چۆمان محه‌مه‌د سەروەری یاسا لە سادەترین پێناسەیدا بریتیە لە بوونی شكۆ و هەیبەتی ئەو یاسایانەی كەلە وڵاتدا دەردەچن، جێ بەجێ دەكرێت بەسەر هەموو كەسێكی سروشتی و مەعنەوی بەبێ حسابكردن جیاوازی بۆ ڕەگەز و نەتەوە و ئایان و پێگەی سیاسی و كۆمەڵایەتی، واتادادگاكان بێ لایەن و سەربەخۆیانە بەبێ دەستێوەردانی حیزبی دەسەڵاتدار كاری یاسای و دادگەری خۆیان بكەن و بڕیارەكانیان هێزی پابەندكاری هەیە بۆ هەمووان. گەر لە ڕوانگەی ئەو ناساندنەوە بڕوانیە دۆخی ئێستای هەرێمی كوردستان دەبینین شتێك نەماوە بەناوی سەروەری یاسا، چونكە ئەو بنەماو مەرجانەی پێویستن بۆ بەدیهێنانی ڕێز و شكۆی یاسا لەم هەرێمەدا وجودی نیە، دادگاكان و دەسەڵاتی دادوەری تەنها لە ڕواڵەت و ڕوكەشدا ویلایەت و هەژمونیان هەیە بەسەر هەمووان، دەنا واقیعی ئێستا ی كوردستان پێیمان دەڵێت، یاسا تەنها بۆ خەڵكی نا حیزبی و بێ دەسەڵات و بێ پلە وپایە و پێگە جێ بەجێ دەبێت، ئەوەی دەمێنێتەوە لە سەرانی حیزبی دەسەڵاتدارو كەسی سەربازی خاوەنی پێگەی سیاسی و جەماوەری دارایی، دادگا و یاسا ناتوانێت بە ئاسانی و بێ لەمپەڕ دەستیان پێی بگات، بەو واتایەكی رونتر هەرگیز یاسا بەسەر هەمووماندا وەك یەك جێ بەجێ نابێت، ڕۆژانە دەبینینبێ ڕێزی و بێ حورمەتی و پێشێلكاری دەرهەق بە مافی گشتی و سامانی گشتی و ئازادی و مافی تاك دەكرێت، وە چەندین بڕگە و مادە و یاسای گرنگ هەن لە هەرێمدا كە بونەتە داڕشتن و ڕستەی ڕیزكراو كە جێ بەجێ ناكرێت. حساب نەكردن بۆ سەروەری یاسا گەشتۆتە ترۆپك هیچ قۆناغ و زەمەنێك بە هێندەی ئێستا سەروەری یاسا و دادگا لە پاشەكشەدا نەبووە، تەنانەت لە سەردەمی بەعسی لەناوچوودا، كە سییتمێكی دیكتاتۆری هەبووە لە پێناوی پاراستنی سیستمی گشتی و ئاسایشی وڵاتدا، بەڵام هەمیشە رێزی یاسا و دادگا بوونی هەبووە و بەپیرۆزییەوە لییان روانیوە و بە سانای و بێحساب و بێ ئەرزش سەیر نەكراوە، گەندەڵی و بەهەدەردانی سامانی ولات و پێشیلكاری و مافیا گەری بەم چەشنە بووە، قۆناغێكی مەترسیدار گوزەر دەكات تایبەت بە شكۆی دادگا و یاسا، چونكە لەسەر ئاستی باڵا تا نزمترین پلە بێ ڕێزی بە یاسا و دادگا و سەروەری ئەم چەمكانە دەكرێت، زۆربەی پرسی سیاسی و كۆمەڵایەتی و حكومڕانی و كارگێڕی بەبێ حساب كردن بۆ یاسا دەڕوات بەڕێوە، لە دیارترینیان سەپاندنی سیستمی پاشەكەوت بە نایاسای، داخستنی دەرگای پەرلەمان، ڕێگری لە سەرۆكی پرلمان و وەزیرەكان بۆسەر كارەكانیان، تا دەگاتە تزویر و ساختەكاری و گزی لە هەڵبژاردنەكان و گاڵتەكردن بە دەنگی دەنگداران و تەواوبوونی ماوەی یاسای چەندین دەستە و دامەزراوەی فەرمی وەك ئەنجومەنی پارێزگاكان، برۆ بۆ جێ بەجێ نە كردنی چەندین فەرمانی گرتن و داڵدەدانی تۆمەتباران، تەقەكردن لە خۆپیشاندان مانەوە لە كۆرسی دەسەڵات پاش تەواوبوونی ماوەی یاسایی، تدخل كردنی حیزب لەناو دەسەڵاتی دادوەری و دادگاكان، گرتن و ئازادكردنی هاوڵاتیان بێ حساب كردن بۆ دادگا، بوونی چەندین باندو مافیای گەورە بۆ دزین سامانی وڵات، دزینی نەوت و سامانی سروشتی و پەلاماردانی دكتۆر و هێرشكردنە سەر تاكەكان، دووبارەبوونەوەی سەدان حاڵەتی تەقەكردن و كوشتن، هەڵگرتنی چەكی بێ مۆڵەت وداگیركردنی مالی دەولەت و بابەتی زیادە رۆی , هەموو ئە مانە و چەندین تاوانی تر كە رۆژانە دەست و پەنجەیان لەگەل نەرم دەكەین ,نمونەی دیاری ئەو تاوان و بێ ڕێزیانە پەنجەكانهیلاك و شەكەت دەبن لە نوسینیان، زمان ویستی گۆی نامێنێت لە وتنیان، گوێكان ئاڕەزووی پێویستی ناكەن لە زۆری ژمارە و گەورەی قەبارە یان. كاریگەریە مەترسیدارەكانی حساب نەكردن بۆ یاسا ئەو واقعە تاڵەی ئێستا تێی كەوتویین، گەر سنورو بەربەستێكی بۆ دانەنرێت ,دەمانباتبۆ قەدەرێكی ترسناك كە وردە وردە ئاماژەكانی دەركەوتون ، لەبری هێزی یاسا حوكم و بڕیاربدات یاسای هێز واتا كێ بەهێزترە حوكم دەكات، یاسا سەروەر نەبوو خەڵك و هاوڵاتی لەبری پەنابردنەبەر دادگا هەوڵی تۆڵەكردنەوەی كەسی دەدات، یاخود خۆی دەداتە پاڵ گروپ و عەشرەت و هێزی چەكدار و حیزب، ڕۆڵی دامەزراوە ئەمنیەكان كەم دەبێتەوە و خەڵك متمانەیان پێ ناكات، دادگاش وەك دامەزراوەكانی تر دەبێتە دائیرەیەكی رۆتین و بێ ئەرزش، دیاردەی بەرتیل و وەرگرتنی رەشوە زۆر زیاد دەكات، سامانی گشتی و تاك بەهەدەر دەدرێت، گەندەڵی وڵات سیخناخ دەكات، كەشێك دروست دەبێت كەسی پاك و ڕێزگری یاسا ئەوەندە كەمدەبنەوە دەبێتە كارێكی عەیب و نەشیاو كە ئیش و كاریان و بەرژەوەندیان ناڕوات بەڕێوە و بێ یاسای وبەدیهێنانی بە رژەوەندی كەسی بە هە ر نریك بێت دەبێتە نەریت، دیسان دەگەڕێنەوە قۆناغێك كە حیزب دە كەینەوە بەكەڵەگا و حاكم تاوەكو ئاڕاستەی كۆمەڵگا و وڵات بكات، ئازادی تاك و ڕادەربڕین و خۆپشاندان و گرتن و پەلاماردان و سزادانی سیاسی و سەركوتكردن دەبێتە كاری ڕۆژانە و نەریتی هەمیشەی,بێدەنگی و سەركوتكردن دەچەسپێت,هیندەی تر مالی گشتی و سامانی گشتی بەهەدەر دەدرێت و هیچ كەسێك دەستەبەری سەلامەتی ژیان و كەرامەتی خۆیی ناكات، بەو واتایەی گەر ئەو دۆخە بەردەوام بێت درێژە بەسەروەرنەبونی ی یاساو شگۆی دادگاكان ڕانەگرێت، ئەوا كۆمەڵگای كوردی وشیرازەو هاوسەنگی كۆمەلایەتی و سیاسی و حكومرانی و ئاسایشی نیشتیمانی و نمونەی حوكمڕانی و مافی گشتی و ئازادی گشتی و تاكەكان لە لێواری نەمان و ڕوخاندایە، گرنگە ویژدان زیندوانی نێو حیزبەكان و دادوەر و پلە دارانی دەسەڵاتی دادوەری لە گەورەی و پڕمەترسی ئەم دۆخە تێبگەن و ڕۆلیان هەبێت لە ڕاگرتنی باڵانس و ئەو پیشێلكارە یاساییانەی رودەدەن لە هەرێم، چونكە گەر وانەكەن پیگەو سومعەی خۆیان و پیشەكەیان لە كەدار دەبێت و خەلكیش بە بێ ئەرزش و بودەلە لێان دەروانن و وەك ئامرازی پارێزگاری لەو دۆخە چەقبەستوە وەسفیان دەكەن.
.gif)
سەرتیپ وەیسی كەریم * لەسەرەتای كۆبوونەوەكانی نێوانی پارتی و یەكێتیی، جۆرێك لە بێ متمانەیی لە نێوان پارتی و یەكێتیی هەبوو، بەڵام پەیوەندییەكانی ئێستای پارتی و یەكێتیی تاڕادەیەك ئاسایی بۆتەوە، هەرچەندە پارتی جۆرێك لە یاری نێوان گۆڕان و یەكێتیی دەكات، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا هێشتا قەناعەتیان بەوەیە یەكێتیی هاوبەشیان بێت، دەشزانن ناتوانن بەبێ یەكێتیی هیچ بكەن. * پارتی و یەكێتیی لەسەر واژووكردنی رێككەوتنی سیاسی نێوانیان هاوڕان و لیژنەشیان بۆ دروستكردوە، بەڵام جیاوازیەكەیان لە ڕووی ناوەڕۆك و بنەماو پڕەنسیپەكانی ئەو ڕێككەوتنەیە. *یەكێتیی تاوەكو ئێستاش لەگەڵ ئەوەیە پرسی كەركوك، بە دانانی پارێزگارو كاراكردنەوەی ئەنجومەنی پارێزگار ئاسایی بكرێتەوە، بەڵام تاوەكو ئێستا پارتی نەهاتۆتە ژێر باری ئەو داواكاریە، دەیەوێ لەگەڵ پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێ نەبێت، بەڵام ئەمەی بۆ نەچۆتە سەر. * جیاوازییەكانی نێوان پارتی و یەكێتیی چەند ڕێگرە لە پێكهێنانی كابینەی نوێ، ناكۆكییەكانی نێو باڵەكانیش دوو ئەوەندە. *ماڵی بارزانی باوك ( مەسعود بارزانی مەسرور بارزانی) جیاوازیان هەیە لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی لەسەر مەسەلەی مامەلەكردنی پارتی لەگەڵ (بەرهەم ساڵح و پرسی كەركووك و باڵەكانی نێو یەكێتی). * شاندەكانی كۆبوونەوەكانی هەفتەی داهاتووی نێوان لایەنەكان بچووكتر دەبن و بڕیاری زیاتریان لادەبێت. * هەرچەندە گۆڕان و پارتی لە دانوستاندنەكان لە لێدوانەكانیان باس لەوەدەكەن هاوڕان، بەڵام دوای پێشەكشكردنی پڕۆژەكەی گۆڕان لە بارەی (كارنامەی حكومەت و پێوەری دابەشكردنی پۆستەكان)، پارتی پێیوایە: سەقفی داواكارییەكانی گۆڕان لە نێو كابینەی داهاتوو زۆر زۆرە، چونكە گۆڕان داوای چەندین پۆستی وەكو ( بەڕێوبەری گشتیی و بریكارو راوێژكار لەسەر ئاستی سەرۆكایەتی هەرێم و حكومەت و پەرلەمان و ژمارەیەك وەزیری خزمەتگوزاری و سیادی و جێگری سەرۆكی حكومەت دەكات)، كە ئەمەش بەلای پارتیەوە زۆرە. *گۆڕان گۆمانی زۆرە لەوەی ئەو بەرنامەیەی پێشكەشی كردووە، لە لایەن پارتیەوە جێبەجێكرێـت، ئەگەر ڕازیبن لە بەژداریكردن لە حكومەت. * گۆڕان داوای پۆستی باڵا دەكات بۆ جێبەجێكردنی پڕۆژەكەی، ئەمەش بەنسبەت پارتیەوە قوڕسە، چونكە یەكێتیی لە هاوكێشەكەدا ژمارەیەكی گەورەترە. * ئەگەرێكی لاواز هەیە ئەگەر پارتی داواكارییەكانی گۆڕان جێبەجێنەكات، جڤاتی نیشتمانی ئۆپۆزسیۆن هەڵبژێرێت، لەسەر ئەو مەسەلەیەش چاوەڕێی پارتی دەكەن. *پارتی و گۆڕان لەیەوەكە نزیكن، بەڵام پارتی پڕۆسەكەی خاوكردۆتەوەو جارێ دەیەوێ لەگەڵ یەكێتیش بچێتە پێش. * پێكدادان هەیە لە نێوان داواكارییەكانی یەكێتی و گۆڕان. * پارتی داوای لە گۆران كردووە بەیەكەوە لەگەڵ یەكێتیی، كۆبوونەوەیەكی سێ قۆڵی لەبارەی پرسی كارنامەی حكومەت بكەن، یەكێتیش ئەرسەلان بایزی بۆ ئەو لیژنەیە دیاریكردوە. * ئاڕاستەی دانیشتنەكانی گۆڕان لەگەڵ پارتی، زیاتر لە لایەن عومەری سەید علی و موستەفای سەید قادرو كوڕەكانی نەوشێروان موستەفاوەیە. * هەوڵێك هەیە پرسی مامەڵەی پارتی لەگەڵ بەرهەم ساڵح لە لایەن نێچیرڤان ئاسایبكرێتەوە . * نێچیرڤان بارزانی لەگەڵ دانانی جێگری سەرۆكی هەرێم نییەو، پێیوایە: ئەمە زیاتر دوو ئیدارەیی تۆخ دەكاتەوە، داواشكراوە یاسایی سەرۆكایەتی هەرێم بە دەسەڵاتەكانی پێشووتر بمێنێتەوەو سەرۆك بۆ دوو خول لە ناو پەرلەمان هەڵبژێردرێت، بەڵام جێگری نەبێت. *یەكێتی تاوەكو ئێستا لەسەر كاندیدو پۆستەكان خۆی یەكلانەكردۆتەوەو گفتووگۆی جدیشی لەسەر نەكردووە، بەڵام تەنها بەفەرمی دەرباز كۆسرەت ڕەسوڵ داوای پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەتی كردوە، وەك كارتێك تاوەكو پۆستی باڵاتر وەگرێت، لە نێوشیان ناوخۆو دارایی. * ئاشتی هەورامی تارادەیەكی زۆر یەكلابۆتەوە كە بمێنێتەوە، ماڵی بارزانیش ئارەزوویانە پشتیوان صادقیش بمێنێتەوە، ئەوەش یەكلابۆتەوە كە نەجمەدین كەریم پۆستێكی باڵای پێبدرێت لە كابینەی داهاتوودا، ئەگەر دەربازیش بێتەوە نێو حكومەت سێ كەس دەبنە دووبارە. * تاوەكو ئێستا كۆمەڵ لە دەرەوەی هاوكێشەی حكومەتە. * هەرچەند پارتی لەگەڵ ئەوەیە بە زووترین كات سەقفی زەمەنی بۆ دروستكردنی كابینەی داهاتوو دابنرێت، بەڵام تاوەكو ئێستا دیار نییە، كەی ئەو كابینەیە دروستدەكرێت؟ بەپێی ڕەوشی كۆبوونەوەكان و ڕێوشوێنەكانی هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان و هەمواری یاسایی سەرۆكایەتی هەرێم و، پاشان ڕاسپاردنی مەسرور بارزانی، پێدەچێت كابینەی نوێ بكەوێتە بەهاری ئەمساڵ
.gif)
كاوە محەمەد بۆئەوەی گەشبینییەکی لەرادەبەدەر و دوور لەواقیعی (دزی و تاڵانی) دەسەڵاتداران، بۆ خەڵکی هەرێمی کوردستان، بەتایبەت مووچەخۆران دروست نەکرێت و ئێمەی پەرلەمانتارانی کوردیش تەنها لەدیوە عیراقییەکەوە مژدەی پێدانی مووچەی تەواو و بێ پاشەکەوت بەخەڵکی خۆمان نەدەین، زەروورە بەبێ چوونە ناو وردەکاری ژمارەکان، ئەوە بڵێین کە ئەوەی لەیاسای بودجەی ئەمساڵدا بۆ هەرێمی کوردستان جێگیرکراوە (بە بەراورد بە لاوازیی کورد لەدوای ریفراندۆم-ەوە)، باشترین بڕگە و داڕشتنە کە لەنێو ململانێی فراکسیۆن و رەوتە جیا جیاکانی ناو پەرلەمان و عیراقدا بەدەستبهێنرێت. بەڵێ بەپێی یاساکە، ئەگەر رۆژانە حکومەتی هەرێم (٢٥٠) هەزار بەرمیل نەوتەکەش رادەستی بەغدا نەکات، مانگانە ئەو بڕە پارەی بۆ مووچەخۆران و پێشمەرگە تەرخانکراوە کە زیاترە لە (٥٠٠) ملیار دینار، دەبێ لەبەغداوە بنێردرێت، خۆ ئەگەر هەرێم ئەو نەوتەش رادەست بکات، بێگومان باشتر دەبێت و لەساڵەکەدا زیاتر لە(١٠) تریلیۆن دینار بۆ هەرێم دەنێردرێت، هێشتا زیاتر لە (١٥٠) هەزار بەرمیل (رۆژانە)ش بەدەست هەرێمەوە دەمێنێتەوە خۆی بیفرۆشێت، ئیتر لەهەردوو حاڵەتەکەدا حکومەتی هەرێم دەتوانێت بەزیادەوە مانگانە (بەبێ پاشەکەوت و دواکەوتن) مووچەی خەڵکی هەرێم دابەش بکات.. بەڵام پرسیارەکە لێرەدایە، ئاخۆ حکومەتی هەرێم (بەو سیستمە پڕ لەگەندەڵی و راوووتە حزبی و شەخسیە بێ چاودێرییەی پێی بەڕێوەدەچێت) ئەهلیەت و ئامادەیی ئەوەی تێدایە، ئەو داواکارییە رەوا و سادەیەی خەڵک بەدیبهێنێت ؟ یان دیسان (دەبێتەوە گۆشت بە پشیلە سپاردن) و هەر پارەیەک (چەندە زۆریش بێت) لەبەغداوە بگاتە هەولێر، دەخرێتەوە نێو ژێرزەمینە تاریکەکانی حزب و ئینجا تیمەکانی بەرپرسان (لەراوێژکار و شرۆڤەکار و میدیاکاران) دەست دەکەنەوە بە هۆنینەوە و داتاشینی بڕوبیانووی پووچ و بێ مانا، بۆ داپۆشینی دزییەکان ! کە هەر ئەم ئەگەرەشیان بەهێزتر دێتە بەرچاو.. خۆ لەکاتی رادەستنەکردنی نەوتی هەرێمیش، رەنگە لەهەر کاتێکدا گۆڕانکاریی سیاسی بێتە پێشەوە و بەغدا لەرێککەوتنی ژێر بەژێری سیاسی و دەقی ناو یاسای بودجەیش پاشگەزبێتەوە و ئەو پارەیە ببڕێت، کە رەنگە لەمەشدا بۆ دادگای فیدرالی بگەڕێتەوە و تەفسیری دەستووری بۆ نادەستووریبوونی ناردنی پارەی مووچەی خەڵکی هەرێم بەدەستبهێنێت.. بۆیە لێرەدا گرنگە ئەوەی پەیوەندی بە یاسای بودجەی ساڵی (٢٠١٩)ی عیراقەوە هەیە، هەموو رەهەند و ئەگەر و کێشەکانی بەردەم جێبەجێکردنی بخرێتەڕوو، بۆئەوەی (وێنەکە وەک خۆی) بخرێتە بەرچاوی خەڵک و کەس بە گەشبینیی و خۆشباوەڕی مەست و حەیران نەکەین. کاوە محەمەد
سەرکەوت شەمسەدین دیدی جیاکردنەوەی “موچە لە بودجەی هەرێم" و سیراعی سیاسی نێوان هەرێم و بەغداد بابەتێکی نوێ یە روئیای نەوەی نوێ بوو. پێشتر لە خولی پێشوی پەرلەمان تەنیا شەر لەسەر ۱۷٪ دەکرا بەڵام لە خولی پێشو بزوتنەوەی گۆران دوای تێکچونی پەیوەندییەکانی لەگەڵ پارتی، گۆران تەبەنی ئەوەیکرد کە ئەگەر هەرێم ئیلتیزامی نەکرد ئەوە بەغداد راستەوخۆ مامەڵە لەگەڵ پارێزگاکان بکات، وە ئەم هەوڵە زیاتر چوەپێش لە پاش ریفراندۆمە شومەکەی بارزانی. بەڵام ئەو هەنگاوە نادەستوری بوو جێبەجێکردنی ئەستەم بوو وە پارێزگارەکانی هەرێم نەچونە ژێر باری ئەم هەوڵەوە.، دواتر پێشنیاری ئەوە کرا کە فەرمانبەران راستەوخۆ لە بانکەوە موچەکانیان لە عێراق وەربگرن (هاوشێوەی ئاوارەکانی موصڵ) بەڵام ئەوەش عەمەلی نەبوو چونکە عێراق بەیاناتی دەقیقی فەرمانبەرانی هەرێمی لا نییە. دیدی ئێمە ئەوەبوو موچە نابێت بە مەرج بدرێت وە بەپێی مادەی ۱۱۲ دەستور داهاتی وڵات بەپێی رێژەی دانیشتوان دابەشدەکرێت بێ جیاوازی. هەروەها ئێمە لەگەڵ کوتلەی سائیرون و نەصر کەوتینە گفتوگۆ کە ناکرێت لە یاسادا بەرپرسیاری سزا پێکەوە دابنرێت بێئەوەی دادگا ناکۆیکە یەکلاییبکاتەوە، بۆیە دەبێت حکومەتی هەرێم وبەغداد لە دادگا ناکۆکیەکانیان یەکلایبکەنەوە ئەگەر هەر لایەکیان پێشێلی رێکەوتنەکەیانکرد، نەک حکومەتی عێراق تاکلایەنە بریاربدات و قوتی خەڵک ببرێت. باسی ئەوەمان کرد کە ئەگەر بەغداد لانیکەم موچە نەنێرێت ئەمە جگە لەوەی نادەستورییە بەڵکو وادەکات کورد بەغداد وەک دوژمن سەیربکەن وە خەڵک زیاتر باوەر بە موهاتەراتەکانی بارزانی دەکات دژبە عێراق ئەوەش بۆ ئایندە مەترسیدارە و دژی پێکەوە ژیانە لەنێوان کورد و عەرەب، ئەمە زۆر کاریگەری هەبوو لەسەر یان بەڵام داوایانکرد کەپشتیوانیان بین لە چاودێریکردنی چۆنییەتی سەرفکردنی بودجەی هەرێم لەلایەن پەرلەمانی عێراقەوە وە لەپرسی نەوتی هەرێم دیسان پێکەوە کار بکەین چ لە پەرلەمان یان دادگای ئیتیحادی. لە ناو کوتلە کوردییەکان بۆچونێکی باو هەبوو کە "پێویست ناکات شەر لەسەر ۱۷٪ یان هەر هیچ بابەتێکی بودجە بکەین ئەگەر دڵنیا نەبین کە پارتی رازیدەبێت بە هەناردەکردنی (۲٥٠) هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە لەرێگەی سۆمۆ" وە بۆ ئەوەش ئەزمونی ساڵانی رابردو وەک نمونە دەهێنرایەوە کە پارتی "بەهیچ جۆرێ نەوت تەسلیمی بەغداد ناکات، بۆیە پێویستناکات خۆمان ماندوبکەین،" ئەمە قسەی بەشێک لە پەرلەمانتارانی کورد بوو. بەڵگەش هەبوو کە پارتی نایەوێ نەوت رادەست بکات بۆیە پارتی بەدوای بیانودا دەگەرا وە بە فواد حسین یان راگەیاندبوو کە "ئەگەر ۱۷٪ نادرێت ئەوە پێویست ناکات زۆر شەر لەسەر بودجە بکات،" تەنانەت فواد حسین لەسەر داوای پارتی بە مەبەست پشکی هەرێمی کوردستانی لە ۱۲.٦۷٪ نەکرد بە ۱٤٪ کە دەیتوانی ئەوە بکات، ئەمەش بۆ ئەوەی پارتی بیانوی هەبێت نەوت تەسلیمی عێراق نەکاتبەیانوی رەتکردنەوەی ۱۷٪ . خۆشبەختانە هێزەکانی دەرەوەی پارتی و یەکێتی پشتیوانی ئەو بۆچونەبون کە موچە لە سیراعی نەوت جیابکرێتەوە و وە ئەوە چەسپێنرا ، هەرچەندە ئەندامە کوردەکانی لیژنەی دارایی پێیان وابوو چەسپاندنی برگەیەی "جیاکردنەوەی موچە لە سیراعی نەوت" ئەستەمە لە پەرلەمان تێپەرێنرێت. بۆیە زۆربەی هێزەکان ئومێدیان بەم برگەیە نەبوو کەمتر باسی لێوەدەکرا لە میدیا، بەڵام یەکەم هێز کە پێش چەند هەفتەیەک ئەم برگەیەی لە میدیاکان باسکرد "نەوەی نوێ" بوو چونکە شێوەیک لە دڵنیاییمان لە سائیرون و نەصر وەرگرتبوو کە ئەوان رێگەنادەن قوتی هاوڵتیانی هەرێم ببرێت ئەگەر هەرێم وبەغدادیش رێکنەکەون لەسەرنەوت. بەڵام ترسی ئێمە وەک نەوەی نوێ ئەوەبوو ئەم برگەیە لە لیژنەی دارایی تێنەپەرێت ئەوکات کارەکە زەحمەت دەبوو،بۆیە رۆژانە لەگەڵ لیژنەی دارایی لەسەرخەت بوین. هەنگاوی دواترمان لێپێچینەوەیە لە چۆنیەتی سەرفکردنی ئەم پارەیە بەهاوکاری پەرلەمانی کوردستان وە پەلکێشکردنی بەرپرسانی هەرێمە بۆدادگای فیدراڵی لەسەرمەلەفی نەوت وە دەرهێنانیەتی لە دەستی تاڵانچییەکانی پارتی و یەکێتی، چونکە خەڵکی کوردستان بەهۆی مەلەفی نەوتی هەرێمەوە ملیارەها دۆلار قەرزارکراون. ئێمە لە نەوەی نوێ خاوەن ستراتیژی "پەیوەندی ئاشتیانە و دەستوریانەلەگەڵ بەغداد" وەک تاکەگەرەنتی خۆشگوزەرانی وبوژاندنەوەی کوردستان ین وە دەزانین ئەمەرێگە دروستەکەیە، نەک شەرفرۆشی و شەرانگێزی بارزانی، ئێمەبەغداد بە دەرفەتێکی گرنگ دەزانین، نەک بە هەرەشە بۆیە هاوپەیمانی ستراتیژی لەگەڵ هێزە نیشتیمانییەکان گرێدەدەین، نەک وەک بارزانی ببینە داردەستی وڵاتانی دراوسێ دژی عێراق و خەڵکی کوردستان بخەینە بەر مەترسی .
.gif)
مەلا بەختیار خۆشحاڵم، دوێنێ شه‌و (23/1/2019) فراكسیۆنه كوردستانیه‌كان، به یه‌كهه‌ڵوێستی كوردایه‌تییان، داكۆكییان له زیادكردنی بودجه‌ی كوردستان، له‌بواره‌كانی موچه‌و فه‌رمانبه‌ران‌و پێشمه‌رگه كردو سه‌ره‌نجام، توانییان، یه‌كێك له كێشه بنه‌ڕه‌تیه‌كانی نێوان هه‌رێم‌و به‌غداد، كه ساڵه‌هایه، به‌ناكۆكی ماوه‌ته‌وه، چاره‌سه‌ر بكه‌ن. ئه‌مه‌ش، هاوكاتی هه‌نگاوه سیاسیه‌كانی تری دوای هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی عێراق، ده‌ریانخست چاره‌سه‌ری ستراتیژی ئابوری، به‌غداده. ئه‌م یه‌كهه‌ڵوێستییه، ره‌گ‌و ریشه‌ی ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ئه‌و سیاسه‌ته ئابورییه‌ی حكومه‌تی هه‌رێمیش، وه‌كو شایسته داراییه‌كانی كوردستان، ساڵه‌هایه داوای كردووه، به‌ڵام كاریگه‌ری تایفه‌گه‌ری له‌سه‌ر حوكمڕانی عێراق، وایان كردبوو، پێچه‌وانه‌ی ئه‌و شایسته بژێوییه بسه‌پێنێ. ئه‌مه له‌كاتێكدا، پێشمه‌رگه‌ی كوردستان، له‌كاتی تێكشكانی سوپای عێراقدا، سه‌نگه‌ره‌كانی پێشه‌وه‌ی به‌ره‌نگاری گرتبوو. كه‌چی ده‌وڵه‌تمه‌دارانی عێراق زه‌ق زه‌ق خوێنی رژاوی پێشمه‌رگه‌و كه‌ژاوه‌ی به‌ڕێكراوی شه‌هیدانیان ده‌دی، به‌ڵام ئه‌قڵیه‌تی تایفه‌گه‌ری‌و پیلانگێڕی، رێی نه‌ده‌دان، ته‌نانه‌ت بژێوی ماڵ‌و مناڵی پێشمه‌رگه‌ش دابین بكه‌ن. فه‌رمانبه‌رانی كوردستانیش، له‌كاتی داڕمانی نرخی نه‌وت‌و، قه‌یرانی ئابوری جیهانی‌و، ناوچه‌ییداو به‌ناچاریی گرتنه‌به‌ری سیاسه‌تی پاشه‌كه‌وتی موچه‌دا، مه‌ینیه‌تیه‌كی بێڕاده‌یان ته‌حه‌مول كردو ئه‌و پشوودرێژیه‌شیان، وه‌كو شانازییه‌كی به‌ره‌نگاری سه‌ختیه‌كانی ژیان‌و گوزه‌ران ده‌ژمێردرێ. هه‌رچه‌نده ده‌شویسترا، ئه‌م قۆناغه سه‌خته، به رێگه‌ی ئاژاوه‌و سیاسه‌تی پۆپۆلیستی، حكومه‌تی هه‌رێم (سه‌ره‌ڕای هه‌ڵه‌كانیان) به‌ره‌و هه‌ڵدێر ببرێ‌‌و كوردستان چه‌شنی لیبیاو یه‌مه‌ن لێبكرێ، به‌ڵام زۆرینه‌ی گه‌له‌كه‌مان، به دركی نه‌ته‌وایه‌تییان، پشوودرێژییان هه‌ڵبژارد، نه‌ك بشێویی سیاسی‌و هه‌ڵدێری ده‌سه‌ڵاتدارێتی. هه‌شبون، دۆخی داراییان به هه‌ل ده‌زانی بالوره‌ی دوو ئیداره‌یی لێبده‌ن‌و دڕكی هه‌لپه‌رستییان لێره‌و له‌وێ بچه‌قێنن؛ كه‌میش نه‌بون ئه‌وانه‌ی خۆڵه‌مێشی موزایه‌ده‌یان به‌پاساوی به‌رگری له یه‌كێتی ده‌پرژانده چاوی به‌شێكی رای گشتی، تایبه‌تی نه‌وه‌ی دوای راپه‌ڕین.. به‌ڵام هه‌موو ئه‌و سیاسه‌ته دوور له ئه‌قڵانیه‌ته‌ی سیاسه‌ت، له‌به‌رده‌م سیاسه‌تی ریالیستی شكستی خوارد، ئه‌گه‌رچی هێشتا پاشماوه‌ی زیانبه‌خشی ئه‌و سیاسه‌ته هه‌ڵبه‌زو دابه‌زه، له‌ناو هه‌موو لایه‌نه‌كاندا، بێ كاریگه‌ر نین. هه‌ربۆیه، حكومه‌تی نوێی كوردستان، دوای نزیكه‌ی چوار مانگه، پێكنایه‌ت! له‌كاتێكدا، ده‌ستخۆشی له فراكسیۆنه كوردستانییه په‌رۆشه‌كانی باشتركردنی گوزه‌رانی خه‌ڵك ده‌كه‌ین‌و ئومێد ده‌خوازین، له‌سه‌ر ئه‌ركه دیموكراسی‌و نه‌ته‌وایه‌تی‌و ده‌ستوریه‌كانیان، هه‌روا به‌یه‌كهه‌ڵوێستی بمێننه‌وه‌و ناكۆكی له‌كوردستان جێبهێڵن‌و كۆكی له‌به‌غداد بپارێزن. ئیدی.. پاساو له‌به‌رده‌م حكومه‌تی هه‌رێمیش نه‌ما، كه ده‌ستبه‌جێ، دوای پێكهێنانی حكومه‌تی نوێ، به كۆی سیسته‌می حوكمڕانی‌و دژایه‌تی گه‌نده‌ڵی‌و مشه‌خۆریدا بچێته‌وه‌و چاكسازی بنچینه‌یی له حوكمڕانیدا بكات. دیاره په‌رله‌مانی كوردستانیش، له ئه‌ركه سه‌ره‌كیه‌كانی، دوای هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی، كاراكردنه‌وه‌ی كارنامه‌ی ته‌واوكردنی ده‌ستوری كوردستانه.. هه‌روه‌ها، وردتر چاودێریكردنی پابه‌ندبونی حكومه‌ته، له جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌و به‌رنامه‌ی راگه‌یه‌ندراویان له‌ناو ئه‌و لایه‌نانه‌ی حكومه‌ت پێكدێنن. پێشمانوایه، دوای جێگیربونی موچه‌ی پێشمه‌رگه‌و فه‌رمانبه‌ران، زه‌مینه‌ی سه‌قامگیری سیاسی‌و حوكمڕانی باشتر ده‌ڕه‌خسێ، بۆئه‌وه‌ی سه‌رجه‌م كێشه‌كان چاره‌سه‌ر بكرێن. ته‌نها چاره‌سه‌ركردنی ته‌نگوچه‌ڵه‌مه‌ی خه‌ڵكیش، ده‌سته‌به‌ری قوڵكردنی پرۆسه‌ی دیموكراسییه.. نه‌ك بێباكیی سیاسی‌و حوكمڕانیی.. چونكه هه‌موو بێباكییه‌ك، له جومگه سه‌ره‌كیه‌كانی سه‌روه‌ری یاساو ژیانی خه‌ڵك، مه‌ترسی گه‌وره‌ی هه‌یه له‌سه‌ر چاره‌نوس، نه‌خوازه‌ڵڵا له‌م هه‌لومه‌رجه هه‌ستیاره‌ی ناوچه‌كه‌دا!!
.gif)
چیا عەباس بەشداری پێکردنی گۆڕان و نەکردنی لە کابینەی نۆ بۆتە بابەتێکی گەرمی نێو بزوتنەوەکە و دۆخی سیاسی هەرێم. بەرەی نارەزای ناو گۆڕان زۆر بەرفراوان و گەورەترە لە لایەنگرانی بەشداربون، ئەم بەرەیە بۆ بەهێزکردنی هەڵوێستی ئەزمونەکانی رابوردوی کردۆتە پێوەری سەرەکی بۆ هەڵوێستی. لە دوای راپەرینەوە زۆربەی رێکەوتنە سیاسیەکانی نێوان هێزە کوردیەکان، جا ئەوانەی لە گەڵ یەکتر شەریان کردوە، جا ئەوانەی لە حوکمرانی بەشداربون و چی رێکەوتنە سیاسیەکانیشە پێشێل کراون، نیوەچڵ جێبەجێ کراون، بێ ساختە و فروفێڵکردن بەرێوە نەچون و بە مزاجی سیاسی رۆژانە مامەڵە کراون. ئەو کەسەی مێژوی هەمو رێکەوتنەکان و واژۆ زل و خەستەکان و دیباجە بریقەدارەکانی رێکەوتنەکان بخوێنێتەوە تێدەگا سیاسەتی کوردی لەم بەشەی کوردستان لە نێو خۆیدا چەند خۆخۆر و خۆپەرستە و چەند تەنراوە بە تولەرێ و لارێ و درک و داڵ و خرنۆک و داو و چاڵ. تەنها رێکەوتن تا ئەم چرکەیە بری کردوە رێکەوتنی واشنتۆنە بۆ راگرتنی شەری ناوخۆ، ئەمەش بە زەبری ئەمریکا بو و ئێستاشی لە گەڵدا بێت هەر بە چاوسورکردنەوەی ئەو پارتی و یەکێتی پێوەی پابەندن. رێکەوتنی ستراتیژی پارتی و یەکێتی هەر لە یەکەم چرکەی واژۆکردنیەوە بە کێشە و ئاڵۆزی گەورە تەنرابو، مەسیری رێکەوتنی گۆڕان و یەکێتیش سەلماندی کە هیوا هەڵچنین بە رێکەوتنەکان خەیاڵ پڵاویە و وەهمێکە خاوەنەکانی توشی هەڵوەسە دەکات. گۆڕان ئەزمونێکی تاڵی لە حوکمرانیدا هەیە، لە سیاسەتدا ناشێت ئەوە بکرێت بە پێوەری بنەرەتی بۆ ئێستا و ئایندە. بەڵکو دەبێت وانەی لێ فێر بین و بە ئاگاییەوە مامەڵە لە گەڵ پرسی حوکمرانیدا بکرێت، چونکە لە لایەکەوە هێزە سەرەکیەکانی دەسەڵات ئێستا گەورەترن لە جاران و گۆڕان بچوک بۆتەوە، لە لاکەی ترەوە گۆرانکاری بنەرەتی لە سروشتی ئەو هێزانەدا رویان نەداوە تا کوێرانە شایەتمان بێنین، هاوکات ئەوەی گرنگە و تایبەت لە غیابی کاک نەوشیرواندا، گۆرانکاری لە سروشتی دەسەڵاتدارانی گۆڕان رویان داوە، ئەو گۆرانکاریانەی کە ئەم دەستە و تاقمەی گۆڕان کە وێڵی کورسیەکی حکومەتن بێ ئیرادە و لاواز و پەرتەوازە کردوە، نامۆی کردوە بە بەها بەرزەکانی گۆڕانبون و بە پرەنسیپەکانی گۆڕان. بە کورتی و کوردی تاقمێکی خۆپەرستی لەکەدارکەری هزری گۆران، بە هیچ شتێک تێر نابن و بەشێکیان دەمێکە ژێر بەژێر بونەتە بازرگان و لە گەڵ ئەم و ئەو چاوبازی سیاسی و ئاڵوگۆری بازرگانی دەکەن. مەترسی بنەرەتی لە بەشداربونی گۆڕان نیە لە حکومەت. بەڵکو لەو کاراکتەرانەیە کە بە ناوی گۆڕانەوە بەشدار دەبن و گوایە بە خەیاڵی خۆیان نوێنەرایەتی گۆڕان دەکەن، خەیاڵیکی نەزۆک کە بە یەقینەوە هەڵسواروان و گۆرانخوازان لێیان دێنە دەنگ. ئەزمونی گۆڕان لە حوکمرانیدا بۆمان دەردەخات چەند لەو کاراکتەرانە بازرگانی سیاسی بون و هەن، چۆن تۆری بەرژەوەندیە تایبەتیەکانیان لە گەڵ چەند جومگەیەکی دەسەڵات گڕیداوە، چۆن چۆکیان داداوە و لە بەر تەماعی پارە و دەسەڵات چەماونەتەوە. با ئەم باسە هەڵگرین بزانین پرسەکە بە کوێ دەگات، ئەوکات قسەمان دەبێت. رۆتەردام: ٢٤ ی جانواری ٢٠١٩
.gif)
لاوك سەڵاح ئێمە کە لە خەون راپەرین و راچڵەکین، خۆمان لە بەردەم ئەو کارەساتانەدا بینییەوە کە قەت مەزەندەمان نەدەکرد رووبدەن، بۆ ئێمە، شۆرش و یاخیبوون هەموو حەقیقەتەکانی دیکەی لە بەرچاوماندا سڕیبۆوە، ئێمە خۆمان بە یەکێک لە فریشتەکان و پێغەمبەرەکان دەژمارد کە لە لایەن یەزدانەوە زۆر بەدەگمەن و لە سەردەمێکی ئاڵتونی و پیرۆزدا دەنێرێن بۆ سەر زەوی بۆ ئەوەی کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی لە شوێنی خۆیانەوە بەو شێوازەی دەیانەوێت بینابکەنەوە. لەم سەفەرە خوێناویەدا تەنیا هاورێ و دۆستی نزیکمان ئەو بیرورا رەهایانەبوو کە دەبوایە کوێرانە لە سەریان کۆکبین و هیچ جۆرە پرسیارێکیان ئاراستە نەکەین. بەداخەوە، نە شۆرش بواری پێداین خۆمان بناسین، و نە خۆشمان توانیمان شوناسێک بە شۆرش بدەین. یاخبوونی ئێمە لە هاوارێک و قیژەیەک و قیرەقیرێک و بەخشینی شەهیدێکی بێ شومار و راچڵەکینێکی کاتی تێنەپەری، لە خوێندنەوەیەکی نەزۆکی بەیاننامە سیاسییەکان تێنەپەری، ئێمە خۆمان بە شۆرشگێر دەژمارد بەڵام هەرگیز جورئەتی ئەوەمان نەدەکرد سەرکردەکانمان بدەینە بە رێژنەی پرسیار، ئەو پرسیارانەی تا هەنووکەش هەر وەڵام نەدراونەتەوە، ئێمە دەبوایە لەگەڵ ئەواندا ببینە سەدای دەنگی ئەوان بۆ بەخشینەوەی تۆمەت و درۆ، ئەو تۆمەتانەی کە توندرەوانە دەیکردیتە خائین و پیاوی ئیستیعمار و کافر و دونیایەک تۆمەتی بەدی کۆمەڵایەتی، ئێمە ئاوا لە شۆرش تێگەیشتبووین! هەموو بەرەکان, بێ جیاوازی، یەک میکانیزمی کارکردنیان هەبوو، کۆڵەکەکانی کۆمەڵگە هەر هەمان کۆڵەکە بوون بۆ هەمووان، هەمان مێژوو، هەمان جوگرافیا و هەمان کەلتووری سیاسی، خاوەنی یەک لۆگۆ بوون، هەرچەندە رەنگەکانیان جیاوازبوون. کێ لە ئێمە خۆی دەناسێتەوە کە ئاورێک لە دواوە دەداتەوە؟ کێ گۆشەگیر نییە؟ کێ ئەو رۆژگار و سەردەمە دەناسێتەوە؟ ئەوەندەی شۆرش خەریکی لاوازکردنی خۆی بوو، ئەوەندەی لە ئەگەر و هەرەشە وەهیمییەکانی ناوخۆی خۆی دەترسا، ئەوەندەی سەری خۆی دەخوارد، نیو ئەوەندە خەریکی پەرەسەندی پرۆگرامی سیاسی و ئامادەکاری نەبوو بۆ ئەلتەرناتیڤێکی سیاسی، ئەگەر وانەبوایە رۆژمان نەدەگەیشتە ئەو رۆژەی کە چەند رێکخراوێکی بیانی لە چەندان کیشۆری دوورەوە بێن و باسی جەندەر و رێزگرتن لە فرە ئایینی بکەن و مرۆڤدۆستی و کرانەوە بە رووی کەلتوری دیکە و پرۆسەی سیاسی بۆ پیادەکردنی دیموکراسی فێری کەسانێک و خەڵکێک بکەن کە بۆ زیاتر لە سەدان سەدە هاوبەشی نیشتمانێكن کە هەمیشە فرە رەنگ و فرە ئایین بووە. بەداخەوە ئەوانەی بە ناوی شۆرشەوە فێڵیان لە خۆیان و ئێمە کرد شەکەت و پەرتەوازە و شەهیدیان کردین، هەر گروپێک و تاقم و دەستەیەک دۆڵێکی بۆ خۆی هەڵبژارد تا لە قوڵای دۆڵەکەدا هەناسەی سەربەستی هەڵمژێت، بێ ئاگا لەوەی لە دۆلەکەی ئەو دیوو چی دەگوزەرێت. شۆرش بواری پێنەداین ئاشنای سایکۆلۆجیەتی سەرکردە و سیاسییەکانمان ببینین، ئەوانەی رێ نیشاندەرمان بوون، ئەوانەی بۆ مەرامی خۆیان، وتە بەنرخەکانی فەیلەسوفە مەزنەکانی دونیایان وەک کوکوختی دەوتەوە بەڵام یەک توولەرێی ژیانی ئێمەیان نەوەک رۆشن نەکردەوە بەڵکو کوێر کردەوە، ئەوان بە چواردەوری خۆیاندا چەندان قەڵغانیان بەست بۆ ئەوەی کەس شارەزای خاڵە لاوازەکانیان نەبێت. پارتە سیاسیەکانی سەدەی بیست، ئەوانەی خۆیان بە سۆشیالیست و چەپ لەقەڵەم دەدا، ئەوانەی کە چەقی خەباتیان بۆ نەهێشتنی ملمڵانێی چینایەتی بوو، هەموو دونیای ئێمەیان بە خوڵقاندنی بە هەشتێکی سەرزەمین فڕیودا، ماناکانی شۆرش لە لایەن ئەوانەوە مۆنۆپۆڵکرابوو. لە کاتێدا پارتە سیاسییەکانی ئەم ساتە کە خۆیان لە تەوژمە ناسیونالیستە توندەرەوەکان و پارتە سیاسییە-ئایینیەکاندا دەبینێتەوە، دەخوازن لە نێو فۆبیای وەهمەکانیاندا کە ئەوەندەی رەنگدانەوەی گرێ دەروونییەکانە، ئەوەندە رەنگدانەوەی مەعریفەیەکی سیاسی نییە کە بخوازێت کۆمەڵگە لە هەرەشەکانی ژینگە و کارەساتەکان و جەنگەکانی ئابووری و ئەتۆمی و گۆرانکارییە دیموگرافییەکانی ئاییندە بپارێزێت. هەر وەک چۆن هەموو موسڵمانەکانی دونیا توندرەونیین، مەسیحیەکانی دونیاش هەموویان میانرەونین، بەداخەوە، قەت ئەو پەراوێز و پانتاییانەی نێوانیان ئیشی لەسەر نەکراوە، نموونەیەکی سادە ئێمە وانەی ئایینمان لە قوتابخانە سەرەتاییەکان و تا ئامادەیییەکان هەبووە، بە درێژای ئەو ساڵانە ئەو وانەیە فێری نەکردین چۆن مامەڵەی ئایینەکانی دیکە بکەین یاخود بە ئایینەکانی دونیا ئاشنامان بکات و رۆڵی ئایینمان تێبگەیەنێت و لە پاڵ مزگەوت و کڵێسەدا ئەو رۆڵە فراوان بکات بەوەی بەهایەکی مەدەنی پێبدات؛ بەهای خێرکردن هەڵکری هەردوو بەهای ئایینی و مەدەنی بێت، یەک رێکخراوی خێرخوازمان نییە کە خێر بکات بەڵام پاشخانی ئایینی یان سیاسی نەبێت. یان ئەگەر خۆمان لە ژینگە و کەلتوورێکی دیکەدا بینینەوە نە ئێمە بەوان نامۆبین و نە ئەوان بە ئێمە. ئەو وانەیە، نە ئێمەی بە خۆمان ناساند، نە فێری کردین لەگەڵ خەڵک و گیانلەبەری دیکەدا لە جوگرافیایەکی دیکە بژین. شۆرش ئەو هێز و تواناییەی بە کوڕەکانی نەبەخشی کە هەموو وانەکان لە شوناسی خۆیدا بە تایبەتمەندێتی خۆیانەوە بپارێزێت، شۆرش نەفەرەتی لە هەموو ئەوانە کرد کە لە خۆی نەدەچوون. ئێمە پێویستمان بە شۆرشێکی دیکە نییە دونیامان زیاتر و زیاتر تێکبدات، ئێمە پێویستمان بەوەیە کە پێکەوە، تەنانەت لەگەڵ گیانلەبەرەکانی دیکەدا بەس بژین.. بەس.
.gif)
سەرتیپ جەوهەر دواجار هەردوولا لەسەر ئەو بنەمایە رێككەوتن كە رێككەوتنێكی پێشوەختە ئامادەبكرێت كە چوارچوارچێوەیەكی نوێ لەخۆ بگرێت و كۆمەڵێك بنەماو پرەنسیپی نوێ بەپێی گۆڕان پێویستی قۆناغەكە دەستنیشان بكرێت بۆ ئیدارەدانی هەرێم و چەند پرسێكی دیكە. ئەوەی زانراوە دووكەس لە یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستان راسپێردراون ئەو رێككەوتنە نوێیە گەڵاڵە بكەن، بێگومان ئەوانیش پشت بەلیژنەی راوێژی تایبەتی خۆیان دەبەستن و سەرەنجام چوارچێوەیەكی نوێ دادەڕێژرێت بۆ بەیەكەوە ئیدارەدانی هەرێم و بەغدا، ئەگەر ئەو رێككەوتنە زوو بێتە بەركوڵ و لەسەری رێككەون، ئەوا پێكهێنانی حكومەتی نوێی هەرێم و دانانی پارێزگاری نوێی كەركوك و یەكلاییكردنەوەی وەزیری داد لەبەغدا كە پشكی كوردە زۆر ئاسان دەبێت. دیارترین ئەو تێبینی و سەرنجانەی وەفدی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لەگەڵ پارتی خستویانەتە روو بریتی بوون لەسێ دۆسیە، یەكەمیان دۆسییەی حكومەتی هەرێم بووەو یەكێتی پێیوایە دەبێ لەمەودوا شەریكی راستەقینەی نەخشەدانان و بڕیاردان بێت، واتە لەمەودوا بەبێ یەكێتی بڕیار نەدرێت. هاوكات دۆسیەی ئابوریی رێكبخرێتەوە بەتایبەت بەشداربوون لەپرسی ئیدارەدانی نەوت و دارایی لەهەرێم، هەروەك پرسی پەیوەندییەكانی هەرێم دوبارە رێكبخرێتەوە، هەم پەیوەندی هەرێم لەگەڵ دراوسێ و بەغدا دابڕێژرێتەوەو یەكێتی و پارتی و لایەنەكان بەشداربن لەداڕشتنی سیاسەتی هەرێم، هەمیش ئەو فەرمانگەیەی ئێستا ناونراوە فەرمانگەی پەیوەندییەكانی هەرێم ببێتە فەرمانگەیەكی حكومی، چونكە تائێستا لەهەڵسوكەوتدا فەرمانگەیەكی حزبییە، تەنانەت جگە لە پارتی یەك فەرمانبەری لایەنێكی دیكەی لێ نییە! دۆسییەكانی پێشمەرگەو هێزی ناوخۆی هەرێم دوبارە رێكبخرێتەوەو بنەمایەك دابڕێژرێت بۆ كاركردنی ئەو دامودەزگایانە، لەكۆتاییشدا بنەمایەكی نوێ بۆ دابەشكردنی جومگەكانی حوكمڕانیی دەستنیشان بكرێت و هەردولا لەسەری رێككەون. سەبارەت بەچوار ساڵی داهاتووی پەرلەمان و پرسە گرنگەكانی وەك دەستورو قانونی سەرۆكایەتی هەرێم و هەر پرسێك كە پەیوەندی بەدابەشكردنی دەسەڵات و قانونی چارەنوسسازەوە هەبێت رێككەوتنی لەسەر بكرێت یان بنەمایەك بۆ رێككەوتنی ناو پەرلەمان دابڕێژرێت. سەبارەت بەپرسی كەركوك، لێكتێگەیشتنێك هەیە كە پارێزگاری نوێ لەلایەن یەكێتییەوە دەستنیشان بكرێت، هەروەك بەیەكەوە كار بۆ هێوركردنەوەی دۆخی كەركوك بكەن، بەتایبەت ئەوەی پەیوەندی بە دۆسییەی ئەمنی شارەكەوە هەیە، ئەمەش هەنگاوێكی باشە بۆ باشتركردنی رەوشی كەركوك و كۆتاییهێنان بەهەوڵی تەعریب و لاوازكردنی رۆڵی كورد لەكەركوك. سەبارەت بەبەغدا، دوو پرسی گرنگ جێی باسە، یەكەمیان پرسی دابەشكردنی پۆستەكانی بەغداو یەكلاییكردنەوەی ئەو وەزارەتەی (داد) ماوە، لەوەدەچێت یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كاندیدێك پێشكەش بكات، هاوكات بنەمای نوێ دابڕێژرێت بۆ بەیەكەوە كاركردن، ئەگەر هاوپەیمانێتیەكی پەرلەمانیش دروستنەكرێت، دەكرێ چوارچێوەیەك دابڕێژرێت بۆ بەیەكەوە كاركردن و مامەڵەكردن لەگەڵ بەغدا سەبارەت بە پرسە جیاوازەكان و دۆسیە دواخراو هەڵپەسێردراوەكانی نێوان هەردولا. ئەوانەی سەرەوە سەرەقەڵەمی ئەو باسوخواسانەیە كە لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان گفتوگۆی لەسەركراوە، ئەوەی زۆربەمان لەسەری كۆكین ئەوەیە كە پێویستە چیتر بڕیاردان لەدەست كەسێك یان حزبێك نەبێت، گرنگتر لەوە ئەوەیە ئەو رێككەوتنەی دەكرێت جێبەجێبكرێت، نەك بە رستەو دەستەواژەی جوان بنوسرێتەوەو جێبەجێنەكرێت، بەڵكو لەم رێككەوتنەدا عیبرەت لەجێبەجێكردنیدایە. ئەگەر جێبەجێبكرێت ئەوا سەقامگیریی سیاسی دابین دەبێت، سەرەنجام كاریگەری زۆری دەبێت لەسەر پێشكەوتنی ئابوریی و رۆڵی پەرلەمان و دامەزراوەی قەزایی.
.gif)
سەلام عەبدوڵڵا مێژووی ئەم چەندین دەیەی دوایی سەلماندی هەر كاتێك نێوانی پارتی و یەكێتی ئاسایی و بێ كێشە بووبێ، بەو پێیەش، هەرێم ئارام و بێ گرفت بووە، بە پێچەوانەشەوە هەر كاتێك نێوانی ئەم دوو هێزە ناخۆش بووبێ، كە خاوەنی چەك و دەسەڵات بوون ئەوا یەكسەر هەرێم ئاڵۆز بووە و پێگەی لاواز و لە كەناری داڕماندا بووە، ئەمەش ڕاستییەك كە هەردوولا دانی پێدا دەنێن و پێویستی بە ئەزموونی تر نییە. هەر ئەم فاكتەرەش بوو كە پاڵی بە سەركردایەتی هەردوولادا نا كە رێككەوتننامەیەكی ستراتیژی لە نێوانیاندا واژۆ بكەن كە بووە بەردی بناغەی ئەو دەستكەوتانەی ئەمڕۆ لە هەرێم دەبینین كە پێكهاتنی حكوومەتی یەكگرتووی هەرێم دیارترین دەستكەوتیەتی. بەداخەوە ئەم ئەزموونە سەركەوتووەی رێككەوتنی ستراتیژی بەو گەرم و گوڕییەی سەرەتای بەردەوام نەبوو، چونكە تا دەهات كاڵتر دەبووەوە و بەتایبەتیش دوای نەخۆشكەوتنی خوالێخۆشبوو مام جەلال بە تەواوی دەردەكەوت كە مەیلێك هەیە بۆ نەهێشتنی ئەو رێككەوتننامەیە و سەرەتاكەش بەوە دەركەوت كە برایانی یەكێتی بڕیاریاندا كە بە تەنها بەشداری لە هەڵبژاردنەكانی هەرێمی كوردستاندا بكەن كە بووە هۆی زیاتر لاوازبوونی ئەو رێككەوتننامەیە كە دەتوانرێ بوترێ بە مەرگی بەڕێز تاڵەبانی ئیدی بە كردەنی لەكاركەوت، چونكە ئیدی بە ئاشكرا باس لەوە دەكرا كە ئەو رێككەوتننامەیە هیچ پێویستییەكی بوون و بەردەوامبوونی نەماوە. بەڵام واقیع سەلماندی كە ئەوە بۆچوونێكی نادروست بوو، چونكە هێشتا كارێكی زۆر مابوو كە بەبێ ئەو لێكتێگەیشتنە ئاسان نەبوو پێكەوە بكرێ، چونكە لە ئەنجامی ئەو پێكەوە نەبوونە هەرێم تا دەهات لە هەموو روویەكەوە رووی لە لاوازی دەكرد و پێگەی بەهێزی بەرامبەر بەغدا نەدەما، بەتایبەتی كە دەنگۆی ئەوەش زوو زوو بڵاودەكرایەوە كە داوای هەرێمێكی سەربەخۆی بۆ ئەو دەڤەرە دەكرد كە هێندەی تر هەرێمی بەرامبەر بەغدا كەنارگیرو بێهێز دەكرد. ئێستا جارێكی تر كە هەردوولا بیر لەوە دەكەنەوە كە بەشێوەیەكی نوێ ئەو رێككەوتننامەیە داڕێژنەوە و وەك رێككەوتنێكی سیاسی بۆ ماوەی چوار ساڵ ناوزەدی دەكەن، بەكارێكی بەجێ لە قەڵەم دەدرێ و دەبێ هەموو لایەك پشتگیری بكات و زەمینەی سەركەوتنی بۆ فەراهەم بكات و پێویستە حزبەكانی تریش لەو پشتیوانییە بێبەش نەكەن. گرنگ ئەوەیە داڕشتنەوەی ئەو رێككەوتننامە بەرژەوەندی حزبی بەسەردا زاڵ نەبێت و بەرژەوەندی هەرێم و دانیشتوانی هەرێم بكاتە ئامانج بەتایبەتی لەم دۆخە هەستیارەی ناوچەكە كە ڕوو لە گۆڕانێكی گەورە دەكات. ئەم رێككەوتنە دەبێتە مایەی سەقامگیری هەرێم و سەنگ و پێگەشی بەرامبەر بەغداو ناوچەكە گەلێك بەهێزتر دەكات.
.gif)
مەریوان وریا قانع لە کتێبی ”دەربارەی ئازدایی“دا جۆن ستیوارت میل دەنووسێت ”بە شێوەیەکی گشتیی،ستەمگەریی زۆرینە لە ئێستادا بەشێوەیەکی گشتیی وەک یەکێک لەو کارە خراپانە دەبینرێت کە پێویستە کۆمەڵگا خۆی لێ بپارێزێت“. بەڵام ئایا مەبەست لە چەمکی ”ستمەگەریی زۆرینە“ چییە ؟ لای جۆن ستیوارت میل لە ”ستەمگەریی زۆرینە“ ھێما بۆ دوو جۆر لە ستەمگەریی دەکات. یەکەمیان ستمەگەریی ئەو ھێز و لایەنە سیاسییانەیە کە لەناو سیستمی دیموکراسیدا زۆرینەی ھەڵبژاردن بەدەستدھێنن و بەناوی ئەو زۆرینەیەوە حوکمڕانیی دەکەن. ئەم زۆرینە سیاسییە دەشێت ھەموو ئەو کەس و ھێزانەی کە زۆرینەی سیاسیان نییە بچەوسێنێتەوە، یان دید و ڕوانین و قازانجی ئەو زۆرینەیە بەسەریاندا بسەپێنن. ئەم جۆرە لە ”ستەمگەریی زۆرینە“ لەناو دەزگاکانی حوکمڕانیی و دەوڵەتەوە دێن و لەڕێگای ئەو دەزگایانەشەوە پیادەدەکرێت، ستەمگەرییەکە بەشێکە لە سیستمی دەسەڵات. بەڵام جۆری دووھەمی ”ستەمگەریی زۆرینە“ ئەو ستەمگەریەیە کە کۆمەڵگا خۆی پیادەیدەکات،” زۆرینەی کۆمەڵایەتیی“ بەسەر ئەو کەس و لایەن و گروپانەدا پیادەیدەکات کە سەر بەو زۆرینەیە نین. لە ستەمگەریی زۆرینەی کۆمەڵایەتیەدا، ئەو بەھا و نۆرم و ئەخلاقیات و شێوەژیان و ھەڵسوکەتەی زۆرینە بە ڕاستیی دەزانێت، بەسەر تاکەکەس گروپە کەمینەکاندا دەسەپێنێت و ناچاریاندەکات بەوشێوەیە بژین و بدوێن و بجوڵێن کە ئەو زۆرینەیە دەیەوێت. ئەگەر لە دۆخی یەکەمیاندا ستەمگەر دەوڵەت بێت، لە دۆخی دووھەمیاندا ستەمگەر کۆمەڵگایە. لە ستەمگەریی زۆرینەی کۆمەڵایەتیدا فشار و ترساندن و تۆقاندن شتێک نییە لە ناو کایەی سیاسەتەوە بێت، بەڵکو لەناو ژیانی کۆمەڵایەتیی خۆیەوە دێت. جۆن ستیوارت میل ستەمگەریی زۆرینەی کۆمەڵایەتیی لە ستەمگەریی زۆرینەی سیاسیی بە ترسناکتر و خنکێنەرتر دەزاێت. زۆرینەی کۆمەڵایەتیی مەودایەک بۆ تاکەکەسەکان ناھێڵێتەوە بتوانن لە خواستەکانی ئەو زۆرینەیە و لە یاسا و بەھا و چاوەڕوانییەکانی دەبازبن. ئەم جۆرە لە ستەمگەریی زۆرینە بەشێوەیەکی قووڵتر و فروانتر وردەکارییەکانی ناو ژیانی تاکەکەسی کۆنترۆڵ داگیردەکات. بە بۆچوونی جۆن ستیوارت میل ستمەگەریی زۆرینەی کۆمەڵایەتی دەبێتە ھۆکاری ”کۆیلەکردنی ڕۆح“ لە کۆمەڵگادا. بۆیە کۆمەڵگا تەنھا پێویستی بە خۆپاراستن لە زۆرینەی سیاسیی حوکمڕانی نییە، کە بێگومان ئەم خۆپاراستنە کردەیەکی ھێجگار گرنگ و پێیوستە، بەڵکو پێویستی بە خۆپاراستنیشە لەو ڕا و بۆچوون و بەھا و نۆرم و بیرۆکە و ھەڵسوکەوت و ئەخلاقیاتانەی لە کۆمەڵگادا باڵادەستن. بەبۆچونی میل وەکچۆن نابێت زۆرینەی سیاسیی ویستی خۆی بەسەر ھەموواندا بسەپێنێت، بە ھەمانشێوە نابێت زۆرینەی کۆمەڵایەتییش ویستی خۆی بەسەر ھەموواندا بسەپێنێت. یەکەمیان ھەموو بکەرە سیاسییەکانی تر دەکاتە دەرەوە و لۆژیکی خۆی بەسەر ھەموواندا دەسەپێنێت، دووھەمیان ھەموو کۆمەڵگا ناچاردەکات بەو جۆرە بژین و کەسایەتی خۆیان دروستبکەن کە لەگەڵ مۆدێلی زۆرینەکەدا بگونجێت. جۆن ستیوارت میل گومانێکی گەورەی بەرامبەر بە دەستەواژەکانی ”ئیرادەی خەڵک“ و ”ئیرادەی کۆمەڵگا“ ھەیە، پێیوایە ئەو ئیرادەیە بەردەوام ئیرادەی ئەو بەشەی کۆمەڵگایە کە دەتوانێت لە ساتێکدا ”زۆرینە“ پێکبھێنێت. زۆرجاریش ئەمانە ئەو بەشەی کۆمەڵگان کە لە بەشەکانی تریئەو کۆمەڵگایە چالاکترن، لەوەدا سەردەکەون خۆیان وەک ”زۆرینە“ بە کۆمەڵگا نیشانبدەن و وەک زۆرینە بدوێن و قبووڵبکرێن. ئەم کێشە تایبەتەی ستەمگەریی زۆرینە، ھێما بۆ یەکێک لە خاڵە ھەرە لاواز و ترسناکەکانی ناو سیستمی دیموکراسیی دەکات. ئەو زۆرینەیەی جۆن ستیوارت میل باسیدەکات، ھەمان ئەو، جەماوەر، یان ”قەرەباڵغیی“ و “حەشامەت“ەیە، بە ئینگلیزیی masses، کە لە سەدەی بیستەمدا زۆرێک لە نووسەران وەک یەکێک لە کێشەکانی دونیای مۆدێرن باسیدەکەن. میل لەدایکبوونی ”حەشامەت“ و کێشەی زۆرینە وەک یەکێک لە کێشە سەرەکییەکانی ناو سیستم و کۆمەڵگایەکی دیموکراسیی دەبینێت و وەک یەکێک لە ھەڕەشە گەورەکانی ناو دونیای مۆدێرنیش لە ئازادیی تاکەکەسیی و لە دروستکردنی حکومەتێکی باش و لە پێشکەوتنی کۆمەڵایەتیی و پاراستنی پلوارلیزم مامەڵەیدەکات. بە بۆچونی میل یەکێک لە ئاکارە سەرەکییەکانی کۆمەڵگا مۆدێرنەکان ئەوەیە کە بەردەوام چینی ناوەند گەورەدەبێت و تەشەنەدەکات، ئەمەش وادەکات ئەم چینە گەر خاوەنی دەسەڵاتی سیاسیش نەبێت، خاوەنی دەسەڵاتی کۆمەڵایەتیی بێت. لە دەرەنجامیشدا زۆرینەیەکی کۆمەڵایەتیی لە فۆرمی جەماوەرێکی گەورەدا دروستبکات و دەسەڵاتێکی کۆمەڵایەتیی گەورە بەم چینە ببەخشێت. ئەم دەسەڵاتە کۆمەڵایەتیەش لە فۆرمی سەپاندنی نۆرم و بەھا و ئەخلاقیات و سەپاندنی تام و چێژ و زەوق و شێوەژیان و شێوە بیرکردنەوەی ئەم جەماوەرەدا بەسەر ھەموواندا بەرجەستەدەکات. لە کتێبی ”دەربارەی ئازادیی“دا جۆن ستیوارت میل وێنەیەک بۆ کۆمەڵگا مۆدێرنەکان دروستدەکات کە لە دوو یەکەی جیاواز دروستبوون: لەسەرێکەوە ”جەماوەر“ێکی وێکچووی ھاو باوەڕ و ھاو دید و ھاو تام و ھاو چێژ و ھاو ئەخلاق و ھاو ھەڵسوکەت، بەرامبەر بە ”تاکەکەس“ێک کە خاوەنی کەسایەتی تایبەت و خاوەنی ڕاو بۆچون و زەوق و چێژی تایبەت بەخۆیەتی. ئەم جەماوەرە لەوەدا سەردەکەوێت ”ڕایەکی گشتیی“ ھاوشێوە دروستبکات و یاسا کۆمەڵایەتیی و ئەخلاقییەکان بەو شێوەیە دابڕژێت کە باوەڕی پێیەتیی و لەڕێی ئەم ڕای گشتییەوە بەسەر ھەموواندا بیسەپێنێت. بەم شێوەیە ئەو ڕا و بۆچوون و حەز و ویستە تاکەکەسیانە کە بەو ڕای گشتییە ناکۆکن، بکرێت بچەپێنرن. کۆمەڵناسیی سیاسیی فەرەنسیی ئالێکسی دی تۆکفیل (١٨٠٥-١٨٥٩)، بەر لە جۆن ستیوارت میل، چەمکی ”زۆرینەی ستەمگەر“ی لە کتێبە بەناوبانگەکەیدا لەسەر دیموراسیەت لە ئەمریکا، بەکاردەھێنێت. میل ئەم کتێبەی تۆکفیلی زۆر باش ناسیوە و لەدوای چاپبوونی دوو ڕانانی درێژی بۆ ھەردوو بەرگی ئەم کتێبە کردوە. ھەم تۆکفیل و ھەم میل ئەم چەمکە لە سیاقی باسکردنی سیستمی دیموکراسیی و حوکمی زۆرینەدا باسدەکەن. ھەم تۆکفیل و ھەم میل باس لەو مەترسییە دەکەن کە حوکم و بڕیاریی ئەو زۆرینەیە بە ئاستێک بگات کە گوێ بە ویست و قازانج و خواستی کەمینەکان نەدات و ئیرادەی خۆی بەسەر ھەموواندا بسەپێنێت، ئەمەش بە کردەوە وەک ئەو سیستمە دیکتاتۆریانە کاردەکات کە تیایدا دیکتاتۆرێک ویستی خۆی بەسەر ھەموواندا دەسەپێنێت. بۆ چارەسەرکردنی ئەم کێشەیە تۆکفیل باوەڕی وابوو پێویستە کۆمەڵگا خاوەنی میدیایەکی ئازدبێت کە بتوانێت دەنگی ئەو تاکەکەس و کەمینانە بەرجەستەبکات و دۆخێک دروستبکات ئەم کەمینانەی تیادا ببیسترێت. چارەسەرێکی تری ئەم کێشەیە لەناو سیستمی دیموکراسیدا بریتییە لە ھەبوونی دەستورێک کە تیایدا مافەکان بە شێوەیەک جێگیرکرابن کە حوکم و ئیرادەی ھیچ زۆرینەیەکی سیاسیی نەتوانێت وەلایانبنێت و پەکیانبخات. دەستور وەک چاودێررێکی گشتیی بەسەر پەرلەمان و حکومەت و بڕیارەکانیی زۆرینەوە کاربکات. چارەسەرێکی تر ئەوەیە کە لەپاڵ ھەبوونی دەستوردا یان لەباتی دەستور، ”دیباجەی مافەکان“، a bill of rights، بوونی ھەبێت کە تیایدا مافی تاکەکەس و گروپەکان پارێزرابێت و ھیچ زۆرینەیەک نەتوانێت مافی ئەو کەس و گروپانە کە ناتوانن زۆرینە دروستبکەن، پێشێلبکات. یان بەناوی زۆرینەی دینیی و فەرھەنگییەوە سنوور بۆ ماف و ئازادیی تاکەکەس و گروپەکان دابنێن. پێداگرتن لەسەر مەترسییەکانی ”ستەمگەریی زۆرینە“ بەشێکە لە ستراتیژیەتی بەرگریکردن لە ئازادیی و ھەڵبژاردنە تاکەکەسییەکان دژ بە فشار و ستەمی فۆرمە جیاوازەکانی زۆرینەبوون لە کۆمەڵگادا، لە زۆرینەی دینیی و ئەخلاقیی و فەرھەنگییەوە بیگرە، بۆ زۆرینەی سیاسیی. بەبۆچونی میل نابێت ھیچ یەکێک لەم زۆرینانە ماف و توانای ئەوەیان ھەبێت چی بە ڕاست و باش و ئەخلاقیی و دینیی دەزانن، بەسەر ھەموو ئەوانیتردا بیسەپێنن.
.gif)
دانا مه‌نمی پارتی دیموكرات لەپشت شیعارانی قەومییەوە زوو زوو ئەیقەومێنن ، هیچ هێزێك هێندەی پارتی دیموكرات قسە لەسەر یەكڕیزی كوردو پێكەوە ژیان ناكات ، هەربۆخۆشی بووەتە كۆسپ لەبەردەم یەكڕیزی و هەرچی و هونەرەكانی پێكەوە ژیانە تێكیشكاندووە ، پارتی یەكڕیزی بۆبەرژەوەندی خۆی دەوێت نەك میلـلەت ،یەكڕیزی بۆ گیرفانەكان لەپێشترە تا پرسە نەتەوەیی و نیشتیمانییەكان ، پارتی ساڵی ۲۰۱۳ لەدژی یەكێتی لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان حكومەتی پێكهێنا ،بەپێی ڕێككەوتنی لەگەڵ پارتی سەرۆكی پەرلەمان‌و چوار وەزارەت‌و سەرۆكی دەستەیەكی بەركەوت لەگەڵ چەند پۆستێكی دیكە لەناو حكومەت، بەڵام لەمانگی ۱۰ی ۲۰۱۵ دوای ساڵێك سێ مانگ لەگەڵ گۆڕان یەكڕیزی و هاوپەیمانیەتییەكەی تێكو پێكداو وەزیرەكانی گۆڕانی لەهەولێر شاربەدەركردو دوری خستنەوە لە حكومەت ، دوای تێكچوون لەگەڵ گۆڕان میدیای پارتی بۆ بەشەیتانكردنی گۆڕان قۆڵی لیهەڵماڵی وموعەلیق و ڕۆشنبیرە كوتوكوێرەكان نانیان كەوتە ڕۆنەوە بۆ هۆنینەوەی بوختانی سیاسی دژ بەگۆڕان ، لەلایەكی تریشەوە پارتی داوای لە یەكێتی دەكرد كە پۆستەكانی گۆڕان لەحكومەت پڕ بكاتەوە بەڵام یەكێتی هەڵوێستێكی جوانی هەبوو نەچووە ژێرباری داواكارییەكەی پارتی بۆ پڕكردنەوەی پۆستەكانی گۆڕان لە حكومەتدا . كابینەی هەشتەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان پایەكانی لەرزۆك بوو ،چونكە پارتی هەر لە سەرەتاوە بێ چاوەڕوانی و دژ بە یەكێتی و دەرچوون لە یەكڕیزی نیشتیمانی بۆ پێكهێنانی حكومەت لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان ڕێكەوتن ، لەو قۆناغەشدا باڵەكانی ناو یەكێتی كۆدەنگ نەبوون بۆ شەریكایەتی ڕاستەقینە بۆ پێكهێنانی كابینەكە لەگەڵ پارتی ، بۆیە بەشداری یەكێتی بەشدارییەكی بێ ڕۆڵ و شەریكایەتی ڕاستەقینە نەبوو كە بە ناچاری ملی ڕێگایان گرت وبۆ ئەوەی لە شەمەندەفەرەكە جێنەمێنن و پۆستەكانی خۆیان پڕكردەوە . دۆخی ئیستای پێكهینانی حكومەتی نوێ جیاوازە بۆ یەكێتی نەك پارتی ،ئێستا یەكێتی كەمێك خۆی كۆكردووەتەوە هەم لە ڕووی ئۆرگانی و هەمیش لە ڕووی پێكهاتەوە ،خەریكە یەكێتی دەبێتەوە بە موڵكی هەموو یەكێتیەكان ،بەڵام پارتی بەهەمان عەقڵیەتی كابینەی هەشتەم لە دژی یەكێتییەكان لەگەڵ گۆڕان گۆران لەیەكتر ڕازین وپارتی تەواو ئامادەیە بۆ ڕێككەوتن لەگەڵ گۆڕان ، دۆخەكە بۆ بزوتنەوەی گۆڕانیش گۆڕاوەو لە هێزی دووەم بووە بە هێزی سێیەم ، ڕاستە یەكێتی هێشتا هێزێكی پارچەپارچەی پڕ ناكۆكیی و پڕ ململانێ و ڕق و بەرژەوەندی حیزبی و شەخسی یە،بەڵام لەپرسی بەشداریكردن لە حكومەتدا بەباڵ و قاچەوە كۆدەنگن و یەك داواكارییان هەیە ئەویش ئەوەیە كە داوای هاوبەشی ڕاستەقینە و پشكەكانی خۆیان دەكەن. هەرچی كۆمەڵی ئیسلامی هەر باس مەكە چونكە پارتی نیگەرانی ئەو هەڵوێستەی لەدڵدایە كاتێك كۆمەڵی ئیسلامی چارەنووسی خۆی گرێدا بە چارەنووسی بزوتنەوەی گۆڕانەوە وپێكەوە پاشەكشەیان لە كابینەی هەشتەم كرد ، ئەمە سروشتی پارتی دیموكراتە بەعەبەسیەتەوە جارێك دژ بە یەكێتی كابینە پێكدەهێنێت و لایەنێكی تر پشتگوێ دەخات جارێكیش دژ بە گۆڕان هاوپەیمانەتیەكەی لەگەڵ یەكێتی ئەكتیڤ دەكاتەوە ، یاری بە كات دەكات هەروەكو چۆن دەستی بڕوات و لەپەرلەمان نیسابی یاسایی بۆ تەواو بكرێت سیستەمی سیاسی پەرلەمانییە و دەستیشی نەبێت بۆ سەرخوراندن سیستەم سەرۆكایەتییە، یەكڕیزی و پێكەوە ژیان دروشم و دەستەواژەیەكی ساختەیەو بۆ فریودان بەكاری دەهێنن . ئێستا بەشداری گۆران لە كابینەی نۆیەم پەیوەندی نییە بە پێكهینانی حكومەتێكی بەهێزەوە كە لەئاست چاوەڕوانی خەڵكدا بێت و بتوانیت خزمەتی خەڵك بكات ،حكومەتی بەهێز هەرگیز لە كوردستان بنیات نانرێت ،چونكە دامەزراوەكانی حكومەت نیشتیمانی نین و یاسا لە كوردستان سەروەرنییەو هەمووان لەبەردەم یاسادا یەكسان نین ، بزوتنەوەی گۆران ئەگەر بەهەمان عەقلیەتی كابینەی هەشتەم بەشداری لە حكومەتێكی شكستخواردودا بكات ،ئەوە بەهەڵەدا چووەو قەرەبوی زیانەكانی كابینەی هەشتەمی بۆ ناكرێتەوەو دەنگدەر زیاتر سزای ئەدات ،هەڵبەت بەشداری گۆران یان هەرهێزێكی سیاسی ترلە دەرەوەی یەكێتی و پارتی فرسەتێكی باشە بۆ دوو حیزبی فەرمانڕەوا كە شانی خۆیان پاكبكاتەوە لەو هەموو گەندەڵی كەموكورتی و نا عەدالەتیەی كە لە ناو سیستەمی حوكمڕانیەتیدا هەیە.
.gif)
رێبوار كەریم وەلی (1) كۆبوونەوەی بەرفراوانی پارتی و یەكێتی (كە هەموو باڵ و دەنووكەكانی تێدابوون) لە هەفتەی رابردوو، رەنگبێ دوای كۆبوونەوەی دووكان لە 15ی ئۆكتۆبەری 2017، یەكێك بێت لە گرنگترین كۆبوونەوەكان. ئەگەرچی سەرۆك بارزانی و سەرۆككۆمار تێیدا بەشدار نەبوون، ئەو دەستپێشخەرییەی نێچیرڤان بارزانی بۆ كۆكردنەوەی ئەو هەموو ئاراستانە لەسەر یەك مێز، گۆڕانێكی نەوعی لە پەیوەندییەكانی داهاتووی ئەو دوو حیزبەدا دروست دەكات و، زۆر لە بەربەستە سایكۆلۆژییەكان هەڵدەگرێ. هەم یەكێتی و هەم پارتی گەیشتوونەتە ئەو قەناعەتەی كە ناتوانن بەبێ یەكتری حوكمی كوردستان بكەن، كەواتا بۆ ئەوەش دەبێ هەردوولایان لە بەرامبەر یەكتری نەرمی بنوێنن و واقیعی حاڵی یەكتریان قەبوڵ بێت. هەر بۆیە یەكێتی لە یەك دوو پێشمەرجی جارانی (بەغدا و كەركووك) تا راددەیەكی زۆر پاشەكشەی كرد و پارتیش بە هەمان شێوە ڤیتۆی لەسەر بەشداریی هیچ كەسێك لە شاندی یەكێتی نەهێشت. هەر ئەوەش وایكرد كە بەپێی زانیارییەكان یەكەم كۆبوونەوەی لیژنەكانی پەیوەست بە مەسەلەی كەركووك، دوور لە چاوی كامێراكان بەڕێوەبچێت. ئەوەی ئێستا ماوەتەوە ئەوەیە كە پارتی لە هەنگاوی داهاتوویدا پەیوەندییەكانی لەگەڵ سەرۆككۆماریشدا ئاسایی بكاتەوە. دكتۆر بەرهەم ساڵح، بە درێژایی تەمەنی سیاسیی خۆی لەبەرەی نەیارانی پارتی نەبووە (بەڵام لە مەسەلەی پۆستی سەرۆككۆماردا، ئەمجارەیان یارمەتیی لێوەرگرتن، هەر وەك چۆن ئێستا پارتی ناچارە بۆ پێكهێنانی حكومەت حیساب بۆ ئەوانیش بكات). بەرهەم ساڵح بە پێچەوانەوە، بە نزیكی لە پارتی تۆمەتبار بووە. ئەوەی ئەمجارە وایكرد بۆ وەرگرتنی ئەو پۆستە پەنا بباتە بەر هەموو لایەنەكان، ئەوە بوو كە جاری پێشوو سەرباری هەموو بەڵێنەكان، یەكێكی دیكە كرایە سەرۆككۆمار. بۆیە ئەگەر بێبەڵێنیی رابردوو بە عەیب هەژمار نەكرێ، نابێ هەوڵ و تەقەلای سیاسییەك بۆ گەیشتن بە پۆستێك كە دەبوو چوار ساڵ پێشتر هی ئەو بێت، عەیبە بێت. لە سیاسەتدا، دۆست و دوژمنی هەتاهەتایی نییە، گرنگ ئەوەیە بتوانرێ پەیوەندییەكان بەپێی بەرژەوەندییەكان رێكبخرێن و پارتی لە ئەهەمییەت و بەردەوامیی ئەو دەستپێشخەرییەی نێچیرڤان بارزانی تێبگات. فاكتەری نێچیرڤان بارزانی (2) ئەگەرچی پارتی بە دەستی كەشفەوە هاتە سەر مێزی دانوستاندن لەگەڵ یەكێتی و گۆڕان، بەڵام ئەگەر لە دەستپێكدا هەردوو لایەنەكە وایان دانابێت كە تازە پارتییان بەگیر هێناوە و دەكرێ هەموو مەرجێكی بەسەردا بسەپێنرێت، بەڵام ئەوەشیان فەرامۆش كردبوو كە پارتی قەت هەموو هێلكەكانی ناخاتە یەك سەبەتەوە. بە واتایەكی دیكە ئەگەر دەستكەشفبوونەكەی خاڵی لاوازی بێت، ئەوا رێك پێچەوانەكەشی راستە كە نیشانەی ئەوپەڕی متمانەبەخۆبوونە. قسەیەكی بەناوبانگی سلێمان دەمیرەلی سەرۆكی پێشووی توركیا هەیە كە دەڵێ: "لە دیموكراسیدا، چارە كۆتایی نایەت"، راستییەكەی ئەو قسەیە بۆ پارتیش دەگونجێ كە لای پارتی چارە كۆتایی نایەت. یەكێتی وایدەزانی كە دەتوانێ ئۆكتۆبەرچییەكان و حەساسییەتی پارتی لەوبارەیەوە وەك كارتێكی فشار بەكاربێنێ، یان بەغدا و كەركووك بە پڕۆسەی حوكمڕانیی كوردستانەوە ببەستێتەوە و مەرجەكانی بەسەردا جێبەجێ بكات، بەڵام فاكتەری نێچیرڤان بارزانییان نادیدە گرتبوو كە نەك هەر نەیارەكان لەسەر یەك مێز دادەنیشێنێ، بگرە توانای ئەوەشی هەیە كە وا بكات وەزیری دەرەوەی ئێران لەكاتێكدا دەبوو لە بەغداوە راستەوخۆ بچێتە سلێمانی، پێشان بهێنێتە هەولێر و ئینجا بچێتە سلێمانی! یەكێتی لەوە تێگەیشتووە. ئینجا رەنگبێ لەوەش تێگەیشتبن كە چۆن بیست و چوار سەعات دوای دانیشتنی بەرفراوانیان لەگەڵ پارتی، نێچیرڤان بارزانی بە سەرۆكایەتی شاندێكی باڵا(سەرباری ئەو ترافیكە قورسە دیپلۆماسییەی سەر هەولێر) گەیشتە گردی زەرگەتە و لەگەڵ گۆڕاندا كۆبووەوە و كۆبوونەوەكەشیان ئیجابی بوو! وەرگرتنی سەركردایەتیی شاندی دانوستاندنكاری پارتی و بەشداریی مەسروور بارزانی لە دانیشتنەكاندا (بەتایبەتیش لەگەڵ یەكێتی) دەرخەری ئەو راستییەیە كە پارتی لە هەموو بارودۆخێكدا توانای مانۆڕی سیاسی هەیە و هەردوو باڵەكەشی لەخزمەت یەك ئامانجدایە و گرەوی شتی دیكەیان لەسەر ناكرێت. لێرە كەس پێڵاو ناخوات! (3) لە 9ی ئەیلولی 2018، هەڵبژاردن لە یەكێك لە دیمۆكراتیترین سیستەمەكانی دنیا بەڕێوەچوو، لە سوید. 18ی كانوونی دووەم دوای 131 رۆژ، حكومەتێك كە بە قسەی چاودێرانی سیاسی لاوازترین حكومەتە لە مێژووی سویددا، متمانەی لە پەرلەمانی ئەو وڵاتە وەرگرت. ئەڵبەتە زۆربەی خەڵك دوای دانوستاندنە بێ ئاكامەكانی ئەو سێ مانگ و نیوەی رابردوو چاوەڕێی دووبارە بوونەوەی هەڵبژاردن بوون؛ هیچ لایەنێك، نە سۆسیال دیموكرات، نە هاوپەیمانی و نە راستڕەوەكان بە تەنها توانای پێكهێنانی حكومەتیان نەبوو. ئاخیرەن بەوە گەیشت حزبی سەنتەر كە بەشێك بوو لە هاوپەیمانیی دژ بە ستێفان لۆڤن و سۆسیال دیموكراتەكان، لەگەڵ سۆسیال دیموكراتەكان رێككەوت و حكومەت پێكهات. ئەوەش لەكاتێكدا بوو كە سەرۆكی حزبی سەنتەر، ئانی لۆڤ، پێش هەڵبژاردنەكان لە هەڵمەتی پڕوپاگەندەی دژی سۆسیال دیمۆكراتدا دەیگوت:" تاكە پێڵاوی راستەی خۆم دەخۆم (ئاماژە بەوەی كە چ راستڕەوێكی جیدییە) ئەگەر بهێڵم ئەو ستێفان لۆڤنە لە حكومەت بەردەوام بێت!" لەو یەك دوو رۆژە، بەردەمی بارەگای حزبی سەنتەر لە ستۆكهۆڵم پڕبووە لە تاكە پێڵاوی راستەی دەنگدەرانی كە سەرۆكی حزبەكە دوای پشتیوانی لە ستێڤان لۆڤن دەبێ وردە وردە بیانخوات. لێرە لە كوردستان نە كەس تەڵاقی خواردووە و نە كەسیش لەو دیموكراسیەتە پلە دووەی ئێمەدا باسی پێڵاو و شتی وای كردووە، بۆیە بێخەم بن حكومەت بەو زووانە پێكدێت. روداو
.gif)
هادی حەمەرەشید حیزب بۆ ئەوەی بچێتە هەر پرۆسەیەکەوە باشترین میکانیزمی سەرکەوتنی بریتیی ئەبێت لە پشتگیریی ناوخۆیی، خۆ ئەگەر بەر لە هەر هێزێك ئەندامانی خۆی سەپۆرتیان نەکرد، ئیتر دەرئەنجامەکەی ڕوونە، بە چوار پەلی شکاوەوە، لەبری (چوون) (ئەیبەن) و لەبری نەچوون و ئۆپۆزسیۆن بوونیش(ڕێگای پێنادەن)! تۆپ لەقاچی ئەوانیتردایە، ئەمیش تەنیا چاوەڕێی ڕووی کەرەم و مەرحەمەتیانە! یەکێتی لە سەرەتای هەشتاکانی سەدەی رابدوودا، بەقەولی تاڵەبانی ((فیلی بە تەقلە لێئەدا)) نەك تەقلەش بەفیل، کەچی کە باری ناوخۆیی نالەباربوو، لەساتی چوونیان بۆ ناو گفتوگۆ(مفوچات) لەگەڵ حکومەتی عێراقیدا، ئەوەندەی ئەندامانی خۆی دژیبوون لەو هەنگاوەدا، نە بەرەی جود و جەوقەد و نە نەیارە سەرسەختەکانیان پێیان نەکرا! گفتوگۆ تێكچوو، یەکێتیش بەدەستی بەتاڵ لێی هاتەدەرەوە. نوکتەیەك هەبوو لەو بارەیەوە; کۆمەڵێك لە کادیری ناوەندیی یەکێتی لەو ماوەیەی گفتوگۆدا ئەچنە ئەوروپا و ئەڵێن ئێمە جاشایەتی بەعس ناکەین و بڕوامان بەم پرۆسەیە نیە، کە ئەم کۆمێنتەیان بۆ کاك نەوشیروان ئەگێڕنەوە، ئەویش بە پێکەنینەوە ئەڵێ: ئێ ڕاست ئەکەن، ئەوان پێشمەرگایەتییان بۆ نەکرا، جاشایەتیی هەر ناتوانن!( دیارە ئەو چەند ساڵە ڕژێم جاشەکانی ئەبردە هێڵی پێشەوەی شەڕی ئێران_عێراق و باری سەرشانیان زۆر گران بوو، زۆریان لێ کوژرا و بەدیل گیرا، لەچاو پێشمەرگایەتییدا کە موڕیحتر بوو) گۆڕان لە ماوەی چەند مانگی دوو هەڵمەتی بانگەشەدا، بەهاری هێنابووە ئەژنۆ، کە پاش هەڵبژاردن بەخێرایی چاکسازیی ناوخۆیی ئەکەین، کۆنفرانسی نیشتیمانیی و نوێبوونەوە و پێکهاتنی ڕەگەزە جیاواز و ناکۆکەکان دەستەبەر ئەکەین، گرد و میدیا ئەگێڕینەوە بۆ گۆڕان و...تاد وا هەردوو هەڵبژاردن تەواو بوو، جگە لە پێکهێنانی لیژنەی باڵای کۆنفرانس و دیارییکردنی ناوی لیژنە لاوەکییەکان، بەبڕیارێك و قودرەتی قادر، هەموو شتێك ڕاگیرا و کۆنفرانسی گشتییان سپارد بە نادیار و ئەشعاری ئاخر! گۆڕان لەخراپترین باردایە، هەموو فیلێکی بێ ئەزموونیش تەقلەی پێ لێئەدات، دامودەزگا و ژوور و مەکۆ و میدیاکەی لە وێرانە وێرانەترن، کەچی بەهیوایە لە ڕێگای کۆمەڵێك (بەڵێندەری سیاسیی)ـەوە دۆخی وێرانەی کوردستان بگۆڕێت! چوون و نەچوون ئامادەکاریی ناوخۆیی ئەوێت کە گۆڕان بۆ هیچ بژاردەیەکیان خۆی ئامادە نەکردووە، لە ئێستادا ڕەهینەی کۆمەڵێك کەسە کە بە توندیی بەرەو حکومەتی ئەبەن، هەموو هێلکەکانی لەسەبەتەی چووندایە، بۆیە تەنانەت بە نەچوونیش خۆکوژیی ئەکات، لەلایەك ناوخۆی حیزبیان بۆ هیچ ئۆپشنێك ئامادە نەکردووە و دڵسۆزترین هەڵسوڕاو و پشتیوانانیان بێ ئومێد کردووە، لەلایەکیتریشەوە کۆمەڵێك تووشی دڵڕەنجان ئەکەن کە بەڵێنی پۆستیان پێدراوە و بۆ پۆست تا ئێستا ماونەتەوە! ئەوەش ڕوونە بە (چوون)ـیش ملی کامە ڕێگا ئەگرن، حکومەتێك کە لە هەولێر هەموو ئەندام ناوچە و لقێكی پارتی هەمەکارەن، پاراستن و (برا گەورە) حکومەت بەحیزبییتر ئەکەن و لە سلێمانییش هەموو ئەندام کۆمیتە و مەڵبەندێكی یەکێتی بڕیاردەری سەرەتا و کۆتایین لەرێگای چرای سەوزی ماڵباتی تاڵەبانییەوە! حکومەتێك کە ململانێی پارتی و یەکێتی، زۆنی سەوز و زەرد، لە سەوزدا ململانێی باڵی مام و ماڵی کۆسرەت لە لایەك و پێشبڕکێی ئامۆزاکان(مناڵەکانی شێخ جەنگی و کوڕانی مام)، چەکوشەکانی شاناز و فشارەکانی ماڵی برایم ئەحمەد، لە زەرددا ململانێی جووت ئامۆزا و پێکدادانی میدیایی و تەنانەت ئەگەریتریش لە گۆڕێیە! لەوەها دۆخێکدا، ئیمکانی چی هەیە بۆ گۆڕان؟! لە پەرلەمان هاوکێشەکان چۆنن؟! حکومەت و پرسی چاکسازیی و گۆڕانکاریی لە سیستمدا بەرەو کوێ ئەبرێت؟! ڕەنگە باشترین کارێك کە پێی بکرێت; ناو بە ناو دیل بە دیل بۆ کادیرەکانی پارتی و یەکێتی ڕێکبخات لە هەردوو زۆندا!
.gif)
پەیكار عوسمان لە خراپترین دۆخیشدا، هێشتا هەموو شتەکان هەڵەنین، هێشتا بەشێکی شتەکان هەر ڕاستن، لەو تۆزە ڕاستەشەوە ئەکرێ دەستی یەك بگرین و شتەکان چاكبکەینەوەو هەستینەوە! بەڵام لە دۆخی یەکترقبوڵنەکردن و لە سەقافەتی یەکترسڕینەوەدا، ئیتر (هەموو شتەکان هەڵەن) ئیتر خاڵێکیش نیە لێوەی دەستی یەکبگرین و شتێک چاکبکەین، ئیتر قەتیش هەڵناسینەوە. ئیتر تۆ کۆبیتەوە هەڵەیە، کۆشنەبیتەوە هەر هەڵەیە. بەشداری بکەیت هەڵەیە، بایکۆتیش بکەیت هەر هەڵەیە. بەڵێ بکەیت هەڵەیە، نەخێریش بکەیت هەڵەیە. قسەبکەیت هەڵەیە، بێدەنگیشبیت هەڵەیە. بچی بۆ بەغدا هەڵەیە، نەشچی هەر هەڵەیە. بچیتە حکومەت هەڵەیە، نەشچی هەر هەڵەیە.. ئیتر تۆ هەرچی و هەرچۆن بکەیت بە نیسبەت منەوە هەر هەڵەیەت و هیچ لە مەسەلە ناگۆڕێ، چونکە من پێشوەخت و پێش چی و چۆنەکە، خۆتم ڕەتکردۆتەوە! نەوشیروان لە ڕێگەی پێشوازی بەردەوام لە وەفدەکانی یەکێتی و پارتی و سەردانەکانی بۆ سەری ڕەش و دەباشان، ئەیویست پێمانبڵێ، دوای ململانێ و هەموو شتێك دواجار کارەکان پێکەوە ئەکرێن، بەڵام ئێمە ئەومان وەکو گرندایزەر ئەویست! ئەومان بۆ ئەوە نەبوو بە ناتوندوتیژی و لەگەڵ ئەوانیتردا پێکەوە دنیاکە باشتر بکەن، ئەومان بۆئەوەبوو لە شوێنێکا توڕەبێ و دنیاکە ژێرەوژوورکاو شتەکە بە توندوتیژی یەکلابکاتەوە. بۆچی؟ ئێمە پارتیمان وا ئەوێت ئەوانیتر قووت بداو یەکێتیمان وا ئەوێت وەکو هەشتاکان گونی گوندار دەربێنێ و پەکەکەشمان وا ئەوێت لە هەر چوار پارچە تەواوی هێزەکانی تر مەحف بکاتەوە. بۆچی؟ سەیرکە جگە لە یەکگرتووەکان کەس موعجیب نیە بە سەڵاحەدین بەهادین، کەچی خەڵکێکی زۆر ئیسلامییش نین و موعجیبن بە مەلا کرێکار. بۆچی؟ یەکێتییەکان زیاتر کەیفیان بە پاڤێڵ دێ وەك لە قوباد، پارتییەکانیش زیاتر هیوایان بە مەسرورە تا نێچیر. بۆ؟ یان لاهور ڕەنگە بەکەڵکی ئەندام کۆمیتەییش نەیەت، کەچی ڕەقەمێکی گەورەیە. بۆ؟ عومری سەی عەلیش خۆ قەزیەکە هەر کێشەی ناوخۆی حیزب و پاشەکشێ گۆڕان نیە کە کابرا مەرغوب نیە، ئەوانەش نەبێ ئەو هەر مەرغوب نیە. بۆ؟ چونکە سەقافەتی باوی ئێمە، سەقافەتی یەکترسڕینەوەیەو یەکترسڕینەوەش عەنتەرو شەقاوەی ئەوێ، نەك نەرمونیانی و پشوودرێژیی. چونکە سەقافەتی باوی ئێمە سەقافەتی خێڵەو خێڵیش پاڵەوانی ئەوحەدی ئەوێ، نەك تیم و کاری پێکەوەیی. سەیرکە پارتی و گۆڕان کۆئەبنەوەو خاڵی هاوبەشیان هەیە، شتەکە بووە بە کێشە، لەکاتێکا ئەوە حاڵەتە نۆرماڵەکەیەو ئەگەر وانەبێ کێشەیە! یان یەکگرتوو موعارەزەیەو لەگەڵ بارزانیش کۆئەبێتەوە، ئەمە بووە بە عەیبە، لەکاتێکا ئەوە ئاڕاستە دروستەکەیەو ئێمە لە موعارەزەییشدا هەر تەواوکاری ئەوانیترین نەك دوژمن. گرنگە نەوەی نوێش تێبگات کە سیاسەت ڕەش و سپی و شەیتان و فریشتەو دابەشکردنی دنیا نیە، نە کۆبونەوەو بەشداری ئەوانیتر ئەکات بە شەیتان. نە کۆنەبوونەوەو موعارەزەییش نەوەی نوێ ئەکات بە فریشتە. هەموومان لە یەك دنیاداین و هەمووشمان لە باش و خراپدا پشکمان هەیەو کارێکیش بکرێ بە هەمووان ئەکرێ. پارتی و یەکێتی بەو هەموو فەسادو فەزاحەتەوە، هێشتا بڕێك لە ڕاستییان لایەو هیچیش بەبێ ئەوان ناکرێ! ئەوانیتریش بەو هەموو بێدەسەڵاتییەوە، هێشتا بڕێك پۆخڵەوات و بەرپرسیارێتی دۆخەکەیان بەر ئەکەوێ. ئێمە ئەبێ پاساو بدۆزینەوە بۆ دانیشتن و کۆبونەوەو بە زەڕەبین بۆ هاوبەشی بگەڕێین، نەك ئەوەی دانەنیشتن و کۆنەبوونەوەو نەبوونی هاوبەشی بکەین بە ئینجازی سیاسیی! ئەگەر کارێك بکرێ بە هەمووان ئەکرێ و هەمووانیش لە هاوبەشییەکانەوە ئەتوانین دەستی یەك بگرین، نەك ئەوەی هەموو شت بە هاوبەشییەکانیشەوە ڕەتبکەینەوە کە ئیتر هیچ ناکرێ، ئەم هیچەش وەکو کردەیەکی سیاسی گەورە بفرۆشینەوە!! ئێوەی بە تەبیعەت موعارەزە، هاوشێوەی پشتیوانی پێشترتان بۆ گۆڕان، بۆ پشتیوانی نەوەی نوێ ناکەن، لەکاتێکا ئێستا نەوەی نوێ موعارەزەیە؟؟ ئەم پرسیارەم زیاد لە جارێك بۆ هاتووە، پێوابێ جوابدانەوەی لەگەڵ ئەم نوسینەدا دێتەوە! زۆر بە سادەیی، چونکە من پشتیوانی مۆدێلێکی تری موعارەزەم، مۆدێلی گۆڕان و حەڤدەی شوبات، بۆ کاتی خۆی گرنگبوو، بۆ ئێستا بابەتی تێپەڕاندنە. نەوەی نوێش لە مۆدێلی گۆڕاندا لە خودی گۆرانی بردۆتەوە، بەس کێشەکە ئەوەیە ئەو مۆدێلە بەسەرچووەو وەکو وایە ئەسپێکی دۆڕاوی بردبێتەوە! گۆڕان کە هات بە موزایەدەو پۆپۆلیزم و کۆنە گەندەڵ و داروبەردەوە قبوڵمانبوو، چونکە شتەکە تازەبوو، بەڵام سونەتی حەیات وایە، کە ئەمە بەس بۆ یەکەمجار وایەو بۆ جارەکانی تر ناشێ! چیتر ئێمەش بە مەرج و مواسەفات موعارەزەمان ئەوێ نەك بە گۆترە. نەوەی نوێش ئەبێ سەعییەکی باشتر بکاو بە هەمان جوابەکانی دە ساڵ لەمەو پێشی گۆڕانەوە لە ئیمتیحانی ئێستا دەرناچێ. وەکچۆن بەشداری گۆڕان و هەر حیزبێك، ئەبێ بۆ جێکردنەوەی بڕێك لە پاکیج و بەرنامەکانی بێت، نەك تەنیا بۆ پشك و پۆست.. بەشداری نەکردنی نەوەی نوێ و یەکگرتووش ئەبێ بۆ شێوازێکی ترو ئەخلاقێکی تری موعارەزەیی بێت، نەك بۆ زەڕبلێدانی هەموو شتێك و موزایەدەو پۆپۆلیزم، کە بە ئەندازەی هەموو خراپەکارییەکانی پارتی و یەکێتی خەڵکی ئێمەی نائومێدو ماندوکرد! بۆ تێپەڕاندنی ستەمکاریی، ئێمە پێویستمان بە سڕینەوەی پارتی و یەکێتی نیە کە ئەسڵەن ناشتوانین، چونکە ستەمکاری هەمووی لای پارتی و یەکێتی نیە، بەڵکو لای هەموو کۆمەڵگایە لە ڕێگەی کولتوری یەکترسڕینەوەوە! (بۆ تێپەڕاندنی ستەمکاریی، ئێمە پێویستمان بەوەیە سەقافەتی یەکترقبوڵکردن بخەینە شوێن سەقافەتی یەکتر ڕەشکردن.) ئەمە قسە گەورەکەیەو ئیتر دەسەڵاتی یان موعارەزە، ئەوەیان قسە بچوکەکەیە.
.jpg)
جویس كەرەم " نیشتمان خۆشەویستە، نیشتمان بەرز و بڵندە" سەرۆكی كۆچكردووی سوریا, حافز ئەسەد هەمیشە ئەمەی دەوتەوە و " دامەزرێنەری سوریای نوێ" پێشبینی ئەوەی نەدەكرد كە دوای 19 ساڵ لە كۆچكردنی نیشتمان دەبێتە بنكەیەكی روسیا، پارچەیەكی دەبێتە كاڵای دانوستانی نێوان توركیا و ئەمریكا و پارچەیەكی تری دەبێتە گۆڕەپانی فڕۆكەوانی ئیسرائیل و میلیشیا مەزهەبی و ئیقلیمییەكان دێنە ناو وڵاتەكەوە خەریكە دەبن بە بەهێزترین فەرمانڕەوا. دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا دانوستان لەگەڵ توركیا دەكات دەربارەی ناوچەیەكی ئارام كە رووبەڕەكەی 32 كیلۆمەترە و ئەوەش پاشەكشێی واشنتۆن ئاسان دەكات و بەشێكی دۆسیەكە رادەستی رەجەب تەیب ئەردۆغان دەكات بە مەرجی پاراستنی كوردەكان، بەلای ئەمریكییەكانەوە، ناوچەی ئارام ، شریتێكی سنوریی سەقامگیر بۆ توركیا دابیندەكات و دووریدەخاتەوە لە هێرشی زەمینی بۆ سەر ناوچەی كوردەكان، لە بەرامبەر پاشەكشێ پێكردنی چەكدارەكانی پارتی كرێكارانی كوردستان بۆ ناوچە دوورەكان لە توركیاوە وەك دۆڵی قەندیل. لەبەرامبەردا ئەمریكا بە زیادتركردنی ئاڵوگۆڕی بازرگانی سەرنجی توركیای راكێشاوە و كوردەكانیش بە گەرەنیتكردنی لامەركەزییەت و نیمچە ئۆتۆنۆمییەك و هەوڵدان بۆ رێوشوێوێنی ئەمنی بۆ پاراستنی ناوچەكانیان كە ئێستا لەژێر دەسەڵاتیاندایە و ئەوە داواكاری سەرەكی كۆنگرێسە. وردەكاری ناوچەی ئارام لە نێوان فەرماندەیی بەرگری و سەربازی توركیا و ئەمریكا تاوتوێدەكرێت، ئەوەش لەگەڵ سەردانەكەی جۆزێف دانفۆرد سوپاسالاری ئەمریكا بۆ ئەنكەرە و پێش ئەویش سەردانی دوو وەفدی كۆشكی سپی و وەزارەتی دەرەوە، بەڵام ئەو پرسیارانەی هاتونەتە ئاراوە ئەوەن كە كێ ناوچەكە دەپارێزێت؟ كێ بودجەی بۆ دابیندەكات؟ چ رۆڵێكی دەبێت لە داڵدەدانی ئاوارەكان یان فشارخستنە سەر دیمەشق؟ وەڵامی كۆتایی دەربارەی ئەم پرسانە نیە، ترەمپ دەیەوێت رێككەوتنێك لەگەڵ توركیادا بكات و لە هەمان كاتیشدا دەیەوێت پارێزگاری لە بەرژەوەندیی كوردەكان بكات و تەنگ بە ئێران و روسیا هەڵچنێت. لە سایەی ئەم مەعمەعەیە و تەمومژەدا دەربارەی بژاردەی ناوچەی ئارام، ئەریك پرینس، عەرابی كۆمپانیا ئەمنییەكان خزمەتگوزارییەكانی بۆ سوریا دەخاتەڕوو. پرینس، بەڕێوەبەری پێشووی كۆمپانیای " بلاك وۆتەر" كە نەیتوانی وەزیری پێشووی بەرگری ئەمریكا جەیمس ماتیس قایل بكات كە خزمەتەكانی لە سوریا وەبەربهێنێت و جەنگی ئەفغانستان رادەستی كۆمپانیا بەرگرییە تایبەتەكان بكات، لە سوریا سەركەوتوو دەبێت، چونكە قورسە ئەو بۆشاییە ئەمنییە ی كە لایەنی ئەمریكی دروستیدەكات لەلایەن لایەنی توركییەوە پڕبكرێتەوە بەهۆی ناڕەزایەتی شەڕڤانە كوردەكان لە هێزەكانی توركیا و لایەنی عەرەبیش دوودڵە لە بەشداریكردن و سوپاكەی رووبەڕووی میلیشیاكانی ئێران ناكاتەوە، هەروەها ئەمریكاش نایەوێت روسیا سودی لێ وەربرێت و رەتیشیدەكاتەوە كە رژێمی سوریا ناوچەكان كۆنترۆڵ بكاتەوە، هەموو ئەمانە هەلێكی دەگمەن بۆ پرینس دەخوڵقێنن كە هەڵمەتی بانگەشی راگەیاندنی لە رێگەی " فۆكس نیوز"ەوە دەستپێكردووە بۆئەوەی دۆسیەی شەڕ لە سوریا وەربگرێت. لە هەمان كاتدا روسیا ئامادەگی سەربازی لە باشوری سوریا زیاتردەكات و ئیسرائیلیش هەوڵدەدات خۆی بگونجێنێت لەگەڵ گۆڕانكارییە مەیدانییەكان و وەك لە پێشینەی سەربازی تەركیزی خستوەتە سەر بوونی ئێران. ئەو دوو گورزە سەربازییەی كە تەلئەبیب دووجار وەشاندویەتی لە دوای راگەیاندنەكەی ترەمپ بۆ كشانەوە لە 19ی كانونی یەكەمەوە، كە دواهەمینیان ئەوەی هەینی رابردوو بوو، هەوڵێكە بۆ چەسپاندنی واقعێكی نوێ دوای كشانەوەی ئەمریكییەكان لە ئەمساڵدا یان ساڵی داهاتوو. گرەوی چاودێران ئەوەیە كە گورزەكانی ئیسرائیا لەگەڵ پرۆسەی كشانەوەی ئەمریكا لە سوریا زیاتردەبن بۆ تەواوكردنی فشار لەسەر ئێران، هەروەها هەوڵی ئەمریكیش هەیە بۆ لێكنزیك كردنەوەی دیدو بۆچونی نێوان ئەنكەرە و تەلئەبیب لە سوریا و یەكخستنی هەوڵەكانیان بۆ جڵەوكردنی ئێران، ئەوەش كارێكە دوورە توركیا ئەنجامیبدات. پرسی كردنەوەی باڵیۆزخانەكان لە دیمەشق وادەردەكەوێت كە كەمێك هێواش بوبێتەوە، بە تایبەتی دوای سەردانەكەی ماك پۆمپیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریكا بۆ ناوچەكە و رەتكردنەوەی سعودیە بۆ نیازی كردنەوەی باڵیۆزخانەكەی لە دیمەشق بەمزوانە، ئیدارەی ئەمریكا بەم ئاراستەیە فشاری كرد و نایەوێت باڵیۆزخانەكان بەبێ بەرامبەر بكرێنەوە، بە تایبەتی چانسی ئەوە هەیە كە ئەو كارە بخرێتە دانوستانەكانی كە " گیێر پیدەرسۆن" سەرۆكایەتییان دەكات كە ئەم هەفتەیە سەردانی دیمەشقی كرد. قۆناغی دابەشكردنی كێكەكەی سوریا گەیشتووە و ئەوەش لەگەڵ پەیوەندییەكانی ترەمپ- ئەردۆغان و سەردانە بەردەوامەكان بۆ روسیا و ئەوەی گەورەترین غائیبە سورییەكان خۆیانن، كە دوای هەشت ساڵ لە شەڕ و كاولكاریی، هیچ سەركەوتوویەك لە سوریا نیە، بەڵكو پەرتبوون و توندەڕەوییی و جیاكاری ئەتنیكی و ئینتهازیەتی نێودەوڵەتی و هەڵپە بۆ دابەشكردنی خەڵاتەكان و چنینەوەی سودە مادیی و سیاسیی و مەعنەوییەكان هەیە.
.gif)
.jpg)
.png)
.jpg)
