لــە ٧/١٠/٢٠١٨)  بریاردا بە پەسەندکردنی خاڵەکانی (١+٢+٣+٤) و هەڵوەشاندنەەوەی خاڵی (٥).   بە شرۆڤەی هەردوو بریاری کۆمسیۆن و دادگا لەروانگەی یاساوە دەردەکەوێت کە:- ١- بریارەکە کێبەرکێ(خصومە)ی تێدانیە و هیچ لیستێک زەرەرمەند یاسایی نیە لە بریارەکە. وەبریارەکە لە دوای دەرچونی راستەوخۆ رۆشتە بواری جێبەجێکردن، کە تەنها کۆمەڵە رێکارێکی ئەنجومەنی کۆمسیۆن بوو وەک تدابیری احترازی و بۆ رێگری لەساختەکاری دەریکرد. ٢- لە بریاری دادگا چارەنووسی خاڵەکانی (١+٢+٣+٤+٥) دیاریکراوە، بەڵام خاڵی (٦) چارەنووسی نادیارە. جێگەی پرسیارە ئەی خاڵی (٦) لە بریارەکەی دادگا بۆ چارەنووسی دیارینەکراوە، یاساییە یان نا یاسایی؟ ٣- خاڵی (١) نایاساییە و دادگا بە یاسایی پشت‌راستیکردوە: پاڵپشت بە ماددە (١٥) لە یاسای هەڵبژارن ژمارە (١ی ساڵی ١٩٩٢) هەمووارکراو، یاساییە چونکە رێگەی داوە بە کۆمسیۆن چی رێکارێک دەگرێبەبەر. ٤- خاڵی (٢) تدخولی بریکاری قەوارەی سیاسی: پێچەوانەی یاسای هەڵبژاردن‌و بنەماکانی هەڵبژاردنە، چونکە بەیاسا کۆمسیۆن ژمارە (٤ی ساڵی ٢٠١٤)، (م/٣: کۆمسیۆن دەستەیەکی پیشەی سەربەخۆی بێ‌لایەنە) و (م/٢: کۆمسیۆن تاکە دەسەڵاتە السلگە الحصریە)، پەیرەوەی ژمارە (٤/٢٠١٨) بەشی سێهەم دەرچوو لە کۆمسیۆن رێگە نادات کە (بریکاری قەوارەی سیاسی مافی وردبینی‌کردنی بەڵگەنامەکانی دەنگدەری هەبێ، لەئەگەری بوونی گومان لەو بەڵگانامانە بریکاری قەوارەی سیاسی مافی وێنەگرتنی ئەو بەڵگەنامانەی هەبێ بە مۆبایل یان ئامێری وێنەگرتن). بەڵام دادگا ئەم خاڵەی پەسەندکردوەو بەیاسایی لەئەژماری کردوە. ٥- خاڵەکانی (٣+٤) سوتاندنی دەنگ و ئەژمار نەکردنی دەنگی دەنگدەر، پێچەوانەی یاسای هەڵبژاردن ژمارە (١ی ساڵی ١٩٩٢) هەمووارکراو و رێسای ژمارە (٣/٢٠١٨) کۆمسیۆن و ئەحکامی ماددەکانی (١٢ + ٢٠ + ٣٨/یەکەم) لە دەستوری هەمیشەی عێراق و بریاری دادگای فیدراڵی ژمارە (٩٩، ١٠٤، ١٠٦/اتحادیە/ اعلام/٢٠١٨ لــە ٢١/٦/٢٠١٨) کە بریاری دادگای فیدراڵی ملزمە بۆ هەموولایەک بەپێی ماددە (٩٤: بڕیارەکانی دادگای باڵای فیدڕاڵی یەکلاکەرەوەیەو دەبێت سەرجەم دەسەڵاتەکان پێوەی پابەندبن) چونکە سوتانی دەنگی هەوڵاتیان رێگەپێدراونیە بەبێ بوونی سکاڵا وەک لە بریارەکەدا هاتووە. ٦- خاڵی (٥: پەسەندکردنی ئەنجامەکانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بەدەنگی ٣/٢ ئەندامانی ئەنجومەنی کۆمسیاران دەبێت). ئەم خاڵە دوولایەنەیە: لایەنی یەکەم: کۆمسیۆنی باڵا لە بریارەکەیدا بەهەڵەدا چووە، چونکە کۆمسیۆن مافی پەسەندکردن یان ردکردنەوەی ئەنجامی نیە، بەڵکو تەنها مافی ئاشکراکردنی ئەنجامی هەڵبژاردنی هەیە بەپیی ئەحکامی یاسای کۆمسیۆن: (ماددە ٤برگە ٩: ئاشکراکردنی ئەنجامە بەرایەکان.... هەروەها کۆتاییەکان) و (ماددە ٥ برگە ٦/١: ئاشکراکردنی ئەنجامە کۆتاییەکان). کەواتە کۆمسیۆن دەستەیەکی پیشەی بێ‌لایەنەو تەنها سەرپەرشتی پرۆسەکە دەکات، لەکاتی بوونی سکاڵا بەپێی یاساو پەیرەوەی ناوخۆ و رێسای ژمارە (٣/٢٠١٨) بریاری تێدا دەردەکات. کەواتە پرسەکە لەبنەرەتدا لەسەر تێپەراندنی بریارەکانە بە دەنگی زۆرینەو کەمینە. بەڵام پێش هەموو بریارێک پێویستە کۆبوونەوە هەبێ، کۆبوونەوەی (ئاسایی یان نائاسایی)، لەگەڵ رێژەی یاسایی ئەندامانی کۆبونەوەکان. لەیاسای کۆمسیۆن (٤) حاڵەت هاتووە کە بە دەنگی (٣/٢) ژمارەی ئەندامانی ئەنجومەن بریار دەردەچێت بۆ دانانی (سەرۆک، جێگرە، بریاردەر، سەرۆکی کارگێری هەڵبژاردن) لە کۆمسیۆن بەپێی ئەحکامی ماددە (٥ برگەی ٤/١). لەپەیرەوەی ناوخۆی کۆمسیۆن کە لەوەقائعی کوردستان ژمارە (١٧٨ لــە ١٤/٥/٢٠١٥) بڵاوکراوەتەوە، هەمان حوکمی یاسای هەیە بۆ کۆمسیۆن، ئەو بریارانەی پێویستی بە دەنگی (٣/٢) ژمارە ئەنجومەن هەیە لە (٤) حاڵەتەوە زیادکراوە بۆ (٦) حاڵەت بە زیادکردنی  (دانانی بەرێوەبەری گشتی پارێزگاکان و بەرێوەبەرەگشتیەکان). بۆیە پێویست بوو لەسەر کۆمسیۆنی هەڵبژاردن بۆ زیادکردنی حاڵەتی (٧) یەکلایکردنەوەی سکاڵاکان بە دەنگی (٣/٢)هەموواری پەیرەوی ناوخۆی بکردایە، نەک بە بریارێک باسی لە پەسەندکردنی ئەنجام بکردایە. لایەنی دووەم: دەستەی دادوەی هەڵبژاردن بە ئارستەی رێژەی یاسایی کۆبوونەوەکان بریارەکەی ئاراستەکردوە کە لە (٦ برگەی/١ ماددە/٥) یاسای هەڵبژاردندا هاتووە، بابەتێکی جیاوازە لە مهامی بریارەکەی ئەنجومەنی کۆمسیۆن. دووەم: بریاری (٤/الهئە القچائیە للانتخابات/٢٠١٣ لــە ٢٨/٧/٢٠١٣). لە هەڵبژاردنی خولی چوارەمی پەرلەمانی کوردستان لەگەڵ کۆمەڵە رۆشنبیرانی ناسراوی ئەم هەرێمە بریارماندا لیستێک درووست بکەین لەژێر ناوی (رێکخراوی سەروەری یاسا) بۆ بەشداریکردنی هەڵبژاردن وەک قەوارەیەکی سەربەخۆ. کۆمسیۆن تەنها مافی سەرپەرشتیکردنی خولی سێ‌هەمی هەڵبژاردنی بەبوو بەپێی ماددە (٧) لە یاسای هەڵبژاردن ژمارە (١ی ساڵی ١٩٩٢) هەمووارکراو بەیاسای ژمارە (٢ی ساڵی ٢٠٠٩). واتە بەیاسا کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراق مافی هیچ رێکارێکی یاسایی نەبوو بۆ سەرپەرشتی کردنی هەڵبژاردن، بەڵام کۆمسیۆن رێکاری یاسای گرتبووەبەر بۆ هەڵبژاردن لەتۆماری قەوارەی سیاسیەکان. دوای هەموواری یاسای هەڵبژاردن لە (١٩/٦/٢٠١٣) لە پەرلەمان، دووبارە دەسەڵات گەرایەوە بۆ کۆمسیۆن کەسەرپەرشتی خولی چوارەمی پەرلەمانی کوردستان بکات. داواکاریمان پێشکەش کرد بە کۆمسیۆن کرد کە دووبارە مۆڵەت بدات بەدرێژکردنەوەی تۆماری قەوارەی سیاسیەکان، بەڵام لەماوەی یاسایی وەڵامی نەبوو. پاشان تانەمان لە بریارەکەدا لەبەردەم دەستەی دادوەی هەڵبژاردن ئاماژەمان دا، کە کارەکانی کۆمسیۆن لەسەر بنەمای باگل ئەنجام دراو پێویستە هەڵوەشێتەوە (ومابنی علی الباگل باگل)، پێش هەموار چوارەم بەیاسای ژمارە (٢ ساڵی ٢٠٠٩) شێوازی دەنگدان لیستی داخرابووە، بەڵام لە لەیاسای (١٥ ساڵی ٢٠١٣) کار بەلیستی نیمچەکراوە دەکرێت، داوای درێژکردنەوەی تۆماری قەوارەی سیاسیەکانمان کرد لە کۆمسیۆنمان. بریاری دەستە (لدی الدراسە لگلب والاگلاع علی القانین ژات العلاقە تبین ان قائمە الکیانات تتچمن اسما‌و افرادها المرشحین لژا فان تغییر نڤام القائمە من نڤام القائمەالمغلقە الی نڤام القائمە المفتوحە الایٶ علی حقوق الافراد المرشحین فی قائمە الکیانات فلامبرر تمدید فترە تسجیل الکیانات السیاسیە فقرر بالاتفاق رد الگعون  والگلبات لانها غیرواردە واشعار المفوچیە العلیا المستقلە الانتخابات بژلک وصدر القرار ٢٨/٧/٢٠١٣). هیوادارم دەستەی دادوەر هەڵبژاردن لەپێناو پاراستنی شکۆی یاساو ریزگرتن لە ئیرادەی دەنگدەر، هەڵویستە بکات لەسەر تانەکان، لەچوارچێوەی یاساو رێنمایەکارپێکراوەکان بریاری کۆتایی لە تانەکان بدات.

 ■ د. محەمەد ئەمین بەر لەهەر شتێک دەبێت بگووترێت، کە تیرۆرکردن پیشەی بێهیزەکانە کاتێک ناتوانن بە ریگەی ئاسایی رووبەرووی کەسانی تیرۆرکراو ببنەوە چ لە رووی فکری، مەنتیق، هەتا سەربازیی. تیرۆریستان بۆشاڕدنەوەی راستی بێ هیزیی و نارەوایی بوونیان پەنا بۆ تیڕۆڕ دەبەن بە هەموو رەهەندهکانیە، هەر بۆیەتیڕۆر بەهەموو پیوەرێک سەرکۆنە (مەحکوم) کراوە.قیزەوەنترین جۆری تیرۆریش ئەم تیرۆرەیە، کە تیایدا نیازباشی کەسی تیرۆركراو بەکار دێ بۆ ئەنجامدانی كاری تیرۆركردنی، وەک لە حاڵەتی خاشقچی، کە بە پێی خۆی چووە بۆ قونسوڵگەری وڵاتی خۆی، بەم نیاز باشیە، کە پێی وابووە هەتا ئەگەر کیشەشی لەگەڵ رژێمی وڵاتەکەی هەبێ بەم ئاستەنیە بگاتە هەوڵ بۆ کوشتنی (ئەگەر بەتەواویی ئاشکرا بوو، کە بکوژەکانی سەر بە بڕیاربەدەستانی سعودین). هاوسۆزی زۆری خەڵکانی ئاسایی بۆ خاشقچی هەر لە بەرئەمەیە، کە ئەم وەک قوربانی نیاز باشی ئەیبینن، بۆ ئیمەی کورد، ئەم دۆخەی تیرۆری خاشقچی کە لە سێبەری نیازباشی وخۆش باوەڕییدا روویدا هەمان دۆخی تیرۆری قاسملومان بیردەخاتەوە. بۆ وەڵامی پرسیاری سەرەوە لە مەڕ خاشقچی، پیوستە بزانرێ ئەم بەتەنها رۆژنامەنووس نەبووەتە لە سەرئاشکراکردنی، هەندێ راستی ماڵی پاشا و شازادەکان، کە بۆیە تیرۆر کرابێ، بەڵکو ئەم هەم پاشخانێکی سیاسی پڕۆئیسلامی ئیخوانی هەبووە، کە هەرلە سەرەتای ساڵانی هەشتاکانی سەدەی رابردوو تیکەڵاو بووە لەگەڵ گروپە ئیسلامییە شەڕکەرەکانی دژ بە سوڤیەت لە ئەفغانستان، کە لەلایەن سعودییە و وڵاتانی تری عەرەبی و رۆژئاواوە هاوکاری ئەکران.ئەمەش وای کردوە، کە لە دەزگا هەواڵگرییەکان و دەزگاکانی بریار و دەسەڵاتی سیاسی نزیک بێت، ئەمجارەش وەک رۆژنامەنووسێکی کارا و دیار، سەرنووسەری رۆژنامەی دیاری سعودی (وەتەن) زیاتر بواری کاری بۆ رەخسا، کە زیاتر نزیکبێتەوە لە لوتکەی هەرەمی دەسەڵات، تا ئەوەی ببێتە راویژکاری کەسە هەرە گرنگەکانی ناو دەسەڵاتی بریاردان.هەڵبەت هەرکەسێک لەم شوین و ژینگەیەدا کار بکات، ئاگاداری هەواڵی نهێنی دەوڵەت و دەزگا هەواڵگرییەکان ئەبێ و لە ئەنجامدا ئەبێتە ئامانجی چاودیریی هەم ئەم دەزگایانەی لێیان نزیکە و کاریان تیا دەکات وهەم ئەم دەزگایانەی دژی ئەم دەزگایانەن، جا چ لە سەرئاستی ناوخۆیی، یان دەرەوەیی بێت.واتە ئەوەی هەڵگری ڤایرۆزی نهێنی گەورە بێت، ماوەی ژیان و تەندروستی بەندە بە مانەوەی ئەم ڤایرۆزە لەگەڵیدا، بە پێچەوانەی ڤایرۆزی تری نەخۆشی، کە ژیان و تەندروستی بەند دەبێت بە نەمانی ڤایرۆزەکە. خاشقچی لە پاڵ کاری رۆژنامەگەری هەڵوێستی سیاسی هەبووە بە ئاراستەی ئیسلامی ئیخوانی، نووسینەکانی لەناو تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان بە ئاشکرا ئەبینرێن کاتێک لە بەڕژەوەندی گروپە ئیسلامییەکان و تورکیا دژی کورد دەینووسی هەروەها لە دەربڕینەکانیدا بەتایبەت لەمەر داگیركردنی عەفرین، وەک لەو ڤیدیۆیەی سەرەوەدا دەبینرێت.  ئاراستەی فکری بەرەو ئیسلامی ئیخوانی بوو، واتە پشتگیری هێڵی ئیسلامی قەتەر و تورکیای ئۆردۆغانی دەکرد، کە ئیستا ئۆردۆغان ڕۆڵی شیخی ئیخوانەکان ئەبینێ لەجیهانی ئیسلام بەتایبەت بۆ ئیسلامی سوننە، کە ئەیەوێ رابەرایەتی جیهانی ئیسلام بگرێتە دەست وهێز و بڕیاری ئیسلامی بۆ تورکیا بگێڕێتەوە وەک میراتگری خەلافەتی عوسمانی، ئەمەش واتە گواستنەوەی رابەرایەتی جیهانی ئیسلام لە سعودیە و میسرەوە بۆ تورکیا. لە بەرئەمه خاشقچی هەستی پێکردبێ، یان نا، ببوو بە بەشێک لە لایەنی تێوەگلاوی ناوکێشە هەمەرەهەندەكان، کە لەسەر ئاستی ناوچە و جیهان رەهەندی چارەنووسسازی ئابووری، سیاسی و جیۆپۆلیتیک و ستراتیجیان هەیە، کەوا دەکات هەم لایەنگرانی، هەم دژەکانی، بە بەکارهێنانی هەموو ئامرازە تازەکانی پەیوەندی و میدیا سەرسەختانە بکەونە شەڕی میدیاییەوە، بە جۆرێک کە باسی خاشقچی گەیشتۆتە گوێی هەموو کەسێک و بۆتە باسی ڕۆژانەی جیهانی.هەر ئەم ڕەوش و رەهەندە ناوچەیی وجیهانیەیە، وای کردوە تیرۆری خاشقچی لە چاو تیرۆری ڕۆژنامەنووسانی تر ببێتە جیهانی.بۆ نموونە، هاوکات لەگەڵ باسی تیرۆرکردنی خاشقچی هەواڵی تیرۆرکردنی خانمە ڕۆژنامەنووسێکی تەلەفیزیونی بولگاریمان بیست، بەڵام هەرگیز نەک هەرنەبوو بە هەواڵی رۆژانەی جیهانی، بەڵکو هەتا لە سەر ئاستی ئەوروپاش نەبوو بە هەواڵی رۆژانە و دوای یەک رۆژ ئیتر باسی نەما، ئەگەرخاشقچی عێراقی، یەمەنی، یا خەڵکی هەر وڵاتێکی تربوایە، بە دڵنایی ئەم دەنگۆیەی لێ نەدەکەوتەوە، بۆ نمونە هەتا ئەگەر بە بەراورد بە حاڵەتی سەددام كامل، ئەبینین ئەم پاکانەی بۆ تیرۆری كردنی سەددام كامل ئەکرا، ئیستا بۆ خاشقچی قبووڵ نییە. پاش تێپەڕبونی نزیکی چوار هەفتە بەسەر دیارنەمانی خاشقچی، باسەكەی تا ئیستاش هەرگەرمە لەلایەن میدیاکانی ئیخوانی و چەپەکانی جیهانەوە، بەتایبەت لە ئەوروپا و ئەمریکا بە مەبەستی دەستکەوتی سیاسی و رکەبەرایەتی سیاسی لە سەرئاستی وڵاتانی خۆیان، بۆ نمونە لە ئەمریکا دیموکراتەکان خاشقچی بە چڕی بەکاردێنن دژی ترامپ لە ریگە ی میدیا کانی نزیک خۆیان وەک CNN , Washington post، هەروەها میدیاکانی تورکیا و قەتەر، بۆ دەست کەوتی سیاسی و ئابووری خاشقچی بەکاردێنن بۆ فشارخستنە سەر سعودیە.هەتا ئەم لایەنانەی، کە پاڵپشتی سعودیە ئەکەن تەنها بەوە، کە ئەڵین خیزانی پادشایی بەشدارنەبوون و ئاگادار نیین لە تیرۆری خاشقچی، وەک رووسیا، دیسان مەبەست هەر دەستکەوتی ئابووری و سیاسییە. ئیستا دەسەڵاتدارانی سعودیە لە رەوشیکی زۆر سەیر و ناجۆران، كە ئامادن باج بدەن هەم بە یارەکانیان و هەم بەنەیارەکانیان تا لە کابووسی خاشقچی رزگاریان بێت، ئەم رەوشەش تەواو شازە بەقەدەر شازی سعودیە خۆی، واتە رەوشی شاز لەگەڵ خۆیدا حاڵەتی شاز دروست ئەکات.لە ناو هەر شاز و تراجیدیایەکدا کۆمیدیەک هەیە، وەکۆ میدیای ناو تراجیدیای تیرۆری خاشقچی، ئەمەیە، کە هەموو ئەم شوینانەی شیوەن بۆ خاشقچی ئەگێڕن بەرێگای جۆرا و جۆر ڕۆژنامەنووسان و نوسەران وخەڵكانی خاوەن فكر و ماف تیایدا زیندانی ئەکرێن و تیرۆرئەکرێن.ئیستا درامای تراجیدیای خاشقچی لە بابەتێکی مرۆیی، دادپەروەری و یاسایییەوە بۆتە کاڵایەک بە دەست سەوداگەرانی بەرژەوەندی دۆلار و نەوت، کە لە کۆتاییدا دەرئەکەوێ، کە کێ وکوێ لەم سەودایە چەندیان بەرئەکەوێ! https://www.youtube.com/watch?time_continue=548&v=3s3A27EqoXw&fbclid=IwAR01Q0y0dLg82FV-iw_zJTI3CVpax4b-BafM2V-V18rgIcX7MEyCEKmKVt0

 ■ ئاشتی عەبدوڵا بەپێی دروشمەکان بێت ئێمە لەسەردەمی دیموکراسی و نوێبوونەوەداین، ساڵ ساڵی ٢٠١٨ یەو جگە لەوەی سۆسیال دیموکراتین، ئەی خێرە لەدوای ھەرەشەی مل ھەڵکێشان لەبەردەم مایکەکانەوە کەسێک لەم حزبەماندا ناڕەزایی دەرنەبڕی و بڵێ سەردەمی عەنتەریات و زمانی چەک و چەقۆ بەسەرچوو !! بەڕیشی دیموکراسی و نوێگەراییەکەمان رەوایە ھەرکات قسەیەک کرا، نووسینێک نوسراو بەدڵی پاڵەوانی قەڵەم شکێن وچەک بەدەست نەبوو، ھەڕەشەی مل ھەڵکێشان بەڕۆژی رووناک لەبەردەم مایکەکانەوە بانگەوازی بۆبکرێت!! جا ئەم جۆرە لەزمانی ھەرەشە بەرامبەر کەسێکی وەک شاناز ئیبراھیم ئەحمەد بێت و بەقەولی ھەرەشەچیەکان خاتریشی گیراوە کەخوشکی خاتوو ھێرۆ ئیبراھیم ئەحمەدە و لەبەر خاتری خوا لێ خۆشبووان مام جەلال و ئیبراھیم ئەحمەد، کەوایە بێ پشتوپەناکان ھەرکات نووسینەکان وقسەکانیان بەپێوەری ئەوان نەبوو، ئەوا بێ و سێ دوو ملیان ھەڵئەکێشرێت! جا مل ھەڵکێشان مەرج نیە ھەرچەقۆ لەملت بدرێ، ئەکرێت چەقۆکانیان کەرامەتی ئینسانیەت سەربڕێ  و فیشکە ستۆکەکەنیان رۆحیان تیرۆر بکات. ئەمەوێت بەحزبەکەم بڵێم لەقاعیدەوە تا قیادەکان، واز لەوە بێنن کەبۆچوونتان جیاوازە و ناکۆکن لەگەڵ شاناز ئیبراھیم ئەحمەد ، با ئەسڵی باسەکەو ترسناکیی ئەم جۆرە خیتابانە راتان گرێ، ئێوە لەلایەک و لەلایەکی تریش  کوان قەڵەمە ئازاکانمان و ژنانی حزبەکەمان و بگرە رۆشنبیران و نووسەرانی دەرەوەی حزبیش؟ چۆن زمانی ھەرەشەو سەڕبرین با بەخاترانەشەوە بێت، بەرامبەر  ژنە نووسەرێک رای نەگرتن؟ لەکۆتاییدا بەدەرلەھاوسەنگەریمان و لەدایک و کچ بوونمان، وەکو رۆژنامەنووسێک  و ژنێک ، بەترسنۆکیی ئەزانم کە بێ دەنگبم لەئاست خیتابی لەوجۆرە و لەو ئاستە.  

     ■ یاسین نادر  کوژرانی جەمال خاشقچی فیشەکێک بوو، کە دەسەڵاتدارانی سعودیا ئیتر سەرەڕویانە بێت یان فرمانی سەرەوەیان بوو بێت، بەخۆیاناوە نا. جێگایەک کە ئەم فیشەکە دەتوانێت زیاتر لە هەرکاتێکی تر بۆ سعودیا ژانهێنەر بێت" ئابووری ئەم وڵاتە" کە بڕیاڕە بەشێوازی شۆڕشێک و مێژووییانە ئەمدیو دیو ببێت و لەم گۆڕانکاریە بێ وێنەیەش کە باسی دەکات، چاوی لە وەبەرهێنانی دونیای دەرەوەیە. کوشتنی ڕۆژنامەنووسێکی ڕەخنەگر کە لە سەروبەندی کۆنفڕانسێکی گرنگی ئابووری ڕوویدا، لە ئەنجامدا بووە هۆی ئەوە کە دەموچاوە دیار و بەناوبانگ و کلیلیەکانی جیهان لەکەسانی دەستڕۆیشتوەوە بگرە وەکوو بەڕێوبەری بانکی "جی پی مۆرگان تا دەموچاوانی تری بەناوبانگ و بەهێز وەکوو بەڕێوبەری گشتی "ئوبێر" لەودا بەشداری نەکەن. لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا کۆبوونوەی ئابووری "وەبەرهێنانی داهاتوو" کە بە "داڤۆسی بیابان" ناسراوە، لە سێ شەممە تا پێنج شەممەی ڕابردوو لە ڕیازی پایتەخت سعودیا بەڕێوەچوو و شا سەلمان سەردێڕی هەواڵەکانی ئەمڕۆی دونیای ڕاگەیاندنەکانیش لەودا ئامادەبوو و وتاربێژیشی تیادا کرد. چاکسازییە ئابووریەکانی عەرەبستانی سعودی یەکێک لە ستونە سەرەکییەکانی بەرنامەی ڕیکڵامی محمدبن سەلمانە، کە لە چوارچێوەی بەرنامەیەکی گەشەکردوودا بەناوی (دوورنمای٢٠٣٠) بە وەبەرهێنەران ناسێنرا. جێبەجێکردنی ئەم بەرنامەیە بەبێ پارەی دەرەکی تاڕادەیەکی زۆر نامومکینە. دانیشتن گەلێکی وەکوو کۆنفڕانسی " وەبەرهێنانی داهاتوو"، بە ئامانجی ڕاکێشانی هەر ئەم پارەیە بەڕێوە دەچێت. مامەڵەو سەوداکردن بە گوژمەی چەندەها "ملیار"دۆلار  ئایا خوێنی بەناحەق کوژراوی جەمال خاشقچی لە ئەنجامدا دەستەویەخەی چاکسازییە ئابووریەکانی سعودیای گرت؟ یان محمدبن سەلمان توانیی کەشتی ڕێڕەو شەپۆلداری چاکسازییەکانی لە ڕەشەبای ئەم کوشتنە ناوازەشدا، تێپەڕێنێت؟ لەو ڕۆژەوەی کە کۆنفڕانسی ئابووری لە ڕیاز بەڕێوەدەچێت دەسەڵاتدارانی سعودیا ئەوەیان لەسەر زارەو دەیکەنە مانشێتی هەواڵەکان، کە سەرکەوتنی ئەم کۆنفڕانسە وای کردووە،  واژووی ڕێکەتننامەی ملیاردی لەگەڵ وەبەرهێنەر و سەرمایەگوزارانی ڕۆژئاواییدا بکەن. ئارامکۆ(کۆمپانیای نەوتی سعودیا) لە هەمان ڕۆژی یەکەمی کۆنفڕانسدا ڕایگەیاند کە بەتەنها ڕێکەوتننامەیەکی بەبڕێ ٣٤ملیاردۆلار لەگەڵ کۆمپانیا نەوتییە جۆراوجۆرە ئاسیایی و ئەوروپیەکان لە نموونەی کۆمپانی توتاڵ واژوو کردووە. هاوکات بە گووتەی "ئەمین حسن ناصر" بەڕێوبەری کۆمپانی ئارامکۆ بڕێ ڕێکەوتن و گرێبەستە غەیرە نەوتییەکانیشی ١٦ملیاردۆلار، باس لێوە کرد. لە سەروبەندی ئەم گووتانەش ڕۆژی پێنج شەممە "خالید فەتاح" وەزیری نەوتی سعودیا گووتی:  کە کۆی ڕێکەوتن و گرێبەستەکان کە لەم دانیشتنەدا واژوو کراون، بە بڕێ ٥٦ملیار دۆلار مەزندە دەکرێن. کە تاڕادەیەک بە گووتەی دەسەڵاتدارانی فەرمی لە ماوی سێ ڕۆژدا ٦ملیاردۆلار بە ژمارەی گرێبەستەکان و لێکتێگەیشتنە بازرگانییەکان زیادبوویەوە. شوڕشی کەرتی تایبەت(بەتایبەتکردن) لە سعودیادا چۆن بووە؟ ئەم بەشە کە لە هەر دەروازەیەکەوە لێی بڕوانین بەناوی محمد بن سەلمانەوە ناونراوە و ئەوی وەک شازادەیەکی چاکخواز پیشانداوە. گوژمەی ئەم چاکسازیە لە ئابووری سعودیادا ئەوەندە فراوانە کە هەندێک ئەو گەورەتر لە گۆڕانکارییە ئابووریەکانی بەریتانیا کە بەهۆی مارگارت تاچێر لە دەیەی ٨٠ی زایینی جێبەجێی کرد، دەزانن و کەمی نین  کەسانێک ئەم چاکسازیانەیان بە گۆڕانکاریەکانی یەکێتی سۆڤیەتی پێشوو بەراورد دەکەن. عەرەبستان لە دەیەی ٧٠ی زایینی بەرنامەی پێنج ساڵەی گەشەپێدانی خستووەتە دەستووری کاری خۆیەوە و بەپێی ئەم بەرنامەیە، پڕۆژەگەلی گەورەی ژیرخانیی لە دروستکردنی قوتابخانەو نەخۆشخانە تا رێگەوبان و پڕۆژی ئاو و ئاوەڕۆی بەپارەی نەوت جێبەجێی کردوون. بەشیی سەرەکی ئەم ئابوورییە گەورەیە لە ئێستاشدا پەیوەست بەهەمان پارەی نەوتەوەیە؛ بابەتێک کە لە ڕوانینی سندوقی نەختێنەی نێودەوڵەتییەوە ناتوانێت تا ئەبەد بەردەوامی هەبێت و درەنگ یان زوو دەبێت بگۆڕێت. لە چاکسازییەکانی محمد سەلمان، دەرفەتدانی خانمان بە شۆفێری کردن و چوونی ئەوان بۆ نێو یاریگاکان، ڕەنگدانەوەی باشی لە کارەکانیی ئەودا هەبووە. بەڵام لایەنێکی سەرنجڕاکێشی ئەم شازادە کەم تەمەنەیە لە ئێستادا جەختکردنەوە و مکوڕبوونی ئەو لەسەر  چاکسازییە ئابووریەکان و گرنگیدان بە کەرتی تایبەت و (بە تایبەتکردنێتی). بەرنامەی بەتایبەتکردنی ئابووری سعودیا کە هاوشێوەی نیئولیبراڵی(سندوقی نەختێنەی نێودەوڵەنیی)یە، بناغەی سەرەکی بەرنامەی دوورنمای٢٠٣٠یە، کە بڕیاڕە لە ئاراستەی ئەودا ئابووری عەرەبستان سعودی لە نەوت بێ پێویستی ببێت و پێ بخاتە نێو ئابووری جیهانیی سەدەی بیستەمەوە. بەڕوانگە خستنێک بە بەڵگەنامەکانی ئەم بەرنامەیە، ئەوە دەردەخات  کە تاڕادەیەک لە تەواوی بەشە ئابووریەکانی سعودیا، شتێک بۆ فرۆشتن بە دونیای دەرەوە بوونی هەیە. بەشگەلێکی وەکوو: "ژینگە، کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاو، گواستنەوە و گەیاندن، وزە، پیشەگەری و سەرچاوەی سروشتی، کرێکاران و گەشەپێدلنی کۆمەڵایەتی، بیناسازی، پەروەردەو فێرکردن، تەندروستی، شارەوانی، گواستنەوە وگەیاندن، و تەنانەت حەجی عومرە و یانە وەرزشیەکان، هەموویان لە ئابووری سعودیا جێیان دەبێتەوە، کە بەبڕیاری حکومەت دەبێت بەشێکی زۆر لەوان بە کەرتی تایبەت بدرێن.  شازادەی بچووک و خەیاڵاتی شەپۆلداری ئەو  ئەمە یەکەم جار نییە دونیای خەیاڵاتی شازادە تاسەو ڕەگڵەی تێدەکەوێت، جگە لە سیاسەتی دەرەکیی پڕ چیرۆکی ئەو، "شەڕی یەمەن، وازنامەی سەعدحەریری، گرژی و ئاڵۆزی سیاسیی لەگەڵ قەتەر و تورکیادا و...) دەستبەسەرکردنی شازادە دەوڵەمەندەکانی وڵاتەکەی، ئەمانەش هۆکارگەلی جیددی بوون کە وەبەرهێنەرانی دونیای ڕۆژئاواشی بە جیددی ترساند. لە کاتێکدا لەم وڵاتەدا یاسای داڕێژڕاوی وڵات و ئاسایشی کار و پیشە یەکێک لە ململانێکانی بەردەم پڕۆژی تایبەتسازی و بەتایبەتکردنی کەرتی ئابووریەکەیەتی، گرتن و بەندکردنی سەرمایەدارانی وڵات کە لە سەرەتاوە بەبێ حوکمی داگاو دادگایی کردن و لە دەرەوەی یاسا بوو، بۆ کەسانێک کە بڕیاربوو بە ملیاردان دۆلار وەبەرهێنان و سەرمایەوەگەڕخەڕی لەم وڵاتەدا بکەن، ناڕحەتکەر و بیزارکەر بوو. هەر ئەمجۆرە نیگەرانییە هاوشێوانەش بوو، کە لە ٢٠ڕۆژی کۆتای پاش کوشتنی جەمال خاشقچی ڕۆژنامەوان بەوپەڕی خۆی گەیشت و زۆرکەس پەنجەی تۆمەت بۆ شازادەی دەسەڵاتدار تا ئێستاش ڕادەکێشن و هەر ئەمەش وای کرد زۆر کۆمپانیا و کەسایەتی گەورەی دونیای ئابووری لە کۆنفڕانسی ئابووری ئەم ولاتە بەشداری نەکەن. بەتایبەتکردنی گەرتی ئابووری سعودیا تا ئێستاکە چەندین دواکەوتنی بە خۆیەوە بینیوە، کە یەکێک لەوان کە بووە مانشێتی هەواڵی جۆراوجۆر و ناوەندە هەواڵییەکان ئەوە بوو کە کۆمپانی نەوتی "ئارامکۆ"ی سعودیا لە بازاڕی پێشکەشکردنی پشکە نەوتییەکان پشکەکانی بە هەڵپەسێردراوی مایەوە و لە ئێستاشدا  بەتایبەتکردنی بەشێک لە پشکەکان، یەکێک لە بەرزە فڕینەکانی خۆیان لەمبارەیەوە دەناسێنن.  لەگەڵ ئەو هەموو ڕێکڵامە بەرفراوانەو ململانێکان لە نێو بازاڕی پشکەکاندا لەبارەی پێشکەشکردنی پشکەکانی کۆمپانی "ئارامکۆ" دروستبوو، خالید فالیح وەزیری نەوتی سعودیا گووتویەتی: کە ئەم ڕووداوە لە کاتێکدا کە ئێمە بمانەێت و هەلیشی شیاو بێت، هەر ڕوو دەدات. نەبوونی شەفافیەتی دارایی ئارامکۆ و ڕێکخستەی خەزنەداری ئاڵۆزی خانەدانی سعودیا کە خەرجی و تێچوونەکانی شازادەکان دابین دەکات، لە بەربەستە گەورەکانی سەر ڕێگای ئەم کۆمپانیایە وەسف لێوە کراوە کە بە سەرچاوە و خەزنگەی سەرەکی سعودیا دادەنرێت.  بە خستنە ڕوانگەی ئەم ئەزموونەی ڕابردوو بوو، کە بەدوای کوشتنی ڕۆژنامەنووس جەمال خاشقچیی و کاردانەوەی نێگەتیڤی وەبەرهێنەران، هەندێک لە چاودێران ئاماژەیان بەوە کرد کە نە تەنها سوکانی شوڕشی ئابووری لە دەستی شازادە محمد سەلمان دەرچووە، بەڵکوو سکەی شەمەندۆفێری چاکسازییەکانی ئەویش لە هێڵە ئاسنییەکەش وا خەریکە دەردەچێت، چونکە ئەم پلانەی سەلمان، پێش ئەم ڕووداوەش قورس دەهاتە بەرچاو.  سێ ڕۆژ کۆنفڕانسی ئابووری محمد سەلمان، هەوڵی محمدسەلمان بوو کە ئەم بابەتە هیچ نەبێت به ئاراستەیەکی قازانج ویستانە بەکۆتا بگەیەنێت، هەوڵدان و تێکۆشانێک بە گووتەی بەرپرسانی باڵای وڵات سەرکەوتنی بەدەستهێناو ڕێڕەوی هاتنی پارەی وڵاتان هێشتا هەر بە کراوەیی بۆ ئەوان ماوەتەوە و ئەوان وەبەرهێنان و سەرمایەوەگەڕخەری لە ولاتەکەیان "سعودیا" لە داهاتووشدا بە گوژمەی زیاترەوە بەردەوامی پێدەدەن.     تێبینی: سوود وەرگیراوە لە چەند سەرچاوەیەکی هەواڵی بۆ ئامادەکاری ئەم وتارە شیکارییە.

■ عەبدولستار مەجید  ھەرێمی کوردستان یادەوەری زۆر ناخۆشی لەگەڵ گڕگرتنی دام و دەزگا و شوێنە گشتییەکاندا ھەیە ئەگەر لە ڕوواڵەتدا وەک بەرپرسان دەڵێن "شۆرتی کارەبا" بەڵام لە ناوەڕۆکدا ئەم ڕووداوانە گومانی زۆر ھەڵدەگرن ھەر ئەم گۆمانانەش خەریکە لەلای خەڵک دەبنە یەقین . ٢٧ ساڵە ھەرێمی کوردستان بەدەست نەبوون یان کەمی کارەباوە گرفتارن، حکومەتەکەشی نەک نەیتوانیوە چارەسەری بکات بەڵکو وادەردەکەوێت پلانی بەرەو چارەسەربوونی ئەو کێشەیەشی نیە . خەڵکی کوردستان لە ھاویندا لەبەر بێ کارەبایی دەسوتێن لە زستانیشدا ئەگەر مۆلیدە ئەھلیەکان نەبن ئەبێ بەدیار چرا و مۆم و لایت شەحنەوە ڕۆژ بکەنەوە .. ھەمووان دۆخی کارەبا لە ھەرێمی کوردستان دەزانین چۆنە، خۆ دەسەڵاتدارانیش باش دان بەو ڕاستییەدا دەنێن کە دۆخی کارەبای ھەرێم زۆر خراپە و کەمترین کات کارەبای نیشتمانیی دەدرێت بە ھاوڵاتیان . پرسیارەکە ئەوەیە؛ باشە ئەگەر بارودۆخی کارەبا لە ھەرێم ئەوەندە خراپە، بۆچی لە نیوەشەودا دەبێتە ھۆی سوتانی ژیان و ماڵ و سەرچاوەی بژێوی خەڵک ؟! کام خەڵکیش ؟ تەنھا خەڵکی فەقیر و ھەژار ؟!!!!  

■ سەرتیپ وەیسی كەریم  ناوه‌ڕۆكى ڕێككه‌وتنه‌ هه‌ڵوه‌شێنراوه‌كه‌ى پارتى و یه‌كێتيى له‌ باره‌ى پۆستى سه‌رۆك كۆمار ڕاسته‌وخۆ به‌چه‌ند كاتژمێرێك دواى هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى كوردستان له‌ 30ى ئه‌یلولى 2018، هه‌ردوو شاندى پارتى و یه‌كێتیى چوونه‌ به‌غدا به‌مه‌به‌ستى یه‌كلایكردنه‌وه‌ى پۆستى سه‌رۆك كۆمار. یه‌كێتیى هه‌موو كارته‌كانى خۆى به‌كارهێنا بۆ وه‌رگرتنه‌وه‌ى پۆستى سه‌رۆك كۆمار، به‌ تایبه‌ت دواى ئه‌وه‌ى له‌ دوا كۆبوونه‌وه‌ى نێوان پارتى و یه‌كێتیى له‌ ماڵى كۆسره‌ت ڕه‌سوڵ پارتى به‌ ڕوونى به‌ یه‌كێتیى ڕاگه‌یاندبوو، كه‌ پۆستى سه‌رۆك كۆمار ئه‌مجاره‌ بۆ یه‌كێتیى نابێت. ئه‌و تیمه‌ى یه‌كێتیى كه‌ سه‌ردانى به‌غدایان كرد ( زیاتر بوون له‌ 15 كه‌س) هه‌ریه‌كه‌و به‌پێى ئه‌و په‌یوه‌ندیه‌ى هه‌یبوو، ده‌ستیانكرد به‌ كۆكردنه‌وه‌ى پشتگیرى تاوه‌كو به‌رهه‌م ساڵح ببێته‌ سه‌رۆك كۆمار، له‌ به‌رامبه‌ردا نێچیرڤان بارزانیش 48 كاتژمێر له‌ به‌غدا به‌بێ وه‌ستان هه‌وڵیدا فوئاد حسێن بكاته‌ سه‌رۆك كۆمار. یه‌كێتییه‌كان به‌ ئه‌وانه‌شى له‌ پارتی نزیكبوون، به‌رله‌وه‌ى بچنه‌ به‌غدا له‌سه‌ر بنه‌مایى وه‌سیه‌تێكى مام جه‌لال بۆ چۆنیه‌تى مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ماڵى بارزانى كۆبوونه‌وه‌و بڕیاریاندا به‌پێى وه‌سیه‌ته‌كه‌ى مام جه‌لال مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و پرسه‌ بكه‌ن. به‌رله‌وه‌ى مام جه‌لال نه‌خۆش بكه‌وێت له‌ كۆبوونه‌وه‌یه‌كدا به‌ ئه‌ندامانى مه‌كته‌بى سیاسى ڕاگه‌یاندبوو : له‌ دواى من به‌شێوه‌یه‌كى ئاسایى له‌گه‌ڵ ماڵى بارزانى مامه‌ڵه‌بكه‌ن و به‌هیچ شێوه‌یه‌ك له‌گه‌ڵیان تێكمه‌ده‌ن، له‌به‌رامبه‌ریشدا داواى ئیستحقافى یه‌كێتیان لێبكه‌ن و لێمه‌گه‌ڕێن غه‌درتان لێبَكه‌ن و، سووربن له‌سه‌ر وه‌رگرتنى به‌شى یه‌كێتیى له‌ حكومڕانى. له‌ماوه‌ى ئه‌و 48 كاتژمێره‌دا، هه‌ردوولا هه‌موو هه‌وڵێكى خۆیان خسته‌گه‌ڕو زۆرترین دیداریان ئه‌نجامداو هه‌موو ئاماژه‌كانیش بۆئه‌وه‌بوون به‌رهه‌م ساڵح ده‌بێته‌ سه‌رۆك كۆمار. پارتیش هه‌ر سووربوو له‌سه‌ر وه‌رگرتنى ئه‌و پۆسته‌، زۆرێك له‌ لایه‌نه‌ عێراقییه‌كانیش له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دابوون پارتى و یه‌كێتیى كۆببنه‌وه‌و له‌سه‌ر كاندیدێك ڕێكبكه‌ون. به‌رله‌ چه‌ند كاتژمێرێك به‌ر له‌ هه‌ڵبژاردنى سه‌رۆك كۆمار هه‌ریه‌ك له‌ نێچیرڤان بارزانى و باڤڵ تاڵه‌بانى و قاسم سوله‌یمانى سێ قۆڵى كۆده‌بنه‌وه‌، له‌سه‌ر ده‌ستى قاسم سوله‌یمانى ڕێككه‌وتنێك ئه‌نجامده‌ده‌ن، به‌بێ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ مه‌كته‌بى سیاسى حزبه‌كه‌یان. له‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌دا نێچیرڤان بارزانى سازشێكى زۆر بۆ یه‌كێتیى ده‌كات و باڤڵ تاڵه‌بانیش ده‌ڵێت " ببوره‌ له‌ حزورى جه‌نابت ئه‌و قسه‌یه‌ده‌كه‌م، به‌ڵام له‌به‌رامبه‌ر پۆستى سه‌رۆك كۆمارى عێراق پۆسته‌كه‌ى جه‌نابتان ده‌وێت له‌ هه‌رێم ". له‌ وه‌ڵامدا نێچیرڤان بارزانى ده‌ڵێت " ئه‌وپۆ سته‌ پیرۆزى یه‌كێتیى و كاك قوباد بێت ". هه‌رچه‌نده‌ ڕێككه‌وتنه‌كه‌ به‌شێوه‌یه‌ك بوو كه‌ بۆ دووساڵ پۆستى سه‌رۆكى حكومه‌تى هه‌رێم به‌ یه‌كێتیى بدرێت، به‌ڵام به‌پێى ئه‌و زانیاریانه‌ى هه‌ن قاسم سوله‌یمانى له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دابووه‌ بۆماوه‌ى چوارساڵ بێت. ناوه‌ڕۆكى ڕێككه‌وتنه‌كه‌ى نێچیرڤان بارزانى و باڤڵ تاڵه‌بانى به‌م شێوه‌یه‌ بوو: 1. پێدانى پۆستى سه‌رۆكى حكومه‌تى هه‌رێم به‌ یه‌كێتیى له‌به‌رامبه‌ردا پۆستى سه‌رۆك كۆمار بۆ پارتى و كشانه‌وه‌ى به‌رهه‌م ساڵح . 2. پێدانى لیستى چه‌ند پۆستێكى حكومى هه‌رێم له‌ لایه‌ن یه‌كێتیى به‌ نێچیرڤان بارزانى به‌ تایبه‌ت ئه‌وانه‌ى یه‌كێتیى به‌ ئیستحقاقى خۆى ده‌زانێت. 3. پۆستى پارێزگارى كه‌ركوك و ئاسایكردنه‌وه‌ى بارودۆخى كه‌ركوك و ئه‌نجامدانى كۆبوونه‌وه‌ى ئه‌نجومه‌نى پارێزگا. 4. جێگرى سه‌رۆك په‌رله‌مانى عێراق و زۆربه‌ى ئه‌و وه‌زیرانه‌ى له‌ به‌غدا به‌ كورد ده‌درێت و كشانه‌وه‌ى به‌شیر خه‌لیل حه‌داد. باڤڵ تاڵه‌بانى به‌بێ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ كۆسره‌ت ڕه‌سوڵ و ئه‌ندامانى مه‌كته‌بى سیاسى ئه‌و ڕێككه‌وتنه‌ى ئه‌نجامدا، له‌به‌رامبه‌ردا نێچیرڤان بارزانى له‌سه‌ر بنه‌مایى ئه‌و ڕێككه‌وتنه‌ ده‌ستیكرد به‌ په‌یوه‌ندیكردن له‌گه‌ڵ سه‌ركرده‌و سه‌رۆك فراكسیۆنه‌ عێراقییه‌كان، به‌مه‌به‌ستى ته‌واو كردنى رێژه‌ى یاسایى په‌رله‌مان و ده‌نگدان له‌سه‌ر پۆستى سه‌رۆك كۆمار. دواى ئه‌وه‌ى كۆسره‌ت ڕه‌سوڵ و چه‌ند ئه‌ندامێكى مه‌كته‌بى سیاسى یه‌كێتیى به‌ ناوه‌ڕۆكى ڕێككه‌وتنه‌كه‌ ده‌زانن كۆبوونه‌وه‌یه‌كى به‌په‌له‌یان ئه‌نجامداو هه‌موویان كۆكده‌بن له‌سه‌رئه‌وه‌ى نابێ ئه‌و ڕێككه‌وتنه‌ بچێته‌ بوارى جێبه‌جێكردن و ئاماژه‌یان به‌وه‌كردبوو: نابێ وه‌كو 16ى ئۆكتۆبه‌ر له‌لایه‌ن باڤڵ تاڵه‌بانیه‌وه‌ تاك لایه‌نه‌ ڕێككه‌وتن بكرێت، چونكه‌ ناوبراو هیچ پۆستێكى ڕه‌سمى حزبى نییه‌. كۆسره‌ت ڕه‌سوڵ و جه‌ماعه‌ته‌كه‌ى له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دابوون نابێ به‌رهه‌م ساڵح بكرێته‌ قوربانى ڕێككه‌وتنێكى تاكه‌ كه‌سى. كۆسره‌ت ڕه‌سوڵ و هاوه‌ڵه‌كانى به‌پێى ئه‌ ده‌سه‌ڵاته‌ حزبیه‌ى هه‌یانه‌ هه‌وڵیاندا ڕێككه‌وتنكه‌ هه‌ڵوه‌شێنه‌وه‌و به‌ چه‌ند خوله‌كێكیش به‌ر له‌ ده‌ستپێكردنى كۆبوونه‌وه‌ى په‌رله‌مان كۆسره‌ت ڕه‌سوڵ، "عه‌دنان حه‌مه‌ى مینه‌" ده‌نێرێته‌ لاى نێچیرڤان بارزانى و به‌شانده‌كه‌ ڕاده‌گه‌یه‌نێت: ڕێككه‌وتن له‌گه‌ڵ جێگرى سكرتێرى گشتیيى و مه‌كته‌بى سیاسى ده‌كرێت، بۆیه‌ ئه‌وان رازینین به‌رهه‌م ساڵح بكشێنه‌وه‌و ته‌نها ده‌توانن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ڕازیبن پۆستى سه‌رۆك كۆمار دووساڵ به‌ دووساڵ له‌ نێوان هه‌ردوولا دابه‌شبكرێت. پارتى هه‌ر سووربوو له‌سه‌ر ڕێككه‌وتنه‌كه‌و وايزانى كه‌ یه‌كێتیى كاندیده‌كه‌ى ده‌كشێنێـته‌وه‌، دواى ئه‌وه‌ى كۆبوونه‌وه‌ى په‌رله‌مان ده‌ستپێده‌كات، پارتى ده‌زانێت یه‌كێتیى كاندیده‌كه‌ى نه‌كشاندۆته‌وه‌و ڕاسته‌وخۆ په‌یوه‌ندى به‌ باڤڵ تاڵه‌بانى ده‌كه‌ن، كه‌ بۆچى یه‌كێتیى كاندیدى خۆى نه‌كشاندۆته‌وه‌، وه‌ڵامى ناوبراویش ئه‌وه‌بووه‌ كه‌ كۆسره‌ت ڕه‌سوڵ و ئه‌و چه‌ند سه‌ركرده‌یه‌ى یه‌كێتیى سه‌لاحیه‌تى حزبى خۆیان به‌كارهێناوه‌و به‌پێى په‌یڕه‌ویش ناتوانێ ڕێگرى له‌م كاره‌ى ئه‌وان بكات. تاوه‌كو ئێستا نازانرێ كه ئایه‌ كۆسره‌ت ڕه‌سوڵ و باڤڵ تاڵه‌بانى یاریان له‌گه‌ڵ پارتى كردووه‌، یاخود هه‌ردوولا ناكۆكبوون له‌سه‌ر ئه‌و ڕێككه‌وتنه‌ دوو قۆڵیه‌كه‌ى باڤڵ و بارزانى؟ دواى ئه‌وه‌ى پڕۆسه‌ى ده‌نگدان له‌ نێو هۆڵى په‌رله‌مان ده‌ستپێده‌كات و به‌رهه‌م ساڵح ناكێشته‌وه‌، ڕاسته‌وخۆ پارتى داوا له‌ كاندیده‌كه‌ى ده‌كات هۆڵى په‌رله‌مان به‌جێبهێلێت، ئه‌و ڕووداوه‌ش بارزانى و پارتى توڕه‌ده‌كات و له‌وباره‌یه‌وه‌ هه‌ڵوێستى خۆیان ڕاگه‌یاندوو ئه‌و كاره‌شیان به‌ به‌ڵێن شكان له‌قه‌ڵه‌مدا. له‌ دواى ڕووداوى هه‌ڵبژاردنى سه‌رۆك كۆمار پارتى دیموكراتى كوردستان له‌ كۆسره‌ت ڕه‌سوڵ تووره‌یه‌و پێیوایه‌: ناوبراو ڕۆڵى خراپى بینیوه‌و پشتگیرى له‌به‌رهه‌م ساڵح كردووه‌و پابه‌ندنه‌بووه‌ به‌ ڕێككه‌وتنى نێوانیان.

■ نەوزاد كەریم  متمانە ، یەکێکە لە کۆڵەکە سەرەکیەکان بۆ راگرتنی شیرازەی ناو خێزانەکان و کۆمەڵگا و پاشان نێوان خەڵك و دەسەڵاتداران ، لەقبونی متمانە لە هەریەکێک لەمانەدا ئەبێتە هۆی بێسەروبەری و تكچونی شیرازەی ژیان چ لە ئاستی خێزان و چ لەئاسی کۆمەڵگا بەگشتی ، ئەوەی ئێمە قسەی لەسەر دەکەین لە ئێستادا نەمانی متمانەیە لە نێوان خەڵک و کاربەدەستانی هەرێمە ، نەبونی ئەو متمانیە سەریکێشاوە بۆ بەشی هەرە زۆری جەمسەرەکانی دەسەلاتی بەریوەبردن وەک خۆیان ناویان لێناوە ( حکومەت ) لەگەڵ خەڵک کە لە دۆخێکدایە کەم حاڵەت هەیە کە روو ئەدات نەبێتە جێگەی پرسیار لای خەڵک ، هەمیشە بە گومانەوە سەیر ئەکرێت ، نەبونی ئەم متمانیەش هەر لەخۆراوە دروست نەبووە ، ئەمە بەرهەمی دارشتنی سەدان سیناریۆی داتاشراوی ئەم دەسەڵاتە و دەزگاکانیەتی لەماوەی بیست وحەوت ساڵی رابردوودا پەنایان بۆبردوە، کە زۆرکات سیناریوکان بەشێوەیەک بوە بوەتە جێگای گاڵتەجاری خەڵک و لەکۆتایشدا هەر خۆشیان ناچاربە دانپیانان بوون ، دەسەلاتداران و دەزگاکانی لە هەرێم وەک ئەو پیاوەیان لێهاتوە کە جارێک درۆیەکت لێبینی ، ئیتر بە درێژایی تەمەنت ناتوانی قسەکانی پشتراست کەیتەوە و بیکەیتە سەرچاوەیەک بۆ خۆت و پشتی پێببەستین ، هەریەکەمان ئەتوانین دەیان کاری ساختەو چەواشەکاری دەزگاکانی بەرێوەبردن لەم هەرێمەدا بەنمونە بێنینەوە ، ئەمەش وایکردوە کە بێمتمانەی کەلێنکی گەورەی خستۆتە نێوان خەڵك و دسەلاتداران و گومانمان لە راستیەکانیش بکەین ( ئەگەر هەبێت ) ، وا ئەکات هەموو روداوێک بە گومانەوە ببین ، ئەوەتا هەر شتێک روئەدات ئەبێتە جێگای پرسیارلای خەڵک ، لەم وڵاتەی کە منی لێ دەژیم حەوت ساڵ پێش ئیستا گەنجێکی توندرەو بەناوی ( براڤیك ) سەرەتا بە تەقەندنەوەی ئوتومبیلكی بۆمرێژکراو لەبەردەم باڵەخانەی ئەنجومەنی وەزیران دا حەوت کەسی کوشت و پاش کەمتر لە سەعاتێک بەبەرگی پۆلیسی وچەکێکی ئتۆماتیکیەوە چوە دورگەیەک و لەوێ پەلاماری فێرگەیەکی خوێنکارانی دا و حەفتا خوێنکاری لێکوشتن و دەیانی تریشی لێبریندارکردن ، بەردەوام پۆلیسی وڵاتەکە کات بەکات لێدوای لەسەر روداوەکە ئەدا ، هەموو خەڵکی ئەم وڵاتە گوێیان هەلخستبوو بۆ لێدوانەکانی پۆلیس و تاکو روداوەکە وەک خۆی وەک ئەوەی کە رویداوە ببیستن ، ئەو کاتەشی کە پۆلیس دوا ئاماری قوربانیەکانی راگەیاند و وتی ٧٧ کەس گیانی لەدەستداوە ، لە کەسێکی ئەم وڵاتەم نەبییست بڵیت نا راست نیە و رەنگە زیاتر بێت ، هەر ئەوکاتەی کە راگەیەندارا کە ئەمە کارێکی تاکەکەسەیە و هیچ دەستیكی لەپشت نیە و تەنها کەسێک ئەم کارەی کردوە ، کەسێک نەبوو کە گومانی لەوە هەبیت بڵیت چۆن کەسێک بەتەنیا ئەتوانی ٧٧ کەس بکوژێت و دەیانی تر بریندارکات ، چونکە خەڵکی ئەم وڵاتە بەدرێژایی مێژووی خۆیان ، کارێکی درۆ و هەلوێستیکی چەواشەکاری و لێدوانێکی درۆی لە دەزگاکانی خۆی نەبینیوە و دەزگاکانیان و دەسەڵاتدارەکانیان بەرهەمی کاری ساختەکاری نین، هەر بۆیە منێکیش کە بەدرێژایی تەمەنم لەناو سیستەمێیکی پر ستەم و خاوەنی دەیان لە کارخانەی درۆ و سایەی دەسەلاتداریەکی پر لەجەواشەکاری ، پەروەردە بووبوم ، وەک ئەوان گومانم لا دروست نەبوو، چونکە دەمزانی درۆ و کاری چەواشەکاری لای ئەمان و بۆ کەسێکی ئاسایی تاوانە چ جای بۆ دەوڵەت و دەزگاکانی دەوڵەتداری، بەڵام لەم هەرێمەی ئێمەدا ئەگەر کەسێک هەستیت بەکوشتنی کەسێک هەمیشە ئەوگومانە ئەکەین کە ئەو کارە بەتەنیا ناکریت و ئاسان نیە کەسێک بەتەنیا ئەوکارەی کردبێت و سەدان لێدوان و رونکردنەوەی کاربەدەستان بە پولێک ، ئاخر دەسەلاتێک و دەزگاکانی ، بەرهەمی کاری ساختەکاری و دەنگی ساختە بێت ، چۆن ئەبیتە جێگای متمانەی خەڵک و ئەتوانێت ئارامی بۆ خەڵک دابین بکات ، ئەو پەیامەی ئەیگەیەنێت بەراست لێی وەربگیرێت ، دواترین دەرکەوتنی نمونەی ئەو بێمتمانیەیە کە لەنێوان خەڵک وئەم بەناو ( حکومەتە ) و دەزگاکانی هەیە ، رودانی ئەو کارەساتەی ئەمرۆی هەولێر بوو ، کە سوتانی بازاری لەنگەی ئەو شارە بوو ، کە بەدریژایی ئەمرۆ من گوێبیستی کەسێک نەبووم کە بەکارێکی عەمدی نەزانێت و سەرجەم لێدوانی بەرپرسەکان بە ناراست ناونەبات و ئەمیش وەک دارشتنی سیناریوکانی تریان لەقەڵەم نەدات کە گومانیان نەبێت لەوەی کە لە پێناو بەرژەوەندی کۆمەڵێک لە زوحاکەکانی ئەو وڵاتە کرابێت و پێویستیان بە شوێنەکەی هەبێت . لەدەستدانی ئەم متمانەیەی نێوان خەڵک و کاربەدەستان هەمیشە وادەکات کە هێج ئنسانێک لەم هەرێمەدا نەتوانێت هەست بەئارامی بکات ، چونکە كۆڵەکەی سەرەکی راگرتنی شیرازەی کومەڵگــــا کە متمانەیە لەدەستچووە.

■ ئەیاد جەمالەدین ئەمە یەكەم حكومەتی عێراقییە كە دوو " عەلی " یەكە  عەلی خامنەیی و عەلی سیستانیی بەبێ‌ بەشداریكردنی هیچ كەسێك پێكیدەهێنن، تەنها ئەو هەردووكیان بەبێ‌ ئەوەی هیچ هاوبەشێكیان هەبێت، نە ئەمریكا و نە بەریتانیاش. عەلی خامنەیین پیاوەكەی قاسم سولەیمانی سەرپشك كرد و عەلی سیستانیش محەمەد رەزای كوڕی و هەردوو نوێنەرەكە سولەیمانی و محەمەد رەزا سیستانیی خۆیان بۆ كارەكە تەرخانكرد و حكومەتەكەیان پێكهێنا، ئەمە حكومەتی " عێراقییە" لە ئەلفەوە تا یا. و كاروبارەكانی تری وەك پرسی پێكهێنانی حكومەتی نوێ ، تەنها وردەكاریی بچوك بوون. كەواتە عێراق بە تەواوەتی كەوتە ژێر ركێفی دەسەڵاتی ویلایەتی فەقێ عەلی خامنەیی و عەلی سیستانییەوە و بە كورتی ئەم حكومەتی عێراقە حكومەتێكی ئێرانی پوختە و حكومەتێكی عێراقییە كە  قاسم سولەیمانی و محەمەد رەزا سیستانی بەڕێوەیدەبەن. لە ترسی شكستهێنانی حكومەتەكە محەمەد رەزا سیستانی فەرمانیدا بە یاریدەدەرەكانی و ئەوانیش بە شوێنەكەتەكانیان كە: بە خەڵك بڵێن, عەلی سیتانی هەرگیز دەستوردانی نییە ، بەڵام درۆیان كرد، سیستانیی لە هەموو وردەكارییەكی پێكهێنانی حكومەتدا بەهۆی كوڕەكەیەوە ئامادەیی هەیە، هەر كەسێك كە دەڵێت سیستانیی پەیوەندی بە پێكهێنانی حكومەتەوە نییە یەكێكە لەم دوانە: یان نەزانە یان سیخوڕی ئێرانە. سیخوڕەكانی ئێران هەوڵی دەدەن پارێزگاری بە ناوبانگی عەلی سیستانی بكەن بەمشێوەیە: هەر ناز و نیعمەتێكتان هەیە، ئەوە هی عەلی سیستانیی بۆ نمونە ( شەرەفی پاراستن !) هەر خراپە و ناخۆشیەكیشتان هەیە ئەوا لە خۆتان و حزبەكانتانەوەیە، سیخوڕەكانی ئێران پێگەی سیستانییان گەیاندوەتە پێگەی خوای گەورە و میهرەبان، هەرچی گەندەڵی و شكست و تاڵانبردنی سەروەتی عێراقە بەرپرسی یەكەم و كۆتایی لێی عەلی خامنەیی و عەلی سیستانییە و ئەوانی تر لە سەرۆك وەزیران و وەزیرەكان جگە لە ئامرازێكی جێبەجێكردن هیچی تر نین. ‏

■ بەختیار نامیق ئەوەی گرنگە سەرەتا وەک پێوەر بیبینین ئەوەیە کە هیچ هێزێک ئەگەر بشتوانی (٥٦ ) یان زیاتری کورسی هەبێت هەر ناتوانێت بە پێ ی واقعی دەستەڵاتی هەبو حکومەت پێکبهێنێت ، چونکە پێشتر دو ئیدارەیی هەبوە کابینەی هەشتەمیش نەیتوانی یەک ئیدارەیی تەواو بچەسپێنێ و بە هۆی پاشکۆیەتی دو هێزی سەرەکیەوە بۆ وڵاتانی ناوچەیی بە تەواوی دۆسیەی یەک حکومەتی سەتاسەری بوە خەون ، وە کۆمەڵێک کێشەی تر وەک ئەنجامەکانی ڕیفراندۆم و ١٦ ی ئۆکتۆبەر و سەرۆکی کۆماری عێراق و کەرکوک  ئەوەنەی تر ئەرکی ئەم پەرلەمانە و پێکهێنانی حکومەتی قورس تر کردوە ، بە ڕای من قورستیرین کابینە دەبێت ، کەواتە بە پێ ی بونی دەستەڵاتی حیزبەکان و واقع بۆ پێکهێنانی حکومەتێکی تا ڕادەیەک باش دەبێت شەراکەتی نیشتمانی پەیڕەو بکرێت ، وەئەگەر ئەنجامەکان دوای ڕاگەیاندنی کۆمیسۆن گۆڕانی تری بەسەردا نەیەت چونکە ئەگەری سوتاندنی دەنگێکی زۆر هەیە ، بە پێ ی ئەنجامە بەراییەکان دەکرێت خوێندنەوە و ئەگەرەکان دەستنیشان بکەین . بەپێی بڕگەی سێیەمی ماددەی ١٠ لە یاسای سەرۆکایەتیی هەرێم، لە ماوەی ١٠ ڕۆژدا دوای پەسەندکردنی ئەنجامەکانی کۆتایی هەڵبژاردن لەلایەن ئەنجومەنی دادوەرییەوە، سەرۆکی هەرێم  بانگهێشتی پەرلەمان دەکات بۆ ئەنجامدانی یەکەمین کۆبوونەوەی خولی نوێ، بەڵام دوای دەستلەکارکێشانەوەی  مەسعود بارزانی و نەمانی سەرۆکی هەرێم لە ڕۆژی ٢٩ی ئۆکتۆبەری ساڵی ڕابردوو، پەرلەمانی هەرێمی کوردستان دەسەڵاتەکانی سەرۆکی هەرێمی دابەشکرد بەسەر پەرلەمان و حکومەت و ئەنجومەنی دادوەریی، ئەرکی بانگهێشتکردنی دانیشتنی یەکەمی خولی نوێی پەرلەمان، سپێردراوەتە ئەنجومەنی دادوەریی هەرێمی کوردستان. هەر بەگوێرەی بڕگەی سێیەمی ماددەی ١٠، لە حاڵێکدا ئەگەر بانگهێشت بۆ یەکەمین دانیشتنی پەرلەمان نەکرا لەلایەن سەرۆکایەتیی هەرێم یان ئەنجومەنی دادوەریی، ئەوە پەرلەمان دەتوانێت بەبێ بانگهێشت لە ڕۆژی دوای ئەو وادەیەی، کە دیارییکراوە دانیشتنی خۆی پێکبهێنێت. لە یەکەمین دانیشتنی خولی نوێی پەرلەماندا، کە بەسەرۆکایەتیی بەتەمەنترین پەرلەمانتار بەڕێوەدەچێت، دەستەی سەرۆکایەتیی پەرلەمان هەڵدەبژێردرێت و لەلایەن سەرۆکی دانیشتنەکەوە داوا لە دەستەی سەرۆکایەتیی دەکرێت، کە بچنە شوێنی دیایکراوی خۆیان. دواتر لە دانیشتنێکی دیکەدا پەرلەمان ناوی کاندیدەکان بۆ پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەت وەردەگرێت، هەر کاندیدێکی متمانەی زۆرینەی پەرلەمانتارانی بەدەستهێنا، پەرلەمان بەگوێرەی بڕگەی سێیەمی ماددەی ٥٦ یاسای هەڵبژاردن، ناوی سەرۆک وەزیرانی لێدەنات و لەلایەن ئەنجومەنی دادوەرییەوە ڕادەسپێردرێت بۆ پێکهێنانی کابینەی حکومەت، مەرجیش نییە ئەو کەسە لە حزبێک بێت، کە زۆرترین کورسی پەرلەمانیی بەدەستهێنابێت، بەڵام دەبێت متمانەی لەسەدا ٥٠+١ی ئەندامانی پەرلەمان بەدەستبهێنێت. دوای ڕاسپاردنی کەسەکە، ئەنجومەنی دادوەریی، ماوەی ٣٠ی ڕۆژی بۆ دادەنێت تاوەکو کابینەی حکومەتەکەی دروستبکات. بۆ پێکهێنانی کابینەی نۆیەم کۆمەڵێک سیناریۆ هەیە ، کە دەکرێت مشت و مڕی کوتلەکان دەست پێ بکات ، کە دەکرێت : لە دەرەوەی پارتی و کەمایەتیەکان هەمو هێزەکان ناتوانن حکومەت پێکبهێنن ( یەکێتی ٢٢+گۆڕان١٢+نەوەی نوێ٩+کۆمەڵ٧+یەکگرتو٥=٥٥ کورسی) کە ئەگەر هاوپەیمانیەتیەکیش پێک بهێنن هێشتا ناتوانن حکومەت پێکبهێنن ، مەگەر لە کەمایەتیەکان یان (حسک ) وەک یەک کورسی بچێتە ناو ئەم هاوپەیمانیەوە ئەمەش زۆر زەحمەتە . 1.    سیناریۆی یەکەم:  پارتی و کەمایەتیەکان و هاوپەیمانی سەردەم(حسک و ئەوانی دیکە ) : لەم حاڵەتەدا کە دەکاتە ٥٦ کورسی (پارتی 45 ، کەمایەتیەکان ١١ ، حسک ١) کە ئەگەر شەراکەتی نیشتمانی نەبێت ئەوا دەتوانن حکومەت پێکبهێنن و سەرۆکی حکومەت و جێگر بۆ پارتی بێت و وەزارەتێکی سیادی بدرێت بە کەمایەتیەکان وەزارەتەکانی تریش دابەش بکەن ، بەڵام حکومەتێکی لاواز دەبێت و بگرە لە زۆنی سەوزدا هیچ دەستەڵاتێکی نابێت ، بۆیە ئەم ئەگەر و سیناریۆیە زۆر لاوازە . 2.    سیناریوی دووەم : یەکێتی و پارتی : لەم حاڵەتەدا دەتوانن حکومەت پێکبهێنن (پارتی 45+یەکێتی ٢٢=67 کورسی ) لەم حاڵەتەدا سەرۆکی حکومەت بۆ پارتی و جێگرەکەی بۆ یەکێتی لە بەرامبەر سەرۆکی پەرلەمان بۆ یەکێتی و جێگرەکەی  و وەزارەتەکان ( دارای و پێشمەرگە و ناوخۆ و داد و سامانە سروستیەکان  ) سێ دانەیان بۆ پارتی و جێگرەکانیان بۆ یەکێتی ، لەم سیناریۆیەدا ئەگەری ئەوە هەیە پارتی بەس وەزارەتی داد بدات بە یەکێتی ، بۆ کوتلەکانی تریش وەک ئۆپۆزسیۆن دەمێننەوە ، ئەم سیناریویە وەک هەمان سیانریۆی یەکەم ئەگەری بونی تەواو لاوازە . 3.    سیناریۆی سێیەم:  حکومەتی شەراکەتی نیشتمانی : لەم حاڵەتەدا هەمو کوتلەکان بەشدار دەبن لە نێوان پەرلەمان و پێکهێنانی حکومەتدا ئەگەر خواستی کوتلەکانی لەسەر بێت ، کۆمەڵک ئەگەر هەیە، لەوانە :     سەرۆکی پەلەرمان بۆ یەکێتی و جێگری سەرۆکی پەرلەمان بۆ گۆڕان و لە بەرامبەردا سەرۆکی حکومەت بۆ پارتی جێگرەکەی بۆ یەکێتی  و وەزرەتەکانی پێشمەرگە و ناوخۆ و دارای بۆ پارتی و یەک جێگر بۆ گۆڕان ویەک جێگر بۆ یەکێتی یەک جێگر بۆ کۆمەڵ وسامانە سروشتیەکان بۆ پارتی و جێگرەکەی بۆ نەوەی نوێ  دو وزراەت بۆ یەکگرتو ، بە پێ ی ڕازی بونیان لە وەزراتەکانی تردا (١٨ وەزارەت) پشکیان هەبێت ( کەمایەتیەکان و یەکگرتو حسک )       سەرۆکایەتی پەرلەمان بۆ یەکێتی و جێگرەکەی بۆ پارتی و سەرۆکی حکومەت بە پارتی و   جێگرەکەی بۆ یەکێتی لەگەڵ دو وزارەتی سیادیدا (دارایی و سامانە سروشتیەکان ) وەزارەتی ناوخۆ و داد بۆ گۆڕان و جێگرێکی بۆ کۆمەڵ و جێگرێکی بۆ نەوەی نوێ و جێگرێکی بۆ یەکگرتو وەزارەتی پێسمەرگەش بۆ پارتی و جێگرەکەی لە کەمایەتیەکان بێت.     دواین بۆچون بۆ سیناریۆ ، سەرۆکی حکومەت بۆ پارتی و جێگرەکەی لە گۆڕان سەرۆکی پەرلەمان بۆ پارتی و جێگرەکەی لە نەوەی نوێ و  لە ٥ وەزارەتە گرنگەکان دو بۆ پارتی و یەک بۆ گۆڕان و یەک بۆ یەکێتی و جێگرەکانیان لە نەوەی نوێ و کۆمەڵ و یەکگرتو بێت لە ١٨ وەزارەتەکەی تر ( ١ وەزارەت بۆ کەمایەتیەکان و ٥بۆ پارتی و ٣ بۆ یەکێتی و ٣ بۆ گۆڕان و٢ بۆ نەوەی نوێ ٢ بۆ کۆمەڵ ٢ بۆ یەکگرتو )  دوا جار بە هۆی ناکۆکیەکانەوە دەکرێت زۆر ئالۆز بێت و دنیایەک سیناریۆی تر و ئەگەری تر هەبن و گفتوگۆدەست پێ دەکات و کوتلەکان سیناریۆی خۆیان دەخەنە ڕو تا لە خاڵیکدا هەمویان کۆک دەبن ، ئەمەش زۆر زەحمەتە ، هەندێ نوسەر و چاودێر پێیان وایە کە پێ دەچێت حکومەت بە هۆی کێشەکانی نێوان پارتی و یەکێتی کە زۆرینەن ، نەتوانرێت تا شەش مانگی تریش حکومەت پێکبهێنرێت ، حکومەتەکەی نێچرەڤان و کابینەی هەشتەم هەر بە کار بەڕێکەری بمێنێتەوە و پەرلەمانیش نەتوانێت پڕۆژەی حکومەتی ڕزگاری نیشتمانی بسەپێنێت .         

■  کاروان عەلی شامار دوای ڕاگه‌یاندنی ئه‌نجامی کۆتایی هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی کوردستان جگه‌ له‌ پارتی دیموکرات سه‌رجه‌م پارته‌ سیاسیه‌کان ناڕازین له‌ ڕێژه‌ی ده‌نگ و کورسیه‌کانیان. ئه‌نجامه‌کان ده‌رخه‌ری ئه‌وه‌ن پارتی ته‌زویرێکی بێشوماری کردووه‌و ده‌لاقه‌یه‌کی گه‌وره‌ی له‌سه‌ر ئه‌و پرۆسه‌ دیموکراتیه‌ دروستکردووه‌، له‌ خوله‌کانی پێشووی په‌رله‌ماندا پارتی له‌ تێپه‌ڕاندنی کۆمه‌ڵێک پرۆژه‌ یاسادا دوچاری له‌مپه‌ر ببۆوه‌‌ له‌وانه‌ یاسای (سه‌ر‌ۆکایه‌تی هه‌رێم و ده‌ستوور)، ئه‌گه‌رچی ویستی پارتی ئه‌وه‌بوو به‌هاوبه‌ش له‌گه‌ڵ کۆتاو دوکانه‌ سیاسیه‌کانیدا ئه‌و پرۆژه‌ یاسایانه‌ تێپه‌ڕێنێ لێ به‌هۆی ته‌واونه‌بونی نیصابی یاساییه‌وه‌ بۆی نه‌ڕه‌خسا، به‌ڵام له‌ خولی نوێی په‌رله‌ماندا به‌هۆی ئه‌و کورسیه‌ زۆره‌ی که‌ به‌ده‌ستی هێناوه‌ بێ هیچ گرفت و له‌مپه‌رێک ده‌توانێ زۆرترین پرۆژه‌ یاسا تێپه‌ڕێنێ که‌ ئه‌مه‌ش مه‌ترسیه‌کی گه‌وره‌یه‌. به‌ مێژوو پارتی نه‌یتوانیوه‌ به‌و ره‌هاییه‌ کۆنترۆڵی زۆرترین کورسییه‌کانی نێو په‌رله‌مان بکا! ئه‌و ڕێژه‌و جیاوازیه‌‌ زۆره‌ی پارتی به‌راورد به‌ هێزه‌ ڕکابه‌ره‌که‌ی که‌ به‌ده‌ستی هێناوه‌ گه‌ر رێگری لێ نه‌کرێت و پارسه‌نگی هێز وه‌ک جارانی لێنه‌یه‌ته‌وه‌ ئه‌وا مومکینه‌‌ له‌ ئاینده‌یه‌کی نزیکدا کوردستان به‌ ئاقارێکی زۆر مه‌ترسیداردا تێپه‌ڕببێت و چوار ساڵی داهاتوو به‌هۆی سیاسه‌ته‌ چه‌وته‌کانی پارتییه‌وه‌ ده‌رگیری ده‌یان گرفتی ناوخۆی ده‌ره‌کی بێته‌وه‌. لێره‌یا به‌کورتی به‌شێک له‌و مه‌ترسیانه‌ ده‌خه‌ینه‌ڕوو! (1) سیسته‌می سه‌رۆکایه‌تی یه‌کێک له‌و مژارانه‌ی که‌ پارتی دیموکرات به‌ هه‌ر کلۆجێک بێ ده‌یه‌وێ جارێکی تر به‌یاسایی کاته‌وه‌ (پۆستی سه‌رۆکی هه‌رێمه‌) راسته‌ بارزانی ئیقلیمیه‌ن خۆری ئاوا بووه‌ لێ دور نییه‌ خۆی یا که‌سێکی ماڵباته‌که‌ی به‌ پرۆژه‌ یاسایه‌ک له‌ په‌رله‌مانه‌وه‌ جارێکی تر شه‌رعیه‌تی بۆ بگه‌ڕێننه‌وه‌و(4 بۆ ساڵی تر حوکمڕانی هه‌رێم بکات. ‌له‌ خولی چواری په‌رله‌ماندا هه‌وڵێکی شێلگیرانه‌ درا له‌ لایه‌ن فراکسیۆنه‌کانی یه‌کێتی و گۆران و کۆمه‌ڵی ئیسلامیه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی سیستیمی سه‌رۆکایه‌تی بکریت به‌ په‌رله‌مانی و سه‌رۆکی هه‌رێم له‌ ناو په‌رله‌ماندا هه‌ڵبژێردرێ لێ به‌ داخه‌وه‌ یه‌کگرتووی ئیسلامی شکستی به‌و هه‌وڵانه‌ هێناو په‌رله‌مانتاره‌کانی دابه‌ش بوون بۆ دووبه‌ره‌و نه‌یانتوانی خۆیان یه‌کلا که‌نه‌وه‌، هه‌نوکه‌ ئه‌و حیزبه‌ باجی ئه‌و هه‌ڵه‌ مێژوییه‌ ده‌دا و ده‌نگه‌کانی بۆ زیاتر له‌ نیوه‌ که‌مبۆته‌وه‌. مه‌ترسی ئه‌م خوله‌ی په‌رله‌مان ئه‌وه‌یه‌‌‌ ئه‌و مژاره‌ له‌‌ نێو هۆڵی‌ په‌رله‌مان زیندوو که‌نه‌وه‌، گه‌ر سه‌رجه‌م پارته‌ سیاسیه‌کانیش نارازی بن ناتوانن بارته‌قای ده‌نگی پارتی کاریگه‌ربن! (2) ده‌ستوور هه‌رێمی کوردستان تا ئێستا ده‌ستورێکی نیشتیمانی نییه‌ ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ پارتی دیموکراتی کوردستان به‌ میزاجی حزبی نوسیویه‌تییه‌وه‌ هه‌ر له‌به‌ر ئه‌وه‌ش بوو له‌ خوله‌کانی رابردوو ره‌تکرایه‌وه‌و ڕێگه‌نه‌درا تێپه‌رێنرێ. بۆ نموونه‌ له‌ ده‌ستوردا 11 کورسی بۆ کۆتاکان دانراوه‌ هه‌وڵێک هه‌بوو له‌ خولی پێشوودا ژماره‌ی کورسیه‌کانیان که‌مکرێته‌وه‌ یاخود زیاتر نماینده‌ی که‌مایه‌تیه‌کان خۆیان بن نه‌ک پارتێکی سیاسی به‌ڵام هه‌وڵه‌کان شکستیان پێهێنرا. تێکڕای کورسی په‌رله‌مانی عێراق بریتییه‌ له‌ 329 کورسی له‌و ڕێژه‌یه‌ش‌ ته‌نها 9 کورسی بۆ کۆتاکان له‌ سه‌رجه‌م پارێزگاکانی دانراون لێ ته‌نها له‌ سێ پارێزگاکه‌ی هه‌رێمدا 11 کورسی په‌رله‌مانیان بۆ دانراوه‌ به‌شێک له‌ په‌رله‌مانتاری ئه‌و که‌مایه‌تیانه‌ که‌‌ پرۆفایله‌کانیان ده‌که‌یته‌وه‌ وه‌ک کادیری پارتی خۆیان ناساندووه‌! مه‌ترسیه‌که‌ش ئه‌وه‌یه‌ پارتی له‌م خوله‌ی په‌رله‌ماندا ده‌ستور تێپه‌ڕێنێ و کورسی کۆتاکانیش وه‌ک خۆی بمێنێته‌وه‌و هیچ ته‌عدیلێک له‌ یاساکه‌دا نه‌کرێت، یاخود ده‌ستور به‌جۆرێک دابرێژرێته‌وه‌ که‌ به‌ ره‌هایی و به‌ویستی پارتی بێت! (3) یه‌ک بازنه‌یی ھیچ پارتێک بارتەقای پارتی سودمەند نەبووە لە سیستمی یەک بازنەیی، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له‌ سنوری قه‌ڵه‌مڕه‌ویه‌که‌یدا ته‌زویرێکی ڕێکخراو ده‌کا هه‌میشه‌ رێژه‌ی ده‌نگده‌ر له‌ ئاستێکی به‌رزتردا ده‌بێ جیاواز به‌ناوچه‌کانی تر، ئه‌مه‌ش فاکته‌ری سه‌ره‌کیه‌ بۆ ئه‌وه‌ی زۆرترین به‌ربژێری هه‌ولێر و دهۆک له‌سه‌ر حسابی پارێزگای سلێمانی بچنه‌ په‌رله‌مان، پارێزگای دهۆک له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کانی په‌رله‌مانی عیراق ته‌نها (11) کورسی بۆ دانرابوو به‌ڵام له‌ په‌رله‌مانی کوردستاندا زیاتر له‌ (26) به‌ربژێری بادینی پارتی ده‌چنه نێو‌ په‌رله‌مانی کوردستان! مه‌ترسیه‌که‌ له‌و کاته‌یه‌ ده‌ست پێده‌کات که‌ له‌م خوله‌ی په‌رله‌ماندا گۆرینی سیستمی یه‌ک بازنه‌ بۆ فره‌ بازنه‌ی هاوشێوه‌ی په‌رله‌مانی عیراق سه‌رکه‌وتوو نه‌بێت و پارتی جارێکی ترو له‌مه‌شدا گۆڵی خۆی له‌ لایه‌نه‌کان بکا! (4) لاوازی توانایی کاندیده‌کان چاودێران پێیان وایه‌ ئه‌م خوله‌ نوێیه‌ی پەرلەمان بەبەراورد بە ساڵانی رابردوو خولێکی پڕ له‌ کێشه‌ ده‌بێت، وه‌‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که‌مترین که‌سانی ئه‌کادیمی و به‌‌تواناو گه‌شونه‌ته‌ په‌رله‌مان دور نییە ھەڵەی گەورەیان بەسەردا تێپەرێت. ئه‌و یاسایانه‌ی که‌ له‌ پەرله‌مان داده‌نرێن و هه‌موار ده‌کرێنه‌وه‌ چاره‌نوسی میلله‌تێکیان پێوه‌ به‌نده‌، باشترین پارتی سیاسی ئه‌وه‌یه‌ که‌ که‌سانی پرۆفیشناڵ و شاره‌زا بنێرێته‌ په‌رله‌مان که‌ که‌مترین هه‌ڵه‌ی یاسایی و ده‌ستوریان به‌سه‌ردا تێپه‌رێت. به‌داخه‌وه به‌شێک له‌ پارته‌ سیاسیه‌کان ته‌نها بۆ کۆکردنه‌وه‌ی ده‌نگ خراپترین کاندیدیان به‌ربژێر کردووه به‌تایبه‌ت له‌خولی پێنجی په‌رله‌ماندا. مه‌ترسی ئه‌م خوله‌ش ئه‌وه‌یه‌ پارتی بتوانێت به‌شێک له‌ یاساکان بۆ سودی خۆی تێپه‌رێنێ و دواترهاونیشتیمانیان باجه‌که‌ی بده‌ن! (5) کۆتایی.. گه‌ر یه‌کێتی و گۆران به‌ هاوبه‌ش له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌کانی تر بتوانن له‌خولی نوێی په‌رله‌ماندا هه‌ماهه‌نگی و هاوده‌نگی نێوان فراکسیۆنه‌کانیان دروستکه‌ن ئه‌وا ئیجابیاتی باشی ده‌بێت، به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ دورنییه‌ پارتی به‌ ئاره‌زووی خۆی و به‌و حه‌جمه‌ی ئێستایه‌وه‌ سه‌رجه‌م یاساکانی په‌رله‌مان بۆ به‌رژه‌وه‌ندی خۆی به‌کاربخات. دوریش نییه‌ کوردستان دوچاری ده‌یان گرفتی گه‌وره‌ کاته‌وه‌‌ که‌ ره‌نگه‌ نه‌وه‌کانی داهاتوش به‌سانایی نه‌توانن پارسه‌نگی ئه‌و دۆخه‌ ناهه‌مواره‌ که‌نه‌وه‌. هه‌ر حزب و په‌رله‌مانتارێک بیه‌وێ مێژوو بۆ خۆی تۆمار بکات و له‌ داهاتودا ببێته‌ جێ ئه‌رزش و متمانه‌ی هاونیشتیمانیان ده‌بێ به‌ هه‌موو پێوده‌نگه‌کان ڕێگربن له ده‌رچواندنی‌ هه‌ر یاسایه‌ک که‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی پارتی بێ و مه‌ترسی ‌بێت له‌سه‌ر ئاینده‌ی ناوچه‌که‌، ئه‌م خوله‌ی په‌رله‌مان به‌هۆی هه‌ژمونی پارتیه‌وه‌ قورسای و ئه‌رکی زۆر ده‌که‌وێته‌ سه‌ر شانی په‌رله‌مانتاره‌کان ده‌بێ جه‌سورانه‌ به‌رگری که‌ن له‌تێپه‌ڕاندنی ئه‌و یاسایانه‌ی که‌ هێڵی سورن و ره‌هه‌ندی نیشتیمانیان هه‌یه‌!