( درەو میدیا): هێزەكانی ئەمریكا لە رۆژئاوای كوردستان و باكوری سوریا چەند خاڵێكی چاودێری لەسەر سنوری سوریا و توركیا دادەنێن و ئەوەش ناڕەزایەتی توركیا لێدەكەوێتەوە. چوارشەممەی رابردوو جەیمس ماتیس وەزیری بەرگری ئەمریكان رایگەیاند واشنتۆن دەیەوێت چەند خاڵێكی چاودێری سەربازی بە درێژاریی سنوری باكوری سوریا دابنێت بۆ كەمكردنەوەی ئاڵۆزی نێوان توركیا و هێزە كوردییەكانی هاوپەیمانی واشنتۆن لە شەڕی دژ بە رێكخراوی داعش. هەرچەندە ماتیس جەختیكردەوە كە بە هەمانگی لەگەڵ توركیا ئەو بڕیارە دەدرێت، بەڵام خڵوسی ئاكار وەزیری بەرگری توركیا ئیدانەی دانانی ئەو خاڵە سەربازییانەی كرد و رایگەیاند ئەوە هەوڵێكە بۆ پاراستنی " میلیشیا كوردییەكان". ئاكار داواشی لە واشنتۆن كرد هاوكارییەكانی بۆ یەكینەكانی پاراستی گەل " یەپەگە" رابگرێت و ئاماژەی بەوەشدا كە دانانی خاڵی چاودێری هیچ سودێكی نابێت و ئەنكەرە دوودڵ نابێت لە گرتنبەری رێوشوێنی پێویست لە سنورەكانی بۆ رووبەڕووبوونەوەی هەر هەڕەشەیەك.
( درەو میدیا): یەكێتی نیشتمانی كوردستان بڕیاریداوە كۆمەڵێك گۆڕانكاریی بكات لە پۆستە حزبیەكانیدا. ( درەو میدیا) لە سەرچاوەیەكەوە زانیویەتی كە یەكێتی شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ لە بەرپرسی مەڵبەندی هەولێرەوە دەكاتە بەرپرسی مەكتەبی رێكخستنی یەكێتی، رەفعەت عەبدوڵا بەرپرسی مەكتەبی رێكخستنی یەكێتی دەكاتە بەرپرسی مەڵبەندی كەركوكی یەكێتی، بورهان سەعید سۆفی لە بەرپرسی مەڵبەندی كۆیەوە دەكاتە بەرپرسی مەڵبەندی هەولێرو عوسمان بانیمارانی دەكاتە بەرپرسی مەڵبەندنی كۆیە.
راپۆرتی: درەو میدیا ڕەنگە دوای ئەنجامدانی دوو هەڵبژاردنی یەك لەدوای یەك لە هەرێمی كوردستانو عێراق، یەكێك لە ڕووداوە گرنگەكانی ساڵی 2018 بەر لەئاوابونی، سەردانەكەی (مەسعود بارزانی) سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان بێت بۆ (بەغداد)، كە ساڵێک پێش ئێستا پێیوابوو "تروسكایەك نەماوە بۆ تەوافوقو پێكەوە ژیان"و كاتی ئەوە هاتوو وەك دوو "جیران" بژین. گەڕانەوەی ناچاری میدیاكانی پارتی سەردانەكەی بارزانیان بەجۆرێك ڕووماڵكرد كە (بەغداد) لە پێگەو قورسایی بارزانی تێدەگات وەك یاریزانی یەكەمی سەر گۆڕەپانی سیاسی كوردستان، پێگەیەك كە ناكرێت بەهەند وەرنەگیرێتو، قابیلی پەراوێخستن بێت. ئەگەر ئەمە ئاستێكی زۆر ڕاستیشی تیادابێت، تەنها قسەكردنە لەسەر دیوێكی، دیوەكەی تری پەیوەستە بەخواستی بەهێزی بارزانی بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی لەگەڵ (بەغداد)و، ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی لەگەڵ هێزە عێراقییەكان بەتایبەت هێزە (شیعەكان)، چونكە لە كۆتایی ڕێگەكەدا بارزانی گەیشتە ئەو بڕوایەی كە بردنەوەی هەڵبژاردنو، بەدەستهێنانی (25) كورسی لە پەرلەمانی عێراق بەس نیە بۆ گەڕانەوەی ئەو پێگەیەی پێشتر لە پرۆسەی سیاسی عێراق هەیبوو. بارزانی ئەو پێگەیەی جارانی لەدەستدا لە هەڵبژاردنی سەرۆك كۆماری عێراقدا، كاتێك كاندیدە "شەخسیەكەی" بارزانی بەرامبەر بەكاندیدەكەی یەكێتی دۆڕاندی، وێڕایی دروستبونی مەترسی لەسەر پۆستی جێگری دووەمی سەرۆكی پەرلەمانی عێراق كە پشكی پارتی بوو، دوو هۆشداری گرنگ بوون بۆ ئەو زیانە گەورەیەی بەر پێگەی بارزانی وەكو شەخسو، پارتی وەكو حزبێكی دیار كەوتووە لەعێراقو، ئەو پەیامەی پێگەیاندن خەریكە گۆڕانكارییە گەورەكان لەدەرەوەی ئیرادەو خواستی ئەوان ئەنجامدەدرێت. دەستپێكردنی دانوستانەكانی (پارتی و یەكێتی) بەشێوەی تاكلایەنە لەگەڵ (عادل عەبدولمەهدی)و هێزە عێراقییەكان، گورزێكی تر بوو لەپێگەی بارزانی درا، وێڕای ئەوەی ئەو وێنەی بەتەواوی تەڵختركرد كە لەڕابردوودا بۆ بارزانی دەكێشرا بەوەی بڕیاردەری یەكەمی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمو (بەغداد)ە، هیچ ڕۆڵێکیشی نەبوو لە دیاریكردنی سەرۆك وەزیرانی عێراق بەپێچەوانەی خولەكانی ڕابردوو. بەرهەم ساڵح مەترسی جدییە بەهێزبوونی پێگەی (بەرهەم ساڵح) لە ناوخۆی عێراقو لە ئاستی هەرێمایەتیش دیوێكی تری گەڕانەوەی بارزانییە بۆ بەغدا، مەقبولیەتی (بەرهەم ساڵح) لەلایەن هێزە عێراقییەكانەوە، بارزانی بەتەواوی نیگەرانكرد، بەتایبەتی دوای ئەوەی بەهەموو هێزو تواناو ئەو پەیوەندییە دەیان ساڵانەی هەیبوو، نەیتوانی بەهەرم ساڵح دووربخاتەوە، ئەوەش گەیاندییە ئەو ڕاستیەی چۆڵكردنی (بەغداد) تاسەر ، نەك هەر زیان بەحزبەكەی دەگەیەنێت، بەڵكو بەدیلیش بۆ خۆی دروستدەكات. ململانێ ناوخۆییەكانی پارتی سەرچاوەیەكی ئاگادار لە (بەغداد) بە (درەومیدیا)وت، بەپێچەوانەی خولەكانی ڕابردوو، پارتی ئەمجارە خاوەنی تیمێكی لاوازو بێ ئەزموونە لە پەرلەمانی عێراق، سەرەتای ئەو لاوازییەشی لە شكستهێنانی دانوستانی هەڵبژاردنی جێگری دووەمی سەرۆكی پەرلەمانی عێراقدا دەركەوت، كە لە خولی یەكەمدا نەیتوانی دەنگی (50+1) بهێنێتو ڕكابەرەكانی تێپەڕێنێت، دواتر بەدەستوەردانی ڕاستەوخۆی بارزانیو هەوڵەكانی (هادی عامری) پارتی توانی ئەو پۆستە وەربگرێت لە (بەغداد). خالێكی تر، بەهۆی توندبونەوەی ململانێی باڵی نێچیرڤان بارزانیو مەسرور بارزانی لەلایەكو ململانێی بادینیو سۆرانی لەلایەكی تر، فراكسیۆنی پارتی لە (بەغداد) توشی ناكۆكی قوڵبووە، "ئەمە وەك سەرچاوەكە ئاماژەی پێدا". وتیشی:"لە كاتی دانانی جێگری سەرۆكی دووەمی سەرۆكی پەرلەمانی عێراقدا باڵی بادینییەكان خۆیان بەشیاوی ئەو پۆستە زانیوەو، ئامادەنەبوون لۆبی بۆ (بەشیر حەداد)، هاوكات لە دانانی ئەندامانی لیژنەكانیشدا، باڵی بادینییەكان دەستیانگرتووە بەسەر لیژنە گرنگەكان داو، سۆرانییەكان پەراوێزخراون". هەر بەهۆی ململانێكانەوە، تا ئێستا پارتی بە فەرمی سەرۆكی فراكسیۆنی دیارینەكردووە، باڵی نێچیرڤان بارزانی، (هەدار بارزانی) وەك كەسی متمانە پێكراوی خۆیان دیاریكردووە، باڵی (مەسرور بارزانی)یش، (ڤیان سەبری) وەك سەرۆكی فراكسیۆن دەناسێنن. فشاری ئەمریكا لەسەر هەولێر بەغداد لەدوای پێكهێنانی حكومەتی عێراق، بە فشاری ئەمریكا ڕێككەوتنی كاتی لەنێوان هەرێمو بەغداد واژوكرا بۆ هەناردەكردنی نەوتی كەركوك، وەك ئامادەكارییەك بۆ پڕكردنەوەی بۆشایی نەوتی ئێران، كە ڕێككەوتنەكە سەردەكێشێت بۆ كۆنتڕڵكردنی تەواوی دۆسییەی نەوتی هەرێمو كەركوك لەلایەن عێراقەوە. خاڵێکی تر، پرسی كۆنتڕۆڵكردنی خاڵی سنوریی (ئیبراهیم خەلیل)و ڕادەستكردنی گومرگەكەیەتی بە حكومەتی فیدراڵ، ئەوەش هێندەی تر فشارەكانی لەسەر بارزانی چڕتر كردوەتەوە. فەرشی سور بۆ پیاوێكی بریندار لەگەڵ ئەوەی "فەرشی سور" لە میدیاكانی پارتی باڵی كێشا بەسەر ناوەرۆكی كۆبونەوەكانی بارزانی لە(بەغداد)و دەرەنجامەكانی، بەڵام بەدرێژایی (10) ساڵی ڕابردوو كە بارزانی سەرۆكی هەرێم بووە، هێندەی ئەمجارە بەگەرمی پێشوازی لێنەكراوە، ڕەنگە لایەنە عێراقییەكان بەم پێشوازییە ویستبێتیان ئەو پەیامە بە بارزانی بگەیەنن، كە دەستبەردابونی لە گوتاری جیابونەوە دەتوانێ ئەو بكاتە یاریزانێكی كاریگەرو ئەم پێشوازییەش بۆ سارێژكردنی برینی ڕیفراندۆمو كەوتنی كەركوكە، بارزانی خۆشی بەڕوونی گوزراشتی لەمە كرد كاتێك وتی"دەمانەوێت هەڵەكانی ڕابردوو ڕاستبكەینەوە". سەدر چی بارزانی وت... شیعەكان چی دەڵێن؟ هەر لە چوارچێوەی ئەو زانیارییانەی سەرچاوەكەی "درەومیدیا" ئاشكرایكردوون، لە كۆبونەوەكەی نێوان (موقتەدا سەدرو مەسعود بارزانی)دا، سەدر بە بارزانی وتووە، چیتر گەلەكەت مەخەرە مەترسییەوەو مەبە بە بەشێك لە ململانێی نێودەوڵەتی، ئەوكات خۆی ئامادەیە بەرگری لە گەلی كورد بكات. سەرچاوەكە لە زاری بەرپرسانی هاوپەیمانی (سائیرون)و (فەتح)ەوە، ئەوەشی وت، هیچ ڕێككەتنێكیان لەگەڵ بارزانی سەبارەت بە كێشەی كەركوكو پشكی هەرێم نەكردووە تەنیا ئەوە نەبێت ویستویانە"پەیامێك بە بارزانی بدەن كە بەغداد ڕێزی پێگەی ئەو دەگرێت، بەمەرجێ دەستبەرداری پرسی جیابونەوەبێت".
راپۆرت: نامیق رەسوڵ بەدەستهێنانی (25) كورسی پەرلەمانی عێراقو (45) كورسی پەرلەمانی كوردستان، پارتی دیموكراتی كوردستانی والێكردەوە خۆی بە حاكمی رەهای هەرێمی كوردستان بزانێتو بێ گوێدانە سەنگو قورساییو تێڕوانینی لایەنەكانی تر، كار دەكات بۆئەوەی هەموو بەرنامەو ستراتیژو تێڕوانینەكانی خۆی بۆ چۆنیەتی بەڕێوەبردنی هەرێمو سیستمە حكومڕانییەكەی جێبەجێبكات. پارتی لە یەكەمین هەنگاویدا دوای پەسەندكردنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن، ئەگەرچی (50+1)ی كورسییەكانی پەرلەمانی بەدەستنەهێناوە، بەڵام وەك گەورەترین فراكسیۆنی ناو پەرلەمانی كوردستان، دانوستانی لەگەڵ لایەنەكاندا دەستپێكردووە بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتو لای خۆشیەوە چەندین مەرجی بۆ ئەو لایەنانە داناوە كە دەیەوێت بەشداریان پێبكات لە حكومەتدا، ئەگەرچی ئەو لایەنانە بەوتەی خۆیان نایانەوێت "بەشدار"ی حكومەت بن، بەڵكو دەیانەوێت "هاوبەش" بن لە حكومەتو بڕیاری سیاسیو بەڕێوەبردنی هەرێمدا. لە چەند رۆژی رابردوودا، بەرپرسانی پارتی چەندین مەرجیان لەسەر بەشداریپێكردنی حزبەكانی تر لە حكومەتدا راگەیاندووە، كە دواهەمینیان قسەكەی ئاراس حەسۆ میرخان، ئەندامی سەركردایەتی پارتییە كە دەڵێ" پارتی زۆر بەلایەوە گرنگ نییە كۆمەڵی ئیسلامی بەشداری حكومەت بكات". پارتی سیستمی سەرۆكایەتی دەچەسپێنێت نوێترین لێدوانی بەرپرسانی پارتی لێدوانێكی عەلی عەونی ئەندامی سەركردایەتی پارتییە سەبارەت بە پۆستی سەرۆكی هەرێمو دەستورو سیستمی بەڕێوەبردنی هەرێم، كە رەنگە ئەمەیان مەترسیدارترین لێدوان بێتو نیازی تەواوەتی پارتی بۆ داهاتووی هەرێمو سیستمە سیاسییەكەی ئاشكرادەكات. عەونی لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەی (ئاژانس) وتویەتی:" پێویست ناكات پۆستی سەرۆكی هەرێم لەگەڵ لایەنەكاندا باس بكەینەوە، بەڵكو ئێمە لەم خولەدا پڕۆژەی دەستورو یاسای سەرۆكایەتیی هەرێم دەبەینەوە پەرلەمانو ئەكتیڤی دەكەینەوە". عەونی زۆر بێ باكانە لە هەڵوێستی حزبەكانی تر دەربارەی ئەو پرسە قسەدەكاتو دەڵێ:" پرۆژەی دەستورو هەرچیی یاسایە، كە لە خولەكانی تردا ڕێگریی لێ دەكرا، لەم خولەدا كە پارتی تێیدا زۆرینەیە دەتوانێت بەئاسانی تێپەڕێنرێت". ئەگەرچی لە رابردوودا پارتی دیموكراتی كوردستان لە وەڵامدانەوەی لایەنەكانی تری هەرێمدا جەختی لەسەر ئەوە دەكردەوە كە سیستمی سیاسی هەرێمی كوردستان پەرلەمانییە، بەڵام ئەو ئەندامەی سەركردایەتی پارتی زۆر راشكاوانە ئەمجارە ویستی پارتی بۆ چەسپاندنی سیستمی سەرۆكایەتی دەردەبڕێتو دەڵێ:" ئێمە وەكو پارتی لەگەڵ ئەوەداین سیستمی حكومڕانی لە هەرێم سەرۆكایەتی بێتو سەرۆكی هەرێم دەسەڵاتی زیاتری پێ بدرێت، پاشان دوای ئەوەی یاساكەمان ئەكتیڤ كردەوەو هەرێمی كوردستان بوو بە خاوەن دەستوری خۆی، ئینجا هەڵبژاردن لەناو خەڵكدا دەكەین". كێشەی سەرۆكی هەرێم ساڵی 2005 كاتێك جەلال تاڵەبانی سكرتێری گشتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان، بە سەرۆك كۆماری عێراق هەڵبژێردرا، حكومەتی هەرێمی كوردستانی دوای قۆناغی دوو ئیدارەیی یەكی گرتەوەو لەچوارچێوەی رێككەوتنێكدا لەنێوان یەكێتیو پارتی كە دواتر بە "رێككەوتنی ستراتیژی" ناسرا، لەبەرامبەر پۆستی سەرۆك كۆماری عێراقدا، پۆستی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بە پارتی دیموكراتی كوردستان دراو مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی لە پەرلەمانی كوردستانەوە وەك سەرۆكی هەرێمی كوردستان هەڵبژێردرا. دوای تەواوبوونی ویلایەتی سەرۆكی هەرێم لە 2009دا یاسای سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان هەمواركرایەوەو ئەمجارەیان مەسعود بارزانی بە دەنگدانی راستەوخۆ لەلایەن دەنگدەرانی هەرێمی كوردستانەوە بۆ چوار ساڵی تر بە سەرۆكی هەرێم هەڵبژێردرا. لەگەڵ تەواوبوونی خولی دووەمی سەرۆكایەتی بارزانی، كێشەی پۆستی سەرۆكی هەرێم تەقیەوەو پارتیو یەكێتی لە پەرلەمانەوە سەرەڕای ناڕەزایەتی ئۆپۆزسیۆن، ماوەی سەرۆكایەتی بارزانیان بۆ دوو ساڵ درێژكردەوە، ئەگەرچی لە یاسای درێژكردنەوەی ماوەی سەرۆكی هەرێمدا جەختلەسەر ئەوە كراوەتەوە كە ئەم ماوەیە " یارای درێژكردنەوە نییە"، بەڵام دواترو بەبڕیاری دەسەڵاتی دادوەری دوو ساڵی تر ماوەی سەرۆكایەتی بۆ مەسعود بارزانی درێژكرایەوە، بە پاساوی ئەوەی بەهۆی شەڕی "داعش"ەوە دۆخی هەرێم بە جۆرێكە ناتوانرێت هەڵبژاردن بكرێت. داخستنی پەرلەمانو دەركردنی وەزیرەكان لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستاندا، كە سەرۆكایەتی بەدەست بزوتنەوەی گۆڕانەوە بوو، گۆڕان بەشدار بوو لە كابینەی حكومەت، پەیوەندییەكی باشی لەگەڵ پارتی هەبوو، لەم كاتەدا ماوەی دوو ساڵی خولی درێژكراوەی سەرۆكی هەرێم كۆتایی هات، بزوتنەوەی گۆڕان، یەكێتی، یەكگرتووی ئیسلامیو كۆمەڵی ئیسلامیی پرۆژەیاسایان بۆ هەمواركردنەوەی یاسای سەرۆكایەتی هەرێم پێشكەشكرد، و سەرەڕای هەوڵو گوشاری زۆری پارتی بۆ رێگریكردن لە تێپەڕینی ئەو پرۆژە یاسایانە، حزبەكان سوربوون لەسەر هەمواركردنەوەیو خوێندنەوەی یەكەم بۆ پرۆژەیاساكە كراو، كاتێك هاتە سەرئەوەی خوێندنەوەی دووەم بۆ یاساكە بكرێت، سەرەرٍای گوشاری زۆری پارتیو دانوستانی زۆری لایەنەكان، یوسف محەمەد سەرۆكی پەرلەمان لە بزوتنەوەی گۆڕان كۆبوونەوەی پەرلەمانی بۆ پەسەندكردنی پرۆژە یاساكە دەستپێكرد، بەڵام بەهۆی تەواونەبوونی نیسابی یاساییەوە، كۆبوونەوەكە بێ ئاكام بوو. پارتی لە كاردانەوەیدا بەرامبەر ئەو هەنگاوە، دەرگای پەرلەمانی كوردستانی داخستو جامی توڕەیی خۆی بەسەر گۆڕاندا رشتو وەزیرەكانی گۆڕانی لە حكومەت دەركردو رێگەی بە سەرۆكی پەرلەمان نەدا بگەڕێتەوە بۆ هەولێر. گۆڕانو یاسای سەرۆكایەتی هەرێم لە دوای ئەنجامدانی ریفراندۆمەكەی 25ی ئەیلولی 2017و هێرشی هێزەكانی حكومەتی ناوەندی بۆسەر كەركوكو ناوچە كێشەلەسەرەكان، مەسعود بارزانی دەستبەرداری پۆستی سەرۆكی هەرێم بوو، پەرلەمانی كوردستان كە بۆ ریفراندۆم كارا كرابووەوە، تەمموزی ئەمساڵ بە پرۆژەیاسایەكی بزوتنەوەی گۆڕانو پارتی، دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێمی هەڵپەساردو دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێمی دابەشكرد بەسەر (سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیران- سەرۆكایەتی پەرلەمان- دەسەڵاتی دادوەری)، گۆڕان بەو هەنگاوە رووبەڕووی رەخنەی لایەنگرانی خۆیو حزبەكانی تر بووەوە، بەڵام ئەوانەی كە لە پشت نوسینەوەی ئەو پرۆژەیاسایەو تێپەڕاندنییەوە بوون، بەدیاریكراویش عەلی حەمەساڵح پەرلەمانتاری فراكسیۆنی گۆڕان جەختیاندەكردەوە كە كێشەی سەرۆكایەتی هەرێمیان چارەسەركردووەو لە خولی نوێی پەرلەماندا بەتەواوەتی ئەو پرسە چارەسەردەكەن، بەڵام ئێستا كە بزوتنەوەی گۆڕان (12) كورسی لە پەرلەماندا هەیەو پارتی خاوەنی (45) كورسییە، یان وەك عەلی عەونی راگەیاندووە "زۆرینەی پەرلەمانن"، پارتی بەویستی خۆی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێمی ئەكتیڤ دەكاتەوە. دەستوری هەرێم لە ساڵی 1992ەوە دوای یەكەمین هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان چەندین هەوڵ هەبووە بۆئەوەی دەستورێك بۆ هەرێمی كوردستان بنوسرێتەوە، ئەمەش بەمەبەستی جیاكردنەوەی دەسەڵاتەكانی لە یەكتریو دیاریكردنی سیستمی سیاسی هەرێم، بەڵام بەهۆی ناكۆكی لایەنەكان لەسەر سیستمی سیاسی هەرێم لەنێوان سیستمی (سەرۆكایەتی یان پەرلەمانی یان تێكەڵ)، نەتوانراوە دەستور پەسەند بكرێت. ساڵی 2009 لە كۆتایی ئەو خولەی پەرلەماندا، پارتیو یەكێتی پرۆژە دەستورێكیان بۆ هەرێم نوسیەوەو لە كۆتاییەكانی ئەو خولەدا لەلایەن پەرلەمانەوە پەسەندكرا. پرۆژەكە لە (122) ماددە پێكهاتبوو، لە 24ی ئابی 2009 لەلایەن خولی سێیەمی پەرلەمانەوە لەكۆی (97) ئەندامی ئامادەبوو (96) دەنگی هێناوە پەسەندكرا، هەر ئەو كات بڕیاردرا بخرێتە راپرسییەوە، ئەم بڕیارەی پەرلەمان لەكاتێكدا بوو ماوەی یاسایی خولی سێیەم كۆتایی هاتبوو، بەوپێیەی لە تەمموزی 2009 هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بەڕێوەچوو بوو، بەڵام هێشتا پەرلەمانتارە نوێیەكان دەستبەكار نەبووبوون. كاتێك ئەو ساڵە بەرەیەكی بەهێزی ئۆپۆزسیۆن لە پەرلەمانی كوردستان پێكهات (35 كورسی لە كۆی 111 كورسی) دەنگی ناڕەزایی دژی دەستورەكە بەرز بووەوەو رێگەیان نەدا بخرێتە راپرسی جەماوەرییەوە. 17ی ئازاری 2011و یەك مانگ دوای زنجیرە خۆپیشاندانە ناڕەزاییەكانی هەرێمی كوردستان كە بە خۆپپشاندانەكانی 17 شوباتو رۆژانی دوایی ناسراوە، پەرلەمانی كوردستان بڕیاری ژمارە (2)ی ئەو ساڵەی پەسەندكرد، كە لە (10) ماددەو (35) خاڵ پێكهاتووە، یەكێك لە بڕیارەكانی بریتی بوو لە "گەڕاندنەوەی دەستور بوو بۆ پەرلەمان بەمەبەستی هەمواركردنەوەو دروستكردنی كۆدەنگی سیاسیو سازانی نیشتمانی لەسەری"، بەڵام دواجار دەستور نەگەڕێندرایەوە پەرلەمان. دەستورێكی نوێ لە خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستاندا كە بزوتنەوەی گۆڕان سەرۆكایەتی دەكرد، لیژنەیەكی نوێ بۆ نوسینەوەی دەستورێكی نوێ بۆ هەرێمی كوردستان پێكهێنرا . لیژنەی نوسینەوەی دەستور بەپێی یاسای ژمارە (4)ی ساڵی 2015 پێكهێنراو ماوەی (3) مانگی هەبوو بۆ كاركردن، لەو ماوەیەدا لیژنەكە توانی سێ دەروازەو (74) ماددە بنوسێتەوە، بەڵام دواجار لە پرسی دەسەڵاتەكانو لە 20ی ئابی ساڵی ڕابردوودا بەهۆی ململانێ سیاسییەكانەوە پرۆژەی دەستور پەكیكەوتو دوای پەكخستنی پەرلەمانیش كاری ئەو لیژنەیە راگیراو نەتوانرا نوسینەوەی دەستورەكە تەواو بكرێت. پارتی چۆن دەستورێكی دەوێت؟ بەردەوام لە پرسی نوسینەوەی دەستورێكدا بۆ هەرێم، ناكۆكی لەنێوان پارتی دیموكراتی كوردستان لەلایەكو حزبەكاتی تر لەلایەكی تر هەبووە، پارتی هەمیشە مەیلی بەلای ئەوەدابووە سیستمی حوكمڕانی هەرێم "سەرۆكایەتی" بێتو "سەرۆك لەلایەن خەڵكەوە هەڵبژێردرێت"و "دەسەڵاتێكی زۆری هەبێت"، بەڵام بەپێچەوانەوە حزبەكانی تر بە گشتی بەدیاریكراویش (بزوتنەوەی گۆڕانو یەكێتی نیشتمانی) لەگەڵ چەسپاندنی سیستمی "پەرلەمانی"دا بوون بۆ هەرێم، هاوشێوەی سیستمی حوكمڕانی عێراق. رۆژی 24ی ئەیلولی 2012 نەوشیروان مستەفاو مام جەلال وەك رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕانو سكرتێری گشتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان كۆبونەوە كە دواتر ناوی لێنرا كۆبونەوەكەی "دەباشان"، لە بەشێكی راگەیەندراوی ئەو كۆبونەوەیەدا هاتبوو" لە كۆبوونەوەكەدا چەندین بابەتی پەیوەست بە هەرێمی كوردستان بیروڕایان لەبارەوە ئاڵوگۆڕكرا، بەتایبەت مەسەلەی دەستوری كوردستانو گەڕاندنەوەی بۆ پەرلەمانو هەمواركردنی، كە هەردوولا لەسەر گەڕاندنەوەو هەمواركردنی هاوڕابوون، بەشێوەیەك كە تەوافوقی هەموو لایەنەكانی لەسەربێتو سیستمی سیاسی كوردستان لەگەڵ بنەمای سیستمی سیاسی عێراق، كە لە دەستوری عێراقدا پەسەندكراوە، بگونجێنرێنو بكرێن بە سیستمی پەرلەمانی". ئێستا كە پارتی جەخت لەسەر نوسینەوەی دەستورو چەسپاندنی سیستمی "سەرۆكایەتی" دەكات، خاوەنی (45) كورسی پەرلەمانەو سەرباری ئەوەش دەنگی نوێنەری پێكهاتەكانو چەند حزبێكی تریشی مسۆگەر كردووە، لەبەرامبەردا بزوتنەوەی گۆڕانو یەكێتی نیشتمانی كە بەنیازن لە كابینەی نوێی حكومەتدا لەگەڵ پارتی بەشداربن، هیچ كاردانەوەیەكیان بەرامبەر ئەم هەڵوێستەی پارتی نەبووە، تەنها ئەوە نەبێت سەعدی ئەحمەد پیری وتەبێژی یەكێتی لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەی "ئاژانس" وتویەتی:" نابێت دەستوری هەرێم پێچەوانەی دەستوری عێراق بێت". رەنگە بێدەنگیو وەڵامنەدانەوەی ئەم هەڵوێستەی پارتی بەرامبەر بەدەستورو سیستمی سەرۆكایەتی لەلایەن گۆڕانو حزبەكانی ترەوە، پەیوەندی بە دانوستانەكانی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتەوە هەبێتو ئەو لایەنانە نەیانەوێت بەهۆی دژە لێدوانەوە پەیوەندییەكانیان لەگەڵ پارتی ئاڵۆز بكەن، بەڵام ئەو پرسیارە دەمێنێتەوە بۆ كاتی پەسەندكردنی دەستورو ئەوكات یەكلا دەبێتەوە ئەوانەی دوێنێ شەڕیان لەسەر سیستمی پەرلەمانی دەكرد، سبەینێ لەبەردەم سیستمی سەرۆكایەتی پارتیدا چۆك دادەدەن یاخود نا.
راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف رۆژی 25ی ئەیلولی ساڵی رابردوو كاتێك خەڵكی هەرێمی كوردستان بەشدارییان لە پرۆسەی ریفراندۆم دەكرد، وێنەیەكی مەسعود بارزانی سەرۆكی ئەوكاتی هەرێم بڵاوبووەوە كە سێوێك لەتدەكات، ئەمە وەكو ئاماژەیەك بۆ لەتبوونی عێراقو جیابونەوەی هەرێمی كوردستان لێكدرایەوە، دوای نزیكەی ساڵێكو دوو مانگ لە "لەتكردنی سێوەكە"، بارزانی دەگەڕێتەوە بۆ بەغداد. بڕیارە بەمزوانە مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان سەردانی بەغداد بكات، لەدوای ریفراندۆمەكەی 25ی ئەیلولی 2017وە ئەمە یەكەمجارە بارزانی سەردانی بەغداد بكات. سەردانی بارزانی بۆ بەغداد لە ناوەڕۆكدا چەندین پەیامو خوێندنەوەی جیاوازی هەڵگرتووە، لە پلەی یەكەمدا شكستی تەواوەتی پرۆسەی ریفراندۆمو هەوڵی جیابونەوەیە لە عێراق، كە بارزانی رۆژگارێك سەرۆكایەتی ئەو هەوڵەی دەكرد. تا ساتی نوسینی ئەم راپۆرتە پارتی دیموكراتی كوردستانو نوسینگەی سەرۆكی ئەو حزبە بەفەرمی هیچ زانیارییەكیان لەبارەی هۆكاری سەردانەكەی بارزانی بۆ بەغداد ئاشكرانەكردووە، بەڵام بەپێی قسەی سەرچاوە ئاگادارەكان، دوای سەردانەكەی بۆ بەغداد، بارزانی بە گەشتێك بەرەو وڵاتانی كەنداو بەرێدەكەوێت، رەنگە بارزانی لەم گەشتەیدا هەوڵی راستكردنەوەی پەیوەندییە عەرەبییەكانی بدات، كە لەدوای ریفراندۆمەوە كێشەی تێكەوت. بارزانی بۆچی دەچێت بۆ بەغداد؟ سەردانی بارزانی بۆ بەغداد لەكاتێكدایە ئێستا حزبەكەی وەكو براوەی یەكەمی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان سەرقاڵی دانوستانە بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم، هەروەها لە بەغدادش هێشتا ژمارەیەك پۆستی وزاری كابینەكەی عادل عەبدولمەهدی پڕنەكراونەتەوە، یەكێك لەو پۆستانە پشكی كوردەو یەكێتی دەیەوێت ئەو پۆستە بباتو پارتیش بە پشكی خۆی دەزانێت. هەندێك لە میدیاكانی عێراق هەواڵی سەردانی چاوەڕوانكراوی بارزانیان بۆ بەغداد بڵاوكردوەتەوە، سایتی "سۆمەریە نیوز" لەزاری سەرچاوەیەكی سیاسی بەرپرسەوە ئاشكرایكردووە" لە سەردانەكەیدا بۆ بەغداد، بارزانی دۆخی سیاسیو پێكهێنانی كابینەی حكومەت تاوتوێدەكات و سەردانەكەی بەئامانجی راگەیاندنی پشتیوانییە بۆ حكومەتەكەی عادل عەبدولمەهدی". بەپێی زانیارییەك كە لە سەرچاوەیەكی ئاگادارەوە دەست (درەو میدیا) كەوتووە، پرسی كەركوك یەكێك دەبێت لە تەوەرە سەرەكییەكانی گفتوگۆكانی بارزانی لە بەغدادو بارزانی داوای ئاساییكردنەوەی دۆخی كەركوك دەكات. دواین پەیامی بارزانی بەرلە گەشتەكەی ؟ دواین دەركەوتنی مەسعود بارزانی بەر لە گەشتە چاوەڕوانكراوەكەی بۆ بەغداد، كۆبونەوەیەكی بوو لەگەڵ فراكسیۆنی حزبەكەی لە پەرلەمانی كوردستان. بەپێی هەواڵێك كە سایتی فەرمی پارتی بڵاویكردوەتەوە، لەو كۆبونەوەیەدا بارزانی لەبارەی پەیوەندییەكانی هەرێمو بەغداد وتویەتی " هیوادارم نیازپاكیی تەواو هەبێت لە پرۆسەی سیاسیی عێراق لەمەڕ پابەندبوون بە هەرسێ پرەنسیپی شەراكەت لە حوكمڕانیو تەوافوق لە یاسادانانو تەوازون لە دامودەزگای حكومی". لەبارەی كەركوكو ناوچە كێشەلەسەرەكانیشەوە بارزانی ئاماژەی بەوەكردووە" ئەو بارودۆخەو سەپاندنی ئەو واقیعە سەربازییەی ئێستا لەو ناوچانە هەیە، پێویستە كۆتایی بێتو بەردەوامبوونی قابیلی قبوڵ نییە". بارزانی لە بەغداد كێ دەبینێت ؟ بەپێی قسەی سەرچاوەكان، لە سەردانەكەیدا بۆ بەغداد، بارزانی لەگەڵ عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراقو محەمەد حەلبوسی سەرۆكی پەرلەمانو سەرۆكی ژمارەیەك لە كوتلە سیاسییەكانی عێراق دەكەوێت. بەپێی قسەی سەرچاوەكەی سایتی "سۆمەریە نیوز"، بارزانی لە بەغداد لەگەڵ بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراقیش كۆدەبێتەوە، بەڵام بەلەبەرچاوگرتنی ئەو ئاڵۆزییەی كە لەنێوان پارتیو یەكێتی بەتایبەتیش لەنێوان بەرهەم ساڵحو بارزانی لەبارەی هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار دروستبووە، چاوەڕوان ناكرێت كۆشكی سەلام یەكێك بێت لە وێستگەكانی گەشتەكەی بارزانی بۆ بەغداد. زانیاری هەیە كە لەدوای هەڵبژاردنی بەرهەم ساڵحەوە وەكو سەرۆك كۆمار، بەرپرسانی پارتی لە چەندین كۆبوونەوەی داخراودا باسیان لەوە كردووە، رێگەنادەن بەرهەم ساڵح سەردانی هەولێر بكات، هەندێك لە میدیاكانی نزیك لە پارتی بەرهەم ساڵح بە نوێنەری یەكێتی لە پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق ناودەبەن، نەك نوێنەری خەڵكی هەرێمی كوردستان. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، بەرهەم ساڵح ئێوارەی ئەمڕۆ بە گەشتێك بەرەو ئیتالیا بەرێدەكەوێت، رەنگە چونەدەرەوەی بەرهەم ساڵح هاوكات لەگەڵ سەردانی بارزانی بۆ بەغداد بەمەبەستی پەردەپۆشكردنی ئەو ناكۆكییانە بێت, كە لەنێوان هەردوولا لەبەردەم میدیاكانی عێراقدا، بەتایبەتی ئەگەر بارزانی ئامادەنەبوو سەردانی بەرهەم ساڵح بكات. بارزانیو بەغداد ؟ مێژووی مەسعود بارزانیو بەغداد نوێ نییە، بارزانی سەرباری ئەوەی كە بانگەشەی جیابونەوەی لە عێراق دەكردو ئەو بانگەشەیەی لە پرۆسەی ریفراندۆمدا خستەبواری جێبەجێكردن، هیچ كاتێك بەتەواوەتی دەستبەرداری بەغداد نەبووە وەكو پایتەختی عێراق. ئەو تەنانەت لە رۆژانی ریفراندۆمیشدا بارەگا سەرەكییەكەی خۆی لە ناوچەی سەوز لە بەغداد دانەخست. لەدوای روخانی رژێمی پێشووی عێراقەوە، بارزانی یەكێك لەو سەركردە سیاسییانەی كورد بوو كە بۆ بەشداریكردن لە بونیادنانەوەی عێراقی نوێ چووەو بەغدادو بەشداری لە ئەنجومەنی حوكمدا كردو جارێكیش سەرۆكایەتی ئەو ئەنجومەنەی كرد. دواین سەردانی بارزانی بۆ بەغداد لە رۆژی 29-9-2016دا بوو، واتە بە دیاریكراوی ساڵێك پێش بەڕێوەچوونی ریفراندۆم، سەردانی ئەوكاتی بارزانی بە پلەی یەكەم بۆ تاوتوێكردنی پرسی دەستپێكردنی پرۆسەی ئازادكردنی موسڵ بوو لە دەستی چەكدارانی رێكخراوی "داعش"، دوای سێ ساڵ ئەوە یەكەمجار بوو بارزانی سەردانی بەغدادی كرد. كێشەكانی نێوان بەغدادو هەولێر لەنێوان هەولێرو بەغداد ژمارەیەك كێشەی هەڵپەسێردراو هەن كە تائێستا چارەسەرنەكراون، لەوانە پرسی دەرهێنانو فرۆشتنی نەوت، موچەی فەرمانبەرانو پێشمەرگە، ناوچە كێشەلەسەرەكان، شەراكەتو هاوسەنگی لە بەڕێوەبردندا. لە كابینەی نوری مالیكیدا، ئاڵۆزی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمو بەغداد گەیشتە لوتكەو بەغداد موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی راگرت، ئەم كێشەیە لە كابینەی حەیدەر عەبادیدا بە چارەسەرنەكراوی مایەوەو چەندین گرفتی تریشی هاتەسەر بەتایبەتی دوای ریفراندۆمو رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر. مەسعود بارزانی چاوی لەوەیە لەگەڵ عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی نوێی عێراق بەشێك لەو كێشانە چارەسەربكات، بەتایبەتیش لەكاتێكدا عەبدولمەهدی بە یەكێك لە دۆستەكانی كورد لە عێراق تەماشادەكرێت. جگە لە دۆستایەتیو نزیكیی عەبدولمەهدی، حكومەتی هەرێمو بەغداد لەژێر گوشاری كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیدان بۆ چارەسەركردنی كێشەكانیان.
ڕاپۆرتی: ئارام مەحمود پارتی دیموكراتی كوردستانو یەكێتی نیشتمانی كوردستان، پەراوەی حوكمڕانیان لە باشوری كوردستان بە "بیدعەی" پەنجا پەنجا دەستپێكرد، لەو كاتەدا وتیان ئەمە " لەپێناو پاراستنی ڕیزەكانی جەماوەری كوردستانو بۆ پاراستنی سومعەی میللەتەكەمانو لەپێناو بەرەو پێشبردنی خەباتی گەلی كوردستان"ە، بەڵام لە پشتی ئەم "منەتە" گەورەیەی بەسەر خەڵكی كوردستاندا كردیان، ڕاستییەكی حاشا هەڵنەگر خۆی شاردبۆوە كە ئەویش "كەسیان ئامادەنەبون سازش بۆ ئەوەی تریان بكەن"و، بەردی بناغەی دەسەڵاتێكی دیموكراسی دابڕێژنو، زۆرینە ببێت بە حوكمڕان، كەمینەش ئۆپۆزسیۆن بوون هەڵبژێرێت. پەنجا بە پەنجا لێرەوە دەستیپیكرد بەپێی ئەو ڕێككەوتنە سیاسیەی لە ساڵی (1992) لە نێوان پارتیو یەكێتی كرا "ئەنجومەنی نیشتمانی" (پەرلەمان)و، "ئەنجومەنی بەڕێوەربردن" (حكومەت)یان، بەیەكسانی لەنێوان خۆیاندا دابەشكرد، سەرۆكی (ئەنجومەنی نیشتمانی) درا بە پارتیو جێگرەكەی بۆ یەكێتی، سەرۆكی (ئەنجومەنی بەڕێوەبەردن)یش بۆ یەكێتیو، جێگرەكەی بۆ پارتی. وێڕایی ئەو ڕێككەوتنە سیاسیە، ئاكامی "یەكتر قبوڵنەكردن" ساڵانێكی دوورو درێژی شەڕو نەهامەتی و قاتوقڕی و ماڵوێرانی بەدوای خۆیدا هێنا، لەدوای ڕوخانی ڕژێمی بەعسو دروستبونی بەرژوەندی تازەو زەمینێكی نوێی سیاسەتكردن، یەكێتیو پارتی گەڕێكی تریان لە ئیدارەدانی هاوبەش پێكەوە دەستپێكرد. بەرژوەندی گەورەتر یەكیخستنەوە دروستبونی بەرژوەندی گەورەتر لەوەی لە هەرێمی كوردستان، هاندیدان بۆ یەك خستنەوەی هەردوو ئیدارەی سلێمانیو هەولێر، گەرچی بەشێوەیەكی ڕوكەشیش بوو، چونكە هەر لەبەغداوە بەشە بودجەی هەرێمی كوردستان بە دوو فرۆكەی جیاواز دەهات بۆ هەولێرو سلێمانی، پێكهێنانی كابینەی "یەكگرتوو"ی حكومەتی هەرێمی كوردستانیش لەساڵی 2005دا بەرهەمی ئەم زەمینە تازەیە بوو كە لە عێراق هاتەگۆڕێ. دیسان بەهۆی غیابی متمانە لە نێوانیاندا، پارتیو یەكێتی لەساڵی(2007)دا، ڕێككەوتنی "ستراتیژی"یان ئیمزاكرد، كە بەڕێككەوتنی دابەشكردنی پۆستو ئیمتیازاتەكان لە هەرێمی كوردستانو بەغداد ناسرا، لەسەر ئەو بنەمایەش دابەشكارییەكی نوێ كرا بۆ پۆستو ئیمتیازاتەكان، سەرۆك كۆماری عێراق بۆ یەكێتی نیشتمانی كوردستانو، سەرۆكی هەرێمیش بوو بە پشكی پارتی دیموكراتی كوردستان. پارتیو یەكێتی بەردەوام پێكەوبونیان بە زەرورەتو هۆكاری سەرەكی دەستكەوتەكان زانیوە، بەردەوام ئەوەشیان داوە بەگوێی خەڵكدا كە حوكمڕانی تەنها بەوان دەكرێت. پاساوەكانی پارتیو یەكێتی بۆ دابەشكردنی دەسەڵات: • زامنی یەكڕیزی خەڵكو پاراستنی ئەزمونی هەرێمی كوردستان. • زامنی پاراستنی دەستكەوتەكانی كورد لەبەغداد. • زامنی پاراستنی یەكگرتووی خاكو حكومەتی یەكگرتووی هەرێمی كوردستان. • سەرهەڵنەدانەوەی شەڕی ناوخۆ . ئەوە لەكاتێكدایە، زۆرێك لەم بنەمایانە لەسەر زەمین زیاتر لە چوارچێوەی دروشمو بانگەشەدا ماوەنەتەوەو، ئەوەی بە واقیع چەسپاوە، پێكهاتن بووە لەسەر دابەشكردنی پۆستو ئیمتیازاتەكان، چی لەسەر ئاستی عێراق بێت یان ناوخۆی هەرێمی كوردستان. بەدرێژایی 27 ساڵی ڕابردوو (5) هەڵبژاردنی پەرلەمان لەهەرێمی كوردستان بەڕێوەچوو: • ساڵی 1992 یەكێتیو پارتی بە دوولیستی جیا بەشداری هەلبژاردنیان كرد. • ساڵی 2005 یەكێتیو پارتی بەیەك لیست بەشداری هەڵبژاردنیان كردووە. • ساڵ 2009 یەكێتیو پارتی بەیەك لیست بەشداری هەڵبژاردنیان كردووە. • ساڵی 2013 یەكێتیو پارتی بەدوو لیستی بەشداری هەڵبژاردنیان كردووە. • ساڵی 2018 یەكێتیو پارتی بەدوو لیستی بەشداری هەڵبژاردنیان كردووە. یەكێتی نیشتمانی كوردستان تەنها لەخولی یەكەمی هەڵبژاردنەكان لەساڵی (1992) سەرۆكی حكومەت، (سەرۆكی ئەنجومەنی بەڕێوەبردن)ی لابووە، لەگەڵ دوو ساڵی كابینەی حەوتەم، لەوە بترازێت، پارتی دیموكراتی كوردستان بەردەوام سەرۆكی حكومەتی هەرێمی لەدەستدابووەو دەسەڵاتداری فیعلی كوردستان بووە، بەڵام یەكێتی_ش، هاوبەشێكی بەردەوامی بووەو لەتەواوی ئەو حكومەتانەی پێكەوەبون یان شەریكیان هەبووبێت، یەكێتی شەریكی سەرەكیو پارسەنگی تەواوكردنی هەنگاوەكانی پارتی بووە، گەرچی هەندێك جار نیگەرانی لەپشكی خۆی دەبڕیوە لە حكومەت، بەڵام وەك هەندێك لە بەرپرسەكانیانی ئەم دوو حزبە دەڵێن، پێكەوە بوونی پارتیو یەكێتی هاوشێوەی "زەواجی كاسلۆلیكیە" و جیابونەوەی تیادانیە، لەوەش زیاتر پێكەوە بونیان بەزامنی مانەوەی خاكی هەرێمی كوردستان بە یەكگرتووی دەزانن. قۆناغی لاسەنگیو داڕشتنەوەی پەیوەندییەكان لەدوای نەخۆشكەوتنی یەكێتیو "سیاسەتكردن" لەسنوری پارێزگای سلێمانیو دروستبونی هێزی نوێ، تایەكی تەرازوەكە بەتەواوی كەوت بەلای پارتیدا، بەتایبەت لە دواین هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كە ئەو حزبە دووهێندەی یەكێتی زیاتر كورسی پەرلەمانی بەدەستهێنا، بەوەش ئەم پێكەوە بوونەی (پارتیو یەكێتی) پێناسەیەكی تازەی بۆ دەكرێت. وێڕایی جیاوازی كورسیەكانیشیان، دروستبونی زیاد لە كێشەیەكی سیاسی لە نێوانیاندا بەتایبەت لەبەغداد، جیاوازیو ناكۆكییەكانی تۆختركردونەتەوە، بەرپرسانی پارتی لەزیاد لە بۆنەیەكدا ئاماژەی بە كۆتایهاتنی قۆناغی ڕابردوو و، دەستپێكردنی قۆناغێكی نوێ لەحوكمڕانی دەكەن، كە هەر لایەنەو بەپێی "سەنگو قورسایی" خۆی بەشداری دەكات لەحكومەتدا. پرسیارەكە ئەوەیە، ئایا گۆڕانكاری هاوكێشەی هێز، جیابونەوەی ئەم "زەواجە كاسۆلیكییە" بەدوای خۆیدا دەهێنێت؟ یان "یەكگرتویی" خاكی باشوری كوردستان دەخاتە مەترسیەوە؟ یان شەراكەتو بەرژوەندیو پێكەوبونی چەند ساڵەی پارتیو یەكێتی بەكورسی ناخەمڵێنرێت، وێڕایی كاریگەری هێزە ئیقلیمی و نێودەوڵەتیەكان كە مەترسی و بایەخی ژمارە یەكیان پاراستنی سەقامیگرییە لەهەرێمی كوردستان.
( درەو میدیا): لەسەردانی وەزیری دەرەوەی توركیا بۆ بەغداد، پرسی كردنەوەی ئاسمانی توركیا بە ڕووی گەشتە ئاسمانیيەكانی فڕۆكەخانەی سلێمانی باسی لێوەكراوەو بەڵێندراوە، سەرەتای مانگی داهاتوو توركیا گەمارۆی سەر فڕۆكەخانەی سلێمانی هەڵبگرێت. بەپێی زانیاریيەكانی (درەو میدیا)، لە كۆبونەوەی بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق و مەولود چاوشئۆغڵو وەزیری دەرەوەی توركیا لە رۆژی 11/10/2018، یەكێك لە تەوەرەكان پرسی هەڵگرتنی گەمارۆی توركیا بوو بە ڕووی فڕۆكەخانەی سلێمانی، مەولود چاوش ئۆغڵۆ رایگەیاندووە، داخستنی ئاسمانی توركیا بەڕووی گەشتی فڕۆكەخانەی سلێمانی تا رۆژی 5/12/2018 ەو هەوڵدەدەن ماوەكەی درێژ نەكەنەوە، لەبەرامبەردا چەند ئەركێك دەكەوێتە سەر شانی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كە بۆ توركیا جێبەجێی بكات. (درەو میدیا) لە چەند سەرچاوەیەكی جیاوازەوە زانیاری دەستكەوتووە، توركیا بەفەرمی داوای لە یەكێتی نیشتمانی كردووە سزای ئەو سەركردانەی حزبەكەی بدات كە مانگی رابردوو بەشدارییان لە كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان (كەنەكە)دا كردووە. رۆژی 26ی مانگی رابردوو، سێ سەركردەو كادری دیاری یەكێتی نیشتمانی كوردستان كە پێكهاتبوو لە (ئارێز عەبدوڵا- سالار مەحمود- بڵێسە جەبار فەرمان) چونە هۆڵەنداو بەشدارییان كرد لە كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستانو تێیدا وتارێكیان بە ناوی یەكێتی نیشتمانی كوردستانەوە خوێندەوە. ئەم بەشداریكردنە ناڕەزایەتی توركیای لێكەوتوەتەوە، بەگوێرەی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، رۆژی 4ی ئەم مانگە هاكان كاراچای كونسوڵی گشتی توركیا لە هەولێر لە سەردانەكەیدا بۆ دەباشانو كۆبونەوەی لەگەڵ بافڵ تاڵەبانی جەختی لەسەر ئەو هەڵوێستەی توركیا كردوەتەوە. ئەگە یەكێتی داواكاریيەكانی توركیا جێبەجێبكات، چاوەڕەوان دەكرێت رۆژی 5/12/2018 توركیا ئاسمانی خۆی بە ڕووی فرۆكەخانەی سلێمانیدا بكاتەوە. رۆژی 29ی ئەیلولی 2017 بە بڕیاری بەغدا سەرجەم گەشتە نێودەوڵەتییەكانی فڕۆكەخانەكانی هەولێرو سلێمانی راگیرا، ئەوەش دوای ئەنجامدانی ریفراندۆم لە هەرێمی كوردستان و ناوچە جێناكۆكەكان لە 25ی هەمان مانگدا، بەڵام ڕۆژی 15ی ئازاری 2018، حكومەتی عێراق بڕیاریدا گەمارۆی سەر فڕۆكەخانەكانی هەرێم هەڵبگرێت، بەڵام توركیا لە زاری بینالی یەڵدرم سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی توركیا رایگەیاند" گەشتە ئاسمانییەكانمان بۆ فڕۆكەخانەی هەولێر دەستپێدەكەینەوە، بەڵام فڕۆكەخانەی سلێمانی لە دەرەوەی ئەم بڕیارەمان دەبێت"، پێشتریش مەولود چاوش ئۆغڵو وەزیری دەرەوەی توركیا ئاماژەی بەوەدابوو " لە هەندێك شوێنی (باكووری عیراق)، هاوئاهەنگیی لەگەڵ پەكەكە دەكرێت بۆنموونە لە سلێمانی".
راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ چوار ساڵی داهاتوو تەنیا نەخشەی حكومەت دانانێت، بەڵكو دەیەوێت خۆشی ئەندازیاری ئۆپۆزسیۆن بێت، ئاماژەكان بۆ ئەوەدەچن پارتی بە دورخستنەوەی كۆمەڵی ئیسلامی دەیەوێت چوار ساڵی داهاتوو ئۆپۆزسیۆنی هەرێمی كوردستان ئیسلامییەكان زاڵ بن بەسەریدا، بۆ ئەوەی بەئاسانی لەرێگەی یاسای تیرۆرەوە جموجوڵە سیاسییەكانیان لە شەقام كۆنترۆڵبكات. سەرەتای ئەم هەفتەیە پارتی دیموكراتی كوردستان وەكو براوەی یەكەمی هەڵبژاردن یەكەم هەنگاوی بە ئاڕاستەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت هەڵگرت. وەفدێكی پارتی لە هەولێرەوە گەیشتە سلێمانیو لەگەڵ یەكێتی نیشتمانی كوردستانو بزوتنەوەی گۆڕان كۆبوەوە، وەفدەكە جگە لە یەكێتیو گۆڕان لەگەڵ هیچ حزبێكی تر كۆبونەوەی نەكرد، ئەوە لەكاتێكدایە كۆمەڵی ئیسلامی چاوی لە بەشداریكردنە لە كابینە نوێیەكەداو پێشتر لەوبارەیەوە لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان گفتوگۆی كردووە. پارتی نایەوێت كۆمەڵ بەشداربێت ئاراس حەسۆ میرخان ئەندامی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان لە لێدوانێكدا بۆ سایتی (باسنیوز)ی سەربە پارتی رایگەیاند" لە ئەولەویەتی ئێمەدا نییە كۆمەڵی ئیسلامی بەشداری لە حكومەتی داهاتووی هەرێمی كوردستاندا بكات، تەنیا ئەو دوو لایەنە لە ئەولەویەتی پارتین كە ڕۆژی یەكەم سەردانمان كردن“. لەماوەی تەنیا چوار رۆژی رابردوودا ئەمە دووەم پەیامە كە پارتی بە كۆمەڵی ئیسلامی دەداتو ئاگاداری دەكات لەوەی بەشێك نابێت لە كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان، بەڵام كۆمەڵی ئیسلامی تائێستا هەر چاوەڕوانی كێكەكەی حكومەت دەكاتو بە فەرمی هەڵوێستی خۆی رانەگەیاندووە. بۆچی نایەوێت كۆمەڵ بەشداری بكات ؟ زیاد لە هۆكارێك هەیە كە وای لە پارتی دیموكراتی كوردستان وەكو براوەی یەكەمی هەڵبژاردن كردووە هەوڵی دورخستنەوەی كۆمەڵی ئیسلامی بدات لە كابینەی نوێی حكومەت، لەوانە: • هێشتنەوەی كۆمەڵی ئیسلامی لە دەرەوەی حكومەت بۆ پارتی بایەخێكی ستراتیژی دەبێت، چونكە پارتی دەیەوێت ئۆپۆزسیۆنێك دروستبكات كە رەوتە ئیسلامییەكان زاڵ بن بەسەریدا، ئەم جۆرە ئۆپۆزسیۆنە بۆ پارتی لەبارترەو دەتوانێت هەم لەسەر ئاستی ناوخۆ بەتایبەتی دوای پەسەندكردنی یاسای تیرۆر بەمدواییە، هەم لەسەر ئاستی عێراقو وڵاتانی دەرەوە كاری لەسەر بكاتو لە بەرنامەو جموجوڵە سیاسییەكانی بدات، واتە ئەمجارە پارتی نەك خۆی حكومەت پێكدەهێنێت، دەیەوێت هەر خۆشی ئۆپۆزسیۆن دیاری بكاتو نەخشەی روبەڕوبونەوەشی بۆ داهاتوو ئامادەكردووە. • یەكلابونەوەی كۆمەڵی ئیسلامی بۆ پشتیوانیكردن لە سیاسەتەكانی بزوتنەوەی گۆڕان لەماوەی چوار ساڵی رابردوودا یەكێكە لەو هۆكارانەی كە وایكردووە پارتی لەكابینەی نوێدا كۆمەڵ دوربخاتەوە، پارتی بە راكێشانی گۆڕان بۆ ناو حكومەتو هێشتنەوەی كۆمەڵ لە ئۆپۆزسیۆن دەیەوێت كۆتایی بە زەواجی كاسۆلیكی نێوان گۆڕانو كۆمەڵ بهێنێت. • پارتی نایەوێت كابینەی نوێ حكومەتی بنكە فراوان بێت، هاوكات ناشیەوێت حكومەتی "جوتحزبی" بێتو پۆستەكان بەشێوەی 50+50 لەگەڵ یەكێتی دابەشبكات، بۆیە لە باشترین حاڵدا پارتی دەیەوێت حكومەتێكی "ترۆیكا" دروستبكات، واتە تەنیا سێ لایەن تێیدا بەشداربن (پارتی- یەكێتی- گۆڕان)، ئەمەش هۆكارێكی ترە بۆ دورخستنەوەی كۆمەڵی ئیسلامی لە حكومەت. • كشانەوەی وەزیرەكانی كۆمەڵی ئیسلامی لە كابینەی هەشتی حكومەت لە دواساتەكانی تەمەنی كابینەكەدا، ئەو هەنگاوەی پارتی توڕەكرد، پارتی نایەوێت لەكابینەی نوێدا دوچاری هەمان كێشە ببێتەوە، هاوكات لەڕێگەی دورخستنەوەی كۆمەڵیشەوە پەیامێك بەسەركردەكانی ئەو حزبە دەدات كە تۆڵەی كشانەوەكەیان لێدەكاتەوە. ئۆپۆزسیۆنی نوێ چۆن دەبێت؟ بەرەی ئۆپۆزسیۆنی نوێی هەرێمی كوردستان پێكدێت لە سێ حزب (جوڵانەوەی نەوەی نوێ- یەكگرتووی ئیسلامی- حزبی شیوعی)، ئەم سێ لایەنە بەرلەوەی پارتی دەست بە دانوستان بكات بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێ، خۆیان كشانەوەو بەرەی ئۆپۆزسیۆنبوونیان بۆ چوار ساڵی داهاتوو هەڵبژارد، كۆمەڵی ئیسلامیش ئەگەر لە دواین ساتەكاندا پەیوەندی بەم بەرەیەوە بكات، بەناچارییە، چونكە تائێستا چاوی لەوەیە پارتی بەشداری حكومەتی پێبكات. ئەگەر كۆمەڵی ئیسلامیش بێتە ریزەكەوە، بەرەی ئۆپۆزسیۆن بەهەمویانەوە لە پەرلەمانی كوردستان (21) كورسییان دەبێت، ئەم رێژەیەش كاریگەرییەكی ئەوتۆی نابێتو ناتوانێت رێگری لە تێپەڕبوونی ئەو یاسایانە بكات كە دڵخوازی پارتی دیموكراتی كوردستانن، بەتایبەتی لە پرسێكی گرنگی وەكو دەستوری هەرێم كە گرنگترین ئاڵنگاری بەردەم لایەنە ئۆپۆزسیۆنەكانە لە چوار ساڵی داهاتوودا. یەكێك لە ئاستەنگەكانی بەردەم ئۆپۆزسیۆنی نوێی هەرێمی كوردستان هەماهەنگیو كاری هاوبەشە، چونكە پێناچێت كۆمەڵی ئیسلامی ئەو هەماهەنگییە لەگەڵ نەوەی نوێدا بكات كە پێشتر لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان كردویەتی، بەتایبەتی لەكاتێكدا هاوپەیمانی نێوان كۆمەڵو گۆڕان بناغەكەی لەلایەن ئەمیرو رێكخەری هەردوو حزبەكەوە دانرابوو، كە تێكشاندنی ئاسان نەبوو. سەرباری ئەمە، لەدواین هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانو بەشداربونیان بەجیا لە پرۆسەكەدا، جۆرێك لە هەستیاری لەنێوان یەكگرتووی ئیسلامیو كۆمەڵی ئیسلامی دروستكردووە، كە رەنگە كاركردنیان پێكەوە دوچاری گرێوگۆڵ ببێت.
ڕاپۆرتی: ئارام مەحمود پارتی دیموكراتی كوردستان هەنگاوەكانی پێكهێنانی كابینەی (9)ی حكومەتی هەرێمی كوردستانی بەفەرمی دەستپێكرد، بەڵام بە سەنگو پێگەیەكی جیاوازتر لە كابینەكانی ڕابردوو، بەوپێیەی بە جیاوازییەكی گەورە لەپێش لایەنەكانی ترەوەیە، بۆ زەقكردنەوەی ئەم جیاوازییەش، لە زیاد لەبۆنەیەكدا پارتی باسی تایبەتمەندییەكانی ئەم كابینەیەی كردووە، كە دیارترینیان ئەمانەن: • گۆڕینی بنەمای بەشداریكردن بۆ بەشداریپێكردن. • ئەو لایەنانەی خواستی بەشدارییان هەیە لە حكومەت، نابێت پێیەكیان لە حكومەت بێتو پێكەی تریان لە ئۆپۆزسیۆن. • دەبێت پەرلەمانتارەكانیان بێدەنگ بن. • نابێت لە كابینەكە بكشێنەوە تا كۆتایی. • رەتكردنەوەی حكومەتی بنكەفراوان. • رەتكردنەوەی حكومەتی 50+50. • رەتكردنەوەی حكومەتی جوتحزبی. شەریكە چاوەڕوانكراوەكانی پارتی چی دەڵێن؟ (سەعد ئەحمەد پیرە) وتەبێژی یەكێتی نیشتمانی كوردستان دوای یەكەم كۆبونەوەی حزبەكەی لەگەڵ وەفدی پارتی تایبەت بە پێكهێنانی كابینەی نوێ دەڵێت:"یەكێتی لەسەر بنەمای شەراكەتی ڕاستەقینە لە حكومەتی نوێ بەشدار دەبێت، نەك بنەمای بەشداریكردن". (شۆڕش حاجی) ئەندامی خانەی ڕاپەڕاندنی بزوتنەوەی گۆڕانیش لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ (درەومیدیا) وتی:"پارتی پێیخۆشە ئێمە بەشداربین لە حكومەتی ئایندەی كوردستان". (بیلال سلێمان) پەرلەمانتاری پێشووتری كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان لەبارەی مەرجەكانی پارتی بۆ بەشداریكردن لە حكومەت دەڵێت"مەرجی پارتی لە نەكشانەوەو بێدەنگبونی پەرلەمانتارەكانمان، وەك پێشمەرجی بەشداریكردن لە حكومەت قبوڵناكەین". بەبێ یەكێتی حكومەت دانامەزرێت پارتی بۆ دامەزراندنی حكومەتێكی یەكگرتوو، ئامادەیی یەكێتی لە حكومەت بە خاڵێكی گرنگو جەوهەری دەزانێت، چونكە دەزانێت بەبێ ئامادەبونی یەكێتی، هیچ حكومەتێك چەندە بەهێزبێت دەسەڵاتی لەو دیوی "دێگەڵە" تێپەڕناكات، بەڵام ئامادەییەك نابێت بەهەر نرخێ، بەڵكو پارتی پێناسەی تازەی بۆ دۆزیتەوەو، بە زمانێكی سیاسی ناویناوە بەشداری بەقەد "سەنگو قورسایی". ئیشی پێیانە! ئامادەبونی بزوتنەوەی گۆڕانو ڕەنگە كۆمەڵی ئیسلامی كوردستانیش لە حكومەت بۆ پارتی، بایەخی لە بەشداری یەكێتی لە حكومەت كەمتر نەبێ، بۆ ڕەنگدانەوەی ئەو بنەمایەی كە پارتی دەیەوێت لەم كابینەیەدا ڕەنگبداتەوە، كە ئەویش بنەمای "دروستكردنی حكومەتی زۆرینەیە لە بەرگی پلۆراڵدا"، كە دیسانەوە بەشدارییەك دەبێت، لە ڕوخساردا حكومەتێكی فرەڕەنگ و بەهێز دەنوێنێتو ئارایشتی حوكمڕانی كوردستان دەكات، لە ناوەرۆكیشدا پارتی هەر خۆی بڕیاردەری یەكەمو كۆتایی دەبێت. هەر ئەوەش نیە، پارتی هەروەك چۆن بنەمای 50+50 لەگەڵ یەكێتی ڕەتدەكاتەوە، جارێكی تریش ئامادە نیە حكومەتی "جوتحزبی"ی لەگەڵ دروستبكاتەوە، ئەمە یەكێكە لەو پاڵنەرە گرنگەكانی وا لە پارتی دەكات ئامادەیی هەندێك هێزی تر لە ناوحكومەت بەگرنگ بزانێت، جگە لە بەكارهێنانیان وەك كارتی فشار دژ بەیەكتر. یەكەم گورزی لە یەكێتی وەشاند پیشتر (درەو میدیا) لەزاری سەرچاوەیەكی باڵای پارتییەوە بڵاویكردەوە، پارتی پۆستەكانی سەرۆكی حكومەتو سەرۆكی پەرلەمانو وەزارەتی سامانە سروشتییەكانی خستوەتە دەرەوەی دانوستانەكانی حكومەتو لە سەر پۆستەكانی تر دانوستان لەگەڵ لایەنەكان دەكات. بەپێی نوێترین ئەو زانیارییانەی كە بڵاوبونەونەتەوە، سەرۆكی حكومەت هاوشێوەی سەرۆكی پەرلەمان دوو جێگری بۆ دادەنرێت، كە ئەمە هەنگاوی یەكەمی لێدانە لە پێگەی یەكێتی لە حكومەتی داهاتوو و دروستكردنی شەریكە بۆی، بەتایبەت كە یەكێتی پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەت بە پۆستێكی سیادیو پشكی خۆی دەزانێت وەك هێزی دووەم. پارتی قەرزەكانی وەردەكرێتەوە زۆربەی پارتییەكان باوەڕیانوایە، پارتی دوو قەرزی لای یەكێتی نیشتمانی كوردستانە: • قەرزی یەكەم: ڕوداوەكانی دوای ڕیفراندۆمو (16)ی ئۆكتۆبەر. • قەرزی دووەم: دانانی سەرۆك كۆماری عێراق بەشێوەیەكی "تاكلایەنەو لە دەرەوەی تەوافوق" وەك ئەوەی پارتی، یەكێتی پێ تۆمەتباردەكات. ڕەنگە بەشداریكردنی یەكێتی لە حكومەتی هەرێمی كوردستان تاكە دەرفەتی پارتی بێت بۆ "تۆڵە سەندنەوە" و وەرگرتنەوەی "قەرزەكانی" لە یەكێتی، یان وەك دەوترێت ئەوەی یەكێتی لە بەغداد بردی، پارتی لە هەولێر لێدەسەنێتەوەو بەدوو ڕێگە تۆڵەی لێدەكاتەوە: • رێگەی یەكەم: لاوازكردنی پێگەی جێگری سەرۆكی حكومەت لەڕێی زیادكردنی جێگرێك یان زیاتر بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران. • رێگەی دووەم: بەشداریپێكردنی گۆڕانو كۆمەڵو لایەنی دیكەش، كە ئۆتۆماتیكی كاریگەری لەسەر كەمكردنەوەی پشكەكانی یەكێتی لە حكومەت دادەنێت. یارییان پێدەكات ئەو دیوە شاراوەیەی وێنەی تێڕوانینی پارتی بۆ حكومەتی ئایندەو پێگەی لایەنەكان تێیدا تەواو دەكات، بەشداریپێكردنی بزوتنەوەی گۆڕانو كۆمەڵی ئیسلامی كوردستانو ڕەنگە لایەنی تریش بێت لە حكومەتی داهاتوو، لەو ڕێشەوە پارتی ئەم ئامانجانە دەپێكێت: • پارتی پێگەی یەكێتی لە حكومەت لەقاڵبدەداتو، شەریك یان برابەشی بۆ پەیدا دەكات. • بە بەشدایپێكردنی گۆڕانو كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان یان یەكێكیان لە حكومەت، پارتی لە نیگەرانیو ڕەخنەی یەكێتی لە كەمبونەوەی پشكی ڕزگاری دەبێتو وادەكات یەكێتی نەتوانێت زۆر پێداگری بكات لەسەر وەرگرتنی پۆست، جگە لەوەی ئۆتۆماتیكی بەشداریشی ئەو بایەخەی نامێنێت. • هێشتنەوەی بزوتنەوەی گۆِانو یەكێتی نیشتمانی كوردستان وەك دوو هێزی بەدیلو ڕكابەری یەكتر، بۆ پارتی پرسێكی تاكیكیو ستراتیژیشە، هەرچەندە پارتی وەكو ستراتیژ یەكێتی لا گرنگترە بە حكومی هەژمونی بەسەر "زۆنی سەوز"دا، لەهەمانكاتدا مانەوەی گۆڕانو نیشاندانی بەردەوامیشی وەك مەترسی لەسەر یەكێتی، بۆ پارتی گرنگی خۆی هەیە. • بەشداریپێكردنی بزوتنەوەی گۆڕانو كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان بۆ حكومەت، بەرەی دەسەڵات لەسەر حسابی بەرەی ئۆپۆزسیۆن لە پەرلەمانی داهاتوو بەهێزتر دەكات، كۆتایی بەمەترسی دروستبوونی ئەو ئۆپۆزسیۆنە بەهێزەش دەهێنێت كە لە ڕابردوودا بووبوو بە هەڕەشە بۆسەر دەسەڵاتەكەیان. • بەبەشداریپێكردنی گۆڕانو كۆمەڵ لە حكومەت، پارتی لە تانەی حكومەتی "جوتحزبی" ڕزگار دەكاتو جۆرێك لە ڕوخساری فرەییو ڕەنگاوڕەنگی پێدەبەخشێت، بێئەوەی هیچ زیانێك بەپێگەو قورسایی بگات لە حكومەتدا. • بەشداریكردنی گۆڕانو كۆمەڵ لە حكومەتی داهاتوو، هێشتا ئەو وێنەیەی لە"زیهنی" بەشێك لە خەڵكدا ماوە، سەبارەت بە جیاوازی هێزەكانو ڕەشی ئەو هێزانەی لە دەسەڵاتدانو سپێتی ئەو هێزانەی لەدەرەوەی دەسەڵاتن كاڵتر دەبێتەوەو، كۆمەڵگای لە قۆناغی دروشمەوە بەرەو قۆناغێكی واقیعیتر هەنگاودەنێت، كە هێزەكان بەكردار حەقیقەتی خۆیان لەسەر زەمین بەرجەستە دەكەن.
(درەو میدیا): دادگای مافەكانی مرۆڤی ئەوروپا بڕیاری ئازادكردنی بۆ سەلاحەدین دەمیرتاش، هاوسەرۆكی پێشووی پارتی دیموكراتی گەلان " هەدەپە" دەركرد و رایگەیاند توركیا مافی دەمیرتاشی پێشێلكردووە. دەمیرتاش ماوەی دوو ساڵە لە زیندانی ئەدرنەی توركیا دەستبەسەرە و پارێزەرەكانی دۆسیەكەیان بردە دادگای مافەكانی مرۆڤی ئەوروپا و ئەمڕۆ سێشەممە ئەو دادگایە بڕیاری خۆی لەسەر دۆسیەكە راگەیاند و داوای ئازادكردنی كرد. بە گوێرەی بڕیارەكەی دادگای مافەكانی مرۆڤی ئەوروپا, توركیا سزادراوە بە پێدانی ١٠ هەزار یۆرۆ وەك قەرەبوو بە سەلاحەدین دەمیرتاش و ١٥ هەزار یۆرۆش بۆ مەسرەفەكانی دادوەری بۆ دادگای مافەكانی مرۆڤی ئەوروپا. دادگای مافەكانی مرۆڤی ئەوروپا، ساڵی 1959 بە گوێرەی رێككەوتنی ئەوروپا بۆ مافەكانی مرۆڤ دامەزرێنراوە و بارەگاكەی لە شاری ستراسبۆرگی فەرەنسایە و بایەخ دەدات بەو سكاڵایانەی كە دەربارەی پێشێلكردنی مافەكانی مرۆڤ لەسەر دەوڵەتە ئەندامەكانی تۆماردەكرێن.
راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت توركیا بە فەرمی داوای لە یەكێتی نیشتمانی كوردستان كردووە سزای چەند سەركردەیەكی حزبەكەی بدات، ئەمەش كراوەتە مەرج بۆ كردنەوەی ئاسمانی توركیا بەڕووی گەشتەكانی فڕۆكەخانەی سلێمانيدا. (درەو میدیا) لە چەند سەرچاوەیەكی جیاوازەوە زانیاری دەستكەوتووە، توركیا بە فەرمی داوای لە یەكێتی نیشتمانی كردووە سزای ئەو سەركردانەی حزبەكەی بدات كە مانگی رابردوو بەشدارییان لە كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان (كەنەكە)دا كرد. رۆژی 26ی مانگی رابردوو، سێ سەركردەو كادری دیاری یەكێتی نیشتمانی كوردستان كە پێكهاتبوو لە (ئارێز عەبدوڵا- سالار مەحمود- بڵێسە جەبار فەرمان) چونە هۆڵەنداو بەشدارییان كرد لە كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستانو تێیدا وتارێكیان بە ناوی یەكێتی نیشتمانی كوردستانەوە خوێندەوە. ئەم بەشداریكردنە ناڕەزایەتی توركیای لێكەوتوەتەوە، بەگوێرەی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، فاتیح یەڵدز باڵیۆز توركیا لە بەغداد سەردانی بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراقو جێگری دووەمی سكرتێری گشتی یەكێتی كردووەو داوای توركیا لەبارەی سزادانی ئەو سێ سەركردەیەی یەكێتی پێگەیاندووە، هاوكات رۆژی 4ی ئەم مانگە هاكان كاراچای كونسوڵی گشتی توركیا لە هەولێر لە سەردانەكەیدا بۆ دەباشانو كۆبونەوەی لەگەڵ بافڵ تاڵەبانی جەختی لەسەر ئەو هەڵوێستەی توركیا كردوەتەوە. دەباشان- كۆبونەوەی بافڵ تاڵەبانی لەگەڵ كونسوڵی توركیا مەكتەبی سیاسی دابەشبووە مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتمانی ئێستا لەسەر ئەو داواكارییەی توركیا بۆ سزادانی ئەو سێ كەسە دابەشبووە بەسەر دوو بەرەدا، هەندێك پێیانوایە دەبێت پەیوەندییەكان لەگەڵ توركیا ئاسایی بكرێنەوەو لەوپێناوەشدا وەكو نیازپاكی سزای ئەو سێ كەسە بدەن كە توركیا داوای سزادانی كردوون، هەندێكی تر دەڵێن دەبێت پارێزگاری لە هێڵی نەتەوەیی بكرێتو نەچنە ژێرباری هەموو داواكارییەكانی توركیاوە. (درەو میدیا) زانیویەتی، توركیا سزادانی ئەو سێ سەركردەیەی یەكێتی كردوەتە مەرج بۆ كردنەوەی ئاسمانی وڵاتەكەی بەڕووی گەشتە ئاسمانییەكانی فڕۆكەخانەی سلێمانی و ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكان لەگەڵ یەكێتی. بەپێی ئەو زانیارییانەی كە لە چەند سەرچاوەیەكی جیاوازەوە دەست (درەو میدیا) كەوتوون، لەناو مەكتەبی سیاسی یەكێتیدا چەند بۆچونێك هەیە، هەندێك داوادەكەن ئەو سێ كەسە لە یەكێتی دەربكرێن، هەندێكی تر داوادەکەن (تجمید- سڕ) بكرێن، هەندێكیش دەڵێن دەبێت تەنیا ئاگاداركردنەوەیەكیان ئاڕاستە بكرێت، بەڵام زۆرینە لەگەڵ ئەوەدایە لە یەكێتی دەربكرێن، تائێستا بە فەرمی ئەو سێ كەسە لە هیچ بڕیارێك ئاگادارنەكراونەتەوە. هۆڵەندا- نوێنەرەكانی یەكێتی لە كۆنگرەی نەتەوەیی بە ئاگاداری كێ بەشداری كۆنگرەكەیان كردووە ؟ سزادانی (ئارێز عەبدوڵا- سالار مەحمود- بڵێسە جەبار فەرمان) كە داوانیان ئەندامی سەركردایەتی یەكێتینو یەكێكیان پەرلەمانتارو كادری پێشكەوتووی یەكێتییە لەكاتێكدایە بەپێی زانیارییەكان، ئەو سێ كەسە بە ئاگاداری ژمارەیەك لە ئەندامانی مەكتەبی سیاسی چونەتە هۆڵەنداو بەناوی یەكیێتییەوە وتاریان لە كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستاندا خوێندوەتەوە. یەكێك لەو كەسانەی كە ئاگاداری بەشداریكردنی ئەو سێ كەسە بووە لە كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان، كۆسرەت رەسوڵ عەلی جێگری یەكەمی سكرتێری گشتی یەكێتی نیشتمانی بووە. ئارێز عەبدوڵا وتارخوێنی یەكێتی لە كەنەكە پەیوەندییەكانی یەكێتیو توركیا ساڵی رابردوو هێزێكی تایبەتی سەربە پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) لە سنوری قەزای دوكانی سەربە پارێزگای سلێمانی دوو ئەفسەری سەربە دەزگای هەواڵگری توركیا (میت)یان رفاند، بەپێی قسەی پەكەكە، ئەو كەسانە پلانیان داڕشتووە بۆ تیرۆركردنی جەمیل بایك هاوسەرۆكی كۆما جڤاكێن كوردستان (كەجەكە). رفاندنی ئەو دوو ئەفسەرە لەلایەن پەكەكەوە لە سنوری دەسەڵاتی یەكێتیدا، لەناوخۆی توركیا كاردانەوەی زۆری لێكەوتەوە، لەیەكەم كاردانەوەدا رۆژی 24/8/2018 توركیا بەهرۆز گەڵاڵی نوێنەری یەكێتی نیشتمانی لە ئەنكەرە دەركردو گەڵاڵی گەڕایەوە بۆ هەرێمی كوردستان. لەدوای ریفراندۆمەكەی هەرێمی كوردستانیش، توركیا گەشتە ئاسمانییەكانی هەردوو فڕۆكەخانەی هەولێرو سلێمانی داخست، پاش شكستهێنانی ریفراندۆمو گەڕانەوەی كورد بۆ بەغداد، توركیا ئاسمانی خۆی بەڕووی گەشتەكانی فڕۆكەخانەی هەولێر كردەوە، بەڵام تائێستا رێگە بە گەشتە ئاسمانییەكانی فڕۆكەخانەی سلێمانی نادات، بەرپرسانی ئەنكەرە یەكێتی نیشتمانی تۆمەتبار دەكەن بەوەی ناوچەی ژێر دەسەڵاتی خۆی كردوەتەوە بۆ پەكەكە. بەدواییە كەناڵێكی تەلەفزیۆنی توركیا بەناوی (ئەی خەبەر- aHBR) راپۆرتێكی لەبارەی جموجوڵەكانی پەكەكە لە شاری سلێمانی بڵاوكردەوەو تێیدا وێنەی سالار مەحمود پەرلەمانتاری خولی پێشووی پەرلەمانی كوردستان لە فراكسیۆنی یەكێتی نیشان دەدات كە لەگەڵ جەمیل بایك هاوسەرۆكی كەجەكەدایە، سالار مەحمود ئێستا یەكێكە لەو كادرە دیارانەی یەكێتی كە توركیا داوای سزادانی دەكات. راپۆرتەكەی ئەو كەناڵەی توركیا دیمەنێكی رستۆرانتی (سندی) لە شاری سلێمانی نیشان دەدات كە وێنەی ئەو سێ سەركردەیەی پەكەكەی هەڵواسیوە كە بەمدواییە ئەمریكا خەڵاتی دانا بۆ دەستگیركردنیان. دیمەنێك لە راپۆرتی كەناڵەكەی توركیا لەبارەی سلێمانییەوە وتارەكەی یەكێتی لە كۆنگرەی نەتەوەیی ئەمەی خوارەوە دەقی ئەو وتارەیە كە ئارێز عەبدوڵا ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی لە كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان لە هۆڵەندا خوێندویەتییەوەو بەرپرسانی توركیای توڕە كردووە: وتاری (ی.ن.ك) لە كۆنفرانسی (18)ی كۆنگرەی نەتەوەی كوردستان، ئەمڕۆ 26/10 لە هۆلندا لەلایەن بەندەوە پێشكەش كرا. بەڕێزان ئەندامانی كۆنفرانسی (18)ی كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان ئەم كاتەتان باش .. سەرەتا: هیوای سەركەوتنو پێشكەوتن بۆ كارەكانی كۆنفرانسەكەتانو خەباتی كۆنگرە دەخوازم. هیوادارم ئەم كۆنفرانسە هەنگاوێكی تر بێ بەئاڕاستەی گەیشتن بە ئامانجەكان. لای هەمووان ڕوونە كە یەكێتی لەپێناوی گەیشتن بە مافە نەتەوەییو نیشتیمانییە ڕەواكانی گەلی كوردستان سەری هەڵداوەو لە رۆژی دروستبوونیشیەوە تا ئەمڕۆ لە مەیدانە جۆر بەجۆرەكانی خەباتو قوربانیدان نەك كەمتەرخەمی نەكردووە، بەڵكو رۆڵێكی دیارو مێژوویشی هەبووە. لەسەرەتاوە یەكێتی بەخەباتی چەكداری دەستی پێكرد. چونكە دەرفەتی خەباتی سیاسیو مەدەنی نەبوو دەنا خۆمان بە باشترین رێگەمان دادەنا. ئێستاش خەباتی مەدەنیو چارەسەركردنی كێشەكان بەڕێگای دیاڵۆگو ئاشتیانە بە گرنگو پێویست دەزانین. هەڤاڵانی هێژا یەكێتی لە هەموو پارچەكانی كوردستان قوربانی داوەو بەشێوازی جۆراوجۆرو لەڕوانگەی نەتەوەییو نیشتمانیو مرۆڤایەتییەوە ئەركی سەرشانی خۆی بەجێ هێناوە. دڵنیاتان دەكەینەوە كە لە داهاتووشدا كەمتەرخەمی ناكەین، بەڵام هەندێ راستی هەیە پێویستە لەم كۆنفرانسەدا بیخەینەڕوو: یەكەم: ناوەندێكی سیاسیو رۆشنبیری نەتەوەییو نیشتمانی بەگرنگ دەزانین، بەمەرجێك: 1- چەترێكی گشتی بێو مۆركو هەژموونی ئەم حزبو ئەو حزبی بەسەرەوە نەبێ. 2- نوێنەری هەموو ئەو نەتەوانەشی تێدابێ كە لە كوردستاندا دەژین. وەكو كلدو ئاشور، توركمان، ئەرمەن، عارەب. دووەم: پێویستە تایبەتمەندییو هەلومەرجی بەشەكانی كوردستانو ئێرانو سوریاو عێراقو توركیاش لەبەرچاو بگیرێنو پێمان وایە دەبێ لە هەر بەشێك بەپێی تایبەتمەندی خۆی كارو خەبات بۆ مافە ڕەواكان بكرێت. سێیەم: نابێ شێوازێكی تایبەتی لایەنێكی سیاسی، یان تایبەتمەندی بەشێك بسەپێندرێتە سەر لایەنو بەشەكانی تری كوردستان. چوارەم: دەستوەردانی هەر حزبێكی بەشێكی كوردستان لە كاروباری ناوەخۆی بەشەكانی تری كوردستان بە ناڕاستو ناڕەوا دەزانینو پێویستە ئەو جۆرە سیاسەت كردنە كۆتایی پێ بهێندرێت. پێنجەم: لەبەرچاوگرتنی گرنگی هەرێمی كوردستانو ئەركەكانی سەرشانی. چونكە هەرێمی كوردستان ئەمڕۆ قەوارەیەكی سیاسی نیشتمانی دەستورییەو گرنگیو بایەخێكی گەورەی بۆ نەتەوەی كوردو نەتەوەكانی تریش هەیە. هەرێمی كوردستان دەسكەوتێكی مێژووییە بەقوربانیدانو خوێن وەدەست هاتووەو پێویستە هەموو لایەنەكان لە پاراستنی ئەو دەسكەوتە نەتەوەییو نیشتیمانیە هاوكاربن. خوشكو برایانی خۆشەویست لەبەرامبەر ئەو مافو دەسكەوتانەی هەرێمی كوردستان كۆمەڵێك ئەركی فیدراڵیو نێودەوڵەتیشی لەسەرە و چاویان لێ ناپۆشرێ. بۆیە ئێمە لەكاتێكدا كە هەموو دەست تێوەردانێكی وڵاتانی دەوربەرو هەڕەشەو داگیركاریەكانیان ریسوا دەكەینو داوایان لێ دەكەین كە رێز لە سەروەری خاكی هەرێمی كوردستانو عێراق بگرن، لەهەمان كاتیشدا داوا لە لایەنە سیاسیەكانی كوردستان دەكەین كە ئەوانیش رێز لە سەروەری خاكی هەرێمی كوردستان بگرنو كێشەی لابەلا دروست نەكەن. شەشەم: لەسەرمانە رێگری لە دروستبوونی هاوپەیمانی دوژمنكارانە بگرینو دەبێ هەمیشە مەترسیی پیلانگێریە هەرێمیو نێودەوڵەتیەكان لەبەرچاو بگرینو لەو پێناوەشدا لانی كەم بیانو بەدەستەوە نەدەین. حەوتەم: ئێمە كاتێك بۆ ئامانجێكی گەورەو پیرۆز كۆدەبینەوە دەزانین كە ئەمڕۆ لەنێوان لایەنە سیاسیەكانی كوردستان كێشەی زۆرو قوڵ هەن بەنموونە لە رۆژئاواو لە باشور. ئێمە ئەگەر نەتوانین لە ناوخۆی بەشێك كێشەكان چارەسەر بكەین چۆن دەتوانین لەسەر پڕۆژەیەكی نیشتمانی گەورە رێك بكەوین ؟ لێرەدا داوا لە هەموو لایەنە سیاسیەكان دەكەین بۆشایی نێوانیان كەم بكەنەوەو لانی كەم لە هەر بەشێك لەسەر ستراتیجیەتێكی ڕوون رێك بكەون تا بتوانین باشتر كار بۆ ستراتیجیەتە مەزنەكە بكەین. خوشكو برایانی خۆشەویست سەرەڕای رۆڵی یەكێتی لە خەباتی سیاسیو دیموكراسی نەتەوەی بەداخەوە هەندێ لایەن نەك ئەو رۆڵە لەبەرچاو ناگرن بەڵكو كێشەو گرفتی گەورەشی بۆ دروست دەكەنو لە كۆتایشدا ئەو كێشەو گرفتانە دەبنە ئاستەنگی بەردەم كارو خەباتی سیاسی (ی.ن.ك) لەسەر ئاستی كوردستانو عێراق. لەگەڵ ئەوپەڕی رێزمان..
گفتوگۆی رۆژنامەوانی: فازل حەمەڕەفعەت - محەمەد رەئوف تەنیا ماوەی نۆ مانگ بوو جوڵانەوەیەكی سیاسی دروستكرد، خەونی هەبوو بگات بە كورسی سەرۆكایەتی حكومەتی هەرێم، نەیتوانی خەونی گەیشتن بە دەسەڵات بەدی بهێنێت، بەڵام بوو بە سەرۆكی گەورەترین هێزی سیاسی ئۆپۆزسیۆن لە هەرێمی كوردستان، ئەو شاسوار عەبدولواحید سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێیە، كە جوڵانەوەكەی لە یەكەم بەشداریكردندا، توانی (8) كورسی لە پەرلەمانی كوردستان بباتەوە. لەم گفتوگۆ رۆژنامەوانیدا لەگەڵ (درەو میدیا)، شاسوار عەبدولواحید وەڵامی چەندین پرسیار دەداتەوە لەبارەی خۆیو چارەنوسی جوڵانەوە سیاسییەكەیو پەیوەندییەكانی لەگەڵ لایەنە ناوخۆییو دەرەكییەكان. دەقی گفتوگۆ رۆژنامەوانییەكە: درەو میدیا: ئێوە وەك جوڵانەوەی نەوەی نوێ لەماوەی رابردوودا بەر لە بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنەكان رەخنەی زۆرتان لە ئەدای كاری پەرلەمان دەگرت، هەندێكجار لەجێی نەبووان ناوتان دەهێنا، چۆن بوو بڕیارتاندا بەشداری هەڵبژاردن بكەن؟ ئایا بڕواتان بە خەباتی پەرلەمانی هەیە؟ شاسوار عەبدولواحید: ئەگەر دەقیقتربین لەسەرەتادا زیاتر رەخنەكانمان لە هێزە سیاسییەكان بووە، پێشئەوەی بێمە ناو سیاسەت لەڕێگەی ئەو دامەزراوە ئیعلامییەی كە پشتیوانمان كردووە، ماوەی حەوت ساڵ لە 2011 تائێستا كە 2018یە توانیومانە رۆڵی هێزێكی زۆر زۆر كاریگەرمان هەبێت، كە حزبی سیاسی نەبووە، بەڵام وەكو هێزێكی رەخنەگر دەركەوتووە وەكو دامەزراوەیەكی بەهێزی چاودێریكەر بەسەر حكومەتەوە دەركەوتووە، بەردەوام لەڕێگەی ئەو دامەزراوە میدیاییەوە توانیومانە چاودێری حكومەت بكەین، رەخنەی لێبگرین، بەتایبەتتر رەخنە لە هێزەكانی دەسەڵات بگرین، بەوپێیەی ئەوان بەرپرسی یەكەمن لە دەسەڵاتی جێبەجێكردن لە هەرێمی كوردستان، بەرپرسن لە زۆر سێكتەری تری ئەم هەرێمە، لەپاڵ ئەمانەشدا كە هاتوینەتە ناو پرۆسە سیاسییەكەوە بەڕاستی بۆیە هاتووین لەبەرئەوەی تێبینیمان لەسەر هێزەكانی تر هەیە، ئەگەرنا بەتەنها پێمانوابوایە هێزەكانی تر لەسەدا سەد كامڵنو هیچ عەیبێكیان نیە، ئێمە ئەم هێزەمان دروستنەئەكردو پشتیوانی ئەوانمان دەكرد وەكو چۆن پێشتر گۆڕان لەسەردەمی كاك نەوشیرواندا بەجۆرێك لە جۆرەكان پشتیوانیمانكردووە، پێمان وابووە هێزێكی كامڵ بووە، كێشەی نەبووەو پێویست بووە پشتیوانی بكەین، بۆیە رەخنەی ئێمە پێشتر لەئەدای حزبەكان بووە، یەكێتیو پارتی بەدەرەجەی یەك، كە بەرپرسن لەو هەموو نەگبەتیو نەهامەتییەی بەسەر كورددا هاتووە، هێزەكانی تر بەدەرەجەیەكی تر كە نەیانتوانیوە وەك بەدیل خۆیان تەرح بكەن بۆ یەكێتیو پارتی، هێزێكی ئازاو خاوەن بڕیار نەبوون كە بتوانن شوێنی یەكێتیو پارتی لەق بكەن، رەخنەمان لەوە بووە، ئێستا كە هاتوینەتە پێشەوە دەمانەوێت وەك هێزێكی بەدیل بۆ یەكێتیو پارتی رۆڵ ببینین، ئەم قسەیەی من رەنگە ئێستا هەندێك كەس بە گاڵتە تێیبگات هەروەك كاتی ریفراندۆمەكە، بەس من دڵنیاتان دەكەمەوە كە 10 ساڵی تر یان 5 ساڵی تر یان 4 ساڵی تر ئەنجامی ئەم بۆچونەی من دەبیننەوە، دەبینیت هێزی بەدیلی راستەقینە بۆ یەكێتیو پارتی دروست دەبێت، بۆیە ئێمە رەخنە دەگرین. شاسوار عەبدولواحید: بڕوام وانیە لە پەرلەمانەوە گۆڕانكاری بكرێت پەرلەمانیش بەشێكە لەو گۆڕانكاریانە كە ئێمە پشتی پێ دەبەستین، بەڵام تاكە رێگا نیە كە ئێمە پەنای بۆ دەبەین، پێمانوایە لە پاڵ پەرلەماندا زۆر زۆر شتی دیكە هەیە كە دەتوانین بیكەین، بەڵام كێشەی سەرەكیمان ئەوەیە كە ئایا پشتیوانی خەڵك چەند هەیە بۆ ئیمە، ئەبێ لەسەرەتادا پشتیوانی خەڵك بەدەستبهێنین، قەناعەت بە خەڵك بكەین كە ئێمە هێزێكی راستین وەكو هێزەكانی تریان لێناكەین، لە نیوەی رێگا بەجێیان ناهێڵین، راستگۆ دەبین لەگەڵیاندا، ئەمەش كاتی دەوێت، كە هەموو خەڵك یان زۆرینەی خەڵك باوەڕی پێدەهێنێت، بەس ئەوكاتەی كە خەڵك باوەڕمان پێدەهێنێت بیر لە هەموو رێگەیەك دەكەینەوە بۆ گۆڕانكاری راستەقینە لەم وڵاتەدا. درەو میدیا: لەسەرەتای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنی 30ی ئەیلولدا راتانگەیاند بایكۆتی حكومەتو پەرلەمان دەكەن، بەڵام دواتر پاشگەزبونەوەو بڕیارتاندا بچنە پەرلەمان، ئەمە هۆكارەكەی ئەوەبوو ئێوە بەوردی دیراسەی ئەوەتان نەكردبوو كە بەپێی یاسای كورسییەكانتان پڕدەكرێتەوە ؟ شاسوار عەبدولواحید: نەخێر ئەگەر بە وردی دیقەتی پەیرەوی ناوخۆی پەرلەمانو پەیڕەوە هەمواركراوەكەو هەموو ئەو یاسایانە بدەیت كە پێشتر دەرچووە، بەهیچ شێوەیەك هیچ یاسایەكی وانیە كە بڵێت هێزێكی سیاسی نەچێتە پەرلەمان كورسییەكەی دەدرێتە هێزێكی دیكە، باسی هێزێك نەكراوە كە بایكۆت بكات، بۆ نموونە لە خولی رابردوودا 2014 بزوتنەوەی گۆڕان بۆ ماوەیەكی زۆر نەچووە پەرلەمان، جێگەكەشی پڕنەكرایەوە، لەبەرئەوەی بەهیچ شێوەیەك بە یاسا باسنەكراوە كە ئەو كورسیانە دەدرێن بە هێزێكی تر. درەو میدیا: كەواتە بۆچی پاشگەزبونەوە، پەلەتان كرد لەو بڕیارەدا؟ شاسوار عەبدولواحید: نەخێر پەلەپەل نەبووە، ئێستاش بڕیار ئەگەر بەدەست من بێت بەتەنها شتێكی شەخسی خۆم بێت، نەئەچوینە پەرلەمان، پێموایە ئەبێ هەڵوێستی توندت هەبێت، هەڵوێستی روونت هەبێت بۆ ئەوەی سەرنجی هەموو دونیا بەلای خۆتا رابكێشیت، هەمیشە ئەبێت كارێكی جیاواز بكەیت، نەك هەمان ئەو كارانە بكەیت كە ئەوانی تر كردویانەتەوە. شاسوار عەبدولواحید: تائێستا هیچ كۆبونەوەیەكی ئاشكراو نهێنیمان لەگەڵ توركیاو ئێراندا نەبووە ئەگەر وەڵامت بدەمەوە بۆچی ئێمە پاشگەزبوینەوە لەو بڕیارە، لەبەر دوو هۆكار بوو، یەكەم: دەنگدەرانو بنكە جەماوەرییەكەمان بووە، كە خۆت ئەزانی سەرو 100 هەزار كەس دەنگی داوە بە ئێمە، ئەو خەڵكە بەشی هەرەزۆری پێی باش بووە بچینە پەرلەمانو لە پەرلەمان بەرگری لێبكەین، خۆ تەنازولكردن بۆ خەڵكی خۆت فەزیلەیە، عەیبە نیە، بەتایبەتیش ئێمە دەنگەكانمان نەفرۆشتووە بچینە وەزارەتو پۆستی پێوەربگرێن، دووەم: جۆرێك لە داواو سەردانی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی، كە هەموویان پێیان باش بوو ئێمە بچین بەشداربین لە پەرلەمان، ئەمەش بەهەمان شێوە گوێگرتن لە خەڵكی ترو بەدەمەوەچونی ئەوانەی خۆیان بە دڵسۆز دەزانن، بچیت باشترە، ئەوە عەیبە نیە، ئەم چوار ساڵە وەك دوا چانس دەیدەینەوە بەم سیستمە سیاسییە. درەو میدیا: وەك خۆت بڕوات بەوە هەیە لە پەرلەمانەوە گۆڕانكاری بكرێت؟ شاسوار عەبدولواحید: من راستگۆبم لەگەڵتاندا نەخێر، بەڵام ئەو رۆژەی ئەو بڕیارەماندا، كە چوینە سەهۆڵەكەی سلێمانی گەنجێك هاتە لام وتی خۆزگە ئەو بڕیارەتان نەدایە، وتم بۆ، وتی وەڵاهی ئیوە ئەگەر بچنە پەرلەمان ئەگەر هیچیشتان پێنەكرێت خۆ من ئێستا دینارم لە گیرفاندا نیە، ئەم دەسەڵاتە ئەو هەموو زوڵمە لە ئێمە دەكات، وتی بەس بچنە پەرلەمان دوو دیفاعمان لێبكەن ئیمە دڵمان پێی خۆشە، زۆرجار رەنگە خەڵك هەر حەزبكات تۆ دەنگی ئەو بیت، پشتگیری ئەو بكەیتو هەڵوێستت هەبێت، بەڵام لەپاڵ پەرلەماندا ئەتوانین بەردەوام كار لەسەر هێڵەكانی تر بكەین، لەوانە شەقام، خۆپیشاندان، خەباتی مەدەنی، دەرەوە، كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی، مانای ئەوە نیە كە دەچینە پەرلەمان خەتەكانی تر فەرامۆش دەكەین. درەو میدیا: لەدوای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنەوە ژمارەیەك لە كونسوڵی وڵاتان سەردانی ئیوەیان كرد، قسەی ئەوان بوو وایكرد ئێوە لە بڕیاری بایكۆتی پەرلەمان پاشگەز ببنەوە ؟ شاسوار عەبدولواحید: ئەوان زۆر بەڕوونی شتێكیان بە ئێمە وتووە، ئەڵێن مەبەستمانە ئەم چوار ساڵە وەكو دوا دەرفەت، لەگەڵ ئەو بەڵێنانەی كە پێماندراوە لەلایەن حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە، كە چاكسازی بكەن، چاكسازی ریشەیی بكەن بەتایبەت لە دوو بواردا، یەكەم: مەلەفی پێشمەرگە كە بەڵێنیانداوە وردەوردە لانی كەم هەندێك لە لیواكان بكەن بە هێزی سەربەخۆ. درەو میدیا: ئەوان بەڵێنیان داوە پێشمەرگە بێلایەن بكەن؟ شاسوار عەبدولواحید: ئەوان بەڵێنیانداوە ئەگەر لەسەدا سەدیش نەبێت، بەشێكی زۆری بێلایەن بكەن، بەحساب بەڵێنی یەكێتیو پارتییە بۆ كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی، بەتایبەتی بەریتانییەكانو ئەمریكییەكان، بەشێك لە ئەڵمانییەكانیش لەسەر خەتنو ئاگادارن. درەو میدیا: ئەی بەڵێنی دووەمی یەكێتیو پارتی بۆ كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی چییە ؟ شاسوار عەبدولواحید: دووەم: مەلەفی دارایی، نەوتو پارە، بەڵێنیانداوە چارەسەری بكەنو لەگەڵ بەغداد رێكبكەونو لانی كەم بەشێكیان موچەكانیان بخرێتە سەر بەغداد، حەزئەكەم راستگۆبم لەگەڵتاندا ئێمە هێزێكی سیاسی تازەین، نامانەوێت ئینتباعێكی وا نیشان بدەین كە ئێمە هێزێكی یاخینو لە سیاسەت نازانین، ئێمە مامەڵە لەگەڵ ئەمری واقیعدا دەكەین، ئەمانە 27 ساڵە حوكم دەكەن، پێمانوایە چوار ساڵی تریش بۆ ئەوەی درۆكانیان لای كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی كەشف بێت، ئاساییە ئێمە كەمێك قوربانی دەدەین، من پێموایە ئەمانە هیچ ناكەن، راست ناكەن، دەمەوێت پێتبڵێم لەبەر چەند هۆكارێك یەكێتیو پارتی بە هیچ شێوەیەك ریفۆرمو چاكسازی ناكەن، یەكەم: ئەگەر یەكێتیو پارتی چاكسازی لە هێزەكانی پێشمەرگەدا بكەن، ئەوا ئەبێتە هێزێكی نیشتیمانیو هەموو دەقەیەك ئەگەری ئەوەی هەیە كودەتا بەسەر یەكێتیو پارتیدا بكەنو رێك پشتملی ماڵی بارزانیو تاڵەبانی بگرنو بیانخەنە زیندانەوە. شاسوار عەبدولواحید: پێموایە ئێرانو توركیا مامەڵە لەگەڵ ئەمری واقیعدا دەكەن درەو میدیا: بۆچی ناوی دەنێی كودەتا؟ شاسوار عەبدولواحید: لەبەرئەوەی هێزی نیشتمانی زانی سەركردەی وڵاتەكە خیانەتی لە خەڵكەكەی كردووە قبوڵی ناكاتو دەیانگرێتو دەیانخاتە زیندانەوە، دووەم: ئەگەر ئەمانە ریفۆرم لە مەلەفی ئابوریدا بكەن، هەرچی كۆمپانیاكانیانە توشی ئیفلاس ئەبێت، سێیەم: ئەگەر ئەمانە ریفۆرم لە دادگاكاندا بكەن بەپەلە هەموو داوەرەكانو ئەو خەڵكە ئازایانە بەرپرسی ئەنجومەنی دادوەری بن، فەرمانی دەستگیركردن بۆ بنەماڵەی بارزانیو تاڵەبانیو بەشێكی زۆری سەركردەكانی یەكێتیو پارتی دەردەكەن، لەبەرئەوە ریفۆرم لە سیستمی دادوەریدا ناكەن، چوارەم: ئەگەر ئەمانە ریفۆرم لە سیستمی تەندروستیدا بكەن هەموو كۆمپانیای دەرمانەكانیان ئیفلاس دەكات، پێنجەم: ئەگەر ئەمانە ریفۆرم لە خوێندنی باڵاو پەروەردەدا بكەن، هەرچی عەمیدو بەڕێوەبەری بەشو ئەو مامۆستایانە هەیە ئەو بەشەیان كە بەهۆی وەلائی حیزبی پێگەیان هەیە لەناو زانكۆكاندا هەموویان لادەبرێنو مامۆستای بەتوانا دەچنە شوێنیان كە وەلایان بۆ یەكێتیو پارتی نیەو وردەوردە زانكۆكان ئەبوژێنەوە، خوێندكارانو گەنجەكانمان فێری شت ئەبن، كە ئەمەش لە زیانی یەكێتیو پارتییە، چونكە هەمیشە حەز ئەكەن گەنج هیچ نەزانێ، بۆیە من پێموایە یەكێتیو پارتی ریفۆرم ناكەن، بەڵام ئێمە وەك وەڵامدانەوەیەك بۆ كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیو دەنگدەرەكانی خۆمان با بزانین ئەم چوار ساڵەش چی دەكەن، كردیانو خزمەتی میلەتەكەمانیان كرد، خێر عەلا خێر، نەشیان كرد ئەوە ئێمە چوار ساڵی تر موبەریرمان بەدەستەوەیە هەم لەناوخۆ، هەم لە دەرەوەی وڵات، كە قەناعەت بەوانە بكەین یەكێتیو پارتی خێریان تیانەماوەو پێویستە ئەم دوو بنەماڵەیە بگۆڕدرێنو لە دەسەڵات دوربخرێنەوە. درەو میدیا: پەنابردن بۆ ئەمریكاو كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لە چارەسەركردنی كێشەكانی ناوخۆی كوردستان بە واتای نائومێدبوونە لە هەنگاوە ناوخۆییەكان بۆ چاكسازی؟ شاسوار عەبدولواحید: نا، ئەوە مانای بێهیوابوون نییە لە ناوخۆ، لە یەكەم كۆنگرەی نەوەی نوێدا بە ئاشكرا وتمان، ئێمە پێویستە لەپاڵ ناوخۆدا بە هێڵێكی هاوتەریب لە دەرەوە كاربكەین، بەهەردوو خەتەكە هەوڵبدەین گۆڕانكاری لە هەرێمی كوردستاندا بكرێت، نە بەتەنها لە ناوخۆدا دەكرێت، نە بەتەنها لەدەرەوەدا دەكرێت، بەتەنها لە ناوخۆدا نمونەی گۆڕانمان هەیە، كاك نەوشیروان ئەو كارە گرنگەی كرد لە رابردوودا لە 2009 بۆ 2013 ، بەڵام گۆڕان لەبەرئەوەی بەجۆرێك لەجۆرەكان دەرەوەی فەرامۆش كردبوو، نەیتوانی ئەو هێزە جەماوەرییە زۆرە وابكات كە گۆڕانكاری لە هەرێمی كوردستاندا بەدەستبهێنێت، بەپێچەوانەشەوە نمونەی ئەحمەد چەلەبیمان هەیە لە 2003 ئەمریكا هێنایەوە پشتگیرییەكی زۆر زۆری كرد بە فڕۆكە لە ناسریە دایانگرت، خەڵكێكی زۆریشیان بۆ كۆكردەوە، بەڵام دوایی لە هەڵبژاردنەكاندا دوو كورسی هێنا، واتا دەبێت لەناوەوەو دەرەوە پاڵانسێك دروست بكەیت. شاسوار عەبدولواحید: ئەگەر یەكێتیو پارتی چاكسازی لە هێزەكانی پێشمەرگەدا بكەن، ئەوا هەموو دەقەیەك ئەگەری ئەوەی هەیە كودەتا بكەنو رێك پشتملی ماڵی بارزانیو تاڵەبانی بگرنو بیانخەنە زیندانەوە درەو میدیا: واتا تۆ ناتەوێ وەكو ئەحمەد چەلەبی بە سواری تانكی ئەمریكی بچیتە سەر كورسی سەرۆكایەتی؟ شاسوار عەبدولواحید: من پێموایە هەتا خەڵكت لەپشت نەبێت هەر پۆستێك وەربگرێت پۆستەكەت شكڵییەو خۆشت كەسێكی لاواز دەبێت، سەركردەی سیاسی ئەو سەركردەیە كە خۆی بتوانێت دڵی جەماوەر بەدەستبهێنێت، كە خەڵكت لەپشت بوو، بەهێز دەبیتو ئەتوانیت بڕیاری بەهێزیش بدەیت، ئەگەر خەڵكت لەپشت نەبێت، پۆستت بدەنێ هەمیشە لاواز دەبێت. درەو میدیا: ئێوە زۆر بایەخ بە پەیوەندییەكانتان دەدەن لەگەڵ ئەمریكاو وڵاتانی ئەوروپا، ئایا هیچ پەیوەندییەكی هاوشێوەتان لەگەڵ ئێرانو توركیا هەیە ؟ شاسوار عەبدولواحید: تائێستا یەك دووجار لە كونسوڵیەتی توركیو ئێرانییەوە ویستراوە پەیوەندیمان پێوە بكەن، ئێمە پێمانوتون دەرگامان كراوەیە هەر لایەكێك بیەوێت سەردانمان بكات سروشتییە، بەڵام تائێستا هیچ كۆبونەوەیەكی ئاشكراو نهێنیمان لەنێواندا نەبووە، لەبەرئەوەی ئێمە حەز ئەكەین شتەكانمان بئاشكرا بێت، پێموایە چەنێك وڵاتانی ئەمریكاو ئەوروپاو كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی گرنگن بۆ هەرێمی كوردستان، ئەوەندەش توركیاو ئێران گرنگن، دەبێت كورد پەیوەندییەكی عاقڵانەی لەگەڵ توركیاو ئێراندا هەبێت، هەرێمی كوردستان نابێت ببێتە داردەستی توركیا دژی ئێرانو ناشبێت ببێتە داردەستی ئێران دژی توركیا، هەرێمی كوردستان گرنگە برەو بە پەیوەندییە ئابورییەكانی بدات لەڕێگەی پەیوەندییە ئابورییەكانییەوە دەتوانین پەیوەندیەكی زۆر باشمان هەبێت لەگەڵ توركیاو ئێران، لەڕێی ئابورییەوە ئەتوانین وا بكەین خەڵكی ناوچەكەمان ژیانێكی خۆشتریان هەبێت، ئەمە وادەكات پەیوەندییەكی باشمان لەگەڵ توركیاو ئێرانو تەنانەت لەگەڵ بەغداش هەبێت، سەبارەت بە پەیوەندییەكانیشمان رەنگە لەئێستادا حەساسییەتێك هەبێت، رەنگە ئەوان پێیانوابێت ئەوەی یەكێتیو پارتی بۆیان دەكات كەسی تر بۆیان ناكات. درەو میدیا: ئێستا ئێوە بەدیلی پارتیو یەكێتی نین لای ئێرانییەكان ؟ شاسوار عەبدولواحید: پێموایە ئێرانو توركیا مامەڵە لەگەڵ ئەمری واقیعدا دەكەن، ئەگەر هێزێك دروست ببێت خەڵكی لەگەڵ بێت مامەڵەی لەگەڵ دەكەن. درەو میدیا: بەڵام بزوتنەوەی گۆڕان هێزێكی نوێ بوو خەڵكیشی لەپشت بوو، بەڵام ئێران مامەڵەی لەگەڵ نەكرد ؟ شاسوار عەبدولواحید: بزوتنەوەی گۆڕان هەندێك حاڵەت هەبوو ئیتر بە هەڵەی ناودەنێی چی ناودەنێی، پەیوەندییە دیپلۆماسییەكانی فەرامۆشكردبوو، ئێمە ئەوە ناكەین، ئێمە باوەڕمان پێیەتی، بەڵام جارێ با پشتیوانی خەڵكی بەدەستبهێنین ئەوكات ئەو پشتیوانی خەڵكە بەكاردەهێنین بۆ خێر بۆ میللەتەكەمان، بۆ ئیستقراری ئەم ناوچەیە. درەو میدیا: ئێوە بەهیچ شێوەیەك ناسڵەمنەوە لە دروستكردنی پەیوەندی لەگەڵ ئێرانییەكان ؟ شاسوار عەبدولواحید: بەهیچ شێوەیەك، ئەوەی كە وابڵێت دیارە لە سیاسەت نازانێت، من ئێستا درۆی بەر ئیعلام ناكەم، هەر هێزێك لە كوردستان دەسەڵاتی بەدەست بێت، ئەبێ پەیوەندییەكی باشی هەبێت لەگەڵ وڵاتانی دراوسێدا، لەگەڵ بەغدادا، چونكە تۆ ناتوانی، خەڵكی شاسوار عەبدولواحید هەڵنابژێرێت بۆ ئەوەی هەموو رۆژێك كوڕی خەڵك بدات بە كوشت، بۆ ئەوەی شەڕبكەین بۆ ئەوەی لە برسا بمرین، خەڵك خواخوایەتی وڵاتێكمان هەبێت ببوژێتەوە، ئابورییەكی باشی هەبێت، هێڵی شەمەندەفەرمان هەبێت لەنێوان هەولێرو سلێمانیو دهۆكو بەغداو ئەنقەرەو تاراندا، خەڵك دەیەوێت ژیانێكی خۆشی هەبێت، ئێمە ئەگەر ئیش بكەین بە عەقڵیەتی ئابوریو پێشخستنی ئەم وڵاتەوە مامەڵە لەگەڵ هەموولایەكدا دەكەین، نەك بە عەقڵی ئەوەی كە شەڕبكەین، لەهەمان كاتدا نابین بەداردەستی هیچ وڵاتێك بۆ ئەوەی برا كوردەكانمان لە وڵاتەكانی ئەواندا بكوژرێن، لەهەمانكاتدا رێز لەسنوری خۆمانو ئەوانیش دەگرینو وا دەكەین كە ئەم ناوچەیە جۆرێك لە هێمنی پێوە دیار بێت، ئەمە سیاسەتێكی عاقلانەیە دوور لە عاتیفە دوور لە دروشم، هەرێمی كوردستان شەڕی ئێرانو توركیای پێناكرێت، بەڵام دەتوانین ئابورییەكی بەهێزمان هەبێت وا بكەین ئەو وڵاتانە حورمەتمان بگرن، وردەوردە ئەم پەیوەندییە ئابورییە ببێتە هۆی پتەوكردنی پەیوەندی سیاسیو ئیداریو واش بكەین كە رێزمان لێبگیرێت. درەو میدیا: لەسەر ئاستی ناوخۆ پەیوەندیتان لەگەڵ لایەنە سیاسییەكان چۆنە، وەك دەردەكەوێت تائێستا (پارتی دیموكراتی كوردستانو یەكێتی نیشتمانی كوردستانو بزوتنەوەی گۆڕان) نایانەوێت بە فەرمی دان بە ئێوەدا بنێن وەك هێزێكی سیاسی ؟ شاسوار عەبدولواحید: ئەگەر وابێت ئێمە پێمان خۆشە، هەمولایەك باش دەزانێت یەكێتیو پارتیو گۆڕان تەعامول لەگەڵ حزبدا دەكەن یەك كورسی هەیە " لەگەڵ رێزمدا بۆیان" بزوتنەوەی گۆڕان لەدوای هەڵبژاردنی 12ی ئایار مامەڵەی لەگەڵ هەندێك حزبدا دەكرد كە یەك كورسی یان كورسیشی نەبوو، كە مامەڵە لەگەڵ ئێمەدا ناكەن ئەمە خاڵێكی بەهێزی نەوەی نوێیە، مانای وایە هەموو ئەو هێزانە ترسیان لە ئێمەیە، ئەگەر بیرتان بێت بزوتنەوەی گۆڕان سەرەتا كەس هەر باسی نەدەكرد، دوای دوو- سێ ساڵ دوای ئەوەی 25 كورسییەكەی بەدەستهێنا، ئینجا گۆڕان یەك كۆبونەوەی كرد لەگەڵ سەرۆكی پارتی، ئەمە خاڵی بەهێزە بۆ نەوەی نوێ، یەعنی ئەگەر هێزێك هیچ نەبێت خەڵك بۆ حەساسیەتی هەیە بەرامبەری، ئێمە یەكەم خۆمان بڕیارئەدەینو ئەزانین چی دەكەینو چۆن مامەڵە دەكەین، كاردانەوەی هێزەكانی ترمان بەلاوە گرنگ نییە هێندەی جێبەجێكردنی بەرنامەو ئەجێنداكەی خۆمانمان بەلاوە گرنگە، پێمانوایە ئەمری واقیع دەسەپێنرێت، غاندی قسەیەكی زۆر جوانی هەیە دەڵێت: "سەرەتا فەرامۆشت دەكەن، دوایی دژایەتیت دەكەن، دوایی دانت پیادەنێن"، ئێمە فەرامۆشكردنەكەمان بینی، دژایەتیەكەشمان بینی، ئێستاش بەشێكی باش لە دانپێداننانەكە دەبینین. درەو میدیا: هەست ناكەن بەشێك لە نیگەرانی بزوتنەوەی گۆڕان بەهۆی دەستبردنی ئێوەیە بۆ گوتارو بەرنامە سیاسییەكەی نەوشیروان مستەفا، تۆ خۆت بە میراتگری فیكری نەوشیروان مستەفا دەزانی ؟ شاسوار عەبدولواحید: من هیچ پەیوەندییەكی خراپم لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕانو هیچ سەركردەیەكی بزوتنەوەی گۆڕان نیە هەتا كوڕەكانی كاك نەوشیروانیشدا نیە، تەحەدای هەر هەموویان دەكەم بێنو بڵێن شاسوار شتێكی شەخسی لەگەڵ ئێمەدا هەیە، من تەنها هەندێك تێبینیم هەبووە لەسەر هەندێك سەركردەی بزوتنەوەی گۆڕان، باسیشم كردووەو نەمشاردوەتەوە، بۆ نمونە وتومە بزوتنەوەی گۆڕان دەبوو لە پرسی ریفراندۆم هەڵوێستێكی تری هەبوایە، لە 16ی ئۆكتۆبەر هەڵوێستی تری هەبوایە، لەیاسای سەرۆكایەتیدا هەڵوێستی تری هەبوایە، ئەمانە دوژمنایەتی نیە. درەو میدیا: بەڵام هەندێك كەس لە بزوتنەوەی گۆڕان ئێوە تۆمەتبار دەكەن بەوەی دروستكراوی یەكێتیو پارتین بۆ لێدانی بزوتنەوەكەی ئەوان؟ شاسوار عەبدولواحید: ئەوەشی دەڵێن نەوەی نوێ دروستكراوی یەكێتیو پارتییە، ئەوە هەمان ئەو قسانەیە كە لەسەرەتای دروستبوونی بزوتنەوەی گۆڕاندا یەكێتیو پارتی بە گۆڕانیان دەوت، بیرتانە لە ساڵی 2009 پارتی بەئاشكرا دەیوت ئەمە ریككەوتنی نهێنی نێوان نەوشیروان مستەفاو جەلال تاڵەبانییە بۆئەوەی هەندێك دەنگ بەرن دواتر كۆی بكەنەوەو بۆ موئامەرە لە پارتی، بیرتانە یەكێتی دەیوت ئەوە نەوشیروان مستەفاو مەسعود بارزانی رێككەوتوون دەنگی یەكێتی پەرت پەرت بكەن، بۆ ئەوەی یەكێتی لاواز بكەن، بۆ ئەو قسانە هەمان ئەو قسانەیە كە پێشتر یەكێتیو پارتی ئاڕاستەی بزوتنەوەی گۆڕانیان دەكرد، هەموو ئەمانەی بە ئێمە دەوترێت هیچ بەهایەكی نییە، رۆژگار دەیسەلمێنێت كە ئێمە كێینو كێ نین، لە رابردوودا ئێمە پرۆژەیەكی میدیاییمان هەبووە حەوت ساڵە، هەموو خەڵك دەزانێت لە هەڵبژاردنەكاندا لە ریفراندۆمو خۆپیشاندەكاندا پشتی كێمان گرتووە، ئێمە پشتی دەسەڵاتمان گرتووە، یان پشتی خەڵكو هێزە ئۆپۆزسیۆنەكانمان گرتووە، ئایا ئێمە داردەستی دەسەڵات بووین لە رابردوودا یان ئێمە هێزێكی ئازابووینو بەرەو رووی دەسەڵات وەستاوینەتەوە، تەقەمان لێكراوە، بینامان سوتێنراوە، گەنجەكانمانو رۆژنامەنووسەكانمان دەركراون، لە هەولێر لە سلێمانی خراونەتە زیندانەوە، ئایا گومانێك ماوە لەسەر ئێمە كە خەڵكی پرسیاری لێبكات؟ خەڵكی بە ویژدانی واقیعی؟ پێموایە نەخێر. شاسوار عەبدولواحید: من هیچ پەیوەندییەكی خراپم لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕانو هیچ سەركردەیەكی بزوتنەوەی گۆڕان نیە هەتا كوڕەكانی كاك نەوشیروانیشدا نیە سەبارەت بەو خاڵەشی كە باستكرد، كە ئێمە خۆمان بە میراتگری نەوشیروان مستەفا دەزانین بەحساب ئەوان وادەڵێنو رەنگە ئەمە حەساسیەتی دروستكردبێت، پێموایە وانییە كاكە گیان، یەكەم من خۆم بە شەخسی كوڕی وەستا واحیدی كەبابچیم، گەنجێك بووم لەناو بازاڕو خوێندنم تەواوكردووەو هاتومەتە بزنسو میدیاو ئێستاش هاتومەتە سیاسەتەوەو حەزدەكەم شوێنپەنجەم دیار بێت لەم وڵاتەدا وەكو خۆم، وەكو شاسوار عەبدولواحید خۆم بە میراتگری هیچ كەسێك نازانم، بەڵام رێز لە هەموو ئەو خەڵكە باشانە ئەگرم كە لەم وڵاتەدا شوێنپەنجەیان دیاربووە، یەعنی من پێم سەیرە ئەو برادەرانەی گۆڕان بۆ پێیانناخۆشە ئەگەر یەكێك بەڕێزەوە باسی كاك نەوشیروان بكات، بۆ پێیانناخۆشە ئەگەر یەكێك بڵێت وەڵا كاك نەوشیروان فڵانە كاری باشی كردووە، من هەبووە نمونەی مام جەلالم هێناوەتەوە، رەنگە لەشوێنێكی تردا نمونەی كەسێكی تری بنەماڵەی بارزانیم هێنابێتەوە ئەگەر پێویست بكات، بۆچی ئەبێت ئەمانە پێیانوابێت ئێمە بەردەوام خوانەخواستە جنێو بەیەكتری بدەین، بۆچی ئێستا ئەو برادەرانەی گۆڕان حەزدەكەن من جنێو بە كاك نەوشیروان بدەم وەك لەوەی وەسفی بكەم، ئایا ئەمە ئەگەر نەخۆشی نەبێت چییە. پێموایە ئەبێت ئەوان شانازی بە كاك نەوشیروانەوە بكەن، ئیشێكی باشی كردووە، خەڵك هەیە كاریگەرە پێی، خەڵك هەیە سودی لە قسەو رەفتارەكانی بینیوە، ئەگەر رۆژێك لەرۆژان شوێنی ئەو بكەون یان قسەی ئەو جێبەجێ بكەن، مانع چییە، خۆ من پێموایە ئەگەر بزوتنەوەی گۆڕان، ئەمانەی لەدوای كاك نەوشیروانەوە ماونەتەوە بیانتوانیایە ئەوان خۆیان میراتگری نەوشیروان مستەفا بونایەو بەرنامەو پەیڕەو و پرۆگرامی نەوشیروان مستەفایان جێبەجێ بكردایە، ئێستا من دوای ئەوان ئەكەوتمو هیچ پێویستیشی بەوە نەدەكرد جوڵانەوەی نەوەی نوێ دروستبكەین. درەو میدیا: پێتوانییە بەشێك لە هۆكاری ئەو هەستیارییەی كە لەنێوان ئێوەو بزوتنەوەی گۆڕاندا هەیە، ئەوەبێت كە تێكەڵاوییەك هەیە لە گوتاری هەردولاتاندا، واتە ئێوە نەتانتوانیوە هێڵێك بكێشن لەنێوان گوتاری سیاسی خۆتان لەگەڵ گوتارەكەی ئەوان ؟ شاسوار عەبدولواحید: نەخێر، بابەتەكە زۆر روونە، هەندێك سەركردە هەن ئیحراج بوون لەبەردەم قاعیدەی گۆڕاندا، بۆیە پێیان ناخۆشە ئێمە ئەم كارە سیاسییە ئەكەینو بەشێوەیەكی ئازایانەوە هەندێك پەیاممان هەڵگرتووە كە رەنگە پێشتر خودی كاك نەوشیروان باوەڕی پێی هەبوبێت، بەڵام ئەوان حەزدەكەن ئێمە هەرنەبین، رەنگمان نەبێت، دەنگمان نەبێت، دیارنەبین بۆ ئەوەی بێمەوقیفی ئەوان دیارنەبێت، ئەمە ئەسڵی موشكیلەكەیە، من پێموایە موشكیلەمان لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕاندا نییە، لەگەڵ دەنگدەری گۆڕانیشدا نییە، بڕۆ سەیری پەیجەكەی من بكە رۆژانە بە دەیانو سەدان كەس كە پرۆفایلەكەیان رەسمی نەوشیروان مستەفایەو پشتیوانیمان دەكەن، هیچ كێشەمان لەگەڵ دەنگدەری گۆڕاندا نییە، كێشەمان لەگەڵ بەشێك لەو قیادەیەدا هەیە، بەداخەوە كە دەیڵێم رەنگە كوڕەكانی كاك نەوشیروانیش دەیانەوێت ناو و پاشخانی نەوشیروان مستەفا بۆ بەهێزكردنی پێگەی خۆیان بەكاربهێننو هەڵوێستی سیاسییان وەكو پێویست نییەو پێیانناخۆشە ئێمە ئەو هەڵوێستە سیاسییانەمان هەیەو تۆمەتمان بۆ دروستئەكەنو دژایەتیمان ئەكەن، ئەگەرنا من پێموایە دەبوایە ئێمە لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕاندا پێكەوە هەمان ئامانجمان هەبوایەو پێكەوە دانیشتینایە لەگەڵ هێزەكانی تردا خەریكی یەكێتیو پارتی بوینایە، نەك تۆمەت بۆ یەكتر دروستبكەین، بەڵام بەداخەوە ئێستا بزوتنەوەی گۆڕان نەك ئەو رۆڵە ناگێڕێت كە هەموو هێزەكانی دەرەوەی یەكێتیو پارتی كۆكاتەوە، ئەم سەركردایەتییەی بزوتنەوەی گۆڕان وایكردووە ناكۆكی لەناو هەموو هێزەكانی دەرەوەی یەكێتیو پارتیدا دروستببێتو هەموومانی مەشغولكردووە بە هەندێك شتی لاوەكییەوەو تۆمەت بۆ هێزەكانی تر دروستدەكات بەس بۆ ئەوەی بڵێ من هەم كە راستم، دەی ئەگەر تۆ راستیت فەرموو ئێستا دژی یەكێتیو پارتی بە، و مەچۆرە حكومەتەكەیەوە، ئێمە هەمومان دواتدەكەوین، ئێ خۆ من لەمەزیاتر چی بڵێم. شاسوار عەبولواحید: ئەوانەی دەڵێن نەوەی نوێ دروستكراوی یەكێتیو پارتییە، ئەوە هەمان ئەو قسانەیە كە لەسەرەتای دروستبوونی بزوتنەوەی گۆڕاندا یەكێتیو پارتی بە گۆڕانیان دەوت درەو میدیا: كەواتە ئێوە بۆ چوار ساڵی ئایندە كە ئۆپۆزسیۆن دەبن خاوەنی چ گوتارێكی نوێ دەبن، ئایا هەمان گوتارەكەی سەردەمی ئۆپۆزسیۆنبوونی گۆڕان دووبارە دەكەنەوە؟ شاسوار عەبدولواحید: من باسمكرد، ئەگەر گریمان هەمان گوتاریش بوو، تەبعەن وانییە ئێستا رونی دەكەمەوە بۆچی وانییە، ئێ خۆ خەڵەتی چییە، ساڵی 2009 كە بزوتنەوەی گۆڕان دروستبوو گوتارێكی ئۆپۆزسیۆنبوونی هەبوو، حكومەت لە ترسی ئەو ئۆپۆزسیۆنە هەموو رۆژێك خزمەتی خەڵكی ئەكرد، هەموو رۆژێك پارەی ئەبەخشییەوە، سلفەی عەقار، سلفەی زەواج، تواناسازی، سلفەی كشتوكاڵ، ئێ ئەمە زەرەری چییە، ئەمە زەرەری چییە ئەگەر ئێمە گوتارێكی ئۆپۆزسیۆنمان هەبێتو فشار لە یەكێتیو پارتی بكەین بۆ ئەوەی خزمەتی خەڵكەكەمان بكەن، بۆ گۆڕانو كۆمەڵو یەكگرتوو هەمان شت ناكەن، لەدنیادا وڵات هەیە پێی بوترێت دیموكراتیو هەموو حزبەكان راكەن بۆ حكومەت بۆ ئەوەی هەموویان پێكەوە بەشداربنو كێكەكە بەشبكەنو وەزارەت وەربگرن، ئەگەر ئۆپۆزسیۆن نەبوو حكومەت بۆ خزمەتی خەڵك بكات، نمونەی ساڵی 2014 بهێننەوە، ئێوە جەنابتان رۆژنامەنوسن، 2014 بۆ وەزعی خەڵك خراپ بوو، موچەیان بڕی، بەنزینیان گرانكرد، لەبەرئەوەی هەموو حزبەكان چونە حكومەتەوە، یەكێتیو پارتی منەتیان بە خەڵك نەما، پێیانوابوو كە حزبەكانیان گرتووە تەواو خەڵكیش هیچ ناڕەزایەتی دەرنابڕێت، من پێموایە ئەگەر هەمان گوتاری 2009 مان هەبێت ئەوە شانازییەو هیچ عەیبە نییە، ئینجا من پێتان دەڵێم نەخێر ئێمە هەندێك شتمان جیاوازەو هەندێك شت هەیە بەپێی ئێستا گۆڕاوە. درەو میدیا: یەعنی پێتانوایە ئەگەر هەموو حزبەكان نەچنە حكومەتەوە، حكومەت ناچاردەبێت مل بۆ شەقام بدات؟ شاسوار عەبدولواحید: بەڵێ، ئەگەر هەموو هێزەكانی دەرەوەی یەكێتیو پارتی نەچنە حكومەتەوە ئەتوانن لەگەڵ ئەو 65%ەی خەڵكی كە دەنگیان نەداوە فشارێكی زۆر زۆر گەورە لەسەر یەكێتیو پارتی دروستبكەنو وابكەن ئەگەر یەكێتیو پارتیش لانەبەن لە حكومەت، وابكەن هەموو رۆژێك خزمەتی خەڵك بكەن، كە ئەمەیە ئامانجی حزبو ئەبوایە ئامانجمان ئەوە بوایە. درەو میدیا: تۆ بەردەوام دەڵێی هێزەكانی دەرەوەی یەكێتیو پارتی، یەعنی یەكێتیو پارتی ئەوەندە خراپن، ئەگەر وایە بۆچی ئەو هەموو دەنگەیان هێناوە لە هەڵبژاردندا؟ شاسوار عەبدولواحید: ئەو هەموو كورسیو دەنگەیان نەهێناوە، ئەوەتا 65%ی خەڵك نەچوون بۆ دەنگدان، ئەو 35%ەی كە چووە بۆ دەنگدان زەربی دەنگەكانی یەكێتیو پارتی بكەیت، ئێستا بەو هەموو ساختەكارییەوە لەكۆی پێنج ملیۆن هاوڵاتیو لەكۆی سێ ملیۆنو 100 هەزار دەنگدەر، یەك ملیۆن دەنگیان هێناوە، تۆ تەسەور بكە ئەگەر تەزویر نەبێ، یەكێتیو پارتی 15%یان هێناوە، ئەو 15%ە هەر دەهێنن، خۆ هەر خەڵكانێكیان هەیە كە ساڵانێكی زۆر عەتفیان هەیە بۆیان، كەواتە یەكەم: دەنگی زۆریان نەهێناوە، دووەم: ئێمە بۆ ئەڵێین دەرەوەی یەكێتی پارتی، من بۆم باسكردن، ئەگەر یەكێتیو پارتی ئیسلاح بكەن، ژیانی ئەم خەڵكە خۆش بكەن، ئەڕوخێن، نامێنن، بۆیە نایكەن، تۆ تەسەور ئەكەیت چاكسازی لە سێكتەری ئابوریدا بكەن، وابكەن هەموو كەسێك پارەی هەبێتو ژیانی خۆش بێتو بزنس بكات، ئەی كۆمپانیاكانی ئەوان چی بكەن، تۆ تەسەور ئەكەی چاكسازی لە پێشمەگەدا بكەن، پێشمەرگە جلی باش، بودجەی باش، پارەی باشی هەبێتو منەتی بە یەكێتیو پارتی نەبێت، ئێ ئەوكاتە سەیر ئەكەی قبوڵی ناكەن یەكێتیو پارتی خەڵك بچەوسێنێتەوە، كودەتایان بەسەردا ئەكەن، رەنگە دوو بنەماڵەكە دەستگیربكەنو بیانخەنە زیندانەوە، هەموو سێكتەرەكانی تریش كە باسم كرد، بۆیە بەڵێ خۆمان هەڵئەخەڵەتێنین ئەگەر بڵێین یەكێتیو پارتی چاكسازی ئەكەن، مەگەر بەناچاری بێت، بتەوێت حزبەكەت بمێنێتەوە لەبەرخاتری ئەوە بچیت مامەڵە لەگەڵ یەكێتیو پارتیدا بكەی، ئەگەرنا من پێموایە هەر سیاسییەك لە هەرێمی كوردستان بیەوێت گۆرانكاری فیعلی بكات، دەبێت خۆی وەكو هێزێكی بەدیل تەرح بكات، ئەبێت بەرچاوی روون بێت كە یەكێتیو پارتی بمێنن، ئەم یان شاگرد دەبێت، یان دەستەمۆی ئەوان ئەبێ، یان هیچی پێناكرێتو ناتوانێت خزمەتی خەڵك بكات. شاسوار عەبدولواحید: ئەمانەی لە دوای كاك نەوشیروانەوە ماونەتەوە بیانتوانیایە بەرنامەی نەوشیروان مستەفا جێبەجێكەن، ئێستا من دوای ئەوان ئەكەوتمو هیچ پێویستیشی بەوە نەدەكرد جوڵانەوەی نەوەی نوێ دروستبكەین درەو میدیا: ئێوە یەكێك بوون لەو كەسانەی دوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق زوو چونە بەغداد، بەڵام بەزویی گەڕانەوەو بەشداری حكومەتتان نەكرد، ئەمە لەكاتێكدایە دەزانرێت پەیوەندییەكی بەهێز هەیە لەنێوان ئێوەو موقتەدا سەدر سەرۆكی لیستی براوەی یەكەمی هەڵبژاردن ؟ شاسوار عەبدولواحید: ئەگەر لەبیرتان بێت ئێمە ئەوكات كە چوینە بەغداد یەكسەر دوای دیدارەكە لەگەڵ موقتەدا سەدر رامانگەیاند كە ئێمە بۆ وەزارەت نەهاتوینو بەشداری حكومەتیش ناكەین. درەو میدیا: كەواتە ئامانجی سەردانەكەتان چی بوو ؟ شاسوار عەبدولواحید: من باسمكرد ئێمە بەتەنیا ناتوانین لەناو هەرێمی كوردستان گۆڕانكاری دروستبكەین، بتەوێت یان نا عێراق قورسایی خۆی هەیەو بۆ ئێمە گرنگە، پێموایە كلیلی چارەسەر بۆ داهاتوو هەر بەغدادە، پارەو بودجەمان لە بەغدادەوە بۆ دێتو زۆرشتی تری ئەمنیو سیادی هەیە كە رەبتی بە بەغدادەوە هەیە، بۆیە دروستكردنی پەیوەندییەكی باش لەگەڵ هێزە عێراقییەكان وادەكات ئەوانە بزانن جگە لە یەكێتیو پارتی هێزی تر هەیە، كاتێك من ئەچم بۆ واشنتۆن قسەئەكەمو سیمینار ئەكەمو وەزارەتی دەرەوەو كۆشكی سپی دەبینم، دەمەوێت بزانن جگە لە بنەماڵەی تاڵەبانی خەڵكی تریش هەیە، هێزی تریش هەیە، ئەم تێڕوانینەش هەیە، ئەمە گرنگە، ئەمە بەشێكە لە كارە سیاسییەكەی نەوەی نوێ كە بەداخەوە هێزەكانی تری دەرەوەی یەكێتیو پارتی ئیهمالیان كردووە. درەو میدیا: نەوەی نوێ هێزێكی عێراقییە یان هێزێكی كوردستانی؟ شاسوار عەبدولواحید: ئێمە پێمانوایە هێزێكین كە دەتوانین هەم لە كوردستانو هەم لە دەرەوەی كوردستان كاربكەینو لیستیشمان هەبووە، من پێموایە زۆر زۆر گرنگە نەوەی نوێ بتوانێت لە بەغداد كورسییەك یان دوو كورسی بەدەستبهێنێت، گرنگە لە عەممارەو ناسرییە كورسییەك بهێنێت، لە عەممارە نەوەی نوێ هێزی شەشەم بووە لەناو ئەو هەموو هێزە شیعیو عێراقییانەدا، لە بەغداد نزیكەی (5 هەزار) دەنگمان هێناوە، لەناو كەربەلا (3هەزارو 700) دەنگمان هێناوە، ئەمە تەنیا بە دوو مانگ، من پێموایە كورد بۆئەوەی پێگەیەكی بەهێزی هەبێت، دەبێت بە عاقڵانە مامەڵە بكات، باشورو ناوەڕاستی عێراق شوێنێكی كراوەن دەتوانیت وابكەی لەبری ئەوەی هەمووجارێك سەرەنجت لەسەر ئەو (40 بۆ 50) كورسییەی هەرێمی كوردستانو كەركوك بێت، بڕۆ لەوێش (10 بۆ 15 بۆ 20) كورسی تر بەدەستبهێنە، بڕۆ هەوڵبدە لەوێ هەندێكی هێزی سیاسی هەن بیكە بە دۆستی خۆت، بۆئەوەی پێگەیەكی بەهێزترت هەبێت. درەو میدیا: پێتوایە پەرلەمانتارێكی بەسرە ئەگەر لەسەر لیستێكی كوردیش خۆی كاندیدكردبێت دواجار لە پەرلەمان بەرگری لە دۆزی كورد دەكات، یان ئەوەیە ئێوە مەسەلەی نەتەوایەتیتان تێپەڕاندووە؟ شاسوار عەبدولواحید: بەڵێ ئێمە تێمانپەڕاندووە، لای ئێمە مرۆڤ یان هاوڵاتی چەقە واتە سەنتەرەو هەموو شتێكی تر دەبێت بەدەوری هاوڵاتیدا بسوڕێتەوە، ئەم مەسەلەیە زیاتر لە 100 ساڵ لەمەوپێش گفتوگۆی لەسەر كراوە، ئێمە ئەگەر رۆژێك لەرۆژان بڕیاربەدەست بینو دەسەڵاتمان هەبێت، رێزی عەرەبو توركمانو مەسحیو هەموو كەمە نەتەوایەتییەكانی تر دەگرین، بەهەمان شێوەی ئەوەی كە رێزی كورد دەگرین، ئێمە نمونەیەكی ئەوەندە جوان پێشكەش دەكەین كە عەرەبو توركمانەكانی كەركوك خۆیان داوامان لێبكەنو بڵێن ئێمە دەمانەوێت بێینەسەر هەرێمی كوردستان، نمونەیەكی ئەوەندە جوان پێشكەش دەكەین كە ئەگەر رۆژێك لە رۆژان وەزارەتێكمان هەبێت لە بەغداد یان دەسەڵاتمان بەدەستەوەبێت، كارێك دەكەین كە شیعەو سوننەكان خۆیان داوا بكەن كە ئەو كەسانەمان دەوێت، بەمە ئەتوانرێت كورد لەم ژێردەستەییە دەرباز بكرێت، ئەگەرنا بەم گوتارە قەومییەی كە 100 ساڵە كوڕی خەڵك بەكوشت دەدەینو وڵاتەكەمان وێرانكردووە، ئەمە یارمەتی كەس نادات، من حەزئەكەم شتێكتان پێبڵێم، بۆمن زۆر ئاسانە لەدژی عەرەب قسەبكەم، دژی فارس قسەبكەم، دژی تورك قسەبكەمو ئێوەش بدەم بە كوشت، خۆشمو سەرۆكی حزبەكان كەسیان كوڕەكانیان بەكوشت نادرێت، بۆمن زۆر ئاسانە ئێوە بخەمە دۆخێكی ئابوری سەختەوە كە نان نەبێت بیخۆن، بەڵام سەركردە ئەو سەركردەیەیە، حزبی سیاسی ئەو حزبەیە كە وادەكات خەڵكەكەی خۆش بژی، ئێمە ئیشاڵا ئیش لەسەر ئەو گوتارەو ئەو بیركردنەوەیە دەكەین لەداهاتوودا. درەو میدیا: پێشبینییەكان بۆ ئەوەدەچێت چوار ساڵی داهاتوو لەڕووی ئابورییەوە تاڕادەیەك باش بێت، ئەمە كاریگەری نابێت لەسەر لاوازكردنی گوتاری ئۆپۆزسیۆن ؟ شاسوار عەبدولواحید: نەخێر، پێموایە تا دۆخی ئابوری باش بێت كە باشتریش دەبێت، خەڵك هەست بە ستەمی زیاتر دەكات، چونكە بەرپرسو حزبەكان زیاتر پارە دەدزنو هاوڵاتی هەست بەجیاوازی زیاتر ئەكات، لە 2011دا كە 17ی شوبات رویدا خەڵك كێشەی ئابوری نەبوو، بەڵام دەیزانی جیاوازی هەیە، دەیزانی زوڵم هەیە، دەیزانی یەكێتیو پارتی پارەیەكی زۆر دەدزنو بەشێكی كەمی بە هاوڵاتی دەدەن، بۆیە خۆپیشاندان دەستیپێكرد، من پێموایە تا پارە زۆربێت، هەتا زوڵم زۆربێت، یەكێتیو پارتی ئیسڵاح ناكەن، كە ئیسڵاح نەكەن حەقی خەڵك دەخۆن، كە حەقی خەڵكیشیان خوارد، خەڵك توڕە دەبێت، گوتاری ئێمە چییە، گوتاری ئێمە ئەوەیە لە هەرشوێنێكدا دزیو گەندەڵی هەبوو قسەدەكەین لەسەری، وە هەتا پارە زۆرتربێت گەندەڵی زۆرتر دەببێت بۆ ئەوەی قسەی لەسەر بكەین، كەواتە ئۆپۆزسیۆن هەر رۆڵیو كاریگەری دەبێت. درەو میدیا: جوڵانەوەی نەوەی نوێ هاوشێوەی حزبەكانی تر لەبەردەم مەترسییەكی گەورەدایە، بەهۆی ئەوەی وابەستەیە بە ئابوریو خاوەندارێتی كەسێكەوە كە شاسوار عەبدولواحیدە، بە رۆشتن یان نەمانی شاسوار عەبدولواحید لە شانۆكە، نەوەی نوێ چی بەسەردێت؟ شاسوار عەبدولواحید: من پێموایە ئەم مەترسییە لەجێگەی خۆیدایەو واقیعە، لە هەرێمی كوردستان هەرچی حزبە كە دروستبووە ئیعتیمادی كردووەتەسەر یەك تاكە كەسو بە رۆشتنی ئەو تاكەكەسە حزبەكە توشی قەیرانو زروفێكی ناخۆش بووە، لەنێویاندا پارتی دیموكراتی كوردستان بە رۆشتنی مەلا مستەفا هەموان بیریانە لە هەشتاكاندا پارتی زۆر لاواز بووبوو، بەڵام دەبێت ئێوە سەبرتان هەبێت لە ئێمە، ئێمە نۆ مانگە دروستبووین، من پێموایە ئێمە كاتێك وەكو نەوەی نوێ سەركەوتوو دەبین كە ئەو نمونە خراپانەی حزبەكانی تر دووبارە نەكەینەوە، وە ئەگەر شتێكی باشیشیان هەبێت لە رابردوودا باسی بكەین، پێموانوایە لە داهاتوودا نەوەی نوێ دەبێت ببێت بە دامەزراوەو خەڵكانی تر هەبن بێنەپێشەوەو قیادەیەكی هەبێت، ئێمە لەم چەندساڵەی داهاتوودا وردەوردە لێی بكشێینە دواوە، ئەگەر ئەمە بكەین زۆر زۆر سەركەوتوو دەبین، ئێمە لەبەر دوو هۆكار ئەم كارە دەكەین، یەكەم: من نە پیاوم كوشتووە كە سبەینێ بڵێم ئەگەر لە حزبەكە بێمەدەرەوە دەمكوژنەوە یان منداڵەكانم دەكوژنەوە، دووەم: نە پارەم لەم حزبە دەستدەكەوێت تاوەكو بڵێم ئەگەر چومەدەرەوە ئیتر موخەسەساتو نەسریەو بەنزینو حیمایەكانم نامێنێ. درەو میدیا: بەڵام خەڵكانێك هەن دەڵێن شاسوار عەبدولواحید ئەم پرۆژە سیاسییەی بۆ پارێزگاریكردنە لە پرۆژە ئابورییەكانی، ئێستا لەدوای دروستكردنی جوڵانەوەی نەوەی نوێ بە راشكاوی بەخەڵك بڵێ تۆ بزنسمانیت یان سیاسەتمەدار ؟ شاسوار عەبدولواحید: من حەز ئەكەم خەڵك بە ویژدانەوە وەڵامی ئەم پرسیارەی من بدەنەوە، ئەگەر وانییە با بڵێن وانییە، چ كۆمپانیایەك هەیە پێویستی بەوە هەبێت حزبی سیاسی بۆ دروست بكەی، با من هەمویت بۆ بژمێرم، هەموو دەوڵەمەندەكانی كوردستان ئێوەی بەشی هەرە زۆرییان دەناسن با من لێرەوە ناویانن نەهێنم، لە سلێمانی چەند دەوڵەمەند هەیە، هەموتان دەیانناسن، ئایا ئەم دەوڵەمەندانە حزبی سیاسییان دروستكردووە، نەخێر، لەمنیش دەوڵەمەنترن، بۆچی لەمن دەوڵەمەنترن، لەبەرئەوەی لەگەڵ یەكێتیو پارتیدا رێكدەكەون، چ پێویستان بەوەیە حزبی سیاسی دروستبكەن، لە كوردستان سەرو 10 كەسمان هەیە كە نزیكەی سەرو ملیار دۆلاریان هەیە، كە زۆر زۆر لەمن دەوڵەمەنترن، ئەمانە چۆن سەروەتەكەیان دەپارێزن، پاراستن زۆر زۆر ئاسانە، قسەمەكە، مەیەرە سەر تەلەفزیۆن، كەناڵ دامەنێ، شەراكەت بكەو شتێك پارەیان بدەرێ ئەیپارێزی، چ پێویستت بەوەیە جنێوت پێبدەن، لەگەڵ رێزمدا ئەمە بێویژدانییە، جگە لەوەش ئێمە هەرچی نمونەی باشمان هەیە لەم وڵاتە بەدەستی خۆمان سوكی ئەكەین، یەعنی مەعقولە بزنسمانێك تەلەفزیۆن بۆ خەڵك دابنێ بۆ ئەوەی دیفاعیان لێ بكات، حزبێكی سیاسی دابنێت بۆ ئەوەی ژیانی خەڵك بگۆڕێت، پارەی خۆی سەرف بكات، بڵێن وەڵا ئەمە بۆ پاراستنی سەروەتەكەیەتی، بۆ من بێعەقڵم نازانم سەروەتەكەم چۆن بپارێزم، بۆ من نازانم ئەگەر كۆمپانیات هەبێ و لەگەڵ یەكێتیو پارتی شەراكەت بكەیتو تۆزێك پارەیان بدەیتێو موجامەلەیان بكەی ئیتر كەس كێشەی نییە لەگەڵت، بۆ من نازانم باسی سیاسەت مەكە ئیتر یەكێتیو پارتی كێشەی نییە لەگەڵتدا، ئەمە چ ویژدانێكە. درەو میدیا: ئێستا تۆ خوت بە بزنسمان دەزانیت یان سیاسەتمەدار؟ شاسوار عەبدولواحید: من پێموایە سیاسەت ئەوەندە ناشیرین كراوە پیاو رووی نایەت بڵێ سیاسەتمەدارم، حزبیش ئەوەندە ناشیرین كراوە رووم نایە بڵێم نەوەی نوێ حزبە، من پێموایە خزمەتكاری خەڵكم، پێموایە دەبێت شتێكی جیاواز دروستبكەین، هەر موستەڵەحەكەی تائێستا لەرووم نەهاتووە بڵێم سیاسی یان حزب، ئەو رۆژەش نمونەیەكم هێنایەوە پەرژینێكی قایم بێت لەڕووی جەنابتانو خوێنەران، جارێكی تر دەیڵێمەوە: حزب دەبێت وەكو جوتەپێڵاو سەیری بكەی، خزمەتی كردیت بەكاریبهێنە، خزمەتی نەكردی رێك فڕێی بدەو جوتێكی تازە بكڕە، من پێموایە ئێستا خەڵك دەتوانن من وەكو ئەداتێك بەكاربهێننن بۆ خزمەتكردنی خۆیان بۆ دروستكردنی فشار لەسەر یەكێتیو پارتی، بۆئەوەی ئەگەر شتێك لە عەقڵی ئابوریو عەقڵی ئیداریمان هەبێت لەم وڵاتەی خۆماندا سەرفی بكەینو حەیاتی خەڵك خۆش بكەین، من هاتووم ئەمەوێت ئەو شتە پارەیەی كە دەستمكەوتووە لەگەڵ ئەم ئیمكانیەتەی كە هەمە لە وڵاتەكەی خۆمدا سەرفی بكەم، جا ئێستا ئێوە پێی دەزانن، خەڵكی تر 10 ساڵی تر پێی دەزانێ، 50 ساڵی تر پێی دەزانێ، من بۆ ویژدانی خۆمی دەكەم، گرنگ نییە، من پێموایە، ئەوەی راست بێت، راستی لە كۆتایدا دەردەكەوێ، ئەوەی ساختەچیو درۆزنیش بێت، لە كۆتایدا ساڵێكی تر دوو ساڵی تر هەر دەردەكەوێت، من شتێك بۆ مێژوو دەكەم كە بمێنێتەوە، ئەم تۆمارە دەنگییەی ئێمەش بۆ داهاتوو دەمێنێتەوە، بەس هیوادارم كە مردم یان لەژیاندا نەمان ئەوكاتە نەڵێن وەڵا شاسوار راست دەكات، هیوادارم ئێستا خەڵك تەقیمێك بۆ ئەم قسانەی من بكات، بزانن من راست دەكەم یان نا. درەو میدیا: لەدوای پرۆسەی ریفراندۆمەوە جوڵانەوەی نەوەی نوێو میدیاكانی نزیك لە ئێوە بەردەوام وای نیشان دەدەن كە پێشبینییەكانی شاسوار عەبدولواحید راست دەردەچن، ئێوە پێشبینیتان بۆ چوار ساڵی داهاتووی حوكمڕانی لە هەرێمی كوردستان چۆنە ؟ شاسوار عەبدولواحید: من پێموایە لە چوار ساڵی داهاتوودا شتێكی ئەوتۆ ناگۆڕێت، لەبەرئەوەی تۆ لە كۆتایدا لەبیرت نەچێ یەكێتیو پارتی لەسەر حوكمن، مەگەر ئەوەی ئێمە بتوانین متمانەیەكی خەڵك بەدەستبهێنینو فشارێكی گەورە دروستبكەین، یان هەندێك وەزعی ئیقلیمیو نێودەوڵەتی بێتەپێشەوە، بەڵام ئەوەی كە گرنگەو دەگۆڕێت، ئەوەیە كە ئێمە لە چوار ساڵی داهاتوودا دەتوانین هێزێكی سیاسی نوێی جیاواز بهێنینە مەیدانەكەوە بەپشتوانی خەڵك بە پشتیوانییەكی زیاتر خەڵك كە دوو شت بكات، یەكەم: ببێتە بەدیل بۆ دەسەڵاتی یەكێتیو پارتی بۆ دوای چوار ساڵ، هیوادارم خەڵك لەم قسەیەی من ساردنەبێتەوە، من بەلامەوە گرنگ نییە، چوار ساڵی تر هەشت ساڵی تریش ئەم وڵاتەمان بگۆڕێت زۆر زۆر باشە، بیر لە منداڵەكانتان بكەنەوە، ئێمە ئەگەر 10 ساڵ پێش ئێستا یەكێك هەوڵیبدایە وڵاتەكەمان بگۆڕێت، ئێستا ژیانمان زۆر خۆشتر دەبوو، ئەوروپاو زۆرێك لەو وڵاتە پێشكەوتووانە بە 100 ساڵ بە 200 ساڵ گۆڕاون، هەموو جارێك بەریتانییەكان پێم دەڵێن ئێمە بە 800 ساڵ ئەم دیموكراسییەی ئێستامان هەیە، بۆیە ئەم هێزە سیاسییەی كە ئێمە باسی دەكەین كە من هیوام پێیەتی لەماوەی چوار ساڵی داهاتوودا، دووشت دەگۆڕێت، یەكەم: دەمانەوێت وەكو هێزێكی بەدیل بۆ یەكێتیو پارتی كە لەداهاتوودا پشتی پێ ببەسرێت، دووەم: فشارێكی وا لەسەر یەكێتیو پارتیو دەسەڵات دروستبكەین كە لانی كەم بتوانێت وەكو رابردوو هێندە بێمنەت نەبێ كە بەهەموو شێوەیەك غەدر لە خەڵك بكەن، وابكەین تۆزێك وەزعی خەڵك باشتر بكەینو فشارێك دروستبكەین وەزعی خەڵكك باشتر ببێت. درەو میدیا: پێتوانییە لە چوار ساڵی داهاتوودا لەڕووی ئابورییەوە دۆخی خەڵك باشتر دەبێت؟ شاسوار عەبدولواحید: بەڵێ، ئێستەش تۆزێك باشتر بووە، ئەم شەش مانگەی كۆتایی باشتربووە لەچاو ساڵێك دوو ساڵ لەمەوپێشدا، من پێموایە هاوڵاتیان بە تەنیا كێشەی موچەیان نییە، چونكە كێشەی موچە دروستكراوە، خەڵك كێشە كۆنەكانیان هەرماوە، بەڵام ئێستا دۆخی خەڵكیان واخراپكردووە كە ئێمە ئاوات بخوازین بەس كێشەی موچە چارەسەر بكرێت، ئیتر كێشەمان نییە، من پێموایە بەچاكبونەوەی مووچەش خەڵك هەر كێشەی هەیە، ئەزانی هیچ شتێك بەقەد ئەوە ناخۆش نییە ئینسان كەرامەتی پارێزراو نەبێت، تۆ لەناو هەولێردا ئێستا دیقەتی بدە ئەكرێت لە هەر ساتێكدا هەموو هاوڵاتییەكی هەولێر خوانەخواستە ئیهانە بكرێت لەلایەن بنەماڵەیەكەوە، لەلایەن دەزگای ئەمنییەوە، هەولێریان كردووە بە سجن، لەناو سلێمانیدا پەنجا ئاغاو كوێخامان بۆ قوتبوەتەوە، لێرە بنەماڵە پەنجا سەری هەیەو كەس نازانێ لەگەڵ كێدا تەعامول بكاتو كەس نازانێ كێ گەورەیە، خەڵك دەچەوسێننەوەو خەڵك هەست بە زوڵم دەكات، خەڵك سەیر دەكات مامۆستایەكی باشی زانكۆیەو ئەوەی لە تەنیشتیەوەیە هیچ نازانێ بەڵام لەبەرئەوەی كە حزبییە ئەو دەچێتە پێشەوە، خەڵك سەیر دەكات رۆژنامەنوسێكی باشە قەدری ناگیرێت، بەڵام رۆژنامەنوسێكی زۆر زۆر خراپ، پەرژینێكی قایم بێت لەڕووی جەنابتانو خوێنەران، چڵكاوخۆرێك مانگ هەیە دەفتەرێكی دەدەنێ لەبەرئەوەی ماستاو بۆ فڵانە حزب دەكات، خەڵك سەیر دەكات مامۆستایەكی ئاینی بەڕێز لەبەرئەوەی پێگەیەكی هەیەو كەسایەتی خۆی نەفرۆشتووە ئەیچەوسێننەوە، بەڵام پیاوێكی ئاینی تر كە بووە بە كادرێكی حزبی معاشی زیاترە، ئەم زوڵمو چەوسانەوەو جیاوازییە لە هەموو سێكتەرەكاندا، لەناو دكتۆرەكان، لەناو گەنجەكانماندا كە ئێستا خوێندنو هەلی كاریان نییە، من پێموایە ئەم كێشانە لەماوەی ئەم چوار ساڵەدا بە یەكێتیو پارتی چارەسەر نابێت، لەبەرئەوەی بنەماڵەی تاڵەبانیو بارزانی لەسەر یەك بنەما دەتوانن بمێننەوە كە هەندێك خەڵك وەلائی بۆ ئەوان هەبێت، كە ئەم وەلائە هەبوو جیاوازی ئەبێت، كە جیاوازی هەبوو زۆرینەی خەڵك ناڕازی دەبێت، تۆ تەسەور بكە ئێستا یەكێتی موبایلێك بۆ كەسێك بكڕێتو بە هەدیە بیداتێ، سەد كەسی تر عاجز دەبنو دەڵێن من چیم لەو كەمترە، بۆچی وا بۆ ئەو دەكەی، ئەرزەیەك بدات بەهەمان شێوە، كەسێك تەعین بكات، سەدانو هەزاران كەسی تر هەن كە لەو شایستەترن كە تەعین ناكرێن، پارتی بەهەمان شێوە، بۆیە كێشەكە بەو شتە شەخسییانە چارەسەر نابێت، من پێموایە نەهێشتنی زوڵمو جیاوازییەكە بە دورخستنەوەی ئەم دوو حزبە دەبێت لە دەسەڵات.
( درەو میدیا): دوو هەفتە زیاترە وەرزی سەرماوسۆڵە لە هەرێمی كوردستان دەستیپێكردووە و پلەكانی گەرما بە شێوەیەكی بەرچاو دابەزیون، بەڵام تائێستا حكومەتی هەرێم نەوتی پێویستی بۆ خوێندنگەكان دابیننەكردووە و ئەوانیش بۆ پاراستنی خوێندكاران لە سەرما پەنا بۆ كەسوكاری خوێندكاران و خێرخوازان دەبەن. بەڕێوەبەری خوێندنگەیەكی بنەڕەتی شاری سلێمانی بە " درەو میدیا"ی راگەیاند:" دەبوو پێش 1/11 حكومەتی هەرێم نەوتی بۆ خوێندنگەكان دابین بكردایە، بەڵام دوو هەفتە زیاتر بەسەر ئەو وادەیەدا تێپەڕیوە و هیچ بڕە نەوتێك بۆ خوێندنگەكان دابیننەكراوە و چاوەڕوانیش ناكرێت وا زوو حكومەت نەوتیان بۆ دابینبكات". راشیگەیاند بۆ دابینكردنی نەوت و پێداویستییەكانی تری خوێندنگە پەنایان بۆ خێرخوازان و كەسوكاری خوێندكاران بردووە و لە كۆبوونەوەی دایكان و باوكاندا داوایان كردووە هەر كەسە و بە ویستی خۆی و بە گوێرەی توانی خۆی هاوكاری خوێندنگەكەیان بكەن بۆئەوەی بتوانن نەوت و پێداویستییەكانی تری خوێندنگە دابین بكەن. قەیرانی دارایی لە چەند ساڵی رابردوودا گەورەترین زیانی بە كەرتی پەروەردە و فێركردن لە هەرێم گەیاندووە و سەرەڕای ئەوەی ئەمساڵ دۆخی ئابوری و دارایی حكومەت باشتر بووە، بەڵام وەك پێویست نەیتوانیوە ئاوڕ بەو كەرتە بداتەوە وو بەهۆی بایەخ نەدانی پێویستیش بە كەرتی پەروەردە و فێركردن، كەرتی تایبەت ئەسپی خۆی لەو بوارەدا تاوداوە و چەندین خوێندنگەی ئەهلی تایبەت لە شارەكانی هەرێمدا كراونەتەوە كە كوالێتی خوێندن تێیاندا زۆر بەرزە، بەڵام كرێی خوێندن تێیاندا زۆرە و تەنها ئەو خێزانانە دەتوانن منداڵەكانیان بنێرنە ئەو خوێندنگانە كە باری داراییان زۆر باشە.
( درەو میدیا): رۆژی سێشەممە دادگای مافی مرۆڤی ئەوروپا بڕیاری خۆی دەربارەی شەرعی بوونی بڕیاری دەستگیركردنی سەڵاحەدین دەمیرتاش هاوسەرۆكی پێشووی پارتی دیموكراتی گەلان " هەدەپە" دەدات لەلایەن دەسەڵاتدارانی توركیاوە. دەمیرتاش ماوەی زیاتر لە دوو ساڵە لە رێوشوێنێكی ئەمنی تونددا لە گرتوخانەیەكی " ئەدرنە" زیندانیكراوە یەكێك لە پارێزەرەكانی لە لیدوانێکیدا بۆ ئاژانسی " فوراتنیوز" رایگەیاند تائێستا چەندین سكاڵا لەدژ تۆماركراوە و تەنها لە یەك دۆسیەدا تاوانباركراوە و ئەوەش تانەی لێدراوە، بۆیە دەستگیركردنی پاساوی نییە و ناشەرعییە. پارێزەرانی سەڵاحەدین دەمیرتاش لە سكاڵاكەیاندا بۆ دادگای مافی مرۆڤی ئەوروپا پێشێلكردنی ئازادی و سەلامەتی كەسی و ئازادی رادەربڕین و یاسای هەڵبژاردنەكانیان ئیدانەكردوە و هاوكات سكاڵاشیان لەسەر دەستگیركردنی هەریەك لە فیگەن یۆكسەكداغ، عەبدوڵا زەیدانن سەلما نای ، ئیدریس باڵوكەنن فەرەحات ئینجو، گوڵسەر یەڵدرم و چالار دیمیریڵ پەرلەمانتارانی هەدەپە تۆماركردووە و ئەو پێشێلكارییانەشیان خستوەتەڕوو كە بەرامبەریان دەكرێت.
(درەو میدیا): ئەمڕۆ وەفدێكی پارتی دیموكراتی كوردستان سەردانی شاری سلێمانی كردو لەبارەی پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم لەگەڵ یەكێتی نیشتمانی كوردستانو بزوتنەوەی گۆڕان كۆبوەوە. شۆرش حاجی ئەندامی خانەی راپەڕاندنی بزوتنەوەی گۆڕان یەكێك لەو كەسانە بوو كە ئەمڕۆ لە گردی زەرگەتە مەكۆی سەرەكی بزوتنەوەی گۆڕان بەشداری كۆبونەوەی وەفدی پارتیو گۆڕانی كرد، لەم گفتوگۆ رۆژنامەوانییەدا وەڵامی چەند پرسیارێكی (درەو میدیا) دەداتەوە. دەقی گفتوگۆ رۆژنامەوانییەكە: درەو میدیا: وەفدی پارتی لەبارەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت چ مەسجێكی بۆ ئێوە هەبوو؟ شۆڕش حاجی: ئەوەی من تێگەیشتم، پارتی هاتبوون زۆر بە راشكاوانەو راستەوخۆ نیەتو ویستی خۆیانیان بۆ دەربڕین، كە ئەوان دەیانەوێت ئێمە بەشداربین لە حكومەتی ئایندەی هەرێمی كوردستان، درەو میدیا: واتە ئەوان هاتنیان بۆ ئەوە بوو داوا لە ئێوە بكەن بەشداری كابینەی نوێ حكومەت بكەن ؟ شورش حاجی: بەڵێ درەو میدیا: ئێوە لە كۆبونەوەی ئەمڕۆدا تێگەیشتن پارتی دەیەوێت حكومەتی داهاتوو چ جۆرە حكومەتێك بێت ؟ شۆڕش حاجی: ئەوەی برایانی پارتی وتیان، ئەوەبوو كە ئەوان دەیانەوێت ئەگەر ئێمە بڕیاری چونە حكومەت بدەین، ئەوان خۆیان وتیان دەمانەوێت ئێوە كە هاتن بەشداری حكومەت بكەن، شەریكی راستەقینە بن لە دەسەڵات. درەو میدیا: واتە سەردانی وەفدی پارتی بۆ ئەوەبوو تێڕوانینی ئێوە بزانێت ؟ شۆڕش حاجی: بەڵێ درەو میدیا: ئێوە دەستانكردووە بە دانوستان لەبارەی بەشداریكردن لە كابینەی نوێی حكومەت، ئەگەر بڕیاری بەشداریتان نەداوە، چۆن دەچنە ناو دانوستانەوە ؟ شۆڕش حاجی: نەخێر ئێمە دانوستانمان نەكردووە، ئێمە پێشوازیمان لە وەفدی پارتی كردووەو گوێمان لە بۆچونی پارتی گرتووە، ئێمەش باری سەرەنجی خۆمان لەسەر قسەكانی ئەوان بۆ باسكردوونو پێشمانوتوونو دەشیڵێین بڕیاری كۆتایی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ بەشداریكردن لە حكومەت یان بوون بە ئۆپۆزسیۆن، لای جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕانە، بەوانیشمان وتووە كە ئێمە بەرنامەی سیاسی خۆمانمان هەیە، پرەنسیپمان هەیە كە بڕوامان پێیەتیو لەبەرژەوەندی خەڵكی كوردستانەو ئێمە پابەندین بەو پرەنسیپو بەرنامانەی خۆمانەوە، چ لە حكومەت بین یان لە ئۆپۆزسیۆن ئێمە دەمانەوێت ئەو بەرنامانەمان جێبەجێ بكەین. درەو میدیا: ئەگەر بڕیارتاندا بەشداری لە كابینەی نوێی حكومەت بكەن، میكانیزمی پڕكردنەوەی پۆستەكان لەناوخۆی بزوتنەوەی گۆڕان چۆن دەبێت ؟ شۆڕش حاجی: جڤاتی نیشتمانی ئەو پرسە یەكلادەكاتەوە، هێشتا ئێمە بڕیارمان لەسەر ئەو وردەكارییانە نەداوە، بەڵام ئێمە ئەزموون لە رابردوو وەردەگرینو بەدڵنیاییەوە ئەو هەڵانەی كە لە رابردوو كردومانە لە دیاریكردنی كەسەكان بۆ پۆستەكان، بۆ ئایندە عیبرەتی لێوەردەگرین. درەو میدیا: پێشتر میدیاكەتان باسی لەوەكرد كە یەكێتی دەیەوێت رێگری بكات لە بەشداریكردنی بزوتنەوەی گۆڕان لە كابینەی نوێی حكومەت، وەفدی پارتی لە كۆبونەوەی ئەمڕۆدا هیچ پەیامێكی یەكێتییان بە ئێوە گەیاند ؟ شۆڕش حاجی: نەخێر، پارتی هاتبوو بۆچونی خۆی بڵێو بۆچونی هیچ لایەنێكی تری بە ئێمە نەوتووە. درەو میدیا: وەكو سەرەتایەك بۆ دانوستانەكان، بۆچونەكانی وەفدی پارتی بۆ ئێوە ئاسایی بوون، هیچ بابەتێك باسكراوە كە بۆ بزوتنەوەی گۆڕان هەستیار بێت ؟ شۆڕش حاجی: ئەوان هاتوون بۆچونی خۆیان بۆ ئێمە باسكردووەو ئێمەش بۆچونی خۆمان پێوون، كە چۆن چارەسەری كێشەكانی خەڵكو بەهێزكردنی هەرێمی كوردستانو سەروەری یاساو بەنیشتمانكردنی دامەزراوەكانو شەراكەت بكەین لە ئایندەدا.