.gif)
یاسین تەها ماوه‌ی چه‌ند هه‌فته‌یه‌كه كێشه‌ی نێوان بزوتنه‌وه‌ی عه‌سایب و ڕه‌وتی حیكمه لەسەر ئاگرێکی كز لەرێگەی شه‌ڕی میدیاییه‌وه گه‌رمه، بەڵام کاتێک کەناڵی فوراتی سەر بە عه‌مار حەکیم ئێوارەی پێنجشەممە کوژرانی خاوەنی چێشتخانەی لەیمونەی بەغدای خستە ئەستۆی چەکدارانی عەسایب، گرژییەکە گەشتە پلەی کوڵان و شەرێکی قورسی لێدوان و بەیاننامەی دژ بەیەکی بەدوادا هات و خه‌ریكبوو بگاته پانابردن بۆ شه‌قام دژ به یه‌كتر. سەرەتا عەسایب رایانگەیاند سکاڵای یاسایی لەسەر فورات تۆمار دەکەن، بەڵام دواتر قەیس خەزعەلی ئەمینداری ئەم بزوتنەوەیە لەرێگەی تویتێکەوە رایگەیاند، ئەوەی كه‌ناڵی فورات کردوویەتی، "یان ئەوپەڕی سوکێتی یان بەکرێ گیراوییە"، ئەمەش پەرچەکرداری توندی هەوادارانی حەکیمی بەدوای خۆیدا هێنا کە ژمارەیەکیان بەرپرسی باڵا بوون و باسیان له‌وه‌كرد ئه‌وانه‌ی خه‌لفه‌ی جه‌نه‌راڵ و پاشكۆی مه‌سجیدی و شوێنكه‌وته‌ی ئه‌ودیون تۆمه‌تی نۆكه‌ریی ده‌به‌خشنه‌وه!! کێشەی ئەم دوو باڵە شیعییە ئەگەرچی لەڕواڵەتدا میدیایی و لەسەر هەندێ ڕووداوی دیاریکراوە، بەڵام ڕیشەکەی دەگەرێتەوە بۆ شەڕوململانێکان لەسەر بەشکردنی میراتی جەنگ لەپاش داعش و دابەشکردنەوەی نەخشەی هێز لەبەغدا له نێوان دوو بلۆكی شیعیدا. ڕه‌وتی حیکمە عەسایب بە تاڵانکردنی پاڵیۆگای بێجی تۆمەتبار دەکات، لەگەڵ تۆقاندنی خەڵک لەرێگەی میلیشیاوە ئه‌مه جگه داگیرکردنی خانوی مەسیحییەکانی کەڕادەو زەیونەی به‌غدا و تۆقاندنی مامۆستای زانكۆكان، عەسایبیش جەخت دەکاتەوە ڕەوتی حیكمه وەزارەتی نەوت و پارێزگاری بەسرەیان هه‌ر بەگەندەڵی و پارەلادان بەرێوە بردووە، ئێستاش بوونه‌ته كه‌ڕه‌نای پرۆژه‌ی ئه‌مه‌ریكی _ سعودیی دژی حه‌شدی شه‌عبی "پیرۆز"و سه‌ركرده‌كه‌شیانه كه حه‌كیمه شه‌رعیه‌تی نییه. هه‌وڵی زۆر هه‌بوون بۆ هێورکردنەوەی دۆخەکەو رێکخستنی دیداری حەکیم _ خەزعەلی، بەڵام قه‌باره‌ی ناكۆكییه‌كان له‌وانه گه‌وره‌ترن و ئێستا گرژییه‌كه به شێوه‌یه‌كی كاتی و نێوانگریی سه‌رۆكایه‌تی كۆمار و لیستی مالیكی وه‌ستاوه، ئه‌وه‌شی ناكۆكییه‌كه‌ی قووڵتر كردۆته‌وه پاڵپشتیی شه‌ش له گروپه سه‌ره‌كییه‌كانی حه‌شد بوو بۆ عه‌سایب دژی حه‌كیم له‌نێویشیاندا هادی عامریی، كه‌چی سه‌درو عه‌بادی و عه‌للاوی كه له‌حه‌كیمه‌وه نزیكن بێده‌نگن. بەپێی ناوەڕۆکی ئەو نامانەی هەردولا بەئاشکرا له نێوان هه‌ردوولا ئاڵوگۆڕیان پێكراوه پێکدادان و بەریەککەوتنی ئه‌م دوو لایه‌نه قوڵ و ڕەهەندی هەرێمایەتی هەیەو کۆتاییهاتنی له ڕیشه‌وه قورسه، جگە لەمەش ئەوەی ڕوودەدات بەشێکە لەو پێشبینیە بەردەوامانەی بۆ دوای شەڕی داعش دەکران و ترسەکە لەعێراق ئەوەیە ناکۆکی ئەو دووانە بگاتە شەڕی ناوخۆیی شیعە چونکە هەردوولا باڵی چەکداریان هەیە.
.gif)
چیا عەباس گۆڕانبون کە ئاوێنەی ئینتما بۆ و پابەندبونە بە هزری گۆڕانەوە بە قسە و نوسین ئاسانە، بە هەڵوێست و کردار قورسە، هەمو کەسێک دەتوانێت بانگەشەی گۆرانکاری بکات و وەک خاوەندارێکی خۆی نمایش بکات. گۆرانبون پرۆسەیەکی فرە لایەنە لە باوەربون بە گۆرانکاری و کارکردن بۆی و گریدانیان بەو پرۆسە سیاسیە رێکخراوەییەوە کە کار بۆ گۆرانکاریەکان دەکات. ئەمەکی و بەرز رەوشتی و راگرتنی هاوسەنگی و هارمۆنی نێوان کەرەستەکانی گۆرانبون گرنگن، هاوکات گەشەپێدان و تۆکمەکردنی کۆی پرۆسەکەش زامنێکی سەرەکین بۆ سەرکەوتن. بۆ تێگەیشتن لە کرۆکی گۆڕانبون لە ناو بزوتنەوەی گۆڕان پێویستە گوزەرێک بە هزری گۆڕاندا بکەین، هاوکات بەرچاویشمان دەرباری گۆڕان وەک هێزێکی سیاسی رون بێت. گۆڕانکاری هەمو بوارەکانی ژیان دەگرێتەوە، دەریایەکی قوڵ و بەرفراوانە، لە زۆر سەرچاوەوە جۆرەها ئاوی تێدەرێژێت و لێشی دەردەچێت. بە هۆی ئەوەی بزوتنەوەی گۆڕان لە سەرەتادا وەک هێزێکی سیاسی لە ململانێی هەڵبژاردندا دەستی پێکرد بینیمان پێکهاتەی رێکخراوەیی هاوتەریب لە گەڵ سیستەمی هەڵبژرادن دارێژرا. پێوەرەکان و فڵتەرەکانی بەردەم پرۆسەی گەورەکردنی قەبارەکەی و چەسپاندنی پێگەی سیاسی و یاسایی تۆکمە نەبون و توانای بژاردەکردنیشیان لاواز بو. گۆڕان لە سەرەتادا دەروازەکانی بۆ کۆمەڵێک بەرپرس و کادری هێزە سیاسیەکان و تێکۆشەرە دێرینەکان و کەسایەتیە رۆشنبیر و کۆمەڵایەتیەکان واڵاکردن، ئەم واڵاکردنە بە چاوپۆشین لە ماهیەت و توانا و ئاستی هۆشیاری و تێرامانی ئەو خەڵكە بۆ هزری گۆڕان بەرێوەچو. هزری گۆڕان لە سەرەتای دروستبونیدا کەوتە بەر رەحمەتی گەلێک فاکتەری جیاوە، ئەو دۆخە زەمینەخۆشکەر بو بۆ سەرهەڵدانی جۆرەها لێکدانەوە و تێگەیشتنی جیا و نەگونجاو لە گەڵ یەکتر بۆ هزری گۆڕان، ئەمە هۆکارێکی گرنگی ناجێگیری ئاراستە فکری و رێکخراوەیی و سیاسیەکانی ئەو شەپۆلە هەڵچوە کۆمەڵایەتیە نارەزایەیە بو کە لە ناو گەردەلولێکی کۆمەڵایەتی و سیاسی و حوکمرانیدا دەستیان بە گۆڕانەوە گرتبو. بینیمان چۆن ئاراستە توند و هەڵچو و میانرەو و ئەقڵانی و پۆپۆلیستەکانی ناو بزوتنەوەکە نەخشەی هزری گۆرانیان بە تێرامانی خۆیان نمایش دەکرد. هەر لەو سەردەمەدا گروپە تێکۆشەر و ریفۆرمخوازەکان ماندوبون و خەباتی رابوردویان کردە کەرەستەی ناسنامەی گۆرانبونیان. بەهۆکاری مێژویی و سیاسی و کۆمەڵایەتیەوە سیماکانی ئەم ناسنامەیە تا ئەم چرکەیەش لە هەوڵێکی خەستدان بۆ زاڵبون بە سەر پێکهاتەکانی گۆڕانبونی ناو بزوتنەوەکە. گۆرانکاری و گۆرانبون لە کۆمەڵگایەکدا کە قۆناغەکانی گەشەکردنی مێژویی بە ئاسایی نەبریوە و لە سایەی سیستەمێکی سیاسی و حوکمرانی حزبیدا و لە ژێر زەبری بەرژەوەندی گەمەکەرە زەبەلاحەکان و لە پانتاییەکی نیشتمانی لەتکراو و بە ناحەز و داگیرکەر و دوژمن دەور دراوە ئەرکی زۆر سەخت و ئاڵۆزن. لە سەرەتادا نارەزایی و تورەبون و هەڵچون بەرامبەر دەسەڵات و خواستی گۆرانکاری جەماوەرەکەی گۆڕانیان بە یەکەوە گرێدابو. گۆرانبون پێناسەیەکی دیاریکراوی نەبو، دەگوترا گۆڕان حزبی دەنگدەرە و دەنگدان بە بزوتنەوەکە کرایە خەتمی گۆرانبون، لەو واقیعەدا تەوژمێکی خۆرسکانەی هەڵچون و نارەزایی گۆرانبونی قومات کردبو. لە کۆی گشتی ئەو قۆناغەدا کەسایەتی و کاریزمای کاک نەوشیروان ئەو قەڵغانە بەهێزە بو کە گۆڕانبونی ناو بزوتنەوەکەی زیندو رادەگرت و دەشی پاراست. کاک نەوشیروان لە سەرەتای دروستبونی گۆڕان لە سەر دو ئاراستە کاری دەکرد، یەکەمیان سیاسی و دوەمیشیان بۆ هزری گۆڕان، بۆ ئەو مەبەستەش پشتئەستور بو بە تێکۆشەرە دێرینەکان لە گەڵ شەپۆلێکی گەورەی نەوەی نوێ. بە هۆکاری دۆخی سیاسی گروپی یەکەم باڵادەست و بریاردەر بو، لێرەوە یەکەم لێکترازان و کەلێنی بەرچاو لە تێگەیشتنێکی هاوبەش بۆ گۆرانبون لە ناو گۆڕاندا سەری هەڵدا. هەرچەندە پێگەی پەرلەمانی گۆڕان بزوتنەوەکەی وەک هیزێکی گەورەی باشور چەسپاند، بەڵام کۆی گشتی ئەو ئەزمونە دەریخست کە کەرەستەی پەرلەمانی زامن نەبو بۆ پاراستن و گەشەپێدانی کرۆکی رۆحی گۆرانبونی، ئەوەی کردویەتی و دەتوانێت بیکات بەرگریکردنێکی یاساییە لە چەند چەمکێکی بنەرەتی گۆڕان. هەرچەندە ئەو پێگە پەرلەمانیە هەوڵی زۆری بۆ گۆڕان داوە، بەڵام شکستی هێنا لەوەی گۆرانبونی خۆی وەک نمونەیەکی زیندو بۆ جەماوەر و دەنگدەرانی گۆڕان بەرجەستە بکات تا متمانەی زیاتر بەو پێگەیە ببەخشن. بێگومان وتارەکەی کاک نەوشیروان: ئه‌م پارله‌مانه‌ی ئێمه: له خه‌می کێ دان جگه له‌خۆیان؟ ئاماژەیەکی بەهێزە بۆ ئەو راستیەی سەرەوە. کاتێک گۆڕان بەشداری حکومەتی کرد تیمەکەی نەیتوانی لەو ماوە کورتەدا کە لە فەرمانرەوایی بەشدار بو بە کردار فەنەری گۆرانبون لە ناخی گۆرانخوازان بدرەوشێنێتەوە. کاتێک ئەو تیمە و سەرۆکی پەرلەمان لە هەولێر دورخرانەوە گۆرانبون وەک سەرەتا هەژا و بوژایەوە، بەڵام هەر بە قوماتەکراوی. دەرباری گۆرانبون کاک نەوشیروان باوەری توندی هەبو بەوەی کاتێک تاکی کورد ئاستی رۆشنبیری وهۆشیاری کۆمەڵایەتی گەشە بکات دەتوانێت لە قیود و نەریتە کلاسیکی و بە سەرچوە کۆمەڵایەتی و سیاسیەکان رزگاری بێت، ئەو سات سەرپشک دەبێت لەوەی چی دەکات و چ رێگەیەک دەگرێتە بەر. لەم روانگایەوە هیوایەکی زۆری لە سەر نەوە نوێکانی کۆمەڵگا هەڵچنیبو، بایەخی زوری پێدان و دەروازەکانی بەرپرسیاریەتی حزبی و سیاسی و حوکمرانی بۆ واڵاکردن. گۆرانبونی رەسەن لەو سەردەمەدا پرسێکی تیکەڵاو بو لە پابەندبون و ئەمەکی هۆشیارانە بۆ بەرنامەی سیاسی گۆڕان و کارکردنی جدی ئارەزومەندانە بۆی، هاوکاتیش لە نێو خودی بزوتنەوەکە کەش و هەوای خۆشەویستی، رێزگرتن، لێدوان و باسکردنی چروپر و گوێگرتن، یەکگرتویی و شەفافیەت بەشێک لە کەرەستە بنەرەتیەکانی گۆرانبونیان پێک هێنابو. وێرای ئەو راستیانە لە لوتکەی بزوتنەوەکەشدا تێگەیشتن و لێکدانەوەی جیاوازی نەگونجاو لە گەڵ یەکتر بۆ ئەم کەرەستانەی گۆرانبون بەر یەکتر دەکەوتن. پاش ئەزمونەکانی هەشت ساڵەی گۆڕان ئەوەی کاک نەوشیروان پێش ماڵئاوایی فریای نەکەوت بیکات پاکژکردنەوەی بزوتنەوەکە بو لەو قەوزە و خەڵتانەی کە بزوتنەوەکە لە سایەی دۆخی کۆمەڵایەتی و سیاسی و حوکمرانیدا لە ناو خۆیدا بەرهەمی هێنابون. ئەوەی ماوەیەکە گۆڕاوە کاڵبونەوەی متمانەی جەماوەرە بە ئاراستەکردنی فکری و رێکخراوەیی و سیاسی بزوتنەوەکە لە لایەن بازنەکانی دەسەڵاتداری گۆڕانەوە. ئاراستەکردنێک جیاوازی و بەرەنگاربونەوە و لێکترازان و دابرانیان لە ناو بزوتنەوەکە بەرهەم هێناوە، ئاراستەکردنێک رۆحی رەسەنی گۆرانبونیان کردۆتە ئەسیری چەند چەمکێکی کلاسیکی بەسەرچو و بێهودە کە لە دیاردەکانی دەسەڵاتی هەرەمی، ناجێگیری سیاسی، غیابی دیدگای رون، رێكخستنی ستونی، تەکەتول، گروپ گروپێنە و بەرژەوەندخوازیدا بەرجەستە دەبن. لە لایەکی ترەوە گروپە بەرژەوەندخوازەکانی ناو گۆڕان کە هەڵپەیانە بۆ پۆست و دەسکەوت و بونەتە واجهەی گۆڕان، بە راست و چەپدا بێ ئەمەکیان بەرامبەر بە بزوتنەوەکە و خودی کاک نەوشیروان کردوە، رۆحی گۆرانبونی رەسەنیان لەکەدار کردوە، مەخابن ئەمە بەشێک لە دامەزراوە و جومگەکانی گۆڕانیشی گرتۆتەوە. ئەوەی ئێستا ناسنامەی گۆڕانبون لە ناو گۆڕاندا دەبەخشێتەوە ئەو دەستە و تاقمانەن، پێوەری سەرەکیان بۆ ئەو بەخشینەوەیە سەرلەقاندن و سناوکردنە بە ئاراستەی شەپۆلەکانی ئەوان. جڤاتی نیشتمانی، کە دەبوا دەنگی زوڵاڵی گۆرانبون بوایە، بێبەری نیە لەو لەکەردارکردنە، هەرچەندە ژمارەیەک ئەندامی دڵسۆز و خاوەن ئیرادەی گۆرانبونی رەسەن تێیدا هەوڵی جدی دەدەن بۆ راستکردنەوەی دۆخی بزوتنەوەکە، بەڵام ئاکامەکانی ئەو هەوڵانە هێشتا بەرجەستە نەبون. گەر ئەم جڤاتە وا بەردەوام بێت متمانەی گۆڕانخوازان پێی تا دێت کاڵتر دەبێتەوە، بۆیە جڤاتی نیشتمانی، خۆشی بوێت یاخود ترش، بەرپرسیاریەتی سەرەکی هەیە لە تێکشکاندن و بەلارێدا بردنی پێناسە و ناسنامەی گۆرانبون. ئێستا کەرەستەکانی گۆرانبون لای گۆرانخواز و هەڵسوارەوە دڵسۆزەکان نەک تەنها وەک خۆیان ماونەتەوە، بەڵکو لە زۆر ئاست و بواریشدا گەشەیان پێکردون، تایبەت باسکردنی ئەقڵانی و راشکاوانەی دۆخی تێکچوی بزوتنەوەکە، ئاڵوگۆرکردنی بۆچون و پرۆژەکان، دان بەخۆداگرتن بە رەوشتێکی بەرز و وەستانەوەی جدی بەرامبەر بە دیاردە ناشرینەکانی ناو گۆڕان و .. تاد. ئەم دیاردانە بێ وێنەن لە مێژو و ئێستای ژیانی سیاسی زۆربەی حزب و هێزەکانی کوردستان، نیشانەی زیندویەتی هزری گۆڕانن، نیشانەی خەمخۆری و دیدگای واقیعین بۆ ئایندەی بزوتنەوەکە. بێگومان لە دوا مەتافدا ئەم هەوڵ و کارکردنانە سەرکەوتو دەبن لە بوژاندنەوە و گەشەپێکردنی گۆرانبونی رەسەنی ناو بزوتنەوەکەوە و پاکژکردنەوەی دەریای گۆڕان لە قەوزە و خەڵتەکان. رۆتەردام : ١١ی جانواری ٢٠١٩
پۆڵات جان ئێمە وەك خەڵكی ڕۆژئاوا چەند دەیەیەك بەدەست ستەم و چەوسانەوەی دەستەڵاتی بەعسی ڕەگزپەرستەوە دەناڵاند ، نكوڵی لە ناسنامەی نەتەوەیی و نیشتمانیمان وەك گەلێك دەكرا ، لە گوندەكانمان دەركراین و عەرەبیان لە شونەكانمان نیشتەجێ دەكرد و سەدان هەزاریشمان لە ناسنامەی سوری بێبەشكراین و لەسەر خاك و ماڵ و گوندەكانی خۆمان بوینە كەسانێكی نامۆ و بێگانە و زمانی دایكی و گورانی و ڕۆشنبیری و جلوبەرگی كوردیمان لێ قەدەغەكرا و سزا و زیناندان و بگرە لەسەر ئاسانترین هۆكاریش دەیانكوشین و ناسنامە و زمان و كلتوری عەرەبیشیان بە زۆر بەسەرماندا سەپاند و هەركەسێكیش سەرپێچی بكردایە هەڕەشەیان لێ دەكرد و بۆ ماوەی چەند ساڵێك زیندانیان دەكرد یان ناچاری كۆچبەری یان لە وڵات هەڵبێت بۆ هاندەران ، بەم شێوەیە لە دەستی سیاسەتی بەعسی شۆڤێنی و داپڵوسنەر ڕزگارمان نەبوو تا ئەو كاتەی لە لایەن دەیان گروپی ئیسلامی سەر بە (جەیشی ئازاد) و گروپی جیهادی هەر لە تیرۆرستانی (ئەحرار شام) تا دەگاتە بەرەی نوسرە و داعش و گروپە توندرەوەكانی تر و ئەم گروپانە لە لایەن وڵاتانی درەوە دژمان هان دەدران كە لە سونگەی بیری شۆڤێنی ومەزهەبی و ئاینیانەوە سەرچاوەی دەگرت و جارێ بە كوردی جیاخواز و (كافر و مرتد و بەكری گیراوی بیانی ) تاوانبار دەكراین و جارێكیش بە (دوژمنی شورش و هاوپەیمانی بەعس) تاونبار دەكراین . ئەو گروپانەی كە بانگەشەی ئەوەیان دەكرد (گروپگەلێكی شورشگێرن)و (سەربازی ئازاد) و (لە پێناو ئازادی و دژی ئەسەد و ڕژێم ) تێدەكۆشن بەڵام بینیمان بەرەی شەری دژی ئەسەدیان جێ هێشت و لە باتی ئەوە ی بە ئاڕاستەی پایتەخت و هەوڵێ ڕۆخانی ڕژێم بدەن و شۆرشەكەیان سەر بخەن بە فەرمانی دەوڵەتی توركیا و بە هاوكاری لۆجستی ئەوان و لەڕێی خاكی دەوڵەتی توركیاوە دژی كوردەكان شەڕیان لە (سەری كانی)ەوە دەست پێ كرد لە ساڵی (٢٠١٢---٢٠١٣) و دەستیان كرد بە كوشت و كوشتار و لە ناوچەی باكوری حەلەب كوچبەریان بە كوردان كرد لە شارۆچكەی (تەلعران و تەل حاسڵ) كە دوو شارۆچكەی كوردی ڕەسەن بون و ماڵەكانیشیان تەقاندنەوە و لە گرێ سپی كەلوپەلەكانیان تاڵان كردن لە ساڵی (٢٠١٣) و بۆ ماۆەی سێ ساڵ گەمارۆی گەرەكە كوردیەكانیان دا لە (شێخ مەقسود و ئەشرەفیەو نشینگەی شەبابی ) لە حەلەب . دەستیان كرد بە كوچبەری و بومبارانی هەڕەمەكیان دەكردن بە بۆمبی جەهەننەم و گازی كلۆر و هەروەها لەساڵی (٢٠١٣) دا كوردەكانیان لە ڕققە دەركرد و پەلاماری شارە كوردەكانیان دا لە ڕومێلان و قامیشلو و حەسەكە و تەلتەمر و دێرك و هیچ گەڕەك و ناوچە و شارێك لە هێرشەكانیان بێبەش نەما . بەڵام ئێمە دەسەوسان نەماین و چەند یەكەیەكمان پێك هێنا و بەرگریمان لە ناوچەكانی خومان كرد و هاوپەیمانیمان لەگەڵ نەتەوە جیاوازەكانی تری وەك عەرەب و سریان و ئەرمەنی ناوچەكەدا بەست و بە هەموو شێوەیەك بەرگریمان لە ناوچەكانمان كرد لە كاتێكدا شار و ناوچەكانی تر سوریا نوقمی وێرانكاری و كوشت و كوشتار و تاڵانی بوبون . بەڵام ئێمە لە خۆبوردەییەكی مەزنمان لە خومان نیشان دا و ئازایەتی مان لە جەنگ دژی گروپە ئاینیە توندڕەوەكان و گروپە تیرۆرستەكان و بە تایبەت ڕێكخراوی قاعیدە و داعش و لەو ڕێیەوە توانا سەربازیەكانی خۆمان سەلماند و توانیمان بەرپەرچیان بدەینەوە و توانیمان هەزاران یەزیدی (كوردی شەنگال) باشوری كوردستان لە كوشت و كوشتار ی داعش و لە كوبانیش بەرپەرچی تیرۆریستەكانمان دایەوە . ئازایەتی و قارەمانی شەرەڤانانمان و بیری ئازاد و كراوە و ڕێكخستنی بەهێزمان و دیسپلینی سەربازیمان سەرنجی جیهانی بەلای خۆیدا ڕاكێشا و پاڵی بە زۆرێك كەسایەتی و ڕێكخراو و حكومەتەكان نا تا پەیوەندیمان پێۆە بكەن و نزیك بونەوە لە نێوانمان دا ڕویدا كە بووە هۆی ئەوەی پشتیوانی ئاسمانیان پێشكەش كردین و دوای ئەوە ڕاوێژكاری سەرباز ی و دوای ئەوە هێزی سەربازی لەسەر زەوی تا ببینیە هاوبەش لە شەر دژی هەڕەشەئامێزترین و دڕندەترین ڕێكخراو ی تیروریستی لە جیهاندا و پێكەوە توانیمان گورزی كوشندەیان لی بدەین ، توانیمان هەموو ئەو پلانانەی كە هەندیك لایەن و دەوڵەتی ئیقلیمی بو ئەم ناوچەیە دایانڕشتبوو پوچەڵ بكەینەوە . بە درێژایی ئەم جەنگی حەوساڵەمان دژی ڕێكخراوە تیرۆریستی و گروپە توند ڕەوەكان زیاد لە (٨٠٠٠) شەهیدی كورد و عەرەب و سریان و نەتەوەكانی ترمان بەخشی . هەشت هەزار شەهید مان دا بۆ ئەوەی پارێزگاری لە ناچەكەمان و جیهان و مرۆڤایەتی بكەین و لە دەستی وێرانكاری تیرور بیپارێزین ، هەشت هەزار بۆ ئەوەی هەموو پێكهاتە جیاوازەكان لە ئاشتی و ئارامیدا بژین ، هەشت هەزار شەهید بۆ ئەوەی زەنگی كڵێساكان لێبدرێن و نوێژ و نزا لە مزگەوتەكاندا بكرێت، بۆ ئەوەی كورد و سریان فێری زمانی دایكیان بكرێت و فێری كلتور و ڕۆشنبیری و مێژوی قەدەغە كراویان بكرێن. ، هەشت هەزار شەهید بو ئەوەی جیهان و شارەكانی ئەوروپا و ئەمریكا لە ئاشتیدا بژین و ڕزگاریان بێت لەترسی ئەوەی تیرۆریستێك بە بارهەڵگرێك تەقینەوە خوی بتەقێنێتەوە یان ئاهەنگێڕەكان بكات بەژێرەوە یان تەقەی هەڕەمەكی بكرێت بە سەرنشینانی میترۆ ، بۆ ئەوەی جارێكی تر ڕوداوەكانی (نیس و شارلی ئەبدوو) و كوشت و كوشتاری پاریس ی فەڕەنسا و مانشستەری بەریتانیا و میترۆی ماڵبك و فڕۆكەخانەی بڕوكسل ی بەلجیكا و هێرشەكانی ١١ ی ئەیلول و تەقنەوەكانی بۆستن و لە ئەمریكا دوبارە نەبێتەوە ..... ئێمە لەبری هەموو جیهان جەنگاین و قوربانیمان دا و سەركەوتنمان بەدەست هێنا، لە كاتێكدا لەشكری وڵاتان و حكومەتەكان لە بەرامبەر تیرۆرستاندا شكستیان هێنا ، ئەمڕۆش دوای ئەو هەموو ئازارانەی گەلەكەمان و تەواوی كەمایەتیەكانی ناوچەكە پێیەوە دەیناڵاند و دوای جەنگێكی خوێناوی لە ماوەی حەوت ساڵەدا و دوای هەزاران شەهید و بریندار و ئاوارە ، مافی ئەوەمان هەیە ئازادیمان بەدەست بهێنین و ڕێكخراوە نێو دەوڵەتیەكان ڕێزمان لێ بگرن و دەوڵەتە زلهێزەكان ڕێز لە بژاردەكانمان بگرن و دەبێت وەڵامدەرمان بن لە بەرامبەر ئەوەی ئێمە لە بری هەموو جیهاندا ئەنجاممان دا ، ئێستاش بەرپرسێاریەتی ئەم پێزانینە لە بەرامبەر گەلی كورد و تەواوی كەمە نەتەوایەتیەكانی تر كەوتووەتە ئەستوی هەموو جیهان . نەتەوە یەكگرتووەكان ، یەكێتی ئەوروپا ، هاوپەیمانی نێودەوڵەتی ، ولایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا ، لە ئەستویدایەتی ڕێز لە قوربانیەكانی گەلی كورد و ئەو هێزە سەربازیانەی دژی تیرۆر جەنگان و جیهانیان لە هەڕەشەی تیرۆر ڕزگار كرد ، ئێمە هاوڕێ و هاوپەیمانی وهاوبەشی كرداری و بنەڕەتی هاوپەیمانی نێودەوڵەتین كە دژی تیروری جهیانی جەنگاین و دەجەنگین كە بە داعش ناسراوە . هەروەك چون ئێمە هاوڕێی چەكداری هەموو ئەو كەسانەین دژی تیرۆر داعش جەنگاوەن . هەروەك چون بنەما و بەها و ئاكارێك لە نێوان هاوڕێیان چەكداردا هەیە ، ئەوانەی لەیەك خەندەقدا شان بە شانی یەكتر جەنگان نائەخلاقی و بێمێشكیە لە كاتی جەنگدا پشت لە هاوڕێی چەكدارت بكەی و پشتت بۆ دوژمن چۆڵ بكات، ئەویش بو دوژمنێك كە لە یەكەمین هەلدا بوی بڕەخسێت هەوڵی لە ناوبردنی بدات . هاوڕێی چەكداری ڕاستەقینە لە كاتی شەردا خەندەقەكان بەجێ ناهێڵن و پاشەكشێش ناكەن تا دڵنیا نەبن لەوەی كە سەركەوتنیان دژی دوژمن بەدەست هێناوە و دڵنیا بنەوە لە پاراستنی ئەو دەستكەوت و سەركەوتنانەی بەدەستیان هێناوە لە گوڕەپانی جەنگدا، ئەوەش ژیری نیە كە هەموو ئەو دەستكەوت و دەرئەنجامانە لەسەر سینیەكی زێڕیندا پێشكەشی وڵاتانێك بكەیت كە خوی تیرۆر لە وڵاتەكەیدا جێبەجی دەكات و پشتیوان و هاوكاری گروپە تیرۆریستیەكانە لە كاتێكدا دەزانین داعش هێشتا كۆتایی پێ نەهاتووە و تەنها بریتی نین لە چەند یەكەیەكی سەربازی چەكدار ، بەڵكو هەڵگری ئایدۆلوجیا و بیر وباوەڕێكن كە لە كات و هەلی گونجاودا دەكرێت قەتێیس یان بەرفراوانتر بكرێن ، هەروەك چون تیرۆر تەنها داعش نیە ، بەڵكو دەیان ڕێكخستن و گروپگەلی توندڕەو ی وەك (قاعیدە) و هاوشێوەكانیان لە ناوچەیەكدا چالاك دەبن . هەروەك چون هێشتا ئەم هەڕەشەیە بەرۆكی كورد و كەمە نەتەوەكانی تری و بە تایبەت مەسیحی و یەزیدیەكانی بەرنەداوە ، بگرە ئەگەر هەڕەشەی داعش نەمێنێ ئەوا هەڕەشەی توركیا و گروپە ئاینیە توندڕەوەكان وەك هەڕەشەیەك بۆ ئەرمەن و سریان و ئێزیدیەكان دەمێننەوە و هەمیشە لەژێر هەڕەشەی پاكتاوكردنی نەژادیدان . بە تایبەت زۆربەی مەسیحی و یەزیدی و هەندێك لە كوردەكانیش لە دەست كوشت و كوشتاری توركەكان هەڵهاتون بو سوریا . هەروەك چون پلانی ئێران و گروپە شیعە توند ڕەوەكان ئەوانیش هەڕەشەن لەسەر عەرەبە سوننەكان و كورد بەگشتی و ئاشتی جیهانی و ئیقلیمیەكانیش بە هەمان شێوە ، ئەم گەلە شایستەی ئەوەیە بە ئازادی و كەرامەتەوە بژیت، شایستەی ئەوەیە لە نێو كەلتور و فەرهەنگی خۆیدا بژیت ، شایستەی پشتوانی و هاوكاری نێو دەوڵەتیە ، شایستەی ئەوەیە نیە دوبارە بۆ ئاژەڵە دڕندەكان بە جێ بهێڵرێن كە هەڕەشە ی لە ناوچونیان لێ دەكات و كەڵبەیەیان لێ چیڕ دەكەنەوە و پاشماوە تیرۆرستەكان لە سەر شارە سنوریەكانی كوردەكاتەوە بو توڵەكردنەوە و لە ناوبردنیان ، بەم شێوەیەش توڵە لەو خەڵك و قارەمانانە دەكەنەوە كە لەبری هەموو جیهان دژی تیرۆر جەنگاون . دوای ئەوە چیتر هیچ هێزێك نیە لە هەموو ڕوژهەڵاتی ناوەڕاستدا ئامادە بێت ڕوبەڕوی گروپە تیرۆریستیە نوێكان ببێتەوە كەلەوانەیە دوای چەند ساڵێك لە بیابان یان ژۆری دەزگا زانیاریەكان سەر هەڵدەدەنەوە . ئێمە لەمڕۆدا چاوەڕێی ئەوە لە هاوڕێ چەكدارەكانمان دەكەین بە وەفا و ڕاستگۆ بن لە بەرامبەر هەموو ئەو شتانەی پێشكەشمان كرد هەر لە قوربانیدان و ئەو سەركەوتنە مێژوویانەی كە پێكەوە بەدەستمان هێنا . ، ئەركی هاوڕێ چەكدارەكانمان ئەوەیە دەسبەرداری هاوڕێكانیان نەبن و پشتیان تێنەكەن و ئازادی بۆ خۆیان و خێزان و گەل و خاكیان دابین بكەن و لە ڕوی نێودەوڵەتیەوە دانیان پێدا بنرێت ، تەنها لەو كاتەدا هاوڕێ چەكدارەكان وەفای و ڕاستگۆیی و دادپەروەری خۆیانیانمان بۆ دەسەلمێنن.
.gif)
هۆشیار عەبدوڵا لە ئێستادا گەورەترین ئەرک کامەیە ؟! تکایە بزانن کێیە دەیەوێت دۆخی خراپی موچە بەردەوام بێت ؟! کێن ئەوانەی دەیانەوێت تاڵانی نەوت بەردەوام بیت؟! ئایا کاتی ئەوە نەهاتوە لەبری خۆسەرقاڵکردنی حکومەتی هەرێم بە موازەنەی عێراقەوە خۆی موازەنە بۆ حکومەتی هەرێم ساڵی ۲٠۱۹ ئامادە بکات ؟! ئێمە لێرە لە بەغداد هەر کارێک بکەین لە موازەنەدا ئەگەر لە هەرێم هاوکار نەبن، تێنەگەن، نەیانەوێت ئیلتیزام بکەن ، ریسەکەمان دەبێتەوە بە خوری بەتایبەت لە پەیوەست بە نەوت و موچە بۆیە ناچارم راشکاوانە رو بە حکومەتی هەرێم بدوێم. ئەوانەی دەیانەوێت لە ئێستاوە بڵێن ، هەرێم نەوت بنێرێ یان نەنێڕێ ئەوا بە غداد موچە دەنێرێت و ئەوەش کراوە بە یاسا ، جیا لەوەی قسەیەکی نادروست دەکەن ، موجازەفەیەکی گەورەش بە موچە و ژیانی فەرمانبەرانی هەرێمەوە دەکەن تەنها بۆ ئەوەی نەوت نەدرێتە سۆمۆ و بە ناشەفافی وەک خۆی لە بەرژەوەندی چەند گروپێکی حزبیدا بمێنێتەوە . مەسەلەی ئەوەی موچە بێ ناردنی نەوت یەکلابۆتەوە ناراستە چونکە هێشتا موازەنە رەشنوسە و نەکراوە بە یاسا و ماددەی دە ، دوەم ، برگەی (ج) ئاسان نیە تێپەڕبونی و تا تێنەپەرێت و دەنگی لەسەر نەدرێت ناکرێ خەلکی پێ بخەڵەتێنرێت. مەلەفی نەوتی هەرێم و ناردنی بەشە بودجەی هەرێم مەلەفێکی پێکەوە گرێدراون و جیا نین ، ئەوانەی دەیانەوێت جیای بکەنەوە هەوڵ ئەدەن ئەو مەلەفە پینە بکەن ، لە کاتێکا مەلەفی نەوتی هەرێم پێویستی بە چارەسەر و حەسمکردنە نەک پینە و پەڕۆ! ئەوانەی دەیانەوێت یا شەڕی ئەوە دەکەن هەرێم نەوتەکە نەداتە بەغداد و لەدەستی چەند گروپێکا بمێنێتەوە نازانن چ موجازەفەیەک بە ژیان و موچەی خەڵکەوە دەکەن. ئەوانەی خۆیان بە دڵسۆزی حکومەتی هەرێم دەزانن با هانیبدەن بۆ ساڵی ۲٠۱۹ یاسای موازەنە ئامادە بکات ، رونە کە یاسای موازنە کۆمەلێک ژمارەی تەخمینیە بۆ ساڵێکی دارایی ، هەرێم چەندین ساڵە خۆی لە ئامادەکردنی موازنە ئەدزێتەوە لە کاتێکا گرنگە بۆ داهاتە نەوتی و نانەوتیەکانی هەرێم بێ ئەوەی بەغداش بە یاسا داهاتەکان دابەش بکات ، ئەگەر باسی حوکمڕانی دروست دەکەن ئەوە حکومەت بۆ سیاسەتی دارایی پێویستی بە پلان هەیە و ئەو پلانەش دەبێت لە یاسای موازەنەدا بەرجەستە بێت ، گەندەڵیی و فەزیحەیەکی گەورەیە کە حکومەتی هەرێم بێ یاسای موازەنە بمێنیتەوە، دەبو تێکرای فراکسێۆنەکانی پەرلەمانی کوردستان فشار بکەن بەو ئاراستەیەدا ، عەبادی سور دەیزانی نامێنیتەوە و دەروات و عەبدولمەهدی دێت ، بەڵام پێش رۆشتنی موازەنەی ۲٠۱۹ی ناردە پەرلەمان! گومانم نیە لەوەی لەسەدا نەوەد زیاتری موچە خۆرانی هەرێم لەگەڵ ئەوەدان هەرێم نەوت بداتە سۆمۆ و دژی ئەوەن چەند کەس و گروپێک داهاتی نەوتی هەرێم بۆ خۆیان بەرن و باجەکەشی ئەوە بێت فەرمانبەر و خانەنشین و پێشمەرگە و کەس و کاری شەهیدان بێ پارە بن . لەو سۆنگەیەوە کە دڵنیام لەوەی مانەوەی مەلەفی نەوت بەم جۆرەی ئێستا وێرانبونی ئێستا و ئایندەی هەرێم و خەڵکەکەی تێدایە و دژی بەرژەوەندی هاوڵاتیانە دژی ئەبم بە هەمو توانامەوە . گەورەترین ئەرکی ئینسانیی ، نیشتیمانیی ، دینیی، سیاسیی ، کۆمەڵایەتیی ، ئەخلاقیی بەرامبەر خەڵک و خاکی کوردستان بریتیە لە روبەروبونەوەی ناشەفافیەت لە داهاتی نەوتی هەرێم و داهاتی باج و رسوماتی هەرێم و ئەو تاڵان و بڕۆیەی تیایدا دەکرێت. ئەندامی لیژنەی دارایی - بەغداد
.gif)
مەریوان وریا قانیع تا سەرەتای ساڵانی نەوەد یەکێتی نیشتیمانی کوردستان ھێزێکی چەپگەر و ڕادیکاڵی ناو سیاسەتی کوردیی بوو. ھەم لەڕووی بەرنامەی سیاسیی و ئایدیۆلۆژییەوە جۆرێک لە بەرچاوڕوونی تێدابوو، ھەم لەڕووی ئۆرگان و پێکھاتی حیزبیشەوە. لە ھەمووشی گرنگتر ئەوەبوو ئەم ھێزە موڵکی ھەموو یەکێتییەکان بوو، ھێزی ھیچ خێزان و بنەماڵە و بەرەباێکی ناو یەکێتی نەبوو. شتێک بە ناوی سوڵتانیزمی سیاسییەوە لەناو ئەو ھێزەدا بوونی نەبوو. ئەگەر تاڵەبانی خۆشی وەک کەسی یەکەمی ناو ئەم ھێزە، ھەندێکجار وەک سوڵتانێک کاریکردبێت، ئەوا تا دوای کەوتنی ڕژێمەکەی سەدام حوسەینیش تاڵەبانی “سوڵتانێک بوو بێ سوڵتانیزم“. ئەو لەشکرە لە کوڕ و کوڕەزا و برا و ئامۆزا و خزم و خێزان و ھتد... لەناو یەکێتیدا و لە پێگەی دەسەڵاتدا بوونیان نەبوو. ئەگەرچی یەکێتییەکان تاڵەبانی وەک کەسایەتیەکی پیرۆز و بێھەڵە مامەڵەدەکەن، بەڵام تاوانی دروستبوون و چەسپاندنی ئەو سوڵتانیزمە سیاسییەی لە ئێستادا بووە بە شوناسی ھەرەسەرەکیی یەکێتی، لە ئەستۆی تاڵەبانی خۆیدایە. یەکێتی ئەمڕۆکە ھێزێکی پارچەپارچەی پڕ ناکۆکیی و پڕ ململانێ و ڕق و تەماحی سەرمایەدارانەی زەبەلاحە کە ھیچ شتێک ھیچ یەکێکیان ناباتەوە ناو سیاسەت وەک چالاکییەک کە پەیوەندیی بە قازانجی گشتییەوە ھەیە. یەکێتی بە کردەوە لەوە کەوتوە حیزبێکی سیاسیی بێت و تەواو گۆڕاوە بۆ کۆمپانیایەکی فرەپشک، پشک ھەڵگرە سەرەکییەکانیشی بەو شێوەیە بەکاریدەھێنن کە لەگەڵ سود و قازانج و تەماحەکانیاندا دەگونجێت. ئەگەر لۆژیکی سیاسەت لۆژیکی دروستکردنی ژیانێکی ھاوبەش و ھێمن و ئازاد بێت لەڕێگای پاراستنی پلورالیزمی سیاسیی و کۆمەڵایەتیی و فەرھەنگییەوە، ئەوا لۆژیکی کۆمپانیا تەنھا یەک پرنسیپی سادە، بەڵام ترسناک، ئاراستەی دەکات: پرنسیپی بەدەستھێنانی قازانجی زیاتر و زیاتر بۆ خاوەنەکەی بەبێ گوێدان بە ھیچ پرنسیپێکی ئەخلاقیی و ئینسانیی و سیاسیی. پەلاماردانی پارتێکی پەراوێزیی وەک تەڤگەر و گرتنی کادر و چالاکەوانەکانیان، داخستنی سینەمای سالم و پەنابردن بۆ ھێز لەھەر پێشھاتێکی چاوەڕوانکراو و چاوەڕواننەکراودا پەیوەستە بەو گۆڕانەوە کە باسمکرد: گۆڕانی یەکێتی لە پارتێکی سیاسییەوە بۆ کۆمپانیایەکی فرە پشک، کۆمپانیایەکی چەکدار. یەکێتی بەم دۆخەی ئێستایەوە ناتوانێت وەک ھێزێکی سیاسیی ئامادەبێت و کاربکات. بەڵکو کۆمپانیایەکی فرەپشکی چەکدارە و قازانجی بەڕێوەبەران و بۆردی سەرەکیی کۆمپانیاکە و پشکھەڵگرەکانی، ئارستەی دەکات.
.gif)
د.كامه‌ران مه‌نتك ده‌تانه‌وێت توركیا رازی بكه‌ن، فه‌رموون ئه‌وه هه‌موو رێگاكان، نه‌وت و سامانی كوردستانی ته‌سلیم بكه‌ن. وه‌ك ته‌سلیمتان كردووه، زه‌وی بۆ كۆمپانیا سیخوڕییه‌كانی به‌ناوی وه‌به‌رهینانه‌وه ته‌رخان بكه‌ن، وه‌ك ته‌رخانتان كردووه، فه‌رموون ببن چاوساغی سوپاو میتی تورك و شوێنه گرنگه‌كانی پایته‌ختی كوردستانیان پێ بفرۆشن، بازاڕ بۆ كۆمپانیاكانیان له‌ناوشاری كه‌ركوك بكه‌نه‌وه، فه‌رموون شه‌ڕی پارتی كرێكاران و دنیای بۆ بكه‌ن، وه‌كو پیشه‌یی هه‌میشه‌ییتان چۆن سه‌ری شوانه‌كانی كوردستانتان ده‌بڕی و به‌ناوی پێشمه‌رگه ته‌سلیمی رژێمه‌كه‌ی (صدام حسین) تان ده‌كرده‌وه، گه‌ریلاكان له شاخه‌كان بڕفێنن سه‌ریان ته‌سلیمی ژاندرمه‌كانی توركی بكه‌نه‌وه، وه‌ك كردووتانه و ده‌یكه‌ن! فه‌رموون هونه‌ره‌كان ریسوا بكه‌ن، فلیمه‌كان قه‌ده‌غه بكه‌ن، شه‌هیده‌كان سه‌دان جار شه‌هید بكه‌نه‌وه، فه‌رموون پاركی ئازادی بكه‌نه زیندان و نه‌ك په‌نجاو دوو كه‌س هه‌زاران هه‌زاری تیا بئاخنن، فه‌رموون پێش سوپای تورك بكه‌ون و بنه‌كه‌كانی كوردی هه‌رچوارپارچه‌یان پێ نیشان بده‌ن، سنوره‌كان له به‌رده‌م رۆژئاوا دابخه‌ن، پێشمه‌رگه‌كانی رۆژهه‌لات تیرۆر بكه‌ن، فه‌رموون ئه‌وه‌ی پیتان ده‌كرێت بیكه‌ن، تاجه گوڵینه له‌سه‌ر گۆری ئه‌تاتورك دابنین، ده‌ست له‌سه‌ر سنگ و به‌سه‌رشۆڕی به‌رامبه‌ر ئه‌ر‌دۆگان بوه‌ستن، وه‌ك وه‌ستاون، هه‌رچی ده‌كه‌ن بیكه‌ن، هه‌رگیز ناتوانن توركه‌كان و، هه‌رگیز دوژمنه‌كانی كوردستانتان بۆ رای ناكرێت، ته‌نیا له‌به‌ر یه‌ك هۆی بچووك، ئه‌ویش ئه‌وه‌یه، كه ئه‌وان هه‌رگیز ئێوه وه‌ك كوردێك نابینن، ده‌زانن ئیوه كوردبوون و ته‌نانه‌ت مرۆڤ بوونتان له ده‌ستداوه، ناتوانن هه‌رگیز توركه‌كان رازی بكه‌ن، چونكه ئه‌وان له چاوساغێك و وڵات و فرۆشێك و خائینێك به‌گه‌ل و وڵاته‌كه‌ی خۆتان زیاتر ئێوه نابینن! ئه‌وان ده‌زانن كێشه‌ی راسته‌قینه‌ی كورد لای گه‌لی كورده خۆیه‌تی. ئه‌وان ده‌زانن ته‌نیا خه‌ڵكی كوردستانه گه‌وره‌و خاوه‌نی راسته‌قینه‌ی خۆیه‌تی، ئه‌وان ده‌زانن، كه ئێوه ته‌نانه‌ت بۆ دوژمنانیش، جگه له خائینێك به گه‌ل و نیشتیمانه‌كه‌تان شتیك زیاتر نین!!!
.gif)
لاوك سەڵاح خەنی بووین کە بۆ یەکەم جار سەحنە گەورەکانمان لەسەر سەربانی ماڵەکانی خۆمان دامەزراند و خۆمان بە دونیاوە بەستەوە، شاگەشکەبووین کە لە بەردەم وێنە رەنگاورەنگەکانی ناو تەلەفزیۆنەکان وەک منداڵ دادەنیشتین وسەرسام دەبووین وەک ئەوەی گەمەیەکی نوێمان کڕی بێت کە هەموو تەمەنمان نە بۆنمان کردبێت و نە دەستمان بەرکەوتبێت. سەرمەست بووین بە دونیایەکی پڕ سەربەستی کە تەنانەت نەدەهاتە خەونەکانیشمانەوە. دونیایەکی لە دەستچوو و نەبوو لە ژیانی رۆژانەماندا. هاتنی لەپڕی تەکنەلۆجیا، بێ روخسەت و بێ پێشین و بێ خۆئامادەکردن وەک بوومەلەرزەیەکی کتوپر بوو هەموو وێنەکانی دونیای ئێمەی لێل کرد. تا ئێستاش ئەو وێنانە هەر تەڵخ و ناسەقامگیرن بەهۆی ئەو گۆرانکارییە خێراییانەی روودەدەن لە بواری تەکنەلۆجیا و سۆشیال میدیادا. تەکنەلۆجیا وەک لافاو هاتە هەموو ماڵێکەوە و لەگەڵ خۆیدا زۆر رادیکاڵانە هەموو بەها کۆمەڵایەتی و سیاسی و کەلتووریەکانی کۆمەڵگەی ئێمەی خستە بەردەم پرسیار و گومانەوە، سەحنەکانی تەکنەلۆجیا و دواتر گۆرانکارییە خێراکان لەم بوارەدا تا دەهاتن و تا دێن کاریگەری سەختیان لەسەر ژیانی سیاسی و پرۆسەی دیموکراسی و پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان و تەنانەت سایکۆلۆجیەتی کەسەکانیش هەیە. ئێمە هەرگیز ئەو پرسیارەمان بە خەیاڵدا نەدەهات کە ئێمە لە بەردەم ئاوێنەی ئەو هەموو گۆرانکارییانەی کە خۆمان بۆ ئامادەنەکردووە چۆن دەبینینەوە، چۆن مامەڵە دەکەین؟ چۆن لە دونیا رادەمێنین؟ بەهۆی شەکەتی و گومان لە ئاییندەیەکی نادیار ئەو ڕێگایانەشمان پێ نەدەزانی کە چۆن بیانکەینە سەرچاوەیەک بۆ خۆشگوزەرانی و ئاسوودەیی وکامەرانی هەتا هەتایی، هەر ئەوەندەمان دەزانی کە ئێمە لە بەردەم سحرێکدایین وەک جیوە لە نێو لەپی دەستمان هەڵدێت. هاتنی تەکنەلۆجیا هاوکات بوو لەگەڵ هەموو گۆرانکارییە سیاسییە سەرکێشەکانی ناوچەکە و وڵاتەکە، هاوکات بوو لەگەڵ هەرەس و خاپووربوونی هەموو دەزگا و ژێرخانە کۆمەڵایەتی و ئابوورییەکان. بەداخەوە، هەر لەسەرەتاوە هاتنی تەکنەلۆجیا بەشێک نەبوو لە پرۆسەی پەرەسەندن و گەشەسەندنێکی ئاسایی کۆمەڵگە، تەکنەلۆجیا نەهات تا لە مێژووی کاغەزەوە بە تێپەربوون بە تونێڵ و پرۆسەیەکی هێوری عەقڵانی بمانگوازێتەوە بۆ مێژوویەکی نوێ لە تایپی ئەلکترۆنی و وێنەی ئەلکترۆنی. تەکنەلۆجیا نەبووە بەشێک لە پرۆگرامەکانی پەروردە هەر لە قوتابخانە سەرەتیاییەکانەوە بۆ ئەوەی ببێتە بەشێک لە کەلتوری خوێندن و بەشێک لە سیماو روخساری سەرەکی ژیان، نموونەیەکی سادە؛ تا ئێستاش لە زۆربەی زۆری فەرمانگە حکومییەکاندا کۆمپیوتەر بەکار نایەت و ئەگەر بەکاریش بێت بەکارهێنانێکی دروست و تەندروست نییە؛ پڕ لە ڤایرۆسە! بەداخەوە، ئێمە بەر لە هاتنی کاغەزی ئەلکترۆنی، رۆژنامەی ئاسایی رۆژانە دەوری لە ژیانی ئێمەدا نەبوو، هەر بۆیە پشتمان بەو هەواڵانە دەبەست کە لە پرسە و کۆبوونەوە لابەلاکاندا دەماو دەم دەهات و دەچوو. ئێستاش زۆرجار هەر ئەوە باوە! هاتنی تەکنەلۆجیا لە کاتێکی درەنگ و ناشیاودا ئێمەی زیاتر هەتیوو کرد، دونیایەک بەهای نوێی فرێدایە ناو کۆمەڵگەوە کە هەمیشە زەمەنێکی گونجاو وسەقامگیری دەوێت بۆ ئەوەی وەک بەهایەک کە نامۆ نەبێت بە کۆمەڵگە و وردە وردە ئاوێزانی کۆمەڵگە ببێت و دوور بیت لە دونیایەک پێکدادانی کەلتووری بێ مانا. لە یادمە ساڵی ١٩٩٣، من و هاورێیەکم بە حوکمی کارەکەمان لەگەڵ رێکخراوی نەتەوە یەکگرتوەکان هانسێتەکانمان لە ناو ئۆتۆمۆبیەلەکانماندا لەسەر جادە بەکارهێنا، کارمەندەکانی ئاسایش دوامان کەوتن و نەیاندەزانی ئەوە هۆکی تۆکییە! زۆرتان تێبینیتان کردووە کەسانێکی زۆر بە هۆی جۆرەکانی پێکدادانی کەلتوورییەوە بە دەست سۆشیال میدیاوە شەکەتن و رقیان لێی دەبێتەوە، هەندێک هەر واز لەبەکارهێنانی دەهێنن، هەندێک خراپ بەکاری دەهێنن، هەندێک خۆیان بەگەورەتردەزانن لە سۆشیال میدیا، هەندێک هەست دەکەن چاوەڕوانینان لە رۆڵی سۆشیال میدیا ئەوە نەبوو، هەندێک وەک مینبەری سیاسی بەکاری دەهێنن بۆ هەڵبژاردنی سیاسی یان پرۆگرام و مەرامی سیاسی، هەندێک بۆ پەرەپێدانی پەیوەندی کۆمەڵایەتی و هەندێک بۆ رازیکردنی حەزە خۆویستەکانیان، هەندێک، رەنگە زۆربەی، سەرۆکەکانی دونیا بۆ گەیاندنی پەیامی خۆیان بە خێرایی بەکاری دەهێنن، رۆژنامەکان روو دەکەنە ئامرازەکانی سۆشیال میدیا، هەندێک بۆ ئەدەب و شیعر و گۆرانی، هەندێک وەک تارمایی عزرائیل بەسەر سەری سۆشیال میدیاوەیە! ئەم پێکدادانە کەلتوورییە، بێگومان ئەنجام و رەنگدانەوەی تێگەیشتن و رەفتار و شێوازی بەکارهێنانی کەسەکەیە بۆ سۆشیال میدیا و تەکنەلۆجیا بەگشتی، واتە ئەمە ئەنجامی چالاکییەکی تاکە کەسە کە خۆی نمایشت دەکات و خۆی بە دونیا دەناسێنێت و هەوڵ دەدات مانایەک بۆ پەیوەندی خۆی بە دونیاوە بدۆزێتەوە، رەنگە سەرکەوتوو بێت یاخود نا. بەهەرحاڵ لە نەمانی رۆڵی رۆژنامەی کاغەز، تەنها و تەنها سۆشیال میدیا و ئامرازەکانی تەکنەلۆجیامان لە بەر دەستە بۆ ئەوەی بێ سانسۆر پەیوەندی بە دونیاوە بکەین. ئەوجا یان ژیانمان بەمانا دەکەین یان بەتاڵ دەکەینەوە و رێ بەو پێکدادانە کەلتوورییە دەدەین بەسەرماندا زاڵ بێت. لە کۆتایدا، من هەست دەکەم هەموو پێویستمان بەو پانتاییە تایبەتە هەیە یان بەشێک لەو پانتاییەمان بۆ بگەرێتەوە تا لەگەڵ خۆماندا دانیشین و سەرپشک بین لە بەکارهێنانی ئەو ئامرازانە لە کاتی گونجاوی خۆیدا، پێویستیمان بە راگرتنی پارسەنگی هەردوو لا هەیە، لایەکەوە ناتوانین دەستبەرداری تەکنەلۆجیا ببین و لەلایەکی دیکەوە نابێت هەراسانمان بکات ئەوەش پەیوەندی بەو راستییەوە هەیە تا چەند ئێمە شارەزای بەکارهێنانی ئەو ئامرازانەیین.
د. شۆڕش حاجی بزوتنەوەی گۆڕان جوڵانەوەیەکی جەماوەری سیاسییەو گۆڕانکاری لە سیستمی حوکمڕانی‌و چاکسازی لە جومگەکانی دەسەڵات لە کوردستانی عیراق ئامانجی سەرەکییەتی. بزوتنەوەی گۆڕان، تا ئەم ساتە وەختەش، خەباتی مەدەنی بە شاڕێی گوڕانکاری دەزانێ لە کوردستانی عیراق. لەبەر رۆشنایی ئەو راستییەش بەرنامەی سیاسی‌و شێوازی کاری خۆی داڕشتوەو بەو پێیەش هەنگاوەکانی داهاتوی دیاری دەکات. بۆیە، هەر هەوڵێک کە لەپێناوی جێبەجێکردنی ئەو ستراتیجەدا بێ گۆڕان پشتیوانی دەکاو هەر هەنگاوێکیش لەو ئامانجەی دور بخاتەوە رەتیدەکاتەوە. گفتوگۆو دانوستاندنەکانی ئەم دواییەی پێکهێنانی حکومەتی هەرێمی کوردستان دەچنە ئەو خانەیەو بزوتنەوەی گۆڕان بەو شێوەیە مامەڵەی لەگەڵ دەکات. دانوستاندنەکانی ئێستای نێوان لایەنە سیاسییەکان لە دوای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنی ٣٠ی سێپتەمبەری ٢٠١٨ دەستیپێکرد. لە کەسیش شاراوە نیە، کە هەڵبژاردنەکان پڕ بون لە تەزویرو ساختەکاری. هەروەها رێژەیەکی کەمی هاوڵاتیان بەشداریان لەو پرۆسەیەدا کرد. هەر بۆیە ژمارەی کورسی‌و دەنگی راگەیانراوی لایەنە سیاسییەکان گوزارشت لە سەنگ‌و پێگەی راستەقینەی لایەنەکان ناکەن. سەرەڕای ئەوەش بزوتنەوەی گۆڕان، وەک هێزێکی سیاسی، بەرپرسیارانە پێشوازی لە بانگهێشتی پارتی دیموکراتی کوردستان کرد بۆ گفتوگۆکردن لەسەر پێکهێنانی کابینەی نوێ. بەشداریکردن لە حکومەتی داهاتوی هەرێم یان بون بە ئۆپۆزیسیۆن دو بژاردەی وەک یەک کراوەن لەبەردەم بزوتنەوەی گۆڕاندا. هیچکام لەو دو بژاردەیەش سەد لە سەد باش‌و ئەوەکەی تر بەتەواوی خراپ نیە تاکو بتوانرێ بە ئاسانی یەکێکیان هەڵبژێردرێ. هەردو بژاردەکە لایەنی باش‌و خراپی هەیەو دور نیە لێکەوتەکانی هەڵبژاردنی هەر بژاردەیەکیان وا دەرنەچێ کە چاوەڕوان دەکرێ. بەڵام ئەوەی کە پرەنسیپێکی نەگۆڕە لای بزوتنەوەی گۆڕان ئەوەیە، کە هەر شتێک لە بەرژەوەندی خەڵکی کوردستان بێ‌و لەگەڵ ئامانج‌و بەڵێنەکانی بزوتنەوەی گۆڕاندا یەک بگرێتەوە ئەوە دەکاو ئەگەر وا نەبێ رەتیدەکاتەوە. بزوتنەوەی گۆڕان کاتێک بەشداری لە حکومەتی داهاتوی هەرێمدا دەکا کە رۆڵی هەبێ لە دانانی بەرنامەی کاری ئەو کابینەیە بۆ ئەوەی داکۆکی لێبکاو کار بۆ جێبەجێکردنی بکات. بەرنامەیەک کە پاکێجەکانی چاکسازی‌و، بەنیشتیمایکردنی دامەزراوەکانی هەرێم‌و، هەنگاونان بۆ گێڕانەوەی کەرکوک‌و ناوچە کوردستانییە دابڕێنراوەکانی تر بۆ سەر هەرێم‌و، باشکردنی بژێوی خەڵك‌و خزمەتگوزارییەکان‌و بنبڕکردنی گەندەڵی بەپێی خشتەیەکی زەمەنی دیاریکراو لەخۆ بگرێ. هەروەها کە پێگەی گۆڕان لەو کابینەیە وەک شەریکێکی راستەقینە مسۆگەر بکرێت. ناکرێ‌و نابێ چیتر چاوپۆشی لەوە بکرێ کە دوای بیستوحەوت ساڵ لە حوکمڕانی کوردی ئێستاش حکومەتی هەرێم خاوەنی هێزی چەکداری نیشتیمانی‌و دەزگای ئاسایشی نیشتیمانی نەبێ‌و ئەزمونەکەمان، کە بە خوێن‌و فرمێسکی سەدان هەزار کەس بەدەست هاتوە، هەمو ساتێک لەبەردەم ترس‌و دڵەراوکێی ئەگەری بەکارهێنانی هێزی چەکداری حیزبی دژ بەیەک‌و لەتکردنی ئەو بەشە بچوکەی هەرێم دابێ، کە لە نیوە کەمتری خاکی کوردستانی عیراق پێکدەهێنێ؛ یان داهاتی هەرێم نادیار بێ‌و بڕەکەی بە پێشبینی‌و بۆچونی ئەم‌و ئەوو بخەمڵێنرێ؛ یاخود ئاوو کارەباو خزمەتگوزاری تەندروستی‌و پەروەردە لە نزمترین ئاستدا بن. ناکرێ‌و نابێ چیتر کار بۆ سەربەخۆیی دادگاکان نەکرێ‌و سەرەڕای بونی هەزاران پارێزەرو یاساناس‌و سەدان دادوەری شارەزاو دڵسۆز، کەچی هاوڵاتیان متمانەیان بە سیستمی دادوەری لە هەرێم نەبێ. با کێبڕکێی لەمەودواو پێوەری بەهێزیی حیزبەکان ئەوە بێ کە کێ لەو پرسە نیشتیمانییانەدا سەرمەشق دەبێ. هەر کەس‌و لایەنێکی سیاسی ئەگەر دەیەوێ پشتیوانی هاوڵاتیان‌و ستایشی مێژو بەدەست بهێنێ، وا چاکە کار لەسەر ئەم چمکانە بکات. بزوتنەوەی گۆڕان بەو چاوە تەماشای روداوەکان‌و دانوستان‌و ئەنجامی گفتوگۆکان دەکات. هەر بۆیە، ئەگەر ئاراستەی گفتوگۆکان بەو ئاقارە بێ‌و ئەو نیەتە لە لایەنی بەرامبەر بەدی بکرێ، ئەوا جڤاتی نیشتمانی بڕیاری ئەرێنی لەسەر بەشداریکردن لە حکومەت دەداو کاندیدی بەرکەوتەی پۆستەکانی خۆی دەستنیشان دەکا. بەپێچەوانەوە، بزوتنەوەی گۆڕان لەجاران شێلگیرانەتر وەک هێزێکی ئۆپۆزیسیۆنی کاریگەر داکۆکی لەو پرەنسیپانە دەکاو هەمو شێوازێکی خەباتی گونجاو دەگرێتە بەر بۆ گەیشتن بەو ئامانجانە. چونکە ئەو داواکاریانەی گۆڕان لە خزمەتی گەلەکەمان‌و بەرەو پێشبردنی ئەزمونەکەمانە.
.gif)
ڤیان مه‌جید فه‌ره‌ج فه‌رمانبه‌رێك له فه‌رمانگه‌یه‌كی سه‌ر به یه‌ك له‌وه‌زاره‌ته‌كانی حكومه‌تی هه‌رێم، وه‌ك موعتادی ماده‌ی هۆشبه‌ر خرایه به‌ندیخانه‌وه‌و به‌هۆیه‌وه كۆتایی به راژه‌كه‌ی هات. ئه‌وانه‌ی باسی دۆخی خێزانی و كۆمه‌ڵایه‌تی ئه‌و فه‌رمانبه‌ره‌یان ده‌كرد سه‌رزه‌نشتێكی زۆریان ده‌كردو ته‌نها ئه‌و روه‌ی حاڵه‌ته‌كه‌یان ده‌بینی كه چۆن ده‌بێ باوكێك، مێردێك، كوڕێك كه تاكه به‌خێوكه‌ری خێزانێكی ٧ كه‌سیه ئه‌وه‌نده خۆ په‌رست بێ گوێ به‌هیچ شتێك نه‌داو هه‌رچی ده‌ستی ده‌كه‌وێ بیدا به ماده‌ی هۆشبه‌رو خێزانێ وه‌ها وێران بكا، منیش كه به‌هێمنی گوێم لێ ده‌گرتن، دوای ئه‌وه‌ی رویان تێكردم تا رام بزانن، وتم ئه‌م دۆخه ماتمتیك و ژماره نیه به موجه‌ره‌دی و موحایدی سه‌یری بكه‌ی، چونكه ته‌نانه‌ت یاساش ده‌قێكی موجه‌ره‌د نیه‌و له به‌كارهێنانه‌كانیدا لاستیكیه، ته‌نها ژماره‌كان بێلایه‌ن و موجه‌ره‌دن، بۆیه ده‌بێ سه‌یری ژینگه‌كه‌ی بكه‌ین. ئێمه دو وڵات دراوسێمانن یه‌كێكیان به‌رهه‌مهێنی ماده‌ی هۆشبه‌ره‌و ئه‌وی تر گوێزه‌ره‌وه‌و موزع-یه‌تی، بۆیه له‌و روانگه‌یه‌وه به‌رده‌ستخستنی ماده‌ی هۆشبه‌ر له‌م هه‌رێمه‌دا كارێكی ئاسانه، كه‌وایه، یه‌كه‌م شت پێویسته یه‌خه‌ی حكومه‌ت بگیرێ كه سنوره‌كان به‌باشی ناپارێزێ تا هه‌وڵه‌كانی ئه‌و دووڵاته شكست بخۆن و تاكی ئه‌م هه‌رێمه موعتاد نه‌بن. دوه‌م؛ دۆخی ئابوری فه‌رمانبه‌ر له‌م سێ ساڵه‌ی رابردودا تا ئاستی داڕمان رۆشتوه، به‌خێوكردنی ٧ كه‌س له‌سه‌ر شانی تاكه‌كه‌سێ كارێكی ئه‌وه‌نده قورسه كه ره‌نگه بێهۆشكردن لای ئه‌و كه‌سه (كه پێ ده‌چێ كه‌سێكی بێ ئیراده‌ش بوبێ) تاكه ده‌رفه‌تبوه خۆی له گرفته‌كانی بوك و خه‌سو، مناڵ و خوێندنگه، ژن و داواكاریه‌كانی، كرێخانو، نه‌وت، ئاو كاره‌با، و زۆر شت كه ئێمه ورده‌كاریه‌كانی نازانین. له‌مه‌شدا حكومه‌ت دیسان به‌رپرسیاره كه سه‌رباری دۆخی خراپی فه‌رمانبه‌ران، سه‌دی ١٥-٣٠ له كۆموچه‌یان ده‌بڕێ و ئه‌وه‌نده‌ی تر ژیانیان داده‌هێزرێنێ. سێیه‌م، مه‌سه‌له‌ی ئازادی، مرۆڤ له نه‌بونی ئازادی راسته‌قینه‌دا په‌نا بۆ ئازادی یاساغكراو ده‌با. كاتێ گه‌نجێك ئازاد نیه له‌گه‌ڵ هاوڕێكانیدا ژیانێكی ساده بگوزه‌رێنێ و به‌رده‌وام كۆمه‌ڵگه‌و خێزان و تاكه‌كانی ده‌وروبه‌ری زومی لێپێچینه‌وه‌كانیانی له‌سه‌ر گه‌وره‌تر ده‌كه‌ن بێگومان، په‌نا بۆ یاساغ ده‌با. به‌ڵام كه‌له‌ئازادیه راسته‌قینه‌كه‌ی خۆی و ئه‌وانی تر گه‌یشت ئه‌وا بێگومان بیر له داهێنانیش نه‌كاته‌وه به‌هره‌كانی بێبه‌ر ناكا. نمونه: له‌م چه‌ند رۆژه‌ی رابردو به‌ته‌نها گه‌شتێكی چون و هاتنه‌وه‌م له ١٠ سه‌عاتدا بۆ هه‌ولێر ئه‌نجامداو به‌ته‌نها بڕیارم دا ئه‌و رێگه‌یه تاقی بكه‌مه‌وه. هه‌ڵبه‌ت ئه‌مه یه‌كه‌م جارم نیه‌و ناشبێ. له رێگه‌ی گه‌رانه‌وه‌مدا بڕیارم دا وه‌ك هه‌ر تاكێكی ئازاد له كانی وه‌تمان لابده‌م و كه‌بابێك بخۆم. له دابه‌زیندا داوام له كاكه‌ی ئۆتۆمۆبیلشۆر كرد ئه‌وه‌ی منیش خاوێن بكاته‌وه‌و ئه‌وجا له ریسته‌ورانتێك لامداو بێ ئێوه ناخۆش كه‌بابێكم خوارد. سه‌یره‌كه‌ی ئه‌وه‌بو، به‌نزیكی ٣٠ پیاوو ٤ ژن له ریسته‌ورانته‌كه‌دابون، له نانخواردن و دانیشتن و هه‌ستانمدا هه‌مو چاویان له‌سه‌ر من بو، سێ شاگردی جودا هاتن تا بزانن هه‌ر خۆمم یان نا، ئاخۆ نان ده‌خۆم یان نا!!! تا ده‌ستوم به ئاژونی سه‌یاره‌كه‌م كرد هه‌رچی ژن و پیاوی ئه‌و چێشتخانه‌یه‌یه ته‌ماشایان ده‌كردم، منیش بێباك له‌و چاوانه پاروی چه‌وری كه‌بابم ده‌خواردو قاچم له‌سه‌ر قاچ دانابو، ئه‌وساش پاره‌م داو هاتمه ده‌ره‌وه‌و ده‌ستم به‌لێخوڕین كرد به ئاراسته‌ی شاره حه‌یاته‌كه. هه‌ڵبه‌ت ده‌مزانی ژنه‌كان چه‌ند ده‌مه‌قاڵێیان له‌گه‌ڵ پیاوه‌كانیان كرد، پیاوه‌كانیش له‌یه‌ككاتدا هه‌م دڵخۆشبون پێم و هه‌میش ده‌ترسان ژنه‌كانیان فێری باڵه‌فڕین و ئازادی ببن!! دیاره مرۆڤ كه رۆحی ئازاد بو ده‌سته‌كانی ناله‌رزن، بیر له له‌رزینی دڵ و مێشكیشی ناكاته‌وه له قه‌یرانه‌كاندا، به‌ڵكو هه‌میشه محوه‌ری هه‌مو هه‌نگاوه‌كانی سه‌قامگیری ده‌بێ، هه‌رچه‌ند ده‌وروبه‌رو كۆمه‌ڵگه‌ش نامۆ بێت. منیش پیاوه‌كانی خێزانه‌كه هه‌مو سه‌رقاڵ بون و نه‌مده‌توانی واده‌كه‌م له‌وه‌زاره‌ت دوابخه‌م، بۆیه ژنبونی خۆمم به كه‌می نه‌ده‌زانی تا ئه‌و هه‌نگاوه‌ی له ٢٠١٠ نام جارێكی تر نه‌ینێمه‌وه....
سەردار قادر تا هه‌ڵبژاردن كرا هه‌موان چاوه‌رێ بوین، لایه‌ك ئه‌یوت دوائه‌كه‌وێت لایه‌كی تر ئه‌یوت با بكرێت چ خه‌ممان نیه، هه‌رچۆنێك بو كرا، كێشه‌ی ته‌زویر هه‌موانی كاس و خه‌مبار كرد چ لیستی براوه چ لیستی دۆڕاو هه‌موی هه‌ر ئه‌یوت ته‌زویر كراوه له‌وه ئه‌چو كۆمسیۆنێك له ئه‌فه‌ریقاوه هاتبێت ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ی بەڕێوه‌بردبێت؟ شكات و شكاتكاری ده‌ستی پێكردو ده‌رئه‌نجام ئێوه خۆش هیچ نه‌گۆڕا؟ ئه‌وه‌ی وه‌ك خۆی مایه‌وه، موچه دوائه‌كه‌وێت؟ ئه‌وه‌ی وه‌ك خۆی ماوه، شه‌وانه شارم تاریكستانه؟ ئه‌وه‌ی وه‌ك خۆی ماوه، نه‌وتی ماڵان نیه له سه‌رمای زستاندا؟ ئه‌وه‌ی وه‌ك خۆی ماوه، كه‌ركوك و ناوچه ناكۆكی له سه‌ره‌كان هه‌ر شوێنی شكاندنی كه‌رامه‌تی تاكی كورده له‌و ناوچانه؟ ئه‌وه‌ی وه‌ك خۆی ماوه، گه‌نجی وڵاتم وێڵه به دوای رێگه‌یه‌كدا بگاته هه‌نده‌ران بۆ هاتنه دی خه‌ونی پرته‌قاڵی؟ ئه‌وه‌ی وه‌ك خۆی ماوه كۆبونه‌وه‌ی نێو لایه‌نه‌كان به‌رده‌وامه و هه‌مو ئه‌ڵێن كۆبونه‌وه‌یه‌كی سه‌ركه‌وتو بو هیچیش نه‌گۆڕا؟ ئه‌وه‌ی وه‌ك خۆی ماوه ده‌رمانی به‌سه‌رچو، رێگه‌ی وێران و هه‌ر رۆژه‌ی مه‌رگی سپی، جیابونه‌وه‌ی نێو خێزانه‌كان، كۆبونه‌وه‌ی گه‌نجانی سه‌ر سه‌هۆڵه‌كه‌و به گیرفانی به‌تاڵه‌وه، جار جاره‌یه‌كیش خودا زه‌مین له‌رزه‌یه‌ك ئه‌كات به ناو شارو شارۆچكه‌كانماندا. ئه‌وه‌ی به‌رده‌وامه ته‌كه‌تولی ئه‌م براده‌ر و ئه‌و براده‌ر، ئاشت بونه‌وه‌ی ئه‌م و زویر بونی ئه‌و، سه‌نگه‌ر گواستنه‌وه‌ی ئه‌م و پێشوازی له‌م قه‌ڵه‌مێك، ئه‌مڕۆ لێره‌و سبه‌ی له‌ولا ده‌عوه‌تێكی شه‌و بۆ ئه‌و براده‌رو گرێبه‌ستێكی نوێ بۆ به‌شكردنی داهات؟ ئه‌وه‌ی وه‌ك خۆی ئه‌مێنیت: سیڤی كاندید بۆ حكومه‌تی نوێ هاڕه ئه‌كات، كێشه نیه چیت پێ ئه‌كرێت گرنگ هه‌بێت؟ گرنگه پۆستێك به‌ده‌ستبێنی، موچه‌یه‌ك جیات ئه‌كاته‌وه له عه‌وامی خه‌ڵك، خانه‌نشینێك تا هه‌یت بتژێنێت، جار جاره‌یه‌كیش له میدیایه‌ك چاوپێكه‌وتنێك بكه‌و كۆمه‌ڵێك وشه‌ی باق و بریق بكه به‌سه‌ردا كێ هه‌یه لێت بپرسێته‌وه كه تۆ وات وت؟ یادوه‌ری له‌م وڵاته‌ی ئێمه‌دا ته‌مه‌نی كورته‌و بیر ئه‌چیته‌وه؟ میدیایەكی سێبه‌ر بخه‌ره كار با بتكاته پاڵه‌وان دواتر ژماره‌ی ته‌له‌فونت زۆر ئاسانه بگۆڕی؟ گه‌ر دانه‌نرایت بكه‌وه‌ره حه‌شر له‌سه‌ر ئه‌و لایه‌نه‌ی دای نه‌ناوی وه‌ك كه‌سی خاوه‌ن ئه‌زمون خۆت بناسێنه‌و ببه به ناڕازی؟ ئه‌وه‌ی ئه‌كرێت چیه؟ نوسینێك یان بۆڵه‌یه‌ك یان فشارێك دروست بكه‌ین.. یان بانگ ئه‌كرێی بۆ دڵ رازی كردن یان موحاسه‌به‌یەكی هاوڕێیانه؟
.gif)
ئاراس فەتاح گەر لەڕابردوودا کێشەی دەسەڵاتی کوردیی بریتی بووبێت لە گومانی قووڵی ھاوڵاتیان لە کردە و قسە و مژدەی سەرکردەکانی، ئەوا لەمڕۆدا ئەم کێشەیە قووڵتر و گەورەتر بووتەوە و چۆتە قۆناغی بەدگومانییەوە. لەم قۆناغەدا ھاوڵاتیانی ھەرێم لەھەموو کردەیەکی ئەم دەسەڵاتە بەدگومانن. بەدگومانیی دۆخێکی مەترسیداری پەیوەندیی نێوان دەسەڵات و کۆمەڵگایە، چونکە خەڵک نەک تەنھا بڕوای بە ھیچ حیکایەتێکی دەسەڵات نامێنێت، بەڵکو ھەموو ھەنگاوێکیشی بە کردەیەکی دوژمنکارانە تەماشادەکات. ھاوڵاتیان پێویستیان بە تێگەیشتن ھەیە لە بڕیار و ھەنگاوەکانی سیاسەت، ھەر کاتێکیش لە زانیاریی و ئارگیومێنتەکانی دەسەڵات بێبەریی بوون و تێنەگەن بۆچی و کێ بە کردەیەکی نایاسایی ھەڵدەستێت، مانای ئەوەیە کە دەسەڵات جڵەوی خۆی لەدەستداوە و جگە لە بەرھەمھێنانی زەبروزەنگ ھیچ بەرھەمێکی سیاسیی تری نییە. ئەلفوبای فەلسەفەی دەسەڵاتدارێتیی پێماندەڵێت کە ھەموو دەسەڵاتێک لەسەر بناغەی زەبر و ھێز دادەمەزرێت، بەڵام زەبرێک کە ھیچ ھێز و کەسێکی دەرەوەی دەزگای دادگا مافی پیادەکردنی نییە، بەڵکو دەبێت لەلایەن دەوڵەتەوە مۆنۆپۆلکراوبێت. واتە لە دەوڵەتی یاسادا دەبێت رووبەری گشتیی بە شێوەیەکی شەفافانە لە ھەموو ڕوودا و پێشھات و ھەنگاوێک ئاگاداربکاتەوە و جگە لە دادگا ھیچ ھێزێکی تر ناتوانێت شەرعییەت بە پیادەکردنی توندوتیژیی بدات. یاسا خواستێکی شاراوە و نادیار و پەنھانی کەسێک یان ھێزێکی نادیار نییە، بەڵکو دەزگایەکی سەروو بەرژەوەندیی کەسیی و ڕێسایەکی بان ـ گروپیی و سیاسیی و لۆکاڵییە. دەسەڵاتداران کاتێک دەبنە مەترسیی بۆ سەر کۆمەڵگا کە ھاوڵاتیان نەزانن کێ بڕیار دەردەکات و چ دەزگایەکیش جێبەجێی دەکات. لەمڕۆشدا پێناسی ھێز و مۆنۆپۆڵی زەبروزەنگ لە مەترسییدارترین دۆخی خۆیدایە، چونکە حیزبە سیاسییە باڵادەستەکان لەنێوان خۆیان و لەناو خۆیاندا ھێندە ناکۆک و دابەشبوو و پەرتەوازەن کە زیاد لە ھێزێکی شاراوە و نادیار فەرمان دەردەکەن و لەبری یاسا توندتوتیژیی پیادەکەن. ھەرئەم دۆخەشە وادەکات کە کۆمەڵگای ئێمە لەم قۆناغەدا لەبەردەم ھەڕەشەی ئینفیلاتێکی ئەمنییدا بێت کە ھەڕەشەیەکی گەورە بۆ ئاساییشی کۆمەڵاتییمان بەرھەمدەھێنێت، چونکە ھەر حیزبە لە ناوچەی خۆی و ھەر ھێز و گروپ و کوتلەی ناو حێزبێکیش بە ئارەزووی خۆی دەتوانێت لەبری یاسا فەرمان دەربکات و بەنھێنیی و بەبێ گەڕانەوە بۆ دادگا و یاسا خەڵک بگرێت و دەزگای رۆشنبیریی دابخات و بێسڵەمینەوە و لێپرسینەوە توندوتیژیی پیادەبکات. گرنگترین کەرەسەی دەسەڵات بریتییە لە قەناغەتپێھێنان، ھەرکاتێکیش دەسەڵاتێک توانای قەناعەتپێھێنانی نەما، ھاوڵاتییان نە تێدەگەن و نە تێگەیشتنیشیان دەبێت بۆ کردە و بڕیار و ھەنگاوەکانی دەسەڵات. داخستنی سینەما سالم لەلایەن ھێزێکی ئاساییشەوە لە شاری سلێمانیی و گرتنی ئەندامانی پارتی و یەکێتیی لەلایەن دەزگای ئاساییشی ھەردوولاوە تەنھا مانای ونبووکردن و نادیارکردنی بکەرە سەرەکییەکانی بڕیار نییە، بەڵکو مانای ھەڵتەکاندنی ھەموو مانایەکە بۆ دامەزراوەکانی کۆمەڵگا و کردنی سیاسەتە بە کۆیلەی دەزگای زانیاریی و پاراستن و ئاساییش و بەرژەوەندیی گروپ و خێزانە سیاسییە داخراوەکانی ناو دەسەڵات. ئەمەش ئاماژەیەکی مەترسییدارە بۆ ئەو مۆدێلی دەسەڵاتدارێتییەی کە لەداھاتوودا نەوەی نوێی ناو پارتیی و یەکێتیی دەیانەوێت لە کۆمەڵگای ئێمەدا دایمەزرێنن. مۆدێلی دەسەڵاتدارێتییەکی خۆڵەمێشیی کە تیایدا چەمکی ”دەسەڵاتدارێتیی ھیچکەس“ سەروەر دەبێت. ................................. تێبینی: بۆ روونکردنەوەی زیاتری چەمکی چەمکی ”دەسەڵاتدارێتی ھیچکەس“ لای ھانا ئارێنت و نەبوونی ئەزموونی بیرۆکراسییەتی حوکمدارێتیی یاسایی و کارکردن بە مۆدێلی فەرمان لەبری یاسا لەناو جەستەی حیزب و دەسەڵاتدارێتی کوردییدا، خوێنەر دەتوانێت بگەڕێتەوە بۆ وتارێکم کە لە ساڵی 2013 دا بەناوی ”دەسەڵاتدارێتیی ھیچکەس“ لە رۆژنامەی ئاوێنەدا بڵاومکردۆتەوە.
جەلال جەوهەر پێویستی مرۆڤایەتی و ئەزمونەکانی ژیان سەلماندویانه که پێکەوە بون و هاوکاری لە نێوان دولا یان زیاتر، بە گشتی ئەنجامی باشی لێکەوتۆتەوە، ئەگەر تێگه‌یشتنی هاوبه‌ش (تێکگەیشتن) و ئامانجی هاوبه‌ش و پێویست هەبوبێ لە نێوان لایەنەکان لەسەر بنەمای بەرژەوەندی هاوبەش. دیارە ژیان و کاروانی مرۆڤایه‌تی لە دونیادا ئاست و شێوازی جۆراوجۆری بەخۆیەوە گرتوە، بەهۆی جیاوازی ئاستی فیکری، سیاسی، ئابوری، رۆشنبیری، کۆمەڵایەتی، ژینگە، و بەهۆی شەڕ و ململانێ و خۆسەپاندنی داگیرکەران. بەشێوەیەکی گشتی تا ئاستی فیکری، سیاسی، ئابوری، رۆشنبیری، کۆمەڵایەتیی میللەتان و هێزه‌سیاسیه‌کانی بەرزبێ ئەوەندە ئاستی تێگەیشتنی هاوبەشیان بەرز دەبێ، و لەهەر جێگایەکدا تێگەیشتنی هاوبەش و رێزگرتن لە ویستی یەکتر لە ئاستی بەرزدابێ، لەوێ پەیوەندی نێوان لایەنەکان بەهێز دەبێ، و هەمو پەیوەندیەکی بەهێز و باشیش بڕواو متمانەی بەهێزی لێدەکەوێتەوە، و هەر کاتێ بڕواو متمانەش دروست بێ لە نێوان لایەنەکاندا بێگومان ئەوکاتە سازانیش دروست دەبێ، و بە پێچەوانەشەوە، لەهەر جێگایەکدا ئاستەکان (فکری،سیاسی،..) نزم بێ، لەوێ تێگەیشتنی هاوبەش و پەیوەندیەکان و بڕواو متمانە بەیەکتر نزم دەبێ، و بواری سازانیش له‌وێدا زۆر که‌م دەبێ. بڕواو متمانە بە یەکتر کاتێ به‌رهه‌م دێت و بە کرده‌وه دروست دەبێ لەنێوان دولایەندا، کە قسەکان ئەکرێن بە کردار، و په‌یمان و بەڵێن و رێککەوتنەکانیش جێ بە جێ دەکرێن. پاڵنەر و هاندەریش بۆ جێ بە جێ کردنی بەڵێن و رێکەوتنەکان دەوەستێتە سەر بڕوابون و پابەندبونی کەسایه‌تی و لایه‌نه‌‌کان بە بنەما پیرۆز و ئەخلاقیەکانی ژیان و یاسا کارپێکراوەکان. بڕوا و متمانه له ناو کورد شوێنی کوردستان و میللەتی کوردیش وا هەڵکەوتوە لەم جیهانه، کە خاکەکەی تا ئەمرۆ بە داگیرکراوی بمێنێ، و میللەتەکەشی بندەست بێ، ئاستی فیکری و سیاسی و رۆشنبیری و کۆمەڵایەتی و ئابوری لە خوارەوەی میللەتانی دونیاوه‌بێ،و تێگەیشتنی هاوبەش و رێزگرتن لە ویستی یەکتر،و پابه‌ندبون به بنه‌ما پیرۆز و ئه‌خلاقی و یاساکانیش له ئاستێکی زۆر نزمدابێ،و پەیوەندیه‌کانیش تەندروست نه‌بێ، و بڕواو متمانە بە یەکتر، له هه‌رێمی کوردستان به‌گشتی،و له ناو هێزه ده‌سه‌ڵاتداره‌کانی کوردستانی عێراق به‌تایبه‌تی زۆر له خواره‌وه بێ. ئاستی نزمی بڕواو متمانە لەنێوان کورد و لایەنەکانی کوردستان و هۆکارەکان: هۆکارەکانی که‌می و نزمی بڕواو متمانە زۆرن لەناو کورد بە گشتی ، و لەنێوان هێز و لایەنەکانی کوردستان بەتایبەتی. ئێمە لەم بابەتە کورتەدا هەوڵ ئەدەین بە کورتی تیشک بخه‌ینه سەر هۆکارە گرنگەکان. ١- هۆکاره مێژوییه‌کان :- ێ/ دۆخی بڕوا و متمانه له قۆناغی داگیرکردن . کورد زۆر جیاواز لە بەشێکی زۆری گەلانی دونیا، تا ئەمڕۆش وڵاته‌که‌ی داگیرکراوە و میللەتەکەشی ژێردەستەیە، بەهۆی کورد خۆی، و لەبەر کۆمەڵێک هۆی بابەتی . ،،، دۆخی داگیرکردنی کوردستان و کارەساتەکانی شەڕو کوشتن و بەتاڵانبردنی سەروەت و سامانی وڵات ، و سیاسەتی بەکارهێنانی هێزی مرۆیی کورد لە شەڕی نێوان داگیرکەران ، وله شەڕی دژی جوڵانەوەی کورد ، به‌م جۆره داگیرکه‌ران میلله‌تی کوردیان په‌رت و بڵاوکرد و هێز و توانایان لێبڕی و دوایان خست له کاروانی مرۆڤایه‌تی. درێژەکێشانی شەڕ و ململانێی زلهێزەکانی رۆژهەڵات و رۆژئاوا، و شەڕو ململانێی نێوان ئیمپراتۆریەتەکانی ناوچەکە (عوسمانی وسەفەوی )بۆ ماوه‌ی چه‌ندین سه‌ده، و سیاسەتی داگیرکەران لە چاندنی تۆی تەفریقە و دوبەرەکی لەنێوان هۆز و خێڵ و عەشیرەت و خێزانی کورد، و سیاسەتی ترساندن،برسیکردن ،په‌راوێزخستن ، غەدر و خیانەت ،راگواستن و نه‌فیکردن ،... بوە هۆی ئەوەی ئاستی ژیان و گوزەران و ئاستی رۆشنبیری و سیاسی میللەتی کورد لە ریزبەندی خوارەوەی میللەتانی ناوچه‌که و دونیادا بێ . سه‌ر ئه‌نجام تێگەیشتنی هاوبەش له نێو کورد و جولانه‌وه‌که‌ی دروست نه‌بو له‌سه‌ر پرسی کورد و به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی کورد، و پەیوەندیەکانی نێوخۆیی و ده‌ره‌وه‌شی سنوردار و لە ئاستی خوارەوەی میلله‌تاندا بێ، به‌م جۆره داگیرکەران توانیان نەخۆشی بەدگومانی لەنێو کورد و لایەنەکانیدا بڵاوبکەنەوە، و وابکەن کورد بڕوا و متمانەی بە جوڵاندنەوەکەی خۆی نەبێ، و لەنێو خۆشیاندا بروا و متمانەی تەواویان بە یەکتر نەبێ، و بێ بڕوایی و بێ متمانەییش بکەن بە بەشێک لە کەلتوری کورد و لایەنەکانی کورد لە کوردستان. ب/ دۆخی بڕوا و متمانه له قۆناغی رزگاری و (٢٦) ساڵی دەسەڵاتداریەتی کورد لە کوردستانی عێراق . بەهۆی بیری تەسک و کوێرانەی حیزبایەتی،و بەهۆی وابەستەیی هەندێکیان، و کاریگه‌ری که‌لتوری داگیرکه‌ران و رژێمه دکتاتۆره‌کان به‌سه‌ر هێزه سیاسیه‌کانه‌وه، دەسەڵاتدارانی کوردستانی عێراق زۆر بێباک و که‌مته‌رخه‌مبون له بیناکردن و راستکردنه‌وه و چاککردنی پرسە سەرەکی و بنەڕەتیەکانی ژیانی سیاسی و ئابوری و رۆشنبیری و کۆمەڵایەتی و مه‌عنه‌وی و ده‌رونی خه‌ڵکی کوردستان لە ماوەی (٢٦) ساڵی رابوردو، ده‌سه‌ڵاتداران نه‌ک هه‌ر چاکیان نه‌کرد، به‌ڵکو بیری تەسکی حیزبایەتی له کوردستان جێگای تێگەیشتنی هاوبەشی نیشتیمانی و سیاسی گرتەوە، و بەرژەوەندی خێزان و حیزبیش جێگای بەرژەوەندی نەتەوەیی و نیشتیمانی گرتەوە، و شه‌ڕی ناوخۆ جێگای ئاشتی کۆمه‌ڵایه‌تی گرته‌وه، و داڕوخانی باری ئابوری جێگای بوژانه‌وه و ئاوه‌دانکردنه‌وه و بیناکردنه‌وه‌ی گرته‌وه، ئینتیما و وه‌لائی نشتیمانی گۆڕا ئینتما و وه‌لا بۆ تاکه‌که‌س و حیزب، دزی و تاڵانی سه‌روه‌ت و سامانی میلله‌ت و وڵات، جێگای دابه‌شکردنی داهاتی گرته‌وه به شێوه‌یه‌کی دادپه‌روه‌رانه، و هه‌ره‌س هێنانی به‌ها ئه‌خلاقیه‌کان جێگای بیناکردنه‌وه‌ی به‌ها ئه‌خلاقیه‌کانی گرته‌وه، قوتابخانه و زانکۆکان له جیاتی ئه‌وه‌ی بکرێن به ناوه‌ند و دامه‌زراوه‌یی زانستی و په‌روه‌رده‌یی نیشتیمانی بون به ناوه‌ند و دامه‌زراوه‌یی حیزبی، کارکردن بۆ به‌حیزبی و سیاسیکردنی ده‌سه‌ڵاتی دادوه‌ری، جێگای هه‌وڵه‌کانی گرته‌وه بۆ سه‌ر به خۆیی ئه‌و ده‌سه‌ڵاته ،...ئەنجام هه‌مو ئه‌مانه، کەلتوری بێ بڕوایی و بێ متمانەیی لە نێو کورد و هێزەسیاسیەکانی کوردستان زیاتر و قوڵترکردەوە، و گەیشتە قۆناغی دژایەتی و دوژمنایەتی و هەڵگیرساندنی شەری ناوخۆ لە نێوان ئه‌و هێزانه. ٢/ هۆکاره‌کانی رۆشنبیری و کۆمەڵایەتی و دەرونی . مانەوەی کوردستان بە داگیرکراوی بۆ ئەو ماوە دورودرێژە، میللەتی کوردی دابڕی لە دونیای دەرەوە بە گشتی، و لەبواری فیکری و رۆشنبیری و کۆمەڵایەتی بەتایبەتی، ئەم دۆخە بوە هۆی ئەوەی که کورد نەک هەر بە کەلتوری گەلانی دونیا ئاشنا نەبێ، بەڵکو بە مێژو و کەلتوری خۆشی ئاشنا نەبێ، و داببڕێ و دوربکەویتەوە لە بەشێکی زۆری هاوزمانەکەی خۆی، بەهۆی داگیرکردن و دابەشکردنی وڵاتەکەی ، هەر لەبەر ئەوەشە، بازنەی بیر و کەلتور و پەیوەندیە کۆمەڵایەتیەکانی مرۆڤی کورد بە گشتی سنوردار بوە ، و لە سنوری بیر و کەلتوری تاکه کەس و خێزان و هۆز و خێڵ و عەشیرەت تێنه‌په‌ڕێ و نەترازێ. لە لایەکی تریشەوە زوڵم و ستەمی نەتەوایەتی، و باری قورسی ژیان لە نەبونی وبێ بەشی ، و دەربەدەری و ئاوارەبون ،....، هەمو ئەمانە باری کەسێتی ومه‌عنه‌وی و دەرونی مرۆڤی¬ کورد و لایەنە کوردیەکانی لاوازکرد ، ئه‌مه‌ش بوه هۆکاری ئه‌وه‌ی مرۆڤی کورد و هێزه سیاسیه‌کان هه‌میشه خۆیان بە کەم و بچوک و لاواز بزانن لە بەرانبەر داگیرکەران. بەم جۆرە ئاستی نزمی فکری و رۆشنبیری، ولاوازی پەیوەندی سیاسی و کۆمەڵایەتی، و باری روخاوی ئابوری و دارایی و دەرونی لە نێو کوردو لایەنە کوردیەکان بون بەهۆی ئەوەی تێگەیشتنی هاوبەش له ئاستێکی زۆر کەمدا بێ ، و بڕوا و متمانەشیان بە یەکتر زۆر لاوازبێ ، دیاره پرۆسه‌ی سازانیش له دۆخێکی له‌م جۆره‌دا ئاسان نابێ ،به‌ڵام ئه‌سته‌میش نیه، گه‌ر ویستێکی نیشتیمان په‌روه‌رانه هه‌بێ. بڕوا و متمانه له ناو کورد چۆن دروستده‌بێ پرۆسه‌ی دروستبونی بڕوا و متمانه به‌یه‌کتر، پرۆسه‌یه‌کی درێژخایه‌نه، و کاتی پێویست و ئاماده کاری هه‌مه‌لایه‌نه‌ی فیکری، سیاسی، ئابوری دارایی،کۆمه‌ڵایه‌تی و رۆشنبیری ده‌وێ. بڕواو متمانه به‌بونی راو تێگه‌یشتنی هاوبه‌ش، و به‌های ئه‌خلاقی هاوبه‌ش، وبه‌رژه‌وه‌ندی هاوبه‌ش دێته‌کایه‌وه. گه‌لانی ئه‌م ناوچه‌یه به کوردیشه‌وه، خۆیان به ئیماندار و خاوه‌ن بڕوا ده‌زانن، به‌ڵام له راستیدا بڕواو تێگه‌یشتنیان و پابه‌ندبونیان به پرنسیپه‌کانی ئاینی و نیشتیمانی،و ئه‌خلاقی زۆر ساده و روکه‌شه، چونکه ئه‌و بنه‌ما پرنسیپانه نه‌بوه به که‌لتورێکی گشتی راسته‌قینه‌ی کۆمه‌ڵ، و نه‌بوه به به‌شێک له ژیان وکرداری رۆژانه‌ی مرۆڤی کورد و خه‌ڵکی ناوچه‌که. لێره‌دا بۆمان ده‌رئه‌که‌وێ که ناته‌واوییەکی زۆر هه‌یه له‌بڕوا و که‌لتور ،و په‌روه‌رده‌ی نیشتیمانی، ئه‌خلاقی، رۆشنبیری و کۆمه‌ڵایه‌تیدا، ئه‌وه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ نه‌بونی سه‌روه‌ری یاسا و عه‌داله‌ت و یه‌کسانی، و ناته‌واوی سیاسه‌تی په‌روه‌رده و خوێندن و سیاسه‌تی ئابوری ودارایی له هه‌رێمی کوردستان. بڕوا و متمانه به یه‌کتر، دواتریش سازان له‌سایه‌ی ده‌سه‌ڵات و کۆمه‌ڵگایه‌ک دێته‌دی، که یاسا سه‌روه‌ر بێ، و پرنسیپه‌کانی دادپه‌روه‌ری و یه‌کسانی تێدا جێبه‌جێ بکرێ، و پابەند بون بە بەها ئەخلاقیەکان لە ئاستێکی بەرزدا بێ، بەو شێوەیە زەمینەی تیگەیشتنی هاوبەشی هەمەلایەنە دەڕەخسێ و دروست دەبێ، کە ئەویش تەنیاو تەنیا بە سیستەمێکی حوکمڕانی چاک و پاک و تەندروست دێتە ئاراوە.
.gif)
پەیكار عوسمان سیاسەت کاری پێکەوەییە، ئەوەیە کە سەرەڕای ململانێ، دواجار منو تۆ پێکەوە ئەیکەین. منو تۆش کە خەریکی ناوزڕاندنی یەکتربین، ئیتر ناشێ سیاسیی بین، چونکە ناتوانین کەسایەتی یەکتر بهاڕین و تەواوکەرو هاوکاریش بین. سیاسەت فەنی بیناکردنی کۆمەڵگاو ئینسانە، کاتێ سیاسییەکانیش خەریکی ڕوخاندنی یەکترن، ئیتر ناتوانن شتی تر بینابکەن. سیاسەت بۆ ئەوەیە لەوسەرەوە بڕێك قورسایی و کەرامەت بۆ ئینسان فەراهەم بکات. کە سیاسەت پرۆسەی سوککردنی یەکتربێ و خۆی ئەونە سوك بێت، ئیتر ناتوانێ قورسایی ببەخشێت. سیاسەتی نائەخلاقیی شوناسی پارتی و یەکێتی و هێزە نادیموکراتەکانە. تۆ کە بە هەمان ئەخلاقەوە سیاسەت ئەکەیت، ناکرێ جیاوازو دیموکرات بیت، تۆ کە ئەخلاقی سیاسی بەدیل تەرح نەکەیت ناتوانی بەدیلی پارتی و یەکێتی بێت! ئێمە پێویستمان بە حیزبی تر نیە، پێویستمان بە ئەخلاقێکی سیاسیی ترە. پێویستمان بە ڕاگەیاندنی تر نیە، پێویستمان بە ئەخلاقێکی تری ڕاگەیاندنە. پێویستمان بە قەڵەم و نوسەرو ڕۆشنبیری تر نیە، پێویستمان بە ئەخلاقێکی تری نوسینە.. کاتێکیش کە ئەخلاقی باو ئەخلاقی ستەمکارییە، ئەخلاقی بەدیل هەر ئەوەیە کە ستەمکارانە نەبێت! ئێمە پێش هەر شتێك لە قەیرانی ئەخلاقداین و لە هەر شتێكیش زیاتر پێویستمان بە ئەخلاقە، ئەخلاقیش هەر ئەوەنیە کە بەرامبەر ستەمکاریی بوەستیتەوە، ئەخلاق ئەوەیە کە خۆت ستەمکارێکی تر نەبیت! ئەوە ئینجاز نیە تۆ لەناو ئەخلاقی خۆیاندا مونافەسەی پارتی و یەکێتی بکەیت، ئەسڵەن ئەوە کارەساتەو قووڵکردنەوەو تۆخکردنەوەی ئەخلاقی ئەوانە! ئینجاز ئەوەیە ئەخلاقی مونافس بۆ ئەخلاقی مەوجود دروست بکەیت. ئەمەوێ بڵێم لەم تۆڕی کۆمەڵایەتییە، ئەو ستەمەی کە پەیجە موعارزەکان ئەکەین لە ناوزڕاندن و تۆمەت بەخشینەوەو شکاندنی کەسایەتی.. ئەشهەدو پارتی و یەکێتی بەو دەرەجەیە نەیانکردوە ئەگەرچی مۆدێلەکەو ئەخلاقەکە هی ئەوانەو لەوانەوە داکەوتووە. نا بۆ مۆدێلی سەگەپەیج و قاچگرتنی ئەم و ئەو. بەڵێ بۆ ئەخلاقی بەدیل و ناستەمکارانە.
.gif)
سەرتیپ جەوهەر دوای زیاتر لە ساڵێك لە شكستی كوردو لەدەستدانی ناوچە دابڕێنراوەكانی كوردستان بەهۆی پرۆژەی شكستخواردووی ریفراندۆمی جەماعەت، بارودۆخی كەركوك نەك باشتر نەبووە، بگرە هەندێجار بێئومێدمان دەكات! ئەو شكستەی جەماعەتی ریفراندۆم بەسەر كوردیان هێنا، بارەگرانەكەی كەوتە سەر كەركوك و كەركوكییەكان، ئەو تاوانە گەورەیەی كە كردیان، بەقەمیسێكیان سڕیەوە، وەك قەمیسەكەی عوسمان و ویستیان بیكەنە بەر خەڵكی دیكە! ئێستاش كەركوك بێكەس و بێنازەو تەنها ئاڵایەك هەڵدراوە بۆئەوەی ئاهێك بگەڕێتەوە بەر كەركوكیەكان و شارەكە، كەچی مخابن لەبری پشتیوانی، بەچە جاشێكی كەركوك (كوڕە "كۆنە!"مستەشارێك) پەتكان بەردەداو راست و چەپی خۆی پیس دەكات! لینین دەڵێت، هەر راپەرینێك یان بزوتنەوەیەك بەبێ پلان و بەرنامە بێت و سەرەنجام شكست بخوات، ئەوا هەر كەس بیكات خیانەتێكی گەورەیە لەمیللەتەكەی دەیكات! ئاخر كە بێپلان بوون ونەتاندەزانی چی دەكەن، بۆ خاكی كوردستانتان كردە قوربانی دروشمی بریقەداری حزبیی! یان هەندێك بۆ تیكە نانێك خۆیان بەپرۆژەكەوە هەڵواسی و سەرەنجام خەونی لەمێژینەی میللەتێكیان پوكاندەوە! من نازانم هەڵكردنی ئەم ئاڵایە بەكوێ دەگات، ئەوە دەوەستێتە سەر پلانی یەكێتی و پلانی بەدیلی ئەم هەنگاوە، بەڵام زیاتر لە ساڵێكە سەرباری ئەو شكستەو هەوڵی یەكێتی بۆ هێوركردنەوەی دۆخی كەركوك و بەهێمنی گێڕانەوەی ئەوەی لەدەستدراوە، كەچی عەرەبی شۆڤینی چ شیعەو چ سوننە دەستبەرداری عەربچێتی خۆیان نەبوون، گەڕو گولێكی وەكو راكان هەر رۆژە مودیرێك و كاربەدەستێكی كورد دەردەكات! دەیان پەڕۆی خورافاتی شیعە لەناوچە جیاوازەكانی كەركوك هەڵكراوە، كەچی سەركردایەتی كورد لەئاست ئەم بارودۆخە هیچ پلانێكی روونی نییە، وەكچۆن پرۆژە سەقەتەكەی ریفراندۆم بەسەر كەركوكدا شكایەوە، ئاوهاش پەرتەوازەییەكەی سەركردایەتی كورد لەكەركوك رەنگی داوەتەوە! نابێ لەمەودوا وەكو ریفراندۆمەكە قەدەری كەركوك تەسلیم بەهیچ لایەك بكرێت، یەكێتی زۆرینەی دەنگەكانی شارەكەیەو لێپرسراوە لەچارەنوس و دۆخی شارەكە، نابێ لەوە زیاتر چاوەڕێ بكەن، چونكە عەرەب دەستبەرداری تەعریب و تێكدانی كوردستان نابێت، ئەوان بەنیاز نین نە پارێزگارێكی كورد دابینین و نە دۆخی جاران بگەڕێننەوە كەركوك، بۆیە چاوەڕێكردن هیچی لێ شین نابێت.
.gif)
■ شۆڕش خالید عادل عه‌بدولمه‌هدی، سه‌رۆك وه‌زیرانی عیراق پێیوایه باشترین رێگا له‌باره‌ی پرسی هه‌ڵكرنی ئاڵای هه‌رێمی كوردستان له كه‌ركوك و ناوچه‌كانی تری جێناكۆك، ئه‌وه‌یه "پرس به دادگای باڵای فیدراڵی عیراق بکرێت"، ئه‌وه‌ش له‌باره‌ی ده‌ستوریبونی ئه‌و هه‌نگاوه‌ی یه‌كێتی له كه‌ركوك گرتویه‌تییه به‌ر، به‌ڵام له‌ڕاستیدا پێشتر دادگای فیدراڵی بۆچونی خۆی له‌سه‌ر ئه‌و پرسه ووتوه. ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك، له ئازاری 2017دا هەڵكردنی ئاڵای هەرێمی كوردستانی لە فەرمانگەكانی شارەكە پەسەندكرد لە كۆبوونەوەیەكدا كە هەردوو پێكهاتەی عەرەب و توركمان بایكۆتیانكرد، ئەوەش كاردانەوەی جیاوازی لێكەوتەوە. لە ناوه‌ڕاستی ئابی 2017دا دادگای كارگێڕی لە بەغدا، بڕیارەكەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوكی هەڵوەشاندەوە بۆ هەڵكردنی ئاڵای هەرێم له شاره‌كه، ئه‌وه‌ش دوای سكاڵای ژمارەیەك ئەندامی بەرەی توركمانی ئەنجومەنی پارێزگا هات. رێبوار تاڵه‌بانی سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن ئه‌وكات تانه‌ی له بڕیاره‌كه‌دا، به‌ڵام دادگای فیدراڵی به‌پاساوی ئه‌وه‌ی له تایبه‌تمه‌ندی ئه‌ودا نیه دۆسییه‌كه‌ی ره‌تكرده‌وه. واته ئێستاش ئه‌گه‌ر دۆسییه‌كه ببرێته دادگای فیدراڵی هه‌ر ئه‌و بۆچونه‌ی هه‌یه‌و ده‌ڵێت له تایبەتمه‌ندی ئه‌ودا نییه. ئه‌نجومه‌نی پارێزگا دواتر بڕیاره‌كه‌ی دادگای كارگێڕی ره‌تكرده‌وه، ئه‌وه‌ش له د‌انیشتنێكدا كه جارێكی تر عه‌ره‌ب و توركمان بایكۆتیانكرد. خۆی له‌ڕاستیدا كورد تاكه كێشه كه له كه‌ركوك نه‌یبوو، مه‌سه‌له‌ی ئاڵای هه‌رێمی كوردستان بوو، ده‌توانرا له‌سه‌ر خانوی هه‌موو ماڵێك و هه‌موو باره‌گایه‌كی حزبی و شه‌قامێك ئاڵا هه‌ڵبكه‌یت، ته‌نانه‌ت وه‌ك ته‌نزێك ده‌وترا توركمان له‌كاتی سه‌یرانی به‌هاردا ئاڵای هه‌رێمی كوردستانیان ده‌كڕی و له ئۆتۆمبێله‌كانیان هه‌ڵیانده‌واسی و ناویان نابوو "ئاڵای سه‌یرانه‌كه"، به‌ڵام پرسه‌كه كه برایه ئه‌نجومه‌نی پارێزگا ورژێنرا. یه‌كێتی ئه‌وكات نه‌زانانه دوای داوێك كه‌وتبوو، كه به‌ده‌ست نه‌جمه‌دین كه‌ریم و رێبوار تاڵه‌بانییه‌وه بوو، به‌ڵام ته‌ڵه‌كه خۆی له‌ئه‌سڵدا خاوه‌نێكی تری هه‌بوو. یه‌كێتی كاتێك به‌ئاگا هاته‌وه ته‌ڵه‌كه ته‌قیبۆه و ده‌ست و قاچی گرتووه. ئەوەی ئێستا یەکێتی دەیکات، دوای شکستھێنانی دێت لەھەوڵە بەردەوامەکانی بۆ دانانی پارێزگاری نوێ و گەڕانەوەی ڕۆڵی بۆ کەرکوک، ئەوەش فشاری جەماوەری لەسەری دروستکردووە. ئێستا چی ده‌بێت و چۆن چاره‌سه‌ر ده‌كرێت ده‌بێت چاوه‌ڕێ بكه‌ین، به‌ڵام ئه‌وه‌ی هه‌یه ئاڵاكه‌ی هه‌رێم، ئه‌مشه‌و له دوێنی نه‌یاری زۆرتره و زۆرتریش ده‌بێت له كه‌ركوك. ئەوەی کە ڕوونە ئەوەیە بەغدا ھەڵوێستی نەگۆڕە لەسەر کەرکوک، سیاسییەکانی ھەرێمیش ھەروەکو ٢٠٠٣ بێ بەرنامەن.
.gif)
.jpg)
.png)
.jpg)
