.gif)
■ لەتیف شێخ مستەفا ساڵی پار ئێران و عێراق بە پاڵپشتی تورکیاش هێڕشیان کردە سەر باشووری کوردستان و لەسەداپەنجای خاکەکەیان لەدەست دەرهێنا بێ ئەوەی تۆزقاڵێک ڕای گشتی جیهانی بجوڵێت ،چونکە ئەو وڵاتانەی پشتگیری باشوریان دەکرد بێزاربوون لەم مۆدێلی سیاسەتو بەڕێوەبردنە بەڵام لە ڕۆژئاڤا جارێ هیچ نەبووە ،تەنها بڕیارێکی سەرپێی ترەمپە سۆر ( بەگوتەی کاکەی مەخموری ) دەرچوە یەک دنیا ناڕەزایی ناخۆی ئەمریکاو جیهانی لێکەوتۆتەوە : ۱ـ سیناتی ئەمریکی هاتۆتە سەرخەت و بیر لە پڕۆژە یاسایەک دەکرێتەوە بۆ پوچەڵ کردنەوی بڕیارەکە ۲ـوەزیری بەرگری دەستی لەکارکێشایەوە،لەکاتێکدا هیچ بەرپرسێکی ڕەسمی باشوور نەلەسەر ئاستی حکومەتی هەرێم و چلەسەر ئاستی حکومەتی فیدراڵ نەیانوێرا هەڵوێستیکی زارەکیش دەرببڕن ۳ـ فەڕەنساو هۆڵەنداو بەریتانیاو چەندین وڵاتی تر ناڕەزاییان دەربڕیوە ٥ـ هەر لەبەر ئەو کاریگەریانە ئەردۆغان بڕیاری دواخستنی ئۆپەرسیۆنەکەی ڕاگەیاند ٤ـ هاوسۆزیەکی جیهانی زۆر بۆ ستاتێۆی ڕۆژئاڤا دروست بوە کە دڵنیام کاریگەری لەسەر بڕیارەکە دەبێت ئەوە دەرەنجامی قوربانیو کاری پرۆفیشناڵیو لێهاتووی و دڵسۆزی خۆیانە توانیویانە سۆزی جیهان بەدەست بهێنن سەرەڕای ئەوە ڕۆژئاڤا کە شۆڕشەکەیان کرد بە پشتگیری ئەمریکا نەیانکرد تاوەکو بە ڕۆیشتنی ئەمریکا قەڵەمی دەست و قاچیان بشکێ،شۆڕشی ئەوان شۆڕشێکی فیکری و بونیاد نانی مرۆڤە ،ئاشبەتاڵ لە مەزەبیا نیە بۆ یە ڕۆژئاڤا ئەوەند بێهێز نیەو ئەوەندەش دەستەوەستان نیە سیاسیە شکستخواردوەکان ئامۆژگاری بکەن یان فرمێسکی بۆ هەڵڕیژن،ئەگەر بۆتاندەکرێت یارمەتی پارەو چەک و خواردن و هاوکای لۆجستیان بدەن ،ئەگەر نا پێویستیان بە وەعزو ئامۆژگاری نیە کەچەڵ حەکیم بوایە دەرمانی سەری خۆی دەکرد
.gif)
■ مەلا بەختیار وەزیری دەرەوەی ئەمریكا رۆژی (6/11/2018) بڕیارێكی چاوەڕوانكراوی دژی رابەرانی پەكەكە، كە لەم دۆخەدا دەكاتە بڕیار دژی خەباتی رزگاریخوازی گەلەكەمان لەباكوری كوردستان دەركرد. لەم دوو رۆژەشدا، سەرۆكی ئەمریكا، سیاسەتی وڵاتەكەی لەسوریا‌و رۆژهەڵاتی كوردستاندا، ئاشكرا كرد. ئەویش كشانەوەی هێزەكانێتی لەڕۆژئاوا، هەروەها لەئەفغانستانیش. بەندە، لەدوای سەرهەڵدانی داعشەوە، پێچەوانەی رەفتارو گفتاری بەشێكی بەرپرسان، سەرقاڵی دەستەبازی‌و موزایەدەخوازیی‌و پیلانگێڕی بون، هەمیشە، یەكێك بوم لەوانەی وتومە: دۆخی كۆتایی جەنگی ساردو پاشان سەرهەڵدانی داعش بقۆزینەوە بۆ دەستەبەركردنی مافە سیاسییەكانمان. با ئەمریكاو زلهێزەكان، وا نەزانن دژی داعش تەنها جەنگاوەری باشین. با باشتر تێیان بگەیەنین كە پێش داعش‌و ماعش، نەتەوەی كورد، ئازادیخواز بوین‌و هەین. بۆ باشتر رونكردنەوەی ئەم بۆ چوونانەم، پەیتا پەیتا، سەر وتارم نوسیووە. كۆڕم بەستووە. چاوپێكەوتنم كردووە. لەسەر ئەم هەڵوێستانەش، دژایەتییەكی زۆر كراوم. بەتایبەتی لەلایەن ئەوانەی لەناو كێشمەكێشەكاندا پلە پەرستبوون‌و، دەستكەوت مەستی كردبوون‌و لەئاست مەترسییەكانیش، بۆ سەر نەتەوەكەمان، لەگوێی گادا نوستبوون!! وا ئەمریكا (19/12/2018) بڕیاری كشانەوەی لەڕۆژئاوای كوردستان داوە. سەرسوڕمانێكی سیاسی هەموولایەكی گرتووە. بەتایبەتی ئەوانەی لایەنیكەمی پێشبینی روداوەكانیان لەسیاسەتی زلهێزەكان‌و هاوكێشەی ناوچەكەدا نەبووە. بەشبەحاڵی خۆم، سەرم لەم بڕیارەی ئەمریكا سوڕنەماوە، تەواوی بەڵگەكانیشم هەڵگرتووە، كە دەهەیەك لەمەوبەر، كەسێك بوم لەوانەی زەنگی مەترسی دۆخی ئێستام لێداوە. بەڵام مەخابن، زۆربەی سەركردە‌و لایەنەكان، لەسەر سیاسەتی "ترازان" بەردەوام بوون‌و "سازان"ی راستەقینەیان دەكردە قوربانی رقی سیاسی. وایاندەزانی، كێشە گشتییەكان لەناوچەكەدا بەردەوام دەبێ‌‌و لایەكی سیاسی دەتوانێ، لەهەر بەشێكی كوردستاندا، سەربكەوێ و لاكانی تر فەرامۆش بكات. هەمان هەڵەی كوشندە، كە لەسەردەمی جەنگی عیراق- ئیران، بۆ یەكتر لەناوبردن لەشەڕی ناوخۆدا، پەیڕەو دەكرا. ئەوكاتەش دژی ئەو سیاسەتە بووم. بۆ ئەوەی بیری خوێنەری بخەینەوە، كە ساڵەهایە، لەسەر ئەم مەترسیانە زەنگمان لێداوە، فەرموون ئاماژە بەهەندێك لەو بۆچوونانە دەكەین. یەكەم زەنگ دوای راپەڕین، خرۆشانی جەماوەری لەوپەڕیدا بوو. كۆنگرەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە(30/10/1991) بەسترا. بەندە رۆژی (10)ی تشرینی دووەمی (1991) وتارێكم نوسی بەناونیشانی (كۆنگرەی رۆژهەڵات‌و فەرامۆشكردنی كێشەی كوردستان)، تیایدا رەخنەم لەفەرامۆشكردنی كێشەی كوردستان، لەو كۆنگرەیەدا گرتبوو. بەڵكو بەمەترسیداریشم لەسەر چارەی خۆنوسینی نەتەوەكەمان زانیبوو. هێزەكانی بەرەی كوردستانی، بەچەپ‌و راست‌و ناوەڕاستەوە، سەرقاڵی ئاودیوكردنی ئامێرە دزراوەكانی كوردستان‌و گومرگ‌و وەرگرتن‌و دابەشكردنی بوون بەسەر لایەنەكانی بەرەی كوردستانیدا. بەئاشكرا وڵاتەكەیان تاڵان دەكردو خوێندنەوەیان بۆ كۆنگرەكە هەر نەبوو!! خواكردی، لەناو ناكۆكییەكانی ئەمریكاو عیراقدا، ئەزمونەكەمان لەناو نەچوو. دووەم مەترسی لەسەر وتاری رۆژنامەی چاوێردا، رۆژی (16/6/2014) وتومانە: "دەستمان بەدامێنی مێژووتان، هەڵەكانی رابوردوو مەكەنەوە. مەترسی ئاوێتەبونی ئایدۆلۆژیەت‌و سیاسەتی ناسیونالیستی سەلەفی "بەعس- داعش" وەكو خۆی لەبەرچاوبگرن، خوانەخواستە ئەمانە سەربكەون، ئەنفالێكی سامناكتر چاوەڕوانمانە". دەپرسم: بەعسی سوریا، دژی عەرەب، چەكی كیمیایی بەكارهێنابێ، كە ئەمریكا دەكێشتەوەو شەڕ كۆتایی بێت. چی لەرۆژئاوای كوردستان دەكات؟ ئەگەر چارەسەری سیاسی نەدۆزرێتەوە؟! سێهەم وریایی لەسەر وتاری كوردستانی نوێ (15/3/2016) لەوتاری "مەترسی لۆزانە تر، دوای سەدەیەك لەسایكس پیكۆ"دا، نوسیومانە: ئەگەری رێككەوتنی سیاسی لەناوچەكەدا، بە مەرجێك كۆتایی بەتیرۆریزم بێنێت، بێتە ئاراوە، باوەڕناكەین ئەمریكا رەتیبكاتەوە. لەدرێژەی وتاری ناوبراودا، جەختمان كردۆتەوە، كەوا: "لەهەموو بارێكەوە، ئەگەری جۆرێك لەڕێككەوتن، بەپاراستنی سیستەمەكانی ئێستای ناوچەكە، بەسیستەمی سوریاشەوە، لەپێشمانە. ئەم رێككەوتنەش رووبدات، راستە مەترسی لەسەر فیدراڵی باشوری كوردستان نییە. بەڵام بێگومان، مەترسی ئاشكرا لەسەر رۆژئاواو باكوری كوردستان، سەرەتاتكێی سیاسیمان لەگەڵ دەكات".. ئەم بۆچونانەمان لەتەك پەیەدەدا، لەهەموو دانیشتنەكاندا دووپاتدەكردەوە، بەڵام ئەوان تەنها لە لولەی تفەنگ‌و شەكاندنی ئاڵای پەكەكە، رووداوەكانیان دەخوێندەوە. چوارەم راچەڵەكاندن لەسەر وتاری چاودێر (15/8/2016) لەدوو پەرەگرفدا، ئاماژەمان بەمەترسییەكان كردووە، وتومانە: "ئێستا ئەركی سەركردایەتی سیاسییە، سەرەتای رووداوەكان، قوڵ هەڵبسەنگێنێ‌‌و بەرەنجامی بابەتیش بۆ بڕیاری بەرپرسانە هەڵبهێنجێ، ئەگینا كە كار لەكار ترازا، هیچ پەشیمانییەك دادمان نادات". كۆتایی ئەم وتارەشمان، ئاوها قفڵداوە: "سەركردایەتی سیاسی هێزە سیاسییەكانیش، مادام دەستەبەری سیاسی ئاییندەی رووداوەكانیان نییە، چارەسەری كێشە ناوخۆییەكان، دەبێتە ئۆباڵێكی مێژوویی ئەستۆمان‌و بەهەر پاسا‌و‌و بیانوویەك ئەم چارەسەرە لەمە زیاتر داوابخرێت، ئێستا سزای ویژدانی‌و لەئاییندەشدا، سزای مێژوویی، هەیە". مەخابن، ئەوەتا دوای سزای ویژدانی، خەریكە سزا مێژوییەكەشمان دەرخوارد دەدەرێ!! پێنجەم شۆك كە زانیمان تەنها دڵسۆزانی كوردستان وتارەكان دەخوێننەوەو لایەنە سیاسییەكان نەبایان دیوەو نەباران، ناچار بوین لە (13/6/2016)دا، لەزانكۆی سلێمان كۆڕێكی فراوان ببەستین بەناونیشانی (مەترسییەكانی دۆخی ئێستا؛ سازان یان ترازان). هۆڵی زانكۆ ئاپۆرە بوو لەسەركردەی حزبەكان‌و مامۆستایانی زانكۆ و خوێندكارو كادر. لەو دۆخەدا مەترسی لەسەر چارەنوسی بەشەكانی كوردستان‌و تەقینەوەی كێشە ناوخۆییەكان، دایگرتبووم. چونكە ناكۆكییە ناوخۆییەكان چارەسەر نەدەكران‌و موزایەدەخوازی برەوی هەبوو. لەمەتنی كۆڕەكەدا، وتمان: "لەبەرئەوەی تائێستا هیچ جۆرە رێككەوتنێكی كۆنكرێتی، لەنێوان پەیەدەو هەندێك لەهێزە رادیكاڵەكانی رۆژئاوای كوردستان، لەگەڵ ئۆپۆزسیۆنی سوریا نییە، هەروەها لەكۆنگرەكانی جنێف قبوڵیان ناكەن، لەبەر ئەم دوو خاڵەیە: یەك: لەگەڵ ئۆپۆزسیۆنی سوریا، هیچ جۆرە رێككەوتنێك‌و دەستەبەرێك نییە. دوو: لەكۆنگرەی جنێف، تائێستا مافی كورد دەستەبەر نەكراوەو پەیەدە قبوڵ نەكراوە. ئەم سیناریۆیانە ئەگەر بچێتە سەر، بەم سیاسەتەی ئێستای حكومەتی سوریا، بەم عەقڵییەتەی ئێستای ئۆپۆزسیۆنی سوریاو بەو رێككەوتنەوەی كە لەنێوان سوریاو توركیا بەڕێوەیە، رۆژئاوای كوردستان، لەهەموو بەشەكانی تری كوردستان زیاتر، مەترسی لەسەرە". لەدوا بەشداریشمان لەكۆنفرانسی میری (23-24/10/2018) لەهەولێر، دووپاتمان كردەوە، كە: دەبێ پەیەدە، كێشە سیاسییە ناوخۆییەكانی رۆژئاوا چارەسەر بكات‌و لەدانوستانەكاندا، بۆ نوسینەوەی دەستورو ئاییندەی سوریا، مافی كورد دابینبكات. هەروەها لەكۆبوونەوەی مەكتەبی سیاسیشدا، هەمان بابەتم باسكردو پەسەندیشكرا. لەهاتنی وەفدی رۆژئاواشدا، مەترسییەكانمان لەگەڵ باسكردن‌و وتمان: پەیامی ئێمە ئەوەیە، چارەسەری سیاسی بۆ كێشەی رۆژئاوای كوردستان لەناو سوریادا بدۆزرێتەوە، ئەگینا مەترسی بەڕێوەیە. وا ئەمریكا، بڕیاری خۆیدا، جارێ دوا ئەنجام دیار نییە، روسیاو فەرەنسا، چیان پێدەكرێ بۆ چارەسەری سیاسی. هێزە كوردستانییەكانیش، لایەنیكەمی رێككەوتنی گشتیان لەناو خۆیاندا نییە. مەخابن: -پەیەدە سورە لەسەر سیاسەتی حاكمییەتی خۆی. -هەندێك لایەنی سیاسیش هەن، سیاسەتی كاردانەوەیان بەرامبەر پەیەدە گەیاندۆتە رادەیەك، داگیركەران سودی لێوەردەگرن. وەرزێكی سیاسی مەترسیدارە. بەڵام كەرامەتی سیاسی لەهەموو لایەك دەخوازێ، بەرەنگاری بكەن‌و مەترسییەكان كەمبكەنەوە. خەبات بۆ چارەسەری سیاسی گونجاو بكەن. ناكۆكی ناوخۆیی كەمبكەنەوە. لەبەشەكانی كوردستانیشدا، پشتیوانی رۆژئاوا، باشتر بكرێ. ئەمریكا بڕیاری خۆیدا، ئێستا ئیتر ئەنجومەنی ئاسایش‌و یەكێتی ئۆرۆپا، كاتێتی نەهێڵن تراژیدیای سیاسی لۆزان‌و رێككەوتننامەی جەزائیر، سێپات ببێتەوە. روسیا، لەسوریادا كاریگەرترین دەوڵەتی ئەنجومەنی ئاسایشە، دەتوانێ چارەسەر بسەپێنێ. بۆیە، ئومێدەوارم، بەپشتیوانی فەرەنسا، داكۆكی لەچارەسەری گشتگیر بكەن. نەك چارەسەرێك سوپای سوریا ئازاد بكرێ بۆ سەركوتكردن‌و بێبەشكردنی گەلانی سوریا لەمافە دیموكراسییەكان. ئەگەر، ئەنجومەنی ئاسایش‌و یەكێتیی ئۆرۆپا، داكۆكی لەچارەسەری سیاسی بكەن‌و لەپرۆژە دەستوری ئێستادا، لەكۆنگرەی ژنێفدا، روسیا پێداگیری بكات بۆ مافە دیموكراسییەكانی كوردو پێكهاتەكانی تریش، بەدڵنیاییەوە، ئەمریكاش پەسەندی دەكات‌و دەوڵەتانی هەرێمایەتیش ناتوانن، دوژمنی چارەسەری دەستوری بن. بەپێچەوانەشەوە، تراژیدیا بەڕێوەیە. گەرچی دڵنیاین گیانی بەرەنگاری لەرۆژئاوادا، بەرزە. تابتوانن، ناهێڵن ئەزمونی شێخ مەحمودی دوای جەنگی یەكەم‌و، ئەزمونی كۆماری كوردستان دوای جەنگی دووەم‌و، ئەزمونی شۆڕشی ئەیلول لەجەنگی سارددا، روبداتەوە. بەهیواشین، حزبە كوردستانییەكانیش، خۆیان شەرمەزاری مێژوو نەكەن.
.gif)
■ دانا حەمەعەزیز ئەمریکا بێ قەید و شەرت، سوریا جێناهێڵێ، بڕیاری پاشکشەی یەکە سەربازیەکانی لە کوردوستانی سوریا، مانای پاشکەشە و بێکەسکوشتنی کوردەکان نیە. وتویژە نهێنیەکانی (واشنتن و پاریس و لەندەن) و پاشان کۆبونەوە ڕەسمیەکانی ماکرۆن لەگەڵ پەیەدە، ئاماژەن بۆ ئەوەی کە ئەمریکا دۆسیەی سوریا و پەیەدە ڕادەستی فرەنسا ئەکا. ئەمریکیەکان وەك ئەوەی پێشتر لە دۆسیەی لیبیادا کردیان، سەرقاڵن بە زۆربەی کێشە و قەیرانەکانی سەرزەوی، بۆیە ئەرکی شەریکە بەهێزەکانیەتی لە ناتۆ بەتایبەتی فرەنسا و بریتانیا کە ئەرکی راستەوخۆی بەشێك لە قەیرانەکان بگرنە ئەستۆ وەك ئەوەی لە ڕوخاندنی قەزافیدا کردیان. بەپێی بۆچونی لیکۆڵەرێکی سیاسی بی بی سی، ئەمریکا تەنها کۆمەکی لۆجیستی فرەنسا ئەکا، بریتانیاش هاریکاری ڕاستەوخۆ و، شیخەکانی خەلیجیش تێچوی دارایی پیشکەش ئەکەن. فرەنسا دووەم گەورەترین هێزی ناتۆیە دوای ئەمریکا، خاوەنی هەمان ئەو چەك و توانا سەربازیانەیە کە ئەمریکا هەیەتی. لە ڕوی جوگرافیەوە نزیکە لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و، لە ڕوی مێژوویشەوە، لەهەموان ئاشناترە بە سوریا و کەمترین حەسیاسیەتیشی هەیە لەگەڵ ناوچەکە بەبەراورد بە ئەمریکا. ئەم رۆلەی فرەنسا، لەلایەن یەکێتی ئەوروپاوە بەتەواوی پشتیوانی ئەکرێ و، هەنگاوێکە بۆ ڕێگرتن لە لافاوی پەنابەران بەرەوە ئەوروپا لە ئەگەری پەلامار و دەسدریژی تورکیا بۆسەر کوردەکان. یەکەم ئاڵوگۆڕی دۆسیەی ولاتان لە نێوان فرەنسا و ئەمریکا، لە ڤێتنام بوو کاتێ فرەنسا ئەو وڵاتەی بۆ ئەمریکا بەجێهێشت.
.gif)
■ هیمداد شاهین دوای ئەوەی «ئە‌فغانستان، عێراق، سوریا، لوبنان، یە‌مە‌ن و لیبیا و تاد..»، تەواوی وڵاتانی موسوڵمانیان وێرانكرد، دوای ئەوەی صە‌دانھە‌زار مرۆڤی بێتاوانیان قە‌تڵ و عام كرد، دوای ئەوەی بە‌بیانووی جەنگی دژ بە تێرۆر میلۆنان مرۆڤیان لە منداڵ و گە‌نج و پیر بێماڵ و دە‌ربە‌دە‌ر كرد، جا ملیان دە‌شكێنن و دەگەڕێنەوە بۆ بە‌ھە‌شتە‌كە‌ی خۆیان، ئەو بە‌ھە‌شتە‌ی كە لەسەر ئێسك و پروسكی ئێمەی ڕۆژھە‌ڵاتیی بونیاد نراوە، دە‌ی تۆش ئە‌ی مرۆڤی ڕۆژھە‌ڵاتیی نە‌گبە‌ت، ئە‌ی موسوڵمانی بێئاگا و بێعە‌قڵ، ئە‌ی فڕێدراوی و تێھە‌ڵدراو، بە‌خۆتدا بچۆرە‌وە تێبگە دۆست و دوژمنت كێیە، ئەوان شارستانیە‌ت و ئیمانی تۆیان دەوێت، دە‌یانە‌وێت ببیتە تانكییە‌كی بە‌تاڵ و پڕت بكە لە ڕق و كینە بەرامبەر بە شارستانیە‌ت، ھونە‌ر و ئیمانە‌كە‌ی خۆت، ھە‌ڕە‌شە‌كانی ئیسرائيل و ئە‌مێریكا لە وڵاتانی ڕۆژھە‌ڵات و برسیكردنی گەلانی ناوچەكە بۆ مرۆڤی عاقڵ تازە نییە، بە‌نموونە ساڵانێكی درێژە بە‌ئومێدی ملكە‌چكردنی، ئە‌مێریكا ھە‌ڕە‌شە لە‌ئێران دەكات و گە‌لە‌كە‌ی برسیی دەكات، ئە‌مێریكا لە‌ڕێگای ھە‌ڕە‌شە‌كردن لە ئێرانە‌وە، دە‌یە‌وێ ھە‌ڕە‌شە لە ھە‌موو جومگە سیاسیی، دینیی، شارستانیی و ئابوورییە‌كانی خۆرھە‌ڵات بكات، ئەگەر بێت و ملكە‌چی فە‌رمانە‌كانی «كۆشكی تاریك» و خۆرئاوا نە‌بن، ئەم ھە‌ڕە‌شانە لە توركیاش دەكەن، لە‌ڕاستییدا ئە‌مێریكا و ئیسرائیل ھە‌ر ھە‌ڕە‌شە نیین بۆسەر ناوچەكە و ڕۆژھە‌ڵات، بەڵكو ھە‌ڕە‌شە‌ن بۆسەر تەواوی مرۆڤایە‌تیی، ئە‌فغانستان كە سە‌ردە‌مانێك بوكێكی تاقانە‌ی «ئاسیای ناوەڕاست» بوو، مارێنزە بێدایك و باوكە‌كان ھاتن و وێرانیان كرد، مزگە‌وت و میعماریی ئیسلامییان بە‌پێوە نە‌ھێشت، عێراقیان كرد بە زبڵدان و ئێستاش ھە‌ر ھە‌ڕە‌شە لە گەلانی عێراق دەكەن، ھە‌ڕە‌شە لە توركیا دەكەن، لە پە‌كە‌كە‌ی دەكەن، ھە‌رئە‌وان بوون ئاژە‌وە و ئاشوبی نێوان توركیا و پە‌كە‌كە‌یان زیاتر كرد، عەفرین و كۆبانێ-یان كرد بە زبڵدان، ئێستاش ئەم ئە‌مێریكایە لە‌ڕێگای دە‌زگا موخابە‌راتییە‌كانیە‌وە، ھە‌ڕە‌شە لە سوریا، سودان، لوبنان و یە‌مە‌ن دەكات، لە ئازە‌ربایجان و ئە‌رمینیای دەكات، ئە‌مێریكا و ئیسرائیل بەئاشكرا دەڵێن ئێمە خودای ئێوە‌ین، گوتمان باش، دەبێ بڵێن باش، گوتمان خراپ دەبێ ھە‌مووتان بڵێن خراپ، فە‌رمانمان پێدان، دەبێ ھە‌مووتان بڵێن فە‌رمانتە گە‌ورە‌م، گە‌رنا ھە‌مووتان تێرۆریستن، ھە‌مووتان بۆمبی ئە‌تۆمتان ھە‌یە، بۆیە دەبێ لەسەر دەسەڵات لاببردرێن، دێنە سەر وڵاتە‌كە و وێرانی دەكەن و پڕی دەكەن لە گروپی تێرۆریستیی، صە‌دساڵ عە‌مالە‌تیان بۆبكە، یەك شتێك بكە‌یت ئەوان نە‌یانە‌‌وێ، كارت تە‌واوە، لە‌بە‌رئە‌وە، باشترین چارەسەر ئەوەیە گەلانی ڕۆژھە‌ڵات ھۆشیار ببنەوە و ھیوا و ئومێدی خۆیان لەسەر ئە‌مێریكا و وڵاتانی خۆرئاوا ھە‌ڵنە‌چنن، چونكە ئەوان ھە‌ر نە‌یار و دوژمنێكی سیاسیی ئێمە نین، بەڵكو دوژمنێكی دینیی، كولتووریی، مێژوویی، شارستانیی و ئابووریی ئێمە‌ن، ئەمانە كە كاتی خۆی و نزیك بە دوو سە‌دە پە‌لاماریی خۆرھە‌ڵاتیان دا، یەكەم كارێك كە كردیان سوتاندن و وێرانكردنی كتێبخانە‌كان و ناوە‌ندە زانستییە‌كان بوو، دواتر كە‌وتنە لاقە‌كردنی شە‌رە‌ف و عە‌ورە‌تی خە‌ڵك و پاشان قە‌تڵ و عام كردنیان، دەبێ گەلانی ئەم ناوچەیە وریاتر بن كە بە ھوتافی درۆزنانە‌ی مرۆڤدۆستیی ئە‌مێریكا و وڵاتانی خۆرئاوا فریو نە‌خۆن، ئەمانە بە‌ڵا و ئافاتن و لەسەر حیسابی ئێسك و پروسكی ئێمەی خۆرھە‌ڵاتی بە‌ھە‌شتێكی درۆزنانە‌یان لە وڵاتانی خۆیان بونیاد ناوە، گە‌رنا ئەمانە ھە‌ر وە‌حشیی بوون، نە‌یاندە‌زانی ڕۆژ و شە‌و چییە، نە‌یاندە‌زانیی مانای ژیان چییە، ئەمە لە‌كاتێكدا بوو كە لەم خۆرھە‌ڵاتە‌دا «عە‌باسی بن فە‌رناس» ھە‌وڵی فڕینی دەدا، «خواریزمیی» زانستیی جە‌بری پە‌رە‌پێدا و «ئیبن ھە‌یثە‌م» زانستی «بە‌صە‌ریات»ی داھێنا، «جابری كوڕی حە‌ییان» ئە‌سیدی ھایدرۆكلۆریك و ترشی نایتریك و سوۆلفۆریكی دۆزیە‌وە، شیخ الرئیس «ئیبن سینا» تە‌قطیری ھە‌ڵمی كە‌شفكرد. ڕۆژێك دێت، ھە‌موو برینە‌كانمان، ھە‌موو شكانە‌كانمان، ھە‌موو گریانە‌كانمان دە‌نووسینە‌وە، ڕۆژێك ھە‌ر دێت بیانووسینە‌وە.
.gif)
■ سامانـی وەستا بەکر لەگەڵ تویتەکەی سەرۆکـی ویلایەتە یەکگتـرووەکانـی ئەمریکا دۆناڵد ترەمپ ئاشکـرا بوو گـڕ لە خەرمانـی کورد بەربوو لەچەندین سەرچاوەو مێدیای جیاوازەو لێکدانەوەی جیاوازی بۆ کرا تا ئاستـی هێرش کردنە سەر ئەو وڵاتە سەرۆکەکەی و دابەزاندنـی لە دۆستەوە بۆ دوژمن و خائن! ئـایـا ئەمریکا خائنە یان کورد بە هەڵە پشتـی پـێ بەستووە؟ لە دنیای سیاسەتا دوژمن و دۆست تا سەر نیە ئەکرێ دوژمـنـی ئەمڕۆ دۆسـتـی سبەی بـێ و پێچەوانەکەشـی ڕاستە بەڵام شتێک هەیە پـێـی ئەوترێ بەرژەوەندی ستراتیـژی کە ئەکرێ بۆ چەندین دەیە بەردەوامـێ هەبـێ کە کورد هەندێ جار لە یەکەمیانا سەرکەوتوو بووە بەڵام هەرگـیز بە درێژای مێـژوو لە دووەمیانا سەرکەوتوو نەبووە. کورد توانیویەتـی لە قۆناغێکا دۆسـتـی ئەمریکابـێ ئەگەرچـی خوێنێکـی زۆریش بەرامبەر ئەو دۆستایەتییە لەجەستەی ڕژابـێ بەڵام لەپای ئەو هەموو قوربانـی گوێڕایەڵـییە تا ئاستـی خۆ چەمانەوە نەیتوانیووە بەرژەوەندی ستراتیـژی لەگەڵ ئەمریکا گرێبدا. ئەوانەی گلەیـی لە ئەمریکا ئەکەن بە مەنتقـی خێزان بیـرەکەنەوە کە هەمیشە خێـزان ئەبـێ یەکگرتوو هاوسۆزبـێ کە ئەمە لە سیاسەتا بوونـی نیە بەڵکو لەبری گلەیـی گرنگە بەدوای ئەو کۆدانەیا بگەڕێـی کە درگا بەڕووی گرێدانـی بەرژەوەندی ستراتیژیدا لەگەڵ ئەمریکا یان هەر هێزێکـی تردا ئەکاتەوە کە لەو ڕێگەیەوە بتوانـی کارێک بکەی بەشێک لە بەرژەوەندییەکانـی ئەو هێزانە بە بەردەوامـی بەدرێژەپێدانـی دۆستایەتـی کردنتدا هەڵبواسـرێ. گومانـی تیانیە سەرۆکـی ئێستای ئەمریکا کۆی تەمەنـی پیاوێکـی بازرگان بووە ئێستاش بۆ زۆربەی پرسە گرنگە جیهانییەکان و لە ناویشیانا پرسـی جەنگ بەزمانـی ژمارە قسەئەکات کە هەمیشە بۆ هەر پرسێک باس لە تێچوون و دەستکەوتەکانـی ئەکات، ئەوەی ئەم سەرۆکەی زۆر سەرقاڵ کردووە ئەو بەڵێنانەیە کە بۆ چاککردنـی باری ئابوریە لاوازەکەی ئەو وڵاتە بە بەراورد بە پێشـووتر یاویەتـی بە خەڵک کە باشکردن و تۆکمەکردنـی ئابوری ئەو وڵاتە کلیل و گرەنتـی هەڵبـژاردنەوەیەتـی بۆ خولێکـی دیکەی سەرۆکایەتـی وڵاتەکەی. ئەو وڵاتە لە کاتێکا گەورەترین زل هێـزی جیهانـی بوو کە وەک ئیمبراتۆری گۆی زەمین خۆی ناساندبوو بەهۆی ئابوریە بەهێزەکەیەوە بەڵام ئێستا چەندین قەرزی جۆراو جۆر بەردرگای پێگرتوەو لەماوەی سالانـی رابردووا چەند جارێک ڕووبەڕووی کورتهێنانـی بودجە بۆتەوە هەر ئەوەش وای کردووە کە ئەم سەرۆکە نوێیە چاو بە چەندین ڕێکەوتن مۆرکراوی جیهانیا بخشێنێتەوە کە خودی ئەمریکا کۆڵەکەی ڕاگرتنـی بووە بۆ نمونە "ڕێکەوتنـی دابەزاندنـی پلەی گەرمـی جیهان کە بەشێوەیەکـێ بەرچاو ساڵانە بەرزئەبێتەوە، ڕێکەوتنـی بازرگانـی بێ سنور و دانانـی باج لەسەر هەناردەی زۆرترین وڵاتانـی جیهان بۆ ئەو وڵاتە، چاوخشانەوە بەو بڕە پارەیەی ساڵانە ئەمریکا تەرخانـی ئەکات بۆ ناتۆ.....هتد" لە دواترین تویتـی سەرۆکـی ولاتە یەکگرتووەکانـی ئەمریکادا نوسیوویەتـی "ئێمه پۆلیسی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست نین تا ژیانی به‌نرخمان له‌پێناویدا ببه‌خشین، "ئاخۆ ئه‌مریكا بێ ئه‌وه‌ی هیچی ده‌ستبكه‌وێت ده‌یه‌وێت ببێته پۆلیسی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست؟ كه ژیانی به‌نرخی خۆی ببه‌خشێ و چه‌ندین ملیار دۆلار به‌خه‌رجكردن بدات، كه‌چی ئه‌وانی تر كه ژیانیان ده‌پارێزین پێی نازانن، ئێستاش كاتی ئه‌وه‌یه ئه‌وانی دیكه شه‌ڕ بكه‌ن"، ئەمە دووبارە جەخت کردنەوەی ئەو سەرۆکەیە لەسەر دەست گرتنەوەو تێچووی جەنگ کە ئەو پێـی وایە هەر وڵاتێک پێویستـی بە هاوکاری ئەوانبـێ ئەبـێ هاوکاری تێچووی جەنگیان لەگەڵدا بکات. لێرەوە ئەگەینە ئەو دەرەنجامەی کە دوور نیە ئەمریکا بە بەشداری کردنـی لە شەڕی سوریادا بڕی تێچووی زیاتر بووبێ لە دەستکەوت و کوردیش نەیتوانیووە هیچ بەرژەوەندییەکـی ستراتیژی ئەمریکا گرێبدات بە خۆیەوە و لەبەرامبەریشدا ئەو وڵاتە ناتوانـێ دوستبەرداری یەکێک لە گەورەترین دۆستە دێرینەکانـی بێت کە ساڵانێکە زۆرترین بەرژەوەندی ستراتیژی ئەو دوو وڵاتەی پێکەوە گرێیاوە، هەربۆیە ئەکرێ کشانەوەی ئەمریکا کشانەوەیەکـی کاتـی و تەکتیکـی بێت تا ئەو کاتەی تورکیا ئامانجەکانـی خۆی لە ڕۆژئاوای کوردستان ئەپێکـێ و پاشان ئەمریکیەکان بگەڕێنەوە شوێنـی خۆیان. بەو شێوەیە ئەمریکا دوو دەستکەوتـی ئەبێت : یەکەم دڵـی دۆستە دێرینەکەی ڕازی ئەکا و بەرژەوەندییەکانـی خۆی لەگەڵ تورکیایا ئەپارێزێ کە خاکـی ئەو وڵاتە ناوچەیەکـی ستراتیژی گرنگرە بۆی هەروەک چۆن ڕێگە ئەگرێت تورکیا ببـێ بە دۆستـی ڕوسیا کە ئەمەیان گەورەترین هەڕەشەیە بۆ سەر بەرژەوەندییەکانـی ئەمریکا لەو ناوچەیە. دووەم بەو کشانەوە تاکتیکیە پەستانێک ئەخاتە سەر ئەو وڵاتانەی کە بەرژەوەندییەکانیان گرێدراوی ئەمریکایەو لەژێر چەتری ئەواندا پارێزراون لە هەڕەشەی ئێـران، تورکیا و ڕوسیا کە گیـرفانیان زیاتر بکەنەوە بۆ تێچووی ئەو شەڕەی کە چەند ساڵێکە لە سوریا بەردەوامـی هەیە تێچووەکەی پشـکـی شێـری بەر ئەمریکا کەوتووە. سوپایەک کە لە ١٧٧ وڵاتا بە زیاتر لە ٣٠٠ هەزار سەرباز بوونـی هەبـێ و بە شێـرپەنجە ناوببرێت کە بچێتە هەر شوێنێک هەرگێـز پاشەکشەی لێناکات ئاسان نیە هەر وا بەئاسانـی دەستبەرداری ئەو ناوچەیە بێت کە بۆتە چەقـی ململانێـی نێوان ئەمریکا و دووژمنە مێـژووی و دێرینەکەیان ڕوسیا کە ئەگەر بەرژەوەندییەکـی ئابوری و ستـراتیـژی گەورەتـر لە پشت ئەم کشانەوە کت و پرەوە نەبێت کە بەندە پێم وایە کاتـی و تەکتیکیە کە ئەبوو کورد حسابـی بۆ ئەم ئەگەرە بکردایەو لەبری ئەم ڕاچڵەکانە زەمین لەرزێنە بۆ کورد تەنها وەک هەواڵێکـی بێزارکەر وەرگیرایە. لە ئێستایا کاریگەرترین وەڵامـی هەنووکەی هێـزە کوردیەکان وە بەتایبەت هەسەدە بۆ ئەمریکا بەجێهێشتنـی بەرەکانـی شەڕی داعشە بۆ هێـزەکانـی ئەمریکا تا ئەو وڵاتە پێداچوونەوە بۆ ئەو کشانەوە کت و پڕە بۆ کورد و داڕێژراوە پێش وەختە لە بەرژەوەندی تورکیادا بکات وە هێـزە کوردییەکان بە تایبەتـی هێـزەکانـی سوریای دیموکرات لە هەوڵـی توندوتۆڵکردنـی سنورەکانیانبن بەڕووی داگیـرکارییە چاوەڕوانکراوەکەی تورکیادا. ئەوەی کە ئەمێنێتەوە ئەوەیە کە کورد ڕووبەڕووی شەڕێکـی نەخوازراو ئەبێتەوە کە گرنگە زۆر بە وریای مامەڵەی لەگەڵ بکات چونکە دوور نیە تورکیا تەنها شەڕی سنورەکان بکات هەر کە گەشتە ئامانجەکەی خۆی کە پشتێنەیەکـی ئەمنیـیە بە قوڵای ٤٠ کیلۆمەتر و درێژای کۆی سنوری ئەو وڵاتە بە هێـزە کوردیەکانەوە ئیـتر لەوەودوا ئەو شەڕە بە ئەنەکەسە و پارتە دژەکانـی پەکەکە یان پەیەدە بسپێرێ بەڵام ئەوەی گرنگە کورد خۆی لە شەڕی کورد دژ بە کورد بپارێزێ چونکە سۆزی جیهانـی بۆ مەسەلەی کورد کەم ئەکاتەوە دوورنیە دواتر تورکیا لەبری داگیرکەر بکات بە فریاد ڕەس. گرنگە کوردانـی هەر چورا پارچە لەوە دڵنیابن کە چیتـر کەیسـی کورد نە لە ڕۆژئاوا و نە لە باشور ناچێتەوە چوارگۆشەی یەکەم و دۆزی کورد چەندین قۆناغی سەختـی تێپەڕانووە و تاکـی کورد وورە لە تواناکانـی خۆی وەرگرێت و لە ئەگەری هەر ڕوداوێکدا خۆی ڕادەستـی هەرەس نەکات . گرنگە ئەم ڕووداوانەی توزخورماتوو، کەرکوک، عەفرین و ئەوەشـی کە لە منبج و بەشێکـی خاکـی ڕۆژئاوی کوردستانا ڕووئەیەن ببێتە هۆکارێک کە چیتـر کورد لەبری گەڕان بەدوای دۆستێک و پارێزەرێک لە چنگـی داگیرکەرانـی کوردستان بەدوای بەرژەوەندیەکـی ستراتیـژی، ئابوری یان جیۆپۆلیتیکـی بەهێزدا بگەڕێن کە زلهێزەکان ناچاربکات لەبری دۆستایەتیەکـی کاتـی دڵبەستێکـی هەمیشەیت لەگەڵدا بکەن.
.gif)
■ د.به‌ختیارشاوه‌یس (٩) دواجار ڕۆژی سێشه‌مه‌ی پێشتر،سه‌رۆك وه‌زیران عادل عه‌بدولمه‌هدی به‌ده‌ستی به‌تاڵ له‌ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران گه‌ڕایه‌وه‌و نه‌یتوانی كابینه‌كه‌ی ته‌واو بكات و به‌نیگه‌رانیه‌وه وتی جارێكی تر ناوی كاندیده‌كانم ناگۆڕم و تائه‌وكاته‌ی فه‌وزای ناو فراكسیۆنه‌كان كۆتایی نه‌یه‌ت ناگه‌ڕێمه‌وه بۆ ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران. كورت و پوخت تۆپه‌كه‌ی هه‌ڵداوه‌ته ناو گۆڕه‌پانی په‌رله‌مان، وه‌ك ئه‌وه‌ی كه‌نه‌بای دیبێ و نه‌بۆران ، یان ئه‌وه‌ی له‌یادكردبێت كه فراكسیۆنه‌كانی ناو په‌رله‌مان هێنده ناكۆك و ناته‌بان كه‌تا دواساتی ده‌ستوری نه‌یانتوانی ئه‌وه ساغبكه‌نه‌وه كه كام لا كوتله‌ی زۆرینه‌یه و به‌ئاره‌زووی خۆیان نا به‌ڵكو به‌شێوه‌یه‌كی ناچاری عه‌بدولمه‌هدیان دیاریكرد بۆ وه‌رگرتنی پۆستی سه‌رۆك وه‌زیران. به‌مانایه‌كی دیكه، ده‌بێت سه‌رۆك وه‌زیران ئه‌وه باش بزانێت كه‌به‌خۆشی و ئیراده‌ی فراكسیۆنه‌كان نه‌بوه كه‌ئه‌و پۆسته‌ی وه‌رگرتوه، به‌ڵكو له‌ده‌ره‌نجامی ناكۆكی قوڵ و نه‌بونی متمانه ڕازیبون كه‌كه‌سێك له‌ده‌ره‌وه‌ی خۆیان به‌بێ بونی ته‌نها كورسیه‌كی په‌رله‌مانی بانگ بكه‌ن و بیكه‌نه سه‌رۆك وه‌زیران و له‌وكاته‌دا هه‌مویان له‌كونبونی ئه‌وكه‌شتیه ده‌ترسان كه‌خۆیان پێكه‌وه سه‌رنشینی بون. چونكه دیاریكردنی عادل عه‌بدولمه‌هدی له‌لایه‌ن هاوپه‌یمانی چاكسازی و هاوپه‌یمانی بونیاد ڕێك وه‌ك ئه‌و په‌نده باوه‌یه كه‌ده‌ڵێ ڕێككه‌وتین له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه ڕێكنه‌كه‌وین. پرسیارێكی ساده‌و گرنگ كه‌شایه‌نی وروژاندن بێت ئه‌وه‌یه كاتێك عادل عه‌بدولمه‌هدی له‌بری ئه‌وه‌ی كه‌به‌فعلی پۆستی سه‌رۆك وه‌زیرانی پێدرابێت ڕۆڵی ڕێكنه‌كه‌وتن له‌هاوكێشه‌ی نێوان هه‌ردوو میحوه‌ره ناكۆكه‌كه پڕبكاته‌وه ، ئیترچۆن ده‌بێت به‌هه‌ره‌شه‌ی نه‌گه‌رانه‌وه بۆ په‌رله‌مان مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌كاندابكات؟ ئه‌ی بڕیار نه‌بوو خۆی سه‌رچاوه‌ی خاوكردنه‌وه‌ی گرژیه‌كان بێت؟ ئه‌ی نه‌یده‌زانی ئه‌گه‌ر لایه‌نه‌كان خۆیان هه‌ناسه‌ی ڕێككه‌وتن و یه‌كخستنی بۆچونه‌كانیان هه‌بوایه زۆر زه‌حمه‌ت بوو ئه‌و پۆسته بده‌ن به عه‌بدولمه‌هدی؟ ئه‌ی سه‌رۆك وه‌زیران كه‌به‌رنامه‌یه‌كی گشتگیری چوار ساڵی بۆ بنه‌بڕكردنی گه‌نده‌ڵی و ئاوه‌دانكردنه‌وه و خزمه‌تگوزاری و دابینكردنی هه‌لی كارو بوژانه‌وه‌ی وڵات داناوه، نابێت له‌خۆی بپرسێت كه‌به دوومانگ ته‌نها ناوی ئه‌ندامانی كابینه‌كه‌ی پێ دیاری نه‌كرێت ئیتر چۆن ده‌توانێت ئه‌ركه‌قورسه‌كانی دوای ئه‌وه جێبه‌جێبكات؟ قوڵبونه‌وه‌ی ناكۆكیه‌كان هه‌ربه‌ته‌نها له‌نێوان هه‌ردوو جه‌مسه‌ری سائیرون و فه‌تح قه‌تیس نه‌بوه به‌ڵكو خودی سه‌رۆك وه‌زیران بوه‌ته‌به‌شێك له‌كێشه‌كه‌له‌گه‌ڵ هه‌ردوو به‌ره‌كه به‌ڵام به‌شێوازی جیاواز. بۆنمونه له مه‌سه‌له‌ی دانانی فالح فه‌یاز به‌ره‌ی سائیرون تۆمه‌تباریان كرد به لایه‌نگیریكردنی بۆ فه‌تحیه‌كان و وتیان سووربونی عه‌بدولمه‌هدی به‌كاندیدكردنی فه‌یاز هێڵی سووری شكاندوه و دواتریش هادی عامری كه‌وته چه‌له‌حانێیه‌كی توند له‌گه‌ڵ سه‌رۆك وه‌زیران و ئه‌میان ده‌یوت فه‌یاز كاندیدی تۆیه‌و ئه‌ویتریان ده‌یوت كاندیدی من نیه، وه‌ك ئه‌وه‌ی فالح فه‌یاز خه‌ڵكی عیراق نه‌بێت و كاندیدی ده‌وڵه‌تێكی تر بێت!!! هه‌موو ئه‌و گێرمه‌وكێشانه‌ی كه ڕوو ده‌ده‌ن جارێكی تر ئه‌وه ده‌رده‌خه‌ن كه سه‌رپشككردنی عادل عه‌بدولمه‌هدی بۆ پێكهێنانی حكومه‌ت و به‌رێوه‌بردنی وڵات له‌چوارساڵی داهاتوو شتێكی واقعی نیه‌و ته‌نها میكیاج و ڕووكه‌شه ، ئه‌گه‌رنا چۆن سه‌رپشككردنێك ده‌بێت له‌كاتێكدا ته‌نها له‌سه‌ر ناوێك و كاندیدی دوو یان سێ وه‌زاره‌ت ئه‌وماوه دووڕ و درێژه كابینه به‌ناته‌واوی ده‌مێنێته‌وه؟ ئه‌گه‌ر له‌م سه‌ره‌تایه‌وه لایه‌نه ناكۆكه‌كان كه‌مترین متمانه‌یان به‌سه‌رۆك وه‌زیران نه‌بێت و بێئاڵێنن له‌كێشه موزمنه‌كانی چه‌ند ساڵی ڕابردووی نێوانیان ، ئه‌بێ چۆن چاوه‌ڕێی ئه‌وه بكه‌ین كه ڕێگه‌ی بده‌ن بۆ به‌گژاچونه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵی و دادگایكردنی گه‌نده‌ڵكاران و هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی پڕۆژه وه‌همیه‌كان و جێبه‌جێكردنی خاڵه‌كانی به‌رنامه حكومیه‌كه‌ی؟ هه‌ربۆیه سه‌رۆك وه‌زیران به‌هه‌ڵدانی تۆپه‌كه بۆناو گۆڕاپانی پڕله‌كێشه‌ی په‌رله‌مان نه‌یتوانی كێشه‌كه له‌خۆی دووربخاته‌وه به‌ڵكو ده‌رگای له‌سه‌ر كێشه‌یه‌كی تر هه‌م به‌رووی خۆی، هه‌م به ڕووی كابینه‌كه‌ی كرده‌وه‌و له‌بری كۆتایهێنان، ژماره‌ی ئه‌و ده‌زگایانه‌ی زیاتر كرد كه به وه‌كاله‌ت به‌رێوه ده‌برێن
.gif)
■ مەجید ساڵح حوکمڕانی بە سێ شت دەکرێ: - متمانەی هاوڵاتیان - دارایی و سەروەت وسامان - سوپا و هێزێک بۆ پاراستن حاکمەکان و فەرمانڕەواکان گەر متمانەی خەڵکیان لەدەست نەدابێ دەتوانن بە بێ دارایی و سوپا درێژە بە دەسەڵاتی خۆیان بدەن.. بەڵام گەر متمانەی خەڵکیان لە دەست دابێ خاوەنی گەورەترین سوپا و زۆرترین سەروەت و سامان بن، هەرگیز ناتوانن درێژە بەدەسەڵاتیان بدەن. هاوڵاتیان هەرچوار ساڵ جارێک لە گەڵ حزبێک یان ئیتیلافی چەند حیزبێک گرێ بەستێک دەبەستن بۆ سێ شت: - دابین کردنی خۆشگوزەرانی بۆیان - پاراستنیان لە هەڕەشەی دەرەکی - دابین کردنی دادپەروەری کۆمەڵایەتی و قەزایی و ئاسایشی ناوخۆیی. هەر حکومەتێک ئەوانەی بێ دابین نەکرا.. متمانەی خەڵک لە دەست دەدا. (2) لە دوای راپەڕین هاوڵاتیانی کوردستان بە خۆشیەوە متمانەیان دا بە حکومەتی هەرێم، بەو هیوایەی قەرەبوی رابردویان بۆ بکاتەوە و خۆشگوزەرانیان بۆ دابین بکات و لە هەڕەشەی بێگانە بیانپارێزێ و ئاسایشی ناوخۆ و دادپەروەری کۆمەڵایەتی و قەزاییان بۆ فەراهەم بکات.. بەڵام، نە خۆشگوزەرانیان بینی و نە لە هەڕەشەی تورک و عەرەب و فارس پارێزراو بون و نە دادپەروەرییان بینی.. هەر بۆیە لە 27 ساڵی رابردودا تا دێت متمانەی خەڵک بە دەسەڵاتی خۆیی کەمتر دەبێ.. (3) نەوشیروان مستەفا، پێش دامەزراندنی کۆمپانیای میدیایی وشە و بزوتنەوەی گۆڕان پاش دامەزراندن و دروستکردنی ئەو دو کەرەستەیە، بە نوسین و بە کردەوە و بە وتن، کاری کردوە بۆ دامەزراندنی حکومەتێکی بەهێز لە روی دارایی و سەربازیی کە جێگەی متمانەی خەڵک بێ و ئەو سێ ئەرکە جێبەجێ بکات کە لەسەرەوە باسمان کردن. کە لە ئۆپۆزسیۆندا بو، پاکێجی ریفۆرمی دەدا بە یەکێتی و پارتی، سەردانەکانی بۆ لای کاک مەسعود مام جەلال بۆ ئەو مەبەستە بو.. کە چوە ناو دەسەڵاتیشەوە بە هەمو توانایەکییەوە بۆ ئەو ئامانجانە کاری کرد. ئێستا، بزوتنەوەی گۆڕان لە دوڕیانی ئۆپۆزسیۆنی و چونە ناو دەسەڵاتدایە، یان رونتر بڵین لەوتوێژدایە لەگەڵ پارتی بۆ چونە ناو حکومەت یان بون بە ئۆپۆزسیۆن، ئەمە کارێکی زۆر ئاساییە، دڵنیام کاک نەوشیروانیش بمایە هەر وای دەکرد، بەڵام ئایا کاک نەوشیروان بەهەر نرخێک دەچوە ناو حکومەتەوە؟! ئەمە پرسیارەیە کە دەبێ برایانمان لە جڤاتی نیشتمانی لە خۆیانی بکەن.. ئەوان هەمویان دەزانن کە ئامانجی کاک نەوشیروان لە دروست کردنی بزوتنەوەی گۆڕان بریتی بو لە: - دابین کردنی خۆشگوزەرانی بۆ هاوڵاتیان - پاراستنیان لە هەڕەشەی دەرەکی - دابین کردنی دادپەروەری کۆمەڵایەتی و قەزایی و ئاسایشی ناوخۆیی هەر کابینەی حکومەتێک دەچێتە ژێر باری ئەو ئامانجانە و گرەنتی جێبەجێ کردنیان دەدا و کاتێک بۆ جێبەجێکردنیان دادەنێ، بێ سڵ کردنەوە و ترس و دڵەڕاوکێ رازی بن لەوەی گۆڕان بچێتە ناوییەوە، ئەگەر لە ماوە دیاری کراوەکەدا حکومەت لە گەڵ بەڵێنەکانیدا راستگۆ نەبو، زۆر ئاساییە دەکرێ گۆڕان بکشێینەوە و ببینەوە بۆ ئۆپۆزسیۆن.
.gif)
■ کاروان عه‌لی شامار ماوه‌ی زیاتر له دوو ساڵه نوێنه‌رایه‌تی حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان له وڵاتی روسیای فیدراڵ داخراوه، هه‌نوکه روسیا یه‌کێکه له وڵاته زلهێزه‌کانی جیهان و ئه‌ندامه له وڵاتانی جی هه‌شت له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ده‌ورێکی کاریگه‌ر ده‌بینێ له ڕۆژهه‌ڵاتی ناوڕاست، زۆرێک له‌وڵاته ئیقلیمیه‌کان و به‌تایبه‌ت وڵاتانی درواسێ له ململانێی نێوان وڵاته زلهێزه‌کاندا به‌ره‌ی رووسیان هه‌ڵبژاردووه! له ئێستایه وڵاتان سه‌رقاڵی داڕشتنی پلان و ستراتیجی دورمه‌ودان له ناوچه‌که‌داو ده‌یانه‌وێ پێگه‌یان له ناوچه‌که‌دا زیاتر به‌هێزکه‌ن و هه‌روه‌ها ده‌شیانه‌وێ له دابه‌شکردنی کێکه‌دا پشکی شێر و زۆرترینیان به‌رکه‌وێت. به‌هۆی ملـملانێ و جوڵه‌ی زلهێزه‌کان کوردستان له‌به‌رده‌م ته‌حه‌دای گه‌وره‌دایه وڵاتانی ناوچه‌که‌ش سەرقاڵی ڕوبه‌رووبونه‌وه‌ی ئه‌و پێشهاتانه‌ن که مومکینه له داهاتوودا روو بده‌ن. هه‌ر وڵاتێک بیه‌وێ له‌گه‌مه سیاسیه‌کانی نێوان زلهیزه‌کان به قازانج و بێهیچ زیانێک ده‌ربازی بێت ده‌بی ئاقڵمه‌ندانه له ڕێگه‌ی نوێنه‌رایه‌تیه‌که‌یه‌وه لۆبی خۆی له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی باڵای ئه‌و وڵاته‌دا گه‌شه پێبدات و په‌یوه‌ندییه‌کانی به‌هێزتربکا. به‌هۆی ئه‌وه‌ی وڵاتی روسیا هه‌ژمونێکی زۆری هه‌یه له ناوچه‌که‌داو رۆڵی به‌رچاویشی ده‌بێت له گۆرانکاریه ئیقلیمی و ناوخۆییه‌کاندا ده‌بوو گه‌شه‌ی زیاتر به په‌یوه‌ندییه دیپلۆماسی و ئابورییه‌کانی نێوان هه‌رێم و روسیا بدرایه که‌چی بێهیچ ئیعتیبارێک و به‌بریارێکی میزاجی و له‌سه‌ر راسپارده‌ی پارتی دیموکراتی کوردستان و قوباد تاڵه‌بانی نوێنه‌رایه‌تی حکومه‌تی هه‌رێم سڕ ده‌کاو وه ماوه‌ی زیاتر له دوو سالیشه مووچه‌ی ته‌واوی فه‌رمانبه‌ره‌کانی بریوه‌و له هه‌مان کاتدا نوێنه‌رێکی پارتی دیموکرات به‌ناوی دانه‌ر ئه‌بوبه‌کر راده‌سپێرێ که کاری نوێنه‌رایه‌تییه‌که رایی بکات. ئاشکرایه ئێستا حكومه‌تی هه‌رێم نوێنه‌رایه‌تی له ١٤ وڵاتی جیهاندا هه‌یه که بریتین له (ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مه‌ریكا، به‌ریتانیا، یەکێتی ئەوروپا، كۆماری ئیسلامی ئێران، ئوسترالیا، ئیتاڵیا، ئه‌ڵمانیای فیدراڵ، ئیسپانیا، فه‌ڕه‌نسا، سویسڕا، به‌لجیكا، نه‌مسا، سوید، روسیای فیدڕاڵ)ه یه‌کێتی نیشتیمانی کوردستان ته‌نها سێ نوێنه‌رایه‌تی به‌ده‌سته‌وه‌یه ئه‌وانیش بریتین له وڵاتانی (ئسپانیا – به‌ریتانیا – ئێران) که بەنزیک کراوی ده‌کاته یه‌ک له‌سه‌ر چواری پشکه‌کانی پارتی دیموکرات! نوێنه‌رایه‌تی حکومه‌تی هه‌رێم له ڕوسیا له لایه‌ن ستافێکی ماندونه‌ناس و پێشمه‌رگه ئاسا به‌ڕێوه ده‌برا که به‌بێ جیاوازی خزمه‌تی هه‌رێمی کوردستانیان کردوه، ده‌یان برینداری هێزه‌کانی پێشمه‌رگه‌یان له هه‌ردوو هێزه‌کانی یه‌که‌ی حه‌فتاو هه‌شتا له لێواری مه‌رگ رزگار کردووه، ئه‌مه وێرای ئه‌وه‌ی توانیویانه له ڕیگه‌ی په‌یوه‌ندییه‌کانیان له‌گه‌ڵ نه‌خۆشخانه‌کانی ئه‌و وڵه‌ته‌دا بینایی بۆ ده‌یان برینداری شه‌ڕی داعش بگێڕنه‌وه. وه هاوکاربونه له ناردنی ده‌یان کۆمپانیای روسی بۆ ناوچه‌که‌و ئاسانکاری بۆ وه‌رگرتنی سه‌دان خوێندکار له زانکۆکانی روسیادا هه‌موو ئه‌م نمونانه‌ش مشتێکن له خه‌رمانی خزمه‌تی ئه‌و ستافه. وه‌لێ ئه‌وه‌ی جێگه‌ی تێڕامانه له‌بری پاداشتی به‌رپرس و ستافی نوێنه‌رایه‌تیه‌که له پای ئه‌و خزمه‌ته زۆره‌ی که کردویانه وه‌ک یه‌کێک له باشترین نوێنه‌رایه‌تییه‌کانی حکومه‌تی هه‌رێم سه‌رله‌بری ستافه‌که دوورده‌خرێته‌وه‌‌و ستافێک ته‌واو سه‌ر به پارتی ده‌خرێته جێگه‌یان! به‌داخستنی ئه‌و نوێنه‌رایه‌تیه نه‌نگی و ده‌لاقه‌یه‌کی گه‌وره دروست بووه له‌سه‌ر په‌یوه‌ندییه‌کانی کورد و روسیاو هه‌روه‌ها له‌سه‌ر خراپبونی ناوبانگی کورد له‌و وڵاته‌یا، به‌داخه‌وه کاک قوباد وه‌ک به‌رپرسی یه‌که‌می یه‌کێتی له حکومه‌تدا ده‌بوو به‌هه‌رشێوه‌یه‌ک بایه چاره‌سه‌رێکی ئه‌و کێشه‌یه‌ی بکردایه‌و ڕێگر بوایه له‌وه‌ی پارتی هاوشێوه‌ی نوێنه‌رایه‌تیه‌کانی تر ئه‌و نوێنه‌رایه‌تیه‌ش داگیر بکات! ئه‌گه‌رچی له کۆبونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ ستافی نوێنه‌رایه‌تییه‌که به‌ڵینی دابوو به گه‌رانه‌وه‌ی شایسه‌ته داراییه‌کانیانیان و هه‌روه‌ها کردنه‌وه‌ی ئۆفیسه‌که‌و گه‌رانه‌وه‌ی که‌سیكی یه‌کێتی وه‌ک به‌رپرسی یه‌که‌م وه‌لێ تا ئێستا هیچ له به‌ڵێنه‌کانی خۆی جێبه‌جێ نه‌کردووه! خولاسه، به‌رپرسیارێتیه‌کی گه‌وره له‌سه‌ر شانی قوباد تاڵه‌بانییه ئه‌گه‌رچی تا ئێستا دووجار له‌لایه‌ن مه‌کته‌ب سیاسیه‌وه به نوسراوی فه‌رمی ئاگادارکراوه‌ته‌وه بۆ چاره‌سه‌رکردنی ئه‌و کێشه‌یه به‌ڵام زیاتر له ساڵێکه هیچ ئه‌نجامێکی نه‌بووه بۆیه پێویسته پێش هه‌موو که‌س کاک قوباد پاشان هه‌ڤاڵانی مه‌کته‌بی سیاسی و سه‌رکردایه‌تی و کادیرانی یه‌کێتی رێگه‌نه‌ده‌ن نوێنه‌رایه‌تی حکومه‌ت له وڵاتێکی گه‌وره‌ی وه‌ک روسیادا بدرێته لایه‌نێکی تری سیاسی و هه‌روه‌ها داهاتووی فه‌رمانگه‌که‌‌و فه‌رمانبه‌ره‌کانی به‌و نادیارییه به‌رده‌وام بێت!
.gif)
■ مه‌لا به‌ختیار دوای شه‌هیدكردنی شیهاب‌و جه‌عفه‌رو ئه‌نوه‌ر (21/11/1976)، رقێكی پیرۆز له‌ناخی هه‌موو ئه‌ندامێكی (كۆمه‌ڵه‌ی ره‌نجده‌ران) جۆشی ده‌خوارد‌و داوای تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌یان ده‌كرد. سه‌یر ئه‌وه‌یه، ئه‌وه‌ی له‌هه‌موان زیاتر له‌كاتی هێنانی ته‌رمه‌كاندا، داوای تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌ی ده‌كرد، كه هاتینه سه‌ر جێبه‌جێكردن، ترسنۆكترین كه‌س ده‌رچوو. مه‌فره‌زه‌یه‌ك، به بڕیاری شه‌هیدان: عه‌لی عه‌سكه‌ری‌و ئارام‌و كاك سالار عه‌زیز بریتیبوون له (5) پێشمه‌رگه هاتنه‌وه سلێمانی. له‌مانه، یه‌كێكیان روخا و، دوانی تریان (فشه‌كه‌ر) بون‌و نه‌خشه‌كانیان ده‌شێواند. بۆ خۆدزینه‌وه له چالاكیه‌كه، كێشه‌ی گه‌وره‌یان له‌ناو مه‌فره‌زه‌كه‌دا (له‌ماڵی شه‌هید ئه‌حمه‌دی موهه‌ندیس) نایه‌وه‌و به‌هه‌زار حاڵ لێكم كردنه‌وه‌و ته‌نها شه‌هید (سۆران)و (فاخر)م هێشته‌وه. دوو فشه‌كه‌ره‌كه، یه‌كێكیان گیراو ئه‌حمه‌دی موهه‌ندیسی به‌گرت داو له‌سێداره‌ش درا. كه دڵنیابوین له‌جوامێری سۆران‌و فاخیر، نه‌خشه گۆڕدرا. شوێن ئاماده كرا. سه‌یاره‌ی گواستنه‌وه دیاریكرا. چاودێری پارێزگا به‌وردی ئه‌نجامدرا. چه‌ك‌و شوێن‌و كاتی لێدان، ساغكرا. ماڵی كشانه‌وه‌ی پێشمه‌رگه ده‌ستنیشان كرا. (20/21)ی12/1976 رێكه‌وتی ئه‌مشه‌و، له‌گه‌ڵ سۆران‌و فاخیر كه‌بابم بۆ بردن‌و پلانه‌كه‌مان تاوتوێ كردو دڵنیا بوم دوودڵ نین. به‌یانیه‌كه‌ی سه‌عات هه‌شت چوینه مزگه‌وته‌كه. به‌پلایس قفڵی ده‌رگای سه‌ربانی مزگه‌وته‌كه‌مان شكاند. سۆران‌و فاخر سه‌ركه‌وتن‌و دامه‌زران بۆ ده‌ستڕێژ. چومه سه‌ر شه‌قامی مه‌وله‌وی‌و به‌رامبه‌ریان وه‌ستام. كاك دلێری سه‌ید مه‌جید له‌به‌رامبه‌رمدا چاوه‌ڕێی ته‌له‌فۆنی ده‌كرد، وه‌كو په‌رله‌بێلێك كه پارێزگار كه‌وتۆته ڕێ. به‌ڵام كه‌مێك دواكه‌وت. من هه‌ر نه‌شڵه‌ژام. به‌ئیشاره‌ت سۆران‌و فاخیریشم ئارام ده‌كرده‌وه. له‌پڕ هات. ده‌ستم بۆ هه‌ڵبڕین ته‌قه بكه‌ن. كاتێكم زانی: سۆران‌و فاخر، وه‌كو دوو قاره‌مانی ئه‌فسانه‌یی، ده‌ستڕێژیان له مارسیدیسه ره‌شه‌كه‌ی پارێزگار كرد. چاوم لێبوو، وه‌كو شه‌سته‌باران، دایانبێژا. من‌و كاك دلێر، كشاینه‌وه. سۆران‌و فاخیریش، گه‌یشتنه‌وه سه‌یاره‌كه‌و گه‌یاندرانه‌وه ماڵی شه‌هید سه‌رداری برینپێچ. دیمه‌نی لێدانی پارێزگار، ده‌تگوت فلیمه. ئازایه‌تی سۆران‌و فاخر، هه‌رگیز وێنا ناكرێ. شڵه‌ژانی حكومه‌ت‌و چالاكیه‌كه، خه‌ڵكی شاری كردبووه خاوه‌ن شانازییه‌كی گه‌وره‌و دڵسۆزان پیرۆزباییان له‌یه‌ك ده‌كرد. ئیزگه‌ی له‌نده‌ن باسی كرد. مام جه‌لال هه‌میشه ده‌یگوت: دوای لێدانی پارێزگار، متمانه‌ی ئێمه له‌سوریاو لیبیاو له‌ناو فه‌له‌ستینیه‌كاندا، به‌رز بوه‌و، ئاماده بون هاوكارییه‌كی زیاترمان بكه‌ن. سۆران هه‌ورامی.. شایه‌نێتی وه‌كو قاره‌مانی ئه‌فسانه‌یی له گه‌شترین لاپه‌ڕه‌دا تۆمار بكرێ. فاخیریش، نمونه‌ی شۆڕشگێڕی كه‌ركوكی‌و كوردستانی بوو. دوو قاره‌مانی هه‌ورامی-سلێمانی‌و كه‌ركوكی، ئه‌م داستانه‌یان تۆمار كرد. من‌و دلێری سه‌ید مه‌جیدو عه‌بدوڵڵای خورشه (ئاسۆ) له‌خزمه‌تیان بوین. سڵاو له ئارامگای سۆران هه‌ورامی، كه به‌راستی له‌گه‌ڵ فاخیردا، قاره‌مانی ئه‌فسانه‌یی بوون. به‌گیانی به‌رزی شۆڕشگێڕێتی (ئه‌وسا!) ئاماده‌بون له تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌ی رابه‌ره شه‌هیده‌كانیاندا، گیانیان ببه‌خشن.
.gif)
■ كه‌مال ره‌ئوف هەموومان دەزانین هەڵكەوتەی سروشتی سیاسی رۆژهەڵاتی ناوەراست بەو شێوەیەیە، وڵاتانی بەهێزی ناوچەكە، هاوشێوەی وڵاتانی سعودیەو میسریش، كە خاوەن ئیمكاناتێكی زۆری مرۆیی سوپاو مادین و سەربازین، هێشتا پێویستیان پشتیوانی وڵاتانی زلهێزی جیهانە. بۆ كورد كەخاوەن دەوڵەت نییەو پێگەی نێودەوڵەتی لاوازە، ئەم پێویستیە چەند بەرامبەرە، بەڵام لەگەڵ ئەم راستیە گرنگە باس لەوەش بكرێت، كورد بۆ خۆی چی لەهگبەكەیایەتی بۆ مامەڵەكردن بەئاراستەی بەدەستهێنانی ئەو پشتیوانیە، ئاخۆ ئێمەی كورد لەلاوازیمانەوەیە كە بەردەوام داوایی ئاشتی و برایەتی لەبەرامبەر ئەكەین، یان لە بوونێكی قوڵی قەناعەتەوەیە بۆ پێكەوە ژیان، ئاخۆ بەراست كورد تا ئەو رادەیە بروایی بە ژیانی دیموكراتیانەیە كە شەری بۆ بكات، یان چەمكی دیموكراتیەتی كردۆتە پەناگایەك تا بەئارامی لەپاڵ هێزە دەسترۆیشتووە تۆقینەرەكانی تردا بژی، دیارە ئەم برایەتی و خۆبەستنەوەیە بەدیموكراتیەتەوە لەلاوازیەوەیە بۆیە كورد لەنەتەوەكانی تری ناوچەكە زیاتر دەستی برایەتی درێژكردوەو پەرچمی دیموكراتیەتی بەرزكردۆتەوە، خۆ گەر وانیە دەبوو كورد، لە هەموو گەلەكانی تری ناوچەكە لەناوخۆیدا بەئاشیانەترو بەتەبایی بژیایە و یەكتری قبوڵ بكردایە، كەبەداخەوە لەواقیعدا وانییە. ساڵی 2002 كە هێشتا لەعێراق دەسەڵاتی بەعس لەدەسەڵاتدا بوو، لە سوریاش لەو پەری هێزو توانادا بوو، لە دیمشق لەگەڵ كۆمەڵێك لەرۆشنبیرانی كوردی رۆژئاوا گفتوگۆمان بوو لەسەر ئایندەو دۆخی كورد لە سوریا، سەرنج راكێشترین، بۆ چوون كە گوێم لێبوو ئەوە بوو، لەناو ئەو پەیڤانەدا كە پربوون لە نائومێدی و رەخنە گرتن لە رۆڵی پارتە كوردیەكان، بە پەكەكەشەوە، ئەو بۆچوونە بوو، كورد لەسوریا سەرباری سەرنجیان لەسەر پەكەكە، بەڵام قەرزاری ئەوەن، كە لەوانەوە فێری سیاسەت و جۆرێك كاری حیزبایەتی بوون، سیاسەت و حیزبایەتیەك كە تەواو جیاوازە لە ئاراستە باوەكان بوو. پەكەكە ساڵانێكی زۆر لەكۆمەڵگەی رۆژئاوادا تۆویی سیاسەتێكی چاند، كە ئەستمە جارێكی تر، كورد لەرۆژئاوا، بگەرێتەوە خاڵی سفر، رەگە گەرانەوەی سوپای ئەمریكا، قورس بێت، ئەگەری زۆرە سیناریۆی عەفرین لەچەند شوێنێكی تر دوبارە بێتەوە، بەڵام ئەوان بۆ مێژوو چەندین سەركەوتنی وەك كۆبانێ یان تۆمار كرد، بۆیە پاشەكشەكان هەرچۆنێك بێت هیچی یەكسان نابێت، بە گەرانەوەی كورد لەرۆژئاوا بۆ چوارگۆشەی یەكەم و ناگاتە ئاستی شكاندنی ئیرادەی خەڵكێك كە رۆژگارێك بەبروا بەخۆبوون توانیان وێنەیەكی تەواو جیاواز لەخۆگری نیشانی جیهان بدەن و لەبەرهەمەكەشی تامی ئازادی بكەن. بەرپرسەكانی ئیسرائیل دەڵێن" ئەمریكا پێیان راگەیاندوین كە بە پرۆسەیەك هێزەكانیان لەناوچەكە دەكشێننەوە، بەڵام دەشڵێن، بەدیلی ترمان هەیە ". هەندێك لەسیناتۆرەكانی ئەمریكاش پاشەكشەی هێزەكانیان بە كارێكی ناشیانەی ترامپ دەزانن. بەدور لەخۆشباوەری سیاسی و بەدەستهێنانی پشتیوانی ئەمریكاو ئەوانی تر، ئەوەی لەناوچەكە ئەگوزەرێت، تارمایی گۆرانكارییەكی گەورەیە، لەراستیدا گەر خۆ هەڵنەخەڵەتێنین لەبەرچاو گرتنی پێگەی كورد و بەرژەوەندیەكانی، چەقی گۆرانكاریەكان نین، بۆیە ئەبێت بەئاسایی چاو لەهەر بادانەوەیەكی نێودەوڵەتی بكرێت كە لەبەرژەوەندی كورد نەبێت، بەپێچەوانەوە دەبێت ئامادە سازیش هەبێت، كە بەرژەوەندی نەتەوەی سەردەست بخرێتە سەرو بەرژەوەندی كورد و چاو لەقوربانی و شەری داعش و ئەو گوتارانەش بپۆشرێت كە پربوون لە پیاهەڵدان و دەست لەپشتدانی كورد، ئەمە نەك تەنها لە رۆژئاوا بەڵكو لە تەواوی كوردستان و لەبەرامبەر هەموو هێزە كوردیەكان ئەگەری بەهێزە. بەڵام لەگەڵ ئەو راستیانەشدا، دۆخی كورد بەگشتی پرسە سیاسییەكەی هیچ دەوڵەت و لایەنێك ناتوانێت نادیدەی بگرێت، بەڵام لەهەموو ئەوانەش گرنگتر ئەوەیە كورد خۆی چی ئەوێت و بەنامەی چییەو چی پێدەكرێت لەو گوانكاریانەی كە بەرێوەن.
■ هەندرێن شێخ راغب گۆشەی یەكەم: یەكێك لە دەرهاویشتە مەترسیدارەكانی كۆتایی شۆڕشی ئەیلول(1974)، دروستكردنی دۆخێكی دەرونی بوو لای تاكی كورد، كە هەركاتێك دەوڵەتێكی بەهێزی جیهانی، یان ئیقلیمی، وازی لە كۆمەك‌و پشتیوانی كورد هێنا، ئەوا لەروی مەعنەوییەوە یەكسەر وا دەزانین دنیا كۆتایی پێدێت‌و شەوی تاریك دەست پێدەكات. بەداخەوە ئەم دۆخە دەرونییە هەتا ئێستاش بە تۆخی لە لای ئێمەی كورد ماوە. وەك بڵێی شۆڕشمان پێ نەكرێت، ئەگەر دەوڵەتێك یان هێزێكی جیهانی لە پشتمان نەبێت، هەرچەندە ئەمە رەهەندی جیۆسیاسی‌و جیۆپۆلەتیك‌و جوگرافی خۆی هەیە، چونكە كوردستان شوێنێكی پڕ لە نەخشەو پلان‌و زەوی پڕ ململانێیە لەم بارەیەوە، بەڵام ئەمە بابەتی ئێستای ئێمە نیە لەم وتارەدا. گەلی كورد بەهەموو شێوەیەك دەبێت ئەم دۆخە دەرونیە تێك بشكێنێت. گۆشەی دووەم: دوو ئەزمونی كشانەوەی ئەمریكا: یەكەم: ساڵی (1991) ئەمریكا كوێتی لە چنگی بەعس دەرهێنا، بەڵام نەهاتە ناو بەغداو پاشەكشەی كرد، ئەمەش صەدام حوسێنی مەست كردو هەوای پەلاماردانی كوردو شیعەی گرت، ئەوەبوو، كۆڕەو كرا، ئەمریكا گەڕایەوەو لەناو ئەنجومەنی ئاسایش پشتیوانی دروستكردنی هێڵی سی‌و شەشی كرد بۆ كورد لە عێراق، بەم فۆرمە گەڕایەوە؟؟. دووەم: زۆری بەسەر نەچووە، لەم رۆژانە بوو كە باراك ئۆباما گوتی ئەگەر دەربچم بەسەرۆكی ئەمریكا، تەواوی هێزەكانمان لە عێراق دەكشێنینەوە، ئەوكات دەنگۆیەكی زۆر گەورە دروست بوو كە بەعسیەكان دەگەڕێنەوە، ئێران بەتەواوی دەست بەسەر عێراقدا دەگرێت، توركیا دێت، كورد دەخورێت...ئیدی دنیایەك سیناریۆی دیكە، ئەوەبوو ئۆباما هات‌و تەواوی سەربازەكانیشی لە عێراق كشاندەوە، بەڵام چی روویدا؟ داعش هات، عێراق كەوت، بەئێرانیشەوە؟؟ هاواریان كرد بۆ گەڕانەوەی ئەمریكا، هاتەوە. بۆیە دەشێ بڵێم كشانەوەی تەواوی ئەمریكا لەسوریا، مانای گەڕانەوەیەكی بەهێزیەتی بۆ سوریا. گۆشەی سێیەم: توركیا پەلاماری عەفرینی دا بە بیانوی تیرۆرو مەترسی ئاسایشی خۆی، توركیا ئێستا هەڕەشە دەكات بۆ داگیركردنی رۆژهەڵاتی فوڕات‌و رۆژئاوای كوردستان، هەر بەبیانوی ناسەقامگیری سنورەكانی‌و داعش‌و تیرۆر؟؟.بەڵام كاتێك ئەمریكا بەفەرمی لەسوریا دەكشێتەوە، شتێكی گرنگ روو دەدات، ئەویش گۆڕینی ناونیشانی شەڕەكەیە، لە ناوی شەڕی داعش، ئیدی ناونیشانی هەرە زیندوو(دەستپێكردنی شەڕی كوردو توركیا) یە، بۆیە ئێستا كە ئەمریكا دەكشێتەوە مانای وایە داعش مەترسی گەورەی نەماوە، كە توركیا هێرش بكات، مانای وایە پەلاماری كورد دەدات، پرسیار ئەوەیە توركیا رۆژئاوای كوردستان داگیردەكات‌و نقەی لێوە نایەو وەك ئێستای عەفرین دەبێت،؟ بۆچونم وایە نەخێر. بەڵكو یەكێك لە پێشهاتەكان ئەوەیە ئەمریكاو چەندین دەوڵەتی دیكە، توركیا وەك صەدام مەست دەكەن، پەلاماری پێ دەدەن، دوایش هەر خۆیان لەناو ئەنجومەنی ئاسایش بڕیارێك بەناوی ناوچەی ئارام‌و پاراستنی كەمایەتیەكان‌و یان باكورو‌و رۆژهەڵاتی فورات دەردەكەن‌و سوریاو توركیاو روسیایش دەخەنە ناو تەڵەیەكی گەورەوە، وەك ئەوەی دوای كشانەوەی ئەمریكا بەهۆی هێڵی سی‌و شەش بە عێراقیان كرد؟. دەشێت هەر خۆیان مەیدانەكە بۆ توركیا چۆڵ بكەن، بڵێن فەرموو كورد بكوژە، كوردستان داگیربكە، وەرە ناو سوریا..بەڵام دوایی توند قوڕگی بگرن. مادام ئەزمونی لەمجۆرە هەیە دەشێت قەناعەتێك بەم گۆشەیە بكەین. ئەمە لەبەر خاتری چاوی جوانی كورد نیە، بەڵكو ئەردۆغان‌و ستافەكەی قاچیان زۆر لەبەڕەكەی خۆیان راكێشاوە. گۆشەی چوارەم: روسیا زۆر بە دوورخستنەوەی توركیا لە ئەمریكا ماندوو بووە، چاوپۆشی زۆری لە كردەوەكانی توركیا كرد، هەموو هەوڵێك دەدات توركیا ببێتە هاوبەشێكی ستراتیژی بۆ روسیا، هەر بۆ نمونە سیستەمی موشەكی ئێس 300 دەفرۆشێتە توركیا، كە ئەمریكای زۆر هەراسان كردووە. لەهەموو بابەت‌و سیناریۆو سیاسەتەكانی ناو سوریا، روسەكان دەستی توركیایان راكێشاوەو كورسی گرنگیان داتەوە توركەكان، بۆیە كاتێك توركیا موشەكی پاتریۆت لەئەمریكا دەكڕێت، كاتێك لە ئەمریكا نزیك دەبێتەوە، روسیا ئەگەر هیچ نەكات، خۆ دەبێت ئەوەی چەندین ساڵە لە سوریا بۆی تەنازوول كردووە، لێی وەربگرێتەوە. بۆیە نزیك بونەوەی ئەمریكاو توركیا، دەرفەت دروست دەكات، ئەمجارە كوردو روسیا لەیەكتر نزیك ببنەوە، توركیا ناتوانێت هاوسەنگی ئەمریكاو روسیا بەمجۆرەی ئێستا رابگرێت، روسیا لە توركیا قبوڵ ناكات تەواوی رۆژهەڵاتی فوڕات‌و باكوری سوریا داگیربكات‌و هەیمەنەی گەورەی خۆی دروست بكات، ئەوەی لە عەفرین بۆی كرد، بۆ خاتری ئەوەبوو لە ئەمریكا دووركەوێتەوە، بەڵام كاتێك دەچێت موشەكی پاتریۆتی ئەمریكی دەكڕێت، مانای پێچەوانە بونەوەی هاوكێشەكانە، ئەمەش دەرفەتی ئەوە دەداتە كورد لەسوریا بەهۆی روسەكان زەبر لە توركیا بوەشێنێت‌و بەرگری بكات، بە كۆمەكی روسەكان. ئەمەش بەرژەوەندی روس دروستی دەكات، نەوەكو چاوی جوانی كورد؟؟. گۆشەی پێنجەم: سەرچاوەكانی ناو كۆشكی سپی، ئاماژە بەوە دەكەن، كە تەواوی راوێژكارەكانی كۆشكی سپی، جۆن بۆڵتۆن راوێژكاری ئاسایشی ئەمریكا، زۆرێك لە ژەنەڕاڵ‌و ئەفسەرەكان، زۆرێك لە گۆنكرێسمانەكان، زۆر دژی ئەم بڕیارەی سەرۆك ترەمپن، ناكۆكی زۆر لەم بارەیەوە هەیە، ئەمەش دۆخێكی هەستیار دروست دەكات، كە كورد لەسوریا هەوڵ بدات، ئەم دۆخە هەستیارەی ئەمریكا باش مامەڵە بكات، لانی كەم مانەوەی ئەو هێزانەی كە بڕیاربوو ناوچەیەكی ئارام لەنێوان تورك‌و كورد دروست بكەن لەرۆژئاوای كوردستان. واتە نابێت بڕیاری كۆتایی بدەین، لەسەر خیانەتی ئەمریكا لە بەجێهێشتنی كورد بەتەنیا لەناو گەلەگورگی ناوچەكە، واقیعییە ئەگەر بڕوامان بەوە بێت، هێزە نێودەوڵەتیەكان رێگا نەدەن قەسابخانەی كورد دروست بێت، چونكە ئاسایش‌و بەرژەوەندی خۆیان وا دەخوازێت، هەر زوو بەریتانیا رەخنەی لەم بڕیارە گرت، ئیسرائیل دژ بوو، ئەوروپیەكان مەترسیان هەیە. یەكێك لە راوێژكارەكانی كۆشكی سپی گوتی: كشانەوەی ئەمریكا لە سوریا لێدانە لە هاوپەیمانیەتی عەرەبی-ئەمریكی، عەرەبەكان نایانەوێت ئێران‌و توركیا كەڵەگای ناو سوریا بن، چونكە پانتایی جیۆسیاسی خۆی هەیە كە هەڕەشەی راستەوخۆن بۆ ئەمنی عەرەب. ئەمەش گۆشەیەكی دیكەیە، كە قسە زۆر هەڵدەگرێت. گۆشەی شەشەم: كورد كارەكتەرێكی نا دەوڵەتیە، گروپە، دەوڵەت نیە، كیانی فەرمی نیە، وەك نوێنەری ئەمریكا بۆ كاروباری سوریا وا وەسفی كردین، كە گوتی. مامەڵەی ئێمە لەگەڵ ئەم گروپە نا دەوڵەتیانە، تاكتیكیە، هەر كاتێك ئیشمان پێ نەمان، وازیان لێ دەهێنین‌و دەوڵەتێكی بەهێزی وەكو توركیا بەمانە ناگۆڕینەوە. ئەمە راستە..بەڵام جێگای باوەڕ نیە بۆ كورد، لەبەرچی؟ بۆ نمونە ئێستا جەنگەكانی ناوچەكەو جیهان، یان بڵێم سیاسەت گروپە نا دەوڵەتیەكان دەیكەن‌و ئەنجامی دەدەن، حوسیەكان لەیەمەن، حزب اللە لە لوبنان، حەشدی شەعبی لە عێراق، بەرەی نوصرەو شام لە سوریا، پەیەدەو سوریای دیموكرات لە سوریا، لەهەموشی گرنگتر داعش، داعش گروپێكی نادەوڵەتی بوو كە ئەمریكاو جیهانی هێنایە سەرخەت، بۆیە گروپە نا دەوڵەتیەكان زۆر گرنگن‌و ئەمریكا راست ناكات، گەلی كورد لەسوریا بەمجۆرە سیاسەتانە نابێت مەوقیعی گرنگی خۆی لە بیر بچێت. بەمجۆرە بێت كە ئەمریكا سوریا جێبهێڵێت، توركیا بێتە ناو خاكی رۆژئاوای كوردستان، هەمان مانای هەیە، چۆن؟ چۆن سەربازەكانی ئەمریكا بۆ دەوڵەتی سوریا بیانین، سەربازی توركیش بیانین، هەر دەبێت لەناو سوریا بڕۆنە دەرەوە. گۆشەی حەوتەم: راست ناكەین ئەگەر بڵێین كشانەوەی ئەمریكا لە سوریا، كاریگەری مەعنەوی‌و دەرونی لەسەر كورد نابێت، وەك لە گۆشەی یەكەم رونم كردەوە، بەڵام شتێك هەیە هێز دەبەخشێتە من، ئەویش لێدوانی بەرپرسانی رۆژئاوای كوردستانە، كە ساڵانی رابردووش هەمیشە گوتویانە تەنها پشت بە گەلی خۆمان دەبەستین‌و دەزانین روسیاو ئەمریكا تاسەر دۆستی ئێمە نین، تەنها گەل سەرچاوەی پشتیوانیە، بەس كێشەكە ئەوەیە ئایا ئێمەی كورد بەرگەی ئەم هەموو چەك‌و چۆڵ‌و فڕۆكەو سوپاو دەوڵەتە دەگرین، لەلایەك هەڕەشەكانی توركیا، لەلایەك گورگەكەی دیمەشق كە بەردەوام نكۆڵی لە بونی جوگرافیاو كیانی كوردی دەكات لەناو سوریا؟؟ ئیرادەی كورد نابێت تێك بشكێت، دوای كۆڕەوی گەورەی كورد، كیانی كوردی لەدایك بوو كە كەس چاوەڕێی نەدەكرد. كەواتە وەك چۆن رابردوو نەتواینەوە، داهاتوش بەردەوام دەبین. من دڵنیام گۆشەی دیكەش لە داهاتوو لەسەر پرسی كورد، لەسوریا‌و عێراق‌و توركیاو ئێران، زۆر دێنە ناو باسو خواسەوە، جارێ ئەمە با سەرەتایەك بێت.
.gif)
■ د.كامه‌ران مه‌نتك شتێكی ئاشكرایه، كه سیسته‌می نوێی دنیا شكستی هیناوه‌و به كۆتا هاتووه‌و زیاتر له دوو ساڵیشه به شێوه‌یه‌كی كرداری ئه‌مریكا هه‌ژموونی جیهانی خۆی له ده‌ست داوه، به‌ڵام كشانه‌وه‌ی ئه‌مریكا به‌و شیوه كت و پڕه، ره‌نگ بێت شكستێك بێت، كه ته‌نیا به كشانه‌وه‌ی هێزه‌كانه‌وه نه‌وه‌ستیت و به‌ره‌و ناوه‌وه‌ی ئه‌مریكاش هه‌ڵكشێت، واته ساڵی (2019)، به گوێره‌ی ئه‌مریكاییه‌كان وه‌ك قۆناغی روخانی شكستی سۆڤیه‌تیه‌كان ده‌بێت له قۆناغی به كۆتا هاتنی شه‌ڕی سارد! ئه‌مریكا له‌رووی داراییه‌وه له قه‌یرانه، به ملیاران دۆلار ته‌نیا قه‌رزاری وڵاتی چینه، ده‌رباره‌ی زۆر له مه‌سه‌له جیهانیه‌كان له پاشه‌كشه‌دایه، له كاتێكدا پێششتر وه‌كو هیزێكی گه‌ردوونی ره‌فتاری ده‌كرد، بۆ نمونه له ساڵی (2017) له یه‌كێك له‌مه‌سه‌له جیهانیه گرنگه‌كان، كه رێكه‌وتنامه‌ی پاریس بوو بۆ دۆخی كه‌ش و هه‌وای جیهانی كشایه‌وه!. له سوریا هاوپه‌یمانیه‌تیكی سێلایه‌نه‌ی هه‌رێمی له نیوان روسیا و ئێران و توركیا به شێوه‌یه‌كی ناواخنی دروست بووه، ئه‌وروپا، به تایبه‌تیش ئه‌ڵمانیا، كارده‌كات پردێك له‌نێوان ئه‌ورپاو ئاسیا دروست بكات، واته به شێوه‌یه‌ك له شێوه‌كان كار له‌سه‌ر سه‌ركه‌وتنی پڕۆژه‌ی ئۆراسیا ده‌كات، كه روسیا پێشه‌نگایه‌تی ده‌كات!، له پێناو تۆڵه كردنه‌وه له ئه‌مریكیه‌كان، كه هۆكاری سه‌ره‌كی بوون بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌وان هه‌ردوو جه‌نگی یه‌كه‌م و دووه‌می جیهانی بدۆڕێنن، بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش په‌یوه‌ندیه‌كانیان له‌گه‌ڵ روسیاو چین زۆر به‌ره‌و پێش بردوه. كه‌واته ئه‌مریكا له دۆخێكدایه شایه‌نی ئێره‌یی پێ بردن نیه، توركیا به ده‌ست له پشتدانی ئێران و روسیا ده‌یه‌ویت په‌لاماری رۆژئاوای كوردستان بدات، پێم وا نیه ئه‌مریكا ئاما ده‌بێت له پێناو مه‌سه‌له‌یه‌كی ته‌كتیكی، كه شه‌ڕی داعش و به‌كارهێنانی كورده، بچێته ناوشه‌ڕێكه‌وه، كه ره‌نگ بێت ببێته سه‌ره‌تای جه‌نگیكی جیهانی گه‌وره، بۆیه مه‌سه‌له‌ی كشانه‌وه له رۆژئاوا ده‌روژێنێت بۆ ئه‌وه‌ی رای گشتی جیهانی له‌و هێرشه دوور بكاته‌وه، كه توركیا به یارمه‌تی هاوپه‌یمانه‌كانی له باشووری كوردستان ره‌نگ بێت ئه‌نجامی بدات، بۆیه گریمانه‌ی رێك كه‌وتنێك له نێوان توركیاو ئه‌مریكا له ئارادایه، بۆ ئه‌وه‌ی چوارچێوه‌ی شه‌ڕه‌كه هینده فراوان نه‌بێت و مه‌ترسی جه‌نگێكی جیهانی لێ نه‌كه‌وێته‌وه، شه‌ره‌كه بكه‌نه شه‌ڕی كوردی – كوردی، توركیا له شكری رۆژی ئه‌نه‌كه‌سه، كه پارتی دیموكراتی كوردستان پاڵپشتیان ده‌كات، بكاته قه‌ڵغانی خۆی و شه‌ڕه‌كه‌ی پێ بكات، بۆیه یه‌كێك له ئه‌گه‌ره ترسناكه‌كانی ئه‌و دۆخه شه‌ڕێكی كوردی كوردیه، بۆ ئه‌وه‌ی سۆزی رای گشتی جیهانی به‌رامبه‌ر مه‌سه‌له‌ی كورد سفر بكرێت و شه‌ڕه‌كه وه‌ك شه‌ڕێكی ناوخۆ سه‌یری بكرێت، به‌مه‌ش له لایه‌ك توركیا به ئامانجه‌كانی خۆی ده‌گات، له لایه‌كی تر ئه‌مریكاش خۆی له تیوه‌گلان له شه‌ڕێكی وا گه‌وره دوورده‌خاته‌وه!؟
■ ئەحمەد حاجی رەشید دوای ئەوەی پرۆژە یاسای بودجەی فیدراڵی لە پەرلەمان خوێندنەوەی یەكەمی بۆ نەكرا، حكومەتی عێراق داوای كرد نەگەڕێنرێتەوە بۆ حكومەت و لێژنەیەكی هاوبەش پێكبهێنن بۆ گۆڕانكاری لە پرۆژە یاساكەدا، شایانی باسە لێژنەی دارایی دانیشتنی خۆی ساز كرد لەگەڵ لێژنەكەی حكومەت و (٤۷) خاڵی ئاراستە كردن بەڵام حكومەت تەنها (۱) خاڵی لێوەر گرتوە ئەویش زیاد كردنی بڕی تەرخانكراوەكانی پاریزگاكانە لە (۱) ترلیۆن دینارەوە بۆ (۲) ترلیۆن دینار ئەوەش لێژنەی دارایی نیگەران كردوە لەدانیشتنی ئەمڕۆی لێژنەی دارایدا باسی لیوەكراو نامەیەك ئاراستەی وەزارەت كراو رازی نەبونی خۆی لەو گۆرانكاریانە نیشاندا ئەمەی خوارەوەش گۆرانكاری و سیناریۆكانە: ۱_نرخی نەوت وەك خۆی مایەوە كە خەمڵینراوە بە (٥٦) دۆلار لەكاتیكدا ئەمڕۆ نرخی برێنت بە (٥۸) دۆلارە واتە عێراق لەئیستادا نەوت دەفرۆشێت بە كەمتر لەو نرخە بە (۷) دۆلار كەمتر واتە دەفرۆشرێت لە ئێستادا بەنزیكەی (٥۱) دۆلار. ۲_ نرخی دۆلار بەرامبەر دیناری عێراقی كە بانكی ناوەندی دایدەنێت بەنەگۆری مایەوەو هەر دۆلاریك بە (۱۱۸۲) دینار خەمڵێنراوە كە ئەمەش لێژنەی دارایی والێكرد داوای دانیشتنیكرد لە گەڵ راوێژكارەكانی بانكی ناوەندی كە هۆكاری نەگۆرینی ئەم بابەتە بپرسیتەوە كە لێژنەی دارایی داوای كردوە نزیكەی (۱٥_۲٠) نمرە بگۆریت ، هەروەها بانگهێشتی چەند پسپۆرێكی داراییكرا كە بەرچاو رونی بدەن بە لیژنەی دارایی. ۳_ بڕی هەناردەی نەوت وەك خۆی مایەوە بە بڕی (۳۸۸٠٠٠٠) سێ ملیۆن و هەشت سەدو هەشتا هەزار بەرمیل نەوت .لە نێویدا بڕی (۲٥٠٠٠٠) دو سەد و پەنجا هەزار بەرمیل نەوتی هەرێم بێت كە رادەستی كۆمپانیای سۆمۆ بكرێت. ٤_ هەندیك لە دەقەكانی پرۆژەیاساكە بگۆریت و دەقی نوێ لە شوێنیان دابنریت بەتایبەتی هەندی دەق كە پەیوەندییان بە نێوان حكومەتی فیدراڵ و حكومەتی هەرێمەوەیە لەوانە ماددەی (۱٠) _ یەكەم ، دووەم لقەكانی (ا،ب،ج) وە دانانی برگەی (۳) لەو ماددەی (۱٠) كە پەیوەندی بە هەرێمەوە هەیە ئەو بڕگانەش ئەمانەی لای خوارەوەن : ماددەی ۱٠_ یەكەم پاكتاوكردنی شایستەكانی نیوان حكومەتی هەرێم و حكومەتی فیدراڵ بۆ ساڵەكانی ۲٠٠٤ _۲٠۱۸ دوای وردبینی دیوانی چاودێری دارایی لەبەر ڕۆشنایی پشكی هەرێم لە خەرجیە راستە قینە كان . ماددەی ۱٠_دووەم ا/حكومەتی هەریم پابەندە بە هەناردەكردنی (۲٥٠٠٠٠) بەرمیل . ب/تەرخانكردنی ریژەیەك لە تەرخانكراوەی هیزە پیادەكانی عێراق بۆ هیزی َ.... ج_هەركات هەرێم پابەند نەبوو بە پابەندیەكانیەوە ئەوا لە بودجەكەی دەبڕێت..... برگەی ۳ زیاد بكریت بۆ ماددەی (۱٠) . سیناریۆكان : سیناریۆی یەكەم : - بری داهات ۱٠٥ ترلیۆن و ٥٦۹ ملیار دینار - داهاتی نەوت ۹۳ ترلیۆن و ۷٤۱ ملیار - داهاتی تر ۱۱ترلیۆن و ۸۲۸ ملیار - خەرجیەكان : ۱۳۳ ترلیۆن و ۱٠۷ ملیار دینار - خەرجی بەكاربەر ۱٠٠ ترلیۆن و ٥۹ ملیۆن دینار - خەرجی وەبەرهینان ( ۳۳ترلیۆن ٤۸ ملیۆن )دینار كە بری (٦ ترلیۆن و ۱۱٥ ملیاری) قەرز بكرێت - كورتهینان( ۲۷ترلیۆن و ٥۳۸ ملیار )دینار - پشكی كورد دەبیت بە( ۹ترلیۆن و ۷۸۳ ملیار) دینار كە بە 12.67% ئەژماركراوە سیناروی ٢،٣ لە داهاتودا دێتە خزمەتتان
.gif)
■ بڕوا بەرزنجی بەڕێز ئەکاکی ئەکاکایڤیچ، کارەکتەری سەرەکی چیرۆکە بەناوبانگەکەی نیکۆلای گۆگۆل_ە چیرۆکی - پاڵتۆ-. کە یەکێک لەبەناوبانگترین چیرۆکەکانی ئەدەبیاتی ڕوسیشە. ئەکاکی پاڵتۆیەکی کۆنی هەیە، وەک کۆنی حکومەتە کۆمۆنیستیەکەی، ڕزاو و بێکەڵک. لە کۆتایدا لێیدەدزرێت هەرچی دەکات ناتوانێت بچێت شکات بکات ، چونکە ئەگەری زۆرە خۆی تێیدا تاوانباردەرچێت. دەبێت بەڵگەو دۆکیۆمێنتی هەبێت کە پاڵتۆکە هی ئەوەو لێیشی دزراوە. دەرئەنجام بە یارمەتی هاوڕێ و خێرەومەندان چاکەتێکی نوێی لە پێستی پشیلە کڕی، بەڵام دەیشیزانی چاکەتە نوێکەیشی هەر بەقەد چاکەتە کۆنەکەی باشە. ئەم چیرۆکە پێشبینی و وێناکردنی ئەدەبیاتی ڕوسی بوو لە داوەشینی حکومڕانی کۆمۆنیزم و هەروەک تێگەیشتن لەوەی لەو ژینگەدا حکومڕانی وسیستەمی نوێ لە کۆنەکە خراپترنەبێت باشترنابێت. من و تۆی ئینسانی کورد، بە ئاسانی خۆمان لەوەها دۆخێک و خراپتریش دەبینینەوە. من و تۆیش بەدیوێکدا پاڵتۆکەمان، کە هەموو مافەکانمانە لەو نیشتیمانەدا لێدزراوە، تۆ دەزانیت کێ سەروەت و سامانی دزیوە، بەڵام بڕۆ ناوی دزێک بێنەو شکات بکە، ئایا دادگا بەبیانوی نەبونی بەڵگەی سەلمێنەر چەند ساڵ دەتکاتە ژورەوە. دیوێکیتری پاڵتۆکەی من و تۆیش حکومەت و حکومڕانییەکەیە ، کە داڕزاوە. لەو ژینگە سیاسییەی لە چەند دەیەیی ڕابردو تا ئێستا دروستکراوە، هەر حکومەتێک بێت یان بڕوات هەر هەستی پاڵتۆ کۆنەکەمان هەیە. ڕازین بە پاڵتۆ تازەکە، نەک لەبەر ئەوەی تازەیە، بەڵکو لەبەرئەوەی ناتوانین لای پۆلیس و حاکم بڵێین پاڵتۆکەمان دزراوە، پاڵتۆی مافەکان و ژیانمان.یاسا دۆکیۆمێنتی سەلمێنەری لە من و تۆ دەوێت، بەس لە سەروەت و سامان و دەسەڵاتی ڕەهایی شۆڕگێڕە پاتە لە پێکانی دوێنێ نەخێر. بۆیە من لێرەدا و ڕو لە جەنابی یاسا و داواکاری گشتی دەڵێم: من نە پاڵتۆکەم لێ ونبوەو نەلێم دزراوە. بەڵام پاڵتۆکەمان ڕزیوە، زۆر ڕزیوە جەنابی حاکم!
.gif)
■ لاوك سەڵاح لە پاش ئەم هەموو جەنگە قێزەوەنە، کێ لە دووڕیاندا نییە، دووڕیانی ناسینەوەی دامەزراوەکان و حکومەتەکان و نەتەوەکان و پارتە سیاسییەکان و رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و میدیاکان و گروپەکانی فشار و سنوورە جیاجیاکان. ئەمە دۆخەکەیە لەسەر هەموو ئاستەکان، چ ناوخۆ یان دەرەکی بێت، بەدەگمەن، رەنگە هەر نەشبێت، تیۆرێکی سیاسی باو هەبێت لە بوارێکی تایبەتدا تاقیبکرێتەوە، ئەوەی ئێستا لە ئارادایە غاردانێکی سەرلێشوانەیە بەهەموو ئاراستەکاندا. بەداخەوە، سەردەمی هەموو چەمکە سیاسییە باوەکان و بنەماکانی بەرجەستەکردنی مۆراڵ و لۆجیکی سیاسی ئاسایی گوزەشت، سەرتاپا هەموو بە دوایی شوناسێکی سیاسی نوێدا وێڵین. ئەم قۆناغە قۆناغی بەر لە ناسینەوە و بەرهەم هێنانەوەی شوناسی سیاسییە. کارێکی سەختە لەبەرئەوەی لە دووڕیانی کارەسات و رووداوە گەڵاڵەکراوەکاندا ئەوەندەی مامەڵەیەکی بایۆلۆجیانەی دیاردەکان دەکەین، ئەوەندە بەها دروست ناکەین، بەداخەوە ئەوەی کە هەشبوو بەرەو کاڵبوونەوە دەروات. بەدبەختییەکە ئەوەیە ئەم گەران و سەفەرە بۆ شوناسی سیاسییەکی دیکە لە ژینگەیەکی نامۆدا پیادە دەکرێت، جاران دونیا یان بە دوو جەمسەر دەناسرا، یان بە دونیای جەنگی سارد ناودەبرا، یان دابەشکرابووە بلۆکی سەرمایەداری و سۆشیالیستی، یان بەدرۆ بە جیهناگیری پێناسەکرا بۆ رەوینەوەی ئایدیۆلۆجیا سیاسییەکان، بە بەهانەی خوڵقاندنی یەک بازار بۆ هەمووان، بەڵام دواتر خاوەن بانگە گەورەکان و چینی دەوڵەمەند دەوڵەمەنتر بوو. ئەوسا، لانی کەم، هەندێ بنەما بۆ کارکردن و مامەڵەی سیاسی هەبوو، لەگەڵ پاشخانێکی مێژوویی کە هەڵگری سیفەت و خەسڵەتێکی دیاریکراو بوو، دەدزانی لەگەڵ کێ مامەڵە دەکەیت. بەڵام ئەوەی لە ئێستادا روودەدات مەلەکردنە لە هەوادا. نە ژینگەکە، نە پلانە ستراتیژییەکان و نە کەسایەتییەکان لەو ئاستەدان ئاراستەی رووداوەکان هێورانە بەرێوەبەرن و چڵەویان لە دەست دەرنەچێت. بەداخەوە، دیارترین خەسڵەتەی ئەم سەردەمە ئەوەیە کە دەوڵەت و پارتی سیاسی و دامەزراوەکان و هەموو پەیمانە نێودەوڵەتییەکان لە پاشەکشەدان، بۆ نموونە لە ئەمەریکا، گرفتی ترەمپ هەر کەسایەتی خۆی نییە بەڵکو خۆی و هەموو ئەو سیاسەت و ئەو کەسانەشە کە هەڵیبژاردبوون بۆ ئەوەی کاری لەگەڵ بکەن، لە بریتانیا نارەزاییەکی تەواو لە پلان و نەخشەرێگاکانی حکومەت هەیە، حکومەت وڕە، هەم لە ناوەوە، لە ناو پارتێکی سیاسی وەک پارێزگاراندا، هەم لە ناو حکومەتدا، هەم لە نێوان خەڵک و حکومەتدا کەڵێنێکی گەورە لە هەموو مەوداکاندا هەیە. لە فەرەنسا، خۆپیشاندانەکان بە دوای شوناسێکی دیکەدا دەگەرێن، بەدوای میکانیزمی نوێ دەگەرێن بۆ ئەوەی هیچ ئەیدیۆلۆجیایەک خۆی نەکات بە خاوەنی. لە کوردستان، هەموو پارتە سەرەکییەکان رووبەرووی قەیرانی هاتنەکایەی شوناسێکی نوێ بوونەتەوە، بەداخەوە زەمینەیەک نادۆزنەوە بۆ بەرجەستەکردنی هەندێ هێڵی سەرەکی سیاسی پتەو، بۆ نموونە یەکێتی لە بەردەم واقیعێکی سەختدایە هەم لەناو خۆی، هەم لەگەڵ خەڵک، هەم لەگەڵ ئەو جوگرافیایەی کاری تێدەکات، داوای شەراکەت دەکات بە بێ ئەوەی کاری بۆ کردبێت بۆ ئەوەی وەک شەریکێکی خاوەن پرۆژە و دیدێکی سیاسی یەکگرتووی بەهێز حسابی بۆ بکرێت، پارتی لە بەردەم گێرانەوەی حیکایەتێکی کوردی مێژوویی ناسراودایە، کار لە ناو مێژوویەکی سادەدا دەکات بەرامبەر هەموو ئەو تەحەدا سەختانەی دەرەوە، لە دووڕیانی زیندووکردنەوەی شوناسێکی کۆنە کە خۆشی دڵنیا نییە تا چەند ئەو فۆرمە لە حکومڕانی بەردەوام دەبێت. گۆران لە بەردەم میراتێکی سیاسی نووسراودایە کە زەمەنێکی تەواوی نەبوو بۆ دامەزراند و گەشەسەندنی میراتەکە و کادرەکانی، بێگومان ئەو میراتە لەگەڵ گۆرانکارییەکانی ئاییندەدا ناگونجێت و لە ئێستادا ئەو توانایە لە ئارادا نییە دەوڵەمەندی بکات، بە ئیمکانیەتێکی کەمەوە و بەچاوەروانی زۆرەوە و بە سەرمایەیەکی بچووکەوە لە ژانی ناسینەوەی خۆیدایە، لەبەردەم تەمتومانی دارشتنی شوناسێکی نوێدایە. دووڕیانێکی سەخت بۆ هەموو لایەک، کە دەخوازێت پراکتیکانە لە نائومێدییەوە بپەرینەوە بۆ متمانە ئەگەر تەمەنیش بوار نەدات...
.gif)
.png)
.jpg)
.jpg)
